SPRAWOZDANIE w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie tymczasowej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych, którzy zostali pozbawieni wolności, oraz w sprawie pomocy prawnej w ramach postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania

18.5.2015 - (COM(2013)0824 – C7-0429/2013 – 2013/0409(COD)) - ***I

Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
Sprawozdawca: Dennis de Jong

PROJEKT REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie tymczasowej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych, którzy zostali pozbawieni wolności, oraz w sprawie pomocy prawnej w ramach postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania

(COM(2013)0824 – C7-0429/2013 – 2013/0409(COD))

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–       uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2013)0824),

–       uwzględniając art. 294 ust. 2 oraz art. 82 ust. 2 litera b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C7-0429/2013),

–       uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–       uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–       uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A8-0165/2015),

1.      przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.      zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzić znaczące zmiany do swojego wniosku lub zastąpić go innym tekstem;

3.      zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, a także parlamentom narodowym.

Poprawka  1 Wniosek dotyczący dyrektywy Tytuł
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie tymczasowej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych, którzy zostali pozbawieni wolności, oraz w sprawie pomocy prawnej w ramach postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania Wniosek dotyczący DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych oraz w sprawie pomocy prawnej w ramach postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania
Poprawka  2 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw -1 (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka   (-1) W art. 6 ust. 3 lit. c) europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC) oraz w art. 14 ust. 3 lit. d) Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych uznano prawo do pomocy prawnej w przypadku osób, które nie mają wystarczających środków na samodzielne pokrycie kosztów pomocy prawnej, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.
Poprawka  3 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw -1 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka   (-1a) Artykuł 47 akapit trzeci Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”) stanowi, że należy udzielać pomocy prawnej osobom, które nie posiadają wystarczających środków, w zakresie, w jakim jest ona konieczna dla zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
Poprawka  4 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw -1 b (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka   (-1b) W Zasadach i wytycznych ONZ dotyczących dostępu do pomocy prawnej w sprawach karnych1a przewidziano kompleksowe reguły ramowe dotyczące prawa do pomocy prawnej.   ______________   1a. Przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w rezolucji A/Res/67/187 z dnia 20 grudnia 2012 r.
Poprawka  5 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 1
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (1) Celem niniejszej dyrektywy jest zapewnienie skuteczności prawa dostępu do adwokata dzięki wsparciu udzielanemu przez państwa członkowskie osobom, które zostały pozbawione wolności, na wczesnych etapach postępowania karnego oraz osobom podlegającym nakazowi w procedurze wydawania osób na mocy decyzji ramowej 2002/584/WSiSW1 („postępowanie dotyczące europejskiego nakazu aresztowania”). (1) Celem niniejszej dyrektywy jest zapewnienie skuteczności prawa dostępu do adwokata zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE Parlamentu Europejskiego i Rady0a poprzez umożliwienie skorzystania ze wsparcia adwokata opłacanego przez państwa członkowskie osobom podejrzanym lub oskarżonym oraz osobom podlegającym nakazowi w procedurze wydawania osób na mocy decyzji ramowej 2002/584/WSiSW1 („postępowanie dotyczące europejskiego nakazu aresztowania”). Zakres niniejszej dyrektywy określają w szczególności odpowiednie przepisy dyrektywy 2013/48/UE. ________________ ________________   0a. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności (Dz.U. L 294 z 6.11.2013, s. 1). 1 Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. L 190 z 18.7.2002, s. 1). 1.Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. L 190 z 18.7.2002, s. 1).
Poprawka  6 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 2 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(2a) Zgodnie z art. 82 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w zakresie niezbędnym dla ułatwienia wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych, jak również współpracy policyjnej i współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych o wymiarze transgranicznym, Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze dyrektyw zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, mogą ustanawiać normy minimalne. Normy takie muszą uwzględniać różnice między tradycjami i systemami prawnymi państw członkowskich. Muszą one w szczególności dotyczyć praw jednostek w postępowaniu karnym.
Uzasadnienie
Należy przypomnieć uprawnienia Unii Europejskiej w zakresie sądownictwa karnego i podać podstawę prawną, na której opiera się ta dyrektywa. Zgodnie z art. 82 ust. 2 TFUE Unia Europejska ma uprawnienia ustawodawcze w tej dziedzinie.
Poprawka  7 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 3
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (3) W programie sztokholmskim2 położono szczególny nacisk na wzmocnienie praw jednostek w postępowaniu karnym. W pkt 2.4 programu Rada Europejska wezwała Komisję do przedstawienia wniosków określających stopniowe podejście3 mające na celu wzmocnienie praw podejrzanych lub oskarżonych. (3) W programie sztokholmskim2 położono szczególny nacisk na wzmocnienie praw jednostek w postępowaniu karnym. W pkt 2.4 programu Rada Europejska wezwała Komisję do przedstawienia wniosków określających stopniowe podejście3 mające na celu wzmocnienie praw podejrzanych lub oskarżonych, w szczególności prawa do porady prawnej i pomocy prawnej (środek C). ________________ ________________ 2 Dz.U. C 115 z 4.5.2010, s. 1. 2 Dz.U. C 115 z 4.5.2010, s. 1. 3 Dz.U. C 291 z 4.12.2009, s. 1. 3 Dz.U. C 291 z 4.12.2009, s. 1.
Poprawka  8 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 3 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(3a) W dniu 30 listopada 2009 r. Rada przyjęła rezolucję dotyczącą harmonogramu działań mających na celu umocnienie praw procesowych podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniach karnych. W rezolucji tej zaproponowano szereg inicjatyw ustawodawczych obejmujących prawo do porady prawnej i pomocy prawnej w postępowaniu karnym (środek C).
Uzasadnienie
Przedmiotowa dyrektywa wpisuje się w globalne podejście określone w planie działań dotyczących praw procesowych podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniach karnych, przyjętym w dniu 30 listopada 2009 r.
Poprawka  9 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 4
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (4) Dotychczas przyjęto trzy środki dotyczące praw procesowych w postępowaniu karnym, mianowicie dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE4, dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE5 oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE6. (4) Dotychczas przyjęto trzy środki dotyczące praw procesowych w postępowaniu karnym, mianowicie dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego4, dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE w sprawie prawa do informacji5 oraz dyrektywę 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności. ________________ ________________ 4 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym (Dz.U. L 280 z 26.10.2010, s. 1). 4 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym (Dz.U. L 280 z 26.10.2010, s. 1). 5 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym (Dz.U. L 142 z 1.6.2012, s. 1). 5 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym (Dz.U. L 142 z 1.6.2012, s. 1). 6 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności (Dz.U. L 294 z 6.11.2013, s. 1).
Poprawka  10 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 6
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (6) Zakres i treść prawa dostępu do adwokata określa się w dyrektywie 2013/48/UE. Podejrzany lub oskarżony w postępowaniu karnym powinien mieć prawo dostępu do adwokata od chwili poinformowania go przez właściwe organy, za pomocą oficjalnego powiadomienia lub w inny sposób, o tym, że jest podejrzany lub oskarżony o popełnienie przestępstwa, niezależnie od tego, czy został pozbawiony wolności. Prawo to ma zastosowanie do czasu zakończenia postępowania, przez co rozumie się ostateczne rozstrzygnięcie kwestii, czy podejrzany lub oskarżony popełnił przestępstwo, w tym w stosownych przypadkach wydanie wyroku skazującego i rozpatrzenie wszelkich środków odwoławczych. skreślony
Uzasadnienie
Motyw 1 (poprawka 5) zawiera już odniesienie do zakresu dyrektywy w sprawie prawa dostępu do adwokata. W sytuacji, gdy zakresy obu dyrektyw są identyczne, nie ma potrzeby dodatkowego uściślania.
Poprawka  11 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 6 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(6a) Zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE pomoc prawną stosuje się w państwach członkowskich zgodnie z Kartą i z EKPC. Gdy podejrzani lub oskarżeni zostają pozbawieni wolności, państwa członkowskie powinny wprowadzić niezbędne rozwiązania, aby zapewnić takim osobom możliwość skutecznego korzystania z prawa dostępu do adwokata, w tym zorganizować pomoc adwokata osobom, które nie mają adwokata, chyba że osoby te zrzekły się tego prawa. W myśl wyżej wymienionej dyrektywy takie rozwiązania mogłyby w stosownych przypadkach obejmować rozwiązania dotyczące pomocy prawnej.
Uzasadnienie
Obecna dyrektywa ma na celu zapewnienie skuteczności dyrektywy 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata, która stanowi, że środki mające na celu umożliwienie skutecznego wykonywania tego prawa mogłyby obejmować rozwiązania dotyczące pomocy prawnej.
Poprawka  12 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 7
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (7) Jednym z podstawowych elementów rzetelnego procesu sądowego, jak określił Europejski Trybunał Praw Człowieka („ETPC”), jest skuteczna obrona każdej osoby, której postawiono zarzut popełnienia przestępstwa, przez adwokata, w razie konieczności wyznaczonego z urzędu. Rzetelność postępowania karnego wymaga przyznania podejrzanemu dostępu do pomocy prawnej od chwili pozbawienia wolności. skreślony
Uzasadnienie
Nowy motyw -1a zawiera już odniesienie do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Odniesienie (dość ogólne) do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka nie wnosi żadnej rzeczywistej wartości dodanej.
Poprawka  13 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 8
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (8) Dyrektywa 2013/48/UE stanowi, że w przypadkach, w których podejrzani lub oskarżeni zostają pozbawieni wolności, państwa członkowskie powinny wprowadzić niezbędne rozwiązania, by zapewnić takim osobom możliwość skutecznego skorzystania z przysługującego im prawa dostępu do adwokata, chyba że takie osoby zrzekły się tego prawa. skreślony
Uzasadnienie
Motyw 1 (poprawka 5) zawiera już odniesienie do art. 3 dyrektywy 2013/48/UE. Nie ma potrzeby, by przypominać tylko jeden konkretny ustęp tego artykułu, natomiast cytowanie całego tekstu tego artykułu wydaje się zbędne.
Poprawka  14 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 9
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(9) Aby podejrzani lub oskarżeni, którzy zostali pozbawieni wolności, byli w stanie skutecznie skorzystać z prawa dostępu do adwokata na wczesnych etapach postępowania, nie powinni być zmuszeni do oczekiwania na dostęp do adwokata aż do czasu rozpatrzenia wniosku o pomoc prawną i przeprowadzenia oceny kryteriów kwalifikowalności do otrzymania pomocy prawnej. Państwa członkowskie powinny zatem zapewnić dostęp do skutecznej tymczasowej pomocy prawnej niezwłocznie po pozbawieniu wolności i przed jakimkolwiek przesłuchaniem; pomoc taka powinna być dostępna przynajmniej do czasu podjęcia przez właściwy organ decyzji w sprawie pomocy prawnej oraz, w przypadku całkowitego lub częściowego odrzucenia wniosku, do czasu uprawomocnienia się takiej decyzji lub, w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku o pomoc prawną, do czasu ustanowienia adwokata przez właściwy organ.	(9) Aby podejrzani lub oskarżeni byli w stanie skutecznie skorzystać z prawa dostępu do adwokata na wczesnych etapach postępowania, nie powinni być zmuszeni do oczekiwania na dostęp do adwokata aż do czasu rozpatrzenia wniosku o pomoc prawną i przeprowadzenia oceny kryteriów kwalifikowalności do otrzymania pomocy prawnej. Państwa członkowskie powinny zatem zapewnić dostęp do skutecznej tymczasowej pomocy prawnej niezwłocznie przed przeprowadzeniem jakichkolwiek czynności dochodzeniowych, które – na mocy prawa krajowego lub europejskiego – wymagają obecności adwokata, a pomoc taka powinna być dostępna przynajmniej do czasu podjęcia przez właściwy organ decyzji w sprawie pomocy prawnej oraz, w przypadku całkowitego lub częściowego odrzucenia wniosku, do czasu uprawomocnienia się takiej decyzji lub, w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku o pomoc prawną, do czasu ustanowienia adwokata przez właściwy organ.
Poprawka  15 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 9 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(9a) Niniejsza dyrektywa powinna respektować różnorodność systemów pomocy prawnej w państwach członkowskich. Każde państwo członkowskie powinno posiadać kompetencje w zakresie przyznawania pomocy prawnej. Pomoc prawna powinna być przyznawana na podstawie oceny środków finansowych, którymi dysponuje wnioskodawca („ocena sytuacji majątkowej”), lub oceny tego, czy w danym przypadku zapewnienia pomocy prawnej wymaga dobro wymiaru sprawiedliwości („ocena zasadności”),
Uzasadnienie
Przedmiotowa dyrektywa musi być stosowana przy poszanowaniu suwerennych rozwiązań krajowych. UE nie jest uprawniona do określania warunków przyznawania pomocy prawnej w państwach członkowskich.
Poprawka  16 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 10
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(10) Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby tymczasowa pomoc prawna była udzielana w niezbędnym zakresie i nie była ograniczona w sposób uniemożliwiający podejrzanym lub oskarżonym skuteczne korzystanie z prawa dostępu do adwokata określonego w szczególności w art. 3 ust. 3 dyrektywy 2013/48/UE.	(10) Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby pomoc prawna była udzielana w niezbędnym zakresie i nie była ograniczona w sposób uniemożliwiający podejrzanym lub oskarżonym skuteczne korzystanie z prawa dostępu do adwokata określonego w szczególności w art. 3 ust. 3 dyrektywy 2013/48/UE.
Uzasadnienie
Aby zapewnić prawo do rzetelnego procesu w trakcie całego postępowania karnego oraz skutecznie wzmocnić wzajemne zaufanie między państwami członkowskimi do ich systemów sądownictwa karnego, należy rozszerzyć zakres stosowania przedmiotowej dyrektywy, tak aby objął on zwykłą pomoc prawną przysługującą podejrzanym oraz oskarżonym, którzy zostali pozbawieni wolności.
Poprawka  17 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 11
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(11) Osoby podlegające nakazowi w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, które zostały pozbawione wolności, powinny mieć prawo do tymczasowej pomocy prawnej w przypadku pozbawienia wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz, przynajmniej do czasu podjęcia przez właściwy organ decyzji w sprawie pomocy prawnej oraz, w przypadku całkowitego lub częściowego odrzucenia wniosku, do czasu uprawomocnienia się takiej decyzji lub, w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku o pomoc prawną, do czasu ustanowienia adwokata przez właściwy organ.	(11) Osoby podlegające nakazowi w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania powinny mieć prawo do tymczasowej pomocy prawnej w przypadku pozbawienia wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz, przynajmniej do czasu podjęcia przez właściwy organ decyzji w sprawie pomocy prawnej oraz, w przypadku całkowitego lub częściowego odrzucenia wniosku, do czasu uprawomocnienia się takiej decyzji lub, w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku o pomoc prawną, do czasu ustanowienia adwokata przez właściwy organ.
Poprawka  18 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 12
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (12) Państwa członkowskie powinny być w stanie zagwarantować, że koszty związane z tymczasową pomocą prawną dla podejrzanych lub oskarżonych pozbawionych wolności oraz koszty związane z tymczasową pomocą prawną dla osób podlegających nakazowi można odzyskać od tych osób, jeżeli późniejsza ocena ich prawa do pomocy prawnej wykaże, że nie spełniają one kryteriów niezbędnych do skorzystania z pomocy prawnej na mocy prawa krajowego. (12) Państwa członkowskie powinny być w stanie zagwarantować, że koszty związane z tymczasową pomocą prawną dla podejrzanych lub oskarżonych oraz koszty związane z tymczasową pomocą prawną dla osób podlegających nakazowi można odzyskać od tych osób, jeżeli późniejsza ocena ich prawa do zwykłej pomocy prawnej przeprowadzona przez właściwy organ oraz ostateczna decyzja właściwego organu w tej sprawie wykażą, że nie spełniają one kryteriów niezbędnych do skorzystania ze zwykłej pomocy prawnej na mocy prawa krajowego, i jeżeli celowo udzieliły właściwym organom nieprawdziwych informacji o swojej sytuacji finansowej. W celu zagwarantowania, że odzyskanie kosztów związanych z tymczasową pomocą prawną nie zaszkodzi podejrzanemu lub oskarżonemu lub osobie podlegającej nakazowi w sposób prowadzący do zmniejszenia ogólnej rzetelności procesu sądowego, państwa członkowskie powinny dopilnować, by warunki odzyskiwania kosztów były jasne i rozsądne i by uwzględniały szczególną sytuację finansową podejrzanego, oskarżonego lub osoby podlegającej nakazowi.
Poprawka  19 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 13
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(13) Aby zapewnić osobom podlegającym nakazowi skuteczny dostęp do adwokata w państwie członkowskim wykonującym nakaz, państwa członkowskie powinny zapewnić takim osobom dostęp do pomocy prawnej do czasu ich wydania lub, w przypadku niewydania, do czasu uprawomocnienia się decyzji o wydaniu. Prawo do pomocy prawnej może być uzależnione od oceny środków finansowych osoby podlegającej nakazowi lub ustalenia, czy udzielenie pomocy prawnej leży w interesie wymiaru sprawiedliwości zgodnie z mającymi zastosowanie kryteriami kwalifikowalności w danym państwie członkowskim wykonującym nakaz.	(13) Aby zapewnić osobom podlegającym nakazowi skuteczny dostęp do adwokata w państwie członkowskim wykonującym nakaz, państwa członkowskie powinny zapewnić takim osobom dostęp do pomocy prawnej do czasu ich wydania lub, w przypadku niewydania, do czasu uprawomocnienia się decyzji o wydaniu. Prawo do pomocy prawnej może być uzależnione od oceny sytuacji majątkowej lub oceny zasadności zgodnie z mającymi zastosowanie kryteriami kwalifikowalności w danym państwie członkowskim wykonującym nakaz.
Uzasadnienie
Przedmiotowa dyrektywa respektuje różnorodność systemów sądownictwa karnego w państwach członkowskich. Jej stosowanie musi zatem być dostosowane do obowiązujących w państwach członkowskich przepisów w dziedzinie pomocy prawnej.
Poprawka  20 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 13 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(13a) W niektórych państwach członkowskich pewne drobne naruszenia, w szczególności wykroczenia drogowe, wykroczenia przeciwko ogólnym przepisom lokalnym oraz wykroczenia przeciwko porządkowi publicznemu, uznaje się za przestępstwa. W takich sytuacjach wymóg, aby właściwe organy zapewniały wszystkie prawa wynikające z niniejszej dyrektywy, byłby nieuzasadniony. Jeżeli prawo państwa członkowskiego przewiduje, że kara za drobne naruszenia nie może polegać na pozbawieniu wolności, niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie jedynie do postępowania przed sądem właściwym w sprawach karnych.
Poprawka  21 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 13 b (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(13b) Zakres zastosowania niniejszej dyrektywy w odniesieniu do niektórych drobnych naruszeń nie powinien wpływać na wynikające z EKPC obowiązki państw członkowskich polegające na zapewnieniu prawa do rzetelnego procesu sądowego, w tym do pomocy prawnej ze strony adwokata.
Poprawka  22 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 14
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(14) Aby zapewnić osobom podlegającym nakazowi możliwość skutecznego korzystania z przysługującego im prawa do ustanowienia adwokata w państwie członkowskim wydającym nakaz, który ma wspomagać adwokata w państwie członkowskim wykonującym nakaz zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE, państwo członkowskie wydające nakaz powinno zapewnić osobom podlegającym nakazowi dostęp do pomocy prawnej do celów postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania w państwie członkowskim wykonującym nakaz. Prawo to może być uzależnione od oceny środków finansowych osoby podlegającej nakazowi lub ustalenia, czy udzielenie pomocy prawnej leży w interesie wymiaru sprawiedliwości zgodnie z mającymi zastosowanie kryteriami kwalifikowalności w danym państwie członkowskim wydającym nakaz.	(14) Aby zapewnić osobom podlegającym nakazowi możliwość skutecznego korzystania z przysługującego im prawa do ustanowienia adwokata w państwie członkowskim wydającym nakaz, który ma wspomagać adwokata w państwie członkowskim wykonującym nakaz zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE, państwo członkowskie wydające nakaz powinno zapewnić osobom podlegającym nakazowi dostęp do tymczasowej pomocy prawnej i do pomocy prawnej do celów zastępstwa procesowego w tym państwie członkowskim w celu świadczenia pomocy adwokatowi w państwie członkowskim wykonującym nakaz w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania. Prawo do pomocy prawnej może być uzależnione od oceny sytuacji majątkowej lub oceny zasadności zgodnie z mającymi zastosowanie kryteriami kwalifikowalności w danym państwie członkowskim wydającym nakaz.
Poprawka  23 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 15
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (15) W niniejszej dyrektywie przewiduje się prawo do tymczasowej pomocy prawnej dla dzieci pozbawionych wolności oraz do pomocy prawnej dla dzieci podlegających nakazowi w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania. (15) W niniejszej dyrektywie przewiduje się prawo do tymczasowej i zwykłej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych lub osób podlegających nakazowi znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji. Zwłaszcza dzieci znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji dlatego należy zwrócić na nie szczególną uwagę i przyjąć specjalne środki zgodnie z dyrektywą ... w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym.
Poprawka  24 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 16
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka (16) Przy wykonywaniu niniejszej dyrektywy państwa członkowskie powinny zapewnić poszanowanie podstawowego prawa do pomocy prawnej, jak określono w art. 47 ust. 3 Karty i w art. 6 ust. 3 lit. c) EKPC, oraz powinny zapewnić dostęp do pomocy prawnej tym osobom, które nie posiadają wystarczających środków finansowych na pokrycie kosztów pomocy prawnej, w przypadku gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. (16) Przy wykonywaniu niniejszej dyrektywy państwa członkowskie powinny zapewnić poszanowanie podstawowego prawa do pomocy prawnej, jak określono w art. 47 akapit trzeci Karty i w art. 6 ust. 3 lit. c) EKPC, oraz powinny zapewnić dostęp do pomocy prawnej wnioskodawcom na podstawie oceny sytuacji majątkowej lub oceny zasadności. Przy tym powinny one przestrzegać Zasad i wytycznych ONZ dotyczących dostępu do pomocy prawnej w sprawach karnych. Jeżeli przyznanie pomocy prawnej jest uzależnione od oceny sytuacji majątkowej, w ocenie takiej należy wziąć pod uwagę względy szczególne dotyczące podejrzanych lub oskarżonych znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji.
Poprawka  25 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 16 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	(16a) Zasada skuteczności prawa unijnego zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia odpowiednich i skutecznych środków odwoławczych na wypadek naruszenia prawa przyznanego jednostkom w prawie unijnym. Skuteczny środek odwoławczy powinien być dostępny, jeżeli przyznanie pomocy prawnej zostało zakwestionowane bądź opóźnione lub gdy odmówiono jej przyznania, jeżeli zainteresowane osoby nie zostały należycie poinformowane o przysługującym im prawie do pomocy prawnej i jeżeli przepisy dotyczące kwalifikowalności i odzyskiwania kosztów były niejasne. Dlatego osoby występujące o pomoc prawną powinny mieć prawo odwołania od decyzji o odmowie przyznania pomocy prawnej.
Poprawka  26 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 17
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(17) Państwa członkowskie powinny gromadzić dane przedstawiające sposób, w jaki korzystano z prawa do pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych oraz osób podlegających nakazowi. Państwa członkowskie powinny również gromadzić dane dotyczące liczby przypadków, w których udzielono tymczasowej pomocy prawnej podejrzanym lub oskarżonym pozbawionym wolności oraz osobom podlegającym nakazowi, a także dane dotyczące liczby przypadków, w których nie skorzystano z tego prawa. Dane takie powinny obejmować liczbę wniosków o pomoc prawną w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, w przypadku gdy państwo członkowskie pełni funkcję państwa wydającego i wykonującego nakaz, oraz liczbę przypadków, w których wnioski rozpatrzono pozytywnie. Należy również gromadzić dane dotyczące kosztów udzielenia pomocy prawnej dla osób pozbawionych wolności i dla osób podlegających nakazowi.	(17) Państwa członkowskie powinny gromadzić dane przedstawiające sposób, w jaki korzystano z prawa do pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych oraz osób podlegających nakazowi. Państwa członkowskie powinny również gromadzić dane dotyczące liczby przypadków, w których udzielono pomocy prawnej podejrzanym lub oskarżonym oraz osobom podlegającym nakazowi, a także dane dotyczące liczby przypadków, w których nie skorzystano z tego prawa. Dane takie powinny obejmować liczbę wniosków o pomoc prawną w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, w przypadku gdy państwo członkowskie pełni funkcję państwa wydającego i wykonującego nakaz, oraz liczbę przypadków, w których wnioski rozpatrzono pozytywnie. Należy również gromadzić dane dotyczące kosztów udzielenia pomocy prawnej dla osób podejrzanych lub oskarżonych i dla osób podlegających nakazowi.
Poprawka  27 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 18
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(18) Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do podejrzanych lub oskarżonych, niezależnie od ich statusu prawnego, obywatelstwa lub przynależności państwowej. Niniejsza dyrektywa potwierdza prawa podstawowe i zasady uznane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i europejskiej konwencji praw człowieka, w tym zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania, prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawo do integralności osoby, prawa dziecka, integracji osób niepełnosprawnych, prawo do skutecznego środka odwoławczego i prawo do rzetelnego procesu sądowego, domniemanie niewinności i prawo do obrony. Niniejszą dyrektywę należy wykonywać zgodnie z tymi prawami i zasadami.	(18) Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do podejrzanych lub oskarżonych, niezależnie od ich statusu prawnego, obywatelstwa lub przynależności państwowej, płci, rasy, koloru skóry, pochodzenia etnicznego lub społecznego, cech genetycznych, języka, wyznania czy przekonań, poglądów, w tym politycznych. przynależności do mniejszości narodowej, stanu posiadania, urodzenia, niepełnosprawności, statusu rezydenta, wieku, orientacji seksualnej czy wszelkiego innego statusu. Niniejsza dyrektywa potwierdza prawa podstawowe i zasady uznane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i europejskiej konwencji praw człowieka, w tym zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania, prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawo do integralności osoby, prawa dziecka, integracji osób niepełnosprawnych, prawo do skutecznego środka odwoławczego i prawo do rzetelnego procesu sądowego, domniemanie niewinności i prawo do obrony. Niniejszą dyrektywę należy wykonywać zgodnie z tymi prawami i zasadami.
Poprawka  28 Wniosek dotyczący dyrektywy Motyw 19
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
(19) W niniejszej dyrektywie ustanawia się normy minimalne. Państwa członkowskie mogą rozszerzyć zakres praw określonych w niniejszej dyrektywie w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony. Taki wyższy poziom ochrony nie powinien stanowić przeszkody we wzajemnym uznawaniu orzeczeń sądowych, które te normy minimalne mają ułatwiać. Poziom ochrony nigdy nie powinien być niższy niż poziom wynikający z norm przewidzianych w Karcie lub EKPC, zgodnie z ich wykładnią zawartą w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości i ETPC.	(19) W niniejszej dyrektywie ustanawia się normy minimalne. Państwa członkowskie mogą rozszerzyć zakres praw określonych w niniejszej dyrektywie w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony. Taki wyższy poziom ochrony nie powinien stanowić przeszkody we wzajemnym uznawaniu orzeczeń sądowych, które te normy minimalne mają ułatwiać. Poziom ochrony nigdy nie powinien być niższy niż poziom wynikający z norm przewidzianych w Karcie lub EKPC, zgodnie z ich wykładnią zawartą w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości i ETPC. Niniejsza dyrektywa nie powinna w żadnym razie być interpretowana w sposób ograniczający prawa i gwarancje oferowane na mocy niektórych przepisów krajowych, które zapewniają wyższy poziom ochrony.
Uzasadnienie
Dyrektywa ta nie może obniżać obowiązującego poziomu ochrony w państwach członkowskich.
Poprawka  29 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 1
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka 1. W niniejszej dyrektywie ustanawia się normy minimalne dotyczące: 1. W niniejszej dyrektywie ustanawia się normy minimalne dotyczące: a) prawa do tymczasowej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym, którzy zostali pozbawieni wolności; a) prawa do tymczasowej i zwykłej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym; b) prawa do tymczasowej pomocy prawnej i do pomocy prawnej dla osób podlegających nakazowi objętych postępowaniem dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania. b) prawa do tymczasowej i zwykłej pomocy prawnej dla osób podlegających nakazowi objętych postępowaniem dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania.
Poprawka  30 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 1 – ustęp 2
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2. Niniejsza dyrektywa uzupełnia dyrektywę 2013/48/UE. Żaden z przepisów niniejszej dyrektywy nie może być interpretowany jako ograniczający prawa określone w tej dyrektywie.	2. Niniejsza dyrektywa uzupełnia dyrektywę 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata. Żaden z przepisów niniejszej dyrektywy nie może być interpretowany jako ograniczający prawa określone w tej dyrektywie.
Poprawka  31 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 2
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka Artykuł 2 Artykuł 2 Zakres stosowania Zakres stosowania Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do: 1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do: a) podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym, którzy zostali pozbawieni wolności i którzy mają prawo dostępu do adwokata na mocy dyrektywy 2013/48/UE; a) podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym, którzy mają prawo dostępu do adwokata na mocy dyrektywy 2013/48/UE lub dowolnego prawnie wiążącego aktu unijnego dotyczącego gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi; b) osób podlegających nakazowi. b) osób podlegających nakazowi określonych w art. 3 lit. c) niniejszej dyrektywy.   2. Z zastrzeżeniem prawa do rzetelnego procesu, w odniesieniu do drobnych naruszeń:   a) gdy prawo państwa członkowskiego przewiduje nakładanie kar przez organ inny niż sąd właściwy w sprawach karnych, a nałożenie takiej kary może być przedmiotem odwołania lub przekazania do takiego sądu lub   b) gdy nałożona kara nie może polegać na pozbawieniu wolności,   niniejsza dyrektywa ma zastosowanie jedynie do postępowania przed sądem właściwym w sprawach karnych.   W każdym przypadku niniejszą dyrektywę stosuje się w pełni, gdy podejrzany lub oskarżony został pozbawiony wolności, niezależnie od etapu postępowania karnego.
Poprawka  32 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 3 – litera a
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka a) „pomoc prawna” oznacza finansowanie i wsparcie ze strony państwa członkowskiego zapewniające korzystanie z prawa dostępu do adwokata; a) „zwykła pomoc prawna” oznacza finansowanie i wsparcie ze strony państwa członkowskiego zapewniające korzystanie z prawa dostępu do adwokata;
Poprawka  33 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 3 – litera b
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka b) „tymczasowa pomoc prawna” oznacza pomoc prawną dla osoby pozbawionej wolności do czasu podjęcia decyzji w sprawie pomocy prawnej; b) „tymczasowa pomoc prawna” oznacza pomoc prawną udzielaną do czasu podjęcia i wejścia w życie decyzji w sprawie zwykłej pomocy prawnej;
Poprawka  34 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 3 – litera d
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka d) „adwokat” oznacza każdą osobę, która zgodnie z prawem krajowym posiada stosowne kwalifikacje i uprawnienia – w tym uzyskane w drodze uznania przez uprawniony organ – do udzielania porad prawnych i pomocy prawnej podejrzanym lub oskarżonym. d) „adwokat świadczący pomoc prawną” oznacza każdą osobę, która zgodnie z prawem krajowym posiada stosowne kwalifikacje i uprawnienia – w tym uzyskane w drodze uznania przez uprawniony organ – do udzielania podejrzanym lub oskarżonym porad prawnych, pomocy prawnej i zastępstwa procesowego.
Poprawka  35 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 4 – ustęp 1
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka 1. Państwa członkowskie zapewniają następującym osobom prawo do tymczasowej pomocy prawnej, o ile te osoby sobie tego życzą: 1. Państwa członkowskie zapewniają następującym osobom prawo do tymczasowej pomocy prawnej, o ile te osoby sobie tego życzą: a) podejrzanym lub oskarżonym w postępowaniu karnym, którzy zostali pozbawieni wolności; a) podejrzanym lub oskarżonym w postępowaniu karnym, którzy mają prawo dostępu do adwokata na mocy dyrektywy 2013/48/UE lub dowolnego prawnie wiążącego aktu unijnego dotyczącego gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi; b) osobom podlegającym nakazowi, które zostały pozbawione wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz. b) osobom podlegającym nakazowi, które mają prawo dostępu do adwokata na mocy dyrektywy 2013/48/UE zarówno w państwie członkowskim wydającym nakaz, jak i w państwie członkowskim zostały pozbawione wolności w państwie członkowskim wykonującym nakaz.
Poprawka  36 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 4 – ustęp 2
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka 2. Tymczasową pomoc prawną przyznaje się niezwłocznie po pozbawieniu wolności i w każdym wypadku przed przesłuchaniem. 2. Tymczasową pomoc prawną przyznaje się niezwłocznie i w każdym wypadku przed przesłuchaniem.
Poprawka  37 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 4 – ustęp 3
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka 3. Tymczasowa pomoc prawna jest zapewniona do czasu podjęcia i uprawomocnienia się ostatecznej decyzji w sprawie pomocy prawnej lub, w przypadku gdy podejrzanym lub oskarżonym przyznano pomoc prawną, do czasu ustanowienia adwokata. 3. Tymczasowa pomoc prawna jest zapewniona do czasu podjęcia i wejścia w życie ostatecznej decyzji w sprawie pomocy prawnej oraz do czasu, gdy zajdzie jedna z następujących okoliczności:   a) w razie przyznania pomocy prawnej – do czasu gdy ustanowiony zostanie adwokat; lub   b) w razie odmowy przyznania pomocy prawnej – do czasu gdy decyzja stanie się ostateczna, a podejrzany lub oskarżony lub osoba podlegająca nakazowi ma realne szanse na znalezienie adwokata zgodnie z własnym wyborem.
Uzasadnienie
Zaproponowane poprawki – dodatkowo w stosunku do poprawek dotyczących poszerzenia zakresu dyrektywy z myślą o całościowym uwzględnieniu zwykłej pomocy prawnej – mają na celu sprecyzowanie konkretnego charakteru praw. W szczególności nie należy zawieszać pomocy tymczasowej do czasu podjęcia ostatecznej decyzji w sprawie zwykłej pomocy prawnej. Ponadto prawo dostępu do adwokata obowiązuje również w przypadku odmownej decyzji w sprawie pomocy prawnej: w takim przypadku należy zapewnić wystarczający czas na znalezienie odpowiedniego adwokata.
Poprawka  38 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 4 – ustęp 4 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	4a. Państwa członkowskie dopilnowują, by tymczasowa pomoc prawna obejmowała również, w stosownych przypadkach, tłumaczenie ustne kontaktów między osobami pozbawionymi wolności a adwokatem zgodnie z dyrektywą 2010/64/UE, w szczególności z jej art. 2 ust. 2.
Poprawka  39 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 4 – ustęp 5
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka 5. Państwa członkowskie powinny być w stanie zapewnić możliwość odzyskania kosztów związanych z tymczasową pomocą prawną od podejrzanych lub oskarżonych oraz od osób podlegających nakazowi, którzy nie spełniają kryteriów kwalifikowalności do otrzymania pomocy prawnej mających zastosowanie na mocy prawa krajowego. 5. Państwa członkowskie mogą w drodze wyjątku zapewnić możliwość odzyskania kosztów związanych z tymczasową pomocą prawną od osób podejrzanych lub oskarżonych oraz od osób podlegających nakazowi, jeżeli w drodze ostatecznej decyzji ustalono, że osoby te nie spełniają kryteriów kwalifikowalności do otrzymania zwykłej pomocy prawnej mających zastosowanie na mocy prawa krajowego oraz jeżeli osoby te celowo przedłożyły właściwym organom fałszywe informacje na temat osobistej sytuacji finansowej. W celu zagwarantowania, że odzyskanie kosztów związanych z tymczasową pomocą prawną nie zaszkodzi podejrzanemu lub oskarżonemu lub osobie podlegającej nakazowi w sposób prowadzący do zmniejszenia ogólnej rzetelności procesu sądowego, państwa członkowskie dopilnowują, by warunki odzyskiwania kosztów były jasne i rozsądne i by uwzględniały szczególną sytuację finansową podejrzanego lub oskarżonego lub osoby podlegającej nakazowi.
Poprawka  40 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 4 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka   Artykuł 4a   1. Państwa członkowskie dbają, aby osoby, o których mowa w art. 4 ust. 1, mogły uzyskać dostęp do pomocy prawnej, jeżeli nie dysponują środkami finansowymi wystarczającymi do pokrycia części lub całości kosztów obrony i postępowania („ocena sytuacji majątkowej”) lub jeżeli zapewnienia pomocy prawnej wymaga dobro wymiaru sprawiedliwości („ocena zasadności”).   2. Ocena sytuacji majątkowej opiera się na wszelkich odpowiednich i obiektywnych czynnikach, takich jak z jednej strony dochody, kapitał, sytuacja rodzinna, poziom życia, a z drugiej strony koszt usług adwokata świadczącego pomoc prawną.   3. W ramach oceny zasadności ocenia się pilność i złożoność sprawy, wagę przestępstwa i surowość potencjalnie grożącej kary, a także społeczną i osobistą sytuację podejrzanego lub oskarżonego lub osoby podlegającej nakazowi.   4. Państwa członkowskie dbają, aby wszelkie istotne informacje o pomocy prawnej w postępowaniu karnym były łatwo dostępne i zrozumiałe dla podejrzanych lub oskarżonych oraz osób podlegających nakazowi; obejmują one informacje dotyczące tego, w jaki sposób i gdzie należy złożyć wniosek o taką pomoc, a także informacje dotyczące możliwości istniejących w sytuacji odmowy pomocy prawnej lub w sytuacji, gdy adwokat świadczący pomoc prawną czyni to w niewystarczający sposób.
Poprawka  41 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 4 b (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka   Artykuł 4b   Decyzje o przyznaniu lub odmowie przyznania pomocy prawnej, a także o ustanowieniu adwokata są podejmowane niezwłocznie przez właściwy organ. Państwa członkowskie dopilnowują, by odpowiedzialne organy podejmowały decyzje z należytą starannością i by wprowadzono wystarczające zabezpieczenia przed arbitralnością.
Poprawka  42 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 5
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka Artykuł 5 Artykuł 5 Pomoc prawna dla osób podlegających nakazowi Pomoc prawna dla osób podlegających nakazowi 1. Państwo członkowskie wykonujące nakaz zapewnia, aby osoby podlegające nakazowi miały prawo do pomocy prawnej od momentu zatrzymania dokonanego na mocy europejskiego nakazu aresztowania do czasu ich wydania lub, w przypadku niewydania, do czasu uprawomocnienia się decyzji o wydaniu. 1. Państwo członkowskie wykonujące nakaz zapewnia, aby osoby podlegające nakazowi miały prawo do tymczasowej i zwykłej pomocy prawnej od momentu wydania europejskiego nakazu aresztowania do czasu ich wydania lub, w przypadku niewydania, do czasu uprawomocnienia się decyzji o wydaniu. 2. Państwo członkowskie wydające nakaz zapewnia, aby osoby podlegające nakazowi, które korzystają z przysługującego im prawa do ustanowienia adwokata w państwie członkowskim wydającym nakaz, który ma wspomagać adwokata w państwie członkowskim wykonującym nakaz zgodnie z art. 10 dyrektywy 2013/48/UE, miały prawo do pomocy prawnej w tym państwie członkowskim do celów postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania w państwie członkowskim wykonującym nakaz. 2. Państwo członkowskie wydające nakaz zapewnia, aby osoby podlegające nakazowi korzystające z przysługującego im prawa do ustanowienia adwokata w państwie członkowskim wydającym nakaz oraz w dowolnym innym państwie członkowskim, gdzie właściwe organy prowadzą czynności dowodowe lub inne czynności dochodzeniowe, zgodnie z art. 10 dyrektywy 2013/48/UE, miały prawo do tymczasowej i zwykłej pomocy prawnej w tym państwie członkowskim do celów postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania w państwie członkowskim wykonującym nakaz. 3. Prawo do pomocy prawnej, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być uzależnione od oceny środków finansowych osoby podlegającej nakazowi lub ustalenia, czy udzielenie pomocy prawnej leży w interesie wymiaru sprawiedliwości zgodnie z mającymi zastosowanie kryteriami kwalifikowalności w danym państwie członkowskim wykonującym nakaz. 3. Ocena wniosku o zwykłą pomoc prawną złożonego przez osobę podlegającą nakazowi opiera się na kryteriach kwalifikowalności określonych w art. 4a, mianowicie przeprowadza się ocenę sytuacji majątkowej osoby podlegającej nakazowi w państwach członkowskich, w których pomoc prawna uzależniona jest od oceny sytuacji majątkowej, lub ocenę tego, czy dobro wymiaru sprawiedliwości wymaga zapewnienia pomocy prawnej w danej sprawie w państwach członkowskich, w których pomoc prawna uzależniona jest od oceny zasadności.
Poprawka  43 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 5 a (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	Artykuł 5a
	1. Aby zapewnić skuteczność i jakość pomocy prawnej, państwa członkowskie podejmują działania niezbędne do zagwarantowania, że świadczone usługi w zakresie pomocy prawnej mają wystarczający wysoki standard, by zapewnione było prawo do rzetelnego procesu.
	2. Państwa członkowskie zapewniają w szczególności:
	a) zwykłą pomoc prawną na wszystkich etapach postępowania karnego;
	b) wprowadzenie i utrzymanie systemów zapewniających wysoką jakość usług adwokatów świadczących pomoc prawną i ich niezależność, w szczególności systemu akredytacji adwokatów świadczących pomoc prawną, a także edukacji i ustawicznego szkolenia zawodowego celem zapewnienia, aby ci adwokaci dysponowali wystarczającą wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniem, by przyczyniać się do skutecznego korzystania z prawa do obrony;
	c) ciągłość zastępstwa procesowego, zgodnie z życzeniem podejrzanego, oskarżonego lub osoby podlegającej nakazowi;
	d) prawo podejrzanego lub oskarżonego lub osoby podlegającej nakazowi do jednorazowej zmiany przyznanego im adwokata świadczącego pomoc prawną;
	e) odpowiednie środki finansowe i zasoby oraz autonomię budżetową w celu zagwarantowania skutecznego funkcjonowania systemu pomocy prawnej;
	f) odpowiednie szkolenia dla wszystkich pracowników zaangażowanych w podejmowanie decyzji dotyczących pomocy prawnej w postępowaniu karnym;
	g) przekazywanie na piśmie podejrzanym lub oskarżonym oraz osobom podlegającym nakazowi wszelkich decyzji odrzucających w części lub w całości wniosek o pomoc prawną.
Poprawka  44 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 5 b (nowy)
Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
	Artykuł 5b
	1. W celu ochrony prawa do rzetelnego procesu i prawa do obrony wszystkie osoby ubiegające się o pomoc prawną na mocy niniejszej dyrektywy mają prawo do odwołania się przed niezależnym sądem od decyzji, na mocy której odmówiono im pomocy prawnej.
	2. Państwa członkowskie dopilnowują, by osoby podejrzane, oskarżone i osoby podlegające nakazowi dysponowały skutecznymi środkami odwoławczymi na wypadek, gdyby prawa przysługujące im na mocy niniejszej dyrektywy miały zostać naruszone. Te środki odwoławcze obejmują prawo do kontroli sądowej, jeżeli przyznanie pomocy prawnej zostało zakwestionowane bądź opóźnione lub jeżeli całkowicie bądź częściowo odmówiono jej przyznania lub jeżeli dane osoby nie zostały należycie poinformowane o przysługującym im prawie do tymczasowej i zwykłej pomocy prawnej.
Poprawka  45 Wniosek dotyczący dyrektywy Artykuł 6
Tekst proponowany przez Komisję Poprawka Artykuł 6 Artykuł 6 Dostarczanie danych Dostarczanie danych 1. Państwa członkowskie gromadzą dane dotyczące sposobu wdrożenia praw określonych w art. 4 i 5. 1. Państwa członkowskie gromadzą odpowiednie dane statystyczne dotyczące sposobu wdrożenia praw określonych w art. 4, 4a, 4b, 5 i 5a, w pełni uwzględniając ochronę danych osobowych podejrzanych lub oskarżonych oraz osób podlegających nakazowi. 2. Do dnia [36 miesięcy po opublikowaniu niniejszej dyrektywy] r., a następnie co dwa lata państwa członkowskie przesyłają takie dane Komisji. 2. Do dnia ...*, a następnie co trzy lata państwa członkowskie przesyłają takie dane Komisji.   ______________   * Dz.U.: proszę wstawić datę: dwa lata po publikacji niniejszej dyrektywy.

UZASADNIENIE

W dniu 27 listopada 2013 r. Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie tymczasowej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych, którzy zostali pozbawieni wolności, oraz w sprawie pomocy prawnej w ramach postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania[1].

Ogólna ocena wniosku

Zgodnie z art. 82 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych w Unii opiera się na zasadzie wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych. Stosowanie tej zasady zakłada, że państwa członkowskie kierują się wzajemnym zaufaniem do swoich systemów sądownictwa karnego, w tym co do sposobu, w jaki chronione są prawa podejrzanych lub oskarżonych.

W praktyce jednak krajowe działania w tym zakresie różnią się. W tym kontekście w dniu 30 listopada 2009 r. Rada przyjęła harmonogram działań mających na celu umocnienie praw procesowych osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym[2]. W harmonogramie jako środek C wskazano prawo do porady prawnej i pomocy prawnej. Prawo do pomocy prawnej jest nierozerwalnie związane z prawem dostępu do adwokata, w której to sprawie Parlament Europejski i Rada przyjęły dyrektywę 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. W przypadku osób nieposiadających niezbędnych środków finansowych tylko pomoc prawna umożliwia skuteczne korzystanie z prawa dostępu do adwokata.

Prawo do pomocy prawnej nie jest łatwym zagadnieniem, co może tłumaczyć, dlaczego Komisja potrzebowała stosunkowo dużo czasu na przedstawienie obecnych instrumentów. Nie powinno to jednakże powstrzymywać Parlamentu nowej kadencji od priorytetowego zajęcia się wnioskiem w sprawie dyrektywy. Rozbieżne interpretowanie prawa do rzetelnego procesu sądowego, w tym poprzez pomoc prawną, uznaną m.in. w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, stanowi przeszkodę dla rzetelnej i skutecznej współpracy sądowej w sprawach karnych. Z tego powodu należy jak najszybciej przyjąć pozostałe środki harmonogramu, a w szczególności projekt dyrektywy w sprawie pomocy prawnej.

Wniosek Komisji stanowi pożądany krok w kierunku zapewnienia minimalnego poziomu pomocy prawnej we wszystkich państwach członkowskich. Ogranicza się on jednakże do tymczasowej pomocy prawnej dla podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym, którzy zostali pozbawieni wolności, oraz prawa do tymczasowej pomocy prawnej i do pomocy prawnej dla osób podlegających nakazowi w ramach postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania. Dodatkowe aspekty prawa do pomocy prawnej zawarto w osobnym zaleceniu Komisji[3].

Sprawozdawca uważa, że obecne dwutorowe podejście stosowane przez Komisję Europejską może odzwierciedlać delikatny charakter przedmiotu, lecz nie zwiększa poziomu pewności prawa ani nie zapewnia podejrzanym lub oskarżonym jasnych informacji na temat faktycznego zakresu przysługującej im pomocy prawnej oraz na temat jakości tej pomocy prawnej. Dlatego zakres stosowania dyrektywy powinien obejmować prawo do zarówno tymczasowej, jak i zwykłej pomocy prawnej we wszelkich sytuacjach. W związku z tym zakres stosowania tej dyrektywy powinien pokrywać się z zakresem stosowania dyrektywy 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata.

Sprawozdawca uważa, że podejrzani, oskarżeni lub osoby podlegające nakazowi mogą obawiać się występować o pomoc prawną, jeżeli w przypadku niespełnienia kryteriów kwalifikowalności państwa członkowskie są w stanie odzyskać od nich koszty związane z pomocą tymczasową. Dlatego słuszne wydaje się ograniczenie zwrotu kosztów do przypadków, gdy podejrzani, oskarżeni lub osoby podlegające nakazowi świadomie przedstawią fałszywe informacje.

Ważne ponadto, aby osoby podejrzane, oskarżone lub podlegające nakazowi uzyskały określony stopień pewności prawa w odniesieniu do kryteriów kwalifikowalności. Kryteria kwalifikowalności zawarte w zaleceniu Komisji zapewniają pewną przejrzystość, ale nie oznaczają pełnej harmonizacji. Wydaje się to uzasadnione, ponieważ zapewnienie szczegółowych europejskich przepisów w tym zakresie byłoby niemożliwe, a także zbędne, z uwagi na różnice pomiędzy państwami członkowskimi pod względem kosztów postępowania sądowego. Jednocześnie znaczy to także, że ogólny opis oceny sytuacji finansowej oraz oceny zasadności, który zawarto w zaleceniu, lub przynajmniej jego elementy równie dobrze można by włączyć do dyrektywy. Sprawozdawca popiera takie podejście.

Sprawozdawca zdaje sobie sprawę z różnic pomiędzy państwami członkowskimi pod względem jakości oferowanej pomocy prawnej. Zależy ona między innymi od wynagrodzeń adwokatów za świadczoną pomoc prawną. W przypadku zbyt niskich wynagrodzeń adwokaci nie będą skłonni poświęcać wystarczająco dużo czasu i wysiłku na świadczenie pomocy prawnej wysokiej jakości. Ponownie jednak – różnice w dochodach i kosztach pomiędzy państwami członkowskimi uniemożliwiają wypracowanie szczegółowych przepisów dotyczących wysokości wynagrodzeń. Dlatego jednak tym bardziej należy zawrzeć w dyrektywie przynajmniej niektóre zabezpieczenia dotyczące jakości pomocy prawnej oferowanej w dyrektywie.

Na włączenie do dyrektywy w szczególności zasługuje przepis mówiący, że preferencje i życzenia podejrzanych lub oskarżonych oraz osób podlegających nakazowi co do wyboru adwokata świadczącego pomoc prawną powinny być uwzględniane w najwyższym możliwym stopniu. To samo odnosi się do konieczności zapewnienia ciągłości zastępstwa procesowego, jeżeli podejrzany, oskarżony lub osoba podlegająca nakazowi sobie tego życzy. Przepisy powinny także uwzględniać możliwość zastąpienia adwokata świadczącego pomoc prawną, jeśli osoba podejrzana, oskarżona lub podlegająca nakazowi straciła do niego zaufanie i może to uzasadnić weryfikowalnymi argumentami. Obecnie takiego przepisu brakuje nawet w zaleceniu.

Wreszcie, sprawozdawca uznaje także art. 6 dyrektywy za dość niejasny: państwom członkowskim trudno jest gromadzić dane dotyczące stosowania dyrektywy w każdej indywidualnej sprawie. Obowiązek sprawozdawczy powinien w zamian koncentrować się na napotkanych problemach z jej stosowaniem, albo z perspektywy podejrzanych, oskarżonych lub osób podlegających nakazowi, albo z perspektywy właściwych organów.

• [1]  COM(2013) 824 final z dnia 27 listopada 2013 r.
• [2]  Dz.U. C 205 z 4.12.2009, s. 1.
• [3]  C(2013)8179/2.

PROCEDURA

Tytuł	Tymczasowa pomoc prawna dla podejrzanych lub oskarżonych, którzy zostali pozbawieni wolności, oraz pomoc prawna w ramach postępowania dotyczącego europejskiego nakazu aresztowania
Odsyłacze	COM(2013)0824 – C7-0429/2013 – 2013/0409(COD)
Data przedstawienia w PE	27.11.2013
Komisja przedmiotowo właściwa        Data ogłoszenia na posiedzeniu	LIBE 13.1.2014
Komisje wyznaczone do wydania opinii        Data ogłoszenia na posiedzeniu	JURI 13.1.2014
Opinia niewydana        Data decyzji	JURI 3.9.2014
Sprawozdawcy        Data powołania	Dennis de Jong 3.9.2014
Rozpatrzenie w komisji	16.10.2014	11.12.2014	6.5.2015
Data przyjęcia	6.5.2015
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	47 7 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Heinz K. Becker, Malin Björk, Michał Boni, Bodil Ceballos, Caterina Chinnici, Rachida Dati, Agustín Díaz de Mera García Consuegra, Tanja Fajon, Laura Ferrara, Monika Flašíková Beňová, Ana Gomes, Nathalie Griesbeck, Sylvie Guillaume, Jussi Halla-aho, Filiz Hyusmenova, Sophia in ‘t Veld, Eva Joly, Barbara Kudrycka, Kashetu Kyenge, Marju Lauristin, Monica Macovei, Vicky Maeijer, Roberta Metsola, Péter Niedermüller, Soraya Post, Judith Sargentini, Birgit Sippel, Branislav Škripek, Csaba Sógor, Helga Stevens, Traian Ungureanu, Harald Vilimsky, Josef Weidenholzer, Cecilia Wikström, Kristina Winberg, Tomáš Zdechovský
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Hugues Bayet, Andrea Bocskor, Pál Csáky, Dennis de Jong, Gérard Deprez, Jeroen Lenaers, Salvatore Domenico Pogliese, Emil Radev, Christine Revault D’Allonnes Bonnefoy, Barbara Spinelli, Jaromír Štětina, Josep-Maria Terricabras, Anders Primdahl Vistisen, Axel Voss
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Lynn Boylan, Rosa D’Amato, Jörg Leichtfried, Piernicola Pedicini
Data złożenia	18.5.2015