ΣΥΣΤΑΣΗ σχετικά με πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την εξουσιοδότηση των κρατών μελών να κυρώσουν, προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη σύμβαση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του 2011 σχετικά με την αξιοπρεπή εργασία για το οικιακό προσωπικό (σύμβαση αριθ. 189)

18.11.2013 - (11462/2013 – C7‑0234/2013 – 2013/0085(NLE)) - ***

Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων
Εισηγήτρια: Inês Cristina Zuber
PR_NLE-AP_art90

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την εξουσιοδότηση των κρατών μελών να κυρώσουν, προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη σύμβαση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του 2011 σχετικά με την αξιοπρεπή εργασία για το οικιακό προσωπικό (σύμβαση αριθ. 189)

(11462/2013 – C7‑0234/2013 – 2013/0085(NLE))

(Έγκριση)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–   έχοντας υπόψη το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου (11462/2013),

–   έχοντας υπόψη την αίτηση του Συμβουλίου για τη χορήγηση έγκρισης, σύμφωνα με το άρθρο 153, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 6, εδάφιο 2, στοιχείο (α), σημείο (v) και το άρθρο 218 παράγραφος 8, εδάφιο 1, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (C7‑0234/2013),

–   έχοντας υπόψη το άρθρο 81 και το άρθρο 90 παράγραφος 7 του Κανονισμού του,

–   έχοντας υπόψη τη σύσταση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (A7-0394/2013),

1.  εγκρίνει το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου·

2.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει τη θέση του Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Πλαίσιο της πρότασης

Η σύμβαση αριθ. 189 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για το οικιακό προσωπικό, που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2011 και ετέθη σε ισχύ στις 5 Σεπτεμβρίου, ορίζει ότι τα κράτη μέλη που την υπογράφουν οφείλουν να λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας με κοινωνικά δικαιώματα καθώς και αποτροπή της βίας και της παιδικής εργασίας στο πλαίσιο της οικιακής απασχόλησης.

Στις 21 Μαρτίου 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση απόφασης του Συμβουλίου που εξουσιοδοτεί τα κράτη μέλη να κυρώσουν τη Σύμβαση (CΟΜ (2013) 152). Η εξουσιοδότηση αυτή είναι αναγκαία, εφόσον ορισμένες πτυχές της Σύμβασης εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΕΕ. Με την παρούσα έκθεση, το ΕΚ καλείται να δώσει ώθηση στην όλη διαδικασία.

Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι ορισμένες χώρες, ιδίως χώρες αφετηρίας μεταναστευτικών ροών, έχουν ήδη υπογράψει τη σύμβαση: η Βολιβία, τον Απρίλιο του 2013, ο Μαυρίκιος, τον Σεπτέμβριο του 2012, η Νικαράγουα, τον Ιανουάριο του 2013, η Παραγουάη τον Μάιο του 2013, οι Φιλιππίνες, τον Σεπτέμβριο του 2012, η Νότια Αφρική, τον Ιούνιο του 2013 και η Ουρουγουάη, τον Ιούνιο του 2012. Στην ΕΕ, επίσης, ορισμένες χώρες έχουν ήδη κυρώσει τη σύμβαση: συγκεκριμένα, δε η Ιταλία, τον Ιανουάριο του 2013, ενώ δύο άλλες χώρες – η Γερμανία και το Βέλγιο – προτίθενται να το πράξουν σύντομα . Στη Λατινική Αμερική, χώρες όπως η Δομινικανή Δημοκρατία, η Κολομβία, η Αργεντινή και η Κόστα Ρίκα έχουν ήδη δηλώσει ότι επιθυμούν να υπογράψουν τη σύμβαση.

Τα βασικά σημεία της σύμβασης

Βασικός στόχος της σύμβασης είναι η αναγνώριση της αξίας των οικιακών βοηθών, παρέχει δε ορισμένες εγγυήσεις, μεταξύ των οποίων:

- αναγνώριση της σημασίας του οικιακού προσωπικού για την οικονομία·

- αναγνώριση του γεγονότος ότι η οικιακή εργασία έχει υποτιμηθεί και αγνοηθεί και ότι αυτοί που την εκτελούν είναι, κυρίως, γυναίκες και νεαρές κοπέλες, πολλές εκ των οποίων είναι μετανάστριες ή ανήκουν σε μειονεκτούσες ομάδες, ευρισκόμενες συνεπώς σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση·

- προσδιορισμός του οικιακού προσωπικού ως προσώπων που εκτελούν οικιακές εργασίες στο πλαίσιο μιας εργασιακής σχέσης·

- έγκριση μέτρων από τα συμβαλλόμενα κράτη τα οποία θα τηρούν, προωθούν και εφαρμόζουν τις αρχές και τα θεμελιώδη δικαιώματα της εργασίας (ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, συνδικαλιστικές ελευθερίες και ουσιαστική αναγνώριση του δικαιώματος για συλλογικές διαπραγματεύσεις, εξάλειψη πάσης μορφής καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας, ουσιαστική κατάργηση της παιδικής εργασίας, εξάλειψη των διακρίσεων στον τομέα της εργασίας), τα οποία συνιστούν ταυτόχρονα και ανθρώπινα δικαιώματα·

- καθορισμό της ελάχιστης ηλικίας για το οικιακό προσωπικό, σύμφωνα με τις συμβάσεις 138 και 182, η οποία επ' ουδενί δύναται να είναι κατώτερη αυτής που προβλέπεται από την εθνική νομοθεσία για τους εργαζομένους, καθώς και εγγύηση του ότι άτομα κάτω των 18 ετών δεν στερούνται του δικαιώματος στην εκπαίδευση·

- εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης που θα κατοχυρώνουν την ιδιωτική ζωή των οικιακών βοηθών οι οποίοι διαμένουν και εργάζονται στην ίδια οικία, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται ή να παραμένουν στην οικία αυτή κατά τις περιόδους ανάπαυσης ή διακοπών·

- διασφάλιση ότι το οικιακό προσωπικό θα ενημερώνεται επαρκώς και κατά τρόπο κατανοητό σχετικά με τους όρους εργασίας του και, κατά το δυνατόν, μέσω γραπτής σύμβασης (τόπος εργασίας, ημερομηνία έναρξης και λήξης της σύμβασης, είδος της εργασίας που θα εκτελεί, αμοιβή με καθορισμό της περιοδικότητας και της μεθόδου υπολογισμού, ωράριο εργασίας, ετήσιες διακοπές με αποδοχές, ημερήσια και εβδομαδιαία περίοδος ανάπαυσης, διατροφή και στέγη, ανάλογα με την περίπτωση, που δεν μπορούν να αφαιρούνται από τον καταβαλλόμενο μισθό, δοκιμαστική περίοδος, όροι επαναπατρισμού, ενδεχομένως και προθεσμία ειδοποίησης σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης )·

- νομική υποχρέωση σύμφωνα με την οποία ένας αλλοδαπός οικιακός βοηθός που προσλαμβάνεται σε μία χώρα για να παρέχει υπηρεσίες σε άλλη χώρα, θα πρέπει προτού διαβεί τα σύνορα να έχει λάβει έγγραφη προσφορά ή σύμβαση εργασίας στη χώρα στην οποία θα παρέχει υπηρεσίες

- ισότητα μεταχείρισης μεταξύ των οικιακών βοηθών και των λοιπών εργαζομένων, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία ή τις συλλογικές συμβάσεις, όσον αφορά το ωράριο εργασίας, την αποζημίωση για την υπερωριακή εργασία, τις ημερήσιες και εβδομαδιαίες περιόδους ανάπαυσης και τις διακοπές με αποδοχές, κοινωνική ασφάλιση, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της μητρότητας·

- περίοδο εβδομαδιαίας ανάπαυσης που ανέρχεται τουλάχιστον σε ένα συνεχές εικοσιτετράωρο·

- κατώτατο μισθό, όπου αυτός υπάρχει για τους οικιακούς βοηθούς χωρίς διακρίσεις στις απολαβές λόγω φύλου·

- δικαίωμα του οικιακού προσωπικού σε ασφαλή και υγιεινό χώρο εργασίας·

- αποτελεσματική προστασία έναντι καταχρηστικών πρακτικών εις βάρος του οικιακού προσωπικού, το οποίο προσλαμβάνεται ή τοποθετείται σε σπίτια από ιδιωτικά πρακτορεία εύρεσης εργασίας·

- αποτελεσματική πρόσβαση των οικιακών βοηθών στα δικαστήρια, σε μηχανισμούς επίλυσης διαφορών, σε μηχανισμούς προσφυγής, υπό συνθήκες ίδιες με αυτές των εργαζομένων εν γένει·

- αποτελεσματική επιθεώρηση εργασίας και εφαρμογής κανόνων και κυρώσεων από τα συμβαλλόμενα κράτη.

Παρατηρήσεις

Σύμφωνα με τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, υπάρχουν στην ΕΕ 2 600 000 οικιακοί βοηθοί, εκ των οποίων το 89% είναι γυναίκες και το ήμισυ εξ αυτών μετανάστες. Οι οικιακοί βοηθοί είναι μία από τις λιγότερο προστατευόμενες και πιο αφανείς κατηγορίες εργαζομένων, λαμβανομένου υπόψη του «απομονωμένου» και ατομικού χαρακτήρα της. Για τον λόγο αυτό είναι δύσκολο πολλές φορές να ενημερώνονται οι οικιακοί βοηθοί για τα δικαιώματά τους και να οργανώνονται σε ενώσεις και συνδικάτα που να εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους και, με τον τρόπο αυτό, να αισθάνονται πιο προστατευμένοι στην διεκδίκηση των εργατικών και κοινωνικών τους δικαιωμάτων.

Σε πολλές χώρες της ΕΕ, οι οικιακοί βοηθοί βιώνουν, μεταξύ άλλων, αβεβαιότητα, απουσία εργασιακής σύμβασης, καθυστερήσεις στην καταβολή των μισθών, απαιτήσεις υπερωριακής απασχόλησης χωρίς την οφειλόμενη αμοιβή, μη σεβασμό των δικαιωμάτων για άδειες και ανάπαυση, μη πληρωμή των αργιών και των διακοπών και μη καταβολή των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.

Η σύμβαση αριθ. 189 της ΔΟΕ επιβάλλει την προστασία των οικιακών βοηθών που, καθώς συχνά είναι γυναίκες και μετανάστριες, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και πέφτουν πολύ συχνά θύματα διακρίσεων και διαφόρων μορφών βίας που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η σύμβαση ορίζει ότι η κύρωσή της δεν θίγει τυχόν ευνοϊκότερες διατάξεις που εφαρμόζονται όσον αφορά τα δικαιώματα των οικιακών βοηθών (άρθρο 19).

Η εισηγήτρια επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή στα εξής ζητήματα:

- Το άρθρο 8 της σύμβασης αναφέρεται στην προστασία των μεταναστών οικιακών βοηθών και προβλέπει ότι, προτού ο εργαζόμενος εισέλθει στην χώρα υποδοχής, πρέπει να υπάρχει σύμβαση ή προσφορά εργασίας από τον εργοδότη. Σύμφωνα με την παράγραφο 2, η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει για τις ζώνες περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης, συνεπώς δεν υπάρχει ασυμβίβαστο μεταξύ της σύμβασης και της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της ΕΕ. Είναι ωστόσο γνωστό ότι λαμβάνει χώρα σωματεμπόριο και, συγκεκριμένα, διακίνηση γυναικών, όχι μόνον από τρίτες χώρες προς την ΕΕ αλλά, επίσης, μεταξύ χωρών της ΕΕ. Για τον λόγο αυτό η εισηγήτρια θεωρεί ότι τα κράτη πρέπει να ελέγχουν με ιδιαίτερη προσοχή τις συμβάσεις που συνάπτονται σε αυτά, κυρίως από ιδιωτικά πρακτορεία εύρεσης εργασίας, για την πρόσληψη ατόμων από άλλες χώρες που επιθυμούν να εργαστούν ως οικιακοί βοηθοί (όπως αναφέρεται στο σημείο 26.2 της σύστασης που συνδέεται με την υπό εξέταση σύμβαση).

- Το σημείο 20 της προαναφερθείσας σύστασης εφιστά την προσοχή στα ειδικά προβλήματα του οικιακού προσωπικού που εργάζεται για διάφορους εργοδότες και που πληρώνεται, κατά κανόνα, με την ώρα ή με την ημέρα. Οι εργαζόμενοι αυτοί, είναι όντως ακόμα πιο ευάλωτοι. Τα κράτη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι αυτοί δεν θα έχουν μικρότερη κοινωνική και εργασιακή κάλυψη από τους υπόλοιπους, ιδίως δε ότι οι εργοδότες θα καταβάλουν κανονικά τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Σε ό,τι αφορά τις αμοιβές είναι σημαντικό να διασφαλισθεί ότι οι μισθοί θα αντιστοιχούν, τουλάχιστον, στους κατώτερους εθνικούς μισθούς που έχουν κατοχυρωθεί νομοθετικά στα εθνικά συστήματα, όπως ορίζει η σύμβαση.

- Οι πολιτικές με τις οποίες ασκούνται πιέσεις στους μισθούς και στα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων εν γένει, αποτυπώνονται σε μεγαλύτερο και πιο αρνητικό βαθμό στους όρους εργασίας των λιγότερο προστατευόμενων εργαζομένων, όπως είναι οι οικιακοί βοηθοί. Η εφαρμογή πολιτικών ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων – διευκόλυνση των απολύσεων, μείωση των μισθών και συντάξεων, αποκεφαλαιοποίηση των καθεστώτων κοινωνικής ασφάλισης, νομιμοποίηση των επισφαλών συμβάσεων εργασίας, αύξηση του ωραρίου εργασίας, δήθεν «αυτοαπασχόληση» ενώ πρόκειται για μόνιμα καθήκοντα, υποβάθμιση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, μεταξύ άλλων – αντιστρατεύεται αναμφισβήτητα με τις αρχές προστασίας των εργαζομένων που απορρέουν από τη σύμβαση αυτή. Για τον λόγο αυτό η εισηγήτρια θεωρεί ότι κατάργηση των πολιτικών – οι οποίες έχουν επιβληθεί κυρίως από το ευρωπαϊκό εξάμηνο, την οικονομική διακυβέρνηση, τις πολιτικές δημοσιονομικής εξυγίανσης που εφαρμόζουν οι τριμερείς (ΕΕ και ΔΝΤ) – είναι θεμελιώδους σημασίας και απαραίτητη για τη συνεπή υλοποίηση των αρχών της προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων τις οποίες θεσπίζει η υπό εξέταση σύμβαση.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	14.11.2013
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	28 0 2
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Regina Bastos, Edit Bauer, Jean-Luc Bennahmias, Phil Bennion, Pervenche Berès, Philippe Boulland, Alejandro Cercas, Ole Christensen, Emer Costello, Frédéric Daerden, Sari Essayah, Thomas Händel, Danuta Jazłowiecka, Ádám Kósa, Jean Lambert, Thomas Mann, Elisabeth Morin-Chartier, Licia Ronzulli, Elisabeth Schroedter, Nicole Sinclaire, Traian Ungureanu, Inês Cristina Zuber, Κωνσταντίνος Πουπάκης
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Claudette Abela Baldacchino, Georges Bach, Martin Kastler, Evelyn Regner
Αναπληρωτές (άρθρο 187, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Sylvie Guillaume, Pavel Poc, Gabriele Stauner