ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με περιφερειακές στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση

26.4.2013 - 2012/2100(INI)

Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης
Εισηγητής: Jens Geier

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με περιφερειακές στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση

2012/2100(INI)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 162 της ΣΛΕΕ, στο οποίο περιλαμβάνονται οι στόχοι του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ο στόχος της διευκόλυνσης της προσαρμογής στις μεταλλαγές της βιομηχανίας και στις αλλαγές των συστημάτων παραγωγής,

–   έχοντας υπόψη τα άρθρα 174 και εξής της ΣΛΕΕ, στα οποία τίθεται ο στόχος της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής και καθορίζονται τα διαρθρωτικά χρηματοδοτικά μέσα για την επίτευξή του,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 176 της ΣΛΕΕ, το οποίο αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην ανάπτυξη και τη διαρθρωτική αναπροσαρμογή των περιοχών που παρουσιάζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξή τους, καθώς και στη μετατροπή των βιομηχανικών περιοχών που βρίσκονται σε παρακμή,

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 173 (τίτλος XVII) της ΣΛΕΕ, στο οποίο καλύπτεται η βιομηχανική πολιτική της ΕΕ και γίνεται αναφορά, μεταξύ άλλων, στο ζήτημα της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της Ένωσης,

–   έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής, της 9ης Σεπτεμβρίου 2011, για κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, τα οποία καλύπτονται από το κοινό στρατηγικό πλαίσιο περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής, και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου (COM(2012)0496),

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 20ής Μαΐου 2010 σχετικά με την υλοποίηση των συνεργειών των διαθέσιμων πόρων για την έρευνα και την καινοτομία στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το έβδομο πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα και ανάπτυξη στις πόλεις και τις περιφέρειες, καθώς και στα κράτη μέλη και την Ένωση[1],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 20ής Μαΐου 2010, σχετικά με τη συμβολή της πολιτικής συνοχής στην επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας και της ΕΕ 2020[2],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Ιουνίου 2010 σχετικά με την κοινοτική πολιτική για την καινοτομία σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο[3],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Ιουνίου 2010 σχετικά με τη στρατηγική ΕΕ 2020[4],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 7ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με την πολιτική συνοχής και την περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το 2013[5],

–   έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 9ης Μαρτίου 2011 σχετικά με μια βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης[6],

–   έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της 3057ης συνόδου του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας (Εσωτερική Αγορά, Βιομηχανία, Έρευνα και Διάστημα) που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 10 Δεκεμβρίου 2010 με θέμα τη βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης,

–   έχοντας υπόψη την έκτη έκθεση προόδου της Επιτροπής, της 25ης Ιουνίου 2009, σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή - δημιουργικές και καινοτόμες περιφέρειες (COM(2009)0295),

–   έχοντας υπόψη το υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας της Επιτροπής, της 30ής Ιουλίου 2009, με τίτλο «European Industry In A Changing World - Updated Sectoral Overview 2009» (Η ευρωπαϊκή βιομηχανία σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο – Επικαιροποιημένη τομεακή επισκόπηση για το 2009) (SEC(2009)1111),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 23ης Σεπτεμβρίου 2009, με τίτλο «Προετοιμάζοντας το μέλλον μας: Ανάπτυξη μιας κοινής στρατηγικής για τις βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής» (COM(2009)0512),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 3ης Μαρτίου 2010, με τίτλο «Ευρώπη 2020 – Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» (COM(2010)2020),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 6ης Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Εμβληματική πρωτοβουλία στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020 – Ένωση καινοτομίας» (COM(2010)0546),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 28ης Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Ολοκληρωμένη βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης – Η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα τίθενται στο επίκεντρο» (COM(2010)0614),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 9ης Νοεμβρίου 2010, με τίτλο «Συμπεράσματα της πέμπτης έκθεσης για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή: το μέλλον της πολιτικής για τη συνοχή» (COM(2010)0642),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 14ης Οκτωβρίου 2011, με τίτλο «Βιομηχανική πολιτική: ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας – Οι επιδόσεις και οι πολιτικές ανταγωνιστικότητας των κρατών μελών το 2011» (COM(2011)0642),

–   έχοντας υπόψη το υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας της Επιτροπής της 14ης Μαρτίου 2012 με τίτλο «Στοιχεία για κοινό στρατηγικό πλαίσιο 2014 έως 2020 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, του Ταμείου Συνοχής, του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας» (SWD(2012)0061),

–   έχοντας υπόψη το υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας της Επιτροπής της 24ης Απριλίου 2012 με τίτλο «Η αρχή της εταιρικής σχέσης στην εφαρμογή των Ταμείων του κοινού στρατηγικού πλαισίου – στοιχεία για έναν ευρωπαϊκό κώδικα δεοντολογίας σχετικά με την εταιρική σχέση» (SWD(2012)0106),

–   έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 10ης Οκτωβρίου 2012, με τίτλο «Μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή βιομηχανία για την ανάπτυξη και την οικονομική ανάκαμψη. Επικαιροποίηση της ανακοίνωσης για τη βιομηχανική πολιτική» (COM (2012)0582),

–   έχοντας υπόψη το υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας της Επιτροπής της 10ης Οκτωβρίου 2012 σχετικά με την έκθεση για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα (SWD(2012)0299),

–   έχοντας υπόψη το υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας της Επιτροπής με τίτλο «Industrial Performance Scoreboard and Member States’ Competitiveness Performance and Policies» (Πίνακας αποτελεσμάτων των επιδόσεων της βιομηχανίας και επιδόσεις και πολιτικές ανταγωνιστικότητας των κρατών μελών) (SWD(2012)0298),

–   έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) της 26ης Μαΐου 2010 με θέμα «Αναγκαιότητα εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης στην αστική ανάπλαση»[7],

–   έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Ολοκληρωμένη βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης: Η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα τίθενται στο επίκεντρο» (CCMI/083 - CESE 808/2011),

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του,

–   έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (A7-0145/2013),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο όρος «βιομηχανία» δεν ορίζεται με σαφήνεια και μπορεί να περιλαμβάνει ευρύ φάσμα τομέων·

Β.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η βιομηχανία αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα που διαθέτουμε σε διεθνές επίπεδο, καθώς, χωρίς αυτήν, η ΕΕ δεν θα διαδραμάτιζε τόσο σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια ισορροπία των οικονομικών δυνάμεων·

Γ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι ο βιομηχανικός τομέας θα μπορούσε να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομία της ΕΕ, δεδομένου ότι η Επιτροπή εκτιμά ότι για κάθε 100 θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στον βιομηχανικό τομέα μπορούν να δημιουργηθούν από 60 έως 200 νέες θέσεις εργασίας στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας· λαμβάνοντας υπόψη, ωστόσο, ότι μεταξύ 2008 και 2011 η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε πτώση από το 20% στο 16% του ΑΕγχΠ της ΕΕ, και ότι οι θέσεις εργασίας του συγκεκριμένου τομέα μειώθηκαν κατά 11%·

Δ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή προσπαθεί να αναστρέψει την κάμψη της βιομηχανίας στην Ευρώπη και να επαναφέρει το ποσοστό συμβολής της βιομηχανίας στο ΑΕγχΠ από το 16% στο 20% έως το 2020· λαμβάνοντας υπόψη ότι η βιομηχανία αποτελεί τον κύριο αποδέκτη των ιδιωτικών και των δημόσιων επενδύσεων στον τομέα της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας·

Ε.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολιτική συνοχής μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο βιομηχανικός τομέας στην ΕΕ, και στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», συμπεριλαμβανομένων της μετάβασης προς μια οικονομία βιώσιμη, με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, ενεργειακά αποδοτική και χωρίς αποκλεισμούς, η οποία θα προάγει την απασχόληση και τη γνώση·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλές παλιές εκβιομηχανισμένες περιοχές στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, καθώς μετά από μακρές περιόδους ανάπτυξης στο παρελθόν, βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε σοβαρή οικονομική ύφεση·

Ζ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διασυνοριακές περιοχές – για παράδειγμα οι περιοχές με παράδοση στη μεταλλευτική δραστηριότητα, τη χαλυβουργία και την υφαντουργία- αντιμετωπίζουν συχνά παρόμοιες προκλήσεις στον βιομηχανικό τομέα, λόγω της οικονομικής τους αλληλεξάρτησης και των κοινών χαρακτηριστικών τους·

Η.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η βιομηχανική πολιτική τείνει να επικεντρώνεται στα συγκεκριμένα καθημερινά προβλήματα της βιομηχανίας και ότι, ως εκ τούτου, συχνά παραβλέπεται ο σημαντικός αντίκτυπός της στις περιφέρειες·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με έρευνες, η αναδιάρθρωση παλιών βιομηχανικών περιοχών απαιτεί μια ευρεία προσέγγιση, και ότι τα διοικητικά εμπόδια μπορεί να λειτουργήσουν ανασταλτικά στο πλαίσιο αυτό·

Ι.    λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και οι πόλεις της ΕΕ αντιμετωπίζουν οικονομικούς περιορισμούς· λαμβάνοντας ιδίως υπόψη ότι οι περιοχές με παλιά βιομηχανική βάση συνήθως δεν είναι στην κατάλληλη θέση ώστε να προσελκύσουν επαρκείς πόρους για μετατροπή· λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρηματοδότηση της ΕΕ για την ενίσχυση των προσπαθειών μετατροπής και αναδιάρθρωσης είναι απαραίτητη για τη στήριξη προσεγγίσεων περιφερειακής και διασυνοριακής πολιτικής·

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πόλεις είναι φορείς καινοτομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς και ότι διαδραματίζουν τον σημαντικό ρόλο της αντιμετώπισης των προκλήσεων στις παλιές βιομηχανικές περιοχές·

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι απαιτούνται νέες και καινοτόμες ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, υποστηριζόμενες επίσης από κατάλληλα πλαίσια νομοθετικής πολιτικής και στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, που θα βοηθήσουν τις περιφέρειες και τις πόλεις να αξιοποιήσουν το καινοτόμο δυναμικό τους και να εστιάσουν εκ νέου τους βιομηχανικούς τους πόρους προς την κατεύθυνση των αναδυόμενων κλάδων και υπηρεσιών καθώς και των παγκοσμιοποιημένων αγορών·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το δυναμικό των κλάδων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας δεν λαμβάνεται επαρκώς υπόψη στις διάφορες πολιτικές για την επανεκβιομηχάνιση, παρότι οι συγκεκριμένοι κλάδοι διαθέτουν σημαντικό δυναμικό ανάπτυξης, καινοτομίας και απασχόλησης και αποτελούν παράγοντα κοινωνικής συνοχής και αποτελεσματικό μέσο για την καταπολέμηση της τρέχουσας ύφεσης·

1.   εφιστά την προσοχή στα υφιστάμενα μέσα τα οποία παρέχονται μέσω της διαρθρωτικής πολιτικής και από τα διαρθρωτικά ταμεία, με βάση τα σχέδια οικονομικής μηχανικής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και τις πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης σε εθνικό, σε περιφερειακό και σε τοπικό επίπεδο, για τη στήριξη της μετατροπής παλιών βιομηχανικών περιοχών και την επανεκβιομηχάνιση των βιομηχανικών περιοχών που έχουν πληγεί από την κρίση, με στόχο την επίτευξη μιας εκσυγχρονισμένης και βιώσιμης επανεκβιομηχάνισης· εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη του για το γεγονός ότι οι εν λόγω επιλογές δεν εστιάζονται πάντα στην αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων της κάθε περιοχής, καθώς και για το γεγονός ότι έχει διαπιστωθεί πως τα κράτη μέλη δεν απορροφούν πλήρως τα κονδύλια των διαρθρωτικών και των επενδυτικών ταμείων, τη στιγμή που ο βιομηχανικός τομέας πλήττεται σοβαρά από την κρίση·

2.   επισημαίνει ότι χρειάζεται να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την ενίσχυση των παλιών βιομηχανικών περιοχών, προκειμένου να ανοιχτούν με επιτυχία νέοι δρόμοι για την ανάπτυξή τους με έμφαση στους κλάδους της δημιουργίας και του πολιτισμού και στις δυνατότητες για προώθηση της αξιοποίησης εγκαταλειμμένων εγκαταστάσεων, που μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αναζωογόνηση των υποβαθμισμένων βιομηχανικών εκτάσεων·

3.   ζητεί να υιοθετηθούν περισσότερο ολοκληρωμένες και συστημικές προσεγγίσεις όσον αφορά την ανανέωση της βιομηχανίας και την περιφερειακή ανάπτυξη, και να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των διάφορων πολιτικών σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό, διαπεριφερειακό και διασυνοριακό επίπεδο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρης ανάπτυξη των δυνατοτήτων που προσφέρει ο ευρωπαϊκός βιομηχανικός τομέας· υπογραμμίζει την ανάγκη να δημιουργηθούν οικονομικές ζώνες περιφερειακής σημασίας και πάρκα υψηλής τεχνολογίας στη βάση συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, και να βελτιωθεί η χρήση των τοπικών και περιφερειακών ανθρώπινων και οικονομικών πόρων με τη χρήση της πλέον προηγμένης τεχνολογίας·

4.   τονίζει ότι η επιτυχής έκβαση μιας τέτοιας βιομηχανικής ανανέωσης συνδυασμένης με περιφερειακή ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από την ύπαρξη αποτελεσματικών πολιτικών σε τομείς όπως η συνοχή, η οικονομική διακυβέρνηση, η ανταγωνιστικότητα, η έρευνα και η καινοτομία, η ενέργεια, το ψηφιακό θεματολόγιο, η βιώσιμη ανάπτυξη, οι κλάδοι του πολιτισμού και της δημιουργικότητας, τα νέα επαγγελματικά προσόντα και οι θέσεις εργασίας, κλπ.·

5.   θεωρεί ότι οι κύριες προκλήσεις για τις παλιές βιομηχανικές περιοχές έγκεινται:

•    στη φυσική ανάπλαση των εδαφικών εκτάσεων·

•    στην ανάπλαση της στέγασης και των κοινωνικών υποδομών·

•    στην ανανέωση της υποδομής, με γνώμονα τις ανάγκες των νέων βιομηχανικών κλάδων·

•    στην ανάπτυξη ευρυζωνικής υποδομής, η οποία ενισχύει την ελκυστικότητα μιας περιοχής·

•    στην ανάγκη για επαγγελματική κατάρτιση ανέργων και για μέτρα διά βίου μάθησης με στόχο τη δημιουργία απασχόλησης, εστιασμένα στην κατάρτιση του εργατικού δυναμικού, ιδίως των νέων, στην προηγμένη τεχνολογία·

•    στην προώθηση διασυνοριακών πολιτικών για την απασχόληση, την καινοτομία, την κατάρτιση, την αποκατάστασης του περιβάλλοντος και την ελκυστικότητα της περιφέρειας·

•    στην ανάγκη για προώθηση της επιχειρηματικότητας με εξειδικευμένες στρατηγικές απασχόλησης, και για προσαρμογή των κοινωνικών ικανοτήτων, των προσόντων και της επιχειρηματικότητας στις νέες απαιτήσεις που απορρέουν από τις οικονομικές, τις τεχνολογικές, τις επαγγελματικές και τις περιβαλλοντικές προκλήσεις·

•    στη βιώσιμη αποκατάσταση των περιοχών αυτών, με εξασφάλιση, στο μέτρο του δυνατού, της ενσωμάτωσης χώρων πρασίνου·

•    στον επανακαθορισμό της οικονομικής βάσης και των επενδυτικών συνθηκών·

•    στην αντιμετώπιση προβλημάτων οικολογικού χαρακτήρα·

•    στα οικονομικά εμπόδια και την έλλειψη δυνατοτήτων άμεσης χρηματοδότησης·

•    στην ανάπτυξη λύσεων έξυπνης εξειδίκευσης για την ανανέωση της βιομηχανίας και την οικονομική διαφοροποίηση·

6.   τονίζει ότι οι περιφερειακές στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές θα πρέπει να περιλαμβάνουν, ως κεντρικό σημείο, μέτρα για την προστασία της ποιότητας του εδάφους, των υδάτων και της ατμόσφαιρας, για την εξασφάλιση της περιφερειακής και τοπικής βιοποικιλότητας και των φυσικών πόρων, και για την εξυγίανση του εδάφους και των υδάτων, έτσι ώστε να μην συνεχίζεται η διαρροή ρυπογόνων ουσιών στο φυσικό περιβάλλον·

7.   πιστεύει ότι οι στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές επιβάλλεται να δίνουν εγγενώς έμφαση στις δυνατές μορφές βιώσιμων μεταφορών από και προς τις περιοχές αυτές, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων υλών, των εμπορευμάτων και του προσωπικού, καθώς και των αναγκαίων υποδομών, υφιστάμενων ή σχεδιαζόμενων, και ότι αυτή η έμφαση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των βιομηχανικών περιοχών και να εξασφαλίσει την κάλυψη των συλλογικών αναγκών, με παράλληλη προστασία των φυσικών πόρων και του φυσικού κεφαλαίου και με θετική συμβολή στην ανθρώπινη υγεία·

8.   θεωρεί ότι, λόγω της διαδικασίας διεύρυνσης της ΕΕ, οι περιφερειακές ανισότητες έχουν αυξηθεί, και ως εκ τούτου η προσοχή και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης έχει απομακρυνθεί από τις παλιές βιομηχανικές περιοχές στις οποίες παρατηρείται έλλειψη επαρκών επενδυτικών ευκαιριών προς την υλοποίηση συγκεκριμένων στρατηγικών περιφερειακής ανάπτυξης·

9.   καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει την κατάσταση που επικρατεί στις παλιές βιομηχανικές περιοχές, να προσδιορίσει τις κυριότερες προκλήσεις, και να προσφέρει στις περιοχές αυτές πληροφορίες και καθοδήγηση, με σκοπό τη χάραξη, με δημοκρατικό τρόπο και με βάση ευρείες εταιρικές σχέσεις, περιφερειακών στρατηγικών που συμβάλλουν στη βελτίωση των προοπτικών βιώσιμης ανάπτυξής τους βάσει του ενδογενούς δυναμικού τους·

10. τονίζει ότι η ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης της οικονομίας είναι αναγκαία για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, και για την επίτευξη των στόχων και των επιδιώξεων της στρατηγικής ΕΕ 2020, και ότι η βιομηχανική κληρονομιά και η εμπειρογνωσία στις παλιές βιομηχανικές περιοχές μπορούν να αποτελέσουν αναντικατάστατη βάση για τη διαδικασία αυτή και θα πρέπει επομένως να διατηρηθούν και να προσαρμοστούν τις νέες ανάγκες·

11. επισημαίνει ότι πολλές παλιές βιομηχανικές περιοχές προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογικών και κατασκευαστικών πρότυπων, και ότι με τον τρόπο αυτό μπορούν να επωφεληθούν τόσο οι εμπλεκόμενες περιφερειακές οικονομίες όσο και το περιβάλλον·

12. επαναλαμβάνει ότι οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν σε παλιές βιομηχανικές περιοχές για διερεύνηση νέων ευκαιριών περιφερειακής ανάπτυξης ήταν ιδιαιτέρως επιτυχείς στις περιπτώσεις όπου οι στρατηγικές τους βασίστηκαν στα προηγούμενα χαρακτηριστικά, στα εδαφικά πλεονεκτήματα, στη βιομηχανική κληρονομιά και στις εμπειρίες και ικανότητές τους·

13. επισημαίνει ότι οι αστικές περιοχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο από πλευράς καινοτομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, και ότι οι προσπάθειες μετατροπής δεν θα αποφέρουν καρπούς αν δεν πραγματοποιηθούν επαρκείς επενδύσεις στον συγκεκριμένο τομέα, δεδομένου ότι αν δεν αναληφθεί δράση όσον αφορά τα κτήρια και τις αστικές συγκοινωνίες οι στόχοι της ΕΕ δεν θα επιτευχθούν·

14. θεωρεί ότι η παρακμή των παλιών βιομηχανικών περιοχών οφείλεται εν μέρει στην εξάρτησή τους από μία μοναδική υποδομή· πιστεύει ότι η εξάρτηση μιας οικονομίας αποκλειστικά και μόνο από μία υποδομή είναι αντιπαραγωγική, και ότι η διαμόρφωση μιας διαφοροποιημένης οικονομίας έχει καθοριστική σημασία για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης·

15. ζητεί από την Επιτροπή να δημιουργήσει πολιτικές έννοιες και μέσα που να συνδυάζουν το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία με προσεγγίσεις βιομηχανικής πολιτικής, με σκοπό τη στήριξη της διαρθρωτικής αναμόρφωσης των παλιών βιομηχανικών περιοχών σε σύγχρονες·

16. θεωρεί ότι οι περιφερειακές στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές πρέπει να βασίζονται σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα περιλαμβάνει ένα σκέλος σχετικό με την απασχόληση, την κατάρτιση και την εκπαίδευση, με στόχο την προώθηση των τομέων του μέλλοντος που μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα για νέους, όπως για παράδειγμα καινοτόμων ΜΜΕ, στο πλαίσιο του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις ΜΜΕ (COSME)· υπογραμμίζει τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραματίζουν οι πόλεις στην ανάπτυξη περιφερειακών στρατηγικών για βιομηχανικές περιοχές· πιστεύει, στο πλαίσιο αυτό, ότι οι πόλεις είναι νευραλγικής σημασίας για την επίτευξη έξυπνης ανάπτυξης· υπογραμμίζει, ως εκ τούτου, το γεγονός ότι ιδίως οι πόλεις που διαθέτουν παλιά βιομηχανική βάση προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες, τις οποίες η ΕΕ θα πρέπει να αξιοποιήσει στο έπακρο· ζητεί από την Επιτροπή να διεξαγάγει εντατικότερο διάλογο με τις ενδιαφερόμενες πόλεις, προκειμένου να αναβαθμίσει το προφίλ των πόλεων ως άμεσων εταίρων της ΕΕ·

17. Υπογραμμίζει πως ότι η στήριξη της ανακαίνισης των κτιρίων με στόχο την ενεργειακή απόδοση θα βοηθήσει τις περιφέρειες να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα, θα δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης, και θα ωφελήσει τους καταναλωτές με τη μείωση των λογαριασμών θέρμανσης·

18. καλεί την Επιτροπή να αξιοποιήσει τις συνέργειες μεταξύ της πολιτικής συνοχής και της βιομηχανικής πολιτικής με σκοπό τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης, καθώς και την παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη, στις περιφέρειες και τις πόλεις ώστε να διαμορφωθεί μια βάση για στρατηγικές βιομηχανικής ανάπτυξης με γνώμονα τις περιφέρειες·

19. θεωρεί ότι δεν υφίσταται συγκεκριμένο πρότυπο περιφερειακής στρατηγικής για το σύνολο των βιομηχανικών περιοχών της ΕΕ, και ότι μια τοπική και περιφερειακή προσέγγιση είναι η πλέον κατάλληλη για τη χάραξη των περιφερειακών στρατηγικών· καλεί την Επιτροπή να στηρίξει την περιφερειακή οικονομική έρευνα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ορίζοντας 2020», η οποία καθιστά δυνατή την ανάπτυξη περιφερειακά προσαρμοσμένων στρατηγικών για πρόσθετες παλιές βιομηχανικές περιοχές·

20. υπογραμμίζει την ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά των περιφερειών κατά τον σχεδιασμό των στρατηγικών περιφερειακής ανάπτυξης· στο πλαίσιο αυτό, και λαμβάνοντας υπόψη το πρότυπο για τις στρατηγικές αγροτικής ανάπτυξης «από τη βάση προς τα άνω» (LEADER) για τις αγροτικές περιοχές, θεωρεί ότι θα πρέπει να ενθαρρυνθούν οι πρωτοβουλίες τοπικής ανάπτυξης «από τη βάση προς τα άνω» στις αστικές περιοχές·

21. ζητεί από την Επιτροπή να αξιοποιήσει τις προηγούμενες εμπειρίες αστικών περιοχών, όπως το Μάντσεστερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Λιλ στη Γαλλία, το Έσεν και η περιοχή του Ρουρ στη Γερμανία, καθώς και το Μπιλμπάο στην Ισπανία, όπου η χρηματοδότηση της ΕΕ έχει συμβάλει στη μετατροπή και την αναδιάρθρωση παλιών βιομηχανικών περιοχών, με σκοπό την ανάπτυξη μελλοντικών στρατηγικών για άλλες περιφέρειες της ΕΕ·

22. επικροτεί τον θετικό αντίκτυπο της απονομής του τίτλου «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», όπως δείχνουν τα παραδείγματα της Γλασκόβης και της Λιλ, καθώς και άλλων πόλεων ή περιοχών αστικής συγκέντρωσης που είχαν πληγεί από τη βιομηχανική παρακμή, και εμμένει στη σημασία του πολιτισμού και της δημιουργικότητας ως καταλυτών αστικής ανάπλασης και ελκυστικότητας των περιοχών·

23. επισημαίνει ότι η βιώσιμη ανάπλαση παλιών βιομηχανικών περιοχών μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες, είναι δε δαπανηρή διαδικασία που συχνά υπερβαίνει τις διοικητικές και χρηματοδοτικές ικανότητες των τοπικών δημόσιων φορέων· εμμένει, εν προκειμένω, στην ανάγκη να αναπτυχθεί τεχνική βοήθεια προς τις αρχές και τους δημόσιους φορείς σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·

24. τονίζει ότι το νέο μέσο της ολοκληρωμένης εδαφικής επένδυσης που προβλέπεται στο άρθρο 99 του σχεδίου κανονισμού περί καθορισμού κοινών διατάξεων για τη νέα περίοδο χρηματοδότησης 2014-2020 θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για την ανάπτυξη περιφερειακών στρατηγικών που υπερβαίνουν τα διοικητικά σύνορα·

25. ζητεί από τα κράτη μέλη να αποφεύγουν τους ιδιαίτερα πολύπλοκους κανόνες για τους δικαιούχους· επαναλαμβάνει ότι υπάρχει η δυνατότητα εξάλειψης των εθνικών κανόνων σε τομείς στους οποίους έχουν θεσπιστεί κανόνες της ΕΕ, προκειμένου να αποφεύγονται η επικάλυψη και η σύγκρουση κανόνων·

26. καλεί την Επιτροπή να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων με τα ήδη υπάρχοντα βιομηχανικά πάρκα και ζώνες περιφερειακής δραστηριότητας, ώστε να προσδιοριστούν τα βέλτιστα πρότυπα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και σε άλλες περιοχές, και να ενταχθούν στις τοπικές και περιφερειακές στρατηγικές ανάπτυξης, και να καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αξιοποιηθούν οι πόροι στο πλαίσιο της διαδικασίας μετατροπής·

27. θεωρεί ότι θα ήταν σκόπιμο να ενθαρρυνθεί περαιτέρω η ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος των νέων, μέσω της πρόσβασης στους ευρωπαϊκούς πόρους και της παροχής συμβουλών στις επιχειρήσεις·

28. καλεί τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν ότι οι παλιές βιομηχανικές περιοχές μπορούν να επωφεληθούν πλήρως από τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, ώστε η ΕΕ να μπορέσει να δρομολογήσει μια νέα «βιομηχανική επανάσταση»·

29. τονίζει την ανάγκη για περαιτέρω συγκέντρωση της στήριξης που παρέχεται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής για τη βιομηχανική μετατροπή στις περιφέρειες, στους ακόλουθους τομείς: επιχειρηματική καινοτομία και επενδύσεις, κοινωνική ένταξη, ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την αστική ανάπτυξη και αστική ανάπλαση·

30. καλεί τα κράτη μέλη να στηρίξουν τις περιφέρειές τους για τη συμμετοχή τους στην προσέγγιση της «έξυπνης εξειδίκευσης»· επαναλαμβάνει ότι οι περιφέρειες χρειάζονται εξειδικευμένες, βιώσιμες στρατηγικές ανάπτυξης για να ευδοκιμήσουν· διαπιστώνει ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι τοπικοί δημόσιοι φορείς δεν μπορούν να αποκτήσουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία και πείρα χωρίς τη στήριξη της Επιτροπής και των κρατών μελών·

31. θεωρεί αναγκαίο να δημιουργηθούν βιομηχανικές περιοχές που θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη των πόλεων· πιστεύει ότι θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση σε δραστηριότητες έρευνας, καινοτομίας και μάθησης, υπενθυμίζοντας τον δημιουργικό ρόλο των πανεπιστημίων στο συγκεκριμένο πλαίσιο· υποστηρίζει τη δημιουργία δικτύων καινοτομίας, ανταγωνιστικότητας και επιχειρηματικότητας σε περιφερειακό επίπεδο, με στόχο την ενθάρρυνση της ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ πανεπιστημίων, επιχειρήσεων και κέντρων γνώσης, προκειμένου να προωθηθούν νέες βιομηχανικές δραστηριότητες για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης τομεακών στρατηγικών τομεακής εξειδίκευσης και την προαγωγή της δημιουργίας βιομηχανικών συσπειρώσεων· ζητεί από την Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη να απαιτούν μεγαλύτερη διαφάνεια στη διάθεση των πόρων στους εκάστοτε δικαιούχους·

32. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη.

• [1]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2010)0189.
• [2]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2010)0191.
• [3]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2010)0209.
• [4]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2010)0053.
• [5]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2010)0356.
• [6]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011)0093.
• [7]  ΕΕ C 21 της 21.1.2011, σ. 1.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

•   Εισαγωγή και γενικό πλαίσιο

Σύμφωνα με το άρθρο 173 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ): «Η Ένωση και τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε να εξασφαλίζονται οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της Ένωσης». Ο βιομηχανικός τομέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργούσε ανέκαθεν ως κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ανάπτυξη και την προώθηση της καινοτομίας σε όλες τις περιφέρειες της Ένωσης. Παρότι η απαρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανάγεται στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) το 1952, η μακρόχρονη στενή συνεργασία των κρατών μελών της ΕΕ για τη στήριξη της βιομηχανικής καινοτομίας συμβάλλει από τότε καθοριστικά στη διαμόρφωση της Ένωσης.

Παρά το γεγονός ότι ο βιομηχανικός τομέας στην ΕΕ έχει συρρικνωθεί τα τελευταία 50 χρόνια, η ευρωπαϊκή βιομηχανία εξακολουθεί να αντιστοιχεί στο 16% περίπου του ΑΕγχΠ της ΕΕ. Ωστόσο, λόγω της συρρίκνωσης πολλών παραδοσιακών βιομηχανικών κλάδων όπως του άνθρακα, του χάλυβα, της κλωστοϋφαντουργίας ή της μηχανουργίας, οι οποίοι είχαν συμβάλει επί δεκαετίες στην ευημερία πολλών περιοχών, σήμερα, ορισμένες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Ως εκ τούτου, πολλές περιφέρειες της Ένωσης παραμένουν εξαρτημένες από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ως στήριγμα για την μετατροπή και την αναδιάρθρωση των παλιών βιομηχανικών περιοχών τους.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι πλέον προφανές ότι, με δεδομένη την τρέχουσα οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, οι υψηλές φιλοδοξίες της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΕ και της στρατηγικής ΕΕ 2020 δεν μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω τομεακών πολιτικών, με αποτέλεσμα η στήριξη που παρέχεται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής να διαδραματίζει έναν ολοένα σημαντικότερο ρόλο.

Η χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής της ΕΕ παρεμβαίνει σε τομείς στους οποίους δεν εμπλέκονται οι επενδυτές του ιδιωτικού τομέα, ενώ στόχος της είναι να επηρεάσει τη διαμόρφωση της βιομηχανικής πολιτικής και την οικονομική, κοινωνική και εδαφική ανάπτυξη, ιδίως μέσω της βελτίωσης των καθοριστικών παραγόντων της τοποθεσίας και του είδους της επένδυσης. Η χρηματοδότηση συμβάλλει επίσης στην αναβάθμιση των βιομηχανικών δομών μέσω της μεταφοράς τεχνολογίας και στη μελλοντική ανάπτυξη νέων βιομηχανιών.

Ως εκ τούτου, ο εισηγητής επικεντρώνεται στις κύριες προκλήσεις των διαδικασιών διαρθρωτικής αναδιαμόρφωσης των παλιών βιομηχανικών περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στο πλαίσιο αυτό η πολιτική συνοχής της ΕΕ. Έτσι, στην έκθεση προσδιορίζονται τρία βασικά ζητήματα:

o σε ποιες παλιές βιομηχανικές περιοχές η περιφερειακή χρηματοδότηση καθίσταται περισσότερο επιτακτική·

o ποιες είναι οι υπάρχουσες επιτυχημένες περιφερειακές στρατηγικές για τη διενέργεια διαρθρωτικών αλλαγών·

o με ποιον τρόπο μπορούν να αξιοποιηθούν περαιτέρω οι πόροι της πολιτικής συνοχής για τη στήριξη της αναγέννησης της βιομηχανίας.

•   Ο ρόλος του βιομηχανικού τομέα στη μεγέθυνση και την ανάπτυξη

Ο εισηγητής δίνει έμφαση στις παλιές βιομηχανικές περιοχές, οι οποίες κατά τις τελευταίες δεκαετίες βρέθηκαν ιδιαιτέρως εκτεθειμένες στη ριζική συρρίκνωση των παραδοσιακών βιομηχανιών και, συνεπώς, χρειάζονται ιδιαίτερη στήριξη. Επιπλέον, τονίζει ότι τα νέα μέσα, τα οποία προβλέπονται στο σχέδιο κανονισμού περί καθορισμού κοινών διατάξεων για τη νέα περίοδο χρηματοδότησης 2014-2020 θα μπορούσαν να προσφέρουν μια ευκαιρία για την υπέρβαση των διοικητικών συνόρων και να συμβάλουν στη διαδικασία μετατροπής. Επιπλέον, ο εισηγητής επισημαίνει διάφορες περιπτωσιολογικές μελέτες στις οποίες περιλαμβάνονται παραδείγματα ορθής πρακτικής όσον αφορά τις παρεμβάσεις της πολιτικής συνοχής για την αναδιάρθρωση και τη μετατροπή του βιομηχανικού τομέα.

•   Ανάπτυξη περιφερειακών στρατηγικών για τις παλιές βιομηχανικές περιοχές

Ο εισηγητής τονίζει την ανάγκη για παροχή βοήθειας κατά την ανάπτυξη περιφερειακών στρατηγικών για τις παλιές βιομηχανικές περιοχές. Ως πρώτο βήμα, η Επιτροπή θα πρέπει να προβεί στην αξιολόγηση της κατάστασης που επικρατεί στις περιοχές αυτές και στην ανάλυση των υφιστάμενων οικονομικών, κοινωνικών και οικολογικών προκλήσεων. Η προσέγγιση αυτή παρέχει στον εισηγητή τη δυνατότητα να παρουσιάσει ιδέες σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των προκλήσεων και των εμποδίων αυτών μέσω της ανάπτυξης καλά διαρθρωμένων περιφερειακών στρατηγικών. Παρότι είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι κάθε περιφέρεια έχει τις ιδιαιτερότητές της και δεν υπάρχει ένα «πρότυπο» περιφερειακής στρατηγικής για βιομηχανικές περιοχές, η έκθεση πρωτοβουλίας έχει ως στόχο την επισήμανση των κοινών χαρακτηριστικών όλων των παλιών βιομηχανικών περιοχών καθώς και τον εντοπισμό πιθανών λύσεων.

Επιπλέον, ο εισηγητής εξετάζει τα διάφορα μέσα πολιτικής που παρέχονται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στις παλιές βιομηχανικές περιοχές. Στην έκθεση πρωτοβουλίας επισημαίνεται ότι η βιώσιμη ανάπλαση των παλιών βιομηχανικών περιοχών είναι πολύ δαπανηρή διαδικασία και, ως εκ τούτου, η ευρωπαϊκή δημόσια χρηματοδότηση καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε ενδεχόμενες μελλοντικές προσπάθειες μετατροπής παλιών βιομηχανικών περιοχών.

Τέλος, ο εισηγητής ενισχύει την παραπάνω άποψη αναφερόμενος στην επιτυχημένη εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών σε πόλεις με παλιά βιομηχανική κληρονομιά όπως το Μάντσεστερ, το Έσεν, η Λιλ και το Μπιλμπάο. Επισημαίνει ότι, λόγω της διαδικασίας διεύρυνσης της ΕΕ, οι περιφερειακές ανισότητες έχουν αυξηθεί, με αποτέλεσμα το κοινό να μην είναι πλέον ευαισθητοποιημένο σχετικά με τις παλιές βιομηχανικές περιοχές.

Η επισήμανση των προβλημάτων των παλιών βιομηχανικών περιοχών, αφενός, και η προβολή παραδειγμάτων επιτυχημένων στρατηγικών μετατροπής, αφετέρου, συμβάλλει στο σχέδιο και την αρχική πρόθεση που είχε ο εισηγητής όταν ξεκίνησε την εκπόνηση της παρούσας έκθεσης, δηλαδή να συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων για μια μελλοντική ολοκληρωμένη εδαφική επένδυση και στην υλοποίηση της πολιτικής για την περίοδο 2014-2020.

20.3.2013

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων

προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

Περιφερειακές στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση

(2012/2100(INI))

Συντάκτρια γνωμοδότησης: Anna Rosbach

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων καλεί την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία έχουν προορισμό να συμβάλουν, σε συνδυασμό με την εθνική χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων, στην επιτάχυνση της εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης· κατά συνέπεια, υποστηρίζει την εκ μέρους των τοπικών και περιφερειακών αρχών προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και της αποδοτικότητας των πόρων, τη χάραξη μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών στρατηγικών με κριτήριο τη σχέση κόστους/ωφέλειας και μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα βασισμένης σε πιο βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης·

2.  υπογραμμίζει πως με την στήριξη της ανακαίνισης των κτηρίων με στόχο την ενεργειακή απόδοση θα μπορέσουν οι περιφέρειες να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα, να δημιουργήσουν θέσεις απασχόλησης και να επωφεληθούν οι καταναλωτές από τις μειώσεις στους λογαριασμούς θέρμανσης·

3.  παρατηρεί ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές των βιομηχανικών ζωνών οφείλουν να επιδιώξουν την εκμετάλλευση των συνεργειών μεταξύ δημόσιας χρηματοδότησης από εθνικούς πόρους και από την ΕΕ και ιδιωτικών επενδύσεων για τη χρηματοδότηση ενεργειακών έργων και υποδομών, ως μέσο για την υποστήριξη της καινοτομίας, της έρευνας και της ανάπτυξης· εκφράζει την πεποίθηση ότι η αύξηση των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων στο πράσινο θεματολόγιο των βιομηχανικών ζωνών μπορεί να αποδειχθεί γενεσιουργός απασχόλησης και ανάπτυξης μέσω της οικολογικής καινοτομίας, περιβαλλοντικών τεχνολογιών, ανανεώσιμης ενέργειας και ανάπτυξης της αγοράς φιλοπεριβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών· σημειώνει πως η ΕΕ χρειάζεται να κινητοποιήσει όλες τις πολιτικές και τα μέσα που έχει στη διάθεσή της σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η εσωτερική αγορά, η περιβαλλοντική και κλιματική πολιτική, η έρευνα και καινοτομία, η πολιτική εμπορίου και ανταγωνισμού καθώς η ανάπτυξη των ΜΜΕ, για να καλλιεργήσει τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης υψηλής ποιότητας για να αντιμετωπισθούν οι μελλοντικές προκλήσεις της κοινωνίας·

4.  υπογραμμίζει πως ενώ η αναδιάρθρωση των βιομηχανικών ζωών μπορεί να είναι δαπανηρή, μπορεί να επιτευχθεί στο μέτρο του δυνατού κατά τρόπο ουδέτερο για τον προϋπολογισμό, ήτοι με την αξιοποίηση κεφαλαίων και μηχανισμών στήριξης που ήδη υπάρχουν·

5.  σημειώνει πως πολλές βιομηχανικές περιφέρειες έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν πράσινες θέσεις εργασίας παρέχοντας οικονομικά κίνητρα σε μεγάλες επιχειρήσεις βιώσιμων βιομηχανιών για να επαναφέρουν την έδρα τους ή να παραμείνουν στη ζώνη τους· παροτρύνει την Επιτροπή να συνεχίσει να επιτρέπει στις τοπικές αρχές να χορηγούν κρατική βοήθεια σε μεγάλες επιχειρήσεις, και να μην αποσύρει τη δυνατότητα αυτή από τις Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα για την περίοδο 2014-2020·

6.  τονίζει πως με την αξιοποίηση της προστιθέμενης αξίας όλων των τμημάτων του πληθυσμού είναι δυνατόν να προσαρμοσθούν και να ενισχυθούν οι στρατηγικές, να παρακινηθεί κάθε τμήμα ως πηγή καινοτομίας και ανάπτυξης και να αντιμετωπισθούν οι κοινωνιακές προκλήσεις· είναι της άποψης ότι οποιαδήποτε περιφερειακή στρατηγική για τις βιομηχανικές περιοχές η οποία παραβλέπει τις διαφορές ηλικίας και φύλου μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια επιχειρηματικών ευκαιριών·

7.  τονίζει ότι οι περιφερειακές στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές θα πρέπει να περιλαμβάνουν, ως κεντρικό σημείο, μέτρα για την προστασία της ποιότητας του εδάφους, των υδάτων και του αέρα, για την εξασφάλιση της περιφερειακής και τοπικής βιοποικιλότητας και των φυσικών πόρων και την εξυγίανση του εδάφους και των υδάτων, έτσι ώστε οι επιβλαβείς για το περιβάλλον ουσίες να μην συνεχίζουν να διαρρέουν στη φύση· τονίζει πως οι περιφερειακές στρατηγικές πρέπει ως εκ τούτου να προβλέψουν μέτρα που να στηρίζουν τους σκοπούς και στόχους της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα, της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα και της οδηγίας-πλαίσιο για την ποιότητα του αέρα· είναι της άποψης ότι οι στρατηγικές αυτές πρέπει επίσης να επιδιώκουν να προστατεύσουν και διατηρήσουν το περιβάλλον και τους φυσικούς χώρους, και ταυτόχρονα να εξασφαλίσουν υψηλότερο επίπεδο περιβαλλοντικής αποδοτικότητας και βιωσιμότητας·

8.  πιστεύει ότι επιβάλλεται οι στρατηγικές για τις βιομηχανικές περιοχές να περιλαμβάνουν μια εγγενή έμφαση στις ενδεχόμενες μορφές βιώσιμων μεταφορών από και προς τις περιοχές αυτές, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων υλών, των εμπορευμάτων και του προσωπικού, καθώς και των αναγκαίων υποδομών, είτε αυτές υφίστανται είτε πρόκειται να υπάρξουν, και ότι αυτή η έμφαση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των βιομηχανικών περιοχών και να εξασφαλίσει ότι οι κοινοτικές ανάγκες ικανοποιούνται, ενώ ταυτόχρονα προστατεύονται οι φυσικοί πόροι και το φυσικό κεφάλαιο και υπάρχει θετική συμβολή στην ανθρώπινη υγεία·

9.  πιστεύει ότι η επίδειξη ιδιαίτερου ενδιαφέροντος στην προώθηση των βέλτιστων πρακτικών σ’ ό,τι αφορά τις μεταφορές που χρησιμοποιούν εσωτερικές πλωτές μεταφορές, θαλάσσιες μεταφορές, σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές και ταχέα κέντρα και δίκτυα διανομής είναι ουσιαστική για τη βελτίωση του περιβάλλοντος των περιφερειακών βιομηχανικών ζωνών·

10. υπογραμμίζει τη σημασία μιας αποτελεσματικής μεταφοράς της οδηγίας Seveso III στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών, ώστε να εξασφαλισθεί η ελαχιστοποίηση των πιθανών κινδύνων που απειλούν του πολίτες που διαμένουν πολύ κοντά στις βιομηχανικές περιοχές, η πρόσβασή των πολιτών στην κατάλληλη πληροφόρηση για οποιουσδήποτε πιθανούς κινδύνους και η καλύτερη συμμετοχή τους στις αποφάσεις χωροταξικού προγραμματισμού προκειμένου να καταστούν πιο βιώσιμες αυτές οι αποφάσεις προγραμματισμού και να ελαχιστοποιηθεί το ενδεχόμενο συμβιβασμών μεταξύ κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών στόχων και αναγκών· ζητεί την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών ως προς τον βέλτιστο τρόπο για να διαχωριστούν οι βιομηχανικές από τις οικιστικές ζώνες από αυτή την άποψη· τέλος, προτείνει να κληθούν οι περιφερειακές κυβερνήσεις, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία, να χαράξουν τις προαναφερθείσες στρατηγικές σε συνεργασία με ομάδες και ενώσεις που εκπροσωπούν πολίτες ως μέρος μιας διατομεακής διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην οποία οι πολίτες αυτές θα αποτελούν ισότιμα μέλη σε όλα τα στάδια μιας μεταρρυθμιστικής διαδικασίας στην οποία θα συμμετέχει το ευρύ κοινό·

11. επισημαίνει πως πολλές παλιές και απαρχαιωμένες βιομηχανικές περιοχές έχουν μεγάλες πιθανότητες να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογικών και κατασκευαστικών πρότυπων και με τον τρόπο αυτό μπορούν να επωφεληθούν τόσο οι εμπλεκόμενες περιφερειακές οικονομίες όσο και το περιβάλλον·

12. επισημαίνει το ενδεχόμενο απόκτησης κεφαλαίων για πράσινες επενδύσεις με την πώληση πρώην βιομηχανικών εγκαταστάσεων σε ελκυστικές περιοχές, ήτοι σε λιμάνια ή όχθες ποταμών, και παρατηρεί ότι με τον τρόπο αυτό μπορούν να χρειασθούν μικρότερη δημόσια χρηματοδότηση.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	20.3.2013
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	58 0 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Martina Anderson, Elena Oana Antonescu, Sophie Auconie, Pilar Ayuso, Paolo Bartolozzi, Sergio Berlato, Lajos Bokros, Milan Cabrnoch, Yves Cochet, Chris Davies, Esther de Lange, Anne Delvaux, Bas Eickhout, Edite Estrela, Jill Evans, Elisabetta Gardini, Gerben-Jan Gerbrandy, Matthias Groote, Françoise Grossetête, Satu Hassi, Jolanta Emilia Hibner, Karin Kadenbach, Christa Klaß, Eija-Riitta Korhola, Jo Leinen, Peter Liese, Zofija Mazej Kukovič, Linda McAvan, Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė, Miroslav Ouzký, Andrés Perelló Rodríguez, Mario Pirillo, Pavel Poc, Anna Rosbach, Oreste Rossi, Horst Schnellhardt, Richard Seeber, Bogusław Sonik, Salvatore Tatarella, Thomas Ulmer, Glenis Willmott, Sabine Wils, Κρίτων Αρσένης, Владко Тодоров Панайотов, Антония Първанова
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Margrete Auken, Minodora Cliveti, Gaston Franco, Julie Girling, Philippe Juvin, Jiří Maštálka, James Nicholson, Britta Reimers, Michèle Rivasi, Rebecca Taylor, Kathleen Van Brempt, Владимир Уручев
Αναπληρωτές (άρθρο 187, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Ioan Enciu

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	23.4.2013
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	41 1 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Luís Paulo Alves, Catherine Bearder, Jean-Jacob Bicep, Victor Boştinaru, Ryszard Czarnecki, Rosa Estaràs Ferragut, Danuta Maria Hübner, Vincenzo Iovine, María Irigoyen Pérez, Seán Kelly, Constanze Angela Krehl, Petru Constantin Luhan, Ramona Nicole Mănescu, Riikka Manner, Iosif Matula, Jens Nilsson, Jan Olbrycht, Wojciech Michał Olejniczak, Younous Omarjee, Markus Pieper, Monika Smolková, Csanád Szegedi, Nuno Teixeira, Lambert van Nistelrooij, Justina Vitkauskaite, Oldřich Vlasák, Kerstin Westphal, Joachim Zeller, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Γεώργιος Σταυρακάκης, Νικος Χρυσόγελος
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Joseph Cuschieri, Karima Delli, James Nicholson, Ivari Padar, Herbert Reul, Elisabeth Schroedter, Czesław Adam Siekierski, Patrice Tirolien, Giommaria Uggias, Manfred Weber