SPRAWOZDANIE w sprawie walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i rajami podatkowymi

2.5.2013 - (2013/2060(INI))

Komisja Gospodarcza i Monetarna
Sprawozdawczyni: Mojca Kleva Kekuš
Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej (*):
Eva Joly, Komisja Rozwoju
(*) Zaangażowana komisja – art. 50 Regulaminu

Procedura : 2013/2060(INI)

Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji

Dokument w ramach procedury :

A7-0162/2013

Teksty złożone :

A7-0162/2013

Debaty :

PV 21/05/2013 - 5
CRE 21/05/2013 - 5

Głosowanie :

PV 21/05/2013 - 6.15
CRE 21/05/2013 - 6.15
Wyjaśnienia do głosowania

Teksty przyjęte :

P7_TA(2013)0205

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
UZASADNIENIE
OPINIA Komisji Rozwoju
OPINIA Komisji Kontroli Budżetowej
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i rajami podatkowymi

(2013/2060(INI))

Parlament Europejski,

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie planu działania zakładającego poprawę skuteczności walki z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania (COM(2012)0722),

– uwzględniając zalecenie Komisji z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie agresywnego planowania podatkowego (C(2012)8806),

– uwzględniając zalecenie Komisji z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie środków mających na celu zachęcenie państw trzecich do stosowania minimalnych norm dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania (C(2012)8805),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie konkretnych sposobów usprawnienia walki z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania, w tym w odniesieniu do państw trzecich (COM(2012)0351),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 listopada 2012 r. w sprawie rocznej analizy wzrostu na 2013 r. (COM(2012)0750),

– uwzględniając wniosek Komisji dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (2013/0025 (COD)),

– uwzględniając zalecenia Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy z lutego 2012 r. dotyczące międzynarodowych standardów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu i rozprzestrzeniania broni,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie apelu o opracowanie konkretnych sposobów walki z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania (2012/2599(RSP))[1],

– uwzględniając sprawozdanie biegłego rewidenta Richarda Murphy’ego z dnia 10 lutego 2012 r. pt. „Closing the European Tax Gap” [Usunięcie europejskiej luki podatkowej],

– uwzględniając rezolucję Rady z dnia 1 grudnia 1997 r. w sprawie kodeksu postępowania w zakresie opodatkowania przedsiębiorstw oraz sprawozdanie z dnia 4 grudnia 2012 r. złożone Radzie przez Grupę ds. Kodeksu Postępowania (opodatkowanie działalności gospodarczej),

– uwzględniając sprawozdanie OECD pt. „Addressing Base Erosion and Profit Shifting” [Rozwiązanie kwestii erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków] (2013 r.),

– uwzględniając konkluzje ECOFIN i sprawozdanie ECOFIN dla Rady Europejskiej dotyczące opodatkowania z dnia 22 czerwca 2012 r.,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 marca 2011 r. w sprawie współpracy z krajami rozwijającymi się w zakresie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania[2],

– uwzględniając swą rezolucję ustawodawczą z dnia 19 kwietnia 2012 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych[3];

– uwzględniając komunikat wydany po spotkaniu ministrów finansów i prezesów banków centralnych na szczycie G20, który odbył się w Moskwie w dniach 15–16 lutego 2013 r.,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania[4],

– uwzględniając art. 48 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej oraz opinie Komisji Rozwoju i Komisji Kontroli Budżetowej (A7-0162/2013),

A. mając na uwadze skandaliczny fakt, że co roku w UE oszustwa podatkowe, uchylanie się od opodatkowania, unikanie opodatkowania i agresywne planowanie podatkowe powodują utratę około 1 bln EUR potencjalnych wpływów z podatków, co dla każdego obywatela europejskiego stanowi co roku koszt wynoszący około 2 000 EUR, przy czym nie podejmuje się odpowiednich działań by temu zapobiec[5];

B. mając na uwadze, że takie uszczuplenie stanowi zagrożenie dla zabezpieczenia unijnej społecznej gospodarki rynkowej opartej na wysokiej jakości usługach publicznych, dla prawidłowego funkcjonowania jednolitego rynku oraz uszczerbek dla skuteczności i sprawiedliwości europejskich systemów podatkowych, a także zagrożenie dla ekologicznej transformacji gospodarki; mając na uwadze, że powoduje i jeszcze bardziej sprzyja szkodliwym społecznie spekulacjom, co prowadzi do wzrostu nierówności społecznej i braku zaufania obywateli do instytucji demokratycznych oraz kształtuje środowisko deficytu demokratycznego;

C. mając na uwadze, że ważnym elementem stabilności budżetowej jest zabezpieczenie podstawy naszych dochodów;

D. mając na uwadze, że oszustwa podatkowe i uchylanie się od opodatkowania to działalność nielegalna polegająca na uchylaniu się od zobowiązań podatkowych, a z drugiej strony unikanie opodatkowania jest zgodnym z prawem, lecz niewłaściwym wykorzystaniem systemu podatkowego w celu zmniejszenia lub uniknięcia zobowiązań podatkowych, podczas gdy agresywne planowanie podatkowe polega na wykorzystywaniu aspektów technicznych systemu podatkowego lub rozbieżności pomiędzy dwoma systemami podatkowymi lub większą ich liczbą w celu zmniejszenia zobowiązania podatkowego;

E. mając na uwadze, że stosowanie praktyk unikania opodatkowania, ułatwiane przez zwiększającą się dematerializację gospodarki, prowadzi do zakłóceń konkurencji szkodliwych dla przedsiębiorstw i wzrostu gospodarczego w Europie;

F. mając na uwadze, że skala oszustw podatkowych i unikania opodatkowania podważa zaufanie i pewność konsumentów, jeśli chodzi o sprawiedliwość i legitymizację poboru podatków i całego systemu podatkowego;

G. mając na uwadze, że brak koordynacji polityki podatkowej w UE prowadzi do znacznych kosztów i obciążeń administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną w UE i może powodować niezamierzony brak opodatkowania lub prowadzić do oszustw podatkowych i unikania opodatkowania;

H. mając na uwadze, że utrzymywanie się zakłóceń wynikających z nieprzejrzystych lub szkodliwych praktyk podatkowych w systemach prawnych działających jako raje podatkowe może powodować sztuczne przepływy i negatywne skutki na rynku wewnętrznym UE; mając na uwadze, że szkodliwa konkurencja podatkowa wewnątrz UE stoi w wyraźnej sprzeczności z logiką jednolitego rynku; mając na uwadze, że konieczne są dalsze działania mające na celu harmonizację podstaw opodatkowania w ramach coraz spójniejszej Unii gospodarczej, fiskalnej i budżetowej;

I. mając na uwadze, że państwa korzystające z programów pomocy, po zwiększeniu poboru podatków i likwidacji przywilejów zgodnie z propozycjami trojki, zaobserwowały w ostatnich latach ucieczkę większych przedsiębiorstw, pragnących korzystać z przywilejów podatkowych oferowanych przez inne państwa; mając na uwadze, że w przypadku Grecji Komisja obliczyła, że od początku 2012 r. z tego kraju do banków szwajcarskich trafiło aż 60 mld euro;

J. mając na uwadze, że w praktyce spowodowało to przesunięcie obciążenia podatkowego na pracowników i gospodarstwa domowe o najniższych dochodach oraz zmusiło rządy do drastycznych cięć w usługach publicznych;

K. mając na uwadze, że redukcja etatów w krajowych organach podatkowych większości państw członkowskich w związku z przedsięwzięciem środków oszczędnościowych w ostatnich latach w poważnym stopniu zagraża wdrożeniu planu działania Komisji;

L. mając na uwadze, że korporacje wielonarodowe stosujące praktykę unikania opodatkowania łamią zasadę uczciwej konkurencji i społecznej odpowiedzialności biznesu;

M. mając na uwadze, że niektórzy podatnicy zareagowali na kroki podjęte przez państwa członkowskie w celu zaradzenia brakowi przejrzystości poprzez przekierowywanie działalności lub transakcji za pośrednictwem innej jurysdykcji o niższym poziomie przejrzystości;

N. mając na uwadze, że jednostronne środki krajowe okazały się w wielu przypadkach nieskuteczne, niewystarczające i w niektórych przypadkach nawet szkodliwe, co powoduje konieczność przyjęcia skoordynowanego i wielokierunkowego podejścia na szczeblu krajowym, unijnym i międzynarodowym; mając na uwadze, że skuteczna walka z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania, unikaniem opodatkowania i agresywnym planowaniem podatkowym wymaga zdecydowanego wzmocnienia współpracy między organami podatkowymi różnych państw członkowskich oraz współpracy organów podatkowych z innymi organami ścigania w danym państwie członkowskim;

O. mając na uwadze, że zgodnie z informacjami przedstawionymi przez OECD w sprawozdaniu dotyczącym rozwiązania kwestii erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków najważniejszym problemem politycznym, którym należy się zająć, jest to, że wspólne międzynarodowe zasady określone na podstawie doświadczeń krajowych związanych z podziałem jurysdykcji podatkowej nie nadążały za zmieniającym się otoczeniem biznesowym; mając na uwadze, że ustanowienie międzynarodowych standardów opierających się na zasadach przejrzystości, wymianie informacji i znoszeniu szkodliwych środków podatkowych wymaga zwiększenia aktywności Komisji i państw członkowskich na arenie międzynarodowej;

P. mając na uwadze, że kraje rozwijające się nie mają siły przetargowej, aby zmusić raje podatkowe do współpracy, wymiany informacji oraz zapewnienia przejrzystości;

Q. mając na uwadze, że dziennikarze śledczy, sektor pozarządowy i społeczność akademicka odegrały zasadniczą rolę w ujawnianiu przypadków oszustw podatkowych, unikania opodatkowania i rajów podatkowych oraz w należytym informowaniu opinii publicznej o takich przypadkach;

R. mając na uwadze, że wzmocnieniu środków mających na celu wykrywanie oszustw podatkowych powinno towarzyszyć wzmocnienie obecnych przepisów dotyczących pomocy w odzyskiwaniu należności, zapewnienie równości traktowania pod względem podatkowym oraz ułatwienie praktycznego stosowania przepisów przez przedsiębiorstwa;

S. mając na uwadze, że na szczycie G-20, który odbył się w lutym 2013 r. w Moskwie, europejscy ministrowie finansów obiecali podjąć niezbędne działania mające na celu zaradzenie unikaniu opodatkowania oraz potwierdzili, że przedsięwzięcie jedynie środków krajowych nie przyniesie pożądanych rezultatów;

T. mając na uwadze, że ceny transferowe, które prowadzą do unikania opodatkowania, negatywnie wpływają na budżety krajów rozwijających się i że szacuje się, że utrata dochodów podatkowych wynosi około 125 miliardów euro rocznie, co stanowi prawie dwukrotność kwoty, jaką otrzymują one w ramach pomocy międzynarodowej;

U. mając na uwadze, że kompetencje ustawodawcze w zakresie polityki podatkowej leżą obecnie po stronie państw członkowskich;

1. z zadowoleniem przyjmuje plan działania Komisji i jej zalecenia wzywające państwa członkowskie do podjęcia natychmiastowego i skoordynowanego działania przeciwko rajom podatkowym i agresywnemu planowaniu podatkowemu;

2. z zadowoleniem przyjmuje determinację ministrów finansów grupy G-20, żeby rozwiązać kwestię erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków;

3. apeluje do państw członkowskich o realizację działań następczych wynikających z podjętych zobowiązań, przyjęcia planu działania Komisji i pełnego wykonania obydwu zaleceń; nalega, aby państwa członkowskie zaangażowały się w poważne negocjacje i ukończyły procedury odnoszące się do wszystkich już złożonych wniosków ustawodawczych dotyczących kwestii oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania, unikania opodatkowania, agresywnego planowania podatkowego i rajów podatkowych na terytoriach od nich zależnych;

4. ubolewa nad faktem, że państwom członkowskim nie udało się jeszcze osiągnąć porozumienia w kwestii najważniejszych wniosków ustawodawczych takich jak wniosek zmieniający dyrektywę Rady 2003/487/WE w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek z 2008 r. czy wniosek dotyczący dyrektywy Rady w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych z 2011 r.;

5. ubolewa nad dotychczasowym brakiem istotnych postępów w dziedzinie opodatkowania w ramach realizacji zobowiązań paktu euro plus;

6. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą ustanowienia „platformy na rzecz dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania”; wzywa Komisję do ścisłego monitorowania wdrożenia obu zaleceń we wszystkich państwach członkowskich, i do konsultacji również z krajowymi organami podatkowymi, partnerami społecznymi i związkami zawodowymi oraz do zaangażowania ich w prace platformy; wzywa Komisję do corocznego przedstawiania Radzie i Parlamentowi sprawozdań w sprawie prac i osiągnięć platformy;

7. uważa, że opublikowane przez Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarstwa Śledczego w kwietniu 2013 r. informacje o tajnych rachunkach bankowych w rajach podatkowych świadczą o zasięgu i wadze problemu oraz pilnej potrzebie działania; w związku z tym domaga się ponownie większego zaangażowania ze strony społeczności międzynarodowej i Europy na rzecz przejrzystości, które może przybrać formę międzynarodowego, wiążącego i wielostronnego porozumienia w sprawie automatycznej wymiany informacji w sprawach podatkowych;

Rola UE na arenie międzynarodowej

8. podkreśla, że UE powinna odgrywać główną rolę w dyskusjach na temat zwalczania oszustw podatkowych, unikania opodatkowania i rajów podatkowych w OECD, na globalnym forum ds. przejrzystości i wymiany informacji do celów podatkowych, w G-20 i G-8 oraz na innych istotnych forach międzynarodowych; apeluje do Komisji i państw członkowskich o spójne podkreślanie na arenie międzynarodowej ogromnego znaczenia wzmocnionej współpracy w zwalczaniu oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania, unikania opodatkowania, agresywnego planowania podatkowego i rajów podatkowych; podkreśla, że UE powinna, w stosownych przypadkach, przekonywać kraje spoza UE do zbudowania i poprawy skuteczności ich systemów poboru podatków przez podporządkowanie się zasadom konkurencji, automatycznej wymiany informacji i zakazu szkodliwych środków podatkowych, oraz pomagać im w tym; zachęca Radę i Komisję do udoskonalenia pomocy technicznej oraz budowania potencjału w krajach rozwijających się;

9. uważa, że ogromne znaczenie ma, by państwa członkowskie upoważniły Komisję do negocjowania porozumień podatkowych z państwami trzecimi w imieniu całej UE zamiast kontynuować praktykę dwustronnych negocjacji prowadzących do nieoptymalnych rezultatów z punktu widzenia UE jako całości i często również zainteresowanego państwa członkowskiego;

10. podkreśla, że na państwach członkowskich, które otrzymały[6] lub ubiegają się o pomoc finansową, spoczywa obowiązek przedsięwzięcia środków w celu wzmocnienia i ulepszenia sposobów ściągania podatków oraz walki z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania; wzywa Komisję do rozszerzenia tego obowiązku i uwzględnienia środków zwalczających pranie pieniędzy, unikanie opodatkowania i agresywne planowanie finansowe;

11. wzywa Komisję do powstrzymania się od przyznawania pomocy finansowej UE oraz dopilnowania, aby państwa członkowskie nie udzielały pomocy państwa ani dostępu do zamówień publicznych przedsiębiorstwom, które naruszają unijne normy podatkowe; wzywa Komisję i państwa członkowskie do żądania ujawniania informacji dotyczących kar lub wyroków za przestępstwa podatkowe w przypadku firm ubiegających się w przetargu o zamówienie publiczne; sugeruje, aby organy publiczne, respektując obowiązki uzgodnione w zmienionej dyrektywie w sprawie opóźnień w płatnościach, miały możliwość włączenia do umowy w sprawie zamówienia publicznego klauzuli, która umożliwi im zerwanie umowy jeśli dostawca nie będzie przestrzegać przepisów prawa podatkowego;

12. wzywa Komisję do zaproponowania wspólnych norm dotyczących umów podatkowych między państwami członkowskimi i krajami rozwijającymi się w celu uniknięcia erozji podstawy opodatkowania tych krajów;

13. wzywa Komisję do zapewnienia DG TAXUD większych zasobów budżetowych i kadrowych w celu wsparcia opracowywania strategii politycznych UE i wniosków związanych z podwójnym brakiem opodatkowania, uchylaniem się od opodatkowania i oszustwami podatkowymi;

14. wzywa Komisję i państwa członkowskie do położenia nacisku w stosunkach z państwami trzecimi na ścisłe stosowanie norm UE dotyczących opodatkowania, w szczególności w przypadku przyszłych dwustronnych lub wielostronnych umów handlowych;

15. z zadowoleniem przyjmuje amerykańską ustawę o ujawnianiu informacji o rachunkach zagranicznych dla celów podatkowych (FATCA) jako pierwszy krok w kierunku automatycznej wymiany informacji między UE i USA w celu zwalczania transgranicznych oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania; ubolewa jednak, że w negocjacjach z USA zastosowano dwustronne/międzyrządowe podejście zamiast wspólnego unijnego stanowiska negocjacyjnego; ubolewa nad brakiem pełnej wzajemności w wymianie informacji; apeluje w tym kontekście o poszanowanie prawa do ochrony danych obywateli UE;

16. wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia gruntownego przeglądu i należytego wdrożenia zaleceń Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy z lutego 2012 r.;

Cel podstawowy – rozwiązanie problemu luki podatkowej

17. wzywa państwa członkowskie do zobowiązania się do osiągnięcia ambitnego, lecz realistycznego celu, którym jest zmniejszenie przynajmniej o połowę luki podatkowej do 2020 r., ponieważ stopniowo zapewniłoby to znacząco wyższe potencjalne dochody z podatków bez podnoszenia stawek podatkowych;

18. uznaje ponadto, że poszerzenie istniejących podstaw opodatkowania, zamiast zwiększania stawek podatkowych lub nakładania nowych podatków, mogłoby stworzyć dodatkowe dochody w państwach członkowskich;

19. wzywa Komisję do opracowania w końcu całościowej strategii na podstawie konkretnych działań ustawodawczych w graniach obowiązujących traktatów w celu usunięcia luki podatkowej w UE oraz do dopilnowania, aby wszystkie przedsiębiorstwa prowadzące działalność w UE wypełniały swoje zobowiązania podatkowe we wszystkich państwach członkowskich, w których prowadzą działalność;

20. podkreśla, że środki mające na celu ograniczenie luki podatkowej oraz rozwiązanie kwestii rajów podatkowych, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania przyczyniłyby się do stworzenia sprawiedliwych i przejrzystych warunków konkurencji na rynku wewnętrznym, pomogły w konsolidacji fiskalnej przy jednoczesnym obniżeniu poziomu długu państwowego, zwiększyły środki na inwestycje publiczne, zwiększyły efektywność i sprawiedliwość krajowych systemów podatkowych oraz podniosły ogólny poziom przestrzegania przepisów prawa podatkowego zarówno w UE, jak i w krajach rozwijających się;

21. wzywa Komisję i państwa członkowskie do skuteczniejszego wykorzystania programu FISCALIS poprzez włączenie do niego strategii dotyczącej luki podatkowej;

22. zwraca się do Komisji o zbadanie możliwości wprowadzenia europejskiego opodatkowania transgranicznych modeli biznesowych i handlu elektronicznego;

proponuje, aby poniższe działania były siłą napędową unijnej strategii dotyczącej luki podatkowej:

O oszustwach podatkowych i uchylaniu się od opodatkowania

23. apeluje do państw członkowskich o przeznaczenie odpowiednich zasobów ludzkich, wiedzy fachowej i środków budżetowych na krajową administrację podatkową i personel prowadzący kontrole podatkowe, a także środków na szkolenia personelu administracji podatkowej z naciskiem na współpracę transgraniczną w zakresie oszustw podatkowych i unikania opodatkowania oraz o wprowadzenie solidnych instrumentów zwalczania korupcji;

24. wzywa Komisję do podjęcia natychmiastowych działań dotyczących przejrzystości płatności podatkowych dokonywanych przez przedsiębiorstwa poprzez zobowiązanie wszystkich przedsiębiorstw wielonarodowych do publikowania jednej prostej wartości liczbowej dla kwoty podatku opłacanego w każdym państwie członkowskim, w którym prowadzą działalność;

25. podkreśla znaczenie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych i wzywa państwa członkowskie do uzgodnienia i wdrożenia dyrektywy o wspólnej skonsolidowanej podstawie opodatkowania osób prawnych poprzez stopniowe przechodzenie z systemu opcjonalnego do systemu obowiązkowego określonego w rezolucji ustawodawczej Parlamentu z dnia 19 kwietnia 2012 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych;

26. jest zdania, że odpowiednie władze powinny podjąć działania i zawiesić lub cofnąć licencje bankowe instytucjom finansowym i doradcom finansowym, jeżeli aktywnie pomagają oni w oszustwach podatkowych poprzez oferowanie produktów lub usług umożliwiających klientom uchylanie się od opodatkowania lub odmawiają współpracy z organami podatkowymi;

27. z zadowoleniem przyjmuje potraktowanie przez Komisję przestępstw podatkowych jako przestępstw źródłowych w stosunku do zjawiska prania pieniędzy w ramach nowej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy (2013/0025 (COD)), oraz apeluje o szybkie wdrożenie tej dyrektywy; zachęca Komisję do złożenia wniosków dotyczących zharmonizowanego postępowania z oszustwami podatkowymi na mocy prawa karnego, co dotyczy zwłaszcza transgranicznych i wspólnych dochodzeń; uczula Komisję na wzmocnienie współpracy z innymi unijnymi organami ścigania, a zwłaszcza z organami odpowiedzialnymi za przeciwdziałanie praniu pieniędzy, sprawiedliwość i zabezpieczenie społeczne;

28. wzywa państwa członkowskie do usunięcia wszystkich przeszkód w prawie krajowym, które utrudniają współpracę i wymianę informacji na temat podatków z instytucjami UE i w państwach członkowskich, wraz z jednoczesnym zapewnieniem także skutecznej ochrony danych podatników;

29. wzywa Komisję do określenia obszarów, gdzie można by ulepszyć przepisy UE i współpracę administracyjną między państwami członkowskich w celu ograniczenia oszustw podatkowych przez odpowiednie wykorzystanie programów FISCALIS i CUSTOMS;

30. z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie przez Radę nowych ram współpracy administracyjnej i wzywa państwa członkowskie do natychmiastowego stosowania tych ram;

31. zachęca państwa członkowskie do poszukiwania obciążających danych dotyczących uchylania się od opodatkowania w innych rejestrach prowadzonych przez rządy, takich jak bazy danych dotyczące pojazdów silnikowych, gruntów, jachtów i innych aktywów, oraz do dzielenia się nimi z innymi państwami członkowskimi i z Komisją;

32. podkreśla znaczenie realizacji nowych strategii i wydajniejszego wykorzystania istniejących struktur UE do lepszej walki z oszustwami w zakresie podatku VAT, a zwłaszcza z oszustwami karuzelowymi; w związku z tym wzywa Radę do natychmiastowego przyjęcia i wdrożenia dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do mechanizmu szybkiego reagowania na oszustwa w zakresie podatku VAT;

33. zachęca państwa członkowskie do kontynuowania i unowocześniania, w ramach nowego programu FISCALIS 2020, jednoczesnych kontroli mających na celu identyfikowanie i zwalczanie transgranicznych oszustw podatkowych oraz ułatwianie obecności urzędników zagranicznych w biurach administracji podatkowej i podczas dochodzeń administracyjnych; podkreśla znaczenie wzmocnienia współpracy między organami podatkowymi i innymi organami ścigania, w szczególności w celu wymiany informacji uzyskiwanych w związku z dochodzeniami w sprawie prania pieniędzy i innych powiązanych przestępstw podatkowych;

34. przypomina, że nie da się zlikwidować nieformalnej gospodarki bez zaoferowania odpowiednich środków motywacyjnych; ponadto proponuje, żeby państwa członkowskie składały sprawozdania za pośrednictwem tablicy wyników dotyczącej tego, w jakim stopniu udało się im zmniejszenie ich nieformalnej gospodarki;

35. popiera wysiłki Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO) mające na celu wprowadzenie identyfikatorów podmiotu prawnego jako kroku w kierunku zapewnienia identyfikowalności i przejrzystości transakcji finansowych, co ma kluczowe znaczenie dla ułatwienia walki z oszustwami podatkowymi;

36. zwraca uwagę, że zniesienie przywilejów podatkowych stwarza możliwości przeprowadzenia kompleksowych reform, dzięki którym system podatkowy będzie prosty, zrozumiały i sprawiedliwy;

37. podkreśla, że postępowania sądowe w sprawach o oszustwa podatkowe są uciążliwe i długotrwałe, a ci, którzy zostaną w końcu uznani za winnych, otrzymują stosunkowo łagodne wyroki, co powoduje, że oszustwa podatkowe stają się przestępstwem niskiego ryzyka;

38. podkreśla potencjał administracji elektronicznej pod względem zwiększenia przejrzystości, a także zwalczania nadużyć finansowych i korupcji, a tym samym zabezpieczania funduszy publicznych; podkreśla potrzebę ustawodawstwa umożliwiającego ciągłe innowacje;

39. wzywa Komisję do zajęcia się problemem rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych między różnymi systemami podatkowymi stosowanymi w państwach członkowskich;

40. zauważa jednak, że skoro podatek VAT jest zasobem własnym, to uchylanie się od opodatkowania w obszarze VAT ma bezpośredni wpływ zarówno na gospodarkę państw członkowskich, jak i na budżet UE; przypomina, że zgodnie ze sformułowaniem, jakiego użył Trybunał Obrachunkowy, „uchylanie się od podatku VAT narusza interesy finansowe państw członkowskich; ma ono również wpływ na budżet UE, gdyż prowadzi do pomniejszenia zasobów własnych opartych na VAT; strata kompensowana jest z zasobów własnych opartych na DNB, co zakłóca wysokość wkładów poszczególnych państw członkowskich do budżetu UE. ponadto oszustwa podatkowe podważają funkcjonowanie rynku wewnętrznego i uniemożliwiają uczciwą konkurencję”[7];

41 zauważa, że unijny system VAT zapewnia znaczącą część dochodów publicznych – 21% w 2009 r.[8], lecz jest także przyczyną wysokiego poziomu zarówno niepotrzebnych kosztów przestrzegania przepisów, jak i unikania opodatkowania;

42. podkreśla, że od momentu wprowadzenia VAT sposób jego pobierania nie uległ zmianie; podkreśla, że ponieważ sposób ten jest przestarzały ze względu na wiele zmian technologicznych i gospodarczych, które w międzyczasie zaszły, to jego ciągłe stosowanie prowadzi do znacznych strat;

43. podkreśla, że prawidłowe funkcjonowanie systemu celnego ma bezpośrednie skutki dla obliczania VAT; jest głęboko zaniepokojony, że kontrole celne w UE nie działają prawidłowo, co skutkuje znacznymi stratami w podatku VAT[9]; uważa za niedopuszczalne, że w większości państw członkowskich organy podatkowe nie mają bezpośredniego dostępu do danych celnych i z tego względu zautomatyzowana kontrola krzyżowa z danymi podatkowymi nie jest możliwa; zwraca uwagę na fakt, że zajmujący się przestępczością zorganizowaną dobrze wiedzą o słabościach obecnego systemu;

44. wzywa Komisję i państwa członkowskie do rozważenia ustanowienia środków umożliwiających ponowne wykorzystanie na cele społeczne funduszy skonfiskowanych w ramach postępowań karnych dotyczących oszustw podatkowych i unikania opodatkowania; w związku z tym apeluje o ponowne wykorzystanie na cele społeczne znacznej części skonfiskowanych funduszy oraz o wprowadzenie ich z powrotem do gospodarek lokalnych i regionalnych, które są bezpośrednio lub pośrednio dotknięte przestępstwami podatkowymi;

45. wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania atmosfery, w której rola społeczeństwa obywatelskiego w ujawnianiu przypadków oszustw podatkowych i rajów podatkowych będzie w pełni chroniona, między innymi poprzez ustanowienie skutecznych systemów ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia oraz źródeł dziennikarskich;

O unikaniu opodatkowania i agresywnym planowaniu podatkowym

46. wzywa państwa członkowskie do przyjęcia i wdrożenia w trybie pilnym zmienionej dyrektywy w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w celu zlikwidowania luk prawnych w istniejącej dyrektywie oraz lepszego zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania;

47. z zadowoleniem przyjmuje międzynarodową dyskusję na temat uaktualnienia wytycznych OECD dotyczących „cen transferowych”, tj. przenoszenia zysków do rajów podatkowych w celu uniknięcia opodatkowania zarówno w krajach rozwiniętych, jak i w krajach rozwijających się; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o podjęcie natychmiastowych działań i dokonanie przeglądu obowiązujących przepisów dotyczących cen transferowych, w szczególności w odniesieniu do przenoszenia ryzyka i wartości niematerialnych, sztucznego podziału własności aktywów między podmioty prawne w ramach grupy oraz transakcji dokonywanych między tymi podmiotami, które rzadko byłyby dokonywane między podmiotami niezależnymi; wzywa Komisję do opracowania systemu uprzedniego porozumienia cenowego mającego zastosowanie do cen transferowych, przy czym nowy wymóg byłby uzupełnieniem obowiązków określonych w wytycznych dotyczących dokumentacji cen transferowych UE; sugeruje, aby dokumentacja, a także wymogi w zakresie deklaracji podatkowej były obszerniejsze dla transakcji dokonywanych w systemach prawnych znajdujących się na czarnej liście;

48. z zadowoleniem przyjmuje postępy w zakresie sprawozdawczości w podziale na kraje zgodnie z dyrektywą o rachunkowości i dyrektywą w sprawie przejrzystości; wzywa Komisję do wprowadzenia w następnej kolejności sprawozdawczości w podziale na kraje w przypadku przedsiębiorstw transgranicznych we wszystkich sektorach dla zwiększenia przejrzystości transakcji płatniczych – przez wprowadzenie wymogu ujawniania informacji takich jak charakter działalności przedsiębiorstwa i jego lokalizacja geograficzna, obrót, liczba pracowników zatrudnionych na pełny etat lub jego ekwiwalent, wysokość zysku lub straty przed opodatkowaniem, podatek od zysku lub straty, dotacje publiczne otrzymane w podziale na poszczególne kraje w skali obrotów całej grupy – w celu monitorowania przestrzegania zasad właściwego ustalania cen transferowych;

49. apeluje o uzupełnienie wniosku w sprawie zmiany dyrektywy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy przez wprowadzenie obowiązku stworzenia ogólnie dostępnych rządowych rejestrów współbeneficjentów przedsiębiorstw, funduszy powierniczych, fundacji oraz innych podobnych struktur prawnych;

50. wzywa państwa członkowskie do poprawy skuteczności Kodeksu postępowania w zakresie opodatkowania przedsiębiorstw poprzez poruszanie kwestii na szczeblu Rady, jeśli decyzje polityczne są pilnie potrzebne; wzywa Komisję do podejmowania czynnej interwencji w przypadkach, w których Grupa ds. Kodeksu Postępowania nie może uzgodnić procedur służących usunięciu niedopasowań w krajowych systemach podatkowych;

51. wzywa Komisję do przygotowania i propagowania kodeksu postępowania rewidentów i doradców; wzywa firmy audytorskie do informowania krajowych organów podatkowych o wszelkich oznakach agresywnego planowania podatkowego stosowanego przez badane przedsiębiorstwo;

52. jest zdania, że rewidentom nie powinno się zezwalać na świadczenie zakazanych usług niezwiązanych z audytem oraz że za takie należy uznać usługi doradztwa podatkowego związane ze strukturyzacją transakcji oraz z doradztwem podatkowym;

53. zwraca uwagę, że właściwa identyfikacja podatników jest głównym czynnikiem warunkującym pomyślną wymianę informacji między krajowymi administracjami podatkowymi; wzywa Komisję do przyspieszenia tworzenia unijnego numeru identyfikacji podatkowej (NIP) mającego zastosowanie do wszystkich osób prawnych i fizycznych uczestniczących w transakcjach transgranicznych; jest zdania, że NIP powinien być powiązany z międzynarodową i otwartą bazą danych systemu wymiany informacji o VAT (VIES), co pomoże w identyfikacji niezapłaconych podatków i innych niewypełnionych zobowiązań;

54. wzywa Komisję do przedstawienia w 2013 r. wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy w sprawie spółek dominujących i spółek zależnych oraz dyrektywy w sprawie odsetek i należności licencyjnych w celu zmiany i dostosowania klauzul dotyczących zwalczania nadużyć w ramach obu dyrektyw oraz o wyeliminowanie podwójnego braku opodatkowania, które ułatwiają w UE podmioty hybrydowe i instrumenty finansowe;

55. apeluje do państw członkowskich o szybkie wdrożenie wniosku Komisji dotyczącego wprowadzenia wspólnego ogólnego przepisu w zakresie zwalczania nadużyć w celu przeciwdziałania praktykom w zakresie agresywnego planowania podatkowego oraz o zawarcie w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania klauzuli zapobiegającej przypadkom podwójnego braku opodatkowania; zachęca państwa członkowskie do ignorowania wszelkich korzyści podatkowych wynikających ze sztucznych uzgodnień lub pozbawionych treści ekonomicznej; proponuje, by prace rozpocząć od ustanowienia dla państw członkowskich zbioru przepisów dotyczących zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu;

56. z zadowoleniem przyjmuje działania Komisji mające na celu stworzenie europejskiego kodeksu podatnika; jest zdania, że taki kodeks przyczyni się do zwiększenia legitymizacji i zrozumiałości danego systemu podatkowego, zacieśni współpracę, zwiększy zaufanie między organami podatkowymi i podatnikami, okaże się pomocny podatnikom poprzez zapewnienie większej przejrzystości w odniesieniu do ich praw i obowiązków;

57. zachęca Komisję i państwa członkowskie do uruchomienia skutecznych mechanizmów poboru podatków, które minimalizują odległość pomiędzy podatnikiem a organami podatkowymi i maksymalizują wykorzystanie nowoczesnych technologii; wzywa Komisję do zajęcia się złożonością opodatkowania handlu elektronicznego poprzez opracowanie odpowiednich norm UE;

58. wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, by działalność lobbingowa w sektorze finansowym, która często skutkuje unikaniem opodatkowania i stosowaniem systemów agresywnego planowania podatkowego, była możliwie jak najbardziej przejrzysta;

59. zachęca Komisję do uregulowania przepływów finansowych z państw członkowskich do państw trzecich, mających na celu unikanie opodatkowania, tak aby stworzyć zrównoważone i konkurencyjne ramy podatkowe;

60. apeluje do Komisji o podjęcie działań dotyczących jednostek odpowiedzialnych za agresywne planowanie podatkowe w przedsiębiorstwach, zwłaszcza w sektorze usług finansowych;

61. wzywa Komisję do wykonania szczegółowej analizy istniejącej w państwach członkowskich różnicy między ustawowymi a rzeczywistymi stawkami opodatkowania osób prawnych, w celu zobiektywizowania debaty na temat harmonizacji podatkowej;

62. wzywa państwa członkowskie do ogłaszania i upubliczniania poszczególnych orzeczeń organów krajowych dotyczących kwestii podatkowych w odniesieniu do przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną; nalega, aby państwa członkowskie stosowały surowe wymogi podstawowe względem przedsiębiorstw transgranicznych w celu uzyskania orzeczenia podatkowego;

63. zauważa, że fundusze powiernicze są często wykorzystywane jako kanały uchylania się od opodatkowania; z niepokojem odnotowuje, że większość państw nie wymaga rejestracji ustaleń prawnych; wzywa UE do wprowadzenia europejskiego rejestru funduszy powierniczych i innych jednostek zapewniających tajemnicę jako warunku rozwiązania problemu unikania opodatkowania;

O rajach podatkowych

64. apeluje o wspólne unijne podejście do rajów podatkowych;

65. wzywa Komisję do przyjęcia jasnej definicji i wspólnego zestawu kryteriów w celu identyfikacji rajów podatkowych, a także odpowiednich środków mających zastosowanie do wskazanych systemów prawnych, która zostanie przyjęta do 31 grudnia 2014 r., oraz do dopilnowania, aby stosowano ją spójnie w całym ustawodawstwie UE; proponuje, aby definicja opierała się na standardach OECD dotyczących przejrzystości i wymiany informacji, a także na zasadach i kryteriach kodeksu postępowania; uważa w związku z tym, że dany system prawny uznaje się za raj podatkowy jeśli spełnia on kilka z następujących kryteriów:

(i) korzyści są przewidziane wyłącznie dla nierezydentów lub w zakresie transakcji dokonywanych z nierezydentami,

(ii) korzyści są wyodrębnione z rynku krajowego, a więc nie wpływają na krajową podstawę opodatkowania,

(iii) korzyści są przyznawane nawet w razie braku faktycznej działalności gospodarczej lub znaczącej obecności gospodarczej w systemie prawnym oferującym takie korzyści podatkowe,

(iv) zasady ustalania kwoty zysku w odniesieniu do działalności w wielonarodowej grupie spółek odbiegają od powszechnie przyjętych zasad międzynarodowych, zwłaszcza zasad uzgodnionych w ramach OECD,

(v) środki podatkowe nie są wystarczająco przejrzyste, m.in. w sytuacji, gdy na szczeblu administracyjnym przepisy prawa ulegają rozluźnieniu w nieprzejrzysty sposób,

(vi) na terenie jurysdykcji nakłada się jedynie nominalne podatki na odnośny dochód lub nie nakłada się ich wcale,

(vii) przepisy lub praktyki administracyjne uniemożliwiają skuteczną wymianę informacji z innymi rządami do celów podatkowych na temat podatników korzystających z braku opodatkowania lub opodatkowania nominalnego, co stoi w sprzeczności ze standardami określonymi w art. 26 Modelowej konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku,

(viii) system prawny tworzy nieprzejrzyste i skryte struktury, które sprawiają, że sporządzanie i funkcjonowanie rejestrów przedsiębiorstw i rejestracji funduszy powierniczych oraz fundacji jest niekompletne i nieprzejrzyste,

(ix) dany system prawny został sklasyfikowany przez Grupę Specjalną ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy jako kraj lub terytorium odmawiające współpracy;

66. apeluje do Komisji o zgromadzenie informacji i sporządzenie do 31 grudnia 2014 r. europejskiej publicznej czarnej listy rajów podatkowych; w tym kontekście wzywa odpowiednie władze do:

– zawieszenia lub wypowiedzenia obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania z systemami prawnymi znajdującymi się na czarnej liście oraz do zawarcia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania z systemami prawnymi, które przestały być rajami podatkowymi,

– zakazania dostępu do zamówień publicznych UE na towary i usługi dla przedsiębiorstw mających siedzibę w systemach prawnych z czarnej listy oraz odrzucanie ich wniosków o pomoc państwa,

– zakazania dostępu do pomocy państwa i UE przedsiębiorstwom kontynuującym operacje, w które zaangażowane są jednostki należące do systemów prawnych z czarnej listy,

– przeglądu dyrektyw o audycie i rachunkowości mającego na celu oddzielenie ewidencjonowania i kontrolowania zysków i strat każdej spółki holdingowej danego podmiotu prawnego UE działającego w systemie prawnym znajdującym się na czarnej liście;

– zakazu ustanawiania lub utrzymywania przez instytucje finansowe UE i doradców finansowych filii lub oddziałów w systemach prawnych z czarnej listy oraz do rozważenia cofnięcia licencji europejskim instytucjom finansowym i doradcom finansowym, którzy utrzymują filie lub kontynuują działalność w systemach prawnych z czarnej listy,

– wprowadzenia specjalnej opłaty od wszystkich transakcji dokonywanych na rzecz lub z systemów prawnych z czarnej listy;

– zniesienia pobierania podatku u źródła w przypadku podatników niebędących rezydentami z systemów prawnych z czarnej listy,

– zbadania możliwości nieuznawania w UE statusu prawnego spółek utworzonych w systemach prawnych z czarnej listy,

– stosowania barier taryfowych w handlu z krajami trzecimi z czarnej listy,

– zintensyfikowania dialogu między Komisją i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym w celu zapewnienia wstrzymania inwestycji na projekty z systemów prawnych z czarnej listy lub przeznaczonych dla beneficjentów lub pośredników z nich pochodzących;

Wymiar międzynarodowy

67. jest zdania, że minimalne normy określone w zaleceniu Komisji dotyczącym środków mających na celu zachęcić państwa trzecie do stosowania minimalnych norm w zakresie dobrych rządów powinny mieć również wyraźne zastosowanie do państw członkowskich;

68. zachęca państwa członkowskie do zaproponowania współpracy i pomocy rozwijającym się państwom trzecim, które nie są rajami podatkowymi, co pomogłoby im w skutecznym rozwiązaniu problemów oszustw podatkowych i unikania opodatkowania, w szczególności za pomocą środków budowania potencjału; popiera apel Komisji o to, by państwa członkowskie oddelegowały w tym celu do takich państw ekspertów podatkowych na czas ograniczony;

69. wzywa Komisję do wniesienia pełnego wkładu w dalszy rozwój projektu OECD dotyczącego erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków poprzez podzielenie się analizą problematycznych systemów podatkowych funkcjonujących w państwach członkowskich i między państwami członkowskimi oraz tym, jakie zmiany na szczeblu państw członkowskich i UE są niezbędne w celu uniknięcia oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania oraz wszelkich form agresywnego planowania podatkowego; wzywa Komisję do przedkładania Radzie i Parlamentowi regularnych sprawozdań dotyczących tego procesu;

70. uważa za konieczne, by w dążeniu do osiągnięcia milenijnych celów rozwoju kraje rozwijające się mobilizowały i zabezpieczały zasoby podatkowe, gdyż są one bardziej przewidywalne i zrównoważone niż pomoc zagraniczna i pozwalają na obniżenie poziomu zadłużenia; zauważa jednak, że stosunek zasobów podatkowych do PKB jest niski w większości krajów rozwijających się, które w procesie wprowadzania solidnego systemu finansów publicznych zmagają się z trudnościami społecznymi, politycznymi i administracyjnymi, co czyni je szczególnie podatne na unikanie i uchylanie się od zobowiązań podatkowych przez indywidualnych podatników i przedsiębiorstwa;

71. zwraca uwagę, zadłużenie krajów rozwijających w głównej mierze można wytłumaczyć nielegalnymi odpływami, zaś agresywne planowanie podatkowe jest sprzeczne z zasadami społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

72. zauważa, że systemy podatkowe w wielu krajach rozwijających się nie odpowiadają normom międzynarodowym (charakteryzuje je słaba jurysdykcja podatkowa i nieudolność organów administracji podatkowej, wysoki poziom korupcji, niedostateczna zdolność wprowadzenia i utrzymania właściwie funkcjonujących rejestrów podatkowych, itp.); wzywa UE do sprawniejszego udzielania pomocy z instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju i Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) w zakresie zarządzania podatkowego oraz rozwiązania problemu międzynarodowych oszustw podatkowych i nadmiernej optymalizacji poprzez budowanie potencjału krajów rozwijających się w zakresie wykrywania i ścigania nielegalnych praktyk w drodze ściślejszej współpracy w zakresie zarządzania podatkowego; uważa również, że należy udzielić wsparcia na rzecz restrukturyzacji ekonomicznej krajów rozwijających się będących rajami podatkowymi;

73. z zadowoleniem odnosi się do pierwszych działań podjętych w ramach forum światowego polegających na dokonywaniu wzajemnych ocen w dziedzinie uchylania się od opodatkowania; jest jednak przekonany, że jeżeli normy forum światowego będą w zbyt dużym stopniu skupiać się na opracowanym przez OECD systemie wymiany informacji „na życzenie”, będą one nieskuteczne jeżeli chodzi o ograniczanie nielegalnego przepływu środków pieniężnych;

74. zwraca uwagę, że wskutek stosowania dwustronnego, a nie wielostronnego podejścia do międzynarodowych kwestii podatkowych powstaje ryzyko, że umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania będą zachęcać do cen transferowych oraz arbitrażu regulacyjnego; wzywa w związku z tym Komisję, aby powstrzymała się od propagowania takich umów zamiast umów o wymianie informacji podatkowych, ponieważ wiążą się one zwykle z ponoszeniem strat przez budżety krajów rozwijających się z uwagi na niższe stawki podatku u źródła od wypłat dywidend, odsetek i należności;

75. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, OECD, Komitetowi Ekspertów ONZ ds. Współpracy Międzynarodowej w dziedzinie Opodatkowania, Komitetowi Nadzoru OLAF i OLAF.

[1] Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0137.
[2] Dz.U. 199E z 7.7.2012, s. 37.
[3] Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0135.
[4] Dz.U. C 341E z 16.12.2010, s. 29.
[5] http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/tax_fraud_evasion/index_en.htm
[6] Rozporządzenie (UE) nr …/2012 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wzmocnienia nadzoru gospodarczego i budżetowego nad państwami członkowskimi strefy euro dotkniętymi lub zagrożonymi poważnymi trudnościami w odniesieniu do ich stabilności finansowej.
[7] Sprawozdanie specjalne Trybunału Obrachunkowego nr 13/2011, s. 11, ust. 5.
[8] Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej, Departament Tematyczny A (Polityka Gospodarcza i Naukowa): ‘Simplifying and Modernising VAT in the Digital Single Market’ (IP/A/IMCO/ST/2012_03), wrzesień 2012, http://www.europarl.europa.eu/committees/en/studiesdownload.html?languageDocument=EN&file=75179
[9] Trybunał Obrachunkowy w swoim sprawozdaniu specjalnym nr 13/2011 ustalił, że samo stosowanie procedury celnej 42 przyczyniło się w 2009 r. do obliczonych na zasadzie ekstrapolacji strat wynoszących 2 200 mln EUR w siedmiu państwach członkowskich zbadanych przez Trybunał, co stanowi 29% teoretycznie należnego podatku VAT od podstawy opodatkowania dla wszystkich przywozów dokonanych w ramach procedury celnej 42 w 2009 r. w tych państwach.

UZASADNIENIE

Skandaliczna europejska luka podatkowa

Co roku w UE oszustwa podatkowe i unikanie opodatkowania powodują utratę około 1 bln euro środków publicznych. Niepokojące rozmiary tej luki podatkowej oznaczają, że na każdego obywatela europejskiego przypada roczny koszt wynoszący około 2000 euro. Średnie straty podatkowe w Europie przekraczają obecnie ogólną kwotę, którą państwa członkowskie wydatkują na opiekę zdrowotną, i wynoszą ponad cztery razy więcej niż kwota wydatkowana na edukację w UE.

Obecnie luka podatkowa w Europie nie tylko przyczynia się do niepokojącego uszczuplenia dochodów publicznych, lecz również stanowi zagrożenie dla utrzymania unijnego modelu społecznego opartego na powszechnie dostępnych usługach publicznych wysokiej jakości. Jest ona zagrożeniem dla prawidłowego funkcjonowania jednolitego rynku oraz stanowi uszczerbek na skuteczności i sprawiedliwości unijnych systemów podatkowych. Uszczuplenie dochodów zwiększa poziomy deficytu i długu w państwach członkowskich w tak ważnym momencie walki z kryzysem. Z powodu oszustw podatkowych i unikania opodatkowania dochodzi do uszczuplenia funduszy dostępnych na wspieranie inwestycji publicznych, wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.

Wszystkie te czynniki występują w czasie największego od dziesięcioleci kryzysu gospodarczego, finansowego i społecznego, w którym automatyczne stabilizatory państwa opiekuńczego mają większe niż kiedykolwiek znaczenie dla zapewnienia wzrostu gospodarczego i spójności społecznej. Należy również przypomnieć, że skuteczne i progresywne opodatkowanie ma nadal zasadnicze znaczenie dla władz publicznych, których zadaniem jest wywiązanie się z zobowiązań oraz sprostanie potrzebom i oczekiwaniom obywateli.

Znaczna część płynności osiąganej dzięki brakowi opodatkowania przekłada się na transakcje finansowe zamiast na spożycie publiczne i inwestycje. Ponadto brak koordynacji polityki podatkowej w UE prowadzi do znacznych kosztów i obciążeń administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną w UE i może powodować brak opodatkowania lub prowadzić do oszustw podatkowych i unikania opodatkowania. Obecnie coraz więcej przedsiębiorstw i osób prywatnych w Europie znajduje się w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z przedsiębiorstwami i osobami, które znajdują sposoby na unikanie płacenia sprawiedliwej części podatków. W związku z tym skala oszustw podatkowych i unikania opodatkowania podważa zaufanie i pewność konsumentów, jeśli chodzi o sprawiedliwość i legitymizację poboru podatków i całego systemu podatkowego.

Ponadto państwa korzystające z programów pomocy, po zwiększeniu poboru podatków i likwidacji przywilejów zgodnie z propozycjami trojki, doświadczyły w ostatnich latach opuszczenia kraju przez większe przedsiębiorstwa, pragnące korzystać z przywilejów podatkowych oferowanych przez inne państwa. W przypadku Grecji Komisja obliczyła, że od początku 2012 r. z tego kraju do banków szwajcarskich odpłynęło aż 60 mld euro.

Oszustwa podatkowe i unikanie opodatkowania stanowią zatem złożony problem wymagający skoordynowanego podejścia na szczeblu krajowym, unijnym i międzynarodowym. Skoro systemy podatkowe znajdują się w kompetencjach państw członkowskich, istotne są działania na szczeblu krajowym. W obecnej zglobalizowanej gospodarce, w której oszustwa podatkowe i unikanie opodatkowania mają charakter transgraniczny, a państwa członkowskie dążą do utrzymania konkurencyjności, wyłącznie jednostronne środki krajowe nie mogą jednak przynieść pożądanego skutku. Należy zatem całkowicie skoncentrować się na ustanowieniu spójnej, konkretnej i wspólnej europejskiej strategii podatkowej, uwzględnianej i realizowanej przez wszystkie państwa członkowskie.

Cel podstawowy – ograniczenie luki podatkowej o połowę do 2020 r.

Plan działania Komisji zakładający poprawę skuteczności reakcji UE na uchylanie się od opodatkowania i jego unikanie oraz zalecenia mające na celu zachęcenie państw członkowskich do podjęcia natychmiastowego i skoordynowanego działania przeciwko rajom podatkowym i agresywnemu planowaniu podatkowemu są krokami we właściwym kierunku. Aby skłonić państwa członkowskie do zobowiązania się do osiągnięcia ambitnego i realistycznego celu, którym jest ograniczenie luki podatkowej o połowę do 2020 r., co umożliwiłoby im stopniowe zapewnienie nowych dochodów z podatków bez podnoszenia stawek podatkowych – a byłyby to kwoty na poziomie kilkuset miliardów euro rocznie – Komisja musi jednak podjąć dodatkowe działania i opracować całościową strategię w celu usunięcia luki podatkowej w UE na podstawie konkretnych działań ustawodawczych.

Mianowicie zdecydowane zobowiązanie do ograniczenia luki podatkowej przyczyniłoby się do niezbędnej stabilizacji rynków finansowych poprzez znaczne ograniczenie płynności w transakcjach finansowych, które nie są związane z faktyczną działalnością gospodarczą. Zwiększyłoby ono również dochody publiczne dostępne na działania na rzecz konsolidacji fiskalnej, a jednocześnie złagodziło skutki działań oszczędnościowych. Zagwarantowane byłyby niezbędne zasoby na zwiększenie inwestycji publicznych ukierunkowanych na wzmocnienie konkurencyjności międzynarodowej i potencjału wzrostu gospodarczego UE. Ponadto zwiększyłaby się efektywność i sprawiedliwość krajowych systemów podatkowych w UE oraz podniósłby się ogólny poziom przestrzegania przepisów prawa podatkowego.

Państwa członkowskie muszą podjąć działania w związku ze swoim zobowiązaniem do uznania istotnego znaczenia „podjęcia działań na rzecz walki z unikaniem opodatkowania i oszustwami podatkowymi, również w czasie problemów budżetowych i kryzysu gospodarczego”, jak stwierdzono we wnioskach Rady ds. Gospodarczych i Finansowych z dnia 13 listopada 2012 r. Pierwszym krokiem powinno być przeprowadzenie poważnych negocjacji i ukończenie prac nad wszystkimi otwartymi wnioskami ustawodawczymi dotyczącymi kwestii oszustw podatkowych, unikania opodatkowania i rajów podatkowych. Konieczne jest przyjęcie zaleceń i planu działania Komisji.

Propozycje dotyczące osiągnięcia celu podstawowego

Istotnym kierunkiem dalszego działania jest skuteczniejsze wykorzystanie europejskiego semestru poprzez włączenie unijnej strategii dotyczącej luki podatkowej do rocznych krajowych programów stabilności i wzrostu oraz krajowych programów reform.

Jeśli chodzi o środki służące do rozwiązania problemów oszustw podatkowych lub uchylania się od opodatkowania (nielegalnych działań polegających na uchylaniu się od zobowiązań podatkowych), państwa członkowskie powinny przeznaczyć odpowiednie środki na krajową administrację podatkową i personel prowadzący kontrole podatkowe. Sprawozdawczyni proponuje również, aby państwa członkowskie cofnęły licencje bankowe instytucji finansowych, jeżeli aktywnie pomagają one w oszustwach podatkowych poprzez oferowanie produktów i/lub usług umożliwiających klientom uchylanie się od opodatkowania lub odmawiają współpracy z organami podatkowymi. Ponadto sprawozdawczyni opowiada się za obowiązkową wspólną skonsolidowaną podstawą opodatkowania osób prawnych oraz opracowaniem nowych strategii służących do zwalczania oszustw w zakresie podatku VAT i bardziej rygorystycznego postępowania z oszustwami podatkowymi za pomocą ścigania na mocy prawa karnego, w którym to przypadku Komisja powinna zacieśnić współpracę z innymi organami ścigania w UE, zwłaszcza z organami odpowiedzialnymi za przeciwdziałanie praniu pieniędzy, wymiar sprawiedliwości i zabezpieczenie społeczne. W ramach najbliższej zmiany trzeciej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy należy uwzględnić wyraźne odwołanie do przestępstw podatkowych jako przestępstw źródłowych w stosunku do zjawiska prania pieniędzy.

Unikanie opodatkowania stanowi drugą stronę problemu i jest zgodnym z prawem, lecz niewłaściwym wykorzystaniem systemu podatkowego na korzyść własną w celu zmniejszenia lub uniknięcia zobowiązań podatkowych, a zatem wymaga innych działań. Zjawisko to jest ściśle powiązane z agresywnym planowaniem podatkowym, polegającym na tym, że duże przedsiębiorstwa prowadzą ekstensywne planowanie podatkowe, sztucznie przenosząc zyski w celu zminimalizowania efektywnej stawki podatkowej i zmniejszenia swoich zobowiązań podatkowych. Sprawozdawczyni chciałaby udoskonalenia zakresu stosowania dyrektywy w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w celu skutecznego położenia kresu tajemnicy bankowej i uważa, że Luksemburg i Austria powinny już przestać sprzeciwiać się zawarciu skutecznego porozumienia ze Szwajcarią. Ponadto wymogi w zakresie sprawozdawczości w podziale na kraje w przypadku przedsiębiorstw transgranicznych są istotne dla wykrywania przypadków unikania opodatkowania osób prawnych, a sprawozdawczyni uważa, że Komisja powinna wprowadzić sprawozdawczość w podziale na kraje w przypadku przedsiębiorstw transgranicznych we wszystkich sektorach, wymagającą ujawnienia informacji na temat działalności handlowej całej grupy w celu monitorowania przestrzegania zasad właściwego ustalania cen transferowych. Potrzebne są również dodatkowe działania w celu poprawy identyfikacji podatników, opodatkowania handlu elektronicznego, efektywności mechanizmów poboru dochodów z podatków, zwiększenia przejrzystości rejestrów przedsiębiorstw i rejestracji funduszy powierniczych oraz poprawy skuteczności Kodeksu postępowania w zakresie opodatkowania przedsiębiorstw, a także konieczne jest opracowanie nowego kodeksu postępowania rewidentów i doradców.

Jeśli chodzi o raje podatkowe, sprawozdawczyni apeluje o wspólne europejskie podejście do rajów podatkowych stosowane przez wszystkie państwa członkowskie. Państwa członkowskie, na których podstawę opodatkowania negatywny wpływ miały nieprzejrzyste lub szkodliwe środki podatkowe stosowane przez raje podatkowe, zazwyczaj rozważają różnorakie działania mające na celu zapobieganie takim negatywnym zjawiskom. Reakcją podatników w takich przypadkach jest często przekierowanie działalności gospodarczej lub transakcji do innego państwa o niższym poziomie ochrony. W związku z tym w UE ogólna ochrona dochodów państw członkowskich z podatków jest tylko tak skuteczna jak najsłabsza reakcja pojedynczego państwa członkowskiego. Dalsze działania powinny zatem polegać na przyjęciu wspólnego podejścia europejskiego. W celu zapewnienia efektywności takiego podejścia sprawozdawczyni wzywa Komisję do uwzględnienia w unijnej strategii dotyczącej luki podatkowej jasnej definicji rajów podatkowych, wspólnego zbioru kryteriów służących do określania rajów podatkowych oraz stosownych środków, które powinny mieć zastosowanie do wskazanych systemów prawnych. Idąc dalej, sprawozdawczyni proponuje, aby definicja rajów podatkowych opierała się na kryteriach światowego forum i Grupy ds. Kodeksu Postępowania. Utworzenie europejskiej czarnej listy powinno zdaniem sprawozdawczyni skutkować zawieszeniem lub wypowiedzeniem obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, które państwa członkowskie zawarły z systemami prawnymi określonymi jako raje podatkowe i znajdującymi się na europejskiej czarnej liście. Sprawozdawczyni ponadto chciałaby, aby Komisja opracowała system zachęt dla systemów prawnych, które rozpoczną dwustronne negocjacje z UE po znalezieniu się na czarnej liście, oraz zwróciłaby się do państw członkowskich o usunięcie państw trzecich z europejskiej czarnej listy, jeżeli przestaną one być rajami podatkowymi. Istotne jest również podjęcie wysiłków na rzecz działań zapobiegawczych, w którym to przypadku ściślejsza współpraca i pomoc dla rozwijających się państw trzecich, które nie są rajami podatkowymi, pomogłyby im w skutecznej walce z oszustwami podatkowymi, unikaniem opodatkowania i agresywnym planowaniem podatkowym.

OPINIA Komisji Rozwoju (24.4.2013)

dla Komisji Gospodarczej i Monetarnej

w sprawie walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i rajami podatkowymi
(2013/2060(INI))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej (*): Eva Joly(*) Zaangażowana komisja – art. 50 Regulaminu

WSKAZÓWKI

Komisja Rozwoju zwraca się do Komisji Gospodarczej i Monetarnej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1. uważa za konieczne, by w dążeniu do osiągnięcia milenijnych celów rozwoju kraje rozwijające mobilizowały i zabezpieczały zasoby podatkowe, gdyż są one bardziej przewidywalne i zrównoważone niż pomoc zagraniczna i pozwalają na obniżenie poziomu zadłużenia; zauważa jednak, że stosunek zasobów podatkowych do PKB jest niski w większości krajów rozwijających się, które w procesie wprowadzania solidnego systemu finansów publicznych zmagają się z trudnościami społecznymi, politycznymi i administracyjnymi, co czyni je szczególnie podatne na unikanie i uchylanie się od zobowiązań podatkowych przez indywidualnych podatników i przedsiębiorstwa;

2. zwraca uwagę, zadłużenie krajów rozwijających w głównej mierze można wytłumaczyć nielegalnymi odpływami kapitału, zaś agresywne planowanie podatkowe jest sprzeczne z zasadami społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

3. zauważa, że systemy podatkowe w wielu krajach rozwijających się nie odpowiadają normom międzynarodowym (słaba jurysdykcja podatkowa i nieudolność organów administracji podatkowej, wysoki poziom korupcji, niedostateczna zdolność wprowadzenia i utrzymania właściwie funkcjonujących rejestrów podatkowych, itp.); wzywa UE do sprawniejszego udzielania pomocy podlegającej kompetencjom DCI i EFR w zakresie zarządzania podatkowego oraz znajdowania rozwiązania problemu międzynarodowych oszustw podatkowych i nadmiernej optymalizacji poprzez budowanie potencjału krajów rozwijających się w zakresie wykrywania i ścigania nielegalnych praktyk w drodze ściślejszej współpracy w zakresie zarządzania podatkowego; uważa również, że należy udzielić wsparcia na rzecz restrukturyzacji ekonomicznej krajów rozwijających się będących rajami podatkowymi;

4. z zadowoleniem odnosi się do pierwszych działań podjętych w ramach forum światowego polegających na dokonywaniu wzajemnych ocen w dziedzinie uchylania się od opodatkowania; jest jednak przekonany, że jeżeli normy forum światowego będą w zbyt dużym stopniu skupiać się na opracowanym przez OECD systemie wymiany informacji „na życzenie”, będą one nieskuteczne jeżeli chodzi o ograniczanie nielegalnego przepływu środków pieniężnych;

5. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do propagowania automatycznej wymiany informacji jako przyszłych norm europejskich i międzynarodowych dotyczących przejrzystości i wymiany informacji w sprawach podatkowych; jeszcze raz wzywa do podjęcia działań wychodzących poza ramy OECD z uwagi na ich różne niedociągnięcia, by rozprawić się z nielegalnymi przepływami środków pieniężnych, unikaniem i uchylaniem się od zobowiązań podatkowych; ubolewa nad faktem, że OECD zezwala na wykreślenie rządów z czarnej listy po zwykłym złożeniu przez nie obietnicy przestrzegania zasad wymiany informacji, bez sprawdzenia, czy zasady te zostały skutecznie wprowadzone w życie; uważa również, że wymóg zawarcia umów z 12 innymi krajami – co skutkuje wykreśleniem z czarnej listy – jest arbitralny, ponieważ nie odnosi się do żadnych wskaźników jakościowych pozwalających na dokonanie obiektywnej oceny stosowania się do praktyk dobrych rządów;

6. ubolewa również nad pobłażliwością norm forum światowego w kwestii jakości informacji, jakie mają być zachowywane (np. brak wymogu ujawniania własności faktycznej, brak środków prawnych do przeciwdziałania odmowom lub opóźnieniom w udzielaniu wnioskowanych informacji, poleganie na prywatnych pośrednikach, a nie publicznych rejestrach, przy uzyskiwaniu informacji, itp.); uważa, że dokonywanie wzajemnych ocen w ramach forum światowego będzie zdecydowanie bardziej skuteczne, jeśli na wszystkich etapach zaangażuje się do nich ekspertów zewnętrznych;

7. ponownie apeluje o wiążące międzynarodowe porozumienie wielostronne o automatycznej wymianie informacji podatkowych, które powinno obejmować również fundusze powiernicze i fundacje, a także określać sankcje nakładane na jurysdykcje niechętne do współpracy oraz instytucje finansowe prowadzące współpracujące z rajami podatkowymi; apeluje do UE, by przyjęła środki pokrewne w stosunku do amerykańskiej ustawy o przeciwdziałaniu nadużyciom ze strony rajów podatkowych oraz by rozważyła możliwość cofnięcia licencji bankowych instytucjom finansowym współpracującym z rajami podatkowymi; wzywa Komisję do sporządzenia europejskiej czarnej listy rajów podatkowych w oparciu o surowe kryteria oraz do opracowania europejskiego systemu sankcji na wypadek niestosowania się do niej lub wzmocnionej współpracy, gdyby okazało się niemożliwe przyjęcie ogólnoeuropejskiego podejścia;

8. przypomina, że wzmocnienie przejrzystości w sprawach podatkowych obejmuje wskazanie posiadaczy i beneficjentów przedsiębiorstw, funduszy powierniczych i fundacji;

9. odnotowuje, że podmioty świadczące usługi dla funduszy powierniczych i spółek ułatwiają unikanie płacenia podatków i pranie pieniędzy, gdyż umożliwiają tworzenie struktur sprawiających, że faktyczni właściciele przestają odpowiadać za swoje działania i zobowiązania, w tym wobec organów podatkowych, wierzycieli oraz ofiar aktów łamania praw człowieka; uważa, że od podmiotów świadczących usługi dla funduszy powierniczych i spółek powinno się wymagać staranności w precyzyjnym określaniu informacji o właścicielach rzeczywistych na mocy przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy; uważa również, że przedsiębiorstwom powinno się jedynie zezwolić na nadawanie osobowości prawnej w ramach pewnej jurysdykcji wyłącznie, jeśli posiadają znaczący charakter ekonomiczny w ramach tej jurysdykcji (np. personel i sprzedaż);

10. zauważa, że fundusze powiernicze są często wykorzystywane jako kanały uchylania się od opodatkowania; z niepokojem odnotowuje jednak, że większość krajów nie wymaga rejestracji ustaleń prawnych; wzywa UE do wprowadzenia europejskiego rejestru funduszy powierniczych i innych jednostek zapewniających tajemnicę jako warunku rozwiązania problemu unikania opodatkowania;

11. zwraca uwagę, że według Biura ONZ ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC) szacowana kwota pieniędzy poddawanych praniu w ciągu jednego roku na świecie waha się między 2 a 5 % światowego PKB, czyli wynosi od 800 mld do 2 bln USD;

12. podkreśla, że walka z korupcją stanowi nieodłączną część budowania potencjału organów administracji podatkowej; wzywa do pełnego wdrożenia konwencji ONZ przeciwko korupcji (2003);

13. w pełni popiera wniosek Komisji, by przestępstwa podatkowe wyraźnie wymieniać jako przestępstwa źródłowe do prania pieniędzy, zgodnie z zaleceniem z 2012 r. Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF); domaga się, by UE poprawiła przejrzystość informacji dotyczących własności faktycznej oraz procedur dotyczących ustalenia tożsamości klienta do celu przeciwdziałania praniu pieniędzy; opowiada się za ogólnounijną harmonizacją definicji przestępstwa prania pieniędzy oraz domaga się pełnego wdrożenia standardów FATF poprzez skuteczny nadzór oraz wiarygodne sankcje;

14. podkreśla, że niewłaściwe oszacowanie wartości wymiany to jeden z najsilniejszych czynników napędzających nielegalny odpływ środków finansowych, zauważa jednak ograniczenia, zawiłości i trudności związane z wdrożeniem zasady pełnej konkurencji, która mogłaby temu zaradzić, zwłaszcza w krajach rozwijających się; wzywa Komisję opracowania konkretnych wniosków w celu dopilnowania, aby grupa G20, OECD, ONZ i WTO stosowały szerszą gamę wskaźników i metod w przeciwdziałaniu niewłaściwemu oszacowywaniu wartości wymiany handlowej, m.in. amerykańską metodę porównywania zysków, która okazała się obiecująca w rozpoznawaniu niewłaściwego oszacowania wartości transakcji;

15. zwraca uwagę, że wskutek stosowania dwustronnego, a nie wielostronnego podejścia do międzynarodowych kwestii podatkowych powstaje ryzyko, że umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania będą zachęcać do cen transferowych oraz arbitrażu regulacyjnego; wzywa w związku z tym Komisję, aby powstrzymała się od propagowania takich umów zamiast umów o wymianie informacji podatkowych, ponieważ wiążą się one zwykle z ponoszeniem strat przez budżety krajów rozwijających się z uwagi na niższe stawki podatku u źródła od wypłat dywidend, odsetek i należności;

16. zauważa z troską, że wiele krajów rozwijających się znajduje się w bardzo słabej pozycji negocjacyjnej wobec niektórych zagranicznych inwestorów bezpośrednich, poszukujących subsydiów podatkowych i zwolnień od podatku; uważa, że w przypadku pokaźnych inwestycji należy wymagać od przedsiębiorstw przyjęcia wyraźnego zobowiązania dotyczącego pozytywnych skutków ubocznych projektów, jeśli chodzi o rozwój lokalnej lub krajowej gospodarki i rozwój społeczny;

17. podkreśla, że niewystarczająca przejrzystość w sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstw wielonarodowych to kluczowy czynnik ułatwiający unikanie płacenia podatków i uchylanie się od opodatkowania; nalega, by UE dążyła do zmiany aktualnych standardów rachunkowości w Radzie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości oraz wprowadzenia systematycznej sprawozdawczości w podziale na kraje jako międzynarodowego standardu w dziedzinie sprawozdawczości finansowej dla przedsiębiorstw wielonarodowych;

18. przypomina, że możliwość wykrywania i ścigania oszustów podatkowych zależy w głównej mierze od dostępności danych oraz ich jakości; podkreśla, że strategia walki z unikaniem i uchylaniem się od opodatkowania powinna obejmować zarówno środki szczebla krajowego, jak również międzynarodowego, jak w przypadku ujawniania opinii publicznej praktyk danej firmy polegających na niewłaściwym oszacowaniu, co wymaga dobrze funkcjonującej transgranicznej wymiany informacji między krajowymi organami administracji podatkowej, audytorami a zagranicznymi organami publicznymi;

19. wzywa UE do udoskonalenia pomocy technicznej w krajach rozwijających się w celu zaradzenia manipulacjom przy ustalaniu cen transferowych oraz do pogłębienia współpracy w dziedzinie opodatkowania poprzez zachęcanie Afrykańskiego Forum Administracji Podatkowej do zwiększenia mobilizacji podatkowej i demokratycznych rządów w Afryce;

20. podkreśla, że w kontekście tego, że dochody z eksportu różnią się w zależności od wahań cen surowców, ważne jest zapewnienie krajom rozwijającym się przestrzeni politycznej, by rozszerzyły swój potencjał opierania się negatywnym wpływom z zewnętrz oraz wdrażały antycykliczne plany działania zmierzające do pobudzenia gospodarki, poprzez umożliwienie im korzystania m.in. z narzędzia, jakim jest opodatkowywanie wywozu.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	23.4.2013
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	24 0 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Michael Cashman, Ricardo Cortés Lastra, Nirj Deva, Leonidas Donskis, Charles Goerens, Eva Joly, Filip Kaczmarek, Gay Mitchell, Norbert Neuser, Bill Newton Dunn, Andreas Pitsillides, Jean Roatta, Michèle Striffler, Alf Svensson, Keith Taylor, Patrice Tirolien, Ivo Vajgl, Anna Záborská, Iva Zanicchi
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Enrique Guerrero Salom, Cristian Dan Preda, Judith Sargentini, Jan Zahradil
Zastępca(y) (art. 187 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Victor Boştinaru

OPINIA Komisji Kontroli Budżetowej (23.4.2013)

dla Komisji Gospodarczej i Monetarnej

w sprawie walki z oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i rajami podatkowymi
(2013/2060(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Bart Staes

WSKAZÓWKI

Komisja Kontroli Budżetowej zwraca się do Komisji Gospodarczej i Monetarnej, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

Ogólne rozważania

1. wskazuje, że zgodnie z szacunkami sporządzonymi przez Komisję UE co roku traci ok. 1 bln EUR z powodu uchylania się od płacenia podatków i unikania opodatkowania; podkreśla, że w ujęciu ogólnym całkowity koszt uchylania się od opodatkowania w UE jest wyższy niż suma budżetów na opiekę zdrowotną w Unii oraz że jeżeli w całej UE udałoby się zapobiec uchylaniu się od opodatkowania, deficyt we wszystkich krajach UE można by spłacić w ciągu zaledwie 8,8 lat[1];

2. podkreśla, że dzięki przejrzystemu i prostemu systemowi podatkowemu można ograniczyć przeszkody biurokratyczne i administracyjne, co prowadzi do obniżenia kosztów poboru podatków;

3. zwraca uwagę, że zniesienie przywilejów podatkowych stwarza możliwości przeprowadzenia kompleksowych reform, dzięki którym system podatkowy będzie prosty, zrozumiały i sprawiedliwy;

4. zauważa, że definicja rajów podatkowych nie jest już aktualna i że (pół)legalne środki unikania lub ograniczania obowiązków podatkowych stają się coraz powszechniejsze w państwach członkowskich: np. samo tylko wprowadzanie i wyprowadzanie do Holandii i przez Holandię za pomocą firm-wydmuszek (których jedyny majątek to skrytka pocztowa) szacuje się na 8 bln EUR rocznie;

5. podkreśla, że masowe uchylanie się dużych firm od opodatkowania i unikanie przez nie podatków ma fatalne skutki dla dyscypliny finansowej mniejszych firm i nawet osób fizycznych, ponieważ powoduje, że uchylanie się od opodatkowania i unikanie podatków wydaje się akceptowaną normą, a dodatkowe obciążenia podatkowe osób fizycznych i przedsiębiorstw są wprowadzane w wyniku m.in. tego rodzaju praktyk; podkreśla, że skomplikowane i nieprzejrzyste systemy podatkowe sprzyjają unikaniu opodatkowania i oszustwom podatkowym oraz że niejasne przepisy podatkowe umożliwiają przedsiębiorstwom i osobom fizycznym obniżenie własnych obciążeń podatkowych na koszt innych poprzez elastyczną interpretację ustaw podatkowych;

6. podkreśla, że przedsiębiorstwa, dla których uchylanie się od opodatkowania stanowi strategię biznesową (wiele z tych przedsiębiorstw to małe i nader elastyczne firmy), mają nieuczciwą przewagę konkurencyjną nad ekstrawertywnymi przedsiębiorstwami, które nie mogą stosować podobnych praktyk, i w ten sposób osłabiają ostatecznie konkurencyjność państw członkowskich;

7. zgadza się z ustaleniami zawartymi w sprawozdaniu OECD na temat kwestii erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków[2], a także co do potrzeby nowej interpretacji koncepcji stałej siedziby jako głównej podstawy opodatkowania; uważa, że zasadniczo opodatkowanie powinno mieć miejsce tam, gdzie prowadzona jest działalność gospodarcza generująca zyski (zasada pochodzenia dochodów);

8. podkreśla, że postępowania sądowe w sprawach o oszustwa podatkowe są uciążliwe i długotrwałe, a ci, którzy zostaną w końcu uznani za winnych, otrzymują stosunkowo łagodne wyroki, co powoduje, że oszustwa podatkowe stają się przestępstwem niskiego ryzyka;

9. w związku z tym domaga się wzmocnienia ram prawnych Unii Europejskiej dotyczących zajmowania i konfiskaty aktywów, w tym również bez orzeczenia sądowego, poprzez zajmowanie własności, co do której na podstawie kryteriów prawa cywilnego ustalono, że stanowi ona dochód z działalności przestępczej lub środek do jej prowadzenia, zgodnie z zasadą podążania śladem pieniędzy;

10. popiera apel OECD i G20 o globalny i kompleksowy plan działania w oparciu o dogłębną analizę zidentyfikowanych praktyk powodujących erozję podstawy opodatkowania i służących przenoszeniu zysków w celu przedstawienia konkretnych rozwiązań z myślą o dostosowaniu międzynarodowych standardów do obecnych globalnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej;

11. podkreśla, że należy zachęcać do uprawiania niezależnego dziennikarstwa śledczego będącego ważnym narzędziem ujawniania oszustw, korupcji i przestępczości zorganizowanej;

12. jest głęboko zaniepokojony rozmiarem działalności finansowej prowadzonej w innych państwach, co ujawnił przeciek z kwietnia; podkreśla, że ocenia się, że od 16 do 25 bln EUR jest ukrytych w rajach podatkowych i stąd kwoty te nie są objęte normalnymi obiegami finansowymi; ze względu na wpływ tych praktyk na interesy finansowe Unii, wzywa Radę do pilnego podjęcia środków zmierzających do wyeliminowania możliwości przekierowywania kapitału z państw członkowskich do rajów podatkowych, takich jak obowiązkowe uzyskiwanie przez każdą instytucję finansową uprzedniego zezwolenia na przekazywanie środków finansowych z rajów podatkowych lub otrzymywanie ich;

13. podkreśla potencjał administracji elektronicznej pod względem zwiększenia przejrzystości, a także zwalczania nadużyć finansowych i korupcji, a tym samym zabezpieczania funduszy publicznych; podkreśla potrzebę ustawodawstwa umożliwiającego ciągłe innowacje; podkreśla, że UE pozostaje w tyle za swoimi partnerami przemysłowymi, między innymi z powodu braku interoperacyjności systemów[3]; podkreśla, że UE musi wzmóc wysiłki na rzecz wprowadzania nowych form administracji elektronicznej, co może zapewnić większą przejrzystość finansów publicznych oraz umożliwić organom podatkowym śledzenie transakcji biznesowych w czasie rzeczywistym w celu przeciwdziałania uchylaniu się od opodatkowania;

14. wzywa Komisję do zajęcia się problemem rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych między różnymi systemami podatkowymi w państwach członkowskich;

15. wzywa państwa członkowskie do niezawierania dwustronnych porozumień podatkowych z krajami trzecimi oraz zachęca Komisję do kontynuowania wysiłków na rzecz zawierania umów podatkowych między całą UE a krajami trzecimi; zwraca się do Komisji również o sprawdzenie, czy obowiązujące dwustronne porozumienia podatkowe między państwami członkowskimi a krajami trzecimi sprzyjają unikaniu płacenia podatków przez przedsiębiorstwa z innych państw członkowskich, a także o przedstawienie wniosków dotyczących rozwiązania tej kwestii, w tym również przeglądu wszelkich tego rodzaju porozumień;

16. tymczasem sugeruje, aby przed podpisaniem lub ostatecznym zawarciem dwustronnego porozumienia podatkowego jego tekst był przedkładany Komisji, która w ciągu miesiąca przedstawi publiczną i uzasadnioną opinię na jego temat;

17. ponownie podkreśla znaczenie sprawozdawczości przedsiębiorstw z poszczególnych krajów, które prowadzą działalność transgraniczną, i podkreśla, że dotyczy to również instytucji finansowych;

18. zachęca Komisję i Radę do dyskusji na temat sposobów zbliżenia ustawodawstwa w zakresie podstawy opodatkowania osób prawnych, m.in. w celu rozwiązania problemu unikania płacenia podatków, a także do regularnego informowania Parlamentu Europejskiego o takich dyskusjach i wypływających z nich wnioskach;

19. wzywa Komisję do przedstawienia wniosków w sprawie niedopuszczania przedsiębiorstw do europejskich procedur przetargowych i uniemożliwiania im otrzymywania dotacji europejskich, jeżeli zostały one uznane za winne uchylania się od opodatkowania;

Podatek od wartości dodanej

20. zauważa jednak, że skoro podatek VAT jest zasobem własnym, to uchylanie się od opodatkowania w obszarze VAT ma bezpośredni wpływ zarówno na gospodarkę państw członkowskich, jak i na budżet UE; przypomina, że zgodnie ze sformułowaniem, jakiego użył Trybunał Obrachunkowy, „uchylanie się od podatku VAT narusza interesy finansowe państw członkowskich. Ma ono również wpływ na budżet UE, gdyż prowadzi do pomniejszenia zasobów własnych opartych na VAT. Strata kompensowana jest z zasobów własnych opartych na DNB, co zakłóca wysokość wkładów poszczególnych państw członkowskich do budżetu UE. Ponadto oszustwa podatkowe podważają funkcjonowanie rynku wewnętrznego i uniemożliwiają uczciwą konkurencję” [4];

21. zauważa, że unijny system VAT zapewnia znaczącą część dochodów publicznych – 21% w 2009 r. [5], lecz jest także przyczyną wysokiego poziomu zarówno niepotrzebnych kosztów przestrzegania przepisów, jak i unikania opodatkowania opodatkowania;

22. podkreśla, że od momentu wprowadzenia VAT sposób jego pobierania nie uległ zmianie; podkreśla, że ponieważ sposób ten jest przestarzały ze względu na wiele zmian technologicznych i gospodarczych, które w międzyczasie zaszły, to jego ciągłe stosowanie prowadzi do znacznych strat;

23. podkreśla, że niezbyt ścisła współpraca transgraniczna między organami podatkowymi państw członkowskich osłabia proces właściwego wdrożenia unijnych ram regulacyjnych w zakresie podatku VAT, sprzyja oszustwom i przestępczości zorganizowanej oraz prowadzi do znacznych strat, takich jak w przypadku niespójnego stosowania procedury celnej nr 42; ubolewa nad brakiem spójnego przetwarzania numerów identyfikacji podatkowej VAT na szczeblu administracji celnej; jest zdania, że europejski numer identyfikacji podatkowej przyczyniłby się do poprawy przejrzystości i umożliwił bardziej jednolite zarządzanie w ramach procedury celnej nr 42; wobec tego wzywa Komisję do jak najszybszego przeprowadzenia oceny skutków w tej dziedzinie;

24. ubolewa nad faktem, że nadal pozostają zablokowane w Radzie dwie ważne inicjatywy zmierzające do zwalczania nadużyć finansowych związanych z VAT, mianowicie wniosek dotyczący dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do mechanizmu szybkiego reagowania na nadużycia związane z podatkiem VAT (COM(2012)0428) oraz wniosek dotyczący dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w zakresie fakultatywnego i tymczasowego stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w związku z dostawami niektórych towarów i usług podatnych na oszustwa (COM(2009)0511);

25. wzywa Komisję do przedłożenia wniosku z myślą o umożliwieniu rozpoczęcia negocjacji w sprawie porozumień dwustronnych między UE i krajami spoza UE, które to negocjacje miałyby na celu wprowadzenie skutecznego systemu obowiązkowej współpracy administracyjnej w dziedzinie podatku VAT;

Cła

26. podkreśla, że prawidłowe funkcjonowanie systemu celnego ma bezpośrednie skutki dla obliczania VAT; jest głęboko zaniepokojony, że kontrole celne w UE nie działają prawidłowo, co skutkuje znacznymi stratami w podatku VAT[6]; uważa za niedopuszczalne, że w większości państw członkowskich organy podatkowe nie mają bezpośredniego dostępu do danych celnych i z tego względu zautomatyzowana kontrola krzyżowa z danymi podatkowymi nie jest możliwa; zwraca uwagę na fakt, że zajmujący się przestępczością zorganizowaną dobrze wiedzą o słabościach obecnego systemu;

27. ubolewa nad faktem, że Komisja i państwa członkowskie nie były w stanie zapewnić terminowego wprowadzenia w życie zmodernizowanego kodeksu celnego; podkreśla, że szacowane korzyści gospodarcze utracone w wyniku opóźnienia we wprowadzaniu nowego kodeksu celnego wynoszą ok. 2,5 mld EUR rocznych oszczędności operacyjnych w kosztach przestrzegania przepisów oraz aż 50 mld EUR na rozszerzonym międzynarodowym rynku handlowym[7];

28. zwraca uwagę, że w świetle sprawozdania OLAF za rok 2011 oraz dokonanego przezeń przeglądu postępów w zakresie działań sądowych w ramach działań podjętych w latach 2006–2011, w którym to sprawozdaniu stwierdzono, że w przypadku ponad połowy działań oczekuje się na orzeczenie sądu, szczególną uwagę należy zwrócić na przypadki dotyczące oszustw celnych, gdyż dziedzina ta charakteryzuje się jednym z najwyższych wskaźników korupcji systemowej w Europie[8];

29. wyraża ubolewanie, że z olbrzymich sum płaconych Unii przez największe przedsiębiorstwa tytoniowe na podstawie umów jedynie 9,7% przekazuje się na środki i programy przeciwdziałające nadużyciom finansowym, a pozostałe 90,3% stanowi wpływ do budżetów państw członkowskich i nie jest jasno przypisywane do programów bądź działalności w zakresie przeciwdziałania nadużyciom;

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	23.4.2013
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	17 1 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Zigmantas Balčytis, Zuzana Brzobohatá, Andrea Češková, Tamás Deutsch, Jens Geier, Gerben-Jan Gerbrandy, Ingeborg Gräßle, Monica Luisa Macovei, Jan Mulder, Eva Ortiz Vilella, Monika Panayotova, Crescenzio Rivellini, Theodoros Skylakakis, Bart Staes, Michael Theurer
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Cornelis de Jong, Karin Kadenbach, Ivailo Kalfin, Derek Vaughan

[1] Richard Murphy FCA, Tax Research UK: Usunięcie europejskiej luki podatkowej, sprawozdanie Grupy Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim, http://www.socialistsanddemocrats.eu/gpes/media3/documents/3842_EN_richard_murphy_eu_tax_gap_en_120229.pdf
[2] OECD (2013) Addressing Base Erosion and Profit Shifting, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264192744-en.
[3] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Europejska agenda cyfrowa (COM(2010)245).
[4] Sprawozdanie specjalne Trybunału Obrachunkowego nr 13/2011, s. 11, ust. 5.
[5] Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej, Departament Tematyczny A (Polityka Gospodarcza i Naukowa): „Simplifying and Modernising VAT in the Digital Single Market” (IP/A/IMCO/ST/2012_03), wrzesień 2012, http://www.europarl.europa.eu/committees/en/studiesdownload.html?languageDocument=EN&file=75179
[6] Trybunał Obrachunkowy w swoim sprawozdaniu specjalnym nr 13/2011 ustalił, że samo stosowanie procedury celnej 42 przyczyniło się w 2009 r. do obliczonych na zasadzie ekstrapolacji strat wynoszących 2 200 mln EUR w siedmiu państwach członkowskich zbadanych przez Trybunał, co stanowi 29% teoretycznie należnego podatku VAT od podstawy opodatkowania dla wszystkich przywozów dokonanych w ramach procedury celnej 42 w 2009 r. w tych państwach.
[7] Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej, Departament Tematyczny A (Polityka Gospodarcza i Naukowa): „Roadmap to Digital Single Market” (IP/A/IMCO/NT/2012-13), sierpień 2012, http://www.europarl.europa.eu/document/activities/cont/201209/20120914ATT51402/20120914ATT51402EN.pdf
[8] Dokument tematyczny dotyczący dziedzin korupcji systemowej w administracji publicznej państw członkowskich oraz środków mających na celu przeciwdziałanie jej negatywnym skutkom dla UE, Komisja ds. Przestępczości Zorganizowanej, Korupcji i Prania Pieniędzy, listopad 2012 r.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	24.4.2013
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	29 1 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Jean-Paul Besset, Sharon Bowles, Udo Bullmann, Nikolaos Chountis, George Sabin Cutaş, Leonardo Domenici, Diogo Feio, Elisa Ferreira, Ildikó Gáll-Pelcz, Jean-Paul Gauzès, Sven Giegold, Liem Hoang Ngoc, Gunnar Hökmark, Rodi Kratsa-Tsagaropoulou, Philippe Lamberts, Astrid Lulling, Hans-Peter Martin, Sławomir Nitras, Ivari Padar, Anni Podimata, Antolín Sánchez Presedo, Theodor Dumitru Stolojan, Kay Swinburne, Sampo Terho, Marianne Thyssen
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Fabrizio Bertot, Herbert Dorfmann, Sari Essayah, Krišjānis Kariņš, Olle Ludvigsson, Sirpa Pietikäinen, Nils Torvalds
Zastępca(y) (art. 187 ust. 2) obecny(i) podczas głosowania końcowego	María Auxiliadora Correa Zamora, Iratxe García Pérez, Hubert Pirker

Informacja prawna - Polityka ochrony prywatności