w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania klauzuli ochronnej i mechanizmu przeciwdziałającego obchodzeniu ceł umożliwiających tymczasowe zawieszenie preferencji taryfowych zawartych w Układzie o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony

(COM(2015)0154 – C8‑0092/2015 – 2015/0079(COD))

(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2015)0154),

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 207 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C8‑0092/2015),

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Handlu Międzynarodowego oraz opinię Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A8-0364/2015),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zwraca się do Komisji o ponowne przedłożenie mu sprawy, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzenie znaczących zmian do swojego wniosku lub zastąpienie go innym tekstem;

3.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

UZASADNIENIE

Układ o stowarzyszeniu z Mołdawią, podobnie jak większość unijnych umów handlowych, obejmuje dwustronną klauzulę ochronną. Dzięki temu instrumentowi preferencje mogą zostać tymczasowo zawieszone w przypadku, gdy ich stosowanie prowadzi do nieoczekiwanego i znaczącego wzrostu przywozu, powodując straty ekonomiczne dla przemysłu krajowego strony dokonującej przywozu (tj. istnieje możliwość albo zawieszenia dalszej liberalizacji taryf, albo przywrócenia stawki należności celnej stosowanej względem kraju najbardziej uprzywilejowanego). Ponadto wymieniony układ zawiera także mechanizm przeciwdziałający obchodzeniu ceł, który umożliwia ponowne wprowadzenie stawki należności celnej stosowanej względem kraju najbardziej uprzywilejowanego, w przypadku gdy przywóz niektórych produktów rolnych z Mołdawii przekracza określony próg, bez należytego uzasadnienia ich dokładnego pochodzenia.

Aby wprowadzić do wewnętrznego porządku prawnego UE niezbędne instrumenty, tak aby można było stosować wymienioną dwustronną klauzulę ochronną oraz mechanizm przeciwdziałający obchodzeniu ceł, potrzebne jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady.

Rozpatrywany wniosek Komisji w dużej mierze opiera się na podobnych rozporządzeniach wykonawczych, które zostały omówione i zatwierdzone przez współustawodawców dla kilku ostatnio przyjętych i obowiązujących umów o wolnym handlu: z Koreą (rozporządzenie opublikowane w 2011 r.), z Ameryką Środkową (rozporządzenie opublikowane w 2013 r.) oraz z Kolumbią i Peru (rozporządzenie opublikowane w 2013 r.).

Sprawozdawca zwraca uwagę, że proponowane rozporządzenie wprowadza w życie odpowiednie przepisy układu o stowarzyszeniu między UE a Mołdawią, na który Parlament Europejski wyraził zgodę w dniu 13 listopada 2014 r. Przyjęcie proponowanego rozporządzenia jest niezbędne w celu egzekwowania zobowiązań Mołdawii wynikających z układu, aby w razie konieczności możliwa była ochrona producentów z UE.

Sprawozdawca z zadowoleniem przyjmuje zwłaszcza określony we wniosku obowiązek składania sprawozdań przez Komisję, zgodnie z którym Komisja ma przedkładać współustawodawcom, a następnie publikować roczne sprawozdanie w sprawie stosowania i wdrożenia rozporządzenia. Parlament Europejski może zaproponować Komisji udział w posiedzeniu ad hoc przedmiotowo właściwej komisji w celu przedstawienia i objaśnienia wszelkich kwestii związanych z wykonywaniem rozporządzenia. Sprawozdawca wyraża opinię, że tak rozumiana sprawozdawczość ułatwi parlamentarną kontrolę nad realizacją wspólnej polityki handlowej przez Komisję, a także przyczyni się do poprawy jej przejrzystości.

Proponowane poprawki do wniosku Komisji mają na celu dostosowanie brzmienia rozporządzenia do brzmienia układu o stowarzyszeniu między UE i Mołdawią.

Poprawka 1 wyjaśnia spoczywający na UE obowiązek przeprowadzenia konsultacji z władzami Mołdawii przed wprowadzeniem ostatecznego środka ochronnego. Zostało to wynegocjowane i uzgodnione przez UE i Mołdawię w art. 160 układu o stowarzyszeniu. Odzwierciedlenie tego brzmienia w rozporządzeniu w sprawie stosowania klauzuli ochronnej jest zatem należycie uzasadnione.

Celem poprawki 2 jest dostosowanie terminologii wniosku Komisji do terminologii układu o stowarzyszeniu. Wyjaśnia ona również bardziej szczegółowo obowiązek składania sprawozdań przez Komisję, aby wyraźnie uwzględnić stosowanie mechanizmu przeciwdziałającego obchodzeniu ceł.

Obie poprawki mają charakter techniczny i wyjaśniający i nie powinny uniemożliwić szybkiego zakończenia procedury ustawodawczej.

14.10.2015

OPINIA Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

dla Komisji Handlu Międzynarodowego

w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania klauzuli ochronnej i mechanizmu przeciwdziałającego obchodzeniu ceł umożliwiających tymczasowe zawieszenie preferencji taryfowych zawartych w Układzie o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony

(COM(2015)0154 – C8‑0092/2015 – 2015/0079(COD))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Viorica Dăncilă

ZWIĘZŁE UZASADNIENIE

Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską (UE) a Republiką Mołdawii (zwany dalej „układem”) został podpisany w dniu 24 czerwca 2014 r. i jest stosowany tymczasowo od dnia 1 września 2014 r. W dniu 13 listopada 2014 r. Parlament Europejski wyraził zgodę na zawarcie układu.

W układzie wprowadzono system preferencji handlowych – pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu (DCFTA). Rozporządzenie Rady (WE) nr 55/2008 wprowadzające autonomiczne preferencje handlowe dla Mołdawii będzie stosowane równolegle od dnia 31 grudnia 2015 r., przy czym niedawno zmieniono je, aby objąć traktowaniem bezcłowym wino mołdawskie oraz przyznać kontyngenty bezcłowe na jabłka, śliwki i winogrona stołowe(1).

Handel z UE stanowi 46,4% wymiany handlowej Mołdawii, co czyni UE największym partnerem handlowym Mołdawii, przed Rosją (21,9%) i Ukrainą (11,8%). Handel z Mołdawią stanowi 0,1% całkowitej wymiany handlowej Unii. W 2014 r., po wejściu w życie DCFTA, przywóz z Mołdawii wzrósł o 20%, przy czym szczególnie znacząco wzrósł przywóz towarów rolnych – o 30%. Produkty rolne stanowią znaczną część całkowitego przywozu z Mołdawii do Unii. Główne produkty wywożone z Mołdawii do Unii to nasiona roślin oleistych, świeże i suszone orzechy, sok jabłkowy, wina i zboża. Główne produkty wywożone z Unii do Mołdawii to alkohole, przetwory żywnościowe, papierosy, niektóre owoce i warzywa, w tym owoce cytrusowe, a także wieprzowina i pasze dla zwierząt.

Poniższa tabela zawiera dane statystyczne dotyczące przywozu produktów rolnych z Mołdawii w latach 2009–2014.

Jak większość unijnych umów handlowych układ obejmuje dwustronną klauzulę ochronną, znajdującą się w art. 165–169. Środek ochronny może zostać wprowadzony w przypadku, gdy w wyniku obniżenia lub zniesienia należności celnych produkt pochodzący z Republiki Mołdawii jest przywożony do Unii w tak zwiększonych ilościach, w ujęciu bezwzględnym lub w stosunku do produkcji unijnej, że powoduje to powstanie poważnej szkody lub groźby poważnej szkody dla przemysłu unijnego. Może to spowodować zawieszenie dalszego obniżania stawki celnej nałożonej na dany produkt lub ponowne wprowadzenie stawki celnej stosowanej względem kraju najbardziej uprzywilejowanego (KNU). Środek taki można stosować przez dwa lata, a w drodze wyjątku – przez kolejne dwa lata. Rozdział I wniosku zawiera szczegółowe przepisy regulujące wszczęcie postępowania, dochodzenie, uprzednie środki nadzoru, wprowadzenie tymczasowych i ostatecznych środków ochronnych oraz okres obowiązywania i przegląd tych środków.

Ponadto układ zawiera także, w art. 148, mechanizm przeciwdziałający obchodzeniu ceł, który umożliwia ponowne wprowadzenie stawki celnej KNU, w przypadku gdy przywóz niektórych produktów rolnych z Mołdawii (wymienionych w załączniku XV-C) przekracza określony próg, bez należytego uzasadnienia ich dokładnego pochodzenia. Klauzule przeciwdziałające obchodzeniu ceł mają istotne znaczenie, gdyż pozwalają zapobiec przywozowi do Unii produktów niepochodzących z Mołdawii poprzez Mołdawię, co wiąże się z wykorzystywaniem przewidzianych w układzie preferencji do obchodzenia wymogów wynikających z „reguł pochodzenia”. W rozdziale II wniosku (art. 13) określono procedury stosowania tego mechanizmu, który nie może naruszać środków określonych w rozdziale I (środki ochronne). Jednakże środki wprowadzone na mocy przepisów obu rozdziałów nie mogą być stosowane jednocześnie wobec tych samych produktów.

Sprawozdawczyni przyjmuje z zadowoleniem i popiera wniosek Komisji, gdyż niezbędne jest włączenie do prawa Unii instrumentów potrzebnych do stosowania tymczasowych środków ochronnych w przypadku, gdyby wzrost przywozu powodował straty ekonomiczne dla rynku Unii i jej producentów.

Części materialne proponowanego rozporządzenia wykonawczego odzwierciedlają odpowiednie części wynegocjowanego tekstu układu, rozporządzenie (UE) nr 478/2015 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie wspólnych reguł przywozu oraz, pośrednio, postanowienia porozumienia WTO w sprawie środków ochronnych. Części proceduralne zasadniczo opierają się na obowiązujących rozporządzeniach wykonawczych, które zostały omówione i uzgodnione przez wszystkie trzy instytucje w odniesieniu do niedawno zawartych i obowiązujących obecnie umów o wolnym handlu: z Koreą (rozporządzenie (UE) nr 511/2011 z dnia 11 maja 2011 r.), Ameryką Środkową (rozporządzenie (UE) nr 20/2013 z dnia 15 stycznia 2013 r.) oraz Kolumbią i Peru (rozporządzenie (UE) nr 19/2013 z dnia 15 stycznia 2013 r.).

Sprawozdawczyni zauważa jednak, że z praktycznego puntu widzenia korzystanie z dwustronnej klauzuli ochronnej wydaje się raczej problematyczne, gdyż zarówno w przypadku wymogów materialnych(2), jak i proceduralnych trudno jest wykazać ich spełnienie i stosować je. Być może wyjaśnia to, dlaczego tego rodzaju klauzule nigdy nie były wykorzystywane przez Unię pomimo ich włączenia do niektórych umów handlowych.

******

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwraca się do Komisji Handlu Międzynarodowego, jako komisji przedmiotowo właściwej, o zaproponowanie przyjęcia przez Parlament Europejski w pierwszym czytaniu stanowiska zatwierdzającego wniosek Komisji.

PROCEDURA W KOMISJI OPINIODAWCZEJ

PROCEDURA W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

(1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2014/1383 z dnia 18 grudnia 2014 r. (2) Jak na przykład pojęcie „poważnej szkody”, zdefiniowane w art. 4 porozumienia WTO w sprawie środków ochronnych jako „ogólne istotne pogorszenie sytuacji producentów krajowych” i włączone z tożsamą definicją do tekstu układu oraz do art. 2 lit. d) przedmiotowego wniosku.