SPRAWOZDANIE w sprawie wdrożenia dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym

24.6.2015 - (2014/2256(INI))

Komisja Prawna
Sprawozdawczyni: Julia Reda


Procedura : 2014/2256(INI)
Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji
Dokument w ramach procedury :  
A8-0209/2015

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie wdrożenia dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym

(2014/2256(INI))

Parlament Europejski,

–       uwzględniając art. 4, 26, 34, 114, 118 oraz 167 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–       – uwzględniając art. 27 Powszechnej deklaracji praw człowieka,

–       – uwzględniając Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS) z 1994 r.,

–       uwzględniając konwencję UNESCO z dnia 20 października 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego,

–       uwzględniając art. 11, 13, 14, 16, 17, 22 i 52 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

–       uwzględniając dyrektywę 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym[1],

–       uwzględniając konwencję berneńską o ochronie dzieł literackich i artystycznych, a w szczególności test trzystopniowy,

–       uwzględniając traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) o prawie autorskim z dnia 20 grudnia 1996 r.,

–       uwzględniając traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach z dnia 20 grudnia 1996 r.,

–       uwzględniając traktat WIPO o artystycznych wykonaniach audiowizualnych przyjęty podczas konferencji dyplomatycznej WIPO w sprawie ochrony widowisk audiowizualnych w Pekinie dnia 24 czerwca 2012 r.,

–       uwzględniając badanie dotyczące praw własności intelektualnej przeprowadzone wspólnie przez Europejski Urząd Patentowy oraz Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego pt. „Sektory intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej: wkład w wyniki gospodarcze i zatrudnienie w UE” z września 2013 r.,

–       uwzględniając Traktat z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, niedowidzącym i cierpiącym na inne zaburzenia odczytu druku,

–       uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym[2],

–       uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniającą dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego[3],

–       uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych[4],

–       uwzględniając dyrektywę 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych[5],

–       uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/77/UE z dnia 27 września 2011 r. dotyczącą zmiany dyrektywy 2006/116/WE w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych[6],

–       uwzględniając dyrektywę Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową[7],

–       uwzględniając dyrektywę 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej[8],

–       uwzględniając dyrektywę 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej[9], która zmienia dyrektywę Rady 92/100/EWG[10],

–       uwzględniając dyrektywę 2001/84/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 września 2001 r. w sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza dzieła sztuki[11],

–       uwzględniając swą rezolucję z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie opłat licencyjnych za kopie na użytek prywatny[12],

–       uwzględniając swą rezolucję z dnia 12 września 2013 r. w sprawie promowania europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego na rzecz wzrostu gospodarczego i wzrostu zatrudnienia[13],

       uwzględniając swą rezolucję z dnia 11 września 2012 r. w sprawie internetowej dystrybucji utworów audiowizualnych w UE[14],

–       uwzględniając swą rezolucję z dnia 22 września 2010 r. w sprawie poprawy egzekwowania praw własności intelektualnej na rynku wewnętrznym[15],

–       uwzględniając konsultacje publiczne w sprawie przeglądu przepisów UE dotyczących praw autorskich prowadzone przez Komisję w okresie od 5 grudnia 2013 r. do 5 marca 2014 r.,

–       uwzględniając swą rezolucję z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie petycji 0942/2011, którą złożył Dan Pescod (Wielka Brytania) w imieniu Europejskiej Unii Niewidomych (EBU) i Królewskiego Narodowego Instytutu Niewidomych (RNIB), w sprawie dostępu osób niewidomych do książek i innych materiałów drukowanych[16],

–       uwzględniając zieloną księgę Komisji z dnia 13 lipca 2011 r. dotyczącą dystrybucji utworów audiowizualnych w Internecie w Unii Europejskiej: możliwości i wyzwania związane z jednolitym rynkiem cyfrowym (COM(2011)0427),

–       uwzględniając zieloną księgę Komisji na temat praw autorskich w gospodarce opartej na wiedzy (COM(2008)0466),

–       uwzględniając komunikat Komisji pt. „Jednolity rynek w obszarze praw własności intelektualnej – Wspieranie kreatywności i innowacji celem zapewnienia wzrostu gospodarczego, atrakcyjnych miejsc pracy oraz wysokiej jakości produktów i usług w Europie” (COM(2011)0287),

–       uwzględniając Protokół ustaleń z dnia 20 września 2011 r. w sprawie podstawowych zasad digitalizacji i udostępniania niedostępnych utworów w celu ułatwienia digitalizacji i udostępniania książek i periodyków naukowych bibliotekom europejskim i innym podobnym instytucjom,

–       uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–       uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej oraz opinie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, jak również Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A8-0209/2015),

A.     mając na uwadze, że zmiana dyrektywy 2001/29/WE ma kluczowe znaczenie dla promowania kreatywności, innowacji, różnorodności kulturowej, wzrostu gospodarczego, konkurencyjności, jednolitego rynku cyfrowego oraz dla dostępu do wiedzy i informacji, a tym samym dla zapewniania autorom utworów literackich i artystycznych właściwego uznania i ochrony przysługujących im praw własności intelektualnej;

B.     mając na uwadze, że art. 167 TFUE stanowi, że Unia Europejska przyczynia się do rozkwitu i różnorodności kultury państw członkowskich, co przejawia się w szczególności w twórczości artystycznej i literackiej;

C.     mając na uwadze, że celem dyrektywy 2001/29/WE w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym było dostosowanie ustawodawstwa w sprawie praw autorskich i pokrewnych w celu uwzględnienia w nim postępu technologicznego;

D.     mając na uwadze, że dyrektywa 2001/29/WE dotyczy również szeregu zobowiązań UE na mocy prawa międzynarodowego, w tym przepisów Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych, traktatu WIPO o prawie autorskim i traktatu WIPO o wykonaniach artystycznych i fonogramach;

E.     mając na uwadze, że Komisja Europejska i państwa członkowskie czynią znaczne inwestycje w digitalizację oraz udostępnianie w internecie bogatych zbiorów europejskich instytucji dziedzictwa kulturowego, aby obywatele mogli mieć do nich dostęp wszędzie, za pomocą dowolnego urządzenia;

F.     mając na uwadze, że europejski sektor kultury i branża twórcza są siłą napędową wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy w UE i mają ogromny udział w gospodarce UE, gdyż zatrudniają ponad 7 mln osób i zgodnie z najnowszymi szacunkami wytwarzają ponad 4,2% PKB, w trakcie kryzysu gospodarczego w latach 2008–2012 w sektorze kultury nadal powstawały miejsca pracy;

G.     mając na uwadze, że ze wspólnej ekspertyzy EPO i UHRW z września 2013 r. wynika, że ok. za 39% ogólnej działalności gospodarczej w UE (wartości ok. 4 700 mld EUR rocznie) odpowiadają sektory intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej, a także zapewniają 26% bezpośredniego zatrudnienia (a więc 56 mln), zaś zatrudnienie pośrednie stanowi dalsze 9% ogólnej liczby miejsc pracy w UE;

H.      mając na uwadze, że rewolucja cyfrowa przyniosła ze sobą nowe technologie i środki komunikacji i umożliwiła nowe formy ekspresji, które – kwestionując trójstronny układ łączący tradycyjnie twórcę z odbiorcą za pośrednictwem przedsiębiorcy z branży kulturalnej – przyczyniły się do powstania gospodarki opartej na wiedzy, tworząc nowe miejsca pracy i sprzyjając promowaniu kultury i innowacji;

I.      mając na uwadze, że wszelkie inicjatywy polityczne dotyczące jednolitego rynku cyfrowego muszą być zgodne z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej, a zwłaszcza z jej art. 11, 13, 14, 16, 17 i 22;

J.      mając na uwadze, że różnorodność kulturowa i językowa wykracza poza granice państwowe, a niektórymi językami europejskimi posługują się mieszkańcy wielu krajów;

K.     mając na uwadze, że Karta praw podstawowych UE chroni wolności słowa i informacji, sztuki i nauki oraz gwarantuje ochronę danych osobowych, ochronę różnorodności kulturowej i językowej, prawo do własności i ochrony własności intelektualnej, prawo do nauki i wolność prowadzenia działalności gospodarczej;

L.     mając na uwadze, że również w dobie cyfrowej autorowi musi przysługiwać prawo do ochrony jego twórczości;

M.    mając na uwadze, że należy uwzględnić środki, które przyczyniają się do dalszego rozwoju wymiany kulturalnej i poprawy pewności prawnej w sektorze; mając na uwadze, że wdrożenie dyrektywy 2001/29/WE umożliwiło rozwój licznych usług kreatywnych w internecie oraz że konsumenci nigdy dotąd nie mieli dostępu do tak szerokiej gamy wytworów pracy twórczej i kulturalnej; mając na uwadze, że dla użytkowników ważny jest dostęp do szerokiego wachlarza różnorodnych i wysokiej jakości treści kulturalnych;

N.     mając na uwadze, że harmonijny i systematyczny rozwój Europeany, biblioteki cyfrowej utworzonej w 2008 roku w ramach inicjatywy UE, sprawił, że dzieła z bibliotek państw członkowskich stały się ogólnodostępne;

O.     mając na uwadze, że wytwory pracy twórczej to jedno z podstawowych źródeł zasilających gospodarkę cyfrową i elementy sektora technologii informacyjnych, takie jak wyszukiwarki, media społecznościowe i platformy gromadzące treści tworzone przez użytkowników, jednak prawie cała wartość wygenerowana przez takie wytwory jest przekazywana tym pośrednikom cyfrowym, którzy odmawiają wynagradzania autorów lub negocjują nadzwyczaj niskie wynagrodzenia;

P.     mając na uwadze, że dyrektywa 20011/77/UE oraz dyrektywa 2006/116/UE harmonizują warunki ochrony na mocy prawa autorskiego i praw pokrewnych poprzez wprowadzenie całkowitej harmonizacji okresu ochrony dla każdego rodzaju utworu oraz każdego odnośnego prawa w państwach członkowskich;

Q.     mając na uwadze, że obowiązkiem prawodawcy unijnego jest propagowanie jasnych przepisów dotyczących prawa autorskiego i praw pokrewnych, które byłyby zrozumiałe dla wszystkich podmiotów, a w szczególności przez ogół społeczeństwa, a także gwarantowały pewność prawa;

R.     mając na uwadze przewagę konkurencyjną i rosnącą potęgę niektórych pośredników w internecie, a także negatywny wpływ takiej sytuacji na potencjał twórczy autorów oraz rozwój usług oferowanych przez innych dystrybutorów wytworów pracy twórczej;

S.     mając na uwadze, że przy określaniu ram prawnych w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych należy uwzględnić konieczność zachęcania do tworzenia innowacyjnych modeli przemysłowych i handlowych, wykorzystujących możliwości oferowane przez nowe technologie, aby uczynić przedsiębiorstwa UE bardziej konkurencyjnymi;

T.     mając na uwadze, że stymulowanie wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy w Europie stanowi priorytet dla Komisji i zajmuje centralne miejsce w jej programie politycznym na lata 2014–2019;

1.      zwraca uwagę, że prawo autorskie jest konkretnym środkiem zagwarantowania wynagrodzenia twórcom oraz finansowania twórczości;

2.      z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą przeprowadzenia konsultacji w sprawie prawa autorskiego, która spotkała się z ogromnym zainteresowaniem wielu różnych podmiotów, w tym sektora kultury i ogółu społeczeństwa[17];

3.      z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie się Komisji do dalszego rozwoju agendy cyfrowej UE, w tym kwestii praw autorskich, w ramach nowego mandatu Komisji; z zadowoleniem przyjmuje program prac Komisji na 2015 r., w którym obiecano przedłożenie pakietu w sprawie jednolitego rynku cyfrowego, obejmującego wniosek ustawodawczy określający cel zmodernizowania przepisów dotyczących praw autorskich, aby dostosować je do epoki cyfrowej;

4.      przypomina, że prawo autorskie i prawa pokrewne chronią i wspierają rozwój i wprowadzanie do obrotu nowych produktów i usług, jak również tworzenie i wykorzystanie ich twórczej treści, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu konkurencyjności, zatrudnienia i innowacji w wielu gałęziach przemysłu w UE;

5.      podkreśla, że prawo autorskie jest tylko tak skuteczne jak środki służące egzekwowaniu jego ochrony oraz że zapewnienie dobrze prosperującego i innowacyjnego sektora kreatywnego wymaga zdecydowanego egzekwowania prawa autorskiego;

6.      przypomina, że terytorialność jest nierozerwalnie związana z istnieniem prawa autorskiego i praw pokrewnych; podkreśla, że zasada ta nie stoi w sprzeczności ze środkami gwarantującymi przenoszenie treści;

7.      podkreśla, że wszelkie zmiany dyrektywy 2001/29/WE powinny utrzymać ochronę zasady sprawiedliwego wynagrodzenia dla podmiotów prawa autorskiego; domaga się potwierdzenia zasady terytorialności, która umożliwia poszczególnym państwom członkowskim gwarantowanie tej zasady w ramach ich polityki kulturalnej;

8.      odnotowuje, że od czasu wdrożenia dyrektywy 2001/29/WE oferta dzieł legalnie dostępnych konsumentom powiększyła się; zauważa ponadto, że transgraniczny dostęp do różnorodności zastosowań, jakie postęp techniczny oferuje konsumentom, może wymagać opartego na dowodach usprawnieniach obecnych ram prawnych, aby jeszcze bardziej rozszerzyć legalną ofertę różnorodnych treści kulturalnych i kreatywnych w internecie w celu zapewnienia dostępu do europejskiej różnorodności kulturowej;

9.      przypomina, że niektóre usługi dotyczące treści są zbyt często niedostępne dla konsumentów z powodów geograficznych, co jest sprzeczne z celem dyrektywy 2001/29/WE, czyli urzeczywistnieniem czterech wolności rynku wewnętrznego; z tego względu wzywa Komisję, by zaproponowała odpowiednie rozwiązania dotyczące lepszego transgranicznego dostępu konsumentów do usług i treści chronionych prawem autorskim;

10.    jest zdania, że podejście przyjęte w dyrektywie 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawem autorskim może być źródłem cennych wniosków w odniesieniu do innych rodzajów treści, ale że problemów dotyczących możliwości przenoszenia oraz blokowania geograficznego nie da się rozwiązać za pomocą jednego, uniwersalnego rozwiązania; kwestia ta może wymagać szeregu różnych interwencji, zarówno regulacyjnych, jak i rynkowych;

11.    podkreśla, że twórczość w UE jest jednym z jej najbogatszych zasobów i osoby, które chcą z niej korzystać powinny mieć ku temu możliwość za opłatą, nawet jeśli twórczość ta sprzedawana wyłącznie w innym państwie członkowskim;

12.    przypomina o możliwości wykorzystywania licencji wieloterytorialnych, co przewiduje dyrektywa 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, w przypadku gdyby dystrybutorzy chcieli objąć zasięgiem terytorium całej Europy;

13.    zwraca uwagę, że finansowanie, produkcja i koprodukcja filmów i treści telewizyjnych w dużej mierze zależą od wyłącznych licencji terytorialnych, przyznawanych lokalnym dystrybutorom na różnorodnych platformach odpowiadających specyfice kulturowej poszczególnych rynków europejskich; podkreśla w związku z tym, że oparta na zasadzie swobody zawierania umów możliwość wyboru zasięgu terytorialnego i rodzaju platformy dystrybucji sprzyja inwestowaniu w filmy i treści telewizyjne, a także wspieraniu różnorodności kulturowej; apeluje do Komisji o zagwarantowanie, by każdą inicjatywę dotyczącą unowocześnienia prawa autorskiego poprzedzała obszerna analiza jego wpływu na produkcję, finansowanie i dystrybucję filmów i treści telewizyjnych, a także różnorodność kulturową;

14.    podkreśla, że stosowane w sektorze praktyki blokowania geograficznego nie powinny uniemożliwiać mniejszościom kulturowym zamieszkującym UE dostępu do treści lub usług w ich własnym języku, zarówno bezpłatnych, jak i dostępnych za opłatą;

15.    popiera inicjatywy mające na celu rozszerzenie możliwości przenoszenia w obrębie Unii legalnie nabytych usług internetowych i legalnie udostępnionych treści przy jednoczesnym pełnym poszanowaniu prawa autorskiego oraz interesów podmiotów tego prawa;

16.    przypomina, że europejskie rynki produktów kultury są w sposób naturalny zróżnicowane z powodu różnorodności kulturowej i językowej Europy; zauważa, że różnorodność tę powinno się uważać raczej za atut niż przeszkodę dla jednolitego rynku;

17.    zauważa znaczenie licencji terytorialnych w Unii, zwłaszcza w odniesieniu do produkcji audiowizualnej i filmowej, która opiera się głównie na systemach wcześniejszych zakupów lub wcześniejszego finansowania przez nadawców;

18.    zauważa z niepokojem mnożenie się nielegalnych usług w internecie i rozwój piractwa, a także generalnie naruszania własności intelektualnej, co stanowi poważne zagrożenie dla gospodarek państw członkowskich i działalności twórczej w Unii Europejskiej;

19.    podkreśla, że podstawą wszelkich reform prawa autorskiego powinien być wysoki poziom ochrony, ponieważ prawo to ma podstawowe znaczenie dla twórczości intelektualnej i zapewnia stabilną, jasną i elastyczną podstawę prawną napędzającą inwestycje oraz wzrost w sektorze kultury i branży kreatywnej, a jednocześnie likwidują niepewność prawa i niespójności, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie rynku wewnętrznego;

20.    podkreśla, że oprócz rozbudowy funkcjonujących struktur dla jednolitego rynku cyfrowego trzeba również podjąć działania na rzecz zagwarantowania dalszego prawidłowego funkcjonowania analogowego rynku wewnętrznego;

21.    zauważa, że sektory intensywnie korzystające z prawa autorskiego zatrudniają ponad 7 mln osób w UE; apeluje zatem do Komisji o dopilnowanie, aby każdą inicjatywę ustawodawczą dotyczącą modernizacji prawa autorskiego poprzedzała wyczerpująca ocena ex ante jej skutków dla wzrostu i zatrudnienia, a także kosztów i zalet ewentualnie wynikłych z takiej inicjatywy, zgodnie z zasadą lepszego stanowienia prawa;

22.    podkreśla, że wszelkie przyszłe zmiany prawa autorskiego muszą być ukierunkowane i opierać się na wiarygodnych danych, aby zapewnić dalszy rozwój branży twórczej w Europie;

23.    uznaje, że działalność handlowa z naruszeniem prawa autorskiego stanowi poważne zagrożenie dla funkcjonowania jednolitego rynku cyfrowego oraz dla rozwoju legalnej oferty zróżnicowanych kulturalnych i twórczych treści internetowych;

24.    uważa za niezbędne umocnienie pozycji autorów i twórców oraz polepszenie ich wynagrodzenia w związku z cyfrową dystrybucją i eksploatacją ich utworów;

Prawa wyłączne

25.    przyznaje, że konieczne jest zapewnienie autorom i wykonawcom ochrony prawnej ich twórczości i pracy artystycznej; uznaje, że rozpowszechnianie kultury i wiedzy leży w interesie publicznym; uznaje rolę producentów i wydawców we wprowadzaniu utworów na rynek oraz konieczność zapewnienia właściwego wynagrodzenia wszystkim kategoriom podmiotów praw autorskich; apeluje o poprawę wynikającej z umowy pozycji autorów i wykonawców wobec innych podmiotów praw autorskich i pośredników – zwłaszcza poprzez rozważenie ustanowienia rozsądnego terminu na użytkowanie prawa przekazanego przez autora osobom trzecim, po którego upływie te prawa by wygasały – ponieważ wymiany umowne charakteryzują się często brakiem równowagi podkreśla przy tym znaczenie swobody umów;

26.    zaznacza, że również z kulturalnego punktu widzenia bardzo ważne jest otoczenie proporcjonalną ochroną utworów chronionych przez prawo autorskie i przedmiotów ujętych w prawach pokrewnych oraz że na mocy art. 167 TFUE Unia ma obowiązek uwzględniania w swoim działaniu aspektów kulturalnych;

27.    podkreśla, że autor i wykonawca muszą w równym stopniu w środowisku cyfrowym co w świecie analogowym otrzymywać odpowiednie wynagrodzenie;

28.    zwraca się do Komisji, by oceniła ukierunkowane i odpowiednie środki zmierzające do zwiększenia pewności prawnej, zgodnie z wyznaczonym przez Komisję celem dotyczącym lepszego stanowienia prawa; wzywa Komisję do przeanalizowania wpływu jednolitego europejskiego tytułu uprawniającego do korzystania z praw autorskich na zatrudnienie i innowacje, interesy twórców, wykonawców i innych uprawnionych, a także na wspieranie dostępu konsumentów do regionalnej różnorodności kulturowej;

29.    przypomina, że prawa wyłączne i swoboda umów mają zasadnicze znaczenie dla kruchego ekosystemu twórczości i jego finansowania, ponieważ umożliwiają lepszą dywersyfikację ryzyka, zaangażowanie różnych podmiotów we wspólne przedsięwzięcia z korzyścią dla kulturowo zróżnicowanych odbiorców, a także zachęcanie do inwestycji w produkcję profesjonalnych treści;

30.    zaleca, by unijny ustawodawca rozważył – w celu ochrony interesu publicznego przy jednoczesnej ochronie informacji osobistych – w jaki sposób dalej zmniejszyć przeszkody w ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego; zauważa, że takie dostosowanie prawa powinno odbyć się przy należytym uwzględnieniu dyrektywy 2013/37/UE, podstawowych zasad prawa autorskiego oraz odpowiedniego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

31.    apeluje do Komisji o skuteczne zabezpieczenie utworów stanowiących własność publiczną, które z definicji nie podlegają ochronie prawa autorskiego; w związku z tym apeluje do Komisji o uściślenie, że po digitalizacji utwór należący wcześniej do domeny publicznej, który nie stanowi nowego, przekształconego utworu, pozostaje w tej domenie; apeluje do Komisji także o sprawdzenie, na ile można przyznać podmiotom praw autorskich prawo przeznaczenia utworów w całości lub w części do domeny publicznej;

32.    wzywa Komisję do dalszego zharmonizowania czasu obowiązywania ochrony prawa autorskiego, nie dopuszczając do dalszego przedłużenia okresu ochrony, zgodnie z międzynarodowymi standardami ustanowionymi w konwencji berneńskiej; zachęca państwa członkowskie do sprawnego ukończenia transpozycji i wdrożenia dyrektyw 2006/116/WE i 2011/77/UE;

Wyjątki i ograniczenia

33.    apeluje do unijnego ustawodawcy o to, by pozostał wierny wyznaczonemu w dyrektywie 2001/29/WE celowi otoczenia właściwą ochroną prawa autorskiego i praw pokrewnych jako jednemu z głównych sposobów zapewniających powstawanie twórczości kulturalnej w Europie i zapewnienia sprawiedliwej równowagi między różnymi kategoriami podmiotów prawa autorskiego i użytkownikami utworów objętych ochroną, a także między poszczególnymi kategoriami podmiotów praw autorskich; podkreśla ponadto, że wszelkie zmiany prawodawstwa w tej dziedzinie powinny zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do dzieł i usług chronionych prawem autorskim i prawami pokrewnymi we wszelkich formatach;

34.    podkreśla, że prawo autorskie i prawa pokrewne stanowią ramy prawne dla europejskiego sektora kultury i europejskiego sektora kreatywnego, jak również dla sektora edukacji i badań oraz dla sektora czerpiącego korzyści z wyjątków i ograniczeń tych praw, a także tworzą podstawę aktywności i zatrudnienia;

35.    zwraca uwagę, że wyjątki i ograniczenia należy stosować w taki sposób, by uwzględnić cele, dla jakich zostały przewidziane, oraz cechy charakterystyczne środowiska cyfrowego i środowiska analogowego, przy jednoczesnym utrzymaniu równowagi między interesami podmiotów prawa autorskiego i interesem publicznym; dlatego wzywa Komisję, by zbadała możliwość dokonania przeglądu szeregu istniejących wyjątków i ograniczeń, żeby lepiej je dostosować do środowiska cyfrowego, z uwzględnieniem obecnych zmian w środowisku cyfrowym i potrzeby konkurencyjności;

36.    podkreśla znaczenie wyjątków i ograniczeń dostępnych dla osób niepełnosprawnych; w związku z tym zwraca uwagę na zawarcie traktatu z Marrakeszu, który ułatwi osobom niewidomym i słabowidzącym dostęp do książek, oraz zachęca do szybkiej ratyfikacji tego traktatu i nieuzależniania jego ratyfikacji od przeglądu unijnych ram prawnych; uważa, że traktat z Marrakeszu to pozytywny krok naprzód, ale wiele należy jeszcze zrobić, aby otworzyć dostęp do treści dla osób dotkniętych różnymi rodzajami niepełnosprawności;

37.    odnotowuje znaczenie europejskiej różnorodności kulturowej oraz zauważa, że występujące w państwach członkowskich różnice we wdrażaniu wyjątków mogą stanowić utrudnienie w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego zmierzającego do rozwoju transgranicznej działalności oraz światowej konkurencyjności i innowacyjności UE, a także skutkować niepewnością prawną dla twórców i użytkowników; jest zdania, że dlatego niektóre wyjątki i ograniczenia mogą zyskać na bardziej wspólnym charakterze przepisów; zaznacza jednak, że różnice mogą być uzasadnione umożliwieniem państwom członkowskim stanowienia prawa zgodnie z ich szczególnymi interesami kulturalnymi i gospodarczymi, zgodnie z zasadami proporcjonalności i pomocniczości;

38.    apeluje do Komisji o zbadanie zastosowania norm minimalnych w przypadku wszystkich wyjątków i ograniczeń oraz o dalsze zapewnianie właściwego wdrożenia wyjątków i ograniczeń przewidzianych w dyrektywie 2001/29/WE oraz równego dostępu do różnorodności kulturowej na rynku wewnętrznym w wymiarze transgranicznym i zwiększenia pewności prawa;

39.    uważa za konieczne rozszerzenie wyjątków, z których mogą korzystać instytucje działające w interesie publicznym, takie jak biblioteki, muzea czy archiwa, aby sprzyjać szerokiemu dostępowi do dziedzictwa kulturowego również za pośrednictwem platform internetowych;

40.    zwraca się do Komisji, by z zachowaniem ostrożności rozważyła możliwość wprowadzenia pewnych ograniczeń obowiązkowych w przypadku, gdy celem jest ochrona praw podstawowych, a w szczególności zwalczanie dyskryminacji lub ochrona wolności prasy; w tym kontekście przypomina, że dla wyjątków należy przewidzieć sprawiedliwe rekompensaty;

41.    przypomina o znaczeniu małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w branży kulturalnej i twórczej w odniesieniu do tworzenia miejsc pracy i wzrostu w UE; podkreśla, że zdecydowana większość MŚP sektora kultury i sektora kreatywnego funkcjonuje na zasadzie elastyczności w odniesieniu do prawa autorskiego przy produkcji i dystrybucji utworów kulturalnych i utworów pracy twórczej, a także przy inwestowaniu w te utwory, ale również w celu wypracowania nowatorskich rozwiązań umożliwiających użytkownikom internetowy dostęp do utworów branży twórczej dostosowany do preferencji i specyfiki lokalnych rynków;

42.    odnotowuje z zainteresowaniem rozwój nowych form wykorzystania utworów w sieciach cyfrowych, w szczególności w celu ich przekształcenia, oraz podkreśla, że trzeba zbadać rozwiązania umożliwiające pogodzenie skutecznej ochrony zapewniającej twórcom godziwe wynagrodzenie i rekompensatę z realizacją celu publicznego związanego z dostępem do dóbr kultury i wiedzy;

43.    podkreśla, że jeżeli wyjątek lub ograniczenie już znajduje zastosowanie, nowe rodzaje korzystania z treści, umożliwione przez postęp technologiczny, lub nowe rodzaje korzystania z technologii należy – dla poprawy pewności prawnej – uznawać za zgodne z istniejącym wyjątkiem lub ograniczeniem, pod warunkiem że nowy rodzaj korzystania jest podobny do dotychczasowego; w takiej sytuacji należy przeprowadzić trzystopniowy test; stwierdza, że taka elastyczność w wykładni wyjątków i ograniczeń może umożliwić dostosowanie danych wyjątków i ograniczeń do specyfiki kraju i odmiennych krajowych potrzeb społecznych;

44.     podkreśla potrzebę zapewnienia neutralności technologicznej i przyszłej zgodności wyjątków i ograniczeń z należytym uwzględnieniem skutków konwergencji mediów, przy jednoczesnym działaniu na rzecz interesu publicznego przez wspieranie zachęt do tworzenia, finansowania i dystrybucji nowych utworów oraz ich udostępniania odbiorcom w sposób nowatorski, innowacyjny i atrakcyjny;

45.    sugeruje przegląd odpowiedzialności usługodawców i pośredników w celu jasnego określenia ich statusu prawnego i odpowiedzialności w odniesieniu do prawa autorskiego, aby zapewnić należytą staranność w procesie tworzenia i łańcuchu dostaw oraz godziwe wynagrodzenie dla twórców i podmiotów prawa autorskiego w UE.

46.    uważa, że wykorzystanie handlowe nagrań wideo i innych prac fotograficznych umieszczonych na stałe w miejscach publicznych z przestrzeni fizycznej powinno zawsze stanowić przedmiot uprzedniej zgody autorów lub pełnomocników;

47.    podkreśla, że rozwój rynku technologii cyfrowej nie jest możliwy bez rozwoju branży kultury i branży twórczej;

48.    podkreśla znaczenie wyjątków dotyczących karykatury, parodii i pastiszu dla żywotności debaty demokratycznej; podkreśla, że taki wyjątek powinien zmierzać do zachowania sprawiedliwej równowagi między interesami i prawami twórców i stworzonych przez nich oryginalnych postaci a wolnością wypowiedzi użytkownika utworu chronionego, który korzysta z wyjątku dotyczącego karykatury, parodii lub pastiszu

49.    podkreśla, że należy odpowiednio ocenić umożliwienie zastosowania zautomatyzowanych technik analitycznych dla tekstów i danych (np. eksploracja tekstów i danych lub eksplorowanie treści) do celów badawczych, pod warunkiem że wydano zgodę na zapoznanie się z danym utworem;

50.    podkreśla, że rozwój rynku technologii cyfrowej jest ściśle powiązany z rozwojem branży kultury i branży twórczej, w związku z czym osiągnięcie trwałego dobrobytu jest możliwe jedynie przez zrównoważony równoległy rozwój obu tych dziedzin;

51.    zauważa, że prawo do własności prywatnej jest jednym z fundamentów nowoczesnego społeczeństwa; zauważa również, że ułatwianie dostępu do materiałów edukacyjnych i dóbr kultury ma kapitalne znaczenie dla rozwijania społeczeństwa opartego na wiedzy i że musi ono zostać uwzględnione przez ustawodawców;

52.    domaga się wprowadzenia wyjątku w odniesieniu do celów badawczych i edukacyjnych, który powinien dotyczyć nie tylko placówek edukacyjnych, lecz także akredytowanej działalności edukacyjnej lub badawczej, w tym działalności online i transgranicznej, związanej z placówką edukacyjną uznawaną przez właściwe organy lub odpowiednie prawodawstwo, lub prowadzonej w ramach programu edukacyjnego;

53.    podkreśla, że wszelkie nowe wyjątki lub ograniczenia wprowadzane do unijnego systemu prawa autorskiego wymagają właściwego uzasadnienia na mocy rozsądnej i obiektywnej analizy ekonomicznej i prawnej;

54.    uznaje znaczenie bibliotek w dostępie do wiedzy oraz wzywa Komisję, by oceniła przyjęcie wyjątku umożliwiającego bibliotekom publicznym i naukowym legalne, publiczne wypożyczanie utworów w formatach cyfrowych do osobistego użytku, na ograniczony okres, przez internet lub sieci biblioteczne, żeby można było skutecznie i w nowoczesny sposób wypełniać leżący w publicznym interesie obowiązek upowszechniania wiedzy; zaleca, aby autorzy byli sprawiedliwie wynagradzani za wypożyczanie książek elektronicznych w takim samym zakresie jak w przypadku wypożyczania książek na nośniku fizycznym, zgodnie z krajowymi ograniczeniami terytorialnymi;

55.    apeluje do Komisji o ocenę przyjęcia wyjątku przyznającego bibliotekom prawo digitalizacji treści przeznaczonych do zapoznawania się z nimi na miejscu, katalogowania i archiwizacji;

56.    podkreśla znaczenie uwzględniania wniosków z licznych eksperymentów podejmowanych w branży książkowej w celu ustanowienia sprawiedliwych, zrównoważonych i wykonalnych modeli biznesowych;

57.    zauważa, że w niektórych państwach członkowskich wprowadzono ustawowe licencje w celu ustanowienia systemów rekompensat; podkreśla, że trzeba zapewnić, by działania dopuszczalne na mocy wyjątku zachowały swoją dopuszczalność; przypomina, że rekompensata za wykonywanie wyjątków i ograniczeń powinna być rozważona tylko w przypadkach, gdy działania uznane za wchodzące w zakres wyjątku przyniosą szkodę podmiotowi prawa autorskiego; ponadto wzywa europejskie obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej, by przeprowadziło pełną ocenę naukową tych środków wprowadzonych przez dane państwo członkowskie oraz ich skutków dla każdego podmiotu prawa autorskiego, którego one dotyczą;

58.    przypomina o znaczeniu wyjątku dotyczącego kopii prywatnej, która nie może być ograniczana pod względem technicznym, a wiąże się ze sprawiedliwym wynagrodzeniem dla twórców; zwraca się do Komisji, by na gruncie dowodów naukowych przeanalizowała rezolucję Parlamentu z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie opłat licencyjnych za kopie na użytek prywatny[18], wyniki ostatniego procesu mediacji prowadzonego przez Komisję[19] oraz skuteczność istniejących środków dotyczących sprawiedliwej rekompensaty dla podmiotów prawa autorskiego w związku ze zwielokrotnianiem dokonywanym przez osoby fizyczne na użytek prywatny, w szczególności w odniesieniu do środków dotyczących przejrzystości;

59.    zauważa, że opodatkowanie kopiowania na użytek prywatny należy tak sformułować, aby informować obywateli o rzeczywistym charakterze, celu i sposobach wykorzystywania tego podatku;

60.    podkreśla, że opłaty licencyjne za korzystanie z wersji cyfrowych powinny być bardziej przejrzyste i zoptymalizowane w celu zagwarantowania praw podmiotów prawa autorskiego i konsumentów oraz poprzez uwzględnienie dyrektywy 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym;

61.    podkreśla, że należy zwiększyć jasność i przejrzystość systemu prawa autorskiego dla jego użytkowników, w szczególności w odniesieniu do treści generowanych przez użytkownika i opłat za prawa autorskie, aby wspierać kreatywność i dalszy rozwój platform internetowych oraz zapewnić odpowiednie wynagrodzenie podmiotom prawa autorskiego;

62.    odnotowuje znaczenie art. 6 ust. 4 dyrektywy 2001/29/WE i podkreśla, że umowy i ich warunki nie powinny utrudniać skutecznego stosowania wyjątków lub ograniczeń oraz dostępu do treści niepodlegających ochronie na mocy prawa autorskiego i praw pokrewnych;

63.    zwraca się do nadawców o publikowanie wszystkich informacji dotyczących środków technologicznych niezbędnych do zapewnienia interoperacyjności ich treści;

64.    podkreśla potrzebę promowania większej interoperacyjności, w szczególności oprogramowania i terminali, ponieważ jej brak utrudnia innowacje, ogranicza konkurencję i szkodzi konsumentom; uważa, że brak interoperacyjności może prowadzić do uzyskania pozycji dominującej przez jeden konkretny produkt lub usługę, co z kolei dławi konkurencję i ogranicza wybór konsumentów w UE;

65.    zauważa, że szybki postęp technologiczny na rynku cyfrowym wymaga technologicznie neutralnych ram prawnych dotyczących prawa autorskiego;

66.    podkreśla rolę proporcjonalnej i skutecznej egzekucji we wspieraniu twórców, podmiotów prawa autorskiego i konsumentów;

67.    zwraca się do Komisji i do prawodawcy unijnego o przeanalizowanie rozwiązań dotyczących przeniesienia wartości z treści na usługi; podkreśla konieczność dostosowania definicji statusu pośrednika w obecnym środowisku cyfrowym;

68.    podkreśla, że konsumenci często napotykają różnorodne ograniczenia, a pojęcie praw konsumentów w ramach odnoszących się do prawa autorskiego jest bardzo często nieobecne; wzywa Komisję do ocenienia efektywności obowiązującego prawa autorskiego z perspektywy konsumentów oraz do opracowania zestawu jasnych i kompleksowych praw konsumentów.

o

o o

20.4.2015

OPINIA Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii

dla Komisji Prawnej

w sprawie wdrożenia dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym

(2014/2256(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: José Blanco López

WSKAZÓWKI

Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii zwraca się do Komisji Prawnej, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  zauważa, jak ważna jest europejska różnorodność kulturowa i językowa, która stwarza raczej możliwości niż przeszkody na jednolitym rynku, oraz podkreśla, że europejski sektor kultury i europejski sektor kreatywny są motorem wzrostu gospodarczego, innowacji i tworzenia miejsc pracy w UE, gdyż zatrudnionych jest w nich ponad siedem milionów osób i generują one 4,2% PKB Unii Europejskiej; podkreśla, że w czasie kryzysu gospodarczego w latach 2008–2012 w sektorze kultury i w sektorze kreatywnym wciąż powstawały miejsca pracy i odegrały one ważną rolę w pobudzaniu konkurencyjności Unii; podkreśla fakt, że w środowisku internetowym stworzono nowe modele biznesowe i innowacyjne usługi;

2.  podkreśla, że kulturalne i kreatywne treści internetowe są kluczową siłą napędową rozwoju społeczeństwa informacyjnego, technologii informacyjnych oraz inwestycji w infrastrukturę cyfrową i usługi cyfrowe, przez co wspierają innowacyjność, wzrost i kreatywność;

3.  podkreśla, że prawa autorskie i pokrewne tworzą ramy prawne dla europejskiego sektora kultury i europejskiego sektora kreatywnego oraz stanowią podstawę ich zdolności generowania aktywności ekonomicznej, konkurencyjności, zatrudnienia, kreatywności i innowacji; zaznacza, że produktywność tych sektorów nadal rośnie, oraz podkreśla, że obecny – rozdrobniony i przestarzały – system opłat utrudnia nieskrępowany rozwój i funkcjonowanie europejskiego jednolitego rynku cyfrowego;

4.  z zadowoleniem przyjmuje ogromne zainteresowanie obywateli UE rundą konsultacji społecznych Komisji dotyczących przeglądu przepisów UE w zakresie prawa autorskiego oraz wniesiony przez nich wkład;

5.  podkreśla, że prawa autorskie i pokrewne powinny stanowić wyważone ramy prawne dla europejskiego sektora kultury i europejskiego sektora kreatywnego, aby generowały one aktywność ekonomiczną i zatrudnienie; podkreśla jednak, że obecny – rozdrobniony i przestarzały – system opłat stwarza znaczne przeszkody dla rozwoju europejskiego jednolitego rynku cyfrowego, a zatem stanowi zagrożenie dla wzrostu i rozwoju gospodarczego;

6.  podkreśla, że prawa autorskie i pokrewne stanowią ramy prawne dla europejskiego sektora kultury i europejskiego sektora kreatywnego oraz tworzą podstawę ich zdolności generowania aktywności ekonomicznej i zatrudnienia; podkreśla, że chociaż produktywność sektora kultury i sektora kreatywnego nadal rośnie, zarobki posiadaczy praw w tych sektorach maleją;

7.  podkreśla, że prawa autorskie i pokrewne stanowią ramy prawne dla europejskiego sektora kultury i europejskiego sektora kreatywnego, jak również dla sektora edukacji i badań oraz dla sektora czerpiącego korzyści z wyjątków i ograniczeń tych praw, a także tworzą podstawę aktywności i zatrudnienia;

8.  podkreśla, że prawa autorskie i pokrewne są prawami, na których opiera się cały sektor kreatywny i powiązany z nim łańcuch wartości; wzywa zatem Komisję do poparcia i ochrony praw własności intelektualnej twórców w celu umożliwienia rozkwitu sektora kreatywnego w Europie;

9.  przyjmuje z zadowoleniem zobowiązanie się Komisji do dalszego wzbogacania agendy cyfrowej UE, w tym o cel unowocześnienia przepisów z zakresu prawa autorskiego; uznaje potrzebę dokonania przeglądu dyrektywy 2001/29/WE, aby zapewnić godziwe wynagrodzenie autorom, wykonawcom i innym posiadaczom praw oraz należytą ochronę tych praw, a także uzyskać sprawiedliwą równowagę w europejskiej gospodarce kulturalnej między wszystkimi zaangażowanymi stronami (MŚP, konsumentami, użytkownikami, twórcami i posiadaczami praw) w dobie cyfrowej, która oznacza zmieniające się i nieustannie ewoluujące środowisko technologiczne i która przynosi zmiany zachowań użytkowników, oferując możliwości, lecz i rodząc wyzwania; podkreśla, że taki przegląd powinien zapewnić niezbędną jasność, stałość i pewność prawa, jak również elastyczność konieczną do wspierania inwestycji i wzrostu w sektorze kultury i w sektorze kreatywnym, a jednocześnie wyeliminować niepewność prawa i niespójności, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie jednolitego rynku cyfrowego; jednocześnie apeluje o zdecydowane zaangażowanie się na rzecz podjęcia prac – tak szybko, jak to możliwe, w trosce o spójność – nad dyrektywą 2000/31/WE w sprawie handlu elektronicznego; uważa, że jednym z głównych celów tego przeglądu powinno być unowocześnienie prawa autorskiego z zamiarem ułatwienia transgranicznego dostępu do usług oraz treści, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego poziomu ochrony praw własności intelektualnej oraz sprzyjaniu rozwojowi i różnorodności kulturowej;

10. podkreśla, że unowocześnienie istniejących przepisów prawa autorskiego to integralna część gospodarki cyfrowej;

11. podkreśla, że innowacje w zakresie twórczości i postępu technologicznego mogą mieć istotny wpływ na życie ludzi, umożliwiając różnym grupom twórcze komunikowanie się oraz współpracę, zarówno poprzez doskonalenie umiejętności osób twórczych, jak i tworzenie wartości dodanej; uważa, że przyczynia się to do zwiększenia konkurencyjności, zatrudnienia i innowacyjności w całej Europie;

12. przyznaje, że działalność handlowa naruszająca prawo autorskie stanowi poważne zagrożenie dla funkcjonowania jednolitego rynku cyfrowego oraz dla rozwoju legalnej oferty zróżnicowanych internetowych treści kulturowych i kreatywnych;

13. wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny różnych mechanizmów kopiowania na użytek prywatny w Europie, biorąc pod uwagę skuteczność i przejrzystość opłat oraz zmiany w sposobie korzystania z kopiowania na prywatny użytek; uważa, że Komisja powinna odnieść się do kwestii różnorodnych mechanizmów kopiowania na prywatny użytek w celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów i usług na rynku wewnętrznym, godziwego wynagrodzenia z tytułu treści kreatywnych i kulturalnych oraz w celu ułatwienia rozwoju nowych i innowacyjnych modeli biznesowych;

14. podkreśla, że reforma unijnego dorobku w zakresie prawa autorskiego powinna nadal wzmacniać europejski sektor kultury i europejski sektor kreatywny, zwiększając pewność prawa w sferze cyfrowej względem wszystkich zainteresowanych stron, w tym posiadaczy praw, przedsiębiorstw i użytkowników, oraz tworząc zachęty dotyczące innowacyjnych systemów licencyjnych online i nowe modele biznesowe w zakresie dystrybucji treści w internecie, umożliwiając tym samym tym sektorom czerpanie korzyści z rewolucji cyfrowej, jednocześnie chroniąc wyważony łańcuch wartości;

15. przypomina, że wyjątki i ograniczenia prawa autorskiego są kluczowym aspektem systemu prawa autorskiego oraz że instytucje bazujące na wyjątkach i ograniczeniach prawa autorskiego mają zauważalny wkład we wzrost gospodarczy, innowacyjność oraz tworzenie miejsc pracy w UE; wzywa Komisję do zaproponowania ujednoliconych ram wyjątków i ograniczeń z zamiarem rozwiązania kwestii rozdrobnienia rynku, zwiększenia pewności prawa i wspierania transgranicznej dostępności treści objętych prawem autorskim w celu umożliwienia równego dostępu do różnorodności kulturowej w całej UE oraz spełnienia oczekiwań konsumentów; przypomina, że przy ustanawianiu wyjątków i ograniczeń państwa członkowskie powinny zadbać, aby nie naruszały one normalnego wykorzystania utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną ani nie powodowały nieuzasadnionej szkody dla uzasadnionych interesów posiadaczy praw; domaga się ponownej oceny wyjątków dotyczących celów badawczych i edukacyjnych, które powinny obejmować działalność edukacyjną i badawczą związaną z placówką lub instytucją edukacyjną uznawaną przez krajowe organy lub ustawodawstwo bądź prowadzonej w ramach programu edukacyjnego lub badawczego; apeluje do Komisji o znalezienie sposobów, w jakie biblioteki publiczne i naukowe mogłyby wypożyczać ludności książki w formacie cyfrowym do osobistego użytku, niezależnie od miejsca dostępu, przy zapewnieniu godziwego wynagrodzenia posiadaczom praw;

16. apeluje o przyjęcie obowiązkowego wyjątku umożliwiającego bibliotekom publicznym i naukowym wypożyczanie ludności książek w formacie cyfrowym do osobistego użytku, niezależnie od miejsca dostępu;

17. uznaje, że właściwe dostosowanie dyrektywy 2001/29/WE do ery cyfrowej może spowodować rozwój przedsiębiorczości i nowych modeli biznesowych, a przez to wesprzeć innowacyjność i zatrudnienie;

18. wzywa Komisję do zbadania możliwości znacznego skrócenia zharmonizowanego czasu ochrony prawa autorskiego w ramach agendy nowoczesnej polityki handlowej;

19. podkreśla, jak ważna jest swoboda zawierania umów przez wszystkich posiadaczy praw, którzy powinni móc swobodnie wykonywać swoje prawa; uważa za niezbędne opracowanie ram prawnych, które będą oparte na dowodach i będą uwzględniać doświadczenia wszystkich odnośnych zainteresowanych stron, a jednocześnie będą wzmacniać pozycję negocjacyjną i umowną wszystkich twórców w stosunku do innych posiadaczy praw i pośredników;

20. sugeruje przegląd odpowiedzialności usługodawców i pośredników, aby jasno określić ich status prawny i odpowiedzialność w odniesieniu do prawa autorskiego, zapewnić należytą staranność w procesie tworzenia i łańcuchu dostaw oraz godziwe wynagrodzenie dla twórców i posiadaczy praw w Unii;

21. uważa, że w ramach kompleksowej reformy prawa autorskiego należy wprowadzić również środki służące poszerzeniu transgranicznej oferty i dostępności treści cyfrowych, takich jak nowe przepisy w dziedzinie ochrony konsumentów, rozwój handlu elektronicznego, zbliżenie stawek VAT oraz zwiększenie potencjału sieci cyfrowych;

22. uważa za niezbędne zapewnienie jasnych zaktualizowanych ram dla instytucji kulturalnych, które umożliwią bibliotekom prowadzenie e-wypożyczalni oraz pozwolą bibliotekom, archiwom i muzeom na udostępnianie w internecie utworów chronionych, które nie są już przedmiotem obiegu komercyjnego;

23. uważa, że obywatele powinni mieć możliwość dostępu do treści i ich zakupu online w innym państwie członkowskim, i sądzi, że praktyka ograniczania dostępu do treści internetowych ze względu na lokalizację użytkowników utrudnia rozwój jednolitego rynku cyfrowego; przyjmuje z zadowoleniem udzielanie licencji wieloterytorialnych na mocy dyrektywy 2014/26/UE jako przykład i sposób przezwyciężenia rozdrobnienia rynku wewnętrznego; zachęca do rozwijania wyważonych, elastycznych i uzasadnionych potrzebami rynku rozwiązań, które przyczynią się do pokonania istniejących przeszkód w transgranicznym dostępie do produktów i usług przy poszanowaniu różnorodności kulturowej, włącznie z udoskonalaniem mechanizmów transgranicznego przenoszenia w obrębie UE treści nabytych i udostępnianych zgodnie z prawem;

24. uważa, że praktyka ograniczania dostępu do treści internetowych ze względu na lokalizację użytkowników, którzy wcześniej zapłacili za usługę dostępu do tych treści, jest szkodliwa dla funkcjonowania sieci i utrudnia rozwój jednolitego rynku cyfrowego;

25. podkreśla, że szybkie tempo rozwoju technologicznego oraz zmiana modeli biznesowych na rynku cyfrowym wymaga technologicznie neutralnych ram prawnych i prawodawczych dla praw autorskich; podkreśla, że prawa autorskie i pokrewne muszą być chronione zarówno w internecie, jak i poza nim, lecz zauważa również, że środowisko cyfrowe nie jest takie samo jak rzeczywistość analogowa, i podkreśla potrzebę dokładnego zbadania listy wyjątków i ograniczeń oraz tego, czy dodatkowe lub alternatywne formy ochrony praw autorskich są konieczne do rozwiązania tej kwestii i do przyczynienia się do wzrostu gospodarczego, konkurencyjności i nieskrępowanego rozwoju jednolitego rynku cyfrowego;

26. zauważa znaczenie licencji terytorialnych w Unii, zwłaszcza w odniesieniu do produkcji audiowizualnej i filmowej, która opiera się głównie na systemach wcześniejszych zakupów lub wcześniejszego finansowania przez nadawców;

27. podkreśla, że opłaty licencyjne za korzystanie z wersji cyfrowych powinny stać się bardziej przejrzyste i zoptymalizowane w celu zagwarantowania praw podmiotów prawa autorskiego i konsumentów, także dzięki uwzględnieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym;

28. wzywa Komisję do rozważenia i zaproponowania rozwiązań w zakresie zautomatyzowanych technik analitycznych dla tekstu i danych (tzw. eksploracja tekstów i danych) na potrzeby badań naukowych, zwłaszcza w celach niehandlowych, pod warunkiem że wydano zgodę na zapoznanie się z danym utworem oraz uwzględniono takie opcje jak model licencjonowania opracowany już w niektórych państwach członkowskich, co miałoby umożliwić badaczom utrzymanie konkurencyjnej pozycji Europy w środowisku globalnym;

29. podkreśla potrzebę promowania większej interoperacyjności, w szczególności oprogramowania i terminali, ponieważ jej brak utrudnia innowacje, ogranicza konkurencję i szkodzi konsumentom; uważa, że brak interoperacyjności może prowadzić do uzyskania pozycji dominującej przez jeden konkretny produkt lub usługę, co z kolei dławi konkurencję i ogranicza wybór konsumentów w UE;

30. zauważa, że szerokie rozpowszechnienie dostępu do internetu spowodowało rozwój nowych form wykorzystywania utworów, i wzywa do wprowadzenia odpowiednich rozwiązań dotyczących rekompensat dla posiadaczy praw w środowisku cyfrowym, które również zapewnią obywatelom dostęp do dóbr kultury oraz wiedzy;

31. apeluje do Komisji, przy pełnym poszanowaniu zasady pomocniczości, o przeanalizowanie, czy istniejące środki służące zapewnieniu godziwej rekompensaty posiadaczom praw w odniesieniu do zwielokrotniania dokonywanego przez osoby fizyczne na użytek prywatny, takie jak opłaty licencyjne za kopiowanie na użytek prywatny, są aktualnymi i wydajnymi rozwiązaniami;

32. zachęca biblioteki i archiwa do zawierania dobrowolnych umów z posiadaczami praw, które umożliwiłyby im wypełnienie ich misji publicznej w społeczeństwie cyfrowym przy jednoczesnym poszanowaniu praw podmiotów prawa autorskiego;

33. podkreśla, że wszelkie zmiany prawodawstwa w tej dziedzinie powinny zapewnić dostępność produktów i usług chronionych prawami autorskimi i pokrewnymi dla wszystkich, a szczególnie dla osób niepełnosprawnych, oraz powinny odpowiednio zapewnić jego dostosowanie do środowiska cyfrowego; uznaje, iż brak możliwości zakupu przez użytkowników niepełnosprawnych treści w odpowiednim formacie może stanowić przeszkodę w handlu dla przedsiębiorstw, a także ograniczać twórczość kulturalną i ofertę treści dostępnych w poszczególnych państwach członkowskich; wzywa UE do ratyfikowania Traktatu z Marrakeszu w sprawie ułatwienia dostępu do opublikowanych utworów drukowanych osobom niewidomym i słabowidzącym oraz osobom z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem, który wymaga zastosowania obowiązkowego wyjątku odnoszącego się do niekomercyjnego wykorzystywania przez osoby niepełnosprawne, bezpośrednio związanego z ich niepełnosprawnością i w granicach danej niepełnosprawności;

34. uważa, że skoro ochrona praw autorskich jest tylko tak skuteczna jak środki służące egzekwowaniu ich ochrony, jeżeli środki te mają zapewnić dobrze prosperujący i innowacyjny sektor kultury i sektor kreatywny w Europie, muszą być zdecydowane;

35. nalega, by podczas przeglądu ram regulacyjnych dotyczących prawa autorskiego Komisja uwzględniła szybko rosnące wykorzystywanie utworów w treściach tworzonych przez użytkowników i na platformach mediów społecznościowych oraz by udoskonaliła informowanie użytkowników o wymogach wobec osób, które świadomie udostępniają łącza do nieautoryzowanych treści lub łącza pozwalające na obejście opłat; uważa, że wszelkie nowe wnioski powinny zmierzać do znalezienia sposobu ochrony praw własności intelektualnej i końcowych użytkowników, przy jednoczesnym sprzyjaniu dynamicznemu internetowi, gdzie technologia i dostęp do internetu mogą nadal dawać jednostkom możliwość bycia innowacyjnymi i twórczymi; uważa ponadto, że Komisja mogłaby zaproponować definicję prawną utworów należących do „domeny publicznej”, i zadbać o to, by takie utwory były chronione przed prywatnym przywłaszczeniem poprzez cyfryzację lub z wykorzystaniem innych środków;

36. zauważa z niepokojem, że wartość wygenerowana w gospodarce cyfrowej z tytułu wykorzystywania utworów chronionych prawem autorskim nie jest godziwie dzielona z posiadaczami praw, między innymi z powodu systemów podatkowych, którym podlegają usługodawcy; wzywa Komisję, by oceniła zakres i wpływ tego transferu wartości na rzecz pośredników internetowych;

37. zachęca Komisję do kontynuowania dialogu i współpracy ze Stanami Zjednoczonymi w kwestii odnośnych ram prawnych dotyczących prawa autorskiego w ramach negocjacji dotyczących transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego, tak aby usunąć potencjalne bariery w dostępie do rynku oraz przeszkody w handlu;

38. apeluje do Komisji o dostosowanie i ujednolicenie wyjątków i ograniczeń przyznawanych w ramach przepisów dotyczących środowiska analogowego w kontekście nowych realiów reprezentowanych przez model cyfrowy, a zwłaszcza przez technologie chmury obliczeniowej;

39. uważa, że należy podjąć wspólne wysiłki na rzecz przeciwdziałania naruszaniu prawa autorskiego w UE, aby zagwarantować ochronę prawa autorskiego i uczciwe wynagrodzenie; podkreśla, że należy podnosić świadomość konsumentów w kwestii skutków naruszenia praw autorskich i pokrewnych, oraz apeluje o znalezienie właściwego rozwiązania w celu dopilnowania, aby nikt nie czerpał korzyści z naruszania prawa autorskiego;

40. zwraca uwagę na dyrektywę 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, która przewiduje wspólne ramy prawne dla unijnego rynku danych posiadanych przez rządy (informacje sektora publicznego) i obejmuje również przepisy dotyczące przejrzystości i konkurencji.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

14.4.2015

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

47

11

0

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Jerzy Buzek, Soledad Cabezón Ruiz, Philippe De Backer, Christian Ehler, Peter Eriksson, Fredrick Federley, Adam Gierek, Theresa Griffin, András Gyürk, Roger Helmer, Hans-Olaf Henkel, Dawid Bohdan Jackiewicz, Kaja Kallas, Barbara Kappel, Seán Kelly, Jeppe Kofod, Miapetra Kumpula-Natri, Janusz Lewandowski, Ernest Maragall, Edouard Martin, Csaba Molnár, Nadine Morano, Dan Nica, Aldo Patriciello, Morten Helveg Petersen, Miroslav Poche, Miloslav Ransdorf, Michel Reimon, Herbert Reul, Paul Rübig, Algirdas Saudargas, Jean-Luc Schaffhauser, Neoklis Sylikiotis, Antonio Tajani, Dario Tamburrano, Patrizia Toia, Evžen Tošenovský, Claude Turmes, Miguel Urbán Crespo, Vladimir Urutchev, Adina-Ioana Vălean, Kathleen Van Brempt, Henna Virkkunen, Martina Werner, Hermann Winkler, Anna Záborská, Flavio Zanonato

Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego

Pascal Arimont, José Blanco López, Simona Bonafè, Lefteris Christoforou, Cornelia Ernst, Eugen Freund, Michèle Rivasi, Pavel Telička, Marco Zullo

Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego

Daniela Aiuto, Stanisław Ożóg

25.3.2015

OPINIA Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów

dla Komisji Prawnej

w sprawie wdrożenia dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym

(2014/2256(INI))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Catherine Stihler

WSKAZÓWKI

Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów zwraca się do Komisji Prawnej, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie się Komisji do dalszego rozwoju agendy cyfrowej UE, w tym kwestii praw autorskich, w ramach nowego mandatu Komisji; z zadowoleniem przyjmuje program prac Komisji na 2015 r., w którym obiecano przedłożenie pakietu w sprawie jednolitego rynku cyfrowego, obejmującego wniosek ustawodawczy określający cel zmodernizowania przepisów dotyczących praw autorskich, aby dostosować je do epoki cyfrowej;

2.  podkreśla konieczność dostosowania ram prawnych dotyczących prawa autorskiego, aby zapewnić odpowiednie wynagrodzenie podmiotom praw autorskich i praw pokrewnych, a także ich właściwą ochronę w obliczu nowych wymagań konsumentów oraz wyzwań stawianych przez cyfrową gospodarkę i społeczeństwo; ponadto podkreśla, że zmodernizowane przepisy dotyczące praw autorskich powinny zapewnić sprawiedliwą równowagę między wszystkimi zainteresowanymi stronami: konsumentami, użytkownikami, twórcami i podmiotami praw autorskich;

3.  podkreśla, że kompleksowe i spójne uregulowanie rynku cyfrowego jest koniecznym warunkiem wzrostu gospodarczego;

4.  zauważa, że dyrektywa 2001/29/WE (dyrektywa Infosoc) została przyjęta w 2001 r. i że od tego czasu cyfrowe wykorzystywanie i dostarczanie materiałów chronionych prawem autorskim zmieniło się i drastycznie wzrosło; podkreśla, że Komisja musi zareagować na rozwój technologiczny oraz dostosować obecne uregulowania prawne do aktualnych i przyszłych wyzwań;

5.  podkreśla, że różnice legislacyjne w państwach członkowskich powodują niepewność prawa utrudniającą stworzenie jednolitego rynku cyfrowego oraz transgraniczną dostępność treści chronionych prawami autorskimi;

6.  przypomina, że wartość wytworzoną w gospodarce cyfrowej przez utwory chronione prawem autorskim należy sprawiedliwie dzielić z uprawnionymi podmiotami; wzywa Komisję, by oceniła zakres i wpływ transferu wartości na rzecz pośredników technicznych działających w środowisku cyfrowym;

7.  przypomina, że prawo autorskie i prawa pokrewne odgrywają kluczową rolę, ponieważ chronią i wspierają rozwój i wprowadzanie do obrotu nowych produktów i usług, jak również tworzenie i wykorzystanie ich twórczej treści, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu konkurencyjności, zatrudnienia i innowacji w wielu gałęziach przemysłu w UE, a zatem wszelka harmonizacja praw autorskich musi być przeprowadzona z zachowaniem wysokiego poziomu ochrony i przy uwzględnieniu zmian zachowań użytkowników; zauważa, że konieczne dostosowanie dyrektywy 2001/29/WE do ery cyfrowej prawdopodobnie przyczyni się do powstania nowych przedsiębiorstw i firm, które będą źródłem przyszłościowych miejsc pracy dla osób młodych;

8.  podkreśla, że prawa autorskie są tylko tak skuteczne jak środki służące egzekwowaniu ich ochrony oraz że zapewnienie dobrze prosperującego i innowacyjnego sektora kreatywnego wymaga zdecydowanego egzekwowania praw autorskich; ponadto podkreśla, że egzekwowanie przepisów dotyczących praw autorskich powinno być proporcjonalne i że wszelkie ograniczenie praw użytkowników musi zostać prawnie uregulowane;

9.  uważa, że unowocześnienie przepisów dotyczących praw autorskich w UE byłoby niepełne bez aktualizacji dyrektywy 2000/31/WE o handlu elektronicznym, oraz sugeruje, że Komisja Europejska powinna rozważyć podjęcie działań w tym kierunku;

10. uznaje, że celem praw autorskich jest lepsza ochrona praw wszystkich kategorii podmiotów praw autorskich, aby umożliwić im uzyskanie odpowiedniego wynagrodzenia za ich wysiłki pozwalające innym na wykorzystywanie efektów ich pracy, a tym samym wspieranie przyszłej twórczości; przypomina, że w branży kultury i branży twórczej zatrudnionych jest ponad siedem milionów osób i sektory te odpowiadają za 4,5% unijnego PKB rocznie oraz że według przygotowanej przez Parlament Europejski analizy kosztów braku działań na poziomie europejskim dzięki jednolitemu rynkowi cyfrowemu do roku 2020 powstanie 223 000 miejsc pracy, a choć zakres usług, technologii i opcji umożliwiających ogółowi społeczeństwa dostęp do utworów pracy twórczej jest coraz szerszy, dochody podmiotów praw autorskich w tym sektorze są coraz mniejsze; podkreśla znaczenie skutecznej ochrony praw autorskich oraz potrzebę zwiększania wiedzy konsumentów na temat skutków naruszania praw autorskich i praw pokrewnych;

11. podkreśla, że w dobie cyfrowej należy wzmocnić pozycję negocjacyjną autorów i twórców w łańcuchu wartości;

12. podkreśla fakt, że obowiązujące w państwach członkowskich przepisy dotyczące praw autorskich i praw pokrewnych różnią się znacząco i że ekskluzywność, którą prawa autorskie gwarantują ich posiadaczowi, jest zasadniczo ograniczona do terytorium danego państwa członkowskiego, gdzie prawo zostało przyznane; uważa, że takie ograniczenia terytorialne mogą często prowadzić do rozdrobnienia rynku oraz dużych rozbieżności w egzekwowaniu przepisów w całej UE; przypomina, że rynek europejski nie jest jednolity i że rynki krajowe zmieniają się w różnym tempie; przypomina również, że preferencje konsumentów i wzorce konsumpcji, a więc również treści, odpowiadają specyficznym oczekiwaniom w poszczególnych państwach członkowskich;

13. zwraca uwagę na znaczenie klarownego przekazu skierowanego do konsumentów dotyczącego odtwarzania treści kupowanych przez nich zgodnie z dyrektywą UE w sprawie praw konsumentów;

14. uważa, że należy podjąć wspólne działania w celu zwalczania naruszeń praw autorskich w UE, aby zagwarantować ochronę praw autorskich i uczciwe wynagrodzenie autorów treści dostępnych w internecie i objętych prawami autorskimi;

15. podkreśla, że terytorialne rozdrobnienie może wymagać od użytkowników, którzy chcą świadczyć usługi związane z oferowaniem treści w całej UE, uzyskania szeregu licencji; podkreśla, że różnice w wyjątkach i ograniczeniach zbyt często prowadzą do dodatkowych kosztów prawnych i niepewności prawa, osłabiając tym samym innowacyjność i inwestycje oraz przyczyniając się w niektórych sytuacjach do koncentracji na rynku; w związku z tym wzywa Komisję do przeanalizowania, które z fakultatywnych wyjątków i ograniczeń przewidzianych w dyrektywie 2001/29/WE można uznać za obowiązkowe, aby umożliwić równy dostęp do różnorodności kulturowej za granicą w ramach rynku wewnętrznego oraz zwiększyć pewność prawa;

16. przypomina, że niektóre usługi dotyczące treści są zbyt często niedostępne dla konsumentów z powodów geograficznych, co jest sprzeczne z celem dyrektywy 2001/29/WE, czyli urzeczywistnieniem czterech wolności rynku wewnętrznego; z tego względu wzywa Komisję, by zaproponowała odpowiednie rozwiązania dotyczące lepszego transgranicznego dostępu konsumentów do usług i treści chronionych prawem autorskim;

17. uważa, że konsumenci powinni mieć możliwość zakupu treści online z innego państwa członkowskiego; podkreśla, że w momencie zakupu licencji na treści cyfrowe konsumenci powinni otrzymywać wyraźne informacje, w tym dotyczące ograniczeń geograficznych w wykorzystywaniu tych treści, dopóki nie zostaną usunięte; podkreśla fakt, że produkty europejskiej kreatywności są jednymi z najbardziej wartościowych zasobów kontynentu i że osoby, które chcą korzystać z jej efektów, powinny mieć możliwość zapłacenia za nie, nawet jeżeli są one tylko sprzedawane w innym państwie członkowskim;

18. uważa, że chociaż należy znaleźć rozwiązania umożliwiające transgraniczne świadczenie usług, gdy konsumenci podróżują między państwami członkowskimi, niezwykle ważne jest, by konsument zachował możliwość wyboru dostępu do różnych treści kulturowych, w tym do treści zróżnicowanych językowo;

19. podkreśla, że należy zwiększyć jasność i przejrzystość systemu praw autorskich dla ich użytkowników, w szczególności w odniesieniu do treści generowanych przez użytkownika i opłat za prawa autorskie, aby wspierać kreatywność i dalszy rozwój platform internetowych oraz zapewnić odpowiednie wynagrodzenie podmiotom praw autorskich;

20. przypomina o znaczeniu nowoczesnych, sprzyjających konkurencji i przyjaznych konsumentom ram odnoszących się do praw autorskich i odpowiadających na wyzwania środowiska cyfrowego; dostrzega potrzebę całościowego podejścia do unowocześnienia przepisów dotyczących praw autorskich, aby zająć się problemem obecnego rozdrobnienia rynku, w szczególności jeśli chodzi o zarządzanie prawami w internecie, i zapewnić bezpieczne, właściwe, pewne środowisko konsumentom, twórcom i użytkownikom praw autorskich;

21. w związku z tym z zadowoleniem odnotowuje przyjęcie dyrektywy 2014/26/UE w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych, która to dyrektywa wprowadza właściwą równowagę między publicznym dostępem do dzieł kultury, łatwością rozliczania praw przez użytkowników i odpowiednim wynagradzaniem twórców, i wierzy, że jej wdrożenie doprowadzi do precyzyjniejszego określenia ogólnounijnych norm, co z kolei umożliwi rozwój szybszej i elastyczniejszej infrastruktury związanej z udzielaniem licencji dostosowanych do konkretnego sposobu wykorzystywania; odnotowuje jednak utrzymujące się rozdrobnienie i zauważa, że należy zastanowić się nad odpowiednimi rozwiązaniami, w tym w odniesieniu do wspólnych podejść zapewniających ukierunkowane wyjątki, które mają wpływ na transgraniczną wymianę utworów konieczną do ukończenia jednolitego rynku cyfrowego;

22. uważa, że należy znaleźć zrównoważone rozwiązania sprzyjające usprawnieniu i/ lub poprawie transgranicznego dostępu do produktów oraz usług i ich transgranicznego świadczenia, co ma kluczowe znaczenie dla konsumentów, aby mogli korzystać z usług i produktów, gdzie i kiedy chcą, w sposób legalny i uprawniony, a przy tym zgodnie ze zmieniającymi się wymaganiami konsumentów; uważa, że różnorodność kulturowa Europy leży u podstaw europejskiej tożsamości i powinna być wspierana oraz promowana pomiędzy państwami członkowskimi;

23. podkreśla, że konsumenci często napotykają różnorodne ograniczenia, a pojęcie praw konsumentów w ramach odnoszących się do praw autorskich jest bardzo często nieobecne; wzywa Komisję do ocenienia efektywności obowiązującego prawa autorskiego z perspektywy konsumentów oraz do opracowania zestawu jasnych i kompleksowych praw konsumentów;

24. wzywa Komisję i państwa członkowskie do propagowania wyższego poziomu harmonizacji i zrównoważonych ram stosowania wyjątków i ograniczeń, które nie szkodzą podmiotom praw autorskich, spełniają oczekiwania konsumentów, rozwijają kreatywność i innowacyjność oraz dostosowują się do postępów technologicznych w środowisku cyfrowym; zachęca państwa członkowskie do korzystania z wyjątków w ukierunkowany i neutralny technologicznie sposób; podkreśla istotną rolę, jaką odgrywają wyjątki i ograniczenia – uzgodnione z uwagi na względy interesu ogólnego, do celów badawczych, kształcenia i nauczania – w zapewnianiu dostępu do wiedzy oraz w stymulowaniu zaangażowania kulturalnego i społecznego; wzywa Komisję i państwa członkowskie do ułatwienia włączenia książek elektronicznych do systemów wypożyczania do użytku publicznego pod warunkiem uprzedniego uregulowania lub podjęcia próby uregulowania wszystkich niezbędnych kwestii, aby zagwarantować podmiotom praw autorskich sprawiedliwe wynagrodzenie i poszanowanie ich praw; wzywa Komisję i państwa członkowskie do stworzenia mechanizmu umożliwiającego bibliotekom, archiwom i muzeom publiczne udostępnianie w internecie znajdujących się w ich kolekcjach utworów podlegających ochronie, które nie są już zarządzane przez podmioty praw autorskich;

25. z zadowoleniem przyjmuje ustrukturyzowany dialog z zainteresowanymi podmiotami pod hasłem „Licencje dla Europy”, zainicjowany przez Komisję w 2013 r.; w związku z tym uważa, że zaangażowanie odpowiednich zainteresowanych podmiotów i wymiana najlepszych praktyk mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia bardziej jednorodnego i opartego na dowodach wdrażania przepisów dotyczących praw autorskich w całej UE; wzywa Komisję do monitorowania realizacji zobowiązań podjętych w ramach inicjatywy „Licencje dla Europy” oraz do składania odpowiednich sprawozdań;

26. zwraca uwagę na znaczenie wspierania większej interoperacyjności, ponieważ jej brak utrudnia innowacje, ogranicza konkurencję w UE i spowalnia tempo innowacji; zauważa, że brak operacyjności utrudnia rozwój nowych usług dotyczących treści ze szkodą dla twórców chcących powiększać grono odbiorców w całej Europie; uważa, że brak interoperacyjności może prowadzić do pozycji dominującej jednego konkretnego produktu, co z kolei hamuje konkurencję i ogranicza wybór konsumentów w UE;

27. zwraca uwagę na znaczenie wyjątków od praw autorskich, które umożliwiają osobom niepełnosprawnym szerszy dostęp do treści cyfrowych; uznaje, iż brak możliwości zakupu treści w formacie odpowiednim dla użytkowników niepełnosprawnych tworzy barierę handlową również dla przedsiębiorstw; ponadto uznaje, iż brak możliwości zakupu treści w odpowiednim formacie, który może być wykorzystywany przez użytkowników niepełnosprawnych, ogranicza twórczość kulturalną i podaż treści dostępnych w poszczególnych państwach członkowskich; podkreśla zatem, że jakakolwiek zmiana legislacyjna w tym zakresie musi gwarantować osobom niepełnosprawnym dostęp do utworów i usług chronionych prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, a także musi być dostosowana do środowiska cyfrowego.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

24.3.2015

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

34

3

2

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Dita Charanzová, Carlos Coelho, Sergio Gaetano Cofferati, Lara Comi, Daniel Dalton, Nicola Danti, Pascal Durand, Vicky Ford, Ildikó Gáll-Pelcz, Evelyne Gebhardt, Maria Grapini, Antanas Guoga, Sergio Gutiérrez Prieto, Liisa Jaakonsaari, Antonio López-Istúriz White, Jiří Maštálka, Marlene Mizzi, Jiří Pospíšil, Virginie Rozière, Christel Schaldemose, Andreas Schwab, Olga Sehnalová, Igor Šoltes, Ivan Štefanec, Catherine Stihler, Róża Gräfin von Thun und Hohenstein, Mylène Troszczynski, Anneleen Van Bossuyt, Marco Zullo

Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego

Emma McClarkin, Roberta Metsola, Franz Obermayr, Adam Szejnfeld, Ulrike Trebesius, Sabine Verheyen, Inês Cristina Zuber

Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego

Jonathan Arnott, Philippe De Backer, Andrey Novakov

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

16.6.2015

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

23

2

0

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Max Andersson, Joëlle Bergeron, Marie-Christine Boutonnet, Jean-Marie Cavada, Kostas Chrysogonos, Therese Comodini Cachia, Mady Delvaux, Rosa Estaràs Ferragut, Laura Ferrara, Enrico Gasbarra, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, Mary Honeyball, Sajjad Karim, Dietmar Köster, Gilles Lebreton, Jiří Maštálka, Emil Radev, Julia Reda, Evelyn Regner, Pavel Svoboda, József Szájer, Axel Voss

Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego

Angel Dzhambazki, Jytte Guteland, Constance Le Grip, Angelika Niebler, Cecilia Wikström

  • [1]  Dz.U. L 167 z 22.6.2001, s. 10.
  • [2]  Dz.U. L 84 z 20.3.2014, s. 72.
  • [3]  Dz.U. L 175 z 27.6.2013, s. 1.
  • [4]  Dz.U. L 299 z 27.10.2012, s. 5.
  • [5]  Dz.U. L 372 z 27.12.2006, s. 12.
  • [6]  Dz.U. L 265 z 11.10.2011, s. 1.
  • [7]  Dz.U. L 248 z 6.10.1993, s. 15.
  • [8]  Dz.U. L 157 z 30.4.2004, s. 45.
  • [9]  Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 28.
  • [10]  Dz.U. L 346 z 27.11.1992, s. 61.
  • [11]  Dz.U. L 272 z 13.10.2001, s. 32.
  • [12]  Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0179.
  • [13]  Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0368.
  • [14]  Dz.U. C 353 E z 3.12.2013, s. 64.
  • [15]  Dz.U. C 50 E z 21.2.2012, s. 48.
  • [16]  Dz.U. C 249 E z 30.8.2013, s. 49.
  • [17]  Komisja Europejska, DG MARKT, Sprawozdanie w sprawie odpowiedzi uzyskanych w wyniku konsultacji publicznych na temat przeglądu przepisów UE dotyczących prawa autorskiego, lipiec 2014 r.
  • [18]  Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0179.
  • [19]  Zalecenia Antónia Vitorina z dnia 31 stycznia 2013 r. przedstawione w wyniku ostatniego procesu mediacji prowadzonego przez Komisję w sprawie opłat licencyjnych za kopiowanie i zwielokrotnianie na użytek prywatny.