SPRAWOZDANIE w sprawie filmu europejskiego w dobie cyfrowej
1.4.2015 - (2014/2148(INI))
Komisja Kultury i Edukacji
Sprawozdawca: Bogdan Brunon Wenta
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie filmu europejskiego w dobie cyfrowej
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 167 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając Konwencję w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, przyjętą przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) w dniu 20 października 2005 r.,
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych)[1],
– uwzględniając dyrektywę 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym[2],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1295/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające program „Kreatywna Europa” (2014–2020) i uchylające decyzje nr 1718/2006/WE, nr 1855/2006/WE i nr 1041/2009/WE[3],
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 25 listopada 2014 r. na temat europejskiej polityki audiowizualnej w erze cyfrowej[4],
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowany „Europa 2020: strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010)2020),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 sierpnia 2010 r. zatytułowany „Europejska agenda cyfrowa” (COM(2010) 245),
– uwzględniając pierwsze sprawozdanie Komisji z dnia 4 maja 2012 r. dotyczące stosowania dyrektywy 2010/13/UE o audiowizualnych usługach medialnych – Audiowizualne usługi medialne i urządzenia skomunikowane: dotychczasowy rozwój i perspektywy na przyszłość (COM(2012) 203),
– uwzględniając pierwsze sprawozdanie Komisji z dnia 24 września 2012 r. w sprawie stosowania art. 13, 16 i 17 dyrektywy 2010/13/UE w latach 2009–2010 – Promowanie utworów europejskich w unijnych audiowizualnych usługach medialnych dostępnych w stałym programie i na żądanie (COM(2012) 522),
– uwzględniając trzecie sprawozdanie Komisji z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie wyzwań stojących przed filmem europejskim w dobie analogowej i cyfrowej (SWD(2012) 431) w sprawie realizacji zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady dla państw członkowskich dotyczącego dziedzictwa filmowego i konkurencyjności związanych z nim działań przemysłowych (2005/865/WE),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie treści na jednolitym rynku cyfrowym (COM(2012) 789),
– uwzględniając zieloną księgę Komisji z dnia 24 kwietnia 2013 r. zatytułowaną „Przygotowanie do nadejścia w pełni zintegrowanych mediów audiowizualnych: wzrost gospodarczy, twórczość i wartości” (COM(2013) 231),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 listopada 2013 r. w sprawie pomocy państwa przeznaczonej na filmy i inne utwory audiowizualne (2013/C 332/01)[5],
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 15 maja 2014 r. zatytułowany „Film europejski w dobie cyfrowej – Łączenie różnorodności kulturowej z konkurencją” (COM(2014) 272),
– uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie komunikatu „Film europejski w dobie cyfrowej”,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie kina europejskiego w dobie cyfrowej[6],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 września 2012 r. dotyczącą dystrybucji utworów audiowizualnych w Unii Europejskiej[7],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych[8],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie przygotowania do nadejścia w pełni zintegrowanych mediów audiowizualnych[9],
– uwzględniając art.52 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A8-0123/2015),
A. mając na uwadze, że filmy są dobrami zarówno gospodarczymi, jak i kulturalnymi i wnoszą wielki wkład w europejską gospodarkę pod względem wzrostu i zatrudnienia i jednocześnie przyczyniają się do kształtowania europejskich tożsamości, odzwierciedlając różnorodność kulturową i językową, promując europejskie kultury ponad granicami i ułatwiając wymianę kulturalną i wzajemne zrozumienie między obywatelami, a ponadto wnoszą wkład w kształcenie i rozwój krytycznego myślenia;
B. mając na uwadze, że potencjał sektora kultury i sektora kreatywnego w Europie, a w szczególności europejskiego przemysłu filmowego, nie został jeszcze w pełni wykorzystany, jeżeli chodzi o wspieranie i promowanie europejskiej różnorodności kulturowej oraz dziedzictwa kulturowego, a także sprzyjanie zrównoważonemu rozwojowi oraz tworzeniu miejsc pracy, które z kolei mogą przynieść korzyści innym sektorom gospodarki, zapewniając Europie przewagę konkurencyjną na świecie;
C. mając na uwadze, że europejski przemysł filmowy, który zrealizował w 2014 r. 1500 filmów, należy do największych producentów na świecie, lecz charakteryzuje się niejednorodną strukturą w zakresie zarówno finansowania, jak i rodzaju produkcji;
D. mając na uwadze, że europejskie filmy cechuje jakość, oryginalność i różnorodność, jednak ich promocja i dystrybucja w Unii jest ograniczona, co znajduje odzwierciedlenie w stosunkowo niewielkiej liczbie widzów, a jednocześnie stają one w obliczu silnej konkurencji międzynarodowej i trudności w zakresie dystrybucji zarówno w Europie, jak i poza nią;
E. mając na uwadze, że mimo dużej liczby filmów produkowanych każdego roku, obieg filmów z innych krajów europejskich jest nadal niewielki, a produkcje nieeuropejskie są szeroko dystrybuowane w Unii;
F. mając na uwadze, że różnorodność filmów europejskich odzwierciedlająca bogactwo i siłę europejskiej różnorodności kulturowej i językowej oznacza, że europejski rynek filmowy jest z natury rozdrobniony;
G. mając na uwadze, że wspieranie wysokiej jakości produkcji filmowych ma szczególne znaczenie dla mniejszych państw członkowskich, których językiem włada niewielka liczba ludzi;
H. mając na uwadze, że podprogram MEDIA w ramach programu „Kreatywna Europa” zapewnia nowe źródła finansowania, możliwości dystrybucji i obiegu filmów z innych państw europejskich, docierania do szerszej publiczności i wspierania umiejętności korzystania z mediów;
I. mając na uwadze, że jednym z głównych celów jednolitego rynku cyfrowego powinno być budowanie zaufania do internetu oraz rozszerzenie dostępu do legalnych treści audiowizualnych, a tym samym przyczynianie się do inwestycji w filmy europejskie;
J. mając na uwadze, że projekcja kinowa, będąca pierwszym etapem eksploatacji filmu, nadal stanowi znaczną część dochodu z filmu, przez co ma zasadnicze znaczenie dla finansowania produkcji i dystrybucji filmów europejskich i wpływa znacząco na powodzenie danych filmów na późniejszych etapach dystrybucji;
K. mając jednak na uwadze, że coraz większa liczba filmów europejskich o skromnym budżecie produkcyjnym i promocyjnym mogłaby skorzystać z bardziej elastycznych strategii wprowadzania na ekran, a także wcześniejszej dostępności w ramach usług wideo na żądanie (VOD);
L. mając na uwadze, że lepsza organizacja poszczególnych etapów dystrybucji maksymalnie zwiększyłaby liczbę potencjalnych widzów, zmniejszając jednocześnie atrakcyjność oglądania filmów w niedozwolonym obiegu;
M. mając na uwadze, że art. 13 ust. 1 dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, by dostawcy usług na żądanie promowali utwory europejskie; mając na uwadze, że przepis ten został wdrożony niejednolicie i wprowadzono różne wymogi prawne, co sprawiło, że dostawcy rejestrują działalność w tych państwach członkowskich, w których wymogi są najłagodniejsze;
N. mając na uwadze, że większość środków publicznych na europejski przemysł filmowy, pochodzących zarówno ze źródeł krajowych, jak i unijnych, jest przeznaczana na produkcję filmów;
O. mając na uwadze, że w art. 14 rozporządzenia nr 1295/2013 ustanawiającego program „Kreatywna Europa” przewidziano, iż Komisja tworzy „system poręczeń dla sektora kultury i sektora kreatywnego” mający na celu ułatwianie dostępu do finansowania MŚP działającym w sektorze kultury i sektorze kreatywnym oraz poprawę zdolności uczestniczących pośredników finansowych do oceny ryzyka związanego z projektami MŚP występujących o pożyczki i finansowanie;
P. mając na uwadze, że w trzecim sprawozdaniu z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie wyzwań stojących przed filmem europejskim w dobie analogowej i cyfrowej Komisja podkreśliła, że jedynie 1,5% europejskiego dziedzictwa filmowego zostało poddane digitalizacji; mając na uwadze, że wielkość ta do dzisiaj nie uległa zmianie, mimo że od tamtego czasu podkreślono ryzyko definitywnej utraty dużej części tego dziedzictwa oraz niemożność przekazania go przyszłym pokoleniom, podając za przykład filmy nieme, których zachowało się tylko 10%;
Q mając na uwadze, że cyfryzacja i konwergencja mediów stwarzają nowe szanse na transgraniczną dystrybucję i promocję filmów europejskich, a także większy potencjał w zakresie innowacji i elastyczności, powodując jednocześnie istotne zmiany w zachowaniach i oczekiwaniach widzów;
R. mając na uwadze, że sprawą podstawowej wagi jest zagwarantowanie finansowania digitalizacji, ochrony oraz dostępności w internecie dziedzictwa filmowego oraz materiałów powiązanych, a także opracowania europejskich norm zachowania filmów cyfrowych;
S. mając na uwadze, że znajomość sztuki filmowej i mediów może rozwijać u obywateli krytyczne myślenie i rozumienie, a także pobudzać ich kreatywność i zdolność ekspresji;
T. mając na uwadze, że prawa autorskie w dobie cyfrowej powinny nadal pobudzać inwestycje w produkcję i tworzenie filmów oraz zapewniać należyte wynagrodzenie podmiotom praw, sprzyjając jednocześnie rozwojowi nowych usług i transgranicznemu dostępowi do nich obywateli oraz umożliwiając sektorowi kultury i sektorowi kreatywnemu dalsze przyczynianie się do wzrostu oraz tworzenia miejsc pracy;
U. mając na uwadze, że trzeba zagwarantować skuteczne wdrażanie dyrektywy w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych (2012/28/UE) i potrzebę udostępniania publiczności filmów objętych definicją utworów osieroconych;
Promocja oraz transgraniczna dystrybucja i dostępność
1. zachęca europejski przemysł filmowy do rozwijania innowacyjnych usług, nowych modeli biznesowych i kanałów dystrybucji w celu zwiększenia transgranicznej dostępności filmów europejskich w Unii oraz zapewnienia widzom w całej Unii dostępu do coraz bogatszej oferty filmowej za pośrednictwem rosnącej liczby platform; sugeruje, aby europejski przemysł filmowy wyciągnął wnioski w tym zakresie z najlepszych praktyk handlowych spoza UE;
2. uznaje wpływ, jaki niedozwolone wykorzystywanie utworów wywiera na cykl tworzenia oraz prawa twórców; podkreśla konieczność zwiększenia legalnej oferty wysokiej jakości oraz uświadamiania młodych ludzi w tej kwestii;
3. sugeruje dalsze analizowanie rozwoju transgranicznego świadczenia usług audiowizualnych, biorąc pod uwagę szybki rozwój usługi VOD i transakcji online, ponieważ mogłoby to umożliwić widzom dostęp do filmów niezależnie od tego, gdzie się znajdują;
4.. podkreśla znaczenie ukierunkowanego marketingu w całej Unii, który uwzględnia specyfikę kulturową europejskiej publiczności z myślą o zapewnieniu lepszej i skuteczniejszej promocji filmów europejskich;
5. wzywa w tym kontekście do zapewnienia większej dostępności filmów z napisami, aby zwiększyć transgraniczny obieg filmów europejskich, uświadomić widzom w większym stopniu europejską różnorodność kulturową i językową oraz zwiększyć wzajemne zrozumienie;
6. zwraca w szczególności uwagę na rolę, jaką we wspieraniu opracowywania napisów i dubbingu odgrywa podprogram MEDIA pod względem rozszerzenia dostępności filmów europejskich, zwłaszcza w wersji oryginalnej z napisami, co ułatwia ich obieg oraz przyczynia się do poprawy wiedzy na temat kultury i języków Europy oraz ich zrozumienia;
7. podkreśla znaczenie przyjętego niedawno działania przygotowawczego dotyczącego pozyskiwania tłumaczeń napisów filmowych na zasadzie crowdsourcing (pozyskiwania wiedzy z tłumu) w celu poprawy obiegu dzieł europejskich, a także prac, jakie Komisja podejmie w celu realizacji tego działania;
8. popiera ponadto inicjatywy takie jak projekt pilotażowy Komisji „Rozwijanie integracji europejskiej przez kulturę”, mające na celu zwiększenie liczby europejskich filmów z napisami poprzez zapewnianie nowych wersji wybranych programów telewizyjnych z napisami w całej Europie;
9. podkreśla fundamentalne znaczenie dalszego ułatwiania dostępu do filmów osobom niepełnosprawnym, przede wszystkim za pomocą opisu dźwiękowego i napisów;
10. podkreśla szczególne znaczenie europejskich stacji telewizyjnych, prywatnych i publicznych, przy produkcji filmowej, zarówno dla telewizji, jak i dla koprodukcji kinowych oraz zaznacza, że dzięki pełnionej przez siebie roli zapewniają one możliwość przetrwania wielu przede wszystkim małych i średnich wytwórni filmowych w UE;
11. przypomina o roli Nagrody Parlamentu Europejskiego LUX, której znaczenie rosło przez lata, w promowaniu filmów europejskich poprzez tłumaczenie napisów do zwycięskiego filmu na wszystkie 24 języki urzędowe Unii, zapewniając tym samym, że filmy europejskie będą bardziej zauważane, rozpoznawane i dostępne; zwraca się do parlamentów narodowych o dalsze propagowanie nagrody LUX w państwach członkowskich we współpracy z biurami informacyjnymi Parlamentu Europejskiego;
12. wskazuje na potrzebę promowania i wspierania koprodukcji europejskich oraz zwraca uwagę, że większa liczba takich produkcji może przyczynić się do dystrybucji filmów europejskich na całym kontynencie na szerszą skalę;
13. zwraca ponadto uwagę na coraz większe sukcesy, jakie święcą wysokiej jakości europejskie seriale telewizyjne, a także strategiczne znaczenie dalszego zachęcania do produkcji, dystrybucji oraz promocji takich seriali na rynku europejskim oraz rynkach światowych;
14. wzywa państwa członkowskie do organizowania i promowania szczególnych imprez, takich jak festiwale filmowe i inicjatywy typu „kino objazdowe”, mających na celu zachęcanie do rozpowszechniania i obiegu filmów europejskich na swoim terytorium oraz wspieranie takich działań;
15. proponuje, aby wzmocnić już istniejące środki umożliwiające lepszą optymalizację cen biletów kinowych, opracowanie innowacyjnych ofert promocyjnych oraz ofert abonamentów, które przyczyniłyby się do zapewnienia atrakcyjności kin i zapewnienia wszystkim dostępu do nich;
Pozyskiwanie widzów
16. zachęca dystrybutorów i kina do zapewnienia, aby filmy z innych państw europejskich były bardziej zauważane i dostępne w celu dotarcia do szerszej publiczności;
17. przyznaje, że kina są nadal najważniejszym miejscem prezentacji i promocji filmów, a także miejscem o istotnym wymiarze społecznym, gdzie ludzie spotykają się i wymieniają poglądy; podkreśla, że zanik małych, niezależnych kin, w szczególności w małych miejscowościach i słabiej rozwiniętych regionach, ogranicza dostęp do zasobów kultury europejskiej, jej dziedzictwa oraz dialogu na ten temat; w tym kontekście wzywa Komisję i państwa członkowskie do udzielania wsparcia na wyposażenie wszystkich sal kinowych w cyfrową technologię projekcji i dźwięku, aby takie kina mogły przetrwać;
18. podkreśla znaczenie promowania filmów na wczesnym etapie produkcji, aby zwiększyć ich obieg i zapewnić większą wiedzę na ich temat wśród potencjalnych widzów w całej Europie;
19. podkreśla znaczenie podprogramu MEDIA w testowaniu innowacyjnych podejść w zakresie pozyskiwania widzów, w szczególności poprzez wspieranie festiwali, działań podnoszących znajomość kinematografii, a także prowadzących do pozyskiwania widzów;
Jednakowe zasady
20. przypomina, że art. 13 ust. 1 dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, by dostawcy usług na żądanie promowali utwory europejskie; podkreśla, że przepis ten został wdrożony w nierówny sposób i wprowadzono różne wymogi prawne, co może sprawić, że dostawcy będą rejestrować działalność w państwach członkowskich, w których wymogi są najłagodniejsze;
21. jest zdania, że wkład finansowy w tworzenie europejskich utworów filmowych powinny wnosić wszystkie podmioty, które czerpią korzyści gospodarcze z europejskich utworów filmowych – z bezpośredniego oferowania, wprowadzania na rynek lub rozpowszechniania utworów, w tym tworzenia linków lub udostępniania za pomocą usługi wideo na życzenie, nawet jeśli korzyści te są tylko pośrednie; wzywa Komisję, aby stosowała tę koncepcję jako podstawową również przy analizie systemów wspierania twórczości filmowej państw członkowskich z punktu widzenia konkurencji;
22. apeluje do Komisji, aby wzięła powyższe względy pod uwagę, proponując przegląd obecnych ram prawnych, w celu zapewnienia na europejskim rynku audiowizualnym jednakowych zasad oraz sprawiedliwych i równych warunków dla wszystkich dostawców;
23. zachęca platformy VOD i SVOD do publicznego udostępniania danych dotyczących oglądalności każdego filmu z ich katalogu, aby zapewnić prawidłową ocenę ich wpływu;
Finansowanie
24. uważa, że w celu poprawy obiegu filmów europejskich zarówno na rynku europejskim, jak i na rynkach międzynarodowych konieczne jest lepsze zrównoważenie finansowania produkcji i dystrybucji ze źródeł publicznych z myślą o zwiększeniu wsparcia na rzecz opracowywania projektu, promocji i międzynarodowej dystrybucji;
25. uważa za absolutną konieczność zwiększenie w wartościach bezwzględnych budżetu na dystrybucję, promocję i marketing dzieł filmowych, co nie może jednak zmniejszać środków finansowych przeznaczonych na produkcję;
26. wzywa w szczególności państwa członkowskie do przeznaczania większych funduszy publicznych na wspieranie na wczesnym etapie dystrybucji i promocji za granicą filmów krajowych oraz filmów z innych państw europejskich;
27. wzywa państwa członkowskie do promowania zachęt sprzyjających produkcji, dystrybucji, dostępności i atrakcyjności filmów europejskich; jest zdania, że stosowanie takich samych obniżonych stawek VAT na treści kulturalne, sprzedawane zarówno online, jak i offline, może wspierać rozwój nowych usług i platform;
28. podkreśla rolę, jaką system poręczeń dla sektora kultury i sektora kreatywnego, przewidziany w programie „Kreatywna Europa”, ma odgrywać w zakresie ułatwiania dostępu MŚP do finansowania w sektorze kultury i sektorze kreatywnym oraz w zakresie zachęcania pośredników finansowych do większych inwestycji, co zwiększyłoby szanse przemysłu filmowego na finansowanie;
29. zachęca do oceny skuteczności i efektywności europejskich i krajowych systemów wspierania twórczości filmowej, ze szczególnym uwzględnieniem jakości, a także zasięgu utworów, których dotyczy wsparcie, przy czym należy uwzględnić także to, w jakim stopniu instrumenty pomagające we wprowadzaniu na rynek i pozyskiwaniu widzów są dostępne i skuteczne; wzywa Komisję, aby informowała inne państwa członkowskie UE o najlepszych praktykach na podstawie uzyskanych w ten sposób wyników;
30. przypomina, że produkcja i koprodukcja filmowa wymagają znacznych inwestycji oraz że obecne ramy prawne nie uniemożliwiają przyznawania licencji wieloterytorialnych, dlatego też podkreśla, iż powinno się nadal stosować różnorodność systemów produkcji i dystrybucji, aby zachęcać do inwestycji w filmy europejskie, odpowiadać na różnorodne pod względem językowym i kulturowym potrzeby rynku europejskiego oraz gwarantować i wspierać różnorodność kulturową;
31. podkreśla, że filmy europejskie korzystają z dużej liczby publicznych funduszy europejskich, krajowych i regionalnych, w związku z czym należy dążyć do większej komplementarności przy korzystaniu z tych funduszy, aby zwiększyć ich skuteczność;
Europejskie Forum Filmowe
32. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji, aby utworzyć Europejskie Forum Filmowe w celu ułatwienia prowadzenia zorganizowanego dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami sektora filmowego na temat wyzwań, jakie stoją przed nim w dobie cyfrowej, oraz w celu poprawy współpracy, gromadzenia informacji i wymiany najlepszych praktyk;
33. w związku z tym wzywa do szerokiego udziału i współpracy pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi instytucjami, w szczególności z Parlamentem Europejskim;
Umiejętność korzystania z mediów
34. apeluje do państw członkowskich o zdwojenie wysiłków na rzecz zwiększenia znaczenia umiejętności korzystania z mediów, a w szczególności znajomości sztuki filmowej, w programach szkolnych i instytucjach zajmujących się oświatą kulturalną oraz o opracowanie inicjatyw na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym obejmujących wszystkie poziomy formalnego, nieformalnego i pozaformalnego kształcenia i szkolenia;
35. zdaje sobie sprawę ze szczególnego znaczenia kin jako międzypokoleniowego środowiska umożliwiającego zdobywanie kompetencji w zakresie filmu i mediów oraz z zadowoleniem przyjmuje wszelkie środki ukierunkowane na wspieranie tej funkcji kina;
36. zwraca uwagę na promocję filmów edukacyjnych przeznaczonych dla młodych ludzi i popiera konkursy, w których zachęca się ich do tworzenia utworów audiowizualnych; podkreśla też możliwości, jakie w zakresie wspierania projektów związanych ze znajomością filmów daje podprogram MEDIA;
Innowacje
37. popiera innowacyjne projekty i praktyki takie jak działanie przygotowawcze Komisji dotyczące obiegu filmów europejskich w dobie cyfrowej, które ma na celu przetestowanie bardziej elastycznego wprowadzania filmów na ekrany w różnych mediach w kilku państwach członkowskich, i z zadowoleniem przyjmuje włączenie tego działania do programu „Kreatywna Europa”;
38. uważa, że takie inicjatywy – poprzez uelastycznienie sposobów wprowadzania filmów na ekrany – mogłyby przynieść korzyści pewnym rodzajom filmów europejskich pod względem ich zauważalności, docierania do widzów, przychodów i zmniejszenia kosztów; zachęca Komisję i państwa członkowskie do poświęcenia tym inicjatywom więcej uwagi;
Digitalizacja i archiwizacja
39. wzywa państwa członkowskie, aby zapewniały digitalizację dzieł kinematograficznych oraz wprowadziły obowiązkowe mechanizmy depozytów dla formatów cyfrowych lub dostosowały istniejące mechanizmy do takich formatów poprzez wprowadzenie wymogu tworzenia międzynarodowej standardowej cyfrowej kopii wzorcowej dla filmów cyfrowych;
40. podkreśla znaczenie archiwów audiowizualnych, szczególnie prowadzonych przez instytucje odpowiedzialne za dziedzictwo filmowe oraz nadawców publicznych, a także wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania odpowiedniego poziomu finansowania oraz systemów ustalania praw, aby ułatwić tym instytucjom wypełnianie ich misji w interesie publicznym, w tym zachowanie, digitalizację oraz publiczne udostępnianie dziedzictwa filmowego;
41. podkreśla ważną rolę, jaką odgrywa europejska biblioteka cyfrowa EUROPEANA jako cyfrowa biblioteka europejskiego dziedzictwa audiowizualnego (zarówno filmowego, jak i telewizyjnego);
° °
°
42. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.
- [1] Dz.U. L 95 z 15.4.2010, s. 1.
- [2] Dz.U. L 167 z 22.6.2001, s. 10.
- [3] Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 221.
- [4] Dz.U. C 433 z 3.12.2014, s. 2.
- [5] Dz.U. C 332 z 15.11.2013, s. 1.
- [6] Dz.U. C 153E z 31.5.2013, s. 102.
- [7] Dz.U. C 353E z 3.12.2013, s. 64.
- [8] Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0215.
- [9] Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0232.
UZASADNIENIE
Proces tworzenia to w sektorze audiowizualnym, bardzo podobnie do sportu, praca czysto zespołowa, gdzie każdy członek przyczynia się do końcowego sukcesu zespołu.
Rzeczywistość tworzenia filmu począwszy od pierwszego pomysłu po samo nakręcenie – produkcja, chwila wejścia filmu na ekrany kin, dystrybucja – opiera się na pracy zespołowej. Na ekranach widzowie dostrzegają tylko gwiazdy filmowe, ale jest to zaledwie wierzchołek góry lodowej. Udany film jest przede wszystkim wytworem umysłu wszystkich twórczych osób, których nazwiska pojawiają się w napisach końcowych: scenarzystów, reżyserów, ekip technicznych, operatorów kamer, fotografów zespołów od efektów specjalnych itp. To ich wspólna praca kształtuje naszą tożsamość kulturową i otwiera drzwi do różnorodności w ramach naszych kultur lokalnych i narodowych oraz kultury europejskiej.
Wim Wenders ujął tę ideę w następujący sposób: „Kultura [...] determinuje duszę Europy. „Kultura [...] determinuje duszę Europy. A kino zajmuje uprzywilejowaną pozycję w tym królestwie [...]. Jak żadne inne medium film tworzy tożsamość [...]. Film nie tylko ukazuje obrazy, ale i odzwierciedla prawdziwy obraz naszego społeczeństwa z jego wartościami, zwyczajami, nadziejami i obawami [...]. Film kształtuje te wartości, tworzy te zwyczaje i wpływa na fale nadziei i obaw”.
Film odgrywa jednak w społeczeństwie podwójną rolę: jest dobrem zarówno kulturalnym, jak i gospodarczym. Sektor audiowizualny zjednoczony w swojej różnorodności przyczynia się do wzrostu gospodarczego, tworzy miejsca pracy i sprzyja innowacyjności na europejskim rynku cyfrowym.
Tworzenie jest niemożliwe bez gospodarki kreatywnej. Dostępność utworów dla europejskiej publiczności wymaga inwestowania w sektor kreatywny. Najważniejsze podmioty finansowe, które umożliwiają twórcom realizację ich wizji, to producenci, wydawcy, dystrybutorzy, kina i dostawcy usług VOD. Produkcja jest możliwa wyłącznie w wyniku nieograniczonej współpracy między tymi inwestorami, która umożliwia im wszystkim udział we wspólnym przedsięwzięciu finansowym.
Aby europejski przemysł filmowy mógł wykorzystać cały swój potencjał kulturalny i gospodarczy, musi się rozwijać we właściwym środowisku i dysponować stabilnymi i elastycznymi ramami prawnymi, które sprzyjają inwestycjom i różnorodności oraz umożliwiają rozwój nowych usług online. Prawa autorskie stanowią ważny element tego systemu: pobudzają lokalne i krajowe inwestycje w produkcję filmów, jednocześnie tworząc podstawę dochodu wszystkich zaangażowanych stron. Jako takie prawa autorskie muszą gwarantować odpowiednie wynagrodzenie ich posiadaczom, a w szczególności autorom.
Konieczność zapewnienia przejrzystości i globalnej współpracy ma również zasadnicze znaczenie, zwłaszcza kiedy w grę wchodzą usługi spoza Europy. W tym kontekście Europejskie Forum Filmowe pomoże przedstawicielom sektora, państwom członkowskim i instytucjom europejskim znaleźć właściwe rozwiązania i przyczynić się do lepszej dystrybucji filmów europejskich.
Potencjał europejskiego przemysłu filmowego
Proces cyfryzacji w kinach dobiega obecnie końca, chociaż mniejsze ekrany nadal potrzebują wsparcia finansowego. Według Europejskiego Obserwatorium Audiowizualnego około 87% wszystkich 30 000 ekranów w UE przeszło cyfryzację do końca 2013 r.
Kolejnym wyzwaniem, jakie czeka sektor audiowizualny, jest konieczność zapewnienia prawdziwej i skutecznej dystrybucji filmów europejskich, która sprawi, że będą one zauważane i dotrą do szerszej publiczności.
Rok 2014 był najbardziej udanym rokiem pod względem samej liczby europejskich filmów rozdystrybuowanych w Europie: w obiegu znalazło się 1500 filmów, tj. dwa razy więcej niż filmów amerykańskich. Natomiast liczba widzów, którzy obejrzeli filmy europejskie, okazała się odwrotnie proporcjonalna.
W Europie środki przeznaczane na marketing i promocję często wynoszą zaledwie 1% łącznych kosztów produkcji, podczas gdy w przypadku filmów amerykańskich budżet na marketing może być porównywalny z kosztami produkcji. Ponadto większość filmów europejskich jest pokazywana niemal wyłącznie w kraju pochodzenia. Argument o potrzebie zwiększenia dystrybucji i obiegu filmów europejskich poza Europą jest przekonujący nie tylko z uwagi na potencjalne zyski finansowe, ale przede wszystkim z powodu wartości kulturalnych, jakie niosą ze sobą filmy europejskie.
Dystrybucja, zauważalność i dostępność
Zarówno krajowe, jak i unijne wsparcie jest istotnym czynnikiem w tworzeniu filmów europejskich, ale jest ono przeznaczane głównie na współfinansowanie procesu produkcji. Jednak etapem, na którym film może już zacząć przynosić zyski, jest dystrybucja. Dysproporcja między kwotą wsparcia przyznawanego na te różne etapy może w rzeczywistości ograniczyć to, jak szeroko dany film zostanie nagłośniony.
Należy bardziej zrównoważyć finansowanie publiczne i skupić je w większym stopniu na zwiększeniu kręgu odbiorców filmów europejskich i na pobudzeniu wsparcia na rzecz działań takich jak opracowywanie projektu, promocja i międzynarodowa dystrybucja. Obecnie niemal 70% środków publicznych przeznacza się na produkcję, a nie na maksymalne zwiększenie liczby potencjalnych odbiorców. Inną ważną kwestią, jaką należy rozważyć w związku ze wzrostem liczby usług VOD i plików online do pobrania, jest elastyczność i dalsze eksperymentowanie w sektorze audiowizualnym.
Aby spojrzeć na faktyczny rozmiar europejskiego rynku z odpowiedniej perspektywy, warto jest zastanowić się nad tym, ile przeszkód staje na drodze filmu o niskim budżecie na promocję. Wskazanym krokiem jest ujednolicenie i koordynacja krajowych ram wsparcia, ponieważ tylko w drodze sprawnej komunikacji między poszczególnymi krajami i zaangażowanymi osobami można ustalić, ile wsparcia potrzeba do maksymalnego zwiększenia liczby potencjalnych odbiorców filmu.
Mając na uwadze, że krajowe i regionalne systemy wsparcia skupione są głównie na etapie produkcji, programy UE stwarzają szansę wsparcia niedofinansowanych obszarów dystrybucji, promocji i marketingu. Niekwestionowaną zaletą tego rozwiązania jest pozycja UE jako potencjalnego ośrodka dystrybucji funduszy, który to krok pozwoliłby znacznie usystematyzować ten proces.
W dziedzinie promocji filmów europejskich należy rozważyć rolę nowych kanałów dystrybucji takich jak transmisje internetowe czy usługi VOD. Sektor VOD i dostawcy innych legalnych usług online muszą nadal otrzymywać wsparcie, co jest głównym środkiem przeciwdziałania piractwu. Dystrybucja w internecie jest dla filmów faktycznie jak tchnienie nowego życia. Jako że telewizja pozostaje niezwykle popularna w europejskich gospodarstwach domowych, rola nadawców, zwłaszcza publicznych, jest kluczowa, ponieważ należy zachęcać ich do umieszczania w programie filmów europejskich wysokiej jakości.
Należy też uznać, że sale kinowe stanowią główny punkt dystrybucji filmów europejskich. W tym kontekście samo wyrażenie „kino europejskie” niesie ze sobą informację, że jego siła pochodzi przede wszystkim ze stałej wymiany kulturalnej w formie koprodukcji czy transgranicznych występów gościnnych w zagranicznych filmach.
Finansowanie i programy zapewniające wsparcie sektora audiowizualnego
Program „Kreatywna Europa”, dysponujący w latach 2014–2020 budżetem w wysokości 1,5 miliarda euro, jest dla sektora audiowizualnego niezwykle ważnym źródłem finansowania. Ponad połowa jego budżetu przeznaczana jest na podprogram MEDIA, który wspiera rozwój europejskiego kina, dystrybucję, sesje szkoleniowe i innowacje. Te środki budżetowe pozwolą w najbliższych latach na wsparcie obiegu 800 filmów europejskich zarówno w Europie, jak i poza nią. Program wspiera ponadto stale 80 europejskich festiwali filmowych, które promują filmy z naszego regionu. Ten rodzaj finansowania udostępnia europejskie utwory audiowizualne nowym odbiorcom, stojąc jednocześnie na straży różnorodności kulturowej i językowej.
Nowe metody dystrybucji i modele biznesowe mogą zwiastować pojawienie się innowacyjnych źródeł finansowania: projekcje kinowe, wydawanie DVD i nowe formy dostępu, takie jak transmisje internetowe czy usługi VOD, nie wykluczają się, ponieważ strefa ich wpływu jest na tyle zróżnicowana, że nie dochodzi do żadnych strat. Wszystkich, którzy czerpią korzyści z przemysłu filmowego, w tym z usług VOD, należy zachęcać do wspierania produkcji filmów, co jest uczciwym wymogiem. Pod tym względem trzeba wysłać silny sygnał polityczny. Promowanie legalnej oferty może również odegrać ważną rolę w osiągnięciu tego celu.
Instrument gwarancji finansowych, który ma zostać uruchomiony w 2016 r., jest kolejnym narzędziem wartym odnotowania, ponieważ umożliwi dyrektorom planu zdjęciowego zaciąganie pożyczek bankowych. Programem będzie zarządzać Europejski Fundusz Inwestycyjny, będący częścią Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Znajomość sztuki filmowej i umiejętność korzystania z mediów
Znajomość kinematografii może mieć na człowieka istotny wpływ, ponieważ może wpływać na rozwój młodych ludzi oraz na ich postrzeganie świata zewnętrznego. Trzy czwarte młodych widzów przyznaje, że widziało filmy, które wywarły na nich znaczący wpływ. Wprowadzenie umiejętności korzystania z mediów do programu nauki szkolnej na wszystkich poziomach w państwach członkowskich ma zatem bardzo duże znaczenie i zapewnia długofalowe korzyści. Integralnym aspektem nauczania o filmie jest ukierunkowanie młodych umysłów na analityczną i wyważoną ocenę utworów audiowizualnych oraz dyskusja nad zagadnieniami przedstawionymi w filmie i wywołanymi odczuciami. Stały kontakt z filmami europejskimi jest jednym z najlepszych sposobów na poznanie historii, kultury, tradycji i języka europejskich sąsiadów.
Inną zaletą nauczania o filmie jest to, że stanowi ono wstęp do nauczania o mediach, które jest jednym z edukacyjnych priorytetów UE. Nauczanie o mediach przygotowuje uczniów do stawiania czoła wyzwaniom świata cyfrowego, uczy ich sprawnego korzystania z nowych technologii i prowadzi do większej świadomości w zakresie wyboru legalnych, a nie pirackich treści.
Instrumenty na rzecz promocji i obiegu filmów europejskich
Festiwale filmowe są jednym ze sposobów promowania w całej Europie dostępu do kina europejskiego i inwestowania w dostęp do nich, jako że państwa członkowskie i instytucje europejskie są zachęcane do promowania, wspierania i wprowadzania do obiegu najbardziej wartościowych produkcji poprzez najróżniejsze imprezy. Waga przywiązywana do europejskich nagród filmowych powinna też nadal stale wzrastać, ponieważ imprezy te umożliwiają prezentację filmów w wielu miejscach.
Nagroda Parlamentu Europejskiego LUX jest doskonałym przykładem właściwej promocji filmów europejskich. Każdego roku nagroda ta zwraca uwagę na filmy, które poruszają tematy dotyczące europejskiej opinii publicznej. Fakt, że film posiada moc przekazywania obrazu kultury przedstawicielom innych kultur, sprawia, że jest on idealnym instrumentem debaty o Europie i jej przyszłości. W kontekście bieżących kryzysów gospodarczych, politycznych i społecznych, które zagrażają również sztuce, kulturze i filmowi, Nagroda LUX stanowi solidną odskocznię dla europejskiej twórczości.
Dwa inne czynniki mające wpływ na obieg filmów to napisy i dubbing. Kopie cyfrowe zastąpiły analogowe, a koszty tłumaczenia napisów znacząco zmalały. Każdy film można zaoferować w kilku językach, co powinno doprowadzić do zwiększonego obiegu wysokiej jakości europejskich utworów audiowizualnych. Aby obniżyć koszty i zwiększyć popularność kina europejskiego, można by przeprowadzić projekt pilotażowy mający na celu sprawdzenie możliwości stworzenia platformy internetowej, na której byłyby gromadzone tłumaczenia napisów.
Reasumując, celem sprawozdania pt. „Film europejski w dobie cyfrowej” jest wspieranie filmu europejskiego oraz poprawa jego promocji, dystrybucji i zauważalności, aby wszyscy Europejczycy mogli czerpać korzyści ze swojego dziedzictwa kulturowego.
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI
|
Data przyjęcia |
24.3.2015 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
25 2 1 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Isabella Adinolfi, Dominique Bilde, Andrea Bocskor, Silvia Costa, Mircea Diaconu, Damian Drăghici, Angel Dzhambazki, Jill Evans, Emmanouil Glezos, Giorgos Grammatikakis, Petra Kammerevert, Andrew Lewer, Svetoslav Hristov Malinov, Fernando Maura Barandiarán, Luigi Morgano, Momchil Nekov, Michaela Šojdrová, Yana Toom, Helga Trüpel, Sabine Verheyen, Julie Ward, Bogdan Brunon Wenta, Theodoros Zagorakis, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver, Krystyna Łybacka |
||||
|
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Sylvie Guillaume, György Hölvényi, Dietmar Köster, Ernest Maragall, Emma McClarkin, Martina Michels, Liadh Ní Riada |
||||