SPRAWOZDANIE w sprawie stosowania dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych
19.12.2013 - (2013/2116(INI))
Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów
Sprawozdawca: Robert Rochefort
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie stosowania dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych
Parlament Europejski,
– uwzględniając dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym („dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”)[1],
– uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego zatytułowane „Pierwsze sprawozdanie w sprawie stosowania dyrektywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych” (COM(2013)0139),
– uwzględniając komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady oraz Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie stosowania dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych (COM(2013)0138),
– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów („rozporządzenie w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów”)[2],
– uwzględniając dyrektywę 98/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów[3],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 stycznia 2009 r. w sprawie transpozycji, wdrażania i egzekwowania dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz dyrektywy 2006/114/WE dotyczącej reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej[4],
– uwzględniając rezolucję z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wpływu reklamy na zachowania konsumentów[5] oraz dotyczącą jej odpowiedź Komisji przyjętą 30 marca 2011 r.;
– uwzględniając analizę zatytułowaną „Transpozycja i wykonanie dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych oraz dyrektywy 2006/114/WE dotyczącej reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej”, sporządzoną na zlecenie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów[6],
– uwzględniając art. 48 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz opinię Komisji Prawnej (A7-0474/2013),
A. mając na uwadze, że konsumpcja jest jedną z głównych sił napędowych wzrostu w Unii Europejskiej, przez co konsumenci odgrywają istotną rolę w gospodarce europejskiej;
B. mając na uwadze, że ochrona konsumentów i ich praw stanowi jedną z podstawowych wartości Unii;
C. mając na uwadze, że dyrektywa 2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych jest głównym narzędziem prawnym Unii regulującym kwestie reklamy wprowadzającej w błąd i innych nieuczciwych praktyk w transakcjach pomiędzy przedsiębiorstwami i konsumentami;
D. mając na uwadze, że poprzez klauzulę o „jednolitym rynku” w dyrektywie tej dąży się do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów w całej Unii i do zwiększenia poziomu zaufania konsumentów do jednolitego rynku, przy jednoczesnym zagwarantowaniu przedsiębiorstwom większego bezpieczeństwa prawnego, jak również zmniejszenia przeszkód w handlu transgranicznym;
E. mając na uwadze, że dyrektywa 2005/29/WE była bardzo różnie stosowana w poszczególnych państwach członkowskich;
F. mając na uwadze, że tymczasowe odstępstwa umożliwiające państwom członkowskim dalsze stosowanie przepisów krajowych, które miały bardziej rygorystyczny lub nakazowy charakter niż dyrektywa oraz wdrażały klauzule minimalnej harmonizacji zawarte w innych unijnych przepisach, wygasły w dniu 12 czerwca 2013 r.;
G. mając na uwadze, że państwa członkowskie, które wyrażają taką wolę, mogą rozszerzyć zakres stosowania dyrektywy o relacje między przedsiębiorstwami, oraz że do chwili obecnej tylko cztery kraje podjęły taką decyzję;
H. mając na uwadze, że Komisja zapowiedziała, iż wkrótce wystąpi z wnioskiem o rewizję dyrektywy 2006/114/WE dotyczącej reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej, w której szczególnie uwzględnione zostaną relacje między przedsiębiorstwami;
I. mając na uwadze, że rozwój gospodarki cyfrowej i wszystkie jej technologiczne zastosowania zrewolucjonizowały metody zakupów oraz sposób, w jaki przedsiębiorstwa sprzedają i reklamują swoje towary i usługi;
J. mając na uwadze, że niektóre przedsiębiorstwa, zwłaszcza te najmniejsze, a także wielu konsumentów wciąż nie wie o prawach przysługujących konsumentom w Europie;
K. mając na uwadze, że konieczne jest wzmocnienie roli stowarzyszeń konsumentów oraz umożliwienie im zwiększenia ich potencjału;
1. podkreśla skuteczność regulacji prawnych wprowadzonych przez przedmiotową dyrektywę oraz rolę, jaką dyrektywa ta odgrywa w zwiększaniu zaufania konsumentów i handlowców do transakcji na rynku wewnętrznym (zwłaszcza transakcji transgranicznych), a także w zapewnianiu przedsiębiorstwom większego bezpieczeństwa prawnego oraz we wzmacnianiu ochrony konsumentów w Unii; przypomina, że rozbieżności w stosowaniu przedmiotowej dyrektywy zagrażają jej skuteczności;
2. wyraża ubolewanie, że pomimo przepisów dyrektywy 2006/114/WE zmierzających do wyeliminowania praktyk wprowadzających w błąd w dziedzinie reklamy w odniesieniu do relacji między przedsiębiorstwami, niektóre praktyki tego typu, szczególnie takie jak oszustwa dotyczące katalogów firmowych, nie zanikają; odnotowuje, że Komisja zamierza wkrótce wystąpić z wnioskiem o zmianę dyrektywy 2006/114/WE dotyczącej relacji między przedsiębiorstwami w celu bardziej skutecznego zwalczania takich praktyk; sugeruje, że w tym kontekście Komisja mogłaby w przypadku dyrektywy 2006/114/WE, podobnie jak ma to miejsce w przypadku dyrektywy 2005/29/WE, wziąć pod uwagę korzyści płynące z ukierunkowanej czarnej listy praktyk handlowych, które należy uznać za nieuczciwe we wszelkich okolicznościach w relacjach między przedsiębiorstwami; niemniej jednak nie uważa za stosowne, by rozszerzenie zakresu dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej stosunków między przedsiębiorstwami i konsumentami o nieuczciwe praktyki handlowe między przedsiębiorstwami nastąpiło w najbliższej przyszłości;
3. zwraca się do Komisji o doprecyzowanie powiązania dyrektyw 2005/29/WE i 2006/114/WE, aby zagwarantować wszystkim podmiotom gospodarczym Unii, a zwłaszcza konsumentom i MŚP, wysoki poziom ochrony przed oszukańczymi lub nieuczciwymi praktykami i zwiększyć w ten sposób poziom zaufania w obrębie rynku wewnętrznego;
4. uważa, że odstępstwa przewidziane dla sektorów nieruchomości i usług finansowych są uzasadnione i że ich utrzymanie jest właściwe;
5. uważa, że na tym etapie poszerzenie „czarnej listy” w załączniku I nie jest zasadne; niemniej jednak wzywa Komisję do sporządzenia listy praktyk zdefiniowanych jako nieuczciwe przez organy krajowe w oparciu o ogólne zasady dyrektywy w celu oceny ewentualnej potrzeby takiego poszerzenia w przyszłości;
6. zauważa, że w przypadku pewnych form stosunków między konsumentami i przedsiębiorcami konsumenci mogą paść ofiarą nieuczciwych praktyk handlowych, np. w przypadku sprzedaży produktu handlowcom; wzywa Komisję do zbadania problemów tej natury i, w stosownych przypadkach, zbadania ukierunkowanych i praktycznych rozwiązań, które mogą między innymi zawierać bardziej elastyczne interpretacje przepisów dyrektywy 2005/29/WE w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych i które mogłyby zostać wyjaśnione w wytycznych Komisji dotyczących stosowania tej dyrektywy;
7. przypomina, że od dnia 12 czerwca 2013 r. państwa członkowskie nie mogą już stosować przepisów zachowanych do tej pory na zasadzie tymczasowych odstępstw; wzywa zatem państwa członkowskie do zastosowania się do tekstu dyrektywy w możliwie jak najkrótszym terminie; równocześnie wzywa Komisję, by przeanalizowała, jak państwa członkowskie transponowały dyrektywę, szczególnie jeśli chodzi o krajowe zakazy, które nie zostały ujęte w załączniku I, a także by przedstawiła Parlamentowi i Radzie w ciągu dwóch lat nowe kompleksowe sprawozdanie ze stosowania tej dyrektywy, które będzie zawierało w szczególności analizę zakresu dalszej harmonizacji i upraszczania prawa wspólnotowego związanego z ochroną konsumentów oraz propozycje wszelkich niezbędnych środków, które należy podjąć na szczeblu wspólnotowym, by zapewnić utrzymanie wysokiego poziomu ochrony konsumentów;
8. potwierdza znaczenie i absolutną konieczność całościowego i jednolitego stosowania oraz adekwatnego wdrażania dyrektywy przez państwa członkowskie w celu wyeliminowania niepewności prawa oraz niepewności operacyjnej, z jaką mają do czynienia przedsiębiorstwa działające na szczeblu transgranicznym; z zaniepokojeniem odnotowuje fakt, że w 2011 i 2012 r. Komisja musiała stosować system zasięgania opinii „EU Pilot”, ponieważ część państw członkowskich nie zdołała właściwie transponować dyrektywy; wzywa państwa członkowskie, by wspierały egzekwowanie dyrektywy na poziomie krajowym wszelkimi dostępnymi sposobami, a w szczególności dzięki odpowiednim zasobom; podkreśla, że bardzo ważne jest pogłębienie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za wdrożenie przedmiotowej dyrektywy oraz nawiązanie zorganizowanego dialogu między organami stosującymi prawo w interesie publicznym i innymi zainteresowanymi stronami, w szczególności organizacjami konsumenckimi;
9. stwierdza, że od upływu terminu wdrożenia dyrektywy w 2007 r. odnotowano liczne przypadki, w których państwa członkowskie nie wdrożyły w sposób prawidłowy lub nie stosowały kluczowych przepisów, zwłaszcza czarnej listy niedozwolonych, wprowadzających w błąd i agresywnych praktyk handlowych; wzywa w związku z tym Komisję do dalszego uważnego monitorowania wykonania dyrektywy, a w razie konieczności do pozywania państw członkowskich, które dopuszczają się naruszeń poprzez niewdrażanie lub niewłaściwe wykonanie dyrektywy, zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; szczególnie wzywa Komisję do pilnego rozwiązania wszelkich nierozstrzygniętych kwestii w związku z konsultacjami rozpoczętymi w 2011 r., albo przez zakończenie postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, albo przez skierowanie ich do Trybunału Sprawiedliwości;
10. popiera Komisję w jej zamiarze stworzenia wykazu wskaźników służących ocenie skuteczności mechanizmu wdrażania dyrektywy przez państwa członkowskie;
11. z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż od momentu transpozycji dyrektywy w państwach członkowskich wzrosła liczba zakupów transgranicznych; przypomina jednak, że aby wspierać zbieżne praktyki stosowane podczas wdrażania oraz zapewnić szybką i skuteczną reakcję, niezbędna jest wzmocniona współpraca i koordynacja między Komisją i władzami krajowymi; zauważa, że należy zwrócić szczególną uwagę na kwestię transgranicznych zakupów internetowych, zwłaszcza w przypadku, gdy internetowe porównywarki cen nie podają w jasny sposób informacji na temat tożsamości przedsiębiorcy prowadzącego daną stronę;
12. potwierdza znaczenie zacieśnienia współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za wykonanie dyrektywy w celu zapewnienia jej pełnego stosowania i prawidłowego wdrożenia przez państwa członkowskie; w tym kontekście zachęca Komisję do przeprowadzenia, zgodnie z jej własnymi zapowiedziami do końca 2014 r., pogłębionej analizy zakresu zastosowania, skuteczności i mechanizmów operacyjnych rozporządzenia w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów („rozporządzenia CPC”); mając na uwadze powyższe, przyjmuje z zadowoleniem niedawne rozpoczęcie przez Komisję konsultacji publicznych w sprawie przeglądu tego rozporządzenia oraz dostępność wyników tych konsultacji we wszystkich językach UE; wzywa zainteresowane strony, by wzięły udział w tych konsultacjach;
13. podkreśla użyteczność akcji kontrolnych przeprowadzanych w ramach rozporządzenia CPC i wzywa Komisję do dalszego rozwoju i zwiększenia skuteczności tych operacji, a także do rozszerzenia ich zakresu; nawołuje Komisję do dokonania syntezy zgromadzonych danych i sporządzenia listy działań podjętych przez Komisję i państwa członkowskie w następstwie tych akcji kontrolnych oraz do upublicznienia swojej analizy, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeby zapewnienia poufności niektórych wrażliwych informacji, które są wykorzystywane w ramach postępowań sądowych na szczeblu krajowym; wzywa Komisję do przedłożenia Parlamentowi sprawozdania z uzyskanych wyników oraz w razie potrzeby do dalszego proponowania dodatkowych środków w celu poprawy funkcjonowania rynku wewnętrznego;
14. zgadza się, że należy podejmować dalsze działania w celu poprawy egzekwowania dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych w odniesieniu do szczególnie zagrożonych konsumentów;
15. wyraża zaniepokojenie w związku z konfliktami interesów oraz manipulowaniem przez niektórych handlowców narzędziami służącymi do wyrażania opinii przez klientów oraz internetowymi porównywarkami cen; w związku z tym pozytywnie ocenia decyzję Komisji w sprawie rozpatrzenia rozwiązań mogących uczynić informacje umieszczane na takich stronach bardziej jasnymi dla konsumentów;
16. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniły odpowiednie stosowanie dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych, zwłaszcza w odniesieniu do „ukrytej” reklamy internetowej w formie komentarzy zamieszczanych na portalach społecznościowych, forach czy blogach, które rzekomo mają być zamieszczane przez samych konsumentów, a w rzeczywistości są wiadomościami o charakterze handlowym lub reklamowym wygenerowanymi lub finansowymi bezpośrednio lub pośrednio przez podmioty gospodarcze; podkreśla szkodliwy wpływ takich praktyk na pewność konsumentów oraz reguły konkurencji; wzywa państwa członkowskie do przedsięwzięcia stosownych działań na rzecz dalszego zapobiegania rozwojowi takich praktyk, w tym poprzez organizowanie kampanii informacyjnych mających na celu ostrzeganie konsumentów przed tymi „ukrytymi” formami reklamy lub poprzez zachęcanie do tworzenia forów obserwatorów/moderatorów, którzy będą specjalnie przeszkoleni i wyczuleni na zagrożenia związane z „ukrytymi” reklamami;
17. podkreśla, że w związku z szybkim rozpowszechnianiem się reklamy online konieczne jest opracowanie odpowiedniej metody monitorowania ochrony zagrożonych grup społecznych, a szczególnie dzieci, oraz dostępu do nich reklamodawców;
18. wyraża ubolewanie, że pomimo aktualnie obowiązujących unijnych regulacji prawnych w dziedzinie cen transportu lotniczego oraz akcji kontrolnych przeprowadzonych w 2007 r. w ramach rozporządzenia CPC w odniesieniu do stron internetowych, na których oferowane są bilety lotnicze, konsumenci nadal padają ofiarą licznych praktyk wprowadzających w błąd w tym sektorze, takich jak pomijanie obowiązkowych kosztów związanych z dodatkowymi opłatami za płatność kartą kredytową lub debetową podczas rezerwacji internetowych; wyraża zaniepokojenie rosnącą liczbą skarg użytkowników stron umożliwiających zakup biletów online, którzy padają ofiarą praktyki znanej powszechnie jako „śledzenie adresów IP”, mającej na celu rejestrowanie liczby połączeń internauty dokonywanych z tego samego adresu IP, a następnie sztuczne zawyżanie cen towaru w zależności od zainteresowania, przejawiającego się większą liczbą podobnych wyszukiwań; zwraca się do Komisji, by zbadała, jak częsta jest ta praktyka powodująca nieuczciwą konkurencję i stanowiąca niewłaściwe wykorzystywanie danych osobowych użytkowników, i w stosownym przypadku zaproponowała odpowiedni akt prawny w celu ochrony interesów użytkowników;
19. uważa, że kary za naruszenie dyrektywy nie powinny w żadnym wypadku być niższe od wielkości zysku zrealizowanego w następstwie nieuczciwej lub wprowadzającej w błąd praktyki; przypomina państwom członkowskim, iż dyrektywa stanowi, że sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające; zwraca się do Komisji o kompilację i analizę danych na temat sankcji stosowanych przez państwa członkowskie oraz skuteczności systemów ich egzekwowania, zwłaszcza w odniesieniu do stopnia złożoności i czasu trwania procedur egzekwowania; wzywa Komisję do przedstawienia Parlamentowi wyników tej analizy;
20. przyjmuje z zadowoleniem starania poczynione przez Komisję na rzecz wsparcia państw członkowskich w transpozycji i stosowaniu dyrektywy;
21. pozytywnie ocenia opracowaną przez Komisję bazę danych na temat przepisów krajowych i orzecznictwa dotyczącego nieuczciwych praktykach handlowych, a także uznaje jej przydatność pod względem udostępniania konsumentom dodatkowych informacji; ubolewa, że baza ta jest dostępna jedynie w języku angielskim; zwraca się do Komisji o stopniowe zwiększanie liczby języków, w których baza danych jest dostępna, oraz o poprawę jej widoczności, szczególnie wśród podmiotów gospodarczych; wzywa Komisję, by rozważyła także wprowadzenie dodatkowych instrumentów poszerzających wiedzę MŚP na temat nieuczciwych praktyk handlowych;
22. podkreśla znaczenie wytycznych opracowanych przez Komisję w celu wsparcia procesu wdrażania dyrektywy; pochwala Komisję za zamiar dokonania zmian w tym dokumencie do 2014 r.; zachęca Komisję do prowadzenia prac w przejrzysty sposób i do zasięgania opinii zainteresowanych stron na wszystkich etapach; wzywa Komisję, by w przyszłości kontynuowała regularne aktualizowanie i objaśnianie tych wytycznych; wzywa państwa członkowskie, by w jak największym stopniu uwzględniły te wytyczne oraz wymieniały się najlepszymi praktykami przy ich wdrażaniu; wzywa Komisję do przedstawienia oceny problemów związanych z interpretacją i wdrażaniem, z jakimi regularnie borykały się władze krajowe i zainteresowane strony podczas wdrażania przepisów dyrektywy, aby zbadać, które aspekty wytycznych wymagają poprawy;
23. podkreśla, że określona w przedmiotowej dyrektywie zasada maksymalnej harmonizacji zakłada, że krajowe ustawodawstwo nie może narzucać bardziej surowych przepisów niż te przewidziane w dyrektywie; podkreśla, że Trybunał Sprawiedliwości zinterpretował tę zasadę jako wymóg, zgodnie z którym sprzedaż wiązana i inne promocje handlowe, które trybunał uznaje za nieuczciwe praktyki handlowe i które nie figurują na czarnej liście w załączniku I, mogą być zakazane tylko w konkretnych przypadkach; podkreśla, że ze względu na pewność prawa oraz w celu zagwarantowania wysokiego poziomu ochrony konsumentów Komisja powinna sprecyzować w ramach przeglądu wytycznych, w jakich konkretnych przypadkach sprzedaż wiązana i inne promocje handlowe powinny być uznawane za niezgodne z prawem; ponadto wzywa Komisję, aby rozważyła konieczność opracowania nowego wniosku ustawodawczego poświęconego promocjom handlowym;
24. podkreśla, że wykorzystywanie fałszywych roszczeń dotyczących środowiska to nieuczciwa praktyka, która wciąż się rozwija; zachęca Komisję do poszerzenia rozdziału wytycznych poświęconego tym praktykom w celu udzielenia podmiotom gospodarczym szczegółowych wskazówek dotyczących stosowania dyrektywy; zachęca równocześnie Komisję do zastanowienia się nad inicjatywami, jakie mogłaby podjąć w celu lepszej ochrony konsumentów przed tego rodzaju praktykami;
25. zwraca się do Komisji i państw członkowskich o skuteczniejsze uwrażliwianie przedsiębiorstw na prawa konsumentów, aby sprzyjać ich skuteczniejszemu przestrzeganiu przez podmioty gospodarcze;
26. przypomina, że wielu konsumentów waha się przed żądaniem zwrotu kosztów w sytuacji, gdy wydana kwota wydaje się im niezbyt wysoka; podkreśla konieczność szerszego uświadamiania konsumentów w zakresie wsparcia, jakiego mogą im udzielić stowarzyszenia konsumenckie oraz Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich; podkreśla znaczenie organizacji konsumenckich dla szerzenia wiedzy na temat istniejących nieuczciwych praktyk handlowych jako działania prewencyjnego, a także ich roli we wspieraniu osób, które padły ofiarą nieuczciwych praktyk, umożliwiając w ten sposób konsumentom właściwe dochodzenie swoich praw; wzywa do skoordynowanych działań między organizacjami konsumenckimi na szczeblu krajowym i europejskim, a także między władzami krajowymi i Komisją;
27. podkreśla znaczenie, jakie dla konsumentów ma dostępność skutecznych, szybkich i niezbyt kosztownych możliwości dochodzenia roszczeń; dlatego też apeluje do państw członkowskich o pełne stosowanie dyrektywy w sprawie metod alternatywnego rozwiązywania sporów i pozasądowego rozstrzygania konfliktów online;
28. przypomina o znaczeniu, jakie dla konsumentów mają mechanizmy dochodzenia roszczeń zbiorowych i z zadowoleniem przyjmuje niedawno wydane zalecenie Komisji C(2013)3539 oraz jej komunikat COM(2013)401; zgadza się, że horyzontalne ramy dochodzenia roszczeń zbiorowych pomogłyby uniknąć ryzyka związanego z podejmowaniem nieskoordynowanych inicjatyw sektorowych przez UE; wzywa państwa członkowskie do przestrzegania zaleceń Komisji dotyczących ustanowienia wspólnych zasad horyzontalnych, których wdrożenie w państwach członkowskich służyłoby ocenie konieczności podejmowania dalszych działań, w tym inicjatywy ustawodawczej, szczególnie w przypadkach transgranicznych; przypomina, że żadne z podejść do kwestii zbiorowego dochodzenia roszczeń nie może stanowić zachęty ekonomicznej do nadużywania pozwów zbiorowych i że wszystkie takie podejścia powinny przewidywać odpowiednie zabezpieczenia przed nieuzasadnionymi roszczeniami;
29. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.
UZASADNIENIE
Dyrektywa 2005/29/WE ma na celu ochronę konsumentów przed wymierzonymi w nich nieuczciwymi praktykami handlowymi przedsiębiorstw i zwiększenie zaufania konsumentów do transakcji dokonywanych na rynku wewnętrznym oraz jednoczesne zagwarantowanie przedsiębiorstwom wyższego poziomu pewności prawa.
Zdaniem sprawozdawcy przepisy obecnej dyrektywy są satysfakcjonujące i obecnie nie ma potrzeby wprowadzania gruntownych zmian do tego tekstu, natomiast uważa on, że pełne wdrożenie i właściwe stosowanie dyrektywy przez państwa członkowskie ma istotne znaczenie.
Kwestia zasadności rozszerzenia zakresu dyrektywy na sektor B2B zasługiwała na poruszenie, szczególnie w celu rozwiązania problemu oszustw dotyczących katalogów firmowych. Komisja uznała w sprawozdaniu COM(2013)0139, że nie jest to najlepsza opcja, z czym sprawozdawca się zgadza:
– Zakres zastosowania dyrektywy 2006/114/WE obejmuje już możliwość zwalczania tych praktyk, a Komisja, która zapowiedziała rychłe przedstawienie wniosku o rewizję tego tekstu, będzie mogła przy okazji podać szczegółowe rozwiązania, które jej zdaniem należy wprowadzić, by usprawnić istniejące regulacje. Parlament nie omieszka wówczas wywiązać się ze swojej roli współustawodawcy.
– Ponadto państwa członkowskie, które wyrażają taką wolę, mogą rozszerzyć zakres dyrektywy 2005/29/WE na relacje między przedsiębiorstwami. Do chwili obecnej tylko cztery kraje podjęły taką decyzję.
– Co więcej, rozszerzenie zakresu dyrektywy stosującej się do relacji między przedsiębiorstwami a konsumentami na relacje między przedsiębiorstwami zaszkodziłoby przejrzystości obecnych regulacji, które wyraźnie oddzielają transakcje B2B i B2C.
– Wreszcie rozszerzenie dyrektywy 2005/29/WE na relacje B2B zobowiązałoby organy odpowiedzialne za jej wykonanie do zajmowania się również przypadkami B2B (wraz z transakcjami B2C), co mogłoby stać się dla nich źródłem praktycznych problemów.
Z tych wszystkich powodów sprawozdawca – podobnie jak Komisja – nie uważa, że rozszerzenie zakresu dyrektywy 2005/29/WE na transakcje B2B jest na tym etapie stosowne.
Jeżeli chodzi o konieczność usprawnienia stosowania dyrektywy, w dalszym ciągu stwierdza się pewnie niedociągnięcia, dlatego Komisja powinna uważnie monitorować stosowanie dyrektywy, bez wahania pozywać państwa członkowskie, które dopuszczają się naruszeń poprzez niewdrażanie lub niewłaściwe wykonanie dyrektywy, zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Sprawozdawca podkreśla również konieczność zacieśnienia współpracy między organami krajowymi w ramach sieci współpracy w zakresie ochrony konsumenta. Pomysł Komisji, by wprowadzić szkolenia przeznaczone dla tych organów krajowych i odnośnych podmiotów wymiaru sprawiedliwości, ocenia się jako dobry. Szkolenia te powinny przede wszystkim prowadzić do pogłębienia znajomości systemów działających w innych państwach członkowskich.
Sprawozdawca przypomina o znaczeniu akcji kontrolnych i domaga się ich zintensyfikowania. Co więcej, zasadnym wydaje się upublicznienie danych pozyskanych w czasie tych akcji, jak również działań podjętych w ich następstwie.
Warto zaznaczyć, że nawet w przypadku prawidłowego i całościowego stosowania dyrektywy przez państwa członkowskie, pełne przestrzeganie jej przepisów stanie się bardziej skuteczne tylko za sprawą intensywnej prewencji i jasnej perspektywy poniesienia kary w przypadku ich naruszenia. Sprawozdawca jest zdania, że nieuczciwe praktyki nie mogą w żadnym wypadku przynosić zysku: wysokość sankcji powinna zawsze przekraczać wysokość zysku osiągniętego w wyniku stosowania takich praktyk. Wskazuje się na użyteczność dialogu między organami krajowymi oraz między organami krajowymi i Komisją w zakresie sankcji stosowanych wobec przedsiębiorstw skazanych za nieuczciwe praktyki handlowe.
Nawet jeśli tekst dyrektywy jako taki nie powinien być na tym etapie zmieniany, sytuacja wymaga wyjaśnienia pewnych szczegółów, dlatego też sprawozdawca z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, by w nadchodzących miesiącach zająć się pracami nad aktualizacją wytycznych towarzyszących dyrektywie.
Aktualizacja ta stanie się w głównej mierze okazją do sprecyzowania informacji gwarancyjnych, jakie sprzedawca zobowiązany jest dostarczyć konsumentowi przed zawarciem umowy, jak również do ustalenia akceptowalnych praktyk reklamowych w zakresie cen obowiązujących w transporcie lotniczym – są to dwie dziedziny istotne z punktu widzenia ochrony konsumentów.
Użyteczność bazy gromadzącej dane na temat nieuczciwych praktyk handlowych jest powszechnie uznawana; sprawozdawca wyraża zadowolenie, że Komisja zamierza ją rozbudować. Jednak fakt, że można zapoznać się z jej zawartością jedynie w języku angielskim, może okazać się problemem dla niektórych małych i średnich przedsiębiorstw oraz mikroprzedsiębiorstw. Dlatego należałoby, szczególnie z myślą o małych i mikroprzedsiębiorstwach, zadbać o dostępność tej bazy danych we wszystkich językach UE.
Na koniec przypomina się o konieczności zapewnienia konsumentom skutecznych, szybkich i niezbyt kosztownych możliwości dochodzenia roszczeń. By tak się stało, państwa członkowskie muszą w pełni wdrożyć dyrektywę w sprawie metod alternatywnego rozwiązywania sporów i pozasądowego rozstrzygania konfliktów online.
Sprawozdawca przypomina, że wielu konsumentów waha się przed żądaniem zwrotu kosztów, w sytuacji gdy wydana kwota wydaje się im niezbyt wysoka. Aby konsumenci w pełni korzystali ze swoich praw, należy wspierać utworzenie ogólnounijnego mechanizmu dochodzenia roszczeń zbiorowych w dziedzinie ochrony konsumenta, który miałby zastosowanie do transakcji transgranicznych i opierałby się na zasadzie uprzedniej zgody (opt-in).
Na zakończenie sprawozdawca podkreśla konieczność szerszego uświadamiania konsumentów w zakresie wsparcia, jakiego w trakcie dochodzenia roszczeń mogą im udzielić zarówno stowarzyszenia konsumenckie, jak i Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich.
OPINIA Komisji Prawnej (27.11.2013)
dla Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów
w sprawie stosowania dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych
(2013/2116(INI))
Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Raffaele Baldassarre
WSKAZÓWKI
Komisja Prawna zwraca się do Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów, właściwej dla tej sprawy, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
1. wyraża ubolewanie z powodu opóźnień Komisji w przedstawieniu sprawozdania ze stosowania dyrektywy;
2. podkreśla znaczenie właściwego stosowania dyrektywy dla wyeliminowania niepewności prawa oraz niepewności operacyjnej, z jaką mają do czynienia przedsiębiorstwa działające na szczeblu transgranicznym;
3. z zaniepokojeniem odnotowuje dużą częstotliwość, z jaką Komisja musiała stosować w latach 2011-2012 system zasięgania opinii „EU Pilot” w odniesieniu do różnych państw członkowskich w następstwie niewłaściwej transpozycji dyrektywy;
4. wzywa Komisję do pilnego rozwiązania wszelkich nierozstrzygniętych kwestii w związku z konsultacjami rozpoczętymi w 2011 r., poprzez albo zakończenie postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, albo wniesienie ich do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości;
5. podkreśla, że w niektórych państwach członkowskich wciąż obowiązują przepisy nakładające większe w porównaniu do postanowień dyrektywy 2005/29/WE ograniczenia, co stwarza zagrożenie dla celu, jakim jest jednolita harmonizacja;
6. podkreśla, że w związku z szybkim rozpowszechnianiem się reklamy online konieczne jest rozwinięcie właściwego mechanizmu monitorowania ochrony zagrożonych grup społecznych, a szczególnie dzieci, oraz dostępu do nich reklamodawców;
7. wyraża zaniepokojenie w związku z konfliktami interesów oraz mylącym wykorzystywaniem przez niektórych operatorów narzędzi oceny, jakimi dysponują klienci, oraz stron internetowych porównujących ceny; w związku z tym pozytywnie ocenia decyzję Komisji w sprawie rozpatrzenia rozwiązań mogących uczynić informacje umieszczane na takich stronach bardziej jasnymi dla konsumentów;
8. wyraża zaniepokojenie rosnącą liczbą skarg użytkowników stron umożliwiających zakup biletów online, którzy padają ofiarą praktyki znanej powszechnie jako „śledzenie adresów IP”, mającej na celu rejestrowanie liczby połączeń internauty dokonywanych z tego samego adresu IP, a następnie sztuczne zawyżanie cen towaru w zależności od zainteresowania, przejawiającego się większą liczbą podobnych wyszukiwań; zwraca się do Komisji Europejskiej, aby zbadała, jak częsta jest ta praktyka generująca nieuczciwą konkurencję i stanowiąca niewłaściwe wykorzystywanie danych osobowych użytkowników, i w stosownym przypadku zaproponowała odpowiedni akt prawny w celu ochrony interesów użytkowników;
9. pozytywnie ocenia utworzenie przez Komisję banku danych na temat przepisów krajowych i orzecznictwa dotyczącego nieuczciwych praktykach handlowych, a także uznaje jego przydatność przy rozszerzaniu informacji udostępnianych konsumentom;
10. zwraca się do Komisji o uaktualnienie wytycznych w sprawie wdrażania dyrektywy za pośrednictwem otwartych konsultacji, w których wzięłyby udział wszystkie zainteresowane strony.
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI
|
Data przyjęcia |
26.11.2013 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
22 0 0 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Raffaele Baldassarre, Sebastian Valentin Bodu, Françoise Castex, Christian Engström, Marielle Gallo, Giuseppe Gargani, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, Klaus-Heiner Lehne, Antonio López-Istúriz White, Antonio Masip Hidalgo, Jiří Maštálka, Evelyn Regner, Francesco Enrico Speroni, Dimitar Stoyanov, Alexandra Thein, Cecilia Wikström, Tadeusz Zwiefka |
||||
|
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Eduard-Raul Hellvig, Eva Lichtenberger, Dagmar Roth-Behrendt, József Szájer, Axel Voss |
||||
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI
|
Data przyjęcia |
17.12.2013 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
32 0 0 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Pablo Arias Echeverría, Preslav Borissov, Birgit Collin-Langen, Lara Comi, António Fernando Correia de Campos, Vicente Miguel Garcés Ramón, Małgorzata Handzlik, Malcolm Harbour, Philippe Juvin, Toine Manders, Hans-Peter Mayer, Phil Prendergast, Mitro Repo, Robert Rochefort, Zuzana Roithová, Heide Rühle, Christel Schaldemose, Andreas Schwab, Catherine Stihler, Róża Gräfin von Thun und Hohenstein, Bernadette Vergnaud, Barbara Weiler |
||||
|
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego |
Jürgen Creutzmann, Ildikó Gáll-Pelcz, Emma McClarkin, Roberta Metsola, Konstantinos Poupakis, Sylvana Rapti, Olle Schmidt, Jutta Steinruck, Marc Tarabella, Kerstin Westphal |
||||