w sprawie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw: promowanie interesów społeczeństwa i droga do zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu ożywienia gospodarki

(2012/2098(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając rezolucję Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie działań następczych w związku z zieloną księgą na temat społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw(1),

–   uwzględniając rezolucję Rady z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw(2),

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Modernizacja prawa spółek oraz poprawa ładu korporacyjnego w Unii Europejskiej – plan na przyszłość” (COM(2003)0284) (unijny plan działań w zakresie ładu korporacyjnego),

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Pakiet Odpowiedzialne przedsiębiorstwa” (COM(2011)0685),

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Inicjatywa na rzecz przedsiębiorczości społecznej – budowanie ekosystemu sprzyjającego przedsiębiorstwom społecznym w centrum społecznej gospodarki i społecznych innowacji” (COM(2011)0682),

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010)2020),

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 30 maja 2012 r. w sprawie Zielonej księgi Komisji na temat propagowania europejskich ram społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw(3),

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie komunikatu Komisji dotyczącego społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw: „Wkład przedsiębiorstw w trwały rozwój”(4),

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw: nowe partnerstwo”(5),

–   uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie komunikatu Komisji zatytułowanego „Odnowiona strategia UE na lata 2011-2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw”(6),

–   uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Odnowiona strategia UE na lata 2011-2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw” (COM(2011)0681),

–   uwzględniając art. 48 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej oraz opinie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Rozwoju, Komisji Handlu Międzynarodowego oraz Komisji Kultury i Edukacji (A7–0017/2013),

W stronę nowoczesnego pojęcia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw: rozważania wstępne

1.  podkreśla, że przedsiębiorstwa nie mogą zastąpić władz publicznych w obszarze propagowania, wdrażania i kontroli norm społecznych i dotyczących środowiska naturalnego;

2.  podkreśla, że obecny globalny kryzys gospodarczy wynika z podstawowych błędów w zakresie przejrzystości, rozliczalności, odpowiedzialności i krótkoterminowości działań oraz że UE ma obowiązek zadbania o to, aby wszyscy wyciągnęli zeń właściwe wnioski; z zadowoleniem przyjmuje zamiar przeprowadzenia przez Komisję badania opinii publicznej Eurobarometr w kwestii zaufania w biznesie; domaga się, aby wszystkie zainteresowane strony w pełni omówiły wnioski tego badania oraz podjęły odpowiednie działania; jest zdecydowanym orędownikiem społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i jest zdania, że jej prawidłowe wdrażanie i praktykowanie przez wszystkie przedsiębiorstwa, a nie tylko duże firmy, może w znacznym stopniu przyczynić się do odbudowy straconego zaufania, jako że jest to czynnik niezbędny dla trwałej odnowy gospodarczej, który może złagodzić konsekwencje społeczne kryzysu gospodarczego; jest zdania, że przejmowanie przez przedsiębiorstwa odpowiedzialności za społeczeństwo, środowisko i pracowników przynosi korzyści wszystkim stronom oraz umożliwia rozwój podstawy zaufania, koniecznej dla sukcesu gospodarczego; uważa, że uwzględnienie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w zrównoważonej strategii korporacyjnej leży w interesie przedsiębiorstwa i ogółu społeczeństwa; podkreśla, że wiele przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich, wykazuje wzorowe zaangażowanie w tej dziedzinie;

3   jest zdania, że przedsiębiorstwa mogą przyczynić się do rozwoju społecznej gospodarki rynkowej oraz do realizacji celów strategii Europa 2020, zapewniając miejsca pracy i ułatwiając ożywienie gospodarcze;

4.  uważa, że konieczne jest umieszczenie debaty nad społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw w szerszym kontekście, w którym przy zachowaniu zasadniczo woluntarystycznego ukierunkowania będzie miejsce na zasadny dialog dotyczący środków regulacyjnych;

5.  podziela nową zaproponowaną przez Komisję definicję społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, w której nie przeciwstawia się podejścia dobrowolnego podejściu obowiązkowemu;

6.  uważa, że właściwe zarządzanie przedsiębiorstwem jest kluczowym elementem społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, w szczególności w zakresie stosunków z władzami publicznymi i pracownikami oraz ich organizacjami przedstawicielskimi, a także w odniesieniu do polityki przedsiębiorstwa w zakresie premii, odpraw i wynagrodzeń; uważa, że przyznawanie zbyt wysokich premii, odpraw i wynagrodzeń kadrze kierowniczej, zwłaszcza gdy przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej sytuacji, nie jest zgodne z zachowaniem odpowiedzialnym społecznie;

7.  uważa, że politykę podatkową przedsiębiorstwa należy uznać za element społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a zatem strategie unikania płacenia podatków lub wykorzystywania rajów podatkowych są niezgodne z zachowaniem odpowiedzialnym społecznie;

8.  uważa, że przy ocenie odpowiedzialności społecznej danego przedsiębiorstwa należy uwzględnić zachowanie przedsiębiorstw należących do łańcucha dostaw tego przedsiębiorstwa oraz jego ewentualnych podwykonawców;

Zacieśnienie związku między społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw, obywatelami, konkurencyjnością i innowacyjnością

9.  apeluje do Komisji i do władz krajowych o propagowanie innowacyjnych wzorców przedsiębiorstw, zdolnych umocnić poczucie wzajemnego powiązania między przedsiębiorstwami a kontekstem społecznym, w którym te ostanie działają;

10. wzywa Komisję, by uwzględniła toczące się obecnie debaty na temat przeglądu dyrektyw o przejrzystości i rachunkowości, tak by zaproponowana nowa strategia dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw uzupełniła zmienioną dyrektywę;

11. podkreśla znaczenie popierania innowacyjnych rozwiązań – takich jak inteligentne systemy transportu oraz ekoefektywne produkty dostępne i opracowane dla wszystkich – umożliwiających przedsiębiorstwom uporanie się z wyzwaniami społecznymi i środowiskowymi;

12. popiera podjęte przez Komisję inicjatywy mające na celu propagowanie widoczności społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz rozpowszechnianie dobrych praktyk i zdecydowanie opowiada się za wprowadzeniem uznawania na szczeblu europejskim przedsiębiorstw i partnerstw w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; w związku z tym apeluje do Komisji o rozważenie, czy można by wprowadzić w tym celu – oprócz innych działań – „europejski znak społeczny”;

13. całkowicie popiera tworzenie wielostronnych platform ds. społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i zgadza się z wcześniej przyjętym podejściem sektorowym;

14. uznaje znaczenie i potencjał inicjatywy „Przedsiębiorstwo 2020” podjętej przez organizację CSR Europe, która może znacznie przyczynić się do umocnienia związku między społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw i konkurencyjnością, ułatwiając rozpowszechnianie dobrych praktyk; wzywa Komisję i państwa członkowskie do tworzenia większej synergii w zakresie celów dotyczących rozwoju strategii politycznych i inicjatyw na rzecz innowacji społecznych i tworzenia miejsc pracy; w związku z tym wzywa Komisję do wspierania wysiłków organizacji CSR Europe, której podstawowym celem jest zacieśnienie współpracy między przedsiębiorstwami i państwami członkowskimi, aby wspierać opracowywanie krajowych planów działania i rozpowszechnianie dobrych praktyk;

15. popiera wniosek Komisji dotyczący przeprowadzania okresowych sondaży mających ocenić zaufanie obywateli do strategii podejmowanych przez przedsiębiorstwa w obszarze odpowiedzialności społecznej, a także ich zachowanie; zaleca dołączenie zawartości sondaży do przeglądu planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji, aby móc analogicznie zidentyfikować przeszkody dla zasadniczo odpowiedzialnej konsumpcji;

Poprawa przejrzystości i skuteczności strategii politycznych w obszarze społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

16. zachęca Komisję do określenia specjalnych środków służących zwalczaniu wprowadzających w błąd i nieprawdziwych informacji dotyczących zobowiązań w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a związanych ze środowiskowymi i społecznymi skutkami produktów, wychodzących poza zakres dyrektywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych, szczególnie w odniesieniu do składania i rozpatrywania skarg na podstawie otwartej i jasnej procedury oraz wszczynania postępowań; uważa, że „ekologiczne kłamstwo” (greenwashing) jest nie tylko pewną formą zwodniczej i wprowadzającej w błąd konsumentów, władze publiczne i inwestorów praktyki, ale przyczynia się również do zmniejszenia zaufania do społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw jako skutecznego narzędzia promowania zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu;

17. podziela cel, jakim jest poprawa włączania aspektów społecznych i środowiskowych do zamówień publicznych; zaleca w tym kontekście usunięcie kryterium przyznawania zamówienia ofercie o najniższej cenie, a także większą odpowiedzialność w obrębie łańcucha podwykonawców;

18. wzywa Komisję do podejmowania dalszych działań zmierzających do odblokowania i wzmocnienia potencjału społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu (poprzez powiązanie jej z efektywnym gospodarowaniem zasobami i z efektywnością energetyczną), np. w procesie nabywania surowców przez przedsiębiorstwa;

19. podkreśla, że pomoc UE oferowana rządom krajów trzecich we wdrażaniu regulacji społecznych i środowiskowych oraz skuteczne systemy kontroli są niezbędnym uzupełnieniem rozwoju społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw europejskiego biznesu na całym świecie;

20. podkreśla, że inwestycje odpowiedzialne społecznie są częścią procesu wdrażania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w ramach decyzji dotyczących inwestycji; podkreśla, że chociaż obecnie brak jest powszechnej definicji inwestycji odpowiedzialnych społecznie, inwestycje te zwykle charakteryzują się tym, że godzą finansowe cele inwestora z jego troską o zagadnienia społeczne, środowiskowe, etyczne i związane z ładem korporacyjnym;

21. uznaje znaczenie rozpowszechniania przez przedsiębiorstwa informacji o zrównoważonym rozwoju, takich jak o czynnikach społecznych i środowiskowych, co pomaga określić zagrożenia dla zrównoważonego rozwoju oraz zwiększyć zaufanie inwestorów i konsumentów; przypomina w związku z tym znaczne postępy czynione dotychczas oraz wzywa Komisję, by popierała cel międzynarodowej rady ds. zintegrowanej sprawozdawczości (IIRC), jakim jest uczynienie ze zintegrowanej sprawozdawczości światowego standardu w ciągu następnego dziesięciolecia;

22. podkreśla, że należy zachować surowe przestrzeganie praw człowieka, należytej staranności i przejrzystości w celu zagwarantowania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w całym łańcuchu dostaw, określenia stopnia zrównoważonego charakteru biznesu europejskiego oraz walki z uchylaniem się od zobowiązań podatkowych i nielegalnymi przepływami pieniędzy;

23. podkreśla, że odpowiedzialność przedsiębiorstw nie może ograniczyć się do narzędzia marketingowego, lecz może w pełni rozwinąć swój potencjał jedynie wówczas, gdy stanie się elementem ogólnej strategii przedsiębiorstwa oraz będzie stosowana i wdrażana w jego codziennej działalności i strategii finansowej; z zadowoleniem przyjąłby połączenie odpowiedzialności przedsiębiorstw i ich dobrego zarządzania; jest zdania, że Komisja powinna zachęcać przedsiębiorstwa do podejmowania decyzji w sprawie strategii dotyczących ich społecznej odpowiedzialności na poziomie zarządu; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzania kodeksów zarządzania przedsiębiorstwem, odzwierciedlających znaczenie odpowiedzialności za wszystkich zatrudnionych w przedsiębiorstwie i wprowadzających silny związek między wynikami przedsiębiorstwa w zakresie środowiska, kwestii społecznych i praw człowieka a jego wynikami finansowymi.

24. podkreśla, że przedsiębiorstwa, które angażują się w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, powinny być łatwo identyfikowalne dla inwestorów i konsumentów, co wspierałoby te firmy w ich działaniach;

25. podkreśla, że społecznie odpowiedzialne inwestowanie jako część procesu wdrażania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powinno wiązać cele finansowe i gospodarcze inwestorów z aspektami społecznymi, ekologicznymi, etycznymi, kulturalnymi i edukacyjnymi;

26. z zainteresowaniem śledzi prowadzone dyskusje nad wnioskiem ustawodawczym dotyczącym przejrzystości informacji o charakterze społecznym i środowiskowym dostarczanych przez przedsiębiorstwa; zaleca przyjęcie wniosku ustawodawczego umożliwiającego dużą elastyczność działania, aby uwzględnić wielowymiarowy charakter społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz zróżnicowane stosowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw przez przedsiębiorstwa w połączeniu z odpowiednim poziomem porównywalności dla zaspokojenia potrzeb inwestorów i innych zainteresowanych podmiotów, a także potrzebą zapewnienia konsumentom łatwego dostępu do informacji o wpływie biznesu na społeczeństwo, w tym dotyczących metodologii kosztów ponoszonych przez cały cykl życia produktu oraz aspektów dotyczących zarządzania; uważa, że informacje na temat zrównoważonego charakteru powinny dotyczyć również w stosownych przypadkach łańcucha podwykonawstwa i dostaw i opierać się na metodologiach przyjętych na całym świecie, takich jak metodologia Globalnej Inicjatywy Sprawozdawczej (Global Reporting Initiative) lub międzynarodowego komitetu ds. zintegrowanej sprawozdawczości (International Integrated Reporting Council); wzywa ponadto, aby zwolnić MŚP ze stosowania tych przepisów lub opracować uproszczone ramy możliwe do wprowadzenia w przedsiębiorstwach tego rodzaju;

27. wzywa do szerszego, bardziej kompleksowego i przejrzystego monitorowania zasad społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w polityce handlowej UE poprzez zastosowanie ustalonych konkretnych wartości referencyjnych dla oceny postępów, aby w ten sposób wzbudzić zaufanie do systemu;

28. zachęca UE oraz państwa członkowskie do przedstawiania konkretnych informacji na temat społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a także edukacji i szkolenia w tym zakresie, aby przedsiębiorstwa mogły czerpać z niej pełne korzyści oraz by mogły ją uwzględnić w swej kulturze organizacyjnej;

29. zachęca przedsiębiorstwa medialne, by włączały do polityki odpowiedzialności społecznej przejrzyste normy dziennikarstwa, w tym gwarancję ochrony źródeł informacji i prawa osób zgłaszających zachowania nieetyczne;

30. zachęca Komisję do dokonania późniejszej oceny zarówno wiążących, jak i niewiążących przepisów służących ułatwieniu uznawania i propagowania działań podejmowanych przez przedsiębiorstwa w związku z przejrzystością i rozpowszechnianiem informacji o charakterze niefinansowym;

31. zdecydowanie odrzuca tworzenie specjalnych wskaźników, które mogą spowodować koszty administracyjne oraz nieskuteczne usztywnienie działań, jak miało to miejsce w przypadku wskaźników wykonania na szczeblu UE; wzywa natomiast Komisję, by dostarczyła ona przedsiębiorstwom akceptowanych na poziomie międzynarodowym metodologii – takich jak metodologia Globalnej Inicjatywy Sprawozdawczej (Global Reporting Initiative) lub międzynarodowego komitetu ds. zintegrowanej sprawozdawczości (International Integrated Reporting Council) – i propagowała ich stosowanie;

32. uważa jednak, że sprawą najwyższej wagi jest jak najszybsze opracowanie przez Komisję zapowiedzianej wspólnej metodologii pomiaru efektywności środowiskowej w oparciu o koszty ponoszone przez cały cykl życia produktu; jest przekonany, że taka metodologia byłaby przydatna zarówno z punktu widzenia przejrzystości informacji dostarczanych przez przedsiębiorstwa, jak i dokonywanej przez władze publiczne oceny efektywności środowiskowej przedsiębiorstw;

33. z zadowoleniem przyjmuje planowane przez Komisję utworzenie tzw. wspólnoty praktyk w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i ich działań społecznych; jest zdania, że musi mieć ona charakter uzupełniający w stosunku do kodeksu dobrego postępowania w zakresie współ- i samoregulacji, co pozwoli wszystkim zainteresowanym stronom zaangażować się w zbiorowy proces kształceniowy w celu poprawy skuteczności i zapewnienia większej odpowiedzialności działaniom podejmowanym przez wiele podmiotów;

34. wzywa do pełnej i aktywnej konsultacji z organizacjami przedstawicielskimi, w tym związkami zawodowymi, i do ich zaangażowania w rozwój, działalność i monitorowanie procesów i struktur społecznej odpowiedzialności w przedsiębiorstwach, we współpracy z pracodawcami w ramach rzeczywistego podejścia partnerskiego;

35. wzywa Komisję do zapewnienia, by obowiązek systematycznej sprawozdawczości w zakresie podstawowych informacji o zrównoważonym rozwoju nie obciążał nadmiernie przedsiębiorstw, jako że jakakolwiek nowa strategia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powinna być przez przedsiębiorstwa przyjmowana z zadowoleniem; wzywa Komisję, by umożliwiła okres przejściowy, zanim wejdzie w życie obowiązek dokonywania przez przedsiębiorstwa regularnej sprawozdawczości niefinansowej, ponieważ dałoby to przedsiębiorstwom możliwość przede wszystkim należycie wdrożyć wewnętrznie społeczną odpowiedzialność, ustanawiając odpowiednią i szczegółową politykę dotyczącą społecznej odpowiedzialności jako część ich wewnętrznych systemów zarządzania;

36. popiera propozycję Komisji dotyczącą nałożenia na wszystkie fundusze inwestycyjne i instytucje finansowe wymogu informowania wszystkich klientów (obywateli, przedsiębiorstw, organów publicznych itp.) o stosowanych przez nie kryteriach etycznego lub odpowiedzialnego inwestowania lub jakichkolwiek normach lub kodeksach, których przestrzegają;

37. popiera dyrektywę Komisji o minimalnych standardach dla ofiar; domaga się, by polityka dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w odpowiednich sektorach (takich jak turystyka, ubezpieczenia, hotelarstwo i telekomunikacja) obejmowała pozytywne i praktyczne strategie i struktury na rzecz wspierania ofiar przestępstw i ich rodzin w okresie kryzysu, oraz by ustanowiono specjalne strategie polityczne na rzecz pracowników, którzy stają się ofiarami przestępstw w miejscu pracy lub poza nim;

38. uznaje niebagatelną wartość i znaczny potencjał instrumentów samoregulacji i współregulacji, takich jak kodeksy postępowania na szczeblu sektorowym; aprobuje fakt, że Komisja chce ulepszyć istniejące instrumenty za pośrednictwem kodeksu deontologicznego w tej dziedzinie; przeciwstawia się jednakże jednostronnemu podejściu, które nie uwzględniałoby specyfiki poszczególnych sektorów oraz specyficznych wymogów przedsiębiorstw;

CSR a MŚP: od teorii do praktyki

39. przypomina o szczególnym charakterze MŚP, które działają głównie na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz w obrębie konkretnych sektorów; uważa zatem, że podstawowe znaczenie ma poszanowanie w ramach unijnych strategii politycznych, w tym krajowych planów działania na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, specyficznych wymogów wobec MŚP oraz zgodność tych strategii i planów z zasadą „najpierw myśl na małą skalę”, a także uznania nieformalnego i intuicyjnego podejścia MŚP do społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

40. zwraca uwagę, iż ważne jest wprowadzanie społecznej odpowiedzialności w małych i średnich przedsiębiorstwach, a także uznawanie ich osiągnięć w tej dziedzinie;

41. stwierdza, że wiele MŚP w Europie już stosuje politykę dotyczącą społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, taką jak zatrudnianie lokalne, zaangażowanie na rzecz wspólnoty, stosowanie polityki dobrego zarządzania w ich łańcuchach dostaw itp.; podkreśla jednak, że większość tych MŚP nie wie, iż w istocie stosuje w praktyce zasadę zrównoważonego rozwoju, społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i dobrego zarządzania; dlatego wzywa Komisję, by przede wszystkim zbadała obecne praktyki MŚP, zanim rozważy strategie z zakresu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w odniesieniu właśnie do MŚP;

42. sprzeciwia się wszelkim inicjatywom, które mogłyby spowodować obciążenia o charakterze administracyjnym, biurokratycznym lub finansowym dla MŚP; popiera natomiast środki, które umożliwiałyby MŚP prowadzenie działań wspólnych;

43. wzywa państwa członkowskie oraz władze regionalne do inteligentnego wykorzystywania środków z Funduszu Spójności w celu wspierania roli organizacji pośredniczących dla MŚP w zakresie propagowania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w oparciu o takie przykłady, jak główny niemiecki program współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego;

44. apeluje do Komisji, aby wspólnie z państwami członkowskimi, organizacjami pośredniczącymi MŚP i innymi zainteresowanymi stronami określiła strategie i środki sprzyjające wymianie między MŚP dobrych praktyk w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, takie jak np. bank danych na temat przypadków i praktyk zawierający szczegółowe informacje dotyczące przedsięwzięć prowadzonych w różnych krajach;

45. zaleca opracowywanie przewodników i podręczników na temat społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw przeznaczonych dla MŚP; podkreśla w związku z tym pilną potrzebę prowadzenia większej ilości badań uniwersyteckich nad metodami służącymi zwiększeniu akceptacji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw przez MŚP oraz nad skutkami gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw na szczeblu lokalnym i regionalnym;

46. jest zdania, że aby osiągnąć rzeczywisty wpływ na ograniczanie ubóstwa, w programie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw należy skoncentrować się również na MŚP ze względu na ich znaczny łączny wpływ na społeczeństwo i środowisko;

47. apeluje do Komisji i do państw członkowskich o opracowanie strategii na rzecz rozwijania i wspierania rozpowszechniania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw wśród MŚP; w szczególności zaleca opracowanie specjalnych środków dla małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw;

48. podkreśla, że po wejściu w życie Traktatu z Lizbony Parlament ma być w pełni informowany o tym, w jaki sposób wyniki oceny wpływu umów na zrównoważony rozwój są uwzględniane w negocjacjach przed ich zakończeniem oraz które rozdziały tych umów zostały zmienione w celu uniknięcia jakichkolwiek negatywnych skutków stwierdzonych w wyniku tej oceny;

49. podkreśla, że dwustronne umowy inwestycyjne podpisywane w przyszłości przez UE muszą zapewniać właściwą równowagę pomiędzy koniecznością ochrony inwestorów a możliwościami interwencji ze strony państwa, szczególnie jeżeli chodzi o normy społeczne, zdrowotne i środowiskowe;

50. zachęca do propagowania instytucji mecenatu wśród pracodawców;

51. przypomina, że do rozstrzygania sporów handlowych lub domagania się odszkodowania za niekorzystne skutki zewnętrzne wynikające z nieodpowiedzialnej lub nielegalnej działalności gospodarczej istnieją już sądowe rozstrzyganie sporów oraz odpowiednie rozwiązania alternatywne; wzywa w tym kontekście Komisję do dalszego propagowania wiedzy na ten temat wśród przedsiębiorców i ogółu społeczeństwa; przypomina, że Międzynarodowa Izba Handlowa oferuje usługi rozwiązywania sporów dla osób prywatnych, przedsiębiorstw, państw, podmiotów państwowych i organizacji międzynarodowych poszukujących alternatyw dla sądowego rozstrzygania sporów oraz że usługi te mogą pomóc w zapewnieniu skuteczniejszego dostępu do wymiaru sprawiedliwości ofiarom naruszeń odpowiedzialnych praktyk biznesowych powodujących straty gospodarcze, społeczne i środowiskowe w UE lub poza jej granicami;

52. podkreśla, że w celu zapewnienia skutecznego wdrożenia praw związanych ze społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw i dostępu do wymiaru sprawiedliwości podnoszeniu świadomości na temat znaczenia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i konsekwencji jej niestosowania na poziomie przedsiębiorstw, co należy do zadań Komisji, musi towarzyszyć odpowiednie rozszerzanie wiedzy i budowanie zdolności na poziomie rządów państw przyjmujących;

53. uważa, że Komisja i państwa członkowskie powinny zachęcać przedsiębiorstwa unijne do podejmowania inicjatyw w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz do wymiany wzorcowych praktyk z ich partnerami zagranicznymi;

Podsumowanie

54. podkreśla konieczność opracowywania ewentualnych środków regulacyjnych w obrębie solidnych ram prawnych oraz zgodnie z rozwojem przepisów międzynarodowych, aby uniknąć rozbieżnej interpretacji na szczeblach krajowych czy też ryzyka powstania korzystnej lub niekorzystnej sytuacji w zakresie konkurencji na szczeblu regionalnym, krajowym bądź makroregionalnym

55. popiera działania Komisji mające na celu propagowanie odpowiedzialnych zachowań w stosunkach z innymi krajami i regionami na świecie; wzywa w związku z tym do nasilenia działań ukierunkowanych na umocnienie zasady wzajemności w wymianie handlowej;

56. ponownie stwierdza, że rozwój społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powinien przede wszystkim opierać się na podejściu uwzględniającym udział wielu zainteresowanych stron, zaś główną rolę powinny odgrywać w nim przedsiębiorstwa, które powinny mieć możliwość stosowania podejścia odpowiednio do swojej sytuacji; podkreśla potrzebę posiadania specjalnych środków i podejść służących propagowaniu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw wśród MŚP;

57. zauważa, że obecna strategia Komisji dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw obejmuje okres lat 2011-2014; wzywa Komisję, by dopilnowała przyjęcia ambitnej strategii w odpowiednim czasie na okres po 2014 r.;

58. zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. C 86 z 10.4.2002, s. 3. (2) Dz.U. C 39 z 18.2.2003, s. 3. (3) Dz.U. C 187 E z 7.8.2003, s. 180. (4) Dz.U. C 67 E z 17.3.2004, s. 73. (5) Dz.U. C 301 E z 13.12.2007, s. 45. (6) Dz.U. C 229 z 31.7.2012, s. 77.

1. Wstęp: aspekty proceduralne

Komisja Prawna oraz Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych podjęły decyzję o nawiązaniu ścisłej współpracy mającej na celu zapewnienie spójnego podejścia w sprawie stanowiska Parlamentu na temat odnowionej strategii UE na lata 2011-2014 dotyczącej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w okresie 2011-2014(1). Mając na uwadze powyższy cel, a także przy pełnym poszanowaniu odnośnych kompetencji i odpowiedzialności obie komisje postanowiły opracować dwa sprawozdania z własnej inicjatywy dotyczące różnych tematów, do których ma zastosowanie art. 50 Regulaminu.

Wyłączne kompetencje każdej komisji określono w oparciu o trzy kluczowe słowa:

– ludzie (people): kwestie społeczne i trwałe zatrudnienie;

– zysk (profit): zachowania niespekulacyjne i zrównoważony rozwój;

– planeta Ziemia (planet): działania prowadzone z poszanowaniem środowiska.

Zgodnie z tymi kryteriami słowo „ludzie” (people) stanowi podstawę określenia kompetencji Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, natomiast wyłączne kompetencje Komisji Prawnej określono przy użyciu słowa „zysk” (profit). Obszary określone przy użyciu słowa „planeta” (planet) są podzielone między obie komisje zależnie od tego, czy bardziej dotyczą „zysku” czy „ludzi”.

2. Wprowadzenie: odnowiona strategia UE dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

W swojej nowej strategii Komisja Europejska proponuje nową definicję(2) społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw rozumianej jako „odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo”(3). Zgodnie z nową definicją przedsiębiorstwa muszą stosować proces, który uwzględnia kwestie społeczne, środowiskowe i etyczne, prawa człowieka oraz konsultacje z konsumentami w podstawowych strategiach handlowych. Celem takiego procesu musi być utworzenie wspólnoty wartości między właścicielami/akcjonariuszami, innymi podmiotami i społeczeństwem jako takim, aby móc określić ewentualne szkodliwe skutki działania przedsiębiorstwa, zapobiegać im lub je łagodzić.

W oparciu o nową definicję Komisja proponuje całą serię specjalnych środków mających na celu optymalizację skutków polityki w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i podzielonych na osiem obszarów działania:

– propagowanie widoczności społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz rozpowszechnianie dobrych praktyk;

– poprawa i monitorowanie poziomów zaufania obywateli do przedsiębiorstw;

– poprawa procesów autoregulacji i współregulacji;

– poszerzanie rozwiązań rynkowych nagradzających społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw;

– zwiększenie zakresu ujawniania przez przedsiębiorstwa informacji dotyczących kwestii społecznych i środowiskowych;

– nadanie większej wagi społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w kontekście kształcenia, szkolenia i badań naukowych;

– podkreślanie znaczenia krajowych i regionalnych strategii politycznych w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

– poprawa dostosowania światowego i europejskiego podejścia do społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

3. Stanowisko sprawozdawcy w sprawie aspektów wyłącznych kompetencji Komisji Prawnej

3. 1 Uwagi wstępne na temat nowej definicji i cech szczególnych społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

Rosnące uznanie pełnienia przez przedsiębiorstwa roli „społecznie odpowiedzialnej” można interpretować i rozważać przy użyciu różnych kluczy. Z jednej strony proces globalizacji i powstanie globalnych rynków sprzyjają rozwijaniu przez przedsiębiorstwa norm społecznych i środowiskowych(4); z drugiej – coraz bardziej uważne i poinformowane społeczeństwo cywilne „wymaga” od przedsiębiorstw bardziej odpowiedzialnego zachowania(5). Podwójny bodziec, będący źródłem postępów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w systemie międzynarodowego zarządzania, określanego przez niektórych jako post-narodowe(6), odzwierciedla uzupełniający charakter interesów przedsiębiorstw i społeczeństwa w ogóle, co czyni celowym zastosowanie w tej kwestii szerszego i bardziej dalekowzrocznego podejścia, aby w pełni wykorzystać potencjał społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

Biorąc pod uwagę powyższe, sprawozdawca podziela nową zaproponowaną przez Komisję definicję społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, w której nie przeciwstawia się podejścia dobrowolnego podejściu obowiązkowemu i która dotychczas powodowała polaryzację dyskusji na temat społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. W istocie bowiem wielość sektorów stosowania, liczne strategie wykorzystywane przez przedsiębiorstwa oraz wielość podejść regulacyjnych świadczą o tym, że społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw rozwija się w oparciu o różne procesy. Z tego powodu sprawozdawca uważa, że konieczne jest umieszczenie debaty nad społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw w szerszym kontekście, w którym przy zachowaniu zasadniczo woluntarystycznego ukierunkowania będzie miejsce na zasadny dialog dotyczący środków regulacyjnych.

Mając na uwadze powyższe, sprawozdawca nie zgadza się na stosowanie jakiegokolwiek podejścia do społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, które zakładałoby wypełnianie przez przedsiębiorstwa podstawowych funkcji władz publicznych w obszarze propagowania, wdrażania i kontroli norm społecznych i dotyczących środowiska naturalnego. Z tego powodu sprawozdawca popiera stosowane przede wszystkim przez same przedsiębiorstwa ukierunkowanie na społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw według ich możliwości i wymagań, odpowiednio wspierane przez władze publiczne, aby zrównoważyć interesy przedsiębiorstw i społeczeństwa.

3.2 Zacieśnienie związku między społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw, konkurencyjnością i obywatelami

Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw oznacza także – i przede wszystkim – konkurencyjność(7). Nie oznacza to, że każde działanie w ramach społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw zwiększy konkurencyjność danego przedsiębiorstwa, chociaż określone działania mogą umocnić przedsiębiorstwo, jeśli uda się stworzyć wspólnotę interesów między przedsiębiorstwem, jego udziałowcami a społeczeństwem(8).

W świetle tych rozważań sprawozdawca uważa, ze podstawowe znaczenie ma zacieśnienie powiązań między społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw, konkurencyjnością i obywatelami za pośrednictwem całej serii szeroko zakrojonych działań zmierzających do zwiększenia wzajemnej zależności między strategiami handlowymi przedsiębiorstwa a kontekstem społecznym, w jakim te ostatnie działają. W związku z tym sprawozdawca zachęca do popierania innowacyjnych rozwiązań – takich jak inteligentny transport czy produkty ekoefektywne – umożliwiających przedsiębiorstwom uporanie się z wyzwaniami społecznymi i środowiskowymi.

Równocześnie, aby zwiększyć widoczność społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw z jednej strony oraz rozpowszechnianie dobrych praktyk z drugiej strony, sprawozdawca opowiada się za wprowadzeniem uznawania na szczeblu europejskim przedsiębiorstw i partnerstw w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a także za tworzeniem wielostronnych platform ds. społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. W związku z tym sprawozdawca jest przychylny inicjatywie „Przedsiębiorstwo 2020” podjętej przez organizację CSR Europe, która może znacznie przyczynić się do umocnienia związku między społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw i konkurencyjnością.

3.3. Poprawa przejrzystości i skuteczności strategii politycznych w obszarze społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw

Sprawozdawca zgadza się z ogólnym celem, jakim jest poprawa przejrzystości, procesy autoregulacji i współregulacji oraz rozwiązania rynkowe nagradzające społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw. Chodzi tu o dokonanie postępów koniecznych do zwiększenia zaufania obywateli do przedsiębiorstw, zmniejszając w ten sposób rozdźwięk pomiędzy oczekiwaniami obywateli a tym, co postrzegają jako rzeczywiste postawy przedsiębiorstw.

Biorąc pod uwagę powyższe, sprawozdawca jest zdania, że najważniejsze jest nie utracić z pola widzenia wielowymiarowego charakteru społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz zróżnicowanego podejścia w tej kwestii ze strony przedsiębiorstw. Dlatego też sprawozdawca zaleca przyjęcie kryteriów regulacyjnych umożliwiających zachowanie jak największej elastyczności działania dla przedsiębiorstw, bo to one głównie kierują rozwojem społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

Powyższe rozważania dotyczą zwłaszcza przyszłego wniosku ustawodawczego w sprawie przejrzystości informacji społecznych i środowiskowych dostarczanych przez przedsiębiorstwa, a także opracowania kodeksu deontologicznego w dziedzinie autoregulacji i współregulacji, mającego poprawić skuteczność procesu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. W obu tych przypadkach sprawozdawca jest przeciwny rozwiązaniom „uniwersalnym”, które nie uwzględniałyby specyfiki rynków i różnych sektorów, w jakich działają przedsiębiorstwa, co stwarzałoby ryzyko powstania kosztów administracyjnych oraz bezproduktywnych komplikacji w działaniu.

3.4 Uznanie i dowartościowanie zaangażowania MŚP w społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw

MŚP mogą odegrać zasadniczą rolę w upowszechnianiu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Reprezentują one ponad 90% europejskiej tkanki przedsiębiorczości, a biorąc pod uwagę ich bliskie związki z regionem lub miastem, w których działają, mogą one ułatwić upowszechnianie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw(9). Ponadto MŚP z tego samego sektora mają możliwość stawienia czoła podobnym problemom społecznym i środowiskowym zbiorowo, ograniczając w ten sposób koszty działania i uzyskując poprawę trudno osiągalną dla pojedynczego MŚP.

Pomimo ważnej roli, jaką odgrywają MŚP w kontekście dyskusji na temat społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, na najniższym szczeblu widać niestety, jak bardzo ta koncepcja jest im obca i często nieosiągalna i z którą z trudem udaje się im identyfikować, jeżeli nie rozwiną one uprzednio prawdziwej świadomości społecznej(10).

Kolejny problem jest związany z postrzeganiem „kosztów”, a nie z potencjałem ekonomicznym społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. W istocie, ponieważ społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw jest inwestycją gospodarczą, której owoców nie można zebrać natychmiast, często uważana jest za rodzaj „obciążenia” dla przedsiębiorstw mających ograniczone środki. Ta „pułapka mentalna” jest uzasadniona także faktem, że wiele MŚP zazwyczaj nie jest świadomych pozytywnych skutków, jakie społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw może mieć dla ich świadczeń ekonomicznych, nie są one także poinformowane o dobrych praktykach, które mogłyby powiększyć takie korzyści(11).

Na podstawie powyższych rozważań sprawozdawca jest zdania, że Parlament będzie musiał uczynić z większego zaangażowania MŚP w społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw priorytet polityczny na najbliższe lata. W tym celu sprawozdawca proponuje serię działań mających zwiększyć zaangażowania MŚP w społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw:

– przede wszystkim najważniejsze jest, aby jakakolwiek inicjatywa, o charakterze wiążącym bądź dobrowolnym, nie powodowała kosztów administracyjnych lub finansowych dla MŚP i była zgodna z zasadą „najpierw myśl na małą skalę”;

– jeśli chodzi o rodzaje działań do stosowania, ich celem musi być upowszechnianie znajomości i potencjału społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Tematy powinny być więc poruszane regularnie i w sposób interdyscyplinarny i opierać się na strategicznych celach wyraźnie sformułowanych;

– szczególnie władze publiczne powinny bardziej sprzyjać upowszechnianiu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw wśród MŚP, wspierając rolę organizacji pośredniczących, aby ułatwić rozpowszechnianie informacji i dobrych praktyk;

– uzupełniająco do działań rządów krajowych Komisja powinna uwypuklić swoje zdolności koordynacyjne, gromadząc w sposób spójny przypadki i praktyki związane z wdrażaniem społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw przez MŚP, aby pobudzić wymianę dobrych praktyk, a także wspierając badania naukowe na ten temat, a zwłaszcza badania nad skutkami gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw na szczeblu lokalnym i regionalnym;

– wreszcie, biorąc pod uwagę cechy szczególne MŚP, sprawozdawca apeluje do Komisji o przeprowadzenie szerokich konsultacji służących określeniu strategii dotyczących społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, zgodnych z wymogami MŚP, łącznie ze środkami ad hoc dla mikroprzedsiębiorstw.

(1) COM (2011)0681. (2) Komisja Europejska zdefiniowała wcześniej społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw (CSR) jako „koncepcję, zgodnie z którą przedsiębiorstwa dobrowolnie uwzględniają problematykę społeczną i środowiskową w swojej działalności gospodarczej i stosunkach z zainteresowanymi stronami”. Por. COM(2001)0366. (3) Por. COM(2011)0681, s. 7. (4) Por. Scherer, A./ Palazzo, G. (2008): Globalisation and Corporate Social Responsibility. W: Crane, A. i in. (2008): The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility. Oxford, s. 413. (5) Por. Di Pascale, Alessia (2010): La responsabilità sociale dell'impresa nel diritto dell'Unione europea. wyd. Milano:Giuffre, s. 33-39. (6) Por. Habermas, J. (2002): La costellazione postnazionale. Milan: Feltrinelli. (7) Por.: Martinuzzi, A. i in. (2010): Does Corporate Responsibility Pay Off? Exploring the Links between CSR and Competitiveness in Europe's Industrial Sectors. W badaniach analizuje się związek między społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw a konkurencyjnością w trzech sektorach przemysłowych: budowlanym, tekstylnym i chemicznym. (8) Ten węzeł połączeń między przedsiębiorstwem, obywatelami i konkurencyjnością można wyjaśnić, przypominając słowa napisane już ponad dekadę temu przez Michaela E. Portera, jednego z głównych budowniczych teorii strategii zarządzania, które można streścić jak poniżej: „przedsiębiorstwa odnoszące sukcesy potrzebują zdrowego społeczeństwa, a jednocześnie zdrowe społeczeństwo potrzebuje przedsiębiorstw odnoszących sukcesy”. Por. M.E./Kramer, M.R. (2006): Strategy and Society: The Link Between Competitive Advantage and Corporate Social Responsibility. W: Harvard Business Review, Dicembre 2006, s. 78-93. (9) Por. Komisja Europejska, DG ds. Przedsiębiorstw (2007): Możliwości a odpowiedzialność. Jak pomóc większej liczbie małych przedsiębiorstw w uwzględnianiu kwestii społecznych i środowiskowych w ich działalności. (10) Por. Perrini (2006): SMEs and CSR Theory: Evidence and Implications from an Italian Perspective. W: Journal of Business Ethics, t. 67, 305-316. W artykule dotyczącym sytuacji we Włoszech podkreśla się potrzebę stosowania rozwiązań „na miarę” w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. W przypadku MŚP podejście powinno opierać się raczej na pojęciu „kapitału społecznego” niż na tradycyjnych zasadach „teorii podmiotów gospodarczych”. Na ten sam temat patrz także: Morsing, M./Perrini, F. (2009): CSR in SMEs: do SMEs matter for the CSR agenda? W: Business Ethics, t. 18, Issue 1. (11) Por. MacGregor, S./Fontrodona, J. (2011): Strategic CSR for SMEs: paradox or possibility? W: Universia Business Review.

(*) Komisja zaangażowana – art. 50 Regulaminu

WSKAZÓWKI

Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych zwraca się do Komisji Prawnej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  podkreśla, że obecny globalny kryzys gospodarczy wynika z podstawowych błędów w zakresie przejrzystości, rozliczalności, odpowiedzialności i krótkoterminowości działań oraz że UE ma obowiązek zadbania o to, aby wszyscy wyciągnęli zeń właściwe wnioski; z zadowoleniem przyjmuje zamiar przeprowadzenia przez Komisję badania opinii publicznej Eurobarometr w kwestii zaufania w biznesie; domaga się, aby wszystkie zainteresowane strony w pełni omówiły wnioski tego badania oraz podjęły odpowiednie działania; jest zdecydowanym orędownikiem społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i jest zdania, że jej prawidłowe wdrażanie i praktykowanie przez wszystkie przedsiębiorstwa, a nie tylko duże firmy, może w znacznym stopniu przyczynić się do odbudowy straconego zaufania, jako że jest to czynnik niezbędny dla trwałej odnowy gospodarczej, który może złagodzić konsekwencje społeczne kryzysu gospodarczego; jest zdania, że przejmowanie przez przedsiębiorstwa odpowiedzialności za społeczeństwo, środowisko i pracowników przynosi korzyści wszystkim stronom oraz umożliwia rozwój podstawy zaufania, koniecznej dla sukcesu gospodarczego; uważa, że uwzględnienie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w zrównoważonej strategii korporacyjnej leży w interesie przedsiębiorstwa i ogółu społeczeństwa; podkreśla, że wiele przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich, wykazuje wzorowe zaangażowanie w tej dziedzinie;

2.  podkreśla, że choć współ- i samoregulacja nie mogą zastępować właściwej regulacji sektorowej w którejkolwiek z dziedzin, gdzie jest ona potrzebna, np. w kwestii wymogów społecznych i środowiskowych, praktyk w zakresie pracy i zatrudnienia, praw człowieka lub jakiejkolwiek dziedzinie wchodzącej w zakres społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, mogłyby one stać się podstawą prywatnych i dobrowolnych inicjatyw w tym zakresie poprzez tworzenie minimalnych zasad, a tym samym gwarantowanie spójności, zasadności, zaangażowania różnych zainteresowanych stron i przejrzystości oraz poprzez ułatwienie tworzenia środowiskowych i społecznych agencji ratingowych specjalizujących się w społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; podkreśla, że każda forma społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oparta na samoregulacji i samoorganizacji rynku musi obejmować przepisy dotyczące dostępu do środków prawnych, zgodnie z filarem trzecim wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka; jednocześnie zauważa, że administracja publiczna powinna pełnić funkcję wspierającą poprzez tworzenie odpowiednich warunków do współpracy na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz dostarczanie odpowiednich narzędzi i instrumentów takich jak np. system zachęt; podkreśla jak ważne jest, aby charytatywna działalność przedsiębiorstw w zakresie odpowiedzialności społecznej była dobrowolna;

3.  uważa, że podstawowe znaczenie ma podjęcie środków zapewniających zamawianie usług we właściwy sposób, a także przestrzeganie zasad uczciwej konkurencji na jednolitym rynku; sugeruje zatem, aby kryteria społeczne, jak również klauzule MOP, włączono do procedur udzielania zamówień jako podstawowy warunek i przy zachowaniu najwyższej przejrzystości, aby tym samym zapewnić korzystną wartość społeczną działań w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; podkreśla, że może to również pomóc w kształtowaniu bardziej odpowiedniej i skutecznej działalności w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w sektorach przemysłowych;

4.  odrzuca koncepcję, zgodnie z którą małe przedsiębiorstwa są mniej odpowiedzialne niż duże tylko dlatego, że nie dysponują odrębnymi strukturami w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw; uważa, że aby uwzględniać potrzeby małych przedsiębiorstw należy ustanowić rozsądne progi we wszystkich nowych wnioskach ustawodawczych dotyczących kwestii odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw; niemniej jednak apeluje o to, aby działania europejskie opierały się na doświadczeniach regionalnych izb handlowych we Włoszech i kas oszczędnościowych we Francji (Cordé Initiative), aby zrzeszać małe przedsiębiorstwa w zależności od ich lokalizacji lub sektora działalności, aby szerzyć informacje o wkładzie tych przedsiębiorstw i poprawiać ich widoczność;

5.  z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji utworzenia tzw. wspólnoty praktyk w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i ich działań społecznych; jest zdania, że musi mieć ona charakter uzupełniający w stosunku do kodeksu dobrego postępowania w zakresie współ- i samoregulacji, co pozwoli wszystkim zainteresowanym stronom zaangażować się w zbiorowy proces kształceniowy w celu poprawy skuteczności i zapewnienia większej odpowiedzialności działaniom podejmowanym przez wiele podmiotów;

6.  jest zdania, że dzięki wprowadzeniu minimalnych standardów można by zagwarantować przejrzystość i wiarygodność działań w ramach społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; zwraca uwagę, że standardy te powinny obejmować w każdym razie zaangażowanie przedstawicieli pracowników i związków zawodowych oraz pozostałych zainteresowanych stron pod kątem treści, wdrażania, kontroli, uwzględnienia łańcucha wartości oraz niezależnej kontroli przestrzegania dobrowolnych zobowiązań;

7.  popiera Komisję, która zamierza przedstawić wniosek dotyczący ujawniania informacji niefinansowych przez przedsiębiorstwa, dzięki któremu UE będzie mogła służyć przedsiębiorstwom europejskim pomocą w zakresie stosowania wytycznych ONZ dotyczących działalności gospodarczej i praw człowieka(1) oraz w zakresie przyłączenia się do inicjatywy ONZ Global Compact; wyraża uznanie dla faktu, że wniosek ten opiera się na szeroko zakrojonych konsultacjach społecznych oraz na serii warsztatów z udziałem zainteresowanych stron; zwraca uwagę, że zastosowanie terminu „niefinansowe” nie powinno ukrywać rzeczywistych konsekwencji finansowych, jakie dla przedsiębiorstw mają czynniki społeczne, środowiskowe i czynniki dotyczące praw człowieka; ponadto zwraca uwagę na fakt, że skutki działalności przedsiębiorstw i ich zaangażowania społecznego znajdują swój wyraz również w danych finansowych; domaga się wniosku, który umieści UE w centrum wielu prowadzonych aktualnie inicjatyw międzynarodowych dotyczących sprawozdawczości przedsiębiorstw z zakresu zrównoważonego rozwoju i który będzie w pełni zgodny z celem zintegrowanej sprawozdawczości opracowywanej obecnie przez IIRC (Międzynarodowy Komitet Zintegrowanej Sprawozdawczości), która stanie się normą światową przed końcem bieżącego dziesięciolecia; podkreśla jednak, że żadne wybrane rozwiązanie nie może przyczyniać się do nadmiernego obciążenia administracyjnego, zwłaszcza w sektorze MŚP; jest zdania, że charytatywna działalność przedsiębiorstw nie powinna być przyczyną obciążeń administracyjnych i kosztów, które mogłoby zagrozić ich dobrowolnemu zaangażowaniu; z zadowoleniem przyjmuje cel ujawniania przypadków łamania praw człowieka i działalności przestępczej oraz zachęca państwa do konsekwentnego ścigania takich czynów;

8.  wzywa Komisję do zajęcia się kwestią wprowadzającej w błąd reklamy związanej z oddziaływaniem działalności przedsiębiorstwa na środowisko i jej społecznymi skutkami w kontekście dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych;

9.  zdecydowanie potępia korupcję w przedsiębiorstwach i uchylanie się przez nie od płacenia podatków, utrzymuje jednak, że Komisja powinna wprowadzić wyraźniejsze rozróżnienie pomiędzy 1) działaniami charytatywnymi, 2) społeczną działalnością przedsiębiorstw oraz 3) aspołeczną działalnością przedsiębiorstw, np. w przypadku pracy dzieci lub pracy pod przymusem; zdecydowanie potępia aspołeczną działalność przedsiębiorstw i uważa, że należy wywierać większy nacisk na państwa, aby przekładały normy międzynarodowe na prawo krajowe oraz aby egzekwowały przestrzeganie takiego prawa; zdecydowanie sprzeciwia się jednak ogólnemu potępianiu przedsiębiorstw za nieuczciwe praktyki i naruszanie prawa, których dopuściły się tylko niektóre z nich; jest zdania, że choć przedsiębiorstwa mają obowiązek wypowiadania się w kwestiach publicznych będących przedmiotem zainteresowania, w tym również na temat praw człowieka, ich działalność lobbystyczna musi być w pełni przejrzysta i charakteryzować się pełnym poszanowaniem zasad demokratycznych; podkreśla znaczenie proponowania na uniwersytetach, w szkołach handlowych i w szkołach zarządzania specjalnych szkoleń z zakresu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

10. podkreśla, że należy zachować surowe przestrzeganie praw człowieka, należytej staranności i przejrzystości w celu zagwarantowania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w całym łańcuchu dostaw, określenia stopnia zrównoważonego charakteru biznesu europejskiego oraz walki z uchylaniem się od zobowiązań podatkowych i nielegalnymi przepływami pieniędzy; zwraca uwagę, że toczące się debaty parlamentarne na temat projektu przepisów UE dotyczących przejrzystości w branży wydobywczej i pozyskiwania drewna (2011/0307(COD)), przegląd dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz zapowiedziany projekt przepisów w sprawie sprawozdawczości niefinansowej to okazja poprawienia przejrzystości przedsiębiorstw z myślą o realizacji tych celów;

11. podkreśla, że odpowiedzialność przedsiębiorstw nie może przeistoczyć się w narzędzie marketingowe, lecz może w pełni rozwinąć swój potencjał jedynie wówczas, gdy stanie się elementem ogólnej strategii przedsiębiorstwa oraz będzie stosowana i wdrażana w jego codziennej działalności i strategii finansowej; z zadowoleniem przyjąłby połączenie odpowiedzialności przedsiębiorstw i ich dobrego zarządzania; jest zdania, że Komisja powinna zachęcać przedsiębiorstwa do podejmowania decyzji w sprawie strategii dotyczących ich społecznej odpowiedzialności na poziomie zarządu; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wprowadzania kodeksów zarządzania przedsiębiorstwem, odzwierciedlających znaczenie odpowiedzialności za wszystkich zatrudnionych w przedsiębiorstwie i wprowadzających silny związek między wynikami przedsiębiorstwa w zakresie środowiska, kwestii społecznych i praw człowieka a jego wynikami finansowymi.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

(1) Sprawozdanie specjalnego przedstawiciela sekretarza generalnego na temat praw człowieka oraz korporacji transnarodowych i innych przedsiębiorstw Johna Ruggie’ego: Zasady przewodnie dotyczące biznesu i praw człowieka. Wdrożenie ram ONZ dotyczących ochrony, przestrzegania i środków zaradczych, z dnia 21 marca 2011 r.

WSKAZÓWKI

Komisja Spraw Zagranicznych zwraca się do Komisji Prawnej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że nowa definicja zawarta w komunikacie Komisji Europejskiej z dnia 25 października 2011 r. w sprawie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw(CSR) podkreśla, że zgodność obowiązującymi przepisami prawnymi i umowami zbiorowymi to warunek wstępny odpowiedzialnego działania oraz precyzuje konieczne ramy odpowiedzialności przedsiębiorstw, wzywając je do „integracji kwestii społecznych, środowiskowych, etycznych i tych związanych z prawami człowieka, jak i problemów konsumentów ze swoją działalnością oraz podstawową strategią, w ścisłej współpracy z zainteresowanymi stronami”; podkreśla, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw musi również obejmować ich działania w państwach trzecich oraz wobec tych państw;

2.  z zadowoleniem przyjmuje starania Unii Europejskiej i państw członkowskich zmierzające do dostosowania swoich strategii politycznych do zmienionych w 2011 r. wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz do wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka(1), podkreślając, że starania te – zwłaszcza w dziedzinie globalnej działalności biznesowej – nie są jeszcze równoznaczne z pełnym zaangażowaniem w przestrzeganie odnośnych norm środowiskowych, społecznych oraz związanych z prawami człowieka, a także w ich kontrolowanie;

3.  podkreśla znaczenie oceny spełniania przez dane przedsiębiorstwo wymogów dotyczących społecznej odpowiedzialności z uwzględnieniem łańcucha dostaw; uznaje za kluczowe posiadanie skutecznych i przejrzystych wskaźników pozwalających ocenić dokładny wpływ działalności przedsiębiorstw z systemowego punktu widzenia;

4.  kładzie nacisk na fakt, że każde z 27 państw członkowskich musi przyspieszyć przegląd krajowych planów działania dotyczących CSR, a także opracowywanie krajowych planów wdrażania odpowiednich wytycznych OECD i wytycznych ONZ, które powinny zostać ukończone najpóźniej do grudnia 2013 r.; uważa, że państwa członkowskie powinny dopilnować, by plany te były przygotowywane z udziałem wszystkich odpowiednich zainteresowanych stron, w tym organizacji pozarządowych, społeczeństwa obywatelskiego, związków zawodowych, organizacji pracodawców i krajowych instytucji praw człowieka; wzywa UE do ułatwiania czerpania nauk z doświadczeń tych państw członkowskich, które są obecnie zaangażowane w ten proces; zachęca państwa członkowskie do inspirowania się wytycznymi zawartymi w normie ISO 26000, najnowszymi wytycznymi Globalnej Inicjatywy Sprawozdawczej oraz wytycznymi przygotowanymi przez Europejską Grupę Krajowych Instytucji Praw Człowieka;

5.  podkreśla, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw wewnątrz UE, ale także w państwach trzecich, powinna zostać rozszerzona na następujące obszary: organizacja pracy, jakość zatrudnienia, równość szans, uczestnictwo w życiu społecznym, zwalczanie dyskryminacji oraz kształcenie ustawiczne;

6.  wzywa do większej spójności polityki na szczeblu UE przez dostosowanie zamówień publicznych, kredytów eksportowych, dobrego rządzenia, konkurencji, rozwoju, handlu, inwestycji i innych dziedzin polityki oraz porozumień do międzynarodowych norm w dziedzinie praw człowieka, socjalnych i środowiskowych zawartych w odpowiednich wytycznych i zasadach OECD i ONZ; w związku z tym wzywa do współpracy z organami reprezentującymi pracowników, pracodawców i konsumentów przy wykorzystywaniu odpowiedniego doradztwa krajowych instytucji praw człowieka, jak „Propozycja Europejskiej Grupy dla WE w sprawie praw człowieka i przetargów”; wzywa do przeprowadzania konstruktywnych i odpowiednich ocen skutków wniosków ustawodawczych pod względem ewentualnych niespójności z wytycznymi ONZ oraz kładzie nacisk na koordynację z grupą roboczą ONZ ds. biznesu i praw człowieka w celu uniknięcia rozbieżnych i niespójnych interpretacji wytycznych ONZ; doceniając znaczenie ram praw człowieka ONZ w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw znaczenie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, w tym jej art. 16, który gwarantuje podstawowe prawo prowadzenia działalności gospodarczej, które należy odpowiednio uwzględnić i które powinno służyć jako punkt odniesienia dla wspierania strategii na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w UE; podkreśla znaczenie znalezienia równowagi między swobodą prowadzenia działalności gospodarczej a innymi prawami gwarantowanymi w Karcie, a także uznawanymi na świecie zasadami i wytycznymi dotyczącymi CSR; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej na rzecz gromadzenia dowodów i informacji o istnieniu i interpretacji swobody prowadzenia działalności gospodarczej;

7.  zobowiązuje się do dalszego konsekwentnego przypominania o swoich oczekiwaniach, że instytucje i urzędnicy UE, w tym specjalny przedstawiciel UE ds. praw człowieka, a także specjalni przedstawiciele UE w poszczególnych krajach i regionach będą podejmować starania prowadzące do dokonywania postępów w związku z normami społecznymi, środowiskowymi i w zakresie praw człowieka we wszystkich zewnętrznych stosunkach i działaniach UE; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia ocen wpływu praw podstawowych przed zawarciem i podczas oceniania wielostronnych i dwustronnych umów handlowych i inwestycyjnych oraz przyznawania pomocy rozwojowej, i do zagwarantowania, że prawa te będą respektowane;

8.  uznaje, że krajowe instytucje praw człowieka stosujące zasady paryskie zajmują odpowiednią pozycję, aby udzielać wsparcia przy wdrażaniu wytycznych ONZ, w tym ułatwiać, a nawet zapewniać, dostęp do środków odwoławczych; wzywa UE i państwa członkowskie do uznania krajowych instytucji praw człowieka oraz przedsiębiorstw i organów reprezentujących pracowników, pracodawców i konsumentów za kluczowych partnerów w realizacji programu w sprawie praw człowieka i biznesu, rozwijaniu powiązań między przedsiębiorstwami, państwem a społeczeństwem obywatelskim, a także promowaniu uznanych na szczeblu międzynarodowym norm i wytycznych w zakresie społecznym, środowiskowym i praw człowieka; wzywa w tym kontekście państwa członkowskie do umacniania, a tam gdzie to konieczne do rozszerzania mandatu krajowych instytucji praw człowieka w celu zwiększania ich skuteczności lub – w przypadku braku krajowych instytucji praw człowieka stosujących zasady paryskie – do podjęcia koniecznych działań w celu ich ustanowienia, a UE wzywa do zapewnienia odpowiedniego wsparcia strategicznego; zobowiązuje się do przeprowadzania regularnej corocznej wymiany poglądów z krajowymi instytucjami praw człowieka w ramach komisji LIBE i/lub DROI, opierając się na doświadczeniach komisji DROI z wymianą poglądów na temat szczytu rzeczników praw człowieka z UE i krajów partnerstwa wschodniego w 2011 r. oraz do uzupełnienia takich wymian ukierunkowanymi warsztatami dotyczącymi praw człowieka i biznesu;

9.  wyraża zadowolenie z przyjęcia przez Międzynarodową Organizację Pracy w dniu 14 czerwca 2012 r. zalecenia nr 202 w sprawie krajowego minimalnego zakresu ochrony socjalnej; zobowiązuje się do uwzględnienia kwestii praw człowieka i CSR w porządkach obrad nadchodzących spotkań UE z krajami trzecimi, zwłaszcza z tymi, z którymi UE utrzymuje szczególne stosunki; wzywa do włączenia CSR do stosunków umownych UE z krajami trzecimi oraz występuje z wnioskiem o przetłumaczenie w razie potrzeby wytycznych ONZ przez służby PE lub innych instytucji UE;

10. wzywa UE, a w szczególności Komisję, do dopilnowania, by w ramach instrumentów finansowych, w tym Europejskiego Instrumentu na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka, uważano krajowe instytucje praw człowieka stosujące zasady paryskie za kluczowych partnerów w realizacji zakładanych celów, a także wspierano je w efektywnym wykorzystaniu ich wyjątkowej pozycji i wiedzy specjalistycznej z zakresu praw człowieka w celu stworzenia przestrzeni dialogu między różnorodnymi zainteresowanymi stronami, w tym władzami państwowymi, społeczeństwem obywatelskim i przedsiębiorstwami, a w tym celu:

(1) do dopilnowania, by kwestia CSR i praw człowieka figurowała wśród priorytetów poszczególnych instrumentów finansowych w nowych wieloletnich ramach finansowych (WRF) na lata 2014-2020 oraz

(2) do rozwinięcia szczególnego wsparcia w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka dla szkolenia i ogólnego budowania potencjału w dziedzinie CSR i praw człowieka wśród organizacji społeczeństwa obywatelskiego, krajowych instytucji praw człowieka, obrońców praw człowieka, związków zawodowych oraz innych organizacji zajmujących się prawami człowieka;

11. kładzie nacisk – w celu zagwarantowania, że nowa strategia UE dotycząca CSR promuje interesy społeczne, poszanowanie praw człowieka i dążenie do zrównoważonego postępu i rozwoju sprzyjających włączeniu społecznemu – na fakt, że wniosek ustawodawczy w sprawie obowiązkowego ujawniania innych niż finansowe informacji firm (w tym informacji na temat kwestii środowiskowych, społecznych i rządzenia) powinien gwarantować przejrzystość, dostarczając jasnych, jednoznacznych, wspólnych i wstępnie określonych ram, ze szczególnym odwołaniem do praw człowieka, być w pełni zgodny z wytycznymi ONZ i oparty na obiektywnych wskaźnikach, takich jak równość mężczyzn i kobiet, co obejmuje kwestie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć i liczbę kobiet na stanowiskach kierowniczych, zarobki młodzieży, możliwość wstępowania przez pracowników do związków zawodowych i prowadzenia rokowań zbiorowych oraz skuteczne zapewnienie warunków bezpieczeństwa w miejscu pracy i niepełnosprawność;

12. wzywa UE do zajęcia się wewnętrznymi brakami w zdolnościach oraz w wiedzy specjalistycznej poprzez wdrażanie znacznych programów szkoleniowych poświęconych prawom człowieka i biznesowi we wszystkich instytucjach UE oraz we wszystkich obszarach polityki;

13. ponownie wzywa UE i państwa członkowskie do poprawy egzekwowania obowiązujących praw dotyczących CSR i praw człowieka oraz do wypracowywania dalszych rozwiązań mających wprowadzić równe warunki dla przedsiębiorstw unijnych i przedsiębiorstw z krajów trzecich, aby zwalczać dumping socjalny;

14. wzywa do wprowadzenia wymogów dotyczących należytej staranności w zakresie praw człowieka i łańcuchów dostaw na szczeblu UE, które spełnią m.in. wymogi określone w wytycznych OECD dotyczących należytej staranności i odpowiedzialności za łańcuchy dostaw surowców pochodzących z obszarów ogarniętych konfliktem lub wysoce zagrożonych wybuchem konfliktu, a także do zajęcia się m.in. obszarami o potencjalnie dużym negatywnym lub pozytywnym wpływie na prawa człowieka, takimi jak globalne i lokalne łańcuchy dostaw, konflikty na tle surowców mineralnych, zlecanie wykonawstwa na zewnątrz, konfiskaty ziemi oraz regiony, w których prawo pracy i ochrona pracowników nie są wystarczające, czy obszary wytwarzania produktów niebezpiecznych dla środowiska i zdrowia; wyraża zadowolenie z programów realizowanych już obecnie przez UE, zwłaszcza programu Egzekwowanie prawa, zarządzanie i handel w dziedzinie leśnictwa (FLEGT) w dziedzinie leśnictwa, oraz ze wsparcia inicjatyw prywatnych takich jak Inicjatywa Przejrzystości w Branżach Wydobywczych (EITI);

15. domaga się, by spójność z wytycznymi i zasadami OECD oraz ONZ była priorytetem, jeżeli UE lub państwa członkowskie są partnerami biznesowymi (np. w kontekście zamówień publicznych, przedsiębiorstwach państwowych, spółkach joint venture, przedsiębiorstwach społecznych, gwarancjach kredytów eksportowych, projektach na dużą skalę w krajach trzecich), co powinno znaleźć odzwierciedlenie w szczególnych klauzulach powodujących konsekwencje dla przedsiębiorstw otwarcie naruszających standardy społeczne, środowiskowe oraz związane z prawami człowieka; zaleca, by planowana platforma UE na rzecz współpracy zewnętrznej i rozwoju brała udział w określaniu takich zasad mających na celu poprawę jakości i skuteczności współpracy zewnętrznej UE, mechanizmów łączenia i instrumentów finansowych oraz roli w promowaniu współpracy i koordynacji między UE, instytucjami finansowymi oraz innymi zainteresowanymi stronami w tej dziedzinie;

16. podkreśla znaczenie dokumentu ramowego ONZ pt. „Ochrona, poszanowanie, naprawa” i uważa, że trzy wymienione w nim filary, a mianowicie odpowiedzialność państwa za ochronę przed naruszeniami praw człowieka, spoczywający na przedsiębiorstwach obowiązek poszanowania praw człowieka oraz konieczność zapewnienia skuteczniejszego systemu odszkodowań powinny być przedmiotem odpowiednich środków umożliwiających ich stosowanie;

17. podkreśla, że przedsiębiorstwa europejskie i ich spółki zależne oraz podwykonawcy, z uwagi na ich znaczenie w międzynarodowej wymianie handlowej, odgrywają zasadniczą rolę w promowaniu i upowszechnianiu norm społecznych oraz norm pracy na świecie; przyznaje, że skargi na firmy unijne działające za granicą są częściej rozwiązywane w bardziej skuteczny sposób na miejscu; poleca krajowe punkty kontaktowe OECD jako zlokalizowane w poszczególnych państwach pozaprawne instrumenty, które mogą pośredniczyć w szeregu sporów dotyczących biznesu i praw człowieka; wzywa jednak do dołożenia przez firmy większych starań w związku z rozwijaniem instrumentów poświęconych skargom, dostosowanych do kryteriów skuteczności określonych w wytycznych ONZ i do poszukiwania dalszych miarodajnych wskazówek w uznanych na świecie zasadach i wytycznych, zwłaszcza niedawno aktualizowanych wytycznych OECD dla przedsiębiorstw międzynarodowych, dziesięciu zasadach inicjatywy ONZ „Global Compact”, wytycznych zawartych w normie ISO 26000 dotyczącej odpowiedzialności społecznej, Trójstronnej deklaracji zasad dotyczącej przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej Międzynarodowej Organizacji Pracy;

18. z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji polegający na zmianie przepisów prawa prywatnego międzynarodowego zawartych w rozporządzeniu Bruksela I, a zwłaszcza wprowadzenie zasady „forum necessitatis”; podkreśla potrzebę dalszego rozwijania skutecznego dostępu do środków odwoławczych dla ofiar naruszeń praw człowieka wynikających z działań korporacyjnych poza UE za pomocą reformy rozporządzeń Bruksela I i Rzym II; apeluje o skuteczne środki służące usuwaniu istniejących barier w dostępie do wymiaru sprawiedliwości, jak np. nadmierne koszty procesowe, za pomocą inicjatyw, takich jak opracowanie minimalnych norm dochodzenia roszczeń zbiorowych lub rozwiązania dla problemu odrębnej osobowości prawnej firm.

19. apeluje o opracowanie skuteczniejszych standardów przejrzystości i odpowiedzialności dla unijnych firm technologicznych w związku z eksportem technologii, które mogą być wykorzystane do łamania praw człowieka lub działania wbrew interesom bezpieczeństwa UE;

20. wyraża zadowolenie, że Komisja jest gotowa zająć się kwestią CSR w kontekście rozszerzenia; wyraża jednak rozczarowanie, że kwestia ta nie została należycie omówiona w ramach negocjacji akcesyjnych prowadzonych z krajami kandydującymi lub poruszona w komunikacie Komisji z dnia 10 października 2012 r. zatytułowanym „Strategia rozszerzenia i najważniejsze wyzwania na lata 2012-2013” (COM(2012)0600);

21. wyraża zadowolenie, że Komisja zamierza działać na rzecz ustanowienia kampanii w skali światowej, międzynarodowych wytycznych i uzupełniających środków ustawodawczych, aby zapewnić pozytywny wpływ przedsiębiorstw na spółki zagraniczne; przypomina, że wpływ ten może zostać między innymi zmierzony w odniesieniu do takich kwestii jak: dostęp lokalnej społeczności do zasobów, suwerenność żywnościowa tych społeczności czy ich wewnętrzny rozwój;

22. apeluje o stosowanie zasady „know your end user” (poznaj użytkownika końcowego), aby zapobiegać łamaniu praw człowieka na etapie produkcji czy też na etapie obiegu rynkowego.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

(1) sesja Rady Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 21 marca 2011 r., sprawozdanie specjalnego przedstawiciela Sekretarza Generalnego w sprawie praw człowieka oraz firm wielonarodowych i innych przedsiębiorstw, John Ruggie: ‘Wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka: wdrażanie ram ONZ „Ochrona, poszanowanie i naprawa” (A/HRC/17/31) (zwane dalej wytycznymi ONZ).

WSKAZÓWKI

Komisja Rozwoju zwraca się do Komisji Prawnej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  zauważa, że zróżnicowany charakter koncepcji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, w wyniku którego poszczególne firmy wypracowały różne standardy dotyczące rachunkowości, audytu i sprawozdawczości, prowadzi do problemów z porównywaniem poziomów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; podkreśla, że uzgodnione na szczeblu międzynarodowym przepisy dotyczące społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw przyczyniłyby się do wykształcenia stosunków biznesowych opartych na zaufaniu i uczciwości oraz przyniosłyby korzyści w postaci pewności, stopniowej egzekwowalności i uniwersalności koncepcji, a także wzmocnienia pozycji zainteresowanych stron;

2.  zgadza się z Komisją, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw musi obejmować prawa człowieka, praktyki dotyczące pracy i zatrudniania, kwestie środowiskowe (jak np. różnorodność biologiczna, zmiana klimatu, efektywne gospodarowanie zasobami), a także zwalczanie przekupstwa i korupcji, np. poprzez dobre zarządzanie podatkowe (mianowicie przejrzystość, wymianę informacji, sprawiedliwą konkurencję podatkową);

3.  przypomina, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw obejmuje liczne normy społeczne, na które kładzie się jednak niewielki nacisk w związku z tym, że nie opracowano wskaźników umożliwiających zmierzenie postępów w kwestiach społecznych;

4.  podkreśla, że przedsiębiorstwa, które angażują się w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, powinny być łatwo identyfikowalne dla inwestorów i konsumentów, co wspierałoby te firmy w ich działaniach;

5.  nalega, by UE zbadała możliwość zwiększenia widoczności przedsiębiorstw angażujących się w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, wprowadzając odpowiednie oznakowanie umieszczane obok nazwy przedsiębiorstwa lub na danym produkcie;

6.  zwraca uwagę, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw jest najlepszym narzędziem, za pomocą którego przedsiębiorstwa mogą dać wyraz swojemu zaangażowaniu, a także swojej solidarności i odpowiedzialności względem społeczeństwa, oraz że jest ona niezbędna do osiągnięcia celu spójności polityki na rzecz rozwoju; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do promowania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw z zachowaniem pełnej zgodności z obowiązującymi międzynarodowymi wytycznymi, między innymi niedawno zaktualizowanymi wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, dziesięcioma zasadami inicjatywy ONZ „Global Compact”, wytycznymi zawartymi w normie ISO 26000 dotyczącej odpowiedzialności społecznej, Trójstronną deklaracją zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) oraz wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka; ubolewa jednak, że uwzględnianie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw jest głównie dobrowolne;

7.  wyraża ubolewanie z powodu nieprzekazywania MŚP wystarczających informacji na temat istnienia światowego paktu, w oparciu o który przedsiębiorstwa mogą zobowiązać się do dostosowania swoich działań i strategii do dziesięciu powszechnie akceptowanych zasad dotyczących praw człowieka, standardów pracy, norm w zakresie środowiska i walki z korupcją;

8.  podkreśla, że światowy pakt ONZ oraz normy ISO 26000 nie są w wystarczającym stopniu dostosowane do potrzeb MŚP, co czyni ideę społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw mniej skuteczną w obrębie UE;

9.  podkreśla potrzebę zbadania na szczeblu europejskim i krajowym, w jaki sposób zachęty podatkowe mogą być wykorzystywane do propagowania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw wśród jak największej liczby przedsiębiorstw;

10. podkreśla, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, będąca przedmiotem wyłącznie dobrowolnego zaangażowania, może nie być wystarczającym narzędziem do radzenia sobie z czynnikami zewnętrznymi, które są wynikiem działalności międzynarodowych koncernów, m. in. z łamaniem praw człowieka i degradacją środowiska; ponowie wzywa zagranicznych inwestorów i przedsiębiorstwa prowadzące działalność w krajach rozwijających do pełnego zastosowania się do obowiązujących międzynarodowych zobowiązań dotyczących przestrzegania praw człowieka, standardów środowiskowych i podstawowych standardów pracy MOP oraz wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka; wzywa, by do strategii w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw włączyć również specjalne środki mające na celu zwalczanie bezprawnej praktyki wpisywania pracowników na czarne listy i odmawiania im dostępu do zatrudnienia często w związku z ich członkostwem i działalnością w związkach zawodowych oraz rolą przedstawicieli ds. zdrowia i bezpieczeństwa;

11. podkreśla, że należy zachęcać przedsiębiorstwa do wdrożenia praktyk w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a ponadto wspierać przedsiębiorstwa, które już wdrożyły te praktyki, w dążeniu do realizacji celów w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; zwraca się do Komisji o rozważenie zachęt, takich jak priorytetowe traktowanie w ramach unijnych umów dotyczących zamówień publicznych, z myślą o tym, by społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw była postrzegana przez przedsiębiorstwa jako szansa, a nie zagrożenie;

12. zaznacza, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw powinna skutkować wyraźnymi zobowiązaniami do przestrzegania praw pracowniczych oraz do zapewnienia ochrony pracowników i ich dobrego samopoczucia, ze wskaźnikami skuteczności działania i jasnymi wskaźnikami umożliwiającymi mierzenie postępów, a także że należy opracować przepisy służące obiektywnemu, integracyjnemu i przejrzystemu monitorowaniu i skutecznym mechanizmom odpowiedzialności i egzekwowania w odniesieniu do przypadków nieprzestrzegania przepisów, w tym bardziej otwarte i jaśniejsze procedury zgłaszania i rozpatrywania skarg oraz wszczynania dochodzenia w stosownych przypadkach;

13. ponownie wyraża przekonanie, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw powinna być stosowana w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw w celu stworzenia uczciwych warunków i równych szans; podkreśla jednak, że sposób funkcjonowania przemysłu wydobywczego w krajach rozwijających się wymaga wyjścia poza podejście dobrowolne; podkreśla, że inwestycje przemysłu naftowego w Nigerii są dobrym przykładem ograniczeń społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w formie, w jakiej jest ona obecnie wdrażana, gdyż odnośne przedsiębiorstwa nie ustanowiły inicjatyw społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw mających na celu stworzenie trwałych praktyk biznesowych lub przyczynienie się do rozwoju krajów przyjmujących; zdecydowanie popiera wniosek ustawodawczy w sprawie przedstawiania odrębnych sprawozdań w odniesieniu do poszczególnych państw, w oparciu o normy Inicjatywy Przejrzystości w Branżach Wydobywczych (EITI), obejmujących sprzedaż i zyski, a także podatki i dochody, w celu powstrzymania korupcji i w celu zapobieżenia unikaniu opodatkowania; wzywa europejskie przedsiębiorstwa wydobywcze działające w krajach rozwijających się do dawania przykładu społecznej odpowiedzialności oraz do propagowania godnej pracy;

14. wzywa Komisję do podejmowania dalszych działań zmierzających do odblokowania i wzmocnienia potencjału społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu (poprzez powiązanie jej z efektywnym gospodarowaniem zasobami i z efektywnością energetyczną), np. w procesie nabywania surowców przez przedsiębiorstwa;

15. zaznacza, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw powinna obowiązywać dla całego światowego łańcucha dostaw na wszystkich poziomach podwykonawstwa oraz obejmować postanowienia mające na celu objęcie ochroną migrantów, pracowników tymczasowych i pracowników delegowanych – odnoszące się zarówno do dostawy towarów, jak i do delegowania pracowników czy świadczenia usług – a także powinna opierać się na zasadach sprawiedliwej płacy i godnych warunków pracy oraz gwarantować poszanowanie praw związków zawodowych i wolności; jest zdania, że koncepcja odpowiedzialnego zarządzania łańcuchem dostaw rozumiana jako mechanizm zapewniający społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw wymaga doprecyzowania;

16. jest zdania, że, aby osiągnąć rzeczywisty wpływ na ograniczanie ubóstwa, w programie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw należy skoncentrować się również na MŚP ze względu na ich znaczny łączny wpływ na społeczeństwo i środowisko;

17. uważa, że przedsiębiorstwa UE powinny ponosić w swoich krajach odpowiedzialność prawną oraz że między tymi przedsiębiorstwami a ich filiami i podmiotami, nad którymi sprawują kontrolę w krajach rozwijających się, należy wdrożyć różnego rodzaju mechanizmy nakładania i egzekwowania odpowiedzialności; ponadto z zadowoleniem przyjmuje działania społeczeństwa obywatelskiego UE, które aktywnie angażuje się w podnoszenie poziomu świadomości w zakresie naruszeń, jakich przedsiębiorstwa te dopuszczają się za granicą;

18. podkreśla, że obowiązkiem państwa jest ochrona przed naruszaniem praw człowieka i praw pracowniczych (w tym przez przedsiębiorstwa), pociąganie przedsiębiorstw do odpowiedzialności, wspieranie wolności zrzeszania się i praw dotyczących układów zbiorowych, a także umożliwienie poszkodowanym dochodzenia sprawiedliwości; wzywa Komisję do zaproponowania skutecznych środków realizacji postanowień dokumentu ramowego ONZ zatytułowanego „Protect, Respect and Remedy” [Ochrona, poszanowanie i naprawa], przedstawionego przez Johna Ruggiego, specjalnego przedstawiciela ONZ ds. biznesu i praw człowieka;

19. podkreśla, że skuteczniejsze wdrażanie wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka przyczyni się do realizacji celów UE w odniesieniu do konkretnych kwestii praw człowieka i podstawowych norm pracy; wobec powyższego wzywa UE, by dążyła do ustanowienia jasnych międzynarodowych ram prawnych obejmujących powinności i obowiązki przedsiębiorstw w związku z prawami człowieka;

20. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w ostatnich latach znacznie wzrosła liczba przedsiębiorstw ujawniających informacje dotyczące wyników w dziedzinie środowiska, kwestii społecznych oraz zarządzania; wskazuje jednak, że przedsiębiorstwa składające sprawozdanie nadal stanowią jedynie niewielki procent w światowym biznesie; zauważa, że chociaż dyrektywa 2003/51/WE(1) modernizująca przepisy w sprawie rocznych sprawozdań finansowych zapewnia minimalny poziom ujawniania zarówno finansowych, jak i niefinansowych kluczowych wskaźników dotyczących działalności, nie przewiduje ona żadnych wymogów dotyczących rodzaju wskaźników, które mają być ujmowane w rocznych sprawozdaniach; wzywa Komisję do bardziej szczegółowego zbadania możliwych środków mających na celu zwiększenie przypadków ujawniania na poziomie europejskim informacji dotyczących wyników w dziedzinie środowiska, kwestii społecznych oraz zarządzania;

21. podkreśla, że pomoc UE oferowana rządom państw trzecich we wdrażaniu regulacji społecznych i środowiskowych oraz skuteczne systemy kontroli są niezbędnym uzupełnieniem rozwoju społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw europejskiego biznesu na całym świecie;

22. podkreśla, że inwestycje odpowiedzialne społecznie są częścią procesu wdrażania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w ramach decyzji dotyczących inwestycji; podkreśla, że chociaż obecnie brak jest powszechnej definicji inwestycji odpowiedzialnych społecznie, inwestycje te zwykle charakteryzują się tym, że godzą finansowe cele inwestora z jego troską o zagadnienia społeczne, środowiskowe, etyczne i związane z ładem korporacyjnym;

23. wzywa UE i jej państwa członkowskie do podejmowania dalszych inicjatyw politycznych zmierzających do podniesienia poziomu wiedzy na temat odpowiedzialnych społecznie inwestycji i do wsparcia ich rozwoju na przykład poprzez rozważenie uwzględnienia w przepisach prawnych minimalnych standardów w zakresie inwestycji odpowiedzialnych społecznie, zwłaszcza w ramach inwestycji i umów handlowych zawieranych przez UE z krajami rozwijającymi się;

24. zauważa, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw jest mechanizmem, za pośrednictwem którego pracodawcy mogą wspierać swoich pracowników i lokalne społeczności w krajach rozwijających się, oraz że może ona zagwarantować sprawiedliwy podział korzyści sprzyjający trwałemu dobrobytowi gospodarczemu i społecznemu oraz wyjściu z ubóstwa większej liczby osób, w szczególności w dobie kryzysu finansowego; wyraża ubolewanie, iż protokoły na rzecz interwencji społecznej mają obecnie jedynie charakter dobrowolny, i wzywa Komisję do uczynienia ich wiążącymi;

25. wzywa do wyczerpującego i aktywnego konsultowania i zaangażowania organizacji przedstawicielskich, w tym związków zawodowych, w ramach rozwoju, działania i monitorowania procesu i struktur społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, w tym poprzez stałe rozwijanie umiejętności i kwalifikacji pracowników dzięki szkoleniom i uczeniu się przez całe życie, przy współdziałaniu z pracodawcami w ramach prawdziwie partnerskiego podejścia.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

(1) Dz.U. L 178 z 17.7.2003, s. 16.

WSKAZÓWKI

Komisja Handlu Międzynarodowego zwraca się do Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zainteresowaniem odnotowuje, że Komisja zaczęła umieszczać odniesienia do społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w unijnych umowach handlowych; uważa, biorąc pod uwagę podstawową rolę, jaką odgrywają duże przedsiębiorstwa, ich filie i łańcuchy zaopatrzenia w handlu międzynarodowym, że odpowiedzialność społeczna i środowiskowa przedsiębiorstw musi stać się nieodłączną częścią rozdziału dotyczącego zrównoważonego rozwoju umieszczanego w umowach handlowych zawieranych przez Unię Europejską; wzywa Komisję do opracowania konkretnych wniosków w sprawie wdrożenia zasad społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw do polityki handlowej UE;

2.  zobowiązuje się do dalszego konsekwentnego podejmowania wysiłków, by instytucje i urzędnicy UE, w tym specjalny przedstawiciel UE ds. praw człowieka, byli zobowiązani do egzekwowania norm społecznych, środowiskowych i związanych z prawami człowieka we wszystkich stosunkach i działaniach zewnętrznych UE;

3.  podkreśla, że propagowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw jest celem popieranym przez Unię Europejską, dlatego Unia musi dołożyć starań, aby prowadzona przez nią polityka zewnętrzna przyczyniała się do zrównoważonego rozwoju i rozwoju społecznego danych krajów;

4.  nalega, aby Komisja, opracowując konkretne propozycje dotyczące stosowania zasad społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, opierała się na Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, w tym również na postępowaniu odwoławczym OECD;

5.  chwali wszystkie państwa członkowskie OECD za kompleksową pracę nad Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, które zostały opublikowane w dniu 25 maja 2011 r.; zwraca uwagę, że 44 rządy państw z wszystkich regionów świata, które podpisały ten dokument i na które przypada 85% bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zalecają swoim przedsiębiorstwom przestrzeganie tych daleko idących zaleceń odpowiedzialnej przedsiębiorczości, bez względu na to, gdzie prowadzą one działalność;

6.  podziela pogląd, że bieżące wymogi związane z ochroną środowiska i zmianą klimatu oraz rozwój globalnych łańcuchów produkcji wymagają szerzej zakrojonej koncepcji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw niż to przewidywano w momencie jej tworzenia; uważa w związku z tym, że należy opracować zaktualizowaną koncepcję społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, która obejmie zarówno prawa pracownicze, prawa człowieka i kwestie związane z zatrudnieniem, jak i ochronę środowiska, problem zmiany klimatu oraz przeciwdziałanie korupcji i uchylaniu się od opodatkowania;

7.  domaga się, aby najpóźniej do 1 stycznia 2014 r. wszystkie przedsiębiorstwa europejskie prowadzące działalność w krajach trzecich i zatrudniające ponad 1000 pracowników musiały obowiązkowo stosować Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych;

8.  zwraca się do Komisji, by włączała wiążącą klauzulę dotyczącą społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw do wszystkich dwustronnych umów handlowych i inwestycyjnych podpisywanych przez UE w oparciu o zasady społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw zdefiniowane na szczeblu międzynarodowym, przy czym należy uwzględnić w szczególności zrównoważony rozwój i dobre rządy z wyraźnym naciskiem na prawa człowieka, godną pracę, prawa pracownicze, wolność zrzeszania się, układy zbiorowe i inne kwestie socjalne, w szczególności w zaktualizowane w 2010 r. wytyczne OECD; sugeruje, aby klauzula ta harmonizowała obowiązujące już normy i koncepcje, w celu zagwarantowania porównywalności i sprawiedliwości, a także obejmowała środki nadzorowania i wdrażania tych zasad na szczeblu UE, sugeruje także utworzenie krajowych punktów kontaktowych, które stanowić będą fora do zasięgania informacji w kwestiach podnoszonych w wytycznych OECD, takich jak wymóg nadzorowania działań przedsiębiorstw i ich filii oraz łańcuchów dostaw, a także wymóg stosowania due diligence;

9.  wzywa Komisję do zagwarantowania, by wszystkie przedsiębiorstwa działające na jednolitym rynku, w tym korporacje ponadnarodowe, których filie lub łańcuchy dostaw znajdują się w Unii Europejskiej, przestrzegały swych krajowych i unijnych zobowiązań prawnych w celu zapewnienia uczciwej konkurencji i maksymalizacji korzyści dla konsumentów Unii Europejskiej; wzywa ponadto Komisję do aktywnego wspierania odpowiedzialnej postawy przedsiębiorstw wśród przedsiębiorstw unijnych działających zagranicą, kładąc szczególny nacisk na zagwarantowanie ścisłego przestrzegania przez nie wszystkich zobowiązań prawnych wynikających z krajowych przepisów bądź dwustronnych lub międzynarodowych zobowiązań prawnych, którym podlega ich działalność gospodarcza, a także międzynarodowych norm i przepisów w dziedzinie praw człowieka, prawa pracy i ochrony środowiska; w tym celu sugeruje, aby Komisja nasiliła współpracę z partnerami w krajach rozwijających się i wschodzących w celu wymiany wzorcowych praktyk i wiedzy na temat sposobów i środków poprawy otoczenia biznesowego i rozszerzania wiedzy w dziedzinie odpowiedzialnej postawy przedsiębiorstw;

10. sugeruje rządom państw członkowskich, aby zwróciły się do Europejskiego Banku Inwestycyjnego o uwzględnianie klauzuli dotyczącej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w prowadzonych przez niego działaniach;

11. zwraca się do Komisji, by wprowadziła bardziej otwartą i przejrzystą procedurę składania i rozpatrywania skarg na brak zgodności z zasadami społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, obejmującą w razie potrzeby mechanizmy egzekucji i wszczynanie dochodzeń;

12. zwraca się do Komisji, by nakłaniała przedsiębiorstwa do stosowania zasad odpowiedzialności społecznej; podkreśla znaczenie wspierania rozpowszechniania tego rodzaju praktyk w MŚP oraz zachęcania do ich rozpowszechniania przy jednoczesnym ograniczaniu do minimum obciążeń finansowo-administracyjnych;

13. wzywa Komisję Europejską, aby uwzględniała klauzulę dotyczącą społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w porozumieniach z organizacjami pozarządowymi, w szczególności, gdy dotyczą działań na rzecz rozwoju;

14. wzywa Komisję, aby z większą skutecznością stosowała działania motywacyjne, wzmogła czujność przy monitorowaniu i gwarantowaniu, by wszystkie korporacje ponadnarodowe, których filie lub łańcuchy dostaw znajdują się w krajach uczestniczących w GSP lub GSP+, niezależnie od tego, czy posiadają one siedzibę w Unii Europejskiej, a także zainteresowane kraje a) przestrzegały swych krajowych i międzynarodowych zobowiązań prawnych w dziedzinie praw człowieka, norm socjalnych i norm pracy oraz zasad środowiskowych, b) wykazały w szerszym aspekcie rzeczywiste zaangażowanie w działania na rzecz praw, ochrony i dobrostanu pracowników i obywateli, c) stały na straży praw w zakresie wolności zrzeszania się i układów zbiorowych oraz d) sprawnie i skutecznie zwalczały wszelkie naruszenia;

15. wzywa Komisję do propagowania odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw na forach wielostronnych poprzez wspieranie ściślejszej współpracy między WTO a innymi wielostronnymi forami zajmującymi się społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw, takimi jak MOP i OECD;

16. przypomina, że do rozstrzygania sporów handlowych lub domagania się odszkodowania za niekorzystne skutki zewnętrzne wynikające z nieodpowiedzialnej lub nielegalnej działalności gospodarczej istnieje już sądowne rozstrzyganie sporów oraz odpowiednie rozwiązania alternatywne; wzywa w tym kontekście Komisję do dalszego propagowania wiedzy na ten temat wśród przedsiębiorców i ogółu społeczeństwa; przypomina, że Międzynarodowa Izba Handlowa oferuje usługi rozwiązywania sporów dla osób prywatnych, przedsiębiorstw, państw, podmiotów państwowych i organizacji międzynarodowych poszukujących alternatyw dla sądowego rozstrzygania sporów oraz że usługi te mogą pomóc w zapewnieniu skuteczniejszego dostępu do wymiaru sprawiedliwości ofiarom naruszeń odpowiedzialnych praktyk biznesowych powodujących straty gospodarcze, społeczne i środowiskowe w UE lub poza jej granicami;

17. wzywa do monitorowania na szczeblu UE środków ograniczających (sankcje, bojkot, embargo) oraz systemów zezwoleń dla produktów podwójnego zastosowania;

18. wzywa do wprowadzenia mechanizmów, w ramach których zasady społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw muszą być przestrzegane nie tylko przez główne przedsiębiorstwo lub głównego wykonawcę czerpiącego korzyści z umowy handlowej, lecz także przez wszystkich podwykonawców lub łańcuch zaopatrzenia, z których usług mogą korzystać, czy to w odniesieniu do dostaw towarów, pracowników czy usług, co zapewni równe szanse wynikające z uczciwego wynagrodzenia i godziwych warunków pracy oraz zagwarantuje prawa związkowe i swobodę działalności związkowej;

19. wzywa Komisję do udoskonalenia swojego modelu oceny wpływu na zrównoważony rozwój, aby właściwie przeanalizować skutki negocjacji handlowych z punktu widzenia gospodarki, społeczeństwa, praw człowieka i środowiska, w tym celów łagodzenia zmiany klimatu; wzywa Komisję, aby w ramach działań prowadzonych w następstwie umów handlowych z krajami partnerskimi UE przeprowadzała, przed i po podpisaniu umowy handlowej, analizy oceny wpływu na zrównoważony rozwój, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów wrażliwych;

20. podkreśla, że po wejściu w życie Traktatu z Lizbony Parlament ma być w pełni informowany o tym, w jaki sposób wyniki oceny wpływu umów na zrównoważony rozwój są uwzględniane w negocjacjach przed ich zakończeniem oraz które rozdziały tych umów zostały zmienione w celu uniknięcia jakichkolwiek negatywnych skutków stwierdzonych w wyniku tej oceny;

21. domaga się wprowadzenia systemu ponadnarodowej współpracy prawnej pomiędzy UE a krajami trzecimi będącymi sygnatariuszami dwustronnych umów handlowych w celu zapewnienia skutecznego dostępu ofiar do sprawiedliwości w krajach, w którym dochodzi do naruszania przepisów społecznych lub środowiskowych przez korporacje wielonarodowe lub w przypadku nieprzestrzegania przez nie zasad odpowiedzialności społecznej; oraz w celu wspierania opracowywania międzynarodowych procedur sądowych gwarantujących nałożenie w stosownych przypadkach sankcji za naruszanie prawa przez przedsiębiorstwa;

22. apeluje o opracowanie skuteczniejszych standardów przejrzystości i odpowiedzialności dla unijnych firm technologicznych w związku z eksportem technologii, które mogą być wykorzystane do łamania praw człowieka lub działania wbrew interesom bezpieczeństwa UE;

23. wzywa ESDZ do zapewnienia, aby urzędnicy odpowiedzialni za wymianę handlową UE pracujący w ambasadach UE byli regularnie szkoleni w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a w szczególności w dziedzinie wdrażania zasad ONZ „Ochrona, poszanowanie i naprawa”; wzywa do tego, aby ambasady UE pełniły funkcję punktów kontaktowych UE do wnoszenia skarg dotyczących przedsiębiorstw unijnych i ich filii, ponieważ krajowe punkty kontaktowe OECD istnieją wyłącznie w krajach należących do OECD i nie są w związku z tym dostępne w praktyce dla poszkodowanych pracowników w krajach spoza OECD;

24. domaga się przeprowadzania ocen wpływu na prawa człowieka nowych technologii już na etapie prowadzenia badań i opracowywania ich, w tym również analiz możliwego przebiegu wydarzeń i rozważań dotyczących uznawania praw człowieka w normach projektowych;

25. podkreśla, że w celu zapewnienia skutecznego wdrożenia praw związanych ze społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw i dostępu do wymiaru sprawiedliwości podnoszeniu świadomości na temat znaczenia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i konsekwencji jej niestosowania na poziomie przedsiębiorstw, co należy do zadań Komisji, musi towarzyszyć odpowiednie rozszerzanie wiedzy i budowanie zdolności na poziomie rządów państw przyjmujących;

26. apeluje o stosowanie zasady „know your end user” (poznaj użytkownika końcowego) w celu zapewnienia większej kontroli i zapobiegania łamaniu praw człowieka zarówno na początku, jak i na końcu łańcucha zaopatrzenia, produkcji czy też obiegu rynkowego;

27. podkreśla, że dwustronne umowy inwestycyjne podpisywane w przyszłości przez UE muszą zapewniać właściwą równowagę pomiędzy koniecznością ochrony inwestorów a możliwościami interwencji ze strony państwa, szczególnie jeżeli chodzi o normy społeczne, zdrowotne i środowiskowe;

28. odnotowuje pozytywne działania poczynione w trakcie prowadzonego aktualnie przeglądu dyrektywy w sprawie przejrzystości (2004/109/EG) oraz dyrektywy o rachunkowości (2003/51/EG) w dziedzinie uwzględniania kwestii społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, przy jednoczesnym równoważeniu dążenia do przejrzystości i odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz konieczności składania przez nie sprawozdań; wzywa Komisję do zagwarantowania, by przedsiębiorstwa podlegające tym dyrektywom zobowiązane były do regularnego składania sprawozdań z działań prowadzonych w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw zgodnie z Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, przy jednoczesnym zapewnieniu specjalnych zasad dla MŚP, aby zobowiązania sprawozdawcze mieściły się w granicach ich możliwości finansowych i administracyjnych;

29. podkreśla, że wymiar społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powinien być uwzględniany w wielostronnych umowach handlowych i w związku z tym wzywa Komisję do popierania tej kwestii na forach międzynarodowych, w szczególności OECD i MOP, a także w WTO w kontekście okresu po Ad-Dausze;

30. domaga się, aby przyszłe działania dotyczące społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw obejmowały cały łańcuch wartości – począwszy od pozyskiwania surowców poprzez handel aż po recykling;

31. wnosi o to, aby polityka w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw była uwzględniana na wszystkich szczeblach umów handlowych z UE i obejmowała przepisy mające na celu objęcie ochroną również migrantów oraz pracowników tymczasowych i delegowanych;

32. uważa, że Komisja i państwa członkowskie powinny zachęcać przedsiębiorstwa unijne do podejmowania inicjatyw w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz do wymiany wzorcowych praktyk z ich partnerami zagranicznymi;

33. wzywa do tego, aby przedsiębiorstwa UE we wszystkich podejmowanych przez nie działaniach, niezależnie od tego, czy działają w UE czy na świecie, przestrzegały polityki w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz podstawowych praw pracowniczych i związkowych, takich jak prawo do prywatności i wolność zrzeszania się;

34. wzywa do kompleksowych i aktywnych konsultacji oraz zaangażowania organizacji przedstawicielskich, w tym związków zawodowych, w ramach rozwoju, działania i monitorowania procesu i struktur społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; wzywa organizacje przedstawicielskie do współdziałania z pracodawcami w ramach prawdziwie partnerskiego podejścia;

35. wzywa do szerszego, bardziej kompleksowego i przejrzystego monitorowania zasad społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w polityce handlowej UE, w połączeniu z ustalaniem konkretnych wartości referencyjnych dla oceny postępów, aby w ten sposób wzbudzić zaufanie do systemu;

36. zauważa, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw jest mechanizmem, za pośrednictwem którego pracodawcy mogą wspierać swoich pracowników i społeczności lokalne w krajach rozwijających się, że poszanowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i norm pracowniczych może pozwolić takim krajom na czerpanie korzyści z dalszych możliwości handlu międzynarodowego oraz że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw może zagwarantować sprawiedliwy podział korzyści w celu sprzyjania trwałemu dobrobytowi gospodarczemu i społecznemu oraz wydźwignięciu większej liczby osób z ubóstwa, w szczególności w czasach kryzysu finansowego; wyraża ubolewanie, że protokoły na rzecz interwencji społecznej mają obecnie wyłącznie charakter dobrowolny i wzywa Komisję do nadania im wiążącego charakteru.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

WSKAZÓWKI

Komisja Kultury i Edukacji zwraca się do Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  zachęca UE do odegrania aktywnej roli w podnoszeniu poziomu wiedzy na temat korzyści, jakie przedsiębiorstwa mogą przynieść społeczeństwu w dziedzinie kultury, edukacji, sportu i młodzieży dzięki ich społecznej odpowiedzialności;

2.  zachęca UE, a także państwa członkowskie do przedstawiania konkretnych informacji na temat edukacji i szkolenia w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, aby te ostatnie mogły czerpać z niej pełne korzyści oraz by mogły je uwzględnić w swej kulturze organizacyjnej;

3.  wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia ulg podatkowych dla przedsiębiorstw finansujących wolontariat i inicjatywy nienastawione na zysk;

4.  zwraca uwagę na potrzebę uwzględniania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w systemie edukacji powszechnej na wszystkich poziomach, a także włączenia jej do systemu edukacyjnego dla przedsiębiorców oraz w programy szkoleniowe dla kierowników i pracowników małych i średnich przedsiębiorstw;

5.  zachęca państwa członkowskie do uwzględnienia kwestii odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw w odnośnych programach edukacyjnych;

6.  podkreśla znaczenie związków pomiędzy przedsiębiorstwami a szkołami ponadgimnazjalnymi, a w szczególności szkołami wyższymi, i zwraca uwagę na rolę, jaką społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw może odegrać w zakresie zapewniania studentom praktycznego doświadczenia w okresie studiów, bądź w formie płatnej pracy w niepełnym wymiarze godzin, bądź w formie płatnych praktyk w przedsiębiorstwach;

7.  zachęca przedsiębiorstwa do oferowania wysokiej jakości praktyk kładących duży nacisk na zdobywanie wiedzy, które ułatwią przejście od kształcenia do zatrudnienia, będą sprzyjać rozwojowi ważnych na rynku pracy umiejętności oraz wesprą niezależność młodych ludzi;

8.  zachęca przedsiębiorstwa do wspierania kreatywności i projektów kulturowych w ramach ich polityki odpowiedzialności społecznej w kontekście zaangażowania obywatelskiego, a także do stymulowania trwałego wzrostu i tworzenia miejsc pracy;

9.  zwraca uwagę, iż ważne jest wprowadzanie społecznej odpowiedzialności w małych i średnich przedsiębiorstwach, a także uznawanie ich osiągnięć w tej dziedzinie;

10. zachęca przedsiębiorstwa, aby w ramach współpracy pomiędzy kierownictwem a pracownikami, informowały i angażowały tych ostatnich w walkę z głównymi wyzwaniami społecznymi Europy, w szczególności dotyczącymi gospodarki, społeczeństwa, środowiska i kwestii międzynarodowych;

11. zachęca do propagowania instytucji mecenatu wśród pracodawców;

12. zwraca uwagę na to, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw może w dużym stopniu przyczynić się do tworzenia możliwości uczenia się i rozwoju, kształtowania i propagowania postaw społecznych, zaangażowania obywatelskiego, etyki zawodowej i integracji społecznej poprzez wysoki poziom interakcji ze społeczeństwem, jak również działania międzypokoleniowe, takie jak wzajemne mentorstwo i wzajemne przekazywanie wiedzy specjalistycznej osobom młodym przez osoby starsze; podkreśla w szczególności, że społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw może w istotny sposób przyczynić się do stwarzania szans ludziom młodym i do rozwoju ich talentów;

13. podkreśla znaczenie ochrony praw człowieka w stosunkach z państwami spoza UE;

14. z zadowoleniem przyjmuje europejski program nagród dla partnerstw w zakresie odpowiedzialności społecznej pomiędzy przedsiębiorstwami a innymi zainteresowanymi podmiotami, w tym instytucjami oświatowymi i organizacjami sportowymi jako ważny krok w kierunku poprawy widoczności tego zagadnienia;

15. podkreśla, że społecznie odpowiedzialne inwestowanie jako część procesu wdrażania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powinno wiązać cele finansowe i gospodarcze inwestorów z aspektami społecznymi, ekologicznymi, etycznymi, kulturalnymi i edukacyjnymi;

16. zachęca państwa członkowskie i Unię do uwzględnienia w programie dotyczącym społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw faktu, że małe i średnie przedsiębiorstwa z branży kulturalno-twórczej mogą mieć znaczący wpływ na zmiany społeczne i środowiskowe kierując się w swych działaniach względami społecznymi i wprowadzając długofalowe rozwiązania służące zwalczaniu ubóstwa poprzez dostarczanie nowych impulsów rynkowi pracy;

17. wzywa do prowadzenia badań naukowych nad skutecznością różnych strategii stosowanych w ramach społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw bądź powodami braku tej skuteczności;

18. wzywa państwa członkowskie do wsparcia i podniesienia rangi wolontariatu pracowniczego oraz wolontariatu wspieranego przez pracodawców również w kontekście odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw, co stwierdził w rezolucji z dnia 12 czerwca 2012 r. w sprawie uznania i propagowania wolontariatu transgranicznego w UE(1); podkreśla, iż wolontariat w żaden sposób nie powinien wypływać na wynagrodzenie ani na pracę pracownika oraz że zaangażowanie w wolontariat i praca zarobkowa powinny się nawzajem uzupełniać;

19. jest zdania, że przedsiębiorstwa medialne i rozpowszechniające treści kulturalne są społecznie odpowiedzialne za zapewnienie ochrony praw podstawowych konsumentów, uważa także, że samoregulacja i głęboka inspekcja pakietów (ang. Deep Packet Inspection) podnoszą ryzyko powierzenia funkcji policji i organów ścigania sektorowi prywatnemu;

20. zachęca przedsiębiorstwa medialne, by włączały do polityki odpowiedzialności społecznej przejrzyste normy dziennikarstwa, w tym gwarancję ochrony źródeł informacji i praw osób zgłaszających zachowania nieetyczne.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

(1) Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0236.