ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την κατάσταση των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο στην ΕΕ
10.2.2016 - (2015/0000(INI))
Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων
Εισηγήτρια: Mary Honeyball
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με την κατάσταση των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο στην ΕΕ
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 2 και το άρθρο 3 παράγραφος 3 δεύτερο εδάφιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 8 και το άρθρο 78 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση του 1951 και το Πρωτόκολλο του 1967 για το καθεστώς των προσφύγων,
– έχοντας υπόψη την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1948,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση του ΟΗΕ του 1979 για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (CEDAW) και τη Γενική σύσταση αριθ. 32 της επιτροπής CEDAW σχετικά με τις έμφυλες διαστάσεις του καθεστώτος πρόσφυγα, του ασύλου, της εθνικότητας και της ανιθαγένειας των γυναικών, η οποία εκδόθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2014,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης),
– έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη του Πεκίνου και την Πλατφόρμα Δράσης που εγκρίθηκαν στις 15 Σεπτεμβρίου 1995 από την Τέταρτη Παγκόσμια Διάσκεψη για τις Γυναίκες, και τα συνακόλουθα έγγραφα αποτελεσμάτων των ειδικών συνόδων των Ηνωμένων Εθνών Πεκίνο +5, Πεκίνο +10 και Πεκίνο +15, καθώς και της διάσκεψης αναθεώρησης Πεκίνο +20,
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Μαΐου 2015 με τίτλο «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση» (COM(2015)0240),
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 27ης Μαΐου με τίτλο «Σχέδιο δράσης της ΕΕ δράσης της ΕΕ κατά της λαθραίας διακίνησης μεταναστών (2015 - 2020)» (CΟΜ(2015)0285),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη μετανάστευση της 12ης Οκτωβρίου 2015, και ιδίως την προσήλωση στα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών που εκφράζεται σε αυτά,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2011/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2011, για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της, καθώς και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2002/629/ΔΕΥ του Συμβουλίου,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2012/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου του Συμβουλίου 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας,
– έχοντας υπόψη την πρόταση κανονισμού για την κατάρτιση από την ΕΕ ενός κοινού καταλόγου των ασφαλών χωρών καταγωγής για τους σκοπούς της οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013 σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας, και για την τροποποίηση της οδηγίας 2013/32/ΕΕ,
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 862/2007 περί κοινοτικών στατιστικών για τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία,
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013 για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου με τίτλο «Σχέδιο δράσης για την ισότητα των φύλων 2016-2020» της 26ης Οκτωβρίου 2015,
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 25ης Μαρτίου 2015 με τίτλο «Εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας το 2014» (SWD(2015)0076),
– έχοντας υπόψη τις αποφάσεις 1325, 1820, 1325, 1889 και 1820 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (UNSCR) για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 2ας Δεκεμβρίου 2015 σχετικά με την ειδική έκθεση της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας κατόπιν έρευνας ιδίας πρωτοβουλίας OI/5/2012/BEH-MHZ σχετικά με τον Frontex,[1]
– έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (A8-0024/2016),
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας πρωτοφανής και αυξανόμενος αριθμός ανδρών, γυναικών και παιδιών ζητούν διεθνή προστασία στην ΕΕ ως αποτέλεσμα των παρατεινόμενων πολεμικών συγκρούσεων, της περιφερειακής αστάθειας και των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων της βίας λόγω φύλου και των βιασμών ως πολεμικού όπλου·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει μεγάλος βαθμός ανισότητας των φύλων για τους αιτούντες άσυλο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο το ένα τρίτο των ανθρώπων που υποβάλλουν αιτήσεις ασύλου· λαμβάνοντας υπόψη ότι από τις αρχές του 2015 έως τον Νοέμβριο του ιδίου έτους σχεδόν 900 000 άνθρωποι διέσχισαν τη Μεσόγειο για να φτάσουν στα παράλια της Ευρώπης και ότι το 38% όλων αυτών των ανθρώπων ήταν γυναίκες και παιδιά· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) ανέφερε ότι, από τον Ιανουάριο του 2016, οι γυναίκες και τα παιδιά αντιπροσωπεύουν το 55% των ανθρώπων που φτάνουν στην Ελλάδα με σκοπό να ζητήσουν άσυλο στην ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας υπερβολικά μεγάλος αριθμός ανθρώπων έχουν χάσει τη ζωή τους κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών και ότι πολλοί από αυτούς ήταν γυναίκες·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες και τα άτομα ΛΟΑΔΜ υφίστανται σε συγκεκριμένες μορφές δίωξης με βάση το φύλο, γεγονός που συχνότατα εξακολουθεί να μην αναγνωρίζεται στις διαδικασίες ασύλου·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν έχει επιτευχθεί ο πρωταρχικός στόχος της απόφασης 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια, ο οποίος ήταν η προστασία των γυναικών και η ουσιαστική αύξηση της συμμετοχής τους στις πολιτικές διαδικασίες και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα UNHCR, υπολογίζεται ότι 20.000 γυναίκες και κορίτσια από χώρες καταγωγής στις οποίες εφαρμόζεται η πρακτική του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων ζητούν κάθε χρόνο άσυλο στα κράτη μέλη της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας σημαντικός αριθμός γυναικών που υποβάλλουν αίτηση ασύλου, ζητούν άσυλο επειδή φοβούνται τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η UNHCR εκτιμά ότι το 71% των γυναικών που ζητούν άσυλο στην ΕΕ και προέρχονται από χώρες στις οποίες εφαρμόζεται η πρακτική του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων, έχουν επιζήσει από την πρακτική αυτή· λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει εκδώσει αποφάσεις σχετικά με την απαγόρευση της απέλασης κοριτσιών που διατρέχουν κίνδυνο εξαναγκασμού σε ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων, λόγω της ανεπανόρθωτης βλάβης που είναι πιθανό να προκληθεί στη σωματική και ψυχολογική υγεία τους·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια που ζητούν άσυλο έχουν ειδικές ανάγκες προστασίας και διαφορετικά προβλήματα από τους άνδρες και ότι, κατά συνέπεια, η εφαρμογή όλων των πολιτικών και διαδικασιών που αφορούν το άσυλο, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των αιτήσεων ασύλου, πρέπει οπωσδήποτε να είναι ευαισθητοποιημένη ως προς το φύλο και προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αιτήσεις ασύλου που σχετίζονται με τη βία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τρόπο ώστε να προστατεύονται οι γυναίκες από την «δευτερεύουσα θυματοποίηση» κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαδικασία ένταξης και τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών υπονομεύονται όταν το νομικό καθεστώς τους εξαρτάται από τον σύζυγό τους·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η συναφής νομοθεσία που συγκροτεί το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών και να εφαρμοστεί σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων και άλλα συναφή κείμενα·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεταχείριση των γυναικών και των κοριτσιών που ζητούν άσυλο στα κράτη μέλη χαρακτηρίζεται από τεράστιες διαφορές και ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολύ μεγάλες αδυναμίες·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες πρόσφυγες και οι γυναίκες που ζητούν άσυλο υφίστανται συχνά πολλαπλές μορφές διακρίσεων και είναι πιο ευάλωτες στη σεξουαλική βία και στη βία λόγω φύλου στις χώρες καταγωγής, διέλευσης και προορισμού τους· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια που δε συνοδεύονται, οι έγκυοι, τα άτομα με αναπηρία και οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες πρόσφυγες δεν αντιμετωπίζουν μόνο απειλές ως προς την ατομική τους ασφάλεια (μεγάλες και επικίνδυνες αποστάσεις προς την εξορία, παρενόχληση, αδιαφορία των επίσημων φορέων και, συχνά, σεξουαλική κακοποίηση και βία, ακόμη και όταν φτάνουν σε έναν υποτιθέμενο ασφαλή προορισμό, σε συνδυασμό με τον επακόλουθο κοινωνικό στιγματισμό), αλλά επιπλέον είναι υπεύθυνες για τη σωματική ακεραιότητα, την ευημερία και την επιβίωση της οικογένειάς τους·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλοί πρόσφυγες που έχουν καταφθάσει στην Ευρώπη ζουν σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς ή στον δρόμο, οπότε οι γυναίκες και τα κορίτσια βρίσκονται σε ιδιαιτέρως ευάλωτη θέση·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι εγκληματικά δίκτυα επωφελούνται από την έλλειψη συνθηκών ασφαλούς εισόδου των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων στην ΕΕ, την περιφερειακή αστάθεια, τις πολεμικές συγκρούσεις και από την ευάλωτη θέση των γυναικών και των κοριτσιών που προσπαθούν να ξεφύγουν, για να τις εκμεταλλευτούν μέσω κυκλωμάτων σωματεμπορίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες που υφίστανται βία και είναι θύματα σωματεμπορίας κινδυνεύουν περισσότερο να προσβληθούν από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η UNHCR έχει καταγγείλει περιστατικά βίας και κακοποίησης, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και σεξουαλική βία, κατά γυναικών και παιδιών προσφύγων κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, καθώς και στα υπερπλήρη κέντρα υποδοχής της ΕΕ·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια που αναζητούν καταφύγιο στην ΕΕ συχνά προσπαθούν να ξεφύγουν από καθεστώτα που καταπιέζουν τις γυναίκες, δεν αναγνωρίζουν την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, ανέχονται τη βία κατά των γυναικών, την κακοποίηση και τους παιδικούς, πρώιμους και αναγκαστικούς γάμους·
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, πολύ συχνά, τα κέντρα υποδοχής δε διαθέτουν κατάλληλους χώρους για τις μητέρες που φιλοξενούνται σε αυτά τα κέντρα και πρέπει να φροντίσουν τα παιδιά τους· λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι οι υπηρεσίες νομικής συνδρομής δεν παρέχουν επαρκή στήριξη για την ενημέρωση και τη διερεύνηση των οικογενειακών δεσμών·
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πλέον βασικές ανάγκες για την πρόληψη της βίας βάσει φύλου, δηλαδή οι ξεχωριστές τουαλέτες, ντουζιέρες και συνθήκες ύπνου για τις γυναίκες, δεν ικανοποιούνται στις εγκαταστάσεις υποδοχής και διέλευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση·
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κορίτσια που ξεφεύγουν από τις συγκρούσεις και τις διώξεις διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να πέσουν θύματα παιδικού, πρώιμου και αναγκαστικού γάμου, βιασμού, σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης και πορνείας·
ΚΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο χωρισμός από την οικογένειά τους, ακόμα και όταν βρίσκονται υπό κράτηση, εκθέτει τις γυναίκες και τα παιδιά σε μεγαλύτερους κινδύνους·
ΚΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικογενειακή επανένωση, αν και αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, καθυστερεί, ή ακόμη και παραβιάζεται συστηματικά, και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες και τα παιδιά είναι τα πρώτα θύματα της άρνησης ή καθυστέρησης αυτού του δικαιώματος·
ΚΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες συχνά αναγκάζονται να αποδεχτούν θέσεις αδήλωτης εργασίας υπό εξευτελιστικές συνθήκες προκειμένου να παραμείνουν στη χώρα εισόδου·
ΚΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνου ανέδειξε την ανάγκη αύξησης της συμμετοχής των γυναικών στη λήψη αποφάσεων που στοχεύουν στην επίλυση των συγκρούσεων, και την ανάγκη επαρκούς συμμετοχής των γυναικών προσφύγων, των εκτοπισμένων γυναικών και των μεταναστριών στις αποφάσεις που τις αφορούν·
ΚΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο στόχος βιώσιμης ανάπτυξης αριθ. 5 συνίσταται στην επίτευξη ισότητας των φύλων και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των γυναικών έως το 2030·
1. πιστεύει ότι, για να βελτιωθεί η ασφάλεια και η προστασία των γυναικών και των κοριτσιών προσφύγων, πρέπει να εξασφαλιστούν ασφαλείς και νόμιμες δίοδοι προς την ΕΕ για όσες προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις και ότι θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το φύλο· τονίζει, ειδικότερα, ότι πρέπει να συμμετέχουν στα προγράμματα επανεγκατάστασης της ΕΕ περισσότερα κράτη μέλη· πιστεύει ότι η νομοθεσία και οι πολιτικές που αφορούν την παράνομη μετανάστευση δεν πρέπει να εμποδίζουν την πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου της ΕΕ· επισημαίνει ότι το δικαίωμα ασύλου κατοχυρώνεται στο άρθρο 18 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ·
2. υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη να ανοίξουν άμεσα ασφαλείς και νόμιμες δίοδοι για τους αιτούντες άσυλο, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα δίκτυα παράνομης διακίνησης και να αυξηθούν οι δυνατότητες των γυναικών, των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία να αναζητούν καταφύγιο χωρίς να διακινδυνεύουν τη ζωή τους· εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για τους θανάτους, τις περιπτώσεις βίαιης απώθησης και τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ· πιστεύει ότι πρέπει να υπάρξει επιμερισμός του κόστους μεταξύ όλων των 28 κρατών μελών και όχι μόνο μεταξύ των χωρών πρώτης εισόδου· εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών·
3. τονίζει ότι είναι σημαντικό οι γυναίκες πρόσφυγες να εγγράφονται χωριστά και να εφοδιάζονται με όλα εκείνα τα έγγραφα που εγγυώνται την ατομική τους ασφάλεια, την ελευθερία κυκλοφορίας και την πρόσβαση σε υπηρεσίες πρώτης ανάγκης, σύμφωνα με το αίτημα της UNHCR·
4. υπογραμμίζει ότι οι επιτροπές συντονισμού ή κάθε άλλη μορφή εκπροσώπησης των προσφύγων, είτε σε αστικές είτε σε αγροτικές περιοχές, καθώς και στους καταυλισμούς, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών επιστροφής, θα πρέπει να τηρούν την αρχή της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων, ούτως ώστε να διασφαλίζονται ο σεβασμός των δικαιωμάτων και η κάλυψη των αναγκών των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο·
5. επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς όλα τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Ένωση να υπογράψουν και να κυρώσουν τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης)·
6. καλεί τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με την ΕΕ, να εγγυηθούν εξειδικευμένη παροχή συμβουλών και ψυχοκοινωνικής φροντίδας σε γυναίκες που έχουν υποστεί τραυματική βλάβη λόγω φύλου, με την άμεση συμμετοχή εκπαιδευμένων και ειδικευμένων γυναικών στον τομέα, η οποία θα διατίθεται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ασύλου·
7. εκφράζει τη βαθιά ανησυχία του για τις καταγγελίες ότι γυναίκες και παιδιά αναγκάζονται να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες για λόγους επιβίωσης (survival sex) προκειμένου να πληρώσουν τους παράνομους διακινητές και να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς αναζήτηση ασύλου στην ΕΕ· υπογραμμίζει εκ νέου ότι οι ασφαλείς και νόμιμες δίοδοι προς την Ευρώπη έχουν καθοριστική σημασία για την αποτελεσματική αποφυγή αυτής της κατάστασης·
8. προτρέπει την ΕΕ να συμπεριλάβει τη διάσταση του φύλου κατά τη θέσπιση ενός μηχανισμού καταγγελιών στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του Υπεύθυνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Frontex, και να επιληφθεί των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από τον Frontex, τα κράτη μέλη και αξιωματούχους τρίτων χωρών που συνεργάζονται με τον Frontex, όπως ζητήθηκε στο ψήφισμα του Κοινοβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2015 σχετικά με την ειδική έκθεση της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας κατόπιν έρευνας ιδίας πρωτοβουλίας OI/5/2012/BEH-MHZ σχετικά με τον Frontex·
9. ζητεί να ληφθούν ειδικά μέτρα στόχο για να διασφαλιστεί η πλήρης ένταξη των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο, μέσω της καταπολέμησης κάθε μορφής εκμετάλλευσης, κακοποίησης, βίας και εμπορίας ανθρώπων·
10. τονίζει ότι όλες οι πολιτικές και τα μέτρα μετανάστευσης και παροχής ασύλου της ΕΕ θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το φύλο κατά τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγησή τους·
Η διάσταση του φύλου στην απόδοση του καθεστώτος του πρόσφυγα
11. ζητεί τη θέσπιση νέας, ολοκληρωμένης δέσμης κατευθυντήριων γραμμών για τα φύλα για ολόκληρη την ΕΕ, στο πλαίσιο των ευρύτερων μεταρρυθμίσεων της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου, η οποία θα λαμβάνει πλήρως υπόψη τις κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές διαστάσεις της δίωξης και θα περιλαμβάνει μέτρα υποδοχής και ένταξης·
12. υπογραμμίζει ότι, ακόμα και σε χώρες που θεωρούνται ασφαλείς, οι γυναίκες ενδέχεται να υποστούν δίωξη λόγω φύλου, ενώ τα άτομα ΛΟΑΔΜ ενδέχεται επίσης να υποστούν κακομεταχείριση, με αποτέλεσμα να έχουν νόμιμη αξίωση για προστασία· καλεί όλα τα κράτη μέλη να θεσπίσουν διαδικασίες ασύλου και να επιδιώξουν την ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης που θα λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των γυναικών με πολλαπλές περιθωριοποιημένες ταυτότητες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών ΛΟΑΔΜ· προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να καταπολεμήσουν τα επιζήμια στερεότυπα που συνδέονται με τη συμπεριφορά και τα χαρακτηριστικά των γυναικών ΛΟΑΔΜ, και να εφαρμόσουν πλήρως τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, σε συνάρτηση με τις αιτήσεις τους για χορήγηση ασύλου· τονίζει την ανάγκη δημιουργίας εγκαταστάσεων που θα λαμβάνουν υπόψη τα άτομα LGBTQI σε όλα τα κράτη μέλη· υπογραμμίζει ότι η βία κατά ατόμων LGBTQI είναι συνηθισμένο φαινόμενο σε εγκαταστάσεις υποδοχής·
13. υπογραμμίζει ότι μορφές βίας και διακριτικής μεταχείρισης λόγω φύλου, στις οποίες περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ο βιασμός και η σεξουαλική βία, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, ο αναγκαστικός γάμος, η ενδοοικογενειακή βία, τα επονομαζόμενα εγκλήματα τιμής και οι νομιμοποιημένες από το κράτος διακρίσεις λόγω φύλου, επισύρουν δίωξη και πρέπει να συνιστούν σοβαρούς λόγους για αναζήτηση ασύλου στην ΕΕ, γεγονός που πρέπει να αντικατοπτρίζεται στις νέες κατευθυντήριες γραμμές για τα φύλα·
14. 5. ζητεί από την Επιτροπή να συγκεντρώσει λεπτομερείς στατιστικές για τη μετανάστευση και τη διεθνή προστασία με σκοπό την προσθήκη περισσότερων κατηγοριών αναλυτικών στοιχείων ανά φύλο, ειδικά όσον αφορά τα στάδια της διαδικασίας ασύλου μετά τη λήψη της αρχικής απόφασης·
15. προτρέπει την Επιτροπή να εκπονήσει ερμηνευτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, στις οποίες θα λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι κατευθυντήριες γραμμές της για τις διώξεις λόγω φύλου και το επεξηγηματικό σημείωμα για τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων της UNHCR και θα περιγράφονται με σαφήνεια οι υποχρεώσεις των κρατών μελών, με ιδιαίτερη έμφαση στην ταυτοποίηση των ευάλωτων αιτουσών άσυλο και στην επικοινωνία μαζί τους· τονίζει ότι οι γυναίκες που επέζησαν από ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων δυσκολεύονται ενδεχομένως να εκφράσουν το τραύμα που τους προξένησε αυτή η εμπειρία· καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι κάθε μορφή βίας σε βάρος των γυναικών, περιλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, θα αναγνωρίζεται ως μορφή δίωξης και ότι τα θύματα θα μπορούν να κάνουν χρήση της προστασίας που παρέχεται από τη Σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων, σύμφωνα με το άρθρο 60 της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης (άρθρο 60)·
16. καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι διαδικασίες ασύλου στα σύνορα θα συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές της UNHCR για τη διεθνή προστασία, ιδίως όσον αφορά τη δίωξη λόγω φύλου·
17. καλεί την Επιτροπή, λόγω της προαναφερθείσας κατάστασης, να εξετάσει το ενδεχόμενο αύξησης της χρηματοδότησης και διεύρυνσης της εμβέλειας των προγραμμάτων «Δάφνη» και «Οδυσσέας», και να αξιολογήσει τις δυνατότητες προσαρμογής των εν λόγω προγραμμάτων στη σημερινή κατάσταση πλαίσιο με στόχο την προστασία των γυναικών προσφύγων·
18. σημειώνει την πρόταση της Επιτροπής για κατάρτιση από την ΕΕ κοινού καταλόγου των ασφαλών χωρών καταγωγής· ζητεί να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να διασφαλιστεί ότι η προσέγγιση αυτή θα συνάδει με την αρχή της μη επαναπροώθησης και ότι δεν θα υπονομευθούν τα δικαιώματα των γυναικών, των παιδιών και άλλων ευάλωτων ομάδων· ζητεί να εφαρμοστεί η διαφοροποίηση βάσει του φύλου· πιστεύει ότι ο κατάλογος των ασφαλών χωρών καταγωγής δεν πρέπει να οδηγήσει σε λιγότερο ευνοϊκή διαδικαστική μεταχείριση των γυναικών των οποίων οι αιτήσεις ασύλου βασίζονται στον φόβο ή στην εμπειρία βίας λόγω φύλου· τονίζει την ανάγκη αποφυγής βεβιασμένων αποφάσεων που δεν λαμβάνουν δεόντως υπόψη τους κινδύνους - ούτε καν την απειλή του θανάτου - που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που έχουν υποστεί βία λόγω φύλου εάν απορριφθεί η αίτησή τους και αναγκαστούν να επιστρέψουν στη χώρα προέλευσής τους·
19. ζητεί να υιοθετηθούν πιο αντικειμενικές και ευαισθητοποιημένες ως προς τη διάσταση του φύλου προσεγγίσεις για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας σε όλα τα κράτη μέλη, και να αναβαθμιστεί η κατάρτιση των υπευθύνων λήψης αποφάσεων στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας με την ενσωμάτωση σε αυτήν της διάστασης του φύλου· υπογραμμίζει ότι οι αξιολογήσεις της αξιοπιστίας δεν μπορούν ποτέ να είναι απόλυτα ακριβείς και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μοναδική βάση για αρνητική απόφαση επί αιτήσεως χορήγησης ασύλου· συνιστά, κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων ασύλου που υποβάλλονται από γυναίκες, να λαμβάνονται υπόψη πολιτισμικά, κοινωνικά και ψυχολογικά προφίλ στα οποία θα περιλαμβάνονται το πολιτισμικό πλαίσιο, η εκπαίδευση, οι τραυματικές εμπειρίες, ο φόβος, η ντροπή και/ή οι πολιτισμικές ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών·
20. καλεί τα κράτη μέλη να αιτιολογούν τις θετικές αποφάσεις επί αιτήσεων χορήγησης ασύλου, προκειμένου να παρέχονται χρήσιμα στοιχεία σχετικά με τη σημασία που δίνεται στη βία λόγω φύλου και να εξασφαλίζουν διαφάνεια όσον αφορά τους λόγους για τους οποίους χορηγήθηκε άσυλο, δυνάμει της Σύμβασης·
21. παροτρύνει τα κράτη μέλη να δίνουν στις γυναίκες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία ασύλου, τα δικαιώματά τους και τις ειδικές υπηρεσίες που διατίθενται στις αιτούσες άσυλο· υπογραμμίζει ότι το δικαίωμα των γυναικών να υποβάλλουν αίτηση ασύλου ανεξάρτητα από τον σύζυγό τους είναι καθοριστικής σημασίας για τη χειραφέτηση των γυναικών και αποτελεί βασικό στοιχείο της αρχής της μη επαναπροώθησης· παροτρύνει τα κράτη μέλη να ενημερώνουν όλες τις γυναίκες σχετικά με το δικαίωμά τους να υποβάλλουν ανεξάρτητη αίτηση ασύλου, δίνοντας με τον τρόπο αυτό στις γυναίκες τη δυνατότητα να ζητούν και να διατηρούν το καθεστώς του πρόσφυγα ή του αιτούντος άσυλο ανεξάρτητα από την κατάσταση των λοιπών μελών της οικογένειάς τους·
22. καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν πλήρως την οδηγία 2011/36/ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της, και την οδηγία 2012/29/ΕΕ για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας·
23. πιστεύει ότι πρέπει να υπάρχει άμεση παρέμβαση σε επίπεδο ανθρωπιστικής βοήθειας κάθε φορά που υπάρχει υποψία έμφυλης βίας, δεδομένου του εξαιρετικά υψηλού βαθμού έκθεσης των ευάλωτων ατόμων –όπως οι γυναίκες και τα παιδιά– σε ποικίλες μορφές σωματικής και ψυχολογικής βίας σε παράνομες μεταναστευτικές οδούς στις οποίες δεν ισχύει κανενός είδους δικαίωμα·
24. τονίζει ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην εκμετάλλευση από τους διακινητές· ζητεί, ως εκ τούτου, από τα κράτη μέλη να αυξήσουν την αστυνομική και δικαστική συνεργασία, μεταξύ άλλων με την Europol, τον Frontex, την Eurojust και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), με στόχο την αποτελεσματική καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης και της εμπορίας μεταναστών·
25. τονίζει την καίρια σημασία της παροχής υπηρεσιών φροντίδας παιδιών και εξαρτώμενων ατόμων κατά τη διάρκεια της εξέτασης και των συνεντεύξεων για τη χορήγηση ασύλου, ώστε να διασφαλίζονται ίσες ευκαιρίες για την υποβολή αίτησης ασύλου·
Οι ανάγκες των γυναικών στις διαδικασίες χορήγησης ασύλου
26. προτρέπει τα κράτη μέλη να ενημερώνουν δεόντως τις αιτούσες άσυλο για τα δικαιώματά τους και ειδικότερα για το δικαίωμα να ζητούν γυναίκες για τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων και τη διερμηνεία, και να έχουν προσωπική συνέντευξη χωριστά από οποιουσδήποτε τρίτους· παροτρύνει τα κράτη μέλη να παρέχουν ολοκληρωμένη και υποχρεωτική κατάρτιση για υπεύθυνους συνεντεύξεων και διερμηνείς σε θέματα σεξουαλικής βίας, ψυχολογικού τραύματος και ανάμνησης· προτρέπει τα κράτη μέλη να εγγυηθούν τον σεβασμό των εν λόγω δικαιωμάτων·
27. σημειώνει με ανησυχία ότι πολλοί εργαζόμενοι σε υποθέσεις ασύλου στην ΕΕ δεν είναι εξοικειωμένοι με τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων· καλεί τα κράτη μέλη να συνεργαστούν σε εθνικό επίπεδο με τις αρχές χορήγησης ασύλου για την καθιέρωση καλύτερων διαδικασιών με σκοπό την παροχή στήριξης και συνδρομής σε γυναίκες και κορίτσια που έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν να υποστούν ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων·
28. προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να παρέχουν επικαιροποιημένες και προσιτές πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία ασύλου και τα ειδικά δικαιώματα των αιτουσών άσυλο·
29. προτρέπει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εγγυηθούν πλήρη πρόσβαση στις υπηρεσίες και στα δικαιώματα που άπτονται της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε ασφαλείς αμβλώσεις, και να διαθέσουν επειγόντως πρόσθετους πόρους στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης·
30. προτρέπει την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εγγυηθούν την προστασία και την υποστήριξη των γυναικών κατά τη διάρκεια της παραμονής τους σε καταυλισμούς προσφύγων, στους συνοριακούς ελέγχους και φυσικά μετά την είσοδό τους στην ΕΕ·
31. προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να υπογράψουν και να κυρώσουν τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης) και να εφαρμόσουν το άρθρο 59 αυτής, όπου δηλώνεται ρητά ότι τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αναστέλλουν διαδικασίες απέλασης και/ή να χορηγούν αυτόνομη άδεια διαμονής, σε περίπτωση διάλυσης γάμου, στις μετανάστριες των οποίων το καθεστώς διαμονής εξαρτάται από τον σύζυγό τους·
32. ζητεί να χορηγείται στις αιτούσες άσυλο ανεξάρτητο νομικό καθεστώς από εκείνο του συζύγου τους προκειμένου να αποφευχθεί η εκμετάλλευση, να αυξηθεί η ανεξαρτησία τους και να επιτευχθεί μεγαλύτερη ισότητα·
33. τονίζει αφενός ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια πρόσφυγες χωρίς επίσημα έγγραφα πρέπει να έχουν πλήρη πρόσβαση στα βασικά θεμελιώδη δικαιώματά τους, και αφετέρου ότι πρέπει να αναπτυχθούν κανάλια για νόμιμη μετανάστευση·
34. τονίζει ότι είναι αναγκαίο οι διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης να εκχωρούν ατομικά δικαιώματα στις γυναίκες και τα κορίτσια που πηγαίνουν να συναντήσουν την οικογένειά τους στην ΕΕ, ώστε να μην πρέπει να εξαρτώνται από μια πιθανόν βάναυση σχέση με το άρρεν μέλος της οικογένειας προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στην υγεία, την εκπαίδευση ή την εργασία·
35. καταδικάζει απερίφραστα τη χρήση σεξουαλικής βίας κατά των γυναικών ως πολεμικής τακτικής· θεωρεί ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις μετανάστριες γυναίκες και κορίτσια που κακοποιούνται σε συγκρούσεις, διασφαλίζοντας την πρόσβασή τους σε ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη·
36. επικροτεί την ανάπτυξη μιας νέας μονάδας κατάρτισης για το φύλο, την ταυτότητα φύλου και τον γενετήσιο προσανατολισμό, από την EASO· ζητεί να εσωματωθεί πλήρως στο έργο της EASO η συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές της ΕΕ και κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού, μέσω σημείων επαφής για θέματα φύλου και μέσω επίσημων συνδέσμων με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE)· ζητεί την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη χώρα καταγωγής, στις οποίες θα περιλαμβάνονται η κατάσταση των γυναικών, τόσο σε νομική όσο και σε πραγματική βάση, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τη δίωξη των γυναικών, ή την απειλή αυτής, από μη κρατικούς παράγοντες·
37. συνιστά την υιοθέτηση προορατικής στάσης εκ μέρους των υπαλλήλων, ιδίως απέναντι στις γυναίκες από το Αφγανιστάν το Ιράκ, και τη Σομαλία, κατά την αξιολόγηση των αιτημάτων ασύλου που υποβάλλουν, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν σεξουαλική βία ή βία λόγω φύλου όταν επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους·
38. προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως τον κανονισμό του Δουβλίνου προκειμένου να διασφαλιστεί η δυνατότητα των οικογενειών να παραμένουν ενωμένες και να εξετάζονται τα οικεία αιτήματα ασύλου από τις ίδιες αρχές·
Υποδοχή και κράτηση
39. ζητεί να σταματήσει η κράτηση παιδιών στην ΕΕ, και οι γονείς να είναι σε θέση να ζουν με τα παιδιά τους σε κατάλληλα προσαρμοσμένες εγκαταστάσεις εν αναμονή αποφάσεων για την παροχή ασύλου·
40. υπογραμμίζει ότι η κράτηση αιτούντων άσυλο πρέπει να αποφεύγεται, ότι μπορεί να εφαρμόζεται μόνο όταν εξυπηρετεί θεμιτό σκοπό και εφόσον έχει κριθεί αναγκαία και αναλογική σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση, και δεν δικαιολογείται με κανένα τρόπο στην περίπτωση ατόμων κάτω των 18 ετών· φρονεί ότι ο σεβασμός του δικαιώματος αίτησης ασύλου συνεπάγεται τη δημιουργία ανοικτών και αξιοπρεπών συνθηκών υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο, συμπεριλαμβανομένης της ασφαλούς και αξιοπρεπούς μεταχείρισης σε πλαίσιο σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· τονίζει ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν εναλλακτικές λύσεις πέραν της κράτησης, οι οποίες να περιλαμβάνουν συμμετοχικές προσεγγίσεις για την κάλυψη των αναγκών ευάλωτων ομάδων·
41. υπογραμμίζει ότι πολλές αιτούσες άσυλο και γυναίκες πρόσφυγες είναι θύματα ακραίων πράξεων βίας και ότι η κράτηση ενδέχεται τα επιδεινώσει τα ψυχολογικά τραύματά τους· υπογραμμίζει ότι η κράτηση αιτουσών άσυλο μόνο για λόγους διοικητικής διευκόλυνσης συνιστά παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ· ζητεί να τεθεί άμεσο τέλος, σε όλα τα κράτη μέλη, στην κράτηση παιδιών, εγκύων και των θηλαζουσών καθώς και θυμάτων βιασμού, σεξουαλικής βίας και εμπορίας ανθρώπων και να παρασχεθεί κατάλληλη ψυχολογική στήριξη·
42. προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να μειώσουν τη μέγιστη διάρκεια κράτησης πριν από την απομάκρυνση κάτω από το όριο που θεσπίζει η οδηγία για την επιστροφή· θεωρεί ότι η παρατεταμένη κράτηση έχει δυσανάλογα δυσμενείς επιπτώσεις στις ευάλωτες ομάδες·
43. ζητεί να παρέχονται κατάλληλες ιατρικές συμβουλές και στήριξη σε αιτούσες άσυλο που τελούν υπό κράτηση και έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, και στις περιπτώσεις στις οποίες προέκυψε εγκυμοσύνη, και να τους παρέχεται επίσης η αναγκαία σωματική και ψυχική υγειονομική περίθαλψη, στήριξη και νομική συνδρομή· απαιτεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν άμεσα μέτρα προκειμένου να εξασφαλιστούν ασφαλείς, ανθρώπινες και κατάλληλες συνθήκες υποδοχής, διέλευσης και κράτησης, με ξεχωριστά καταλύματα και χώρους υγιεινής για γυναίκες και οικογένειες· επισημαίνει ότι η παροχή κατάλληλων βασικών ειδών ατομικής υγιεινής σε όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια πρέπει να αποτελεί καθιερωμένη πρακτική στο πλαίσιο των προγραμμάτων βοήθειας·
44. τονίζει ότι με την άμεση ή έμμεση συμμετοχή των γυναικών προσφύγων στη διαχείριση των διαδικασιών διανομής τροφίμων και μη εδώδιμων προϊόντων εξασφαλίζεται η διανομή και ο έλεγχός τους απευθείας από τις γυναίκες μέλη νοικοκυριών, με αποτέλεσμα την εξασφάλιση της δίκαιης κατανομής των προϊόντων αυτών·
45. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παρέχουν κέντρα για την υποδοχή των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο τα οποία θα διαθέτουν κατάλληλους χώρους για τη συντήρηση και τη φροντίδα των παιδιών τους·
46. ζητεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ή να ενισχύσουν μηχανισμούς ελέγχου στα ασφυκτικά γεμάτα κέντρα υποδοχής στην ΕΕ στα οποία δεν ισχύουν απαραιτήτως οι ελάχιστες προδιαγραφές για τον περιορισμό της έμφυλης βίας, προκειμένου οι γυναίκες και τα παιδιά να μην συνεχίσουν να παρενοχλούνται και στη χώρα άφιξης·
47. τονίζει ότι οι ανάγκες ευάλωτων ατόμων όπως οι γυναίκες που έχουν υποστεί βία και τα κορίτσια, ιδίως τα ασυνόδευτα, πρέπει να τίθενται σε προτεραιότητα κατά τις διαδικασίες υποδοχής·
48. τονίζει ότι είναι σημαντικό να προσφέρεται στις εγκαταστάσεις υποδοχής κατάλληλη νομική συνδρομή στις γυναίκες προκειμένου να τους παρέχεται πολύτιμη στήριξη όσον αφορά την ενημέρωση και την αναζήτηση μελών της οικογένειας·
49. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για την αποφυγή των αναγκαστικών γάμων, τους οποίους υποχρεώνονται να συνάψουν οι γυναίκες και τα κορίτσια όταν αποκτήσουν καθεστώς πρόσφυγα, από άνδρες που ελπίζουν να εξασφαλίσουν ασφαλή πρόσβαση για τους εαυτούς τους, την οποία, διαφορετικά, δεν θα δικαιούνταν·
50. υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ανεξάρτητη διερεύνηση όλων των καταγγελιών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης και βίας λόγω φύλου σε χώρους κράτησης μεταναστών ή στα σύνορα και για χορήγηση πρόσβασης στους δημοσιογράφους και στις κατάλληλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών·
51. φρονεί ότι, κατά την κράτηση των αιτουσών άσυλο, απαιτούνται εγκαταστάσεις και υλικά για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών υγιεινής των γυναικών, ότι πρέπει να προωθείται η χρήση γυναικών φρουρών και φυλάκων και ότι όλο το προσωπικό που εργάζεται με γυναίκες κρατούμενες πρέπει να λαμβάνει κατάρτιση σχετικά με ειδικές ανάγκες βάσει φύλου και με τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών·
52. πιστεύει ότι πρέπει να παρέχονται άμεση προστασία, στήριξη και συμβουλές στις αιτούσες άσυλο που τελούν υπό κράτηση και καταγγέλλουν κακομεταχείριση, ενώ οι καταγγελίες τους πρέπει να εξετάζονται από αρμόδιες και ανεξάρτητες αρχές με πλήρη σεβασμό της αρχής της εμπιστευτικότητας και στις περιπτώσεις στις οποίες οι γυναίκες κρατούνται μαζί με τον σύζυγο/σύντροφο ή άλλους συγγενείς· φρονεί ότι τα μέτρα προστασίας πρέπει να λαμβάνουν ειδικά υπόψη τον κίνδυνο αντεκδίκησης·
53. καλεί την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τις τοπικές αρχές να συνεργαστούν με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων προκειμένου να ανακουφιστεί η δεινή θέση των προσφύγων που επιβιώνουν σε αυτοσχέδιες συνθήκες διαβίωσης, και ιδίως των ευάλωτων γυναικών και κοριτσιών·
Κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση
54. καλεί τα κράτη μέλη να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν ειδικά μέτρα για τη διευκόλυνση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο, όπως μεταξύ άλλων μαθήματα γλώσσας, προγράμματα αλφαβητισμού, δια βίου μάθηση και κατάρτιση· καλεί την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τις τοπικές αρχές να εγγυηθούν το δικαίωμα πρόσβασης των κοριτσιών προσφύγων στη δημόσια εκπαίδευση· υπογραμμίζει τη σημασία της άτυπης και της μη τυπικής εκπαίδευσης και της πολιτιστικής ανταλλαγής για την ένταξη και τη χειραφέτηση των νέων γυναικών και των κοριτσιών· υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό να διευρυνθεί η πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για τις γυναίκες πρόσφυγες· ζητεί την καθιέρωση άρτιων και διαφανών διαδικασιών για την αναγνώριση προσόντων που έχουν αποκτηθεί σε άλλες χώρες·
55. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διαθέσουν χρηματοδότηση και άλλους πόρους σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και σε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που παρέχουν βοήθεια, προωθούν την ένταξη και παρακολουθούν την κατάσταση των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την αντιμετώπιση των φραγμών και των αδυναμιών που βιώνουν οι γυναίκες και τα κορίτσια·
56. ζητεί από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να εγγυώνται στις γυναίκες πρόσφυγες που κατείχαν ηγετικές θέσεις και διώκονται στη χώρα τους την ασφαλή συνέχιση των πολιτικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων τους προς όφελος των γυναικών και της ισότητας των φύλων στην ΕΕ·
57. υπογραμμίζει την κρίσιμη σημασία που έχει η παροχή προσιτών και ποιοτικών υπηρεσιών φροντίδας παιδιών και άλλων εξαρτώμενων ατόμων για την ενίσχυση της θέσης των γυναικών προσφύγων σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο·
58. ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν τα Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία καθώς και το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης προκειμένου να προωθήσουν την ένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη φροντίδα των παιδιών·
59. ζητεί ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης και τη συλλογή αναλυτικών στοιχείων ανά φύλο σχετικά με τις αποφάσεις που αφορούν την οικογενειακή επανένωση· υπογραμμίζει τη σημασία της πρόσβασης σε νομική συνδρομή στις υποθέσεις οικογενειακής επανένωσης·
60. πιστεύει ότι η αμοιβαία αναγνώριση των θετικών αποφάσεων χορήγησης ασύλου θα δημιουργούσε περισσότερες ευκαιρίες για απασχόληση, ένταξη και οικογενειακή επανένωση·
61. τονίζει ότι πρέπει να διασφαλίζεται από τις χώρες υποδοχής πλήρης πρόσβαση στο δικαίωμα σε δωρεάν δημόσια ποιοτική εκπαίδευση, σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, ιδίως όσον αφορά τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα δικαιώματα, σε θέσεις απασχόλησης που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις ικανότητες των γυναικών προσφύγων και σε στέγαση που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των γυναικών και κοριτσιών προσφύγων· επισημαίνει ότι οι πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας συμβάλλουν καθοριστικά στην ένταξη·
62. ζητεί τη θέσπιση ολοκληρωμένων και επαρκώς χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων για την αντιμετώπιση των ακάλυπτων βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αναγκών υγείας των γυναικών προσφύγων, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ψυχοκοινωνικών συμβουλευτικών υπηρεσιών και συμβουλευτικών υπηρεσιών σε περιπτώσεις ψυχικών τραυμάτων·
63. τονίζει τον σημαντικό θετικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις και τα εναλλακτικά επιχειρηματικά μοντέλα όπως οι αλληλασφαλιστικές εταιρείες και οι συνεταιρισμοί στην οικονομική χειραφέτηση των γυναικών προσφύγων και στην ένταξή τους στην αγορά εργασίας, καθώς και στο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον·
64. ενθαρρύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τη συμμετοχή των οργανώσεων βάσης που λειτουργούν σε επίπεδο κοινότητας και την άμεση συμμετοχή των προσφύγων στην εκπροσώπηση των απόψεων των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο στους φορείς χάραξης πολιτικής·
65. πιστεύει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην ένταξη των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο, και ιδίως στην ένταξή τους στην αγορά εργασίας· ενθαρρύνει τις συγκεκριμένες αρχές να ενισχύσουν τον διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ γυναικών προσφύγων και αυτοχθόνων γυναικών·
°
° °
66. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Το 2014, το 50% των προσφύγων ανά τον κόσμο ήταν γυναίκες και κορίτσια.[2] Ιστορικά, οι διεθνείς συμβάσεις και οι εθνικές πολιτικές ασύλου είχαν την τάση να παραβλέπουν τη συγκεκριμένη θέση των γυναικών που υποβάλλουν αίτηση ασύλου και την έντονη διάσταση του φύλου που ενυπάρχει στις προσφυγικές καταστάσεις. Τα συστήματα ασύλου έχουν σε μεγάλο βαθμό προσεγγισθεί από ανδρική σκοπιά. Παρά τη δημιουργία του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (ΚΕΣΑ), η νομοθεσία, η πολιτική και οι πρακτικές συνεχίζουν να παρουσιάζουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών και παρατηρούνται αισθητές διαφορές στην προστασία που παρέχεται στις γυναίκες που ζητούν άσυλο στην ΕΕ.
Η κατάρτιση ορθών στατιστικών σχετικά με τη δημογραφική πολυμορφία των προσφύγων που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη είναι από τη φύση της δύσκολη. Ωστόσο, όλες οι σημερινές έρευνες καταδεικνύουν ότι στην ΕΕ καταφθάνουν περισσότεροι άνδρες χωρίς οικογένεια, αναζητώντας διεθνή προστασία, απ’ ό,τι γυναίκες και παιδιά. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, λόγω φύλου, στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε προστασία καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Οι παραδοσιακοί άνισοι τρόποι καταμερισμού της εργασίας συνεπάγονται ότι οι γυναίκες συχνά μένουν πίσω για να φροντίσουν τα παιδιά και τα ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας. Πολλές δεν διαθέτουν καν την ανεξαρτησία - τόσο σε οικονομικό όσο και σε διοικητικό επίπεδο - για να εγκαταλείψουν τη χώρα καταγωγής τους.
Οι ολοένα και περισσότερες γυναίκες που εγκαταλείπουν τη χώρα τους είναι ευάλωτες σε όλα τα στάδια του ταξιδιού τους: στις χώρες καταγωγής, διέλευσης και προορισμού. Εκτός από βασική αιτία για την απόφαση πολλών γυναικών να φύγουν, η βία λόγω φύλου αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό των μετακινήσεών τους προς την ΕΕ αλλά και στο εσωτερικό της ΕΕ.
Η διάσταση του φύλου στην απόδοση του καθεστώτος του πρόσφυγα
Έχει υποστηριχθεί ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν το πρώτο διεθνές θεσμικό όργανο που αναγνώρισε την ανάγκη για ερμηνεία της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες υπό το πρίσμα της διάστασης του φύλου, σε ψήφισμα της 13ης Απριλίου 1984[3] το οποίο στη συνέχεια είχε αντανάκλαση στα επόμενα συμπεράσματα και τις κατευθυντήριες γραμμές της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν εκδώσει τις δικές τους κατευθυντήριες γραμμές για τα φύλα οι οποίες όμως δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα και ήταν μόνο εν μέρει και ανομοιόμορφα αποτελεσματικές.
Έχει αναγνωριστεί ευρέως ότι οι πράξεις βίας εις βάρος γυναικών που αναζητούν άσυλο διαπράττονται συχνά από μη κρατικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένων συγγενών. Οι διώξεις ασκούνται όταν το κράτος δεν είναι ικανό ή πρόθυμο να παράσχει προστασία στις γυναίκες σε τέτοιες περιπτώσεις. Κατά συνέπεια, οι διώξεις πρέπει να θεωρούνται τόσο κάθετες όσο και οριζόντιες ως προς τη διάστασή τους, ειδικά στο πλαίσιο των αιτήσεων για λόγους που συνδέονται με το φύλο.
Πολλά κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη υπογράψει και κυρώσει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης). Στην εν λόγω Σύμβαση ζητείται από τα συμβαλλόμενα κράτη να ερμηνεύουν τους λόγους που ορίζονται στη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες λαμβάνοντας υπόψη τη διάσταση του φύλου και να παρέχουν συνθήκες υποδοχής, υπηρεσίες υποστήριξης και διαδικασίες ασύλου με γνώμονα το φύλο.
Η ποιότητα και ο τρόπος λήψης των αποφάσεων στις διαδικασίες ασύλου έχουν διαφορετικό αντίκτυπο για τους άνδρες και τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να διαθέτουν αποδεικτικά στοιχεία για την επιβεβαίωση ενός ισχυρισμού. Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως η οικονομική, κοινωνική και πολιτική θέση τους στη χώρα καταγωγής τους, καθώς και η φύση της δίωξης την οποία έχουν υποστεί ή φοβούνται ότι θα υποστούν. Για τον λόγο αυτό, η προφορική μαρτυρία είναι συνήθως πιο σημαντική στις αιτήσεις ασύλου των γυναικών, ιδίως στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας.
Οι γυναίκες που έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα ενδέχεται να είναι απρόθυμες ή να χρειάζονται χρόνο για να αποκαλύψουν τις σχετικές πληροφορίες. Ορισμένες ΜΚΟ έχουν αναφέρει μια νοοτροπία δυσπιστίας από την πλευρά των αρμοδίων λήψης αποφάσεων, οι οποίοι αδυνατούν να κατανοήσουν τον πολυσύνθετο χαρακτήρα της ανάμνησης γεγονότων βίας και ψυχολογικού τραυματισμού, και επιβαρύνουν υπερβολικά τις αιτούσες άσυλο οι οποίες διαθέτουν περιορισμένα αποδεικτικά στοιχεία.
Ο προτεινόμενος κανονισμός για κατάρτιση από την ΕΕ ενός κοινού καταλόγου των ασφαλών χωρών καταγωγής[4] εγείρει σημαντικά ζητήματα σχετικά με την κατάσταση των γυναικών που υποβάλλουν αίτηση ασύλου στην ΕΕ. Εάν εγκριθεί, η Επιτροπή θα κληθεί να διασφαλίσει ότι οι αλλαγές αυτές θα λαμβάνουν πλήρως υπόψη την κατάσταση των γυναικών, των ατόμων ΛΟΑΔΜ και άλλων ευάλωτων ομάδων, προβλέποντας όπου χρειάζεται ειδικές παρεκκλίσεις. Καμία χώρα δεν μπορεί να θεωρείται πραγματικά «ασφαλής» για τις γυναίκες και τα κορίτσια όταν η βία λόγω φύλου αποτελεί παγκόσμιο και ενδημικό πρόβλημα. Αυτό πρέπει να αναγνωρίζεται ρητά σε κάθε νέο κανονισμό και πρέπει να εφαρμόζεται η διαφοροποίηση βάσει του φύλου.
Είναι ανάγκη να θεσπιστεί μια νέα, ολοκληρωμένη δέσμη κατευθυντήριων γραμμών για τα φύλα στο εσωτερικό της ΕΕ στο πλαίσιο των ευρύτερων μεταρρυθμίσεων της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου.
Οι ανάγκες των γυναικών στις διαδικασίες ασύλου
Οι γυναίκες που ζητούν άσυλο πρέπει να έχουν πρόσβαση σε νομικές συμβουλές υψηλής ποιότητας το ταχύτερο δυνατό. Το ψυχολογικό τραύμα, η ντροπή και ο στιγματισμός που βιώνουν πολλές γυναίκες ως αποτέλεσμα της βίας μπορεί να δυσχεράνει την προσπάθεια των νομικών εκπροσώπων να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους. Είναι επιτακτική ανάγκη οι γυναίκες να αισθάνονται ότι μπορούν να αποκαλύψουν αυστηρά προσωπικές λεπτομέρειες των τραυματικών εμπειριών τους.
Οι αιτήσεις ασύλου για λόγους που σχετίζονται με το φύλο είναι συχνά περίπλοκες, με αποτέλεσμα να απαιτούν πρόσθετη νομική εργασία. Σε πολλά κράτη μέλη, οι δαπάνες για υπηρεσίες νομικής συνδρομής έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο των προγραμμάτων λιτότητας. Η έλλειψη χρηματοδοτικών πόρων ενδεχομένως δεν ενθαρρύνει τους νομικούς εκπροσώπους να ασκούν προσφυγές σε περίπλοκες υποθέσεις που σχετίζονται με το φύλο, με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες που ζητούν άσυλο να μην έχουν άλλη επιλογή από την άσκηση προσφυγής χωρίς νομική εκπροσώπηση.
Μια εσφαλμένη απόφαση μπορεί να έχει μη αναστρέψιμα τραγικά αποτελέσματα. Η νομική συνδρομή αποτελεί, συνεπώς, ζωτικό μέτρο προστασίας κατά των εσφαλμένων αποφάσεων. Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων έχει επίσης επισημάνει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες άσυλο όσον αφορά την πρόσβαση σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα.[5] Η απουσία νομικής συνδρομής συνεπάγεται επίσης ότι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες συχνά δεν μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους για επανένωση με την οικογένειά τους.
Οι γυναίκες έχουν ειδικές ανάγκες στις διαδικασίες καταγραφής και ταυτοποίησης (screening) και συνέντευξης και τα πρότυπα συνεχίζουν να ποικίλουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, τα κράτη μέλη πρέπει, έστω:
• να εγγυώνται και να γνωστοποιούν το δικαίωμα των αιτουσών άσυλο να ζητούν γυναίκες για τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων και τη διερμηνεία·
• να παρέχουν ολοκληρωμένη και υποχρεωτική κατάρτιση για υπεύθυνους συνεντεύξεων και διερμηνείς σε θέματα σεξουαλικής βίας, ψυχολογικού τραύματος και ανάμνησης·
• να παρέχουν ειδική για ψυχικά τραύματα ψυχολογική υποστήριξη για γυναίκες που έχουν υποστεί βία λόγω φύλου·
• να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία ασύλου, και τα ειδικά δικαιώματα των γυναικών που ζητούν άσυλο·
• να παρέχουν υπηρεσίες φροντίδας παιδιών στη διάρκεια της διαδικασίας καταγραφής και ταυτοποίησης και στη διάρκεια των συνεντεύξεων για τη χορήγηση του ασύλου·
• να ενημερώνουν τις γυναίκες για το δικαίωμά τους να υποβάλλουν χωριστή αίτηση ασύλου.
Απαιτείται περισσότερο συντονισμένη κατάρτιση για όλους τους επαγγελματίες οι οποίοι μπορεί να έλθουν σε επαφή με γυναίκες που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης σχετικά με υφιστάμενες πρωτοβουλίες όπως η διαδικτυακή πλατφόρμα γνώσης για την ολοκληρωμένη κατάρτιση των επαγγελματιών.[6]
Σωματεμπορία, παράνομη διακίνηση και σεξουαλική βία
Οι αναγκαστικοί εκτοπισμοί έχουν συχνά ως επακόλουθο την εκμετάλλευση και δίωξη λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένης της σωματεμπορίας για σκοπούς σεξουαλικής ή εργασιακής εκμετάλλευσης. Οι γυναίκες και τα κορίτσια που ξεφεύγουν από τις συγκρούσεις διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να πέσουν θύματα παιδικού, πρόωρου και αναγκαστικού γάμου. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η παροχή σεξουαλικών υπηρεσιών για λόγους επιβίωσης (survival sex) έχει εξελιχθεί σε μέσο πληρωμής αδίστακτων διακινητών σε ορισμένες περιοχές.
Η σεξουαλική βία χρησιμοποιείται συχνά ως στρατηγική με στόχο τη στέρηση από γυναίκες και κορίτσια των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων τους και μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες κατόπιν εξαναγκασμού καθώς και εγκυμοσύνες μικρών κοριτσιών. Πάνω από το ένα τρίτο των θανάτων που σχετίζονται με τη μητρότητα σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφονται σε περιβάλλοντα κρίσης, όπως τα στρατόπεδα προσφύγων. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αδυναμία πρόσβασης στη βασική επείγουσα μαιευτική περίθαλψη και στην έλλειψη κατηρτισμένου υγειονομικού προσωπικού. Η ανεπάρκεια ή η απουσία σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης εκθέτει εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά σε περιττούς κινδύνους ασθενειών και θανάτου.
Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να εγγυηθούν πλήρη πρόσβαση στις υπηρεσίες και στα δικαιώματα που άπτονται της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε ασφαλείς αμβλώσεις. Πρέπει επειγόντως να διατεθούν πρόσθετοι πόροι.
Τα προβλήματα της σωματεμπορίας και της παράνομης διακίνησης είναι πολλές φορές συναφή και αλληλένδετα. Ωστόσο, πρόκειται για δύο διακριτές κατηγορίες οι οποίες εγείρουν διαφορετικές νομικές υποχρεώσεις. Η σωματεμπορία εμπεριέχει πάντοτε εξαναγκασμό και εκμετάλλευση, όμως δε συνεπάγεται κατ’ ανάγκη παράνομη διέλευση συνόρων. Για να υπάρξει κατάλληλη και ειδική αντιμετώπιση σε επίπεδο πολιτικής και ποινικού δικαίου, τα δύο φαινόμενα πρέπει να εξετάζονται χωριστά.
Η αυξημένη χρήση παράνομων διακινητών και επισφαλών μεταναστευτικών οδών ενέχει συγκεκριμένα προβλήματα για τις γυναίκες. Όταν οι γυναίκες και οι οικογένειές τους δεν έχουν άλλη επιλογή από τη χρήση πιο επικίνδυνων οδών, η έκθεσή τους στη βία και η εξάρτησή τους από τους παράνομους διακινητές αυξάνεται. Σε τελική ανάλυση, για να βελτιωθεί η ασφάλεια και η προστασία των γυναικών προσφύγων, πρέπει να εξασφαλιστούν ασφαλείς και νόμιμες οδοί προς την ΕΕ για όσες προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις.
Η ασφάλεια και ο σεβασμός για τα δικαιώματα των γυναικών δε είναι κατ’ ανάγκη αλληλοσυγκρουόμενοι στόχοι πολιτικής.
Υποδοχή και κράτηση
Οι γυναίκες έχουν ειδικές ανάγκες υποδοχής, όπως αναγνωρίζεται στο άρθρο 60 παράγραφος 3 της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης το οποίο ορίζει ότι τα μέρη:
λαμβάνουν τα αναγκαία νομοθετικά ή άλλα μέτρα προκειμένου να αναπτύξουν ευαίσθητες προς το φύλο διαδικασίες υποδοχής και υποστηρικτικές υπηρεσίες για τους αιτούντες άσυλο (...)
Ωστόσο, βάσει της οδηγίας για τις συνθήκες υποδοχής, οι γυναίκες δεν κατατάσσονται συστηματικά στις κατηγορίες των «ευάλωτων ατόμων» ούτε θεωρείται ότι χρειάζονται ειδικά καταλύματα.
Η πίεση που ασκείται στα συστήματα υποδοχής και ασύλου δεν πρέπει ποτέ να λειτουργεί ως δικαιολογία για την αδυναμία προστασίας των γυναικών από τη βία, ενώ, παράλληλα, οι γυναίκες που ζητούν άσυλο δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με δύο μέτρα και δύο σταθμά· πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα άλλα θύματα βίας λόγω φύλου. Η οδηγία για τα δικαιώματα των θυμάτων ορίζει επίσης ότι τα δικαιώματα που προβλέπονται σε αυτή δεν πρέπει να εξαρτώνται από το καθεστώς διαμονής του θύματος ή την ιθαγένεια ή εθνικότητα του θύματος.
Πρέπει επίσης να αντιμετωπισθεί μια σειρά άλλων ζητημάτων που σχετίζονται με τις συνθήκες υποδοχής:
• κατάρτιση του προσωπικού με ευαισθητοποιημένη ως προς τη διάσταση του φύλου που να συμπεριλαμβάνει πλήρη κατάρτιση σε θέματα σεξουαλικής βίας, σωματεμπορίας και ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων·
• ξεχωριστές εγκαταστάσεις ύπνου και υγιεινής για τις γυναίκες και τους άνδρες·
• πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας που να λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου, συμπεριλαμβανομένης της προγεννητικής και μεταγεννητικής περίθαλψης·
• πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης·
• υπηρεσίες φροντίδας παιδιών.
Η κράτηση πρέπει να χρησιμοποιείται μόνον ως έσχατη λύση, ενώ τα ευάλωτα άτομα δεν πρέπει να κρατούνται. Οι ανάγκες των εγκύων, των γυναικών με μικρά παιδιά, και των θυμάτων σεξουαλικής βίας καλύπτονται πιο ενδεδειγμένα μέσω εναλλακτικών λύσεων αντί της κράτησης, όπως η παράδοση των ταξιδιωτικών εγγράφων ή η επιβολή υποχρεώσεων αναφοράς.
Κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση
Οι γυναίκες πρόσφυγες καλούνται να αντιμετωπίσουν συγκεκριμένες προκλήσεις όσον αφορά την ένταξη και βιώνουν πολλαπλές διακρίσεις σε διάφορους τομείς λόγω χαρακτηριστικών όπως το φύλο και το γεγονός ότι αποτελούν μέλη εθνοτικής μειονότητας. Κατά συνέπεια, διατρέχουν ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού, βίας και φτώχειας.
Στην Ευρώπη σήμερα, οι αιτούντες άσυλο ζουν με εισοδήματα πολύ χαμηλότερα από το όριο της φτώχειας και ορισμένοι υποχρεώνονται να καταφεύγουν στη φιλανθρωπία για να ικανοποιήσουν τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες τους. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το γεγονός ότι δεν παρέχεται επαρκής οικονομική στήριξη στις εγκύους και στις νέες μητέρες. Ακόμη και μετά τη χορήγηση του καθεστώτος του πρόσφυγα, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν πολύ σημαντικά εμπόδια όσον αφορά την απασχόληση και την κοινωνική αρωγή, συμπεριλαμβανομένης της απουσίας πρόσβασης σε υπηρεσίες φροντίδας παιδιών.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν περισσότερο τα ταμεία συνοχής σε συνδυασμό με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) για την προώθηση της ένταξης στην αγορά εργασίας. Η φροντίδα των παιδιών είναι καθοριστικός παράγοντας για την ένταξη των γυναικών προσφύγων στην κοινωνία και πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα.
Η άνοδος του ακροδεξιού λαϊκισμού και εξτρεμισμού στην Ευρώπη αυξάνει περαιτέρω τους κινδύνους κακοποίησης, διακρίσεων και βίας με ρατσιστικά κίνητρα για τις γυναίκες πρόσφυγες και αιτούσες άσυλο. Τα κράτη μέλη έχουν υποχρέωση να προάγουν ένα ασφαλές και φιλόξενο περιβάλλον για όσες ζητούν διεθνή προστασία και να καταπολεμούν όλες τις μορφές διακρίσεων. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλα τα επίπεδα πρέπει να αναφερθούν δημοσίως στη θετική οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική συμβολή που μπορούν να προσφέρουν οι πρόσφυγες.
Συμπέρασμα
Η βασικές νομοθετικές πράξεις στις οποίες βασίζεται το ΚΕΣΑ δεν έχουν μέχρι στιγμής εξασφαλίσει μια συνεκτική και ευαισθητοποιημένη ως προς το φύλο αντιμετώπιση των γυναικών που ζητούν προστασία στην Ευρώπη. Παρά την ύπαρξη νομοθεσίας και πολιτικών που έχουν σχεδιαστεί υπό το πρίσμα της παραμέτρου του φύλου, συνεχίζουν να υπάρχουν πολύ σημαντικές αδυναμίες. Εξάλλου, ακόμη και όταν οι πολιτικές λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου, αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι εφαρμόζονται με αποτελεσματικό τρόπο.
Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα του ασύλου πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευαισθησία για τα βιώματα των γυναικών σε όλα τα στάδια. Προκειμένου οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να κατανοήσουν πλήρως τον τρόπο με τον οποίο οι καθοριζόμενοι από το φύλο συσχετισμοί ισχύος συντελούν στο φαινόμενο της αναγκαστικής εκτόπισης και προκαλούν συγκεκριμένα βιώματα και ανάγκες που σχετίζονται άμεσα με το φύλο, πρέπει να ακουστεί περισσότερο η φωνή των γυναικών προσφύγων και αιτουσών άσυλο.
Οι τεράστιες διαστάσεις της ανθρωπιστικής κρίσης που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει η Ευρώπη προκαλεί σοβαρότατες ανησυχίες. Οι ανισότητες στις σχέσεις των φύλων εντείνονται σε περιόδους κρίσης. Ωστόσο, αυτή η εποχή αβεβαιότητας και αναταραχής μπορεί επίσης να αποτελέσει ευκαιρία για εναρμόνιση των βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά τη μεταχείριση των αιτουσών άσυλο και των γυναικών προσφύγων στην Ευρώπη.
ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑΣ
σχετικά με την κατάσταση των γυναικών προσφύγων και των αιτουσών άσυλο στην ΕΕ (2015/2325(INI))
Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων, εισηγήτρια: Mary Honeyball
Άποψη της μειοψηφίας που κατατέθηκε από την βουλευτή της Ομάδας ECR Beatrix von Storch
Η Άνγκελα Μέρκελ (CDU/EVP) είναι τόσο καταστροφική για την ΕΕ όσο κανένας άλλος πριν από αυτή από το 1945 και μετά. Με τη μοναχική απόφαση που έλαβε ως καγκελάριος παραβίασε συνταγματικό και ευρωπαϊκό δίκαιο και προκάλεσε την προσφυγική κρίση.
Με τις επιθυμίες της επεμβαίνει στα ειδικά πεδία αρμοδιοτήτων της επιτροπής εσωτερικών υποθέσεων, επιβαρύνει περαιτέρω εθελοντές, περιφερειάρχες και περιφερειακές διοικήσεις και παραβιάζει την αρχή της ισότητας έναντι του νόμου. Για τα μικρά κορίτσια απαιτούνται ειδικές διαδικασίες υποδοχής, όχι όμως για τα ανήλικα αγόρια. Για τους πρόσφυγες με ομοφυλοφυλικές τάσεις προβλέπεται να δημιουργηθούν ειδικοί χώροι διαμονής (χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται πώς ακριβώς θα διαμορφωθούν οι χώροι αυτοί). Αντίθετα, απορρίπτεται κατηγορηματικά η αναγκαία προστασία των διωγμένων Χριστιανών οι οποίοι στα κέντρα φιλοξενίας αιτούντων άσυλο είναι αποδεδειγμένα εκτεθειμένοι στις επιθέσεις Μουσουλμάνων. Η απαίτηση δε για λήψη μέτρων που να διευκολύνουν τις αμβλώσεις συνιστά το άκρον άωτον της υποκρισίας: τα αγέννητα παιδιά των προσφύγων είναι φυσικά ανεπιθύμητα για την αριστεροφιλελεύθερη πλειοψηφία.
Δε γίνεται καμία διάκριση μεταξύ προσφύγων πολέμου και οικονομικών προσφύγων. Τα κράτη μέλη καλούνται να παραιτηθούν από το δικαίωμα ελέγχου των εθνικών συνόρων τους. Δεν μπορώ να ανεχθώ αυτήν την κατάσταση.
Οι υποδομές έχουν υπερβεί τα όριά τους σε όλα τα κράτη μέλη. Προετοιμάζονται μάλιστα νόμοι για απαλλοτρίωση ατομικής ιδιοκτησίας για τον σκοπό της μετατροπής της σε εγκαταστάσεις στέγασης προσφύγων. Το ΕΚ θα μπορούσε να προσφέρει συγκεκριμένη βοήθεια, διαθέτοντας τα αχρησιμοποίητα κτίρια στο Στρασβούργο ως προσωρινά καταλύματα: 750 μονά δωμάτια με κρεβάτι, ντουζ και τουαλέτα, πλήρως εξοπλισμένες καντίνες και αίθουσες συνεδριάσεων για μαθήματα επιμόρφωσης.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
|
Ημερομηνία έγκρισης |
28.1.2016 |
|
|
|
|
|
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+: –: 0: |
18 10 0 |
|||
|
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Daniela Aiuto, Maria Arena, Catherine Bearder, Malin Björk, Anna Maria Corazza Bildt, Iratxe García Pérez, Mary Honeyball, Vicky Maeijer, Angelika Mlinar, Angelika Niebler, Maria Noichl, Marijana Petir, Terry Reintke, Jordi Sebastià, Ernest Urtasun, Beatrix von Storch, Jadwiga Wiśniewska, Jana Žitňanská |
||||
|
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Izaskun Bilbao Barandica, Stefan Eck, Eleonora Forenza, Ildikó Gáll-Pelcz, Constance Le Grip, Clare Moody, Julie Ward |
||||
|
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Pedro Silva Pereira, Claudiu Ciprian Tănăsescu, Kristina Winberg |
||||
ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
|
18 |
+ |
|
|
S&D |
Maria Arena, Iratxe García Pérez, Mary Honeyball, Clare Moody, Maria Noichl, Pedro Silva Pereira, Claudiu Ciprian Tănăsescu, Julie Ward |
|
|
ALDE |
Catherine Bearder, Izaskun Bilbao Barandica, Angelika Mlinar |
|
|
GUE/NGL |
Malin Björk, Stefan Eck, Eleonora Forenza |
|
|
VERTS/ALE |
Terry Reintke, Jordi Sebastià, Ernest Urtasun, |
|
|
EFDD |
Daniela Aiuto |
|
|
10 |
- |
|
|
EPP |
Anna Maria Corazza Bildt, Ildikó Gáll-Pelcz, Constance Le Grip, Angelika Niebler, Marijana Petir |
|
|
ECR |
Jadwiga Wiśniewska, Jana Žitňanská, Beatrix von Storch |
|
|
EFDD |
Kristina Winberg |
|
|
ENF |
Vicky Maeijer |
|
|
0 |
0 |
|
|
|
|
|
Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων:
+: υπέρ
-: κατά
0: αποχή
- [1] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2015)0422.
- [2] “World at war. UNHCR Global Trends. Forced displacements in 2014”, http://unhcr.org/556725e69.html
- [3] Ψήφισμα του ΕΚ, της 13ης Απριλίου 1984, σχετικά με την εφαρμογή της Σύμβασης της Γενεύης, η οποία αφορά το καθεστώς των προσφύγων, ΕΕ C 127 της 14.5.1984, σ. 137.
- [4] COM (2015)452 τελικό, 9 Σεπτεμβρίου 2015.
- [5] Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, «Access to effective remedies: The asylum-seeker perspective» («Πρόσβαση σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα: από τη σκοπιά των αιτούντων άσυλο»), Θεματική έκθεση, 2011.
- [6] www.uefgm.org