SPRAWOZDANIE w sprawie regionalnych strategii na rzecz ośrodków przemysłowych w Unii Europejskiej

26.4.2013 - (2012/2100(INI))

Komisja Rozwoju Regionalnego
Sprawozdawca: Jens Geier

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie regionalnych strategii na rzecz ośrodków przemysłowych w Unii Europejskiej

(2012/2100(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając art. 162 TFUE, który obejmuje cele Europejskiego Funduszu Społecznego i odnosi się między innymi do celu ułatwiania dostosowania do zmian przemysłowych oraz do zmian w systemach produkcji,

–   uwzględniając art. 174 i następne TFUE, które określają cel spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, a także definiują strukturalne instrumenty finansowe realizacji tego celu,

–   uwzględniając art. 176 TFUE, który obejmuje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i dotyczy między innymi rozwoju i zmian strukturalnych regionów, których rozwój następuje bardzo powoli, a także do konwersji podupadających regionów przemysłowych,

–   uwzględniając art. 173 (tytuł XVII) TFUE, który obejmuje politykę przemysłową UE i dotyczy między innymi konkurencyjności przemysłu Unii,

–   uwzględniając wniosek Komisji z dnia 9 września 2011 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 (COM(2012)0496),

–   uwzględniając swą rezolucję z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie wdrażania synergii funduszy przeznaczonych na badania naukowe i innowacje w rozporządzeniu (WE) nr 1080/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz siódmego programu ramowego w dziedzinie badań i rozwoju w miastach i regionach, jak również w państwach członkowskich i w Unii[1],

–   uwzględniając swą rezolucję z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie wkładu polityki spójności w osiągnięcie celów lizbońskich i celów „UE 2020”[2],

–   uwzględniając swą rezolucję z dnia 15 czerwca 2010 r. w sprawie przeglądu wspólnotowej polityki w zakresie innowacji w zmieniającym się świecie[3],

–   uwzględniając swą rezolucję z dnia 16 czerwca 2010 r. w sprawie strategii UE 2020[4],

–   uwzględniając swą rezolucję z dnia 7 października 2010 r. w sprawie polityki spójności i polityki regionalnej UE po 2013 r.[5],

–   uwzględniając swą rezolucję z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie polityki przemysłowej w dobie globalizacji[6],

–   uwzględniając wnioski z posiedzenia Rady (3057. Rada ds. Konkurencyjności - rynek wewnętrzny, przemysł, badania naukowe i przestrzeń kosmiczna), które odbyło się w Brukseli w dniu 10 grudnia 2010 r., zatytułowane „Polityka przemysłowa w erze globalizacji”,

–   uwzględniając szóste sprawozdanie Komisji z dnia 25 czerwca 2009 r. w sprawie postępów w dziedzinie spójności gospodarczej i społecznej – regiony kreatywne i innowacyjne (COM(2009)0295),

–   uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 30 lipca 2009 r. zatytułowany „Przemysł europejski w zmieniającym się świecie - uaktualniony przegląd w podziale na sektory, 2009 r. (SEC(2009)1111),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 września 2009 r. zatytułowany „Przygotowanie się na przyszłość: opracowanie wspólnej strategii w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających w UE” (COM(2009)0512),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowany „Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010)2020),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 6 października 2010 r. zatytułowany „Projekt przewodni strategii «Europa 2020» – Unia innowacji” (COM(2010)0546),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 października 2010 r. zatytułowany „Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji. Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie” (COM(2010)0614),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 9 listopada 2010 r. zatytułowany „Wnioski z piątego sprawozdania w sprawie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej: przyszłość polityki spójności” (COM(2010)0642),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 października 2011 r. zatytułowany. „Polityka przemysłowa – poprawa konkurencyjności” (COM(2011)0642),

–   uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie elementów wspólnych ram strategicznych na lata 2014-2020, które dotyczą Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (SWD(2012)0061),

–   uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 24 kwietnia 2012 r. w sprawie zasady partnerstwa przy wykorzystywaniu funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych – elementy europejskiego kodeksu postępowania w sprawie partnerstwa (SWD(2012)0106),

–   uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 października 2012 r. zatytułowany „Silniejszy przemysł europejski na rzecz wzrostu i ożywienia gospodarczego. Aktualizacja komunikatu w sprawie polityki przemysłowej” (COM(2012)0582),

–   uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 10 października 2012 r. zatytułowany „Sprawozdanie na temat konkurencyjności europejskiej”(SWD(2012)0299),

–   uwzględniając dokument roboczy służb Komisji dotyczący wyników gospodarczych w przemyśle oraz osiągnięć państw członkowskich w dziedzinie konkurencyjności oraz polityki konkurencji (SWD(2012)0298),

–   uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 26 maja 2010 r. w sprawie konieczności zastosowania całościowego podejścia do kwestii rewitalizacji miast[7],

–   uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie komunikatu Komisji: „Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji. Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie” (CCMI/083 - CESE 808/2011),

–   uwzględniając art. 48 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego oraz opinię Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A7–0145/2013),

A.  mając na uwadze, że termin „przemysł” nie został jasno zdefiniowany i może obejmować cały szereg różnych sektorów;

B.   mając na uwadze, że przemysł jest bez wątpienia jednym z naszych głównych atutów w odniesieniu do konkurencyjności na arenie międzynarodowej, ponieważ bez niego UE nie odgrywałaby tak ważnej roli w zapewnianiu światowej równowagi sił gospodarczych;

C.  mając na uwadze, że sektor przemysłu mógłby odgrywać wiodącą rolę w gospodarce UE, uwzględniając szacunki Komisji, zgodnie z którymi na każde 100 miejsc pracy tworzonych w sektorze przemysłu może powstać od 60 do 200 nowych miejsc pracy w pozostałych gałęziach gospodarki; mając jednak na uwadze, że poziom produkcji przemysłowej spadł z 20% do 16% PKB Unii w latach 2008–2011 i że liczba miejsca pracy zmniejszyła się w tym sektorze o 11%;

D.  mając na uwadze, że Komisja zamierza odwrócić tendencję spadkową w przemyśle UE i podnieść jego wkład w PKB z obecnych 16% do 20% do 2020 r.; mając na uwadze, że przemysł jest głównym obszarem inwestycji prywatnych i publicznych w badania naukowe, rozwój i innowacje;

E.   mając na uwadze, że polityka spójności może wspomóc rozwiązywanie problemów strukturalnych, z którymi boryka się sektor przemysłu w Unii, i przyczynić się do realizacji ambitnych celów strategii „Europa 2020”, takich jak przechodzenie na stabilną gospodarkę niskowęglową, efektywną pod względem energetycznym, sprzyjającą integracji społecznej, wspierającą zatrudnienie i wiedzę;

F.   mając na uwadze, że wiele dawnych obszarów uprzemysłowionych w Europie boryka się z podobnymi problemami, jako że w przeszłości doświadczały one długich okresów wzrostu, po których w ostatnich latach nastąpił drastyczny kryzys gospodarczy;

G.  mając na uwadze, że regiony przygraniczne, np. zagłębia górnicze, włókiennicze lub hutnictwa żelaza, często stają w obliczu takich samych wyzwań przemysłowych ze względu na ich wspólne charakterystyczne właściwości terytorialne i współzależność gospodarczą;

H.  mając na uwadze, że w polityce przemysłowej istnieje tendencja do skupiania się na konkretnych codziennych problemach przemysłu, dlatego też często zaniedbuje się jej silny wpływ na regiony;

I.    mając na uwadze, iż badania naukowe dowiodły, że do restrukturyzacji dawnych obszarów uprzemysłowionych należy podejść w sposób bardziej kompleksowy, a takie podejście mogą utrudnić przeszkody administracyjne;

J.    mając na uwadze, że państwa członkowskie, regiony i miasta w UE borykają się z ograniczeniami finansowymi; mając w szczególności na uwadze, że obszary posiadające starą bazę przemysłową niekiedy nie są w stanie przyciągnąć wystarczającej liczby funduszy, aby możliwe było dokonanie ich przekształcenia; mając na uwadze, że fundusze finansowe UE, mające wspomóc działania na rzecz przekształcenia i restrukturyzacji, są niezbędne, by wspierać regionalne i transgraniczne strategie polityczne;

K.  mając na uwadze, że miasta są siłą napędową innowacji i zrównoważonego wzrostu, a ich istotnym zadaniem jest zmierzenie się z wyzwaniami związanymi z dawnymi obszarami uprzemysłowionymi;

L.   mając na uwadze, że potrzebne są nowe i nowatorskie podejścia zintegrowane, których przyjmowanie ułatwiają odpowiednie ramy polityczne oraz inteligentne strategie specjalizacji, aby regiony i miasta mogły realizować swój potencjał w dziedzinie innowacji oraz przekierować swe zasoby przemysłowe na nowo powstałe gałęzie przemysłu i usług oraz zglobalizowane rynki;

M.  mając na uwadze, że potencjał przemysłu kreatywnego i przemysłu kultury nie jest w wystarczający sposób uwzględniany w strategiach reindustrializacji, a przecież sektory te cechują się bardzo dużym potencjałem wzrostu i potencjałem w dziedzinie innowacji i zatrudnienia oraz są czynnikiem spójności społecznej i skutecznym środkiem zwalczania obecnej recesji;

1.   zwraca uwagę na udostępnianie posiadanych zasobów w ramach polityki spójności i funduszy strukturalnych, kapitalizację systemów inżynierii finansowej Europejskiego Banku Inwestycyjnego, a także krajowe, regionalne i miejskie strategie rozwoju gospodarczego służące rekonwersji dawnych obszarów przemysłowych oraz przywracaniu działalności przemysłowej na obszarach przemysłowych dotkniętych kryzysem, których celem jest przywracanie nowoczesnej i zrównoważonej działalności przemysłowej; ubolewa jednak nad tym, że możliwości te nie zawsze stanowią rozwiązanie rzeczywistych trudności, z jakimi borykają się poszczególne regiony, oraz nad tym, że państwa członkowskie i regiony nie w pełni wykorzystują środki z funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, w czasach gdy sektor przemysłu bardzo dotkliwie odczuwa skutki kryzysu;

2.   podkreśla, że należy wprowadzić dalsze środki pomocy wspomagające dawne obszary uprzemysłowione, a zwłaszcza obszary monoprzemysłowe, w pomyślnym znajdowaniu nowych ścieżek rozwoju z położeniem nacisku na kulturę i przemysł kreatywny, a także we wspieraniu wykorzystywania opuszczonej infrastruktury, co może odegrać kluczową rolę w przekształcaniu danych obszarów uprzemysłowionych;

3.   domaga się bardziej zintegrowanego i systemowego podejścia do odbudowy przemysłu i rozwoju regionalnego, a także do uspójnienia różnych strategii politycznych na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym, międzyregionalnym i transgranicznym, w trosce o zapewnienie wykorzystania potencjału drzemiącego w sektorze przemysłu europejskiego; podkreśla konieczność utworzenia stref ekonomicznych mających znaczenie dla regionów oraz parków zaawansowanych technologii na zasadzie partnerstw publiczno-prywatnych, aby przyczynić się do rozszerzenia wykorzystywania lokalnych i regionalnych zasobów ludzkich i gospodarczych za pomocą najnowszych technologii;

4.   podkreśla, że pomyślność odbudowy przemysłu w połączeniu z rozwojem regionalnym uzależniona jest od istnienia skutecznych strategii politycznych w takich dziedzinach jak polityka spójności, zarządzanie gospodarką, konkurencyjność, badania naukowe i innowacje, energia, agenda cyfrowa, zrównoważony rozwój, przemysł kreatywny i przemysł kultury, nowe kwalifikacje i miejsca pracy itp.,

5.   jest zdania, że główne wyzwania stojące przed dawnymi obszarami uprzemysłowionymi polegają na:

•    fizycznej regeneracji gruntów,

•    odnowie infrastruktury mieszkalnej i socjalnej,

•    odnowie infrastruktury pod kątem potrzeb nowych gałęzi przemysłu,

•    rozwoju infrastruktury szerokopasmowej, która podnosi atrakcyjność danego obszaru;

•    konieczności przekwalifikowania bezrobotnych pracowników oraz podjęciu działań na rzecz kształcenia ustawicznego w celu stworzenia miejsc pracy skupiających się na wysokiej jakości kształceniu siły roboczej, a zwłaszcza ludzi młodych, w dziedzinie technologii;

•    stymulowaniu zatrudnienia transgranicznego, innowacji, szkoleń, odbudowy środowiska oraz opracowywaniu strategii podniesienia atrakcyjności regionów;

•    konieczności promowania przedsiębiorczości za pomocą unijnych strategii zatrudnienia dostosowanych do konkretnych potrzeb, a także dostosowywaniu umiejętności i kwalifikacji ludności oraz przedsiębiorczości do nowych wymogów wynikających z wyzwań gospodarczych, technologicznych, zawodowych i środowiskowych;

•    zrównoważonej odnowie omawianych obszarów, przy jednoczesnym zagwarantowaniu tworzenia obszarów zielonych tam, gdzie to możliwe;

•    odtworzeniu podstawy gospodarczej oraz stworzeniu warunków do inwestowania,

•    rozwiązaniu problemów związanych z ekologią,

•    przeszkodach finansowych oraz braku możliwości finansowania bezpośredniego,

•    opracowywaniu rozwiązań w dziedzinie inteligentnych strategii specjalizacji pozwalających na odnowę przemysłową i dywersyfikację gospodarczą;

6.   podkreśla, że centralnym punktem strategii regionalnych dla ośrodków przemysłowych powinny być środki ochrony jakości gleby, wody i powietrza, zachowanie regionalnej i lokalnej różnorodności biologicznej i zasobów naturalnych oraz oczyszczanie gruntów i wody, tak aby szkodliwe dla środowiska substancje przestały się do niego przedostawać;

7.   uważa, że ważne jest, by strategie dla ośrodków przemysłowych obejmowały zintegrowane podejście do możliwych form zrównoważonego transportu do i z tych ośrodków, obejmujące surowce, towary i pracowników, jak i konieczną infrastrukturę, istniejącą czy planowaną, a ponadto zauważa, że takie podejście może pomóc zredukować ślad środowiskowy ośrodków przemysłowych i miejskich oraz sprawić, że potrzeby społeczności będą zaspakajane przy jednoczesnej ochronie zasobów naturalnych i kapitału oraz przyczynianiu się do poprawy zdrowia ludności;

8.   jest zdania, że wskutek procesu rozszerzenia UE pogłębiły się rozbieżności pomiędzy regionami, w związku z czym uwaga opinii publicznej odwróciła się od dawnych obszarów uprzemysłowionych, którym brak odpowiednich możliwości inwestycyjnych dla realizacji konkretnych strategii rozwoju regionalnego;

9.   wzywa Komisję, by dokonała oceny aktualnej sytuacji panującej na dawnych obszarach uprzemysłowionych, wskazała główne wyzwania, przed jakimi stoją, a także zaoferowała im informacje i wsparcie w zakresie demokratycznego rozwoju strategii regionalnych, na podstawie szeroko zakrojonego partnerstwa, które mogłyby poprawić perspektywy zrównoważonego rozwoju tych regionów z wykorzystaniem ich wewnętrznego potencjału;

10. podkreśla, że wzmocnienie bazy przemysłowej gospodarki jest niezbędne, by sprzyjać dalszemu wzrostowi gospodarczemu i tworzeniu miejsc pracy, a także by czynić postępy w realizacji celów i we wdrażaniu środków w ramach strategii „Europa 2020” oraz że zasoby przemysłowe będące częścią dziedzictwa kulturowego, historycznego i architektonicznego oraz wiedza fachowa dostępna na dawnych obszarach uprzemysłowionych mogą stworzyć niezastąpioną podstawę tego procesu, a zatem należy je zachować i dostosować do nowych potrzeb;

11. zauważa, że wiele byłych ośrodków przemysłowych oferuje ogromny potencjał poprawy efektywności energetycznej przez zastosowanie nowoczesnej technologii i standardów budowlanych, co z kolei przyniosłoby korzyści zarówno gospodarce regionalnej, jak i środowisku;

12. powtarza, że spośród dawnych obszarów uprzemysłowionych, które podjęły próbę zbadania nowych możliwości rozwoju regionalnego, największy sukces odniosły te, które oparły swe strategie na swych zdolnościach, cechach i doświadczeniach z przeszłości, a także na atutach terytorialnych i dziedzictwie przemysłowym;

13. zwraca uwagę, że obszary miejskie mają ogromne znaczenie dla innowacyjności i zrównoważonego wzrostu oraz że wysiłki na rzecz przekształcenia nie mogą przynieść rezultatów bez odpowiednich inwestycji w tej dziedzinie, jako że bez działania w obszarze budownictwa i transportu miejskiego nie uda się osiągnąć celów UE;

14. jest zdania, że upadek większości dawnych obszarów uprzemysłowionych wynika częściowo z oparcia na monostrukturach; jest zdania, że opieranie gospodarki wyłącznie na monostrukturach jest nieproduktywne oraz że podstawą zrównoważonego wzrostu i tworzenia miejsc pracy jest zróżnicowana gospodarka;

15. wzywa Komisję do opracowywania koncepcji i instrumentów politycznych łączących Fundusz Spójności i fundusze strukturalne z podejściem do polityki przemysłowej, aby wspierać transformację strukturalną dawnych obszarów uprzemysłowionych w nowoczesne obszary przemysłowe;

16. jest przekonany, że regionalne strategie przemysłowe muszą opierać się na zintegrowanym podejściu obejmującym zatrudnienie, szkolenie i element edukacyjny, mającym na celu promowanie sektorów o potencjale wzrostu mogących przyczynić się do trwałego tworzenia miejsc pracy na szczeblu lokalnym i regionalnym, zwłaszcza dla ludzi młodych, np. innowacyjne MŚP, w ramach programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw i MŚP (COSME); podkreśla szczególną rolę, jaką w opracowywaniu strategii regionalnych na rzecz obszarów uprzemysłowionych odgrywają miasta; uważa, że miasta mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia inteligentnego wzrostu; w związku z tym zwraca uwagę, że szczególnie miasta, w których znajdują się dawne obszary uprzemysłowione, mają ogromny potencjał, który UE powinna w pełni wykorzystać; wzywa Komisję do zintensyfikowania dialogu z zainteresowanymi miastami w celu nadania im większej rangi jako bezpośrednim partnerom UE;

17. podkreśla, że w szczególności wsparcie termomodernizacji budynków pomoże regionom zredukować emisje dwutlenku węgla, tworzyć lokalne miejsca pracy oraz zaoszczędzić pieniądze konsumentów obniżając koszty ogrzewania;

18. wzywa Komisję, by wykorzystywała efekty synergii pomiędzy polityką spójności a polityką przemysłową, aby wspierać konkurencyjność i wzrost oraz pomagać państwom członkowskim, regionom i miastom w znalezieniu podstawy dla strategii rozwoju przemysłowego, realizowanych na poziomie regionalnym;

19. jest przekonany, że nie istnieje specjalny plan dotyczący strategii regionalnych dla obszarów przemysłowych dla całej UE oraz że do opracowywania strategii regionalnych najodpowiedniejsze jest podejście lokalne i regionalne; wzywa Komisję do wspierania badań naukowych w dziedzinie gospodarki prowadzonych na szczeblu regionalnym w kontekście inicjatywy „Horyzont 2020”, która umożliwia opracowywanie regionalnie dostosowywanych strategii dla większej liczby dawnych obszarów uprzemysłowionych;

20. podkreśla, że w procesie planowania strategii rozwoju regionalnego należy wziąć pod uwagę cechy regionów; zatem, mając na uwadze model, jaki oddolne strategie rozwoju obszarów wiejskich (np. LEADER) zapewniają obszarom wiejskim, uważa, że należy wspierać oddolne inicjatywy na rzecz rozwoju obszarów miejskich;

21. wzywa Komisję do korzystania z doświadczeń z przeszłości, zdobytych w takich obszarach jak Manchester w Wielkiej Brytanii, Lille we Francji, Essen i Zagłębie Ruhry w Niemczech, a także Bilbao w Hiszpanii, gdzie pomoc finansowa ze strony UE przyczyniła się do przekształcenia i restrukturyzacji dawnych obszarów uprzemysłowionych, aby opracowywać przyszłe strategie dla innych regionów w UE;

22. z zadowoleniem przyjmuje pozytywne skutki przyznania tytułu Europejska Stolica Kultury miastom i aglomeracjom, które w przeszłości borykały się z zastojem przemysłowym, np. Glasgow czy Lille, i podkreśla znaczenie kultury i kreatywności jako katalizatorów odnowy obszarów miejskich i poprawy atrakcyjności regionów;

23. podkreśla, że odbywająca się w sposób zrównoważony odnowa dawnych obszarów uprzemysłowionych trwa dziesięciolecia i jest procesem, którego wysokie koszty niejednokrotnie przewyższają zdolności administracyjne i finansowe lokalnych organów administracji publicznej; w związku z tym podkreśla konieczność rozszerzania pomocy technicznej przeznaczanej dla wspólnot oraz publicznych organów regionalnych i lokalnych;

24. podkreśla, że nowy instrument zintegrowanej inwestycji terytorialnej, zaproponowany w art. 99 projektu rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów na nowy okres finansowania 2014–2020, może umożliwić opracowywanie strategii regionalnych wykraczających poza granice administracyjne;

25. wzywa państwa członkowskie, by unikały formułowania zbyt złożonych przepisów dotyczących beneficjentów pomocy; powtarza, że w dziedzinach, w których istnieją zasady na szczeblu UE, można znieść zasady opracowane na szczeblu lokalnym, aby uniknąć dublowania się zasad lub ich kolidowania ze sobą;

26. wzywa Komisję, by stworzyła bazę danych dotyczącą istniejących parków przemysłowych i stref działalności regionalnej, tak aby można było wskazać najlepsze modele, które dałoby się zastosować także w innych regionach, oraz powiązać te modele z lokalnymi i regionalnymi długoterminowymi strategiami rozwoju, oraz aby oferowała im doradztwo w zakresie sposobu wykorzystywania funduszy w procesie przekształcania;

27. uważa, że należy w większym stopniu wspierać rozwój ducha przedsiębiorczości wśród ludzi młodych poprzez otwarcie dostępu do funduszy europejskich i udzielanie porad przedsiębiorstwom;

28. wzywa państwa członkowskie do dokładania starań, by dawne obszary uprzemysłowione w pełni korzystały z krajowych i europejskich środków finansowych, tak aby UE mogła rozpocząć „nową rewolucję przemysłową”;

29. podkreśla potrzebę dalszego skoncentrowania wsparcia w zakresie polityki spójności na przekształcaniu przemysłowym regionów w następujących dziedzinach: innowacje i inwestycje w przedsiębiorstwach, integracja społeczna, zintegrowane podejście do rozwoju obszarów miejskich oraz odnowa tych obszarów;

30. wzywa państwa członkowskie, by wspierały swe regiony w zakresie uczestnictwa w opracowywaniu inteligentnych strategii w dziedzinie specjalizacji; powtarza, że sukces regionów zależy od dostosowanych do ich potrzeb zrównoważonych strategii rozwoju; zwraca uwagę, że w wielu przypadkach lokalne organy administracji publicznej nie mogą uzyskać niezbędnej wiedzy fachowej i koniecznego doświadczenia bez pomocy Komisji i państw członkowskich;

31. jest zdania, że trzeba tworzyć obszary uprzemysłowione, które staną się bodźcem dla rozwoju miast; twierdzi, że należy położyć większy nacisk na działania w dziedzinie badań naukowych, innowacji i kształcenia, przypominając kreatywną rolę uniwersytetów w tej dziedzinie; wspiera utworzenie sieci innowacji, konkurencyjności i przedsiębiorczości na szczeblu regionalnym, z myślą o zachęcaniu do tworzenia ściślejszych powiązań między uniwersytetami, przedsiębiorstwami i ośrodkami wiedzy, z pożytkiem dla rozwoju nowych rodzajów działalności przemysłowej w celu zachęcania do rozwoju strategii specjalizacji sektorowej oraz propagowania tworzenia klastrów przemysłowych; wzywa Komisję Europejską i zainteresowane państwa członkowskie do tego, aby wymagały większej przejrzystości przy podziale pomocy dla odnośnych zainteresowanych podmiotów;

32. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i państwom członkowskim.

• [1]  Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0189.
• [2]  Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0191.
• [3]  Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0209.
• [4]  Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0053.
• [5]  Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0356.
• [6]  Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0093.
• [7]  Dz.U. C 21 z 21.1.2011, s. 1.

UZASADNIENIE

•   Wprowadzenie i kontekst

Artykuł 173 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi: „Unia i Państwa Członkowskie czuwają nad zapewnieniem warunków niezbędnych dla konkurencyjności przemysłu Unii”. Sektor przemysłu Unii Europejskiej zawsze był siłą napędową do tworzenia miejsc pracy, stymulowania wzrostu i propagowania innowacyjności we wszystkich regionach Unii Europejskiej. Unia Europejska ma swoje korzenie w utworzonej w 1952 r. Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (EWWiS) i od tej pory długoletnia ścisła współpraca jej państw członkowskich w dziedzinie wspierania innowacji przemysłowych kształtuje Unię Europejską.

Pomimo, że w przeciągu ostatnich 50 lat sektor przemysłu UE podupadł, przemysł europejski nadal dostarcza ok. 16% unijnego PKB. Jednakże z powodu upadku wielu tradycyjnych gałęzi przemysłu, takich jak górnictwo węgla, hutnictwo, przemysł tekstylny czy maszynowy, które przez wiele dziesięcioleci przyczyniały się do dobrobytu wielu regionów Unii Europejskiej, część regionów zmaga się dzisiaj z podobnymi problemami. Wiele regionów Unii Europejskiej zależy w związku z tym od europejskich środków finansowych wspierających restrukturyzację ich dawnych obszarów uprzemysłowionych.

W związku z tym oczywiste staje się, że na tle kryzysu finansowego i gospodarczego ambitnych celów polityki przemysłowej UE oraz strategii „Europa 2020” nie można zrealizować tylko i wyłącznie za pomocą polityki sektorowej – w tym względzie coraz większego znaczenia nabiera wsparcie ze środków polityki spójności.

Finansowanie w ramach unijnej polityki spójności ma miejsce tam, gdzie brak finansowania ze strony inwestorów prywatnych, a jego celem jest wywarcie wpływu na politykę przemysłową, a także na rozwój gospodarczy, społeczny i terytorialny, zwłaszcza poprzez poprawę warunków determinujących umiejscawianie nowych inwestycji. Z tych środków finansowych wspiera się również modernizację struktur przemysłowych w drodze transferu technologii oraz opracowywanie nowych, przyszłościowych gałęzi przemysłu.

Dlatego też sprawozdawca skupia się na głównych wyzwaniach związanych z procesami transformacji strukturalnej na dawnych obszarach uprzemysłowionych Unii Europejskiej oraz na roli, jaką może tu odegrać unijna polityka spójności. W związku z tym w sprawozdaniu wskazuje się trzy główne cele:

o gdzie finansowanie regionalne jest najpotrzebniejsze w dawnych obszarach uprzemysłowionych,

o jakie istnieją uwieńczone sukcesem regionalne strategie na rzecz zmian strukturalnych,

o w jaki sposób można nadal wykorzystywać środki finansowe dostępne w ramach polityki spójności, aby wspierać odnowę przemysłową?

•   Znaczenie sektora przemysłu dla wzrostu i rozwoju

Sprawozdawca skupia się na dawnych obszarach uprzemysłowionych, w których szczególnie dał się odczuć głęboki upadek tradycyjnych gałęzi przemysłu w ostatnich dziesięcioleciach, w związku z czym obszary te potrzebują szczególnego wsparcia. Zwraca on ponadto uwagę, że nowe instrumenty zaproponowane w projekcie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów na okres finansowania 2014-2020, mogłyby oferować możliwości przekraczania granic administracyjnych i pomogłyby w procesie przebudowy. Ponadto sprawozdawca zwraca uwagę na szereg przykładów, będących źródłem wzorcowych praktyk interwencji w ramach polityki spójności w zakresie restrukturyzacji i przebudowy przemysłowej.

•   Opracowywanie strategii regionalnych dla dawnych obszarów uprzemysłowionych

Sprawozdawca podkreśla potrzebę pomocy w opracowywaniu strategii regionalnych dla dawnych obszarów uprzemysłowionych. W pierwszym rzędzie Komisja powinna dokonać oceny aktualnej sytuacji w dawnych obszarach uprzemysłowionych oraz przeanalizować wyzwania gospodarcze, społeczne i ekologiczne, z jakimi się one borykają. Podejście to pozwala sprawozdawcy przedstawić pomysły rozwiązywania problemów i stawiania czoła wyzwaniom poprzez opracowywanie dobrze skonstruowanych strategii regionalnych. Oczywiście każdy region ma swoją specyfikę, nie istnieje także jeden model strategii regionalnej dla obszarów uprzemysłowionych, jednakże celem sprawozdania jest uwypuklenie cech wspólnych dla wszystkich dawnych stref uprzemysłowionych i wskazanie potencjalnych rozwiązań.

Ponadto sprawozdawca analizuje poszczególne instrumenty polityczne, jakie oferuje polityka regionalna, by sprostać wyzwaniom stojącym przed dawnymi obszarami uprzemysłowionymi. W sprawozdaniu z własnej inicjatywy podkreśla się, że zrównoważona odbudowa dawnych obszarów uprzemysłowionych jest bardzo kosztowna, dlatego też finansowanie z europejskich środków publicznych musi odgrywać ważną rolę w ewentualnych przyszłych próbach restrukturyzacji dawnych obszarów uprzemysłowionych.

Sprawozdawca ilustruje to podkreślając powodzenie strategii rozwojowych miast o długotrwałych tradycjach przemysłowych, takich jak Manchester, Essen, Lille czy Bilbao. Zwraca on uwagę, że w związku z procesem rozszerzenia UE pogłębiły się rozbieżności pomiędzy regionami, co odwróciło uwagę opinii publicznej od dawnych obszarów uprzemysłowionych.

Zwracanie baczniejszej uwagi na problemy dawnych obszarów uprzemysłowionych oraz przytaczanie przykładów udanych strategii przekształceniowych wspiera projekt sprawozdawcy i jego pierwotne założenie w sporządzaniu niniejszego sprawozdania, a mianowicie przyczynienie się do wsparcia i kształtowania procesu decyzyjnego związanego z realizacją przyszłej zintegrowanej polityki inwestycji terytorialnych na okres 2014-2020.

OPINIA Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (20.3.2013)

dla Komisji Rozwoju Regionalnego

w sprawie regionalnych strategii na rzecz ośrodków przemysłowych w Unii Europejskiej
(2012/2100(INI))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Anna Rosbach

WSKAZÓWKI

Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności zwraca się do Komisji Rozwoju Regionalnego, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  przypomina, że Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Fundusz Spójności i fundusze strukturalne mają stanowić uzupełnienie finansowania krajowego i mają przyczyniać się do między innymi, szybszego wdrażania prawodawstwa UE dotyczącego energii odnawialnej i efektywności energetycznej; w związku z tym opowiada się za propagowaniem przez organy lokalne i regionalne racjonalnego wykorzystania energii i zasobów, długoterminowych i wydajnych pod względem kosztów strategii oraz zielonej gospodarki opartej na bardziej zrównoważonych strukturach produkcji i konsumpcji;

2.  podkreśla, że w szczególności wsparcie termomodernizacji budynków pomoże regionom zredukować emisje dwutlenku węgla, tworzyć lokalne miejsca pracy oraz zaoszczędzić pieniądze konsumentów obniżając koszty ogrzewania;

3.  zauważa, że organy lokalne i regionalne w ośrodkach przemysłowych powinny dążyć do wykorzystania synergii pomiędzy krajowym i unijnym finansowaniem publicznym a prywatnymi inwestycjami w projekty w dziedzinie energii i infrastruktury w celu wspierania innowacji, badań i rozwoju; uważa, że większe inwestycje publiczne i prywatne w program działań ekologicznych w ośrodkach przemysłowych mogą przyczynić się do poprawy zatrudnienia i wzrostu za pośrednictwem ekoinnowacji, technologii środowiskowych, energii odnawialnej oraz rozwoju rynku dóbr i usług środowiskowych; zauważa potrzebę zmobilizowania przez UE wszystkich dziedzin polityki i instrumentów dostępnych na szczeblu europejskim, takich jak rynek wewnętrzny, polityka ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianie klimatu, badania i innowacje, polityka handlowa i polityka konkurencji oraz rozwój MŚP, aby wspierać tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy w celu sprostania przyszłym wyzwaniom społecznym;

4.  podkreśla, że chociaż restrukturyzacja ośrodków przemysłowych może być kosztowna, należy jej dokonać w miarę możliwości w sposób nieobciążający budżetu, tzn. koncentrując się na już istniejących funduszach i mechanizmach wsparcia;

5.  zauważa, że w wielu regionach przemysłowych udało się utworzyć zielone miejsca pracy przez kierowanie do dużych przedsiębiorstw zrównoważonych sektorów przemysłu zachęt finansowych do powrotu lub pozostania na miejscu; wzywa Komisję do dalszego zezwalania władzom lokalnym na udzielanie dużym przedsiębiorstwom pomocy państwowej i nie dopuszczenia do skreślenia tej opcji w wytycznych na temat regionalnej pomocy państwa na lata 2014-2020;

6.  podkreśla, że poprzez koncentrowanie się na wartości dodanej wszystkich grup ludności możliwe jest dostosowywanie i usprawnianie strategii, stymulowanie poszczególnych grup jako źródła innowacji i wzrostu oraz stawianie czoła wyzwaniom społecznym; uważa, że każda strategia regionalna na rzecz ośrodków przemysłowych, która pomija różnice wieku i płci może doprowadzić do zmniejszenia szans na rynku;

7.  podkreśla, że centralnym punktem strategii regionalnych dla ośrodków przemysłowych powinny być środki ochrony jakości gleby, wody i powietrza, zachowanie regionalnej i lokalnej bioróżnorodności i zasobów naturalnych oraz oczyszczanie gruntów i wody, tak aby szkodliwe dla środowiska substancje przestały się do niego przedostawać; podkreśla, że w związku z tym strategie te powinny uwzględniać środki służące realizacji celów dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, ramowej dyrektywy wodnej i dyrektywy w sprawie jakości powietrza; uważa ponadto, że strategie te muszą mieć na celu ochronę i poszanowanie otoczenia i przestrzeni fizycznej, a zarazem większą wydajność i zrównoważenie z punktu widzenia środowiska naturalnego;

8.  uważa, że ważne jest, by strategie dla ośrodków przemysłowych obejmowały zintegrowane podejście do możliwych form zrównoważonego transportu do i z tych ośrodków, obejmujące surowce, towary i pracowników, jak i konieczną infrastrukturę, istniejącą czy planowaną, a ponadto zauważa, że takie podejście może pomóc zmniejszyć ślad środowiskowy ośrodków przemysłowych i miejskich oraz zagwarantować, że potrzeby społeczności będą zaspakajane przy jednoczesnej ochronie zasobów naturalnych i kapitału oraz przyczynianiu się do poprawy zdrowia ludzi;

9.  uważa, że położenie większego nacisku i promowanie najlepszych praktyk w dziedzinie transportu przy wykorzystaniu śródlądowych dróg wodnych, transport morski, przewóz towarów koleją oraz ośrodki i sieci inteligentnej dystrybucji ma zasadnicze znaczenie dla lepszej ochrony środowiska w regionalnych ośrodkach przemysłowych;

10. podkreśla znaczenie dokonania przez państwa członkowskie skutecznej transpozycji dyrektywy Seveso III celem zagwarantowania, że możliwe zagrożenia dla obywateli żyjących w pobliżu odnośnych ośrodków przemysłowych zostaną zminimalizowane, że obywatele będą odpowiednio informowani o wszelkich możliwych zagrożeniach i że będą ściślej angażowani w podejmowanie decyzji dotyczących zagospodarowania przestrzennego, tak aby te decyzje były bardziej zrównoważone oraz by zminimalizować potencjalne kompromisy między celami i potrzebami społecznymi, ekonomicznymi i środowiskowymi; w związku z tym wzywa do wymiany najlepszych praktyk dotyczących jak najlepszego oddzielenia terenów przemysłowych od terenów mieszkalnych; ponadto opowiada się za tym, by zgodnie z prawodawstwem UE zachęcać władze regionalne do opracowywania wspomnianych strategii we współpracy z grupami i organizacjami reprezentującymi obywateli, by włączyć ich przekrojowo w proces podejmowania decyzji we wszystkich jego aspektach, dzięki czemu staną się oni współuczestnikami całego procesu reform, w którym obywatele są zainteresowaną stroną;

11. zauważa, że wiele byłych i przestarzałych ośrodków przemysłowych ma ogromny potencjał zwiększenia efektywności energetycznej przez zastosowanie nowoczesnej technologii i standardów dotyczących budynków, co z kolei przyniosłoby korzyści zarówno danej regionalnej gospodarce, jak i środowisku;

12. zwraca uwagę na możliwość zdobycia funduszy na zielone inwestycje dzięki sprzedaży byłych terenów przemysłowych znajdujących się w atrakcyjnej okolicy, np. w bliskości portów lub wzdłuż rzek, i zauważa, że może to zmniejszyć zapotrzebowanie na finansowanie publiczne.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	20.3.2013
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	58 0 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Martina Anderson, Elena Oana Antonescu, Kriton Arsenis, Sophie Auconie, Pilar Ayuso, Paolo Bartolozzi, Sergio Berlato, Lajos Bokros, Milan Cabrnoch, Yves Cochet, Chris Davies, Esther de Lange, Anne Delvaux, Bas Eickhout, Edite Estrela, Jill Evans, Elisabetta Gardini, Gerben-Jan Gerbrandy, Matthias Groote, Françoise Grossetête, Satu Hassi, Jolanta Emilia Hibner, Karin Kadenbach, Christa Klaß, Eija-Riitta Korhola, Jo Leinen, Peter Liese, Zofija Mazej Kukovič, Linda McAvan, Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė, Miroslav Ouzký, Vladko Todorov Panayotov, Antonyia Parvanova, Andrés Perelló Rodríguez, Mario Pirillo, Pavel Poc, Anna Rosbach, Oreste Rossi, Horst Schnellhardt, Richard Seeber, Bogusław Sonik, Salvatore Tatarella, Thomas Ulmer, Glenis Willmott, Sabine Wils
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Margrete Auken, Minodora Cliveti, Gaston Franco, Julie Girling, Philippe Juvin, Jiří Maštálka, James Nicholson, Britta Reimers, Michèle Rivasi, Rebecca Taylor, Vladimir Urutchev, Kathleen Van Brempt
Zastępca(y) (art. 187 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Ioan Enciu

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	23.4.2013
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	41 1 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Luís Paulo Alves, Catherine Bearder, Jean-Jacob Bicep, Victor Boştinaru, Nikos Chrysogelos, Ryszard Czarnecki, Rosa Estaràs Ferragut, Danuta Maria Hübner, Vincenzo Iovine, María Irigoyen Pérez, Seán Kelly, Constanze Angela Krehl, Petru Constantin Luhan, Ramona Nicole Mănescu, Riikka Manner, Iosif Matula, Jens Nilsson, Jan Olbrycht, Wojciech Michał Olejniczak, Younous Omarjee, Markus Pieper, Monika Smolková, Georgios Stavrakakis, Csanád Szegedi, Nuno Teixeira, Lambert van Nistelrooij, Justina Vitkauskaite, Oldřich Vlasák, Kerstin Westphal, Joachim Zeller, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Joseph Cuschieri, Karima Delli, James Nicholson, Ivari Padar, Herbert Reul, Elisabeth Schroedter, Czesław Adam Siekierski, Patrice Tirolien, Giommaria Uggias, Manfred Weber