SPRAWOZDANIE w sprawie udziału kobiet w podejmowaniu decyzji politycznych – jakość i równość

3.2.2012 - (2011/2295(INI))

Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia
Sprawozdawczyni: Sirpa Pietikäinen

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie udziału kobiet w podejmowaniu decyzji politycznych – jakość i równość

(2011/2295(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 2 i art. 3 ust. 3,

–   uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 21 i 23,

–   uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

–   uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (konwencja CEDAW) przyjętą w 1979 r.,

–   uwzględniając deklarację pekińską i pekińską platformę działania, przyjęte podczas czwartej Światowej Konferencji w sprawie Kobiet w dniu 15 września 1995 r., oraz późniejsze dokumenty końcowe przyjęte na posiedzeniach specjalnych Organizacji Narodów Zjednoczonych Pekin +5 (2000 r.), Pekin +10 (2005 r.) i Pekin +15 (2010 r.),

–   uwzględniając uzgodnione wnioski Komisji Statusu Kobiet z roku 2006 dotyczące „równego udziału kobiet i mężczyzn w procesie podejmowania decyzji politycznych na wszystkich szczeblach”,

–   uwzględniając uzgodnione wnioski 1997/2 Komisji ds. Statusu Kobiet w sprawie najważniejszych obszarów zainteresowania przedstawionych w pekińskiej platformie działania 1996–1999,

–   uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/58/142 w sprawie politycznego udziału kobiet,

–   uwzględniając „Europejski pakt na rzecz równości płci” (2011-2020), przyjęty przez Radę Europejską w marcu 2011 r.[1],

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010-2015” (COM(2010)0491),

–   uwzględniając decyzję Komisji z dnia 19 czerwca 2000 r. dotyczącą zapewnienia równowagi płci w powołanych przez nią komitetach i grupach ekspertów[2],

–   uwzględniając zalecenie Rady 1996/694/WE w sprawie zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w procesie podejmowania decyzji[3],

–   uwzględniając rekomendację Komitetu Ministrów Rady Europy Rec (2003)3 w sprawie zrównoważonego uczestnictwa kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji politycznych i publicznych, przyjętą w dniu 12 marca 2003 r., oraz wyniki dwóch rund monitorowania postępów poczynionych we wdrażaniu rekomendacji Rec (2003)3, oparte na ankietach dotyczących sklasyfikowanych pod kątem płci danych na temat uczestnictwa kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji politycznych i publicznych, przeprowadzonych odpowiednio w latach 2005 i 2008,

–   uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (PACE) 1079 (1996) w sprawie większej reprezentacji kobiet w PACE, rekomendację 1413 (1999) w sprawie jednakowej reprezentacji w życiu politycznym, rezolucję 1348 (2003) w sprawie równej reprezentacji płci w PACE, a także rekomendację 1665 (2004) w sprawie uczestnictwa kobiet w wyborach oraz rezolucję 303 (2010) w sprawie osiągnięcia trwałego równouprawnienia płci w lokalnym i regionalnym życiu politycznym,

–   uwzględniając rezolucję 85 (1999) Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy, rekomendację 68 (1999) w sprawie uczestnictwa kobiet w życiu politycznym w regionach Europy oraz rekomendację 111 (2002) w sprawie indywidualnego prawa kobiet do głosowania i wymogów demokratycznych,

–   uwzględniając deklarację w sprawie uczestnictwa kobiet w wyborach, przyjętą przez Europejską Komisję na rzecz Demokracji przez Prawo („Komisję Wenecką”),

–   uwzględniając dokument „Sporządzanie budżetu z uwzględnieniem aspektu płci”, sporządzony przez Dyrekcję Generalną Praw Człowieka i Obrotu Prawnego Rady Europy (kwiecień 2009 r.),

–   uwzględniając zalecenie 1899(2010) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie zwiększenia reprezentacji kobiet w polityce za pośrednictwem systemu wyborczego, przyjęte w dniu 27 stycznia 2010 r.,

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 2 marca 2000 r. w sprawie udziału kobiet w podejmowaniu decyzji[4],

–   uwzględniając art. 48 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A7-0029/2012),

A. mając na uwadze, że istnieje brak równowagi w udziale kobiet i mężczyzn w procesie podejmowania decyzji politycznych i publicznych oraz wyraźny niedostatek reprezentacji kobiet na wybieralnych i mianowanych politycznych stanowiskach decydenckich na szczeblu Unii Europejskiej i w jej państwach członkowskich; mając na uwadze, że istnieje niepokojący niedostatek reprezentacji kobiet w wyborach w połowie kadencji w Parlamencie Europejskim;

B.  mając na uwadze, że udział kobiet w procesie podejmowania decyzji politycznych, jak również metody, strategie, postawy kulturowe i instrumenty ukierunkowane na likwidowanie rozbieżności znacznie różnią się na szczeblu krajowym w całej UE, jak i między poszczególnymi państwami członkowskimi, partiami politycznymi i partnerami społecznymi;

C. mając na uwadze, że udział kobiet w Parlamencie Europejskim zwiększył się do 35%, ale nie pozwolił jeszcze na osiągnięcie parytetu; mając na uwadze, że kobiety są w jeszcze większym stopniu niedostatecznie reprezentowane na stanowiskach kierowniczych w komisjach i grupach politycznych; mając na uwadze, że stopień reprezentacji kobiet w Komisji Europejskiej utrzymuje się na poziomie jednej trzeciej oraz że Komisji nigdy nie przewodniczyła kobieta;

D. mając na uwadze, że według danych statystycznych i pomimo licznych podejmowanych działań przeważa brak równowagi, reprezentacja kobiet w podejmowaniu decyzji politycznych w ostatnich latach uległa stagnacji, zamiast linearnie rosnąć, a udział obu płci w parlamentach państw członkowskich UE pozostaje niezmieniony i wynosi 24% w przypadku kobiet i 76% w przypadku mężczyzn, przy czym kobiety stanowią jedynie 23% wszystkich ministrów[5];

E.  mając na uwadze, że obecnie w rzeczywistości obowiązuje nieformalny system kwot, w którym mężczyźni są bardziej uprzywilejowani niż kobiety i w którym mężczyźni wybierają mężczyzn na stanowiska kierownicze; system ten nie jest sformalizowany, niemniej jednak stanowi przykład systematycznego i bardzo mocno zakorzenionego w kulturze uprzywilejowanego traktowania mężczyzn;

F.  mając na uwadze, że równa reprezentacja kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji politycznych to kwestia praw człowieka i sprawiedliwości społecznej, a także podstawowy wymóg funkcjonowania demokratycznego społeczeństwa; mając na uwadze, że utrzymująca się niedostateczna reprezentacja kobiet stanowi deficyt demokratyczny, który osłabia legitymację procesu podejmowania decyzji zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu krajowym;

G. mając na uwadze, że proces podejmowania decyzji opiera się na przygotowaniach administracyjnych, a więc zajmowanie pewnej liczby stanowisk administracyjnych, a zwłaszcza kierowniczych, przez kobiety jest kwestią równości i gwarantuje, że aspekty płci będą uwzględniane podczas przygotowywania wszystkich strategii politycznych;

H. mając na uwadze, że wybory europejskie, które mają się odbyć w 2014 r. i po których nastąpi wybór nowych członków Komisji Europejskiej oraz nominacje na najwyższe stanowiska w UE, stanowią szansę na postęp w kierunku demokracji opartej na parytecie płci na szczeblu UE oraz na to, że UE stanie się wzorem do naśladowania w tym obszarze;

I.   mając na uwadze, że Konwencja ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet stwierdza m.in., że podmioty państwowe przyjmują wszelkie stosowne środki, w tym działania pozytywne, w celu likwidacji dyskryminacji kobiet w życiu politycznym i publicznym;

J.   mając na uwadze, że Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy zachęca do:

     – przeprowadzenia reform w systemach wyborczych, tak by sprzyjały one większej reprezentacji kobiet;

     – wprowadzenia w konstytucjach i prawie wyborczym przepisów zapobiegających dyskryminacji ze względu na płeć, zawierających niezbędny wyjątek umożliwiający stosowanie środków z zakresu pozytywnej dyskryminacji w przypadku osób płci niedostatecznie reprezentowanej;

     – prowadzenia edukacji obywatelskiej uwzględniającej kwestię płci oraz eliminowania stereotypów związanych z płcią i „utrwalonych” uprzedzeń wobec kobiet kandydujących na konkretne stanowisko, zwłaszcza w partiach politycznych, lecz również w mediach;

K. mając na uwadze, że deklaracja pekińska i pekińska platforma działania na rzecz kobiet u władzy i w procesie podejmowania decyzji podkreślają fakt, iż równy udział jest warunkiem koniecznym do uwzględniania interesów kobiet i potrzebnym, żeby umacniać demokrację i wspierać jej właściwe funkcjonowanie; mając na uwadze, że potwierdzają one również, iż czynny udział kobiet, na równych warunkach z mężczyznami, na wszystkich szczeblach procesu podejmowania decyzji ma podstawowe znaczenie dla osiągnięcia równości, celów z zakresu zrównoważonego rozwoju, pokoju i demokracji;

L.  mając na uwadze, że z powodu utrzymujących się stereotypów związanych z płcią istnieje poważna segregacja w odniesieniu do kluczowych politycznych stanowisk decydenckich na zadania związane z opieką i rozdziałem, takie jak zdrowie, dobrobyt społeczny i środowisko, którymi zajmują się raczej kobiety, oraz na zadania związane z władzą i zasobami, takie jak sprawy gospodarcze i monetarne, handel, budżet, obrona i sprawy zagraniczne, którymi zajmują się mężczyźni, co zniekształca strukturę władzy i przydział środków;

M. mając na uwadze, że partie polityczne, które odpowiadają za wybór kandydatów, awansowanie i mianowanie pracowników na stanowiska kierownicze, odgrywają podstawową rolę w zapewnieniu równego stopnia reprezentacji kobiet i mężczyzn w polityce, w związku z czym powinny wspierać stosowanie najlepszych praktyk, takich jak dobrowolne partyjne kwoty wyborcze, które zostały już wprowadzone przez niektóre partie polityczne w 13 państwach członkowskich UE;

N. mając na uwadze, że z badania na temat korupcji i kobiet w rządzie opracowanego przez Bank Światowy w 2008 r. wynika, że przy wyższym poziomie uczestnictwa kobiet poziom korupcji w rządzie jest mniejszy, gdyż zgodnie z wnioskami z tego badania kobiety wykazują wyższe standardy etyczne i większe zainteresowanie „wspólnym dobrem”;

O. mając na uwadze, że konieczne są kompleksowe, wielowymiarowe strategie, obejmujące środki niewiążące, takie jak cele i dobrowolne kwoty partyjne, środki umożliwiające realizację wytyczonych celów, takie jak edukacja dotycząca płci, doradztwo i kampanie podnoszące świadomość, oraz środki prawnie wiążące, takie jak kwoty wyborcze w podziale na płeć, przy czym należy pamiętać, że najbardziej skuteczne okazały się środki prawnie wiążące, które są zgodne z systemem instytucjonalnym i wyborczym i które wiążą się z zasadami kolejności umieszczania na listach wyborczych, monitorowaniem i stosowaniem skutecznych kar w przypadku braku zgodności;

P.  mając na uwadze, że dostęp kobiet do finansowania kampanii wyborczych jest często bardziej ograniczony z uwagi na dyskryminację panującą w partiach politycznych, wykluczanie kobiet z sieci finansowania oraz ich niższe dochody i oszczędności;

Q. mając na uwadze, że procedury obowiązujące w systemach wyborczych, instytucjach politycznych i partiach politycznych odgrywają decydującą rolę i mają znaczny wpływ na skuteczność stosowanych strategii oraz na stopień równowagi płci, jaki osiąga się w polityce;

R.  mając na uwadze, że kobiecy udział i przewodnictwo w podejmowaniu decyzji politycznych napotyka nadal takie różnorodne przeszkody, jak brak przyjaznego, wspierającego otoczenia w instytucjach politycznych oraz w strukturach ochrony społecznej, utrzymywanie się stereotypów związanych z płcią, a także konsekwencje niedawnego kryzysu gospodarczego oraz jego negatywne skutki dla zagadnień związanych z równością płci;

S.  mając na uwadze, że niski stopień udziału kobiet w procesie podejmowania decyzji i zarządzaniu przypisuje się głównie problemom związanym z pogodzeniem życia zawodowego i rodzinnego, nierównemu podziałowi obowiązków rodzinnych oraz utrzymującej się dyskryminacji w pracy i pod względem szkoleń zawodowych;

Reprezentacja kobiet na stanowiskach wybieralnych

1.  zachęca Radę, Komisję i państwa członkowskie do opracowania i wdrożenia skutecznych strategii politycznych dotyczących równości płci i wielowymiarowych strategii na rzecz osiągnięcia równości dotyczącej udziału w podejmowaniu decyzji politycznych i sprawowaniu przewodnictwa na wszystkich szczeblach, a zwłaszcza w obszarach polityki makroekonomicznej, w handlu, polityce zatrudnienia, budżecie, obronie i sprawach zagranicznych, poprzez ocenę wpływu i udostępnianie wyników opinii publicznej za pośrednictwem odpowiednich wskaźników równości, z zapewnieniem jednocześnie wymiernych celów, jasnych planów działania oraz mechanizmów regularnego monitorowania, po których następują prawne, wiążące działania naprawcze i ich monitorowanie, jeżeli cele nie zostały osiągnięte w terminie;

2.  z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie systemów parytetowych / kwot wyborczych w podziale na płeć do porządku prawnego niektórych państw członkowskich; wzywa państwa członkowskie do rozważenia wprowadzenia środków ustawodawczych, takich jak pozytywne środki działania, w celu poczynienia postępów w zakresie osiągania parytetu oraz do zapewnienia skuteczności tych środków – tam, gdzie są one zgodne z systemem wyborczym i partie polityczne są odpowiedzialne za ustalanie list wyborczych – za pomocą tzw. systemów suwakowych, monitorowania i skutecznych kar w celu ułatwienia bardziej zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji politycznych;

3.  zwraca się ponadto do Rady, Komisji i państw członkowskich o narzucanie stosowania parytetu na wszystkich szczeblach poprzez dawanie jasnych komunikatów antydyskryminacyjnych, zapewnienie odpowiednich zasobów, stosowanie konkretnych instrumentów oraz wspieranie niezbędnego szkolenia z zakresu sporządzania budżetu z uwzględnieniem aspektu płci dla urzędników służby cywilnej odpowiedzialnych za sporządzanie budżetów;

4.  wzywa państwa członkowskie i Komisję do zwrócenia szczególnej uwagi na programy edukacyjne z zakresu płci ukierunkowane na społeczeństwo obywatelskie, a w szczególności na osoby młode, już od najmłodszych lat, a jednocześnie uznaje, że prawa kobiet wchodzą w zakres praw człowieka, a parytet ma podstawowe znaczenie w życiu politycznym;

5.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich o wezwanie wszystkich partii politycznych na szczeblach europejskim i krajowym do zobowiązania się do przyjęcia środków zmierzających do zachęcania kobiet do czynnego udziału w życiu politycznym i w wyborach oraz do zaangażowania się w te kwestie, do osiągnięcia parytetu płci w wewnętrznych procesach podejmowania decyzji, w nominacjach na wybieralne stanowiska oraz na listach wyborczych partii poprzez wprowadzenie liczby miejsc zastrzeżonych dla kobiet tam, gdzie jest to zgodne z systemem wyborczym i partie polityczne są odpowiedzialne za ustalanie list wyborczych, a także do zwracania uwagi na pozycję kobiet na tych listach;

6.  uznaje rolę partii politycznych za główny czynnik promowania parytetu płci; apeluje w związku z tym do państw członkowskich o wymaganie od krajowych partii – tam, gdzie jest to zgodne z systemem wyborczym i partie polityczne są odpowiedzialne za ustalanie list wyborczych – stworzenia i wdrożenia systemów kwot i innych rodzajów pozytywnych działań, o stosowanie zasad kolejności umieszczania w stosunku do list wyborczych kandydatów w krajowych i europejskich wyborach, a także o określenie i egzekwowanie stosownych sankcji w przypadku niestosowania się do tych przepisów; wzywa państwa członkowskie do określenia partiom politycznym celów w zakresie parytetu płci, których spełnienie będzie warunkiem wstępnym otrzymania finansowania;

7.  wzywa partie polityczne w całej Europie do wprowadzenia systemu kwot w przypadku list kandydatów do organów partyjnych i list wyborczych – tam, gdzie jest to zgodne z systemem wyborczym i partie polityczne są odpowiedzialne za ustalanie list wyborczych – zwłaszcza w odniesieniu do list na wybory europejskie w 2014 r.; uznaje procedurę sporządzania list wyborczych, w ramach której kandydujące kobiety naprzemiennie z mężczyznami zajmują pierwsze miejsce na liście, za najlepszy sposób zwiększania udziału kobiet w życiu politycznym;

8.  podkreśla konieczność realizacji konkretnych działań mających na celu osiągnięcie parytetu na wybieralnych stanowiskach w parlamentach państw członkowskich i w Parlamencie Europejskim (takich jak przewodniczący, wiceprzewodniczący, przewodniczący i wiceprzewodniczący komisji parlamentarnych) poprzez określenie celu, jakim może być np. wymaganie jednakowej reprezentacji (po 50%) mężczyzn i kobiet w każdym z tych biur;

9.  z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji dotyczący zachęcania kobiet do udziału w kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego za pośrednictwem programów „Prawa podstawowe i obywatelstwo” oraz „Europa dla obywateli”; apeluje do Komisji o zapewnienie umieszczenia w swoich odnośnych rocznych programach prac na lata 2013–2014 wystarczających środków finansowych, pozwalających na sfinansowanie m.in. odpowiednich kampanii uświadamiających w mediach w celu zachęcenia do wybierania kobiet, a także o dopilnowanie tego, aby środki te były łatwo dostępne dla krajowych partii i organizacji społeczeństwa obywatelskiego na realizację inicjatyw projektowych mających na celu zwiększenie udziału kobiet w procesie podejmowania decyzji;

10. apeluje do Komisji o wspieranie i finansowanie działań dotyczących promowania parytetu płci na stanowiskach decydenckich oraz w działalności politycznej, co powinno znaleźć odzwierciedlenie przy programowaniu kolejnego okresu finansowania 2014-2020 dla wyżej wspomnianych programów lub ich następców, a także przy planowaniu działań związanych z przewidzianym na rok 2013 Europejskim Rokiem Obywateli;

11. wzywa Komisję do rozpoczęcia kampanii dotyczących parytetu płci na listach wyborczych do Parlamentu Europejskiego co najmniej dwa lata przed każdym spotkaniem wyborczym oraz do zachęcania państw członkowskich do podejmowania analogicznych działań w odniesieniu do wyborów lokalnych i regionalnych;

Reprezentacja kobiet na stanowiskach mianowanych

12. wzywa państwa członkowskie do popierania parytetu płci poprzez proponowanie kobiety i mężczyzny na stanowisko europejskiego komisarza; wzywa przewodniczącego Komisji do osiągnięcia parytetu płci przy formowaniu Komisji; wzywa Komisję do publicznego poparcia tej procedury; przypomina, że Parlament powinien mieć szczególny wzgląd na równowagę płci w tej procedurze i ponownie podkreśla znaczenie uwzględniania jednakowego stopnia reprezentacji kobiet i mężczyzn podczas zatwierdzania nowego składu Komisji, zgodnie z art. 106 Regulaminu;

13. wzywa Komisję i Radę do zobowiązania się do realizacji celu dotyczącego parytetu płci we wszystkich ich organach decyzyjnych przez stworzenie i wdrożenie systemu kwot oraz innego rodzaju pozytywne działania przy rekrutowaniu urzędników wysokiego szczebla; wzywa rządy państw członkowskich do mianowania zarówno kobiet, jak i mężczyzn na wysokie stanowiska na szczeblu UE;

14. przyjmuje do wiadomości podjęte przez Komisję zobowiązanie sformułowane w strategii na rzecz równości między kobietami i mężczyznami na lata 2010-2015 do monitorowania postępów w realizacji celu, jakim jest posiadanie 40% przedstawicieli jednej płci w swoich komisjach i grupach ekspertów, i wzywa instytucje, organy i agencje UE do podjęcia konkretnych działań i opracowania strategii mających na celu osiągnięcie zrównoważonego udziału w ich procesach podejmowania decyzji;

15. wzywa państwa członkowskie do promowania działań pozytywnych, w tym wiążących środków ustawodawczych, mających na celu zagwarantowanie parytetu płci we wszystkich organach rządowych i nominacjach publicznych, a także do opracowania narzędzi monitorowania nominacji i wyborów pod kątem płci;

Środki promowania udziału kobiet w życiu politycznym

16. zachęca Komisję i państwa członkowskie do wdrażania pozytywnych środków – takich jak preferencyjne traktowanie – w dziedzinach, w których jedna z płci jest niedostatecznie reprezentowana;

17. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia przejrzystości procedur wyboru do nominacji mężczyzn i kobiet na stanowiska o zasadniczym znaczeniu, również poprzez powszechną możliwość składania wniosków o przedstawienie życiorysu oraz wybór na podstawie zasług, kompetencji i reprezentatywności;

18. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia środków na wspieranie organizacji kobiecych, w tym poprzez zapewnienie im stosownego finansowania oraz tworzenie platform współpracy i prowadzenia kampanii wyborczych z uwzględnieniem aspektu płci;

19. wzywa Komisję i państwa członkowskie do ułatwiania powstawania sieci kobiecych oraz do promowania programów mentorskich, odpowiedniego szkolenia i wymiany najlepszych praktyk ze szczególnym uwzględnieniem kobiet-działaczek politycznych na początkowym etapie kariery;

20. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia kobietom, w razie potrzeby poprzez traktowanie preferencyjne, dostępu do szkoleń z zakresu umiejętności przywódczych oraz do stanowisk przywódczych, co powinno być częścią awansów podczas kariery, aby rozszerzyć umiejętności i doświadczenie kobiet w dziedzinie sprawowania przywództwa;

21. uznaje rolę innych podmiotów za istotną część szerszego procesu demokratycznego i w związku z tym wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do promowania i przyjmowania z zadowoleniem wysiłków organizacji pracodawców i związków zawodowych, sektora prywatnego, organizacji pozarządowych, a także innych organizacji zrzeszających zazwyczaj komitety doradcze związane z administracją publiczną do osiągnięcia równości kobiet i mężczyzn w ich szeregach, w tym zapewnienia jednakowego udziału w procesie podejmowania decyzji;

22. wzywa Radę, Komisję i państwa członkowskie do umożliwienia kobietom i mężczyznom czynnego udziału w procesie podejmowania decyzji politycznych poprzez promowanie godzenia życia rodzinnego i zawodowego oraz równowagi między życiem rodzinnym i zawodowym za pomocą takich środków, jak równe dzielenie kosztów rodzicielstwa między pracodawców obojga rodziców, a także zapewnienie przystępnych i odpowiednich usług opieki np. nad dziećmi i osobami starszymi, i wzywa Komisję do wspierania równego dostępu do usług, minimalnych dochodów oraz likwidacji przemocy opartej na płci za pośrednictwem stosownych wniosków ustawodawczych w postaci dyrektyw;

23. przypomina znaczenie preferencyjnego traktowania i środków specjalnych w promowaniu reprezentacji ludzi pochodzących z różnych środowisk oraz z grup w niekorzystnej sytuacji, takich jak osoby niepełnosprawne, migrantki, a także członkowie mniejszości etnicznych i seksualnych na stanowiskach decydenckich;

24. podkreśla znaczenie mediów i edukacji w propagowaniu udziału kobiet w życiu politycznym i dokonywaniu zmian w zachowaniach społecznych; podkreśla znaczenie uwrażliwienia mediów, zwłaszcza nadawców publicznych, na konieczność zapewnienia w trakcie wyborów sprawiedliwych i zrównoważonych relacji na temat kandydujących mężczyzn i kobiet, a także znaczenie monitorowania mediów pod kątem identyfikacji uprzedzeń na tle płci i sposobów ich usunięcia, a tym samym wspierania wysiłków zmierzających do wyeliminowania stereotypów i zachęcania do przedstawiania pozytywnych wizerunków kobiet jako liderów, w tym kobiet-polityków jako wzorców, na szczeblach krajowym, regionalnym i europejskim;

25. wzywa państwa członkowskie, Radę i Komisję, aby poprzez zwiększenie roli i środków Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn oraz ułatwianie współpracy kobiecych organizacji pozarządowych promowały i prowadziły wymianę dobrych praktyk, co przyczyni się do osiągnięcia równowagi płci na stanowiskach decydenckich;

26. zachęca państwa członkowskie i Komisję do gromadzenia, analizowania i rozpowszechniania – zwłaszcza przy pomocy Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn – danych w rozbiciu na płeć w celu monitorowania równości płci w procesie podejmowania decyzji we wszystkich sektorach (publicznym i prywatnym) i na wszystkich szczeblach, a także wykorzystywania ich jako podstawy dalszych działań w przypadku niezrealizowania ustalonych celów; zachęca Komisję do dalszego gromadzenia i rozpowszechniania porównywalnych danych na szczeblu UE za pośrednictwem bazy danych dotyczącej kobiet i mężczyzn na stanowiskach decydenckich; domaga się, aby Komisja zapewniła ewolucję tego instytutu w kierunku stworzenia europejskiej mapy równowagi płci, w której gromadzono by informacje o rocznych wahaniach na szczeblach wspólnotowym, krajowym i regionalnym w odniesieniu do równowagi płci w oparciu o wspólne wskaźniki; mapa ta powinna obejmować co najmniej:

-    cele w zakresie propagowania równowagi płci wyrażone w postaci wartości procentowych reprezentacji i uwzględnione w przepisach państw członkowskich i regionów europejskich regulujących proces wyborczy;

-    wartości procentowe reprezentacji poszczególnych płci w parlamentach europejskich, krajowych i regionalnych, a także w lokalnych instytucjach;

-    wartości procentowe reprezentacji poszczególnych płci w organach wykonawczych wybranych lub kontrolowanych przez wyżej wymienione instytucje ustawodawcze;

27. wzywa Komisję do przedkładania Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia Parlamentu Europejskiego rocznego sprawozdania w sprawie postępów w zakresie równości płci w procesie podejmowania decyzji w Unii Europejskiej;

28. wzywa Komisję i państwa członkowskie do oceny wpływu, jaki na równowagę reprezentacji kobiet wywierają różne systemy wyborcze na szczeblu krajowym, lokalnym i europejskim, a także środki i dobre praktyki stosowane na poszczególnych szczeblach;

Promowanie równej reprezentacji płci w polityce dotyczącej stosunków zewnętrznych

29. przypomina o swoim żądaniu, by parytet płci zapewniano na wszystkich etapach procesu mianowania personelu Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ); wzywa ESDZ do propagowania udziału kobiet w podejmowaniu decyzji w stosunkach zewnętrznych Unii Europejskiej oraz do dopilnowania tego, aby wszystkie delegacje reprezentujące UE przestrzegały zasady parytetu płci w składzie delegacji, a także, aby istniała równowaga w odniesieniu do czasów wystąpień przydzielanych w tych kontekstach kobietom i mężczyznom; podkreśla potrzebę zwiększenia liczby kobiet pełniących funkcje mediatorów i głównych negocjatorów w sytuacjach związanych z przestrzeganiem praw człowieka, zapobieganiem korupcji, budowaniem pokoju, a także w innych procesach negocjacyjnych, takich jak negocjacje dotyczące handlu międzynarodowego i środowiska;

30. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia odpowiedniego finansowania i pomocy technicznej dla specjalnych programów skupiających się na zwiększaniu udziału kobiet w wyborach poprzez szkolenia, edukację obywatelską i mobilizację mediów, a także zaangażowanie organizacji pozarządowych, w uzupełnieniu do finansowania ogólnych programów edukacyjnych, propagujących świadomość obywatelską uwzględniającą kwestię płci oraz wspierających eliminowanie stereotypów związanych z płcią i „utrwalonych” uprzedzeń wobec kobiet;

31. wzywa Komisję i ESDZ do przyjmowania środków mających na celu promowanie zrównoważonej reprezentacji kobiet na wszystkich szczeblach życia politycznego w wielonarodowych organizacjach, takich jak ONZ, w rządach oraz w parlamentach narodowych, a także na szczeblach regionalnych i lokalnych oraz w organach lokalnych, jak również do rozszerzania współpracy z innymi podmiotami na szczeblu międzynarodowym, takimi jak UN WOMEN i Unia Międzyparlamentarna, w celu popierania tych celów;

32. wzywa departamenty tematyczne do dopilnowania tego, aby w notatkach dla delegacji zawsze uwzględniano aspekt płci i podkreślano kwestie mające znaczenie dla równości płci;

33. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i rządom państw członkowskich.

UZASADNIENIE

Kontekst

Równy udział kobiet i mężczyzn w organach władzy i w podejmowaniu decyzji jest zdecydowanie promowany na szczeblu międzynarodowym przez art. 7 i 8 Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW), które zobowiązują państwa strony do wyeliminowania dyskryminacji kobiet w życiu politycznym i publicznym, a także przez art. 4, który umożliwia przyjmowanie „tymczasowych środków specjalnych mających na celu rzeczywiste przyspieszenie równości między kobietami i mężczyznami”.

„Kobiety w organach władzy i w procesie podejmowania decyzji” to także jeden z dwunastu zasadniczych obszarów pekińskiej platformy działań z roku 1995. Zgodnie ze wspólnym oświadczeniem z dnia 19 września 2011 r. w sprawie zwiększania udziału politycznego kobiet, sformułowanym na 66. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku, „udział kobiet w polityce jest fundamentem demokracji oraz ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia trwałego rozwoju i pokoju”. W oświadczeniu stwierdza się także, że czynny udział kobiet, na takich samych warunkach jak mężczyźni, na wszystkich szczeblach podejmowania decyzji ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia równouprawnienia, trwałego rozwoju, pokoju i demokracji.

Zalecenie Rady Europy w sprawie zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w procesie podejmowania decyzji politycznych i publicznych, przyjęte w dniu 12 marca 2003 r., zawiera zbiór środków, w tym działań pozytywnych, mających na celu ułatwienie bardziej zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji politycznych i publicznych. W zaleceniu 1899(2010), zatytułowanym „Zwiększanie reprezentacji kobiet w polityce za pośrednictwem systemu wyborczego”, Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy zachęca swoje państwa członkowskie do zwiększania reprezentacji kobiet przez wprowadzenie systemu kwot.

Na szczeblu Unii strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn na lata 2010-2015 podkreśla, że Komisja „rozważy ukierunkowane inicjatywy mające na celu zwiększenie równowagi płci w podejmowaniu decyzji”, a także „będzie monitorować postępy w realizacji celu, jakim jest posiadanie 40% przedstawicieli jednej płci w swoich komisjach i grupach ekspertów” oraz „wspierać działania majce na celu promowanie większego udziału kobiet w wyborach do Parlamentu Europejskiego, również w charakterze kandydatek”.

Równość płci w podejmowaniu decyzji to kwestia jakości i równości. Bardziej zrównoważony z punktu widzenia płci udział przyczynia się do bardziej zróżnicowanych, a zatem lepszych decyzji. Równowaga płci jest także kwestią równości zagwarantowanej w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Podejmowanie decyzji opiera się na przygotowaniach administracyjnych, a więc pewna liczba kobiet na stanowiskach administracyjnych, zwłaszcza kierujących, gwarantuje, że aspekty płci zostaną uwzględnione w przygotowaniach wszystkich strategii politycznych.

Reprezentacja kobiet na stanowiskach wybieralnych

Kobiety wciąż są niedostatecznie reprezentowane w zgromadzeniach podejmujących decyzje polityczne w państwach członkowskich UE. Obecnie kobiety stanowią 24% posłów do parlamentów krajowych[6].

Na szczeblu regionalnym kobiety stanowią 31% członków zgromadzeń regionalnych i 32% regionalnych organów wykonawczych. Jednakże tylko 15% zgromadzeń i 11% organów wykonawczych ma kobietę za przywódcę. W UE jako całości równowaga płci w zgromadzeniach regionalnych znacznie się zmieniła od 2004 r. Państwa nordyckie mają największą reprezentację kobiet w parlamentach krajowych i wynosi ona 42,3%[7].

Parlament Europejski ma najbardziej zrównoważony pod względem płci skład: 35% kobiet i 65% mężczyzn.

Sprawozdawczyni podkreśla fakt, że dane te ulegają stagnacji i nie da się zauważyć pozytywnych tendencji. Można by to wytłumaczyć także tradycyjnymi przeszkodami, jakie napotykają kobiety, takimi jak brak środków finansowych, przeważanie męskiej kultury, stereotypy, trudności z godzeniem życia rodzinnego i politycznego. Jednym z planowanych środków jest opracowanie i wdrożenie na szczeblu UE skutecznych wielowymiarowych strategii na rzecz zwiększenia zaangażowania i udziału kobiet w podejmowaniu decyzji i sprawowaniu przewodnictwa za pomocą wymiernych celów, mechanizmów regularnego monitorowania oraz jasnych planów działania.

W krajach mających systemy wyborcze oparte na proporcjonalnej reprezentacji częściej stosowane są kwoty kandydatów do sporządzania list partyjnych, zarówno dobrowolnie przez partie polityczne, jak i na mocy obowiązujących przepisów. W państwach członkowskich UE kwoty te wynoszą od 25% do 50%. W krajach o większościowym lub pluralistycznym systemie wyborczym partie wybierają tylko jednego kandydata z każdej partii i każdego okręgu wyborczego, a zatem nie jest możliwe wprowadzenie jednocześnie mężczyzn i kobiet, jak w przypadku systemu PR.

Partie polityczne mają zasadnicze znaczenie dla promowania kobiet w polityce. Uprawnienia do rekrutacji, selekcji i mianowania kandydatów spoczywają w rękach partii politycznych niezależnie od systemu wyborczego. Konieczne jest zatem, aby próby rozwiązanie kwestii niedostatecznej reprezentacji kobiet w polityce stały się celem partii politycznych i ich planów co do strategii na rzecz bardziej włączających zgromadzeń podejmujących decyzje. W konsekwencji w niniejszym sprawozdaniu zachęca się krajowe partie do rozważenia środków zwiększania udziału kobiet, a także do ustalania – w miarę możliwości – kwot i stosowania zasad kolejności umieszczania w stosunku do list kandydatów w krajowych i europejskich wyborach oraz do określenia sankcji w przypadku niestosowania się do tych przepisów. Jedną z zachęt dla partii politycznych mogłoby być stosowanie celów parytetowych jako warunku wstępnego dla finansowania partii.

Reprezentacja kobiet na stanowiskach mianowanych

W rządach państw członkowskich UE kobiety stanowią 24% ministrów (członków rządu) w rządach UE-27, 22% sekretarzy stanu i 23% ogółem[8]. Poza niewielkimi fluktuacjami obecność kobiet w rządach mało się zmieniła w ostatnich czterech latach.

Komisja Europejska ma w swoim składzie 33% komisarzy-kobiet 67% komisarzy-mężczyzn. W Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym oraz w Komitecie Regionów 21% stanowiska zajmują kobiety, a 79% – mężczyźni[9].

Sprawozdawczyni uważa, że należy promować na szczeblu krajowym aktywne i konkretne środki, aby zagwarantować równowagę płci we wszystkich organach rządzących i publicznych nominacjach. Sprawozdanie opowiada się za określeniem celu, jakim będzie parytet w odniesieniu do kandydatów do przyszłej Komisji i na stanowiska wysokiego szczebla w UE. Jeśli chodzi o instytucje UE, sprawozdanie podkreśla, że konieczne są konkretne działania i strategie, aby osiągnąć zrównoważony udział w ich procesie podejmowania decyzji.

Środki promowania udziału kobiet w życiu politycznym

W celu zwiększenia udziału kobiet w życiu politycznym konieczne jest usunięcie przeszkód strukturalnych, które uniemożliwiają kobietom uczestnictwo w życiu politycznym. Stworzenie sprzyjającego otoczenia dla kobiet, aby brały udział w życiu politycznym na wszystkich szczeblach, to kolejny niezbędny krok. Godzenie życia zawodowego, prywatnego i rodzinnego to uznany na szczeblu UE priorytet w celu osiągnięcia równości płci i ułatwienia udziału kobiet w życiu politycznym.

W opinii sprawozdawczyni ważne jest promowanie obecności kobiet z różnych kręgów na stanowiskach związanych z podejmowaniem decyzji. Kobiety z mniejszości etnicznych należą do niewystarczająco reprezentowanej w europejskich zgromadzeniach politycznych grupy i często cierpią z powodu połączenia płciowych i etnicznych form wykluczenia politycznego. Konieczne mogą być szczególne działania w celu zaradzenia temu problemowi. W niektórych państwach członkowskich w celu lepszego promowania udziału młodych kobiet w życiu politycznym i publicznym wprowadzono programy mentorskie jako skuteczną i innowacyjną metodę. Programy mentorskie, odpowiednie szkolenia i programy wymiany to również niektóre ze środków zalecanych w tej części sprawozdania jako sposoby osiągnięcia równowagi płciowej w polityce.

Inne środki wspierające obejmują finansowanie i dzielenie się informacjami. Państwa członkowskie i Komisja muszą zagwarantować kobietom i mężczyznom równe szanse podczas kampanii wyborczych, zapewniając finansowanie publiczne i dostęp do mediów państwowych. Państwa członkowskie i Komisja powinny nasilić – w tym przez angażowanie w odpowiednich przypadkach Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn – zbieranie, analizowanie i rozpowszechnianie danych w rozbiciu na płeć w celu monitorowania równości płci w procesie decyzyjnym. Należy również określić jasne dalsze środki, jeżeli wyznaczone cele nie zostaną zrealizowane. Sprawozdawczyni chciałaby, żeby Komisja nadal składała sprawozdania na temat rozwoju sytuacji w dziedzinie równości płci. Niezwykle pożądanym dodatkowym środkiem byłoby roczne sprawozdanie Komisji dla parlamentarnej Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia w sprawie postępów w dziedzinie równości płci w procesie decyzyjnym w Unii Europejskiej.

Należy podkreślić znaczenie mediów i edukacji w zachęcaniu kobiet do udziału w życiu politycznym. Ważne jest monitorowanie pokrycia medialnego kobiet w procesie decyzyjnym w celu zidentyfikowania uprzedzeń płciowych i sposobów na ich usunięcie, a tym samym promowania wysiłków zmierzających do wyeliminowania stereotypów i zachęcania do przedstawiania pozytywnych wizerunków kobiet jako liderów we wszystkich dziedzinach życia.

Podczas gdy partie polityczne służą za „dozorców” dla kobiet w procesie decyzyjnym, również rola pozostałych podmiotów powinna zostać uznana za istotną część szerszego procesu demokratycznego. Wysiłki związków zawodowych, sektora prywatnego i organizacji pozarządowych zmierzające do osiągnięcia równości kobiet i mężczyzn w ich szeregach są godne nieocenione.

Promowanie zrównoważonej pod względem płci reprezentacji politycznej w stosunkach zewnętrznych to jeden z celów tego sprawozdania, jako warunek stabilnej i przejrzystej demokracji. Walka z ze spychaniem kobiet na margines życia politycznego powinna być jednym z aspektów uwzględnianych w stosunkach zewnętrznych UE, we współpracy z innymi międzynarodowymi podmiotami działającymi w tej dziedzinie, uzupełnianych odpowiednim wsparciem finansowym i technicznym.

• [1]       Załącznik do konkluzji Rady z dnia 7 marca 2011 r.
• [2]       Dz.U. L 154 z 27.6.2000, s. 34.
• [3]       Dz.U. L 319 z 10.12.1996, s. 11.
• [4]       Dz.U. C 346 z 4.12.2000, s. 82.
• [5]  Zob. aktualizowane co kwartał dane bazy danych Komisji Europejskiej na temat udziału kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji.
• [6]  Zob. aktualizowane co kwartał dane bazy danych Komisji Europejskiej na temat udziału kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji (pierwszy kwartał 2011 r.);
• [7]  Zob. dane statystyczne Unii Międzyparlamentarnej (<hhtp://ipu.org>).
• [8]  Zob. aktualizowane co kwartał dane bazy danych Komisji Europejskiej na temat udziału kobiet i mężczyzn w podejmowaniu decyzji.
• [9]  Zob. kwartalną aktualizację bazy danych Komisji Europejskiej.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	25.1.2012
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	26 3 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Regina Bastos, Emine Bozkurt, Andrea Češková, Marije Cornelissen, Iratxe García Pérez, Mikael Gustafsson, Mary Honeyball, Lívia Járóka, Teresa Jiménez-Becerril Barrio, Nicole Kiil-Nielsen, Silvana Koch-Mehrin, Rodi Kratsa-Tsagaropoulou, Constance Le Grip, Astrid Lulling, Barbara Matera, Elisabeth Morin-Chartier, Antonyia Parvanova, Raül Romeva i Rueda, Joanna Senyszyn, Marc Tarabella, Angelika Werthmann, Marina Yannakoudakis
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Izaskun Bilbao Barandica, Anne Delvaux, Christa Klaß, Mariya Nedelcheva, Katarína Neveďalová, Antigoni Papadopoulou, Sirpa Pietikäinen, Rovana Plumb
Zastępca(y) (art. 187 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	William (The Earl of) Dartmouth