ZALECENIE w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia w imieniu Unii Europejskiej i jej państw członkowskich protokołu dodatkowego do umowy o handlu, rozwoju i współpracy między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Południowej Afryki, z drugiej strony, w celu uwzględnienia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej

28.4.2015 - (07657/2015 – C8‑0103/2015 – 2014/0236(NLE)) - ***

Komisja Rozwoju
Sprawozdawca: Davor Ivo Stier

PROJEKT REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia w imieniu Unii Europejskiej i jej państw członkowskich protokołu dodatkowego do umowy o handlu, rozwoju i współpracy między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Południowej Afryki, z drugiej strony, w celu uwzględnienia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej

(07657/2015 – C8‑0103/2014 – 2014/0236(NLE))

(Zgoda)

Parlament Europejski,

–       uwzględniając projekt decyzji Rady (07657/2015),

–       uwzględniając projekt protokołu dodatkowego do umowy o handlu, rozwoju i współpracy między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Południowej Afryki, z drugiej strony, w celu uwzględnienia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej (13175/2014),

–       uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 217 oraz art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) ppkt (v) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (C8-0103/2015),

–       uwzględniając art. 99 ust. 1 akapit pierwszy i trzeci oraz ust. 2, a także art. 108 ust. 7 Regulaminu,

–       uwzględniając zalecenie Komisji Rozwoju (A8-0146/2015),

1.      wyraża zgodę na zawarcie protokołu;

2.      zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich, a także rządowi i parlamentowi Republiki Południowej Afryki.

ZWIĘZŁE UZASADNIENIE

I.         Protokół dodatkowy do umowy o handlu, rozwoju i współpracy między UE a Republiką Południowej Afryki (RPA) w celu uwzględnienia przystąpienia Chorwacji do UE – procedura

Umowę o handlu, rozwoju i współpracy między UE i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Południowej Afryki, z drugiej strony, podpisano w Pretorii dnia 11 października 1999 r., a z dniem 1 maja 2004 r. weszła ona w życie. Rewizji umowy dokonano w Kleinmond (RPA) w dniu 11 września 2009 r.

W dniu 1 lipca 2013 r. Republika Chorwacji przystąpiła do UE jako dwudzieste ósme państwo członkowskie. Celem proponowanej decyzji Rady jest zatwierdzenie – w imieniu Unii i jej państw członkowskich – protokołu dodatkowego do umowy o handlu, rozwoju i współpracy między UE a RPA uwzględniającego przystąpienie Chorwacji do UE. W dniu 24 września 2012 r. Rada upoważniła Komisję do rozpoczęcia negocjacji z RPA w celu zawarcia protokołu dodatkowego. Negocjacje w tej sprawie zakończono pomyślnie w dniu 19 maja 2014 r.

W dniu 9 października 2014 r. protokół dodatkowy zatwierdziła Rada, a pod koniec grudnia 2014 r. – RPA.

Rząd RPA jest obecnie w trakcie podejmowania decyzji w sprawie pełnomocnika, który byłby upoważniony do podpisania protokołu dodatkowego. Rada czeka na tę decyzję, zanim przystąpi do zorganizowania ceremonii podpisania. Po podpisaniu protokołu Rada zwróci się formalnie do Parlamentu o wyrażenie zgody na jego zawarcie. W międzyczasie nic nie stoi na przeszkodzie, aby Parlament przeszedł do pierwszego etapu procedury zgody polegającego na rozpatrzeniu w komisji. Głosowanie, przynajmniej głosowanie na sesji plenarnej, nie może się jednak odbyć przed podpisaniem protokołu i oficjalnym przekazaniem Parlamentowi wniosku Rady o wyrażenie zgody. Tymczasowe stosowanie protokołu dodatkowego będzie również zależeć od podpisania go przez obydwie strony, z wyjątkiem art. 3 i 4 protokołu dodatkowego, które stosuje się bezpośrednio od daty przystąpienia Chorwacji, tj. od dnia 1 lipca 2013 r. (por. kolejny punkt).

II.       Protokół dodatkowy do umowy o handlu, rozwoju i współpracy między UE a Republiką Południowej Afryki (RPA) – treść

Celem protokołu dodatkowego jest jedynie wprowadzenie do umowy o handlu, rozwoju i współpracy nielicznych zmian technicznych i językowych koniecznych ze względu na przystąpienie Chorwacji do UE. Podpisanie protokołu dodatkowego jest wymagane, aby Republika Chorwacji stała się umawiającą się stroną umowy o handlu, rozwoju i współpracy. Na mocy protokołu dodatkowego (art. 2) język chorwacki dodaje się do wykazu autentycznych wersji językowych umowy. Dodaje się też chorwackie wyrażenia, których należy używać w świadectwie przewozowym, w duplikacie oraz w deklaracji na fakturze, o których mowa odpowiednio w art. 16 ust. 4, art. 17 ust. 2 i załączniku IV do protokołu 1 umowy o handlu, rozwoju i współpracy (art. 3 protokołu dodatkowego obowiązujący od dnia 1 lipca 2013 r.). Protokół ustanawia przepisy przejściowe dotyczące towarów w tranzycie lub towarów składowanych czasowo w Chorwacji lub w RPA, lub między obydwoma krajami (art. 4 protokołu dodatkowego obowiązujący od dnia 1 lipca 2013 r.). Zawiera on również szczegóły dotyczące procedury zatwierdzania, tymczasowego stosowania protokołu dodatkowego (art. 6 protokołu dodatkowego) i jego wejścia w życie (art. 7 tego protokołu).

III.      Stanowisko sprawozdawcy

Zdaniem sprawozdawcy Komisja Rozwoju powinna zalecić Parlamentowi wyrażenie zgody na zawarcie protokołu dodatkowego.

IV.      Umowa o handlu, rozwoju i współpracy – kontekst i procedura

Geneza tej umowy jest stosunkowa długa, a dotycząca jej procedura – dość złożona.

Pierwsza umowa o handlu, rozwoju i współpracy między Wspólnotą Europejską (i jej państwami członkowskimi) a Republiką Południowej Afryki została podpisana w Pretorii dnia 11 października 1999 r. i weszła w życie dnia 1 maja 2004 r. na czas nieokreślony.

Umowę między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Południowej Afryki, z drugiej strony, zmieniającą umowę o handlu, rozwoju i współpracy podpisano w Kleinmond (RPA) w dniu 11 września 2009 r.

V.       Umowa o handlu, rozwoju i współpracy a protokół dodatkowy – wpływ traktatu z Lizbony i zgoda Parlamentu

Od wejścia w życie traktatu z Lizbony to nie Wspólnota Europejska, lecz Unia Europejska jest podmiotem, który musi formalnie zatwierdzić umowę (i protokoły do niej).

Pod względem technicznym umowę tę i wszelkie protokoły do niej należy uznać za układ o stowarzyszeniu w rozumieniu art. 217 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 218 ust. 6 traktatu takiego układu nie można zawrzeć (na mocy decyzji Rady) bez uzyskania zgody Parlamentu.

Z traktatu (w szczególności z jego art. 218), jak i z Regulaminu (zwłaszcza z jego art. 99 i 108) wynika, że nie są dopuszczalne poprawki plenarne do tekstu umowy ani do żadnych protokołów do niej oraz że jedynie komisja przedmiotowo właściwa (w tym przypadku Komisja Rozwoju) może zalecić zgromadzeniu plenarnemu przyjęcie albo odrzucenie umowy, przy czym zgromadzenie plenarne musi podjąć decyzję w drodze jednego głosowania większością oddanych głosów. Poprawki złożone w komisji są natomiast dopuszczalne, ale jedynie wtedy, gdy mają one na celu odrzucenie zalecenia proponowanego przez sprawozdawcę (art. 99 ust. 1 pierwszy akapit, ostatnie zdanie Regulaminu).

VI.      Umowa o handlu, rozwoju i współpracy – treść umowy

Pierwotna umowa podpisana w Pretorii w 1999 r. stawia sobie za cel zacieśnienie współpracy dwustronnej w wielu dziedzinach. Dąży przy tym do osiągnięcia wielorakich celów: zintensyfikowania dialogu dwustronnego, wspierania RPA w procesie transformacji gospodarczej i społecznej, wspierania współpracy regionalnej i integracji gospodarczej krajów Afryki Południowej oraz włączenia ich w gospodarkę światową, a także zwiększenia i liberalizacji wzajemnej wymiany towarów i usług oraz obrotu kapitałowego. Umowa ustanawia również regularny dialog polityczny na tematy będące przedmiotem zainteresowania obu stron, zarówno na szczeblu dwustronnym, jak i regionalnym (w ramach dialogu prowadzonego przez UE z krajami Afryki Południowej oraz z grupą krajów AKP). Tylko niecałe dwadzieścia artykułów (art. 65–82) z ponad stu (dokładnie 109) zawartych w umowie dotyczy konkretnie współpracy na rzecz rozwoju, ponadto cztery artykuły dotyczą finansowania ogólnej współpracy.

Jeżeli chodzi o współpracę na rzecz rozwoju, zasadnicza część naszej pomocy dla RPA jest finansowana z budżetu Unii za pośrednictwem instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju. W umowie o handlu, rozwoju i współpracy nie przewidziano konkretnego przydziału finansowego. W budżecie nowego instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju na lata 2014–2020 przewidziano kwotę 241 mln EUR dla RPA (podczas gdy w latach 2007–2013 budżet ten był znacznie wyższy i wynosił 980 mln EUR).

Na posiedzeniu Komisji Rozwoju w dniu 1 kwietnia 2014 r. poświęconym strategicznemu dialogowi na temat nowego instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju (który wszedł w życie z dniem 15 marca 2014 r.) były komisarz ds. rozwoju Andris Piebalgs powiedział, że mimo drastycznego obniżenia środków omawiany przydział finansowy dla RPA będzie miał nadal decydujące znaczenie dla stawienia czoła przez ludność tego kraju pozostającym jeszcze wyzwaniom, takim jak fakt, że ok. 40% obywateli RPA żyje poniżej progu ubóstwa, kraj cierpi z powodu nierówności (współczynnik Giniego: 0,7), a bezrobocie wynosi ok. 25%. Krajowy program orientacyjny na bieżący okres obejmuje trzy obszary priorytetowe: po pierwsze, tworzenie miejsc pracy; po drugie, kształcenie, szkolenia i innowacje oraz po trzecie, utworzenie dobrze funkcjonującego państwa zainteresowanego rozwojem.

Oprócz współpracy gospodarczej, której poświęcono cały tytuł IV umowy, inne jej przepisy obejmują szereg dziedzin współpracy bardzo ważnych z punktu widzenia rozwoju, takich jak współpraca społeczna, w oparciu o zorganizowany dialog koncentrujący się na wolności zrzeszania się, prawach pracowników, prawach dzieci, równości kobiet i mężczyzn, zwalczaniu przemocy wobec kobiet, współpracy środowiskowej, w szczególności zmianie klimatu, współpracy w dziedzinie kultury, współpracy w zakresie przeciwdziałania narkomanii i praniu pieniędzy, w zakresie służby zdrowia i w szczególności zwalczania AIDS.

Umowa ta jako umowa o współpracy ustanawia również wspólną strukturę instytucjonalną poprzez utworzenie, o czym wspomniano powyżej, Rady Współpracy.

Zmieniona umowa podpisana w Kleinmond w 2009 r. wnosi do pierwotnej umowy szereg interesujących zmian, a zwłaszcza następujące zmiany dotyczące rozwoju: zasadniczym elementem umowy stają się zasady demokracji, prawa człowieka i praworządność oraz współpraca w dziedzinie rozbrojenia i nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia; dodano zasadę skuteczności pomocy (jako cel współpracy na rzecz rozwoju) oraz priorytetowego traktowania operacji przyczyniających się w szczególności do walki z ubóstwem i realizacji milenijnych celów rozwoju; ponadto wprowadzono osobny artykuł o milenijnych celach rozwoju, aby potwierdzić zobowiązanie stron do osiągnięcia tych celów do 2015 r.; położono nacisk na potrzebę ustalenia obszarów priorytetowych naszej współpracy na rzecz rozwoju w wieloletnich dokumentach programowych uzgodnionych wspólnie przez strony, w tym we wspólnych dokumentach przyjętych przez państwa członkowskie UE, zgodnie z odpowiednimi instrumentami Unii na rzecz współpracy; podmioty niepubliczne uznano za partnerów w ramach współpracy uprawnionych do pomocy finansowej i technicznej (zamiast określenia „partnerzy i podmioty pozarządowe działające na rzecz rozwoju”).

Należy również zaznaczyć włączenie siedmiu nowych artykułów dotyczących siedmiu nowych stosunkowo dobrze określonych dziedzin naszej współpracy z RPA: walka z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia i środkami jej przenoszenia poprzez podpisanie i przestrzeganie instrumentów międzynarodowych w tej dziedzinie, która ma także stać się przedmiotem regularnego dialogu politycznego; zwalczanie terroryzmu; zwalczanie prania pieniędzy, finansowania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej; zwalczanie wytwarzania i nadmiernego gromadzenia broni strzeleckiej i broni lekkiej oraz handlu nimi; zapobieganie działalności najemników; zdecydowane poparcie dla Międzynarodowego Trybunału Karnego i jego działalności, aby położyć kres bezkarności i egzekwować prawo na szczeblu międzynarodowym. Również współpraca w zakresie imigracji ma być przedmiotem regularnego dialogu politycznego – nowy artykuł poświęcony tej kwestii jest bardzo szczegółowy – podobnie jak widoczne w tym kontekście powiązanie między współpracą a rozwojem, które obejmuje m.in. strategie mające na celu ograniczenie ubóstwa, poprawę warunków życia i pracy, tworzenie miejsc pracy, uczestnictwo migrantów w rozwoju krajów pochodzenia, współpracę mającą na celu wzmocnienie zdolności, zwłaszcza w służbie zdrowia i w dziedzinie kształcenia, aby zrównoważyć negatywny wpływ tzw. drenażu mózgów w RPA na zrównoważony rozwój tego kraju, a także legalne, sprawne i wydajne pod względem kosztowym kanały przesyłania pieniędzy przez ekspatriantów do kraju.

Z perspektywy rozwoju rozszerzenie współpracy na tak wiele nowych obszarów było argumentem za zmianą umowy w Kleinmond. Ponadto tego rodzaju rozszerzenie współpracy, przewidziane jako zwykła możliwość w pierwotnej umowie z 1999 r., wynikło z woli obu stron, gdyż uzgodniły one wspólny plan działania ustanawiający strategiczne partnerstwo między RPA a Unią Europejską. Sprawozdawca pragnie skorzystać z tej okazji, aby wyrazić zadowolenie z powodu nowych postanowień dotyczących rozwoju, które włączono do umowy o handlu, rozwoju i współpracy w 2009 r. w Kleinmond, zwłaszcza w odniesieniu do walki z ubóstwem, skuteczności pomocy, milenijnych celów rozwoju i związku między migracją a rozwojem.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	20.4.2015
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	18 1 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Beatriz Becerra Basterrechea, Ignazio Corrao, Nirj Deva, Doru-Claudian Frunzulică, Enrique Guerrero Salom, Hans Jansen, Teresa Jiménez-Becerril Barrio, Stelios Kouloglou, Arne Lietz, Linda McAvan, Norbert Neuser, Maurice Ponga, György Schöpflin, Pedro Silva Pereira, Davor Ivo Stier, Bogdan Brunon Wenta, Anna Záborská
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Eleni Theocharous, Joachim Zeller