SPRAWOZDANIE w sprawie programu Erasmus+ i innych narzędzi wspomagania mobilności w kształceniu i szkoleniu zawodowym – podejścia zakładającego uczenie się przez całe życie
4.3.2016 - (2015/2257(INI))
Komisja Kultury i Edukacji
Sprawozdawca: Ernest Maragall
Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*):
Enrique Calvet Chambon, Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych
(*) Zaangażowana komisja – art. 54 Regulaminu
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie programu Erasmus+ i innych narzędzi wspomagania mobilności w kształceniu i szkoleniu zawodowym – podejścia zakładającego uczenie się przez całe życie
Parlament Europejski,
– uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 165 i 166,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 14,
– uwzględniając deklarację kopenhaską z dnia 30 listopada 2002 r. w sprawie zwiększonej współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia zawodowego i szkolenia,
– uwzględniając zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania jakości w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia („ET 2020”)[1],
– uwzględniając rezolucję Rady z dnia 27 listopada 2009 r. w sprawie odnowionych ram europejskiej współpracy na rzecz młodzieży (2010–2018)[2],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające „Erasmus+ ”: unijny program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu[3],
– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego (2012/C 398/01)[4],
– uwzględniając decyzję nr 2241/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jednolitych ram wspólnotowych dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass)[5],
– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 28 czerwca 2011 r. zatytułowane „»Mobilna młodzież« – promowanie mobilności edukacyjnej młodych ludzi”[6],
– uwzględniając zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/962/WE z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie[7],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 lipca 2010 r. w sprawie wspierania dostępu młodzieży do rynków pracy, poprawy statusu osób odbywających staże i praktyki zawodowe[8],
– uwzględniając zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (EQF)[9],
– uwzględniając różne narzędzia do uznawania kompetencji, takie jak europejskie ramy kwalifikacji (EQF), europejski system transferu i akumulacji punktów (ECTS), europejski system transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) oraz projekt dotyczący umiejętności, kompetencji i zawodów (ESCO),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 listopada 2012 r. pt. „Nowe podejście do edukacji: Inwestowanie w umiejętności na rzecz lepszych efektów społeczno-gospodarczych” (COM(2012)0669),
– uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2014 r. dotyczące wykonania zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu zawodowym,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie zapewniania jakości w celu wspierania kształcenia i szkolenia,
– uwzględniając deklarację ministrów ds. kształcenia i szkolenia zawodowego z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie nowego zestawu średnioterminowych rezultatów w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego na okres 2015–2020,
– uwzględniając oświadczenie paryskie w sprawie promowania, poprzez kształcenie, obywatelstwa i wspólnych wartości, jakimi są wolność, tolerancja i niedyskryminacja przyjęte na nieformalnym posiedzeniu ministrów edukacji państw członkowskich UE w dniu 17 marca 2015 r. w Paryżu (8496/15),
– uwzględniając art. 52 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji oraz opinię Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A8-0049/2016),
A. mając na uwadze, że mobilność edukacyjna i mobilność szkoleniowa są istotne z punktu widzenia rozwoju osobistego, włączenia społecznego ludzi młodych, dialogu międzykulturowego, tolerancji, umiejętności pracy w środowisku wielokulturowym oraz aktywnego obywatelstwa i wyraźnie udowodniły swój potencjał w przyczynianiu się do rozwoju wysokiej jakości kształcenia i tworzenia szans zatrudnienia;
B. mając na uwadze, że mobilność edukacyjna i szkoleniowa powinna być dalej wzmacniana w kontekście obecnych i kolejnych programów UE w dziedzinie kształcenia i szkolenia, zatrudnienia i polityki spójności;
C. mając na uwadze, że w 2002 r. unijni ministrowie ds. kształcenia i szkolenia zawodowego zainicjowali „proces kopenhaski” w celu zacieśnienia europejskiej współpracy w tej dziedzinie, aby poprawić wyniki, jakość i atrakcyjność kształcenia i szkolenia zawodowego w Europie;
D. mając na uwadze, że proces kopenhaski jest oparty na wspólnie uzgodnionych priorytetach, które są poddawane okresowemu przeglądowi w celu, między innymi, ułatwiania mobilności i promowania korzystania z różnych możliwości w zakresie szkolenia zawodowego w kontekście uczenia się przez całe życie;
E. mając na uwadze, że według Eurostatu mimo powolnego ożywienia gospodarczego bezrobocie w UE w 2014 r. utrzymywało się na poziomie nawet 10,2%; mając na uwadze, że w całej UE stopa bezrobocia wśród młodzieży wynosi obecnie 22,1%, natomiast w grupie wiekowej 55–64 lata tylko 51% osób posiada pracę, a zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn pod względem zatrudnienia w przypadku starszych pracowników sięga 13,6 punktów procentowych;
F. mając na uwadze, że uczenie się pozaformalne, nieformalne i szkolenie zawodowe ma do odegrania ważną rolę w podejmowaniu obecnych wyzwań dotyczących uczenia się przez całe życie, takich jak przedwczesne kończenie nauki, niedopuszczalnie duża grupa młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się (NEET), a także niedobory wykwalifikowanej siły roboczej i niedopasowanie umiejętności;
G. mając na uwadze, że na rynku pracy mamy wciąż do czynienia z niedopasowaniem umiejętności do ofert pracy, o czym świadczy wysoki wskaźnik nieobsadzonych stanowisk odnotowany w jesiennej prognozie gospodarczej Komisji z 2015 r.;
H. mając na uwadze, że umiejętności językowe są na niższym poziomie w kształceniu i szkoleniu zawodowym i konieczne jest ich rozwijanie;
I. mając na uwadze, że konieczne jest potwierdzenie zaangażowania politycznego we wspieranie działań w obszarze uczenia się przez całe życie oraz kształcenia i szkolenia zawodowego, w szczególności poprzez działania na rzecz mobilności ukierunkowane na rozwijanie przekrojowych kompetencji, takich jak umiejętność przystosowania się, ciekawość, umiejętność uczenia się oraz umiejętności interpersonalne i obywatelskie;
J. mając na uwadze, że ostatnie zmiany w sytuacji społeczno-ekonomicznej uwydatniają konieczność zwiększenia nie tylko skuteczności systemów uczenia się przez całe życie oraz kształcenia i szkolenia zawodowego, ale także ich dostępności i integracji w odniesieniu do osób z grup w niekorzystnej sytuacji oraz ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; mając na uwadze, że zwiększanie dostępności kształcenia nie powinno odbywać się kosztem jakości kształcenia;
K. mając na uwadze, że ciągłe wsparcie finansowe dla działań na rzecz mobilności oraz działań dotyczących uczenia się przez całe życie oraz wiedzy na temat kształcenia i szkolenia zawodowego ma kluczowe znaczenie, szczególnie obecnie w okresie kryzysu gospodarczego;
L. mając na uwadze, że poziom regionalny i lokalny odgrywa decydującą rolę we wspieraniu inicjatyw mających na celu zbadanie nowych ścieżek mobilności, aby zapewnić skuteczność, przejrzystość i jakości funduszy i programów dotyczących kształcenia i szkolenia zawodowego; mając na uwadze, że mobilność osób młodych oraz przyuczających się do zawodu w kształceniu i szkoleniu zawodowym promowana na poziomie regionalnym i lokalnym powinna być koordynowana w ramach szeroko zakrojonego procesu demokratycznego i partycypacyjnego sprawowania rządów ukierunkowanego na rozwiązywanie odpowiednich społeczno-gospodarczych i środowiskowych problemów przy udziale mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw, przedsiębiorstw typu start-up, lokalnych społeczności i partnerów społecznych;
M. mając na uwadze, że izby handlowe i branżowe oraz izby rzemieślnicze i rolnicze, a także związki zawodowe oraz inni odpowiedni partnerzy społeczni powinni być aktywnie zaangażowani w opracowywanie, organizację, realizację i finansowanie kształcenia i szkolenia zawodowego oraz mobilności związanej z tym kształceniem i szkoleniem; mając na uwadze, że przy opracowywaniu koncepcji kształcenia i szkolenia zawodowego należy brać pod uwagę wymiar społeczny i uwzględniać kwestie takie jak sprawiedliwy handel, przedsiębiorczość społeczna, a także alternatywne modele biznesowe takie jak spółdzielnie, a proces ten powinien być prowadzony przy udziale odpowiednich partnerów działających w tych obszarach;
N. mając na uwadze, że należy wspierać mobilność ludzi młodych, aby zwiększać szanse na zatrudnienie, jednak mobilność nie może stać się jedynym przewidywanym rozwiązaniem problemu bezrobocia wśród młodzieży;
Podsumowanie wyników i identyfikowanie kluczowych wyzwań
1. uważa, że kształcenie jest podstawowym prawem człowieka i dobrem publicznym, które powinno być w równym stopniu dostępne dla wszystkich; wzywa UE i państwa członkowskie do zajęcia się wszelkimi społeczno-gospodarczymi ograniczeniami uniemożliwiającymi równy dostęp dla wszystkich do możliwości kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym mobilności; uznaje, że należy wzmacniać rolę i efekty istniejących programów i inicjatyw na rzecz mobilności w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego pod względem dostępności, otwartości i integracyjnego charakteru, z myślą o promowaniu spersonalizowanego podejścia do kształcenia, ograniczeniu liczby osób przedwcześnie kończących naukę i zagwarantowaniu grupom defaworyzowanym i osobom o specjalnych potrzebach równego dostępu do działań na rzecz mobilności w ramach programu Erasmus+; w związku z tym podkreśla potrzebę udostępnienia elastycznego, zróżnicowanego i dostosowanego do potrzeb szeregu możliwych rozwiązań z zakresu mobilności w kontekście szkoleń, przy jednoczesnym uwzględnieniu perspektywy płci, dla osób ze środowisk imigracyjnych lub rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej, uczniów z odległych regionów, osób niepełnosprawnych i osób o specjalnych potrzebach;
2. potwierdza, że podczas zajmowania się kwestią mobilności i kształcenia istnieje potrzeba stałego uwzględniania problematyki płci oraz potrzeb osób będących ofiarami różnych form dyskryminacji, w tym osób niepełnosprawnych, osób identyfikujących się jako LGBTI oraz osób pochodzących ze zmarginalizowanych społeczności; w tym kontekście zachęca do opracowania dodatkowych środków ułatwiających dostęp do działań na rzecz mobilności w ramach programu Erasmus+ dla osób z grup w niekorzystnej sytuacji oraz osób o specjalnych potrzebach;
3. apeluje do Komisji, państw członkowskich i głównych zainteresowanych podmiotów o poprawę widoczności programów kształcenia i szkolenia zawodowego w celu usunięcia barier kulturowych i zwalczania zjawiska braku motywacji, braku proaktywnej predyspozycji i umiejętności językowych, w szczególności w obszarach dotkniętych w największym stopniu bezrobociem młodzieży; uważa, że należy zadbać o to, by programy te były dostępne dla wszystkich obywateli bez wyjątku; apeluje o skoncentrowanie się na grupach zagrożonych bezrobociem, takich jak osoby niepełnosprawne; apeluje o ułatwienie dostępu do kształcenia i szkolenia zawodowego oraz do kwalifikacji, dzięki promowaniu elastyczności przyuczania do zawodu oraz dostosowywaniu ustaleń, a także zapewnienia oferty szkoleniowej dla grup posiadających niewystarczające kwalifikacje podstawowe oraz pracowników o pośrednim poziomie kwalifikacji; przypomina, że należy wziąć pod uwagę zachowanie równowagi płci w dostępie do takich doświadczeń w celu skutecznego promowania programów mobilności w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego wśród kobiet; uważa, że należy ustanowić w związku z tym ambitne cele i monitorować postępy;
4. zwraca uwagę na zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn pod względem edukacji, umiejętności i zatrudnienia w dziedzinie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) w UE oraz apeluje do Komisji i państw członkowskich o pełne zaangażowanie się w program Erasmus+ oraz o wykorzystywanie tego mechanizmu jako kluczowej możliwości rozwijania edukacji w zakresie STEM w celu zwiększenia zdolności kobiet do rozpoczęcia kariery w dziedzinie STEM, a w konsekwencji zmniejszenia istniejącego niedoboru kwalifikacji w tym obszarze;
5. podkreśla znaczenie wspólnej europejskiej przestrzeni edukacji opartej na silnym składniku mobilności – uwzględniającym nie tylko szkolnictwo wyższe, lecz również kształcenie i szkolenie zawodowe – która przyczyni się do stworzenia i rozwijania silniejszej tożsamości europejskiej i silniejszego obywatelstwa;
6. wzywa Komisję i państwa członkowskie do dołożenia wszelkich starań z myślą o osiągnięciu celów europejskiej strategii „Kształcenie i szkolenie 2020”; uważa, że mobilność musi uwzględniać aspekt ustawicznego kształcenia i szkolenia zawodowego (CVET), ponieważ jest ono kluczowym elementem podnoszenia i aktualizowania kwalifikacji i kompetencji; podkreśla, że uczenie się przez całe życie oraz kształcenie i szkolenie zawodowe są kluczowymi warunkami osiągnięcia przez osoby długotrwale bezrobotne lepszych perspektyw zatrudnienia;
7. uważa, że wynikiem tej współpracy powinien być przegląd wymogów w celu zapewnienia ich adekwatności pod względem czasu trwania, treści, kompetencji i efektów uczenia się, łącząc mobilność zarówno w ośrodkach szkoleniowych, jak i miejscach pracy, a także traktując priorytetowo dłuższe okresy zdobywania doświadczenia (np. sześciomiesięczne) w stosunku do ich krótkoterminowych odpowiedników;
8. zwraca uwagę, że europejskie środki przeznaczone na program Erasmus+ oraz programy w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego nie są proporcjonalne do liczby i potrzeb osób zainteresowanych mobilnością w ramach tych programów, w związku z czym zwraca się do państw członkowskich o wspieranie umów dwustronnych, które uzupełniałyby działania propagowane przez Erasmus+ oraz inne programy europejskie w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego, aby zwiększyć mobilność europejskiej młodzieży;
9. przyjmuje do wiadomości ważną rolę i efekty istniejących programów i inicjatyw na rzecz mobilności, takich jak kluczowe działanie 1 w programie Erasmus+, Europass, europejski system transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) oraz europejskie ramy kwalifikacji (EQF); apeluje do Komisji o stworzenie „europejskiej elektronicznej legitymacji studenckiej”, która nadawałaby status studenta UE w kontekście mobilności i zapewniała dostęp do usług;
10. wzywa Komisję Europejską, państwa członkowskie i agencje UE, takie jak CEDEFOP, do podjęcia działań w celu udoskonalenia programów mobilności w kształceniu i szkoleniu zawodowym, tak aby oferowały one wszystkim uczestnikom wartość dodaną w zakresie kwalifikacji, uznania i treści, oraz do zagwarantowania wprowadzenia norm jakości w przyuczaniu do zawodu;
11. zauważa, że inicjatywy na rzecz mobilności przyczyniają się do zwiększenia nie tylko wartości obywatelskich oraz poczucia przynależności do Europy u osób uczących się, ale również ich umiejętności akademickich oraz perspektyw zatrudnienia, a w szczególności umiejętności w zakresie rozwiązywania problemów, planowania i organizacji, zdolności do podejmowania działań i dostosowywania się do nowych sytuacji, przedsiębiorczości, przywództwa i podejmowania decyzji, umiejętności z zakresu społecznej odpowiedzialności, znajomości języków obcych oraz umiejętności komunikacji i umiejętności pracy w zespole, a także tych umiejętności personalnych, które mają wpływ na szanse zatrudnienia, takich jak pewność siebie, motywacja, ciekawość, umiejętność krytycznego i kreatywnego myślenia, inicjatywa oraz asertywność;
12. podkreśla konieczność ułatwiania wdrożenia mobilności w ramach programu Erasmus+ poprzez podejmowanie działań mających na celu zwiększanie liczby pozytywnie rozpatrzonych wniosków, uproszczenie konstrukcji i korzystania z narzędzi elektronicznych do zarządzania mobilnością, podnoszenie świadomości na temat wartości programów mobilności we wszystkich placówkach szkolnictwa ogólnego i zawodowego w Unii oraz zapewnianie lepiej ukierunkowanych informacji i szkoleń dla beneficjentów programów i działań oraz pośredników, w tym pracowników szkół i uczelni; w związku z tym podkreśla znaczenie dużego wkładu wniesionego przez European Schoolnet; zwraca się do Komisji o zmniejszenie obecnych nadmiernych i zbyt złożonych obciążeń administracyjnych zarówno dla wnioskodawców, jak i dla wysyłających i przyjmujących przedsiębiorstw i instytucji zaangażowanych w projekty Erasmus+, ułatwiając i upraszczając procedury składania wniosków, rejestracji i sprawozdawczości, a także same projekty; wskazuje ponadto, że nadmierna biurokracja w szkołach i na uczelniach uczestniczących w programie stanowi przeszkodę dla nieskomplikowanego wdrażania programu;
13. zwraca się do Komisji o wprowadzanie programów mających na celu zmniejszenie barier językowych i kulturowych utrudniających organizację programów na rzecz mobilności; uważa, że takie programy powinny umożliwiać ocenę postępów we wdrażaniu; podkreśla, że programy działań powinny w szczególności wspierać uczenie się podstawowych elementów języka kraju przyjmującego; zachęca państwa członkowskie oraz regionalne i lokalne organy do zbadania szczególnych potrzeb edukacyjnych nauczycieli i instruktorów zajmujących się kształceniem i szkoleniem zawodowym, zachęcając do wymiany sprawdzonych rozwiązań i wspierając ten proces, oraz do zapewniania im większych możliwości rozwoju zawodowego; podkreśla znaczenie stworzenia podstawowego modelu szkolenia, który będzie w stanie zapewnić informacje na temat kluczowych aspektów kultury biznesowej i kultury pracy w kraju docelowym, jak również promowania i udostępniania specjalnych programów szkolenia kadry dydaktycznej w kontekście zarządzania mobilnością przez ośrodki szkoleniowe;
14. podkreśla, że zawody związane z kształceniem i szkoleniem zawodowym charakteryzuje elastyczność niezbędna do tego, by mogły być wykonywane gdziekolwiek, w związku z czym mobilność w kontekście kształcenia i szkolenia zawodowego jest kluczowym narzędziem w walce z bezrobociem, gdyż poprawia ona szanse zatrudnienia, pomaga zmniejszyć niedobór kwalifikacji i ułatwia dopasowanie ofert zatrudnienia, zwłaszcza w przypadku ludzi młodych, zapewniając umiejętności i wyjątkowe doświadczenie, które jest wymagane do tego, by być konkurencyjnym na dzisiejszych rynkach pracy w UE; uważa, że Erasmus+ pomaga rozwijać umiejętności zawodowe oraz kompetencje przekrojowe i transferowalne, takie jak przedsiębiorczość, a także zwiększać możliwości zaangażowania sektora produkcji, w związku z czym stanowi skuteczne narzędzie na rynku pracy;
15. podkreśla znaczenie i wagę rozpoznawalności marek i logotypów w związku z programem Erasmus+ i jego podprogramami; uważa, że marki powinny być stosowane szczególnie w przypadku publikacji i broszur dotyczących programu Erasmus+;
16. obawia się, że młodzi ludzie postrzegają Erasmus+ przeważnie jako program skierowany do studentów uczelni wyższych; zaleca zatem, aby kłaść większy nacisk na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym na znaczne zwiększenie widoczności głównych programów i podprogramów związanych z każdym obszarem, takich jak kształcenie szkolne (Comenius), szkolnictwo wyższe (Erasmus), międzynarodowe szkolnictwo wyższe (Erasmus Mundus), kształcenie i szkolenie zawodowe (Leonardo da Vinci), uczenie się dorosłych (Grundtvig), oraz aby skupić się na ludziach młodych (program „Młodzież w działaniu”) i sporcie;
17. apeluje do Komisji i państw członkowskich oraz organów państwowych do spraw zatrudnienia, aby rozpowszechniały wiedzę – zwłaszcza wśród MŚP – o programach Erasmus+ i innych narzędziach wspierających mobilność w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego; uważa, że zapewnienie maksymalnej skuteczności tych narzędzi pozwoli wielu osobom korzystać z tych możliwości, tak by osiągnąć cel mobilności;
18. podkreśla pilną potrzebę zasięgnięcia opinii przedstawicieli przemysłu i usług, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, oraz ich zaangażowania w opracowywanie, tworzenie, wdrażanie i wspieranie programów mobilności w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego wysokiej jakości; uważa, że przy wyborze programów należy brać pod uwagę możliwości zatrudnienia w przyjmujących przedsiębiorstwach i organizacjach; uważa, że elastyczne i konstruktywne partnerstwo oparte na dialogu, współpracy oraz najlepszej praktyce z udziałem wszystkich zainteresowanych podmiotów zapewni powodzenie i wartość dodaną kształcenia i szkolenia zawodowego; uważa, że niezbędna jest także wymiana wiedzy i najlepszych praktyk między ośrodkami szkolenia i przedsiębiorstwami; wzywa Komisję Europejską do śledzenia podaży i popytu na rynku pracy w Unii Europejskiej oraz mobilności geograficznej i zawodowej, aby zaspokoić potrzeby rynku pracy; uważa, że pozwoliłoby to zmniejszyć rozbieżności między ofertą szkoleniową oraz tym, co czeka młodych ludzi w przedsiębiorstwach, a potrzebami rynkowymi w sektorach o wartości dodanej (np. gospodarka cyfrowa i gospodarka ekologiczna, energia, obronność, sektor opieki i rewitalizacja budynków mieszkalnych);
19. podkreśla kluczowe aspekty, które należy uwzględnić podczas planowania działań z zakresu mobilności i przy ocenie ich realizacji, a mianowicie: ekonomiczne możliwości osób uczących się do podjęcia mobilności, uznawanie studiów, kompetencji i kwalifikacji oraz treści szkoleń w poszczególnych krajach na podstawie zaliczeń lub dyplomów, poziom znajomości języka, organizację programów nauczania lub studiów, uznawanie zdanych egzaminów i punktów uzyskanych przez studenta za granicą po jego powrocie na uczelnię macierzystą, aspekty prawne, informacje lub motywację do ukończenia studiów, poradnictwo i doradztwo w okresie mobilności, a także sytuację osobistą studenta; zwraca się zatem do Komisji o poprawę wskaźników i kryteriów oceny, aby można było z większą regularnością kontrolować skuteczność tych unijnych programów i wprowadzać wszelkie konieczne usprawnienia;
20. przypomina, że obecnie tylko 1% młodych osób korzystających ze szkolenia zawodowego połączonego z pracą, w tym praktykantów, bierze udział w programach z zakresu mobilność w trakcie szkolenia; zwraca uwagę na dużą potrzebę stworzenia sprzyjających warunków dla rozwijania mobilności praktykantów w obrębie UE, aby zapewnić im takie same szanse, jak studentom szkół wyższych; zachęca zatem Unię Europejską do sformułowania statutu „europejskiego praktykanta”; apeluje do UE i państw członkowskich o dopilnowanie, by zarówno praktyki, jak i staże pozostawały formą szkolenia, która nie jest wykorzystywana jako źródło siły roboczej o niepewnym statusie, nie prowadzi do zastępowania pełnoetatowych specjalistów i która gwarantuje godne warunki pracy i prawa studentów, w tym prawa finansowe i prawa w kontekście wynagrodzeń; zachęca również Komisję do przeanalizowania konsekwencji związanych z wprowadzeniem wyżej wspomnianego statutu, monitorowania realizacji związanych z tym środków, nakłonienia wszystkich zainteresowanych podmiotów, w tym europejski sojusz na rzecz przygotowania zawodowego, do stosowania się do sformułowanych w nim zaleceń z myślą o poprawie warunków, jakości i dostępności praktyk w UE, a także do uznania tej kwestii za strategiczny priorytet;
21. wzywa Komisję do przedstawienia, a państwa członkowskie do zatwierdzenia wniosku w sprawie systemu przyuczania do zawodu w UE w celu zagwarantowania zestawu uprawnień osobom uczącym się zawodu i beneficjentom kształcenia i szkolenia zawodowego; wskazuje na korzystną rolę, jaką w kształceniu i szkoleniu młodzieży, zwłaszcza w dziedzinie biznesu i przedsiębiorczości, mogą odgrywać osoby starsze, w celu jak największej intensyfikacji wymiany międzypokoleniowej dzięki stażom i opiece pedagogicznej oraz ułatwieniu praktycznego zdobywania nauki w zespołach międzypokoleniowych; zachęca Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia konkretnych środków w celu dopilnowania, by przyuczanie do zawodu i szkolenia w ramach programu Erasmus+ nie były wykorzystywane niezgodnie z ich przeznaczeniem, jako instrumenty obniżania kosztów pracy;
22. pozytywnie ocenia uruchomienie projektów pilotażowych oraz niedawno zatwierdzone europejskie ramy na rzecz mobilności praktykantów jako punkt wyjścia do udoskonalenia programu Erasmus+ służący zwiększeniu i poprawie długoterminowej mobilności w kształceniu i szkoleniu zawodowym; apeluje o utworzenie ram dla długoterminowych inicjatyw, w odróżnieniu od działań skupionych wyłącznie na projektach, aby utworzyć stały i zrównoważony system, który będzie w pełni sprawny, przewidywalny i będzie ułatwiał swobodny przepływ umiejętności w Europie;
23. zwraca uwagę, że przedwczesne kończenie nauki jest jednym z najbardziej istotnych problemów dotykających grupy, do której skierowana jest koncepcja mobilności, oraz że lepsze opcje kształcenia zawodowego skutkują mniejszą liczbą osób przedwcześnie kończących naukę i szkolenia; w związku z tym podkreśla znaczenie, jakie mogą mieć efekty systemów kształcenia, w ograniczaniu przedwczesnego kończenia nauki oraz w nabywaniu przez uczniów umiejętności przekrojowych, które ostatecznie pomogą im dopasować kwalifikacje do wymogów rynku pracy;
24. podkreśla potrzebę pomagania młodym ludziom uczestniczącym w programach szkolenia zawodowego w przezwyciężaniu napotykanych przez nich trudności za pomocą pewnych uzupełniających i towarzyszących środków, takich jak wzmacnianie grupowego charakteru programów na rzecz mobilności, lepsza opieka pedagogiczna i wsparcie ze strony instytucji macierzystych i przyjmujących jeszcze przed wyjazdem, jak i w trakcie programu z zakresu mobilności, poprawa dostępu do wysokiej jakości informacji na temat możliwości kształcenia i szkolenia zawodowego, zapewnianie specjalistycznych działań i narzędzi z zakresu poradnictwa i doradztwa oraz finansowanie wsparcia językowego dla wszystkich uczestników bez ograniczeń ze względu na język;
25. zwraca uwagę, że można określić szereg czynników, które mają wpływ na oczekiwania osób młodych uczących się w ramach systemów kształcenia i szkolenia zawodowego, w szczególności są to czynniki społeczno-ekonomiczne, typologia rodziny lub brak wytycznych (i narzędzi dydaktycznych) po ukończeniu obowiązkowego kształcenia średniego lub podczas kursów w ramach szkolenia zawodowego;
26. podkreśla kluczową rolę mobilności w kształceniu i szkoleniu w pokonywaniu wyzwań społecznych i kulturowych, aby zapewnić młodzieży jak największe szanse na rozwijanie własnego planu działania w społeczeństwie; przypomina, że UE skoncentrowała swoje wysiłki, w szczególności poprzez strategię „Europa 2020”, na zwiększaniu konkurencyjności swojej gospodarki, tworzeniu nowych miejsc pracy i ostatecznie wzmocnieniu zdolności do konkurowania na światowych rynkach w trzeciej dekadzie tego wieku; podkreśla w tym kontekście istotną rolę badań, innowacji, społeczeństwa cyfrowego i zrównoważonej energetyki jako instrumentów służących zapewnianiu wyższej wartości dodanej;
27. podkreśla rolę UE i państw członkowskich w rozwijaniu i wspieraniu wysokiej jakości i dobrze zorganizowanych systemów kształcenia i szkolenia zawodowego poprzez wdrażanie całościowego podejścia, w ramach którego wyważono teoretyczne kształcenie pod kątem danego zawodu, szkolenie praktyczne oraz kształcenie ogólne, formalne, nieformalne i pozaformalne; apeluje do państw członkowskich o wprowadzenie do swoich systemów kształcenia ponadgimnazjalnego dualnego modelu kształcenia lub o wzmocnienie obecnych systemów kształcenia poprzez staże i praktyki zawodowe, ułatwiając tym samym trwałą integrację uczestników programów kształcenia i szkolenia zawodowego na rynku pracy i zwiększając ich udział w ponadnarodowych programach na rzecz mobilności; przypomina, że ogólnie rzecz biorąc poprawa jakości kształcenia i szkolenia zawodowego we współpracy z partnerami społecznymi i publicznymi służbami zatrudnienia stanowi sposób na zaradzenie wykluczeniu społecznemu, zwiększenie odsetka osób podejmujących studia wyższe, promowanie dostępu studentów do rynku pracy i ułatwienia ich integracji na tym rynku, co powinno ułatwić mobilność w procesie uczenia się przez całe życie;
28. wzywa do właściwego podejścia do problemów związanych z wolontariatem europejskim w kontekście ubezpieczenia uczestników, udzielania zezwoleń, zarządzania bazą danych, jak również monitorowania działań wolontariuszy w celu zapobiegnięcia dalszemu spadkowi liczby uczestników;
29. ubolewa, że uczenie się pozaformalne utraciło na znaczeniu oraz że zmniejszono środki budżetowe przeznaczone na ten cel w aktualnym programie Erasmus+; podkreśla znaczenie pozaformalnego uczenia się na szczeblu europejskim, zwłaszcza w drodze zatrudnienia młodzieży i wolontariatu osób starszych; apeluje o to, by uczenie się pozaformalne i nieformalne miało wyraźnie określone i widoczne miejsce w programie Erasmus+; uważa ponadto, że powinna istnieć możliwość ubiegania się o duże projekty w dziedzinie kształcenia dorosłych, które podlegałyby takim samym zasadom co sojusze na rzecz umiejętności sektorowych i sojusze na rzecz wiedzy;
30. wspiera rozwijanie nowoczesnych technologii i infrastruktury w ramach wzmacniania i modernizowania krajowych systemów kształcenia zawodowego w celu poprawy dostępu do programów mobilności i ich jakości; uważa, że w celu zaradzenia problemowi niedopasowania umiejętności należy położyć większy nacisk na innowacje i rozwijanie nowych umiejętności akademickich i zawodowych, cyfrowego uczenia się i platform dydaktycznych, technologii życia, innowacyjnych technologii służących ubogacaniu dziedzictwa kulturowego, a także technologii informacyjno-komunikacyjnych; zdecydowanie uważa, że UE i państwa członkowskie powinny zapewnić skuteczną strategię mającą na celu dopasowanie obecnych i przyszłych możliwości zatrudnienia w gospodarce o biegu zamkniętym i systemów kształcenia i szkolenia zawodowego;
31. zauważa, że dokonuje się obecnie przejście na w większym stopniu cyfrową gospodarkę oraz redefinicja miejsc pracy i umiejętności; wzywa zatem państwa członkowskie i Komisję do współpracy z sektorem prywatnym w celu opracowania strategii nauczania nowych umiejętności oraz programów kształcenia i szkolenia zawodowego z myślą o przekwalifikowaniu pracowników;
Dostęp: zwiększenie opcji mobilności dla osób młodych odbywających szkolenie zawodowe
32. zachęca do stworzenia ram, analogicznie jak w przypadku wcześniejszego programu Leonardo da Vinci, do których należy odwoływać się podczas naboru do programu Erasmus+ i które będą maksymalnie jasno i precyzyjnie określały opcje mobilności dla osób młodych objętych kształceniem i szkoleniem zawodowym, zwłaszcza za pomocą kampanii obejmujących wszystkie platformy, prowadzonych przez organy publiczne, ze skoordynowanym udziałem wszystkich zainteresowanych stron, które odgrywają aktywną rolę w kształceniu i szkoleniu zawodowym lub mają na nie wpływ;
33. zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zapewnienie wystarczających zasobów finansowych na wsparcie programów mobilności, z uwzględnieniem potencjalnych przeszkód finansowych; popiera zbadanie kwestii tego, w jaki sposób można zapewnić większa przejrzystość co do sposobu uzupełniania przez przedsiębiorstwa przyznanych dotacji lub możliwość zapewnienia innych rodzajów pomocy; uważa, że należy zapewnić i monitorować komplementarność między Europejskim Funduszem Społecznym (EFS) a programem Erasmus+ z myślą o osiągnięciu pozytywnych wyników;
34. apeluje o zapewnienie lepszej synergii między politykami UE a instrumentami wpływającymi na mobilność i kształcenie, w szczególności o środki uzupełniające dla EFS i programu Erasmus+ oraz lepszą koordynację wszystkich działań na wszystkich poziomach (planowanie krajowe, regionalne i lokalne);
35. zwraca się ponownie o wdrożenie środków mających na celu zapewnienie spójności i koordynacji między funduszami strukturalnymi, w tym EFS i programami takimi jak Erasmus+, na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym;
36. podkreśla konieczność zrekompensowania przeszkód, które wynikają z niższego statusu społeczno-ekonomicznego uczniów objętych kształceniem i szkoleniem zawodowym przez zastosowanie środków, takich jak zwiększenie wysokości indywidualnych grantów przydzielanych przez Komisję lub zwiększenie składek wpłacanych przez państwa członkowskie oraz regionalne i lokalne administracje, instytucje pośredniczące lub organizacje pozarządowe, niezależnie czy są one opłacane z ich własnych budżetów czy też w ramach programów partnerstwa z przedsiębiorstwami, fundacjami i organizacjami, które współpracują w ramach systemu kwalifikacji i szkolenia zawodowego w ich regionie lub na ich terytorium;
Od mobilności po szanse zatrudnienia: walidacja i uznawanie efektów uczenia się, umiejętności i kompetencji
37. podkreśla, że zdobywanie nowych różnorodnych i twórczych pomysłów za granicą może motywować i pobudzać przedsiębiorczość i kreatywność; podkreśla, że możliwości, jakie oferuje mobilność w kształceniu i szkoleniu, takie jak budowanie międzynarodowych sieci, mogą wywierać pozytywny wpływ również na szanse zatrudnienia, współpracę transnarodową i konkurencyjność Europy;
38. uważa, że obecne i przyszłe środki mające pomóc zaradzić niedopasowaniu umiejętności powinny zarówno ułatwiać zaangażowanie pracodawców, przedsiębiorstw i społeczności lokalnych, jak i być bardziej powiązane z prognozami dotyczącymi zmiany sytuacji na rynku pracy oraz przyszłego zapotrzebowania na umiejętności;
39. podkreśla, że istnieje pozytywna korelacja między mobilnością edukacyjną a przyszłą mobilnością i zarobkami, ponieważ – jak ustaliło w 2013 r. Wspólne Centrum Badawcze Komisji – unijne i międzynarodowe programy na rzecz mobilności zwiększają szanse znalezienia przez uczestników zatrudnienia za granicą; podkreśla, że przyuczanie do zawodu i staże za granicą przyczyniają się do doskonalenia umiejętności językowych uczestników (co według badania Eurobarometru z 2013 r. ma miejsce w 79% przypadków)[10];
40. podkreśla, jak ważne są programy mobilności umożliwiające przekwalifikowanie, które są przeznaczone dla osób bezrobotnych w każdym wieku lub osób zagrożonych działaniami restrukturyzacyjnymi;
41. zwraca uwagę na różnorodność i nierówny rozwój systemów walidacji i uznawania kwalifikacji w państwach członkowskich, mimo rosnącej konwergencji w ciągu ostatniej dekady; podkreśla potrzebę zwiększenia kompatybilności między różnymi systemami kształcenia i szkolenia zawodowego oraz ułatwienia walidacji oraz uznawania umiejętności i kompetencji w firmach lub ośrodkach szkoleniowych w różnych państwach członkowskich, a także podnoszenia atrakcyjności programu Erasmus+; wzywa państwa członkowskie do udoskonalenia wdrożenia EQF[11] i usunięcia barier; zachęca do zdefiniowania europejskiego standardu, który byłby możliwy do przyjęcia i wdrożenia na wszystkich szczeblach (krajowym, regionalnym i lokalnym);
42. zachęca do opracowania dodatkowych środków mających na celu promowanie uznawania i walidacji efektów uczenia się, obejmujących efekty uzyskane w wyniku uczenia się pozaformalnego i nieformalnego, w szczególności przez lepsze wykorzystanie istniejących narzędzi, takich jak Europass i ECVET;
43. przypomina, że dzięki EQF poczyniono istotne postępy w zakresie uznawania dyplomów, punktów zaliczeniowych, dyplomów potwierdzających kwalifikacje i zaświadczeń o kompetencjach oraz nabytej wiedzy fachowej w kontekście kształcenia i szkolenia zawodowego; apeluje o wyznaczanie konkretnych celów, jak np. wdrożenie w pełni działającego systemu transferu i uznawania punktów dzięki zastosowaniu ECVET; zachęca do opracowania wspólnych kwalifikacji w kształceniu i szkoleniu zawodowym, które będą gwarantowały uznanie kwalifikacji na szczeblu międzynarodowym;
44. opowiada się za opracowaniem w bliskiej współpracy z wszystkimi kluczowymi podmiotami zielonej księgi w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego oraz mobilności, a także uznawania umiejętności i kompetencji w Europie; przypomina, że obecne zalecenia dotyczące kształcenia i szkolenia zawodowego muszą zostać w pełni wprowadzone w życie; podkreśla, że nieuznawanie kompetencji wpływa negatywnie na cel strategii „Europa 2020” dotyczący wskaźnika zatrudnienia i ogranicza swobodę przemieszczania się zagwarantowaną w traktatach;
45. opowiada się za większą mobilnością w zatrudnieniu, kształceniu, przyuczaniu do zawodu i stażach w kontekście europejskich gwarancji dla młodzieży, aby podnosić umiejętności młodych ludzi oraz zmniejszać geograficzne niedopasowanie umiejętności w UE;
46. podkreśla znaczenie gwarancji dla młodzieży i Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych we wspieraniu przyuczania do zawodu, staży, kształcenia i szkolenia zawodowego, pośrednictwa pracy oraz dalszego kształcenia, które prowadzi do zdobycia kwalifikacji; wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, by na te programy przyznano odpowiednie środki finansowe w całym okresie programowania 2014–2020;
47. wzywa do tłumaczenia na wszystkie języki urzędowe Unii portalu unijnej panoramy umiejętności, aby stał się dostępnym dla wszystkich źródłem informacji na temat umiejętności potrzebnych w całej Europie;
48. zwraca uwagę na postępy osiągnięte na drodze do zapewnienia wyższej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego w wielu państwach członkowskich przy wsparciu europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu zawodowym (EQAVET); zachęca te państwa członkowskie, które są obecnie na etapie opracowywania krajowego podejścia do zapewniania jakości do opracowania go zgodnie z EQAVET; podkreśla, że państwa członkowskie powinny dołożyć większych starań, aby w ramach rozwiązań z zakresu zapewniania jakości bardziej uwzględniane były efekty uczenia się oraz by stosownie do krajowego kontekstu doceniane i wspierane było uczenie się pozaformalne i uczenie się poprzez praktykę w miejscu pracy w kontekście formalnym lub pozaformalnym;
49. podkreśla, że programy praktyk przyuczających do zawodu powinny być prowadzone pod kierunkiem kompetentnej osoby nadzorującej;
Dążenie do opracowania bardziej skutecznych, dostępnych i sprzyjających włączeniu społecznemu programów na rzecz mobilności
50. wzywa Komisję i państwa członkowskie, również we współpracy z Europejskim Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (CEDEFOP), do określenia i wzmocnienia roli instytucji pośredniczących – zarówno terytorialnych, jak i sektorowych – zaangażowanych w przygotowanie i kontrolowanie programów na rzecz mobilności i zarządzanie nimi, wymagając jednocześnie od nich zachowania najwyższych standardów przejrzystości, oraz do pomocy w tworzeniu takich instytucji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym;
51. podkreśla, że te instytucje pośredniczące muszą posiadać odpowiednie zasoby budżetowe i kadrowe, aby umożliwić strukturom odpowiedzialnym za organizację i zarządzanie mobilnością zadbanie o to, by w proces ten zaangażowana była sieć szkół zajmujących się szkoleniem zawodowym, oraz muszą posiadać uprawnienia i zdolność do zawierania operacyjnych sojuszy i porozumień z potencjalnymi partnerami, zarówno w swoim kraju, jak i w państwach członkowskich uczestniczących w programach na rzecz mobilności;
52. podkreśla konieczność ochrony prawnej osób małoletnich za granicą;
53. zwraca uwagę, że w ramach programu Erasmus+ należy podkreślać i promować działania na rzecz mobilności lub usługi w zakresie mobilności dostosowane do potrzeb instruktorów, nauczycieli i przedsiębiorców;
54. zwraca uwagę, że spójne, uzupełniające się i dobrze skoordynowane systemy finansowania na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym są potrzebne, aby umożliwiać ośrodkom szkoleniowym pokrywanie kosztów w całej rozciągłości oraz planowanie i wdrażanie stałych działań;
55. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że program Erasmus+ znacząco rozszerzył liczbę beneficjentów programów na rzecz kształcenia i szkolenia zawodowego o młode osoby, które nie kształcą się na uniwersytetach lub w szkołach wyższych;
56. popiera wszystkie niezbędne środki wspomagające mające przede wszystkim na celu zapewnienie praktykantom pomocy w uczestniczeniu w programach mobilności oraz lepszym wykorzystywaniu umiejętności nabytych w wyniku mobilności oraz rozwoju asertywności, by ich bogate doświadczenie stało się widoczne i wartościowe, a także środki mające na celu zachęcanie praktykantów do udziału w tych programach;
57. uważa, że efekty uczenia się wynikające z przyuczania do zawodu powinny być opracowywane i omawiane z praktykantem zgodnie z zasadami ECVET zanim praktykant rozpocznie szkolenie i powinny być wykazywane w suplemencie do świadectwa po zakończeniu szkolenia;
58. podkreśla znaczenie dobrej jakości doskonalenia zawodowego nauczycieli oraz monitorowania, oceny i zapewnienia jakości w tym obszarze, a także potrzebę promowania włączenia społecznego i tolerancji w programach na rzecz mobilności;
59. podkreśla potrzebę zapewnienia wysokiej jakości staży, które pozwolą uczniom zdobyć pożądane umiejętności zawodowe, a także podkreśla potrzebę dobrej komunikacji na wszystkich poziomach z przedsiębiorcami w celu włączenia ich do współpracy, by zapewnić dalsze uznawanie doświadczenia zdobytego przez osoby młode korzystające z programów na rzecz mobilności;
60. popiera wszelkie środki zgodne z celami programu Erasmus+ podejmowane przez przedsiębiorców, organizacje pozarządowe lub społeczeństwo obywatelskie w celu rozwoju programów na rzecz mobilności dla młodych pracowników lub praktykantów według branży lub we współpracy z organami reprezentującymi branże, takimi jak izby handlowe i branżowe – obok sieci europejskich takich jak Eurochambres – oraz odpowiednie związki zawodowe; wzywa do uznania roli izb rzemieślniczych oraz ich ośrodków szkoleniowych we wspieraniu mobilności i bardzo małych przedsiębiorstw; uważa, że wszystkie środki podejmowane w celu usprawnienia programów kształcenia i szkolenia zawodowego powinny koncentrować się również na obszarach, w których promuje się energię bezemisyjną i zrównoważoną mobilność;
61. zaleca, by wszystkie najważniejsze podmioty pracowały nad wspólnymi strategiami w celu zwiększenia powrotów osób odbywających szkolenie zawodowe i przyuczających się do zawodu do swoich krajów macierzystych lub zintensyfikowania ich mobilności w kierunku innych części Europy, przy jednoczesnym poszanowaniu ich preferencji, w celu ukierunkowania wiedzy i doświadczenia zdobytych za granicą z myślą o zmniejszeniu braku równowagi i poprawie spójności na obszarach, z których pochodzą i które borykają się z „niedostatkiem kwalifikacji”, lub w innych regionach Europy;
62. apeluje do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o tworzenie i skuteczne wdrażanie europejskiej sieci laboratoriów i inkubatorów, która ma zasadnicze znaczenie dla upowszechniania sojuszy na rzecz wiedzy między szkołami, uniwersytetami i przedsiębiorstwami w celu wspierania dostępu do szkoleń, doświadczeń, dokształcania nauczycieli i wykładowców, przyuczania do zawodu i przedsiębiorstw typu start-up;
63. zwraca się do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o wspieranie i wzmacnianie europejskiej sieci ośrodków naukowych (ECSITE), która skupia ośrodki naukowe, jako miejsca dostępu do kultury naukowej;
64. zwraca się o stworzenie jednolitego i kompleksowego mechanizmu służącego łączeniu danych i narzędzi komunikacyjnych z myślą o zapewnieniu wygodnej i sprawnej obsługi dla osób poszukujących informacji i wsparcia w zakresie różnych programów na rzecz mobilności istniejących na poziomie unijnym, państwowym, regionalnym i lokalnym;
65. apeluje do Komisji o przedstawienie tam, gdzie jest to wykonalne, aktualnych danych statystycznych i przeprowadzenie ocen lub badań dotyczących programu Erasmus+ i innych programów mobilności w kształceniu i szkoleniu zawodowym w celu określenia ich wpływu na dostosowanie doświadczenia zawodowego do stanowisk pracy z punktu widzenia poziomu zatrudnienia, a także o zbadanie, dlaczego niektóre państwa członkowskie generują większą liczbę wniosków o pracę i kształcenie w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego za granicą, a także o opracowanie planu ich większego zaangażowania; uważa, że wyniki statystyk i ocen powinny zostać włączone i uwzględnione w ramach śródokresowego przeglądu programu Erasmus+;
66. z zadowoleniem przyjmuje konkluzje uzgodnione w Rydze przez ministrów ds. kształcenia i szkolenia zawodowego w dniu 22 czerwca 2015 r., w których zaproponowano nowy zbiór średnioterminowych rezultatów w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego na okres 2015–2020, oraz apeluje o ich terminową i rzetelną realizację;
67. podkreśla znaczenie promowania korzyści wynikających z mobilności pod względem szans zatrudnienia i zdobytych kwalifikacji, aby wykazać rzeczywistą przydatność i ograniczyć postrzeganie szkoleń opierających się zasadniczo na kwalifikacjach wyłącznie krajowych jako straty czasu;
68. zachęca do lepszego promowania i zwiększania widoczności wśród młodych ludzi i przedsiębiorstw platform takich jak Drop'pin@EURES, których celem jest ułatwianie mobilności młodych ludzi w zakresie przyuczania do zawodu, staży, programów szkoleniowych i kursów językowych w systemie e-uczenia się;
69. zachęca państwa członkowskie do propagowania pełnego wachlarza możliwości oferowanych przez nowy program Erasmus+ dający młodzieży możliwości nie tylko studiowania za granicą, ale także przyuczania się do zawodu i uczestniczenia w praktykach zawodowych;
70. zachęca do wprowadzenia minimalnej wysokości stypendium dostosowanego do występujących między państwami członkowskimi różnic w warunkach bytowych, cenach i kosztach; popiera pomysł, by państwa członkowskie wprowadziły w odpowiednich przypadkach środki umożliwiające niezbędne i korzystne wsparcie, np. w zakresie zakwaterowania i transportu, zwracając szczególną uwagę na potrzeby osób niepełnoletnich, a także przygotowując studentów do ich międzynarodowych doświadczeń, na przykład poprzez doradztwo zawodowe, nauczanie języków oraz komunikację międzykulturową;
71. domaga się, aby dokonano przeglądu wieloletnich ram finansowych w oparciu o kryteria obejmujące wstępną ocenę efektywności wykorzystania zasobów przydzielonych na zwalczanie bezrobocia, przewidując ograniczenie środków przeznaczonych na działania, które przynoszą niewielkie skutki; uważa, że takie podejście jest szczególnie ważne w dobie kryzysu, jak ten, który ma obecnie miejsce, charakteryzującego się niedopuszczalnym brakiem równowagi;
o
o o
72. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz państwom członkowskim.
UZASADNIENIE
Przyjęcie programu Erasmus+ w miejsce różnych poprzednich programów stanowiło istotny postęp w zakresie koncepcji mobilności w całym europejskim obszarze szkolnictwa wyższego.
Należy jednak również zauważyć mniejszy nacisk na mobilność w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego. W ramach poprzedniego programu Leonardo skutecznie ukończono pierwszy etap procesu wdrożenia wymian łączących naukę i pracę w krajach innych niż miejsce zamieszkania.
Ujęcie wszystkich programów w ramach jednego programu Erasmus+ z jednej strony, a także skutki wywoływane przez kryzys gospodarczy trwający od 2008 r. z drugiej strony ujawniły jednak deficyt strukturalny w programach na rzecz mobilności w szkoleniu zawodowym.
W obszarze tym wyraźnie widać, w jaki sposób różnice w koncepcji akademickiej i programowej, organizacji ośrodków kształcenia i zarządzania nimi, relacjach między systemem kształcenia a sektorem przedsiębiorstw, zwiększają złożoność, koszty i trudności operacyjne w rozwoju mobilności w krajach i regionach europejskich.
W szczególności mamy wyraźne trudności z odpowiednią realizacją procesów uznawania i akredytacji studiów i praktyk zawodowych w poszczególnych krajach. Stopniowy proces przyjmowania i wdrażania doskonałych w założeniu programów Europass i ECVET napotkał znaczny opór, nie zawsze możliwy do zaakceptowania.
Sama sytuacja społeczno-ekonomiczna w różnych państwach członkowskich pozwala na stwierdzenie potrzeby pilnej reaktywacji tej formy kształcenia zawodowego w całej Europie. Dane dotyczące radykalnej rozbieżności stóp bezrobocia w różnych regionach europejskich same przez się wymagają podjęcia stosownych i wielorakich działań.
Istnieją regiony, gdzie stopy realne są bliskie zeru, natomiast w innych obszarach można zaobserwować wyjątkowy wzrost wskaźników bezrobocia ponad 40% wśród osób najmłodszych, które w wielu przypadkach nie były w stanie ukończyć szkoły średniej lub szkolenia zawodowego.
Takie niedopuszczalne dysproporcje wynikają w dużej mierze z różnego rozwoju gospodarek i różnych cech modeli produkcji w poszczególnych krajach, ale jednocześnie podkreślają absurdalną sytuację państw członkowskich UE, w tym strefy euro, borykających się z trudnościami, które na pierwszy rzut oka są sprzeczne.
W niektórych przypadkach obserwuje się wyraźnie niedostateczną liczbę odpowiednio wykwalifikowanych osób młodych, aby zaspokoić potrzeby określonej gospodarki produkcyjnej, natomiast w innych przypadkach dochodzi do poważnego pogorszenia się sytuacji społecznej z powodu braku możliwości zaoferowania miejsc pracy tysiącom osób młodych, które niedawno zakończyły, mniej lub bardziej pomyślnie, kształcenie w swoim kraju.
Wydaje się zatem oczywiste, że realna i ambitna oferta w zakresie mobilności skierowana do jednych i drugich stanowi konieczny element każdej ogólnej strategii ożywienia gospodarczego i redukcji stóp bezrobocia wśród osób młodych, które są nie do zaakceptowania w poszczególnych państwach oraz w Europie jako całości.
Wszystko to obrazuje, przy rosnącym poziomie wymagań, korzyści płynące z bardziej ambitnego podejścia ilościowego i jakościowego do niektórych aktualnych aspektów pracy przewidzianych w ramach programu Erasmus+.
Ponadto powstaje konieczność przyspieszenia finalizacji procesów uznawania, akredytacji i kontroli jakości, które powinny stanowić wspólne ramy odniesienia dla wszystkich państw członkowskich. Tylko poruszając się w tym wspólnym obszarze możemy dążyć do opracowania i stosowania programów na rzecz mobilności możliwych do zrealizowania przez systemy kształcenia i możliwych do wykorzystania przez gospodarkę produkcyjną we własnym interesie.
Jednak opracowując te wspólne ramy europejskie, możemy już zastosować w praktyce strategie polityczne mające na celu pokonanie niektórych trudności, które zostały podsumowane, a w niektórych aspektach określone ilościowo w dostępnych już analizach.
Po pierwsze wszystkie nowe strategie, które należy zdefiniować i zastosować, powinny spełniać dwa niezbędne wymogi:
– ich realizacja musi przebiegać w duchu pełnej współpracy między systemami kształcenia i sektorami produkcji poszczególnych państw;
– powinny móc zaoferować maksymalną elastyczność pod kątem dostosowania się do różnych realiów, jednoczenie będąc w stanie wytworzyć określone elementy wspólne w celu ułatwienia koordynacji i większej skuteczności w służbie mobilności rozumianej jako użyteczne narzędzie na rzecz szans zatrudnienia i integracji społecznej.
Po drugie należy odnieść się do szczegółowych cech, które określają tę grupę odniesienia i które są źródłem największej złożoności lub które obiektywnie najtrudniej przezwyciężyć.
Jeśli bowiem rozważyć czynniki społeczno-ekonomiczne, typy rodzin oraz większe lub mniejsze predyspozycje do kontynuowania z powodzeniem kolejnych etapów kształcenia, dochodzi się do wniosku, że mobilność europejska nie jawi się tym uczniom jako naturalna i spontanicznie łatwa, jak to ma miejsce w przypadku studiów uniwersyteckich.
Jednocześnie na tym polu kształcenia i szkolenia zawodowego nie przywiązuje się jeszcze właściwego znaczenia do korzyści związanych w sposób naturalny z mobilnością europejską w przypadku kształcenia wyższego: pomoc ekonomiczna przeznaczona na pokonanie wstępnych ograniczeń, wzajemnie uznawanie studiów, tytułów i doświadczenia, wystarczająca znajomość drugiego i trzeciego języka, organizacja odpowiednich programów nauczania i studiów, aspekty prawne dotyczące zatrudnienia.
W tym kontekście należy też podkreślić uznany obecnie pozytywny wpływ mobilności na szanse zatrudnienia.
Korzyści te obejmują nabycie wartościowych umiejętności związanych z obywatelstwem i przynależnością europejską, ale przede wszystkim bezpośrednio powiązanych ze stabilnym zatrudnieniem wysokiej jakości: zdolność rozwiązywania problemów, organizacja i planowanie działań, podejmowanie działań w nowych i nieprzewidzianych sytuacjach, podejmowanie decyzji, a także innych cech o bardziej indywidualnym charakterze, takich jak pewność siebie, przedsiębiorczość, innowacyjna ciekawość lub osobista asertywność.
Wreszcie analiza szeregu kwestii, które wymagają podjęcia pilnych działań, wskazuje na wyraźne szkody będące wynikiem zakorzenionego w niektórych krajach zjawiska przedwczesnego porzucania nauki lub szkolenia zawodowego.
Również w takim przypadku mobilność europejska oferuje ogromną różnorodność możliwych rozwiązań mających na celu odwiedzenie uczniów od tej osobistej decyzji, która w szerszym wymiarze prowadzi do poważnego deficytu społecznego i produkcyjnego.
Jeśli do tych wstępnych refleksji dodać wynikające ze strategii „Europa 2020” cele w zakresie tworzenia miejsc pracy i konkurencyjności globalnej, powstaje solidne uzasadnienie dla podjęcia próby identyfikacji celów, kierunków działań Unii Europejskiej i każdego kraju, opracowania konkretnych strategii politycznych przez Komisję oraz wprowadzenia zmian i ulepszeń w programie Erasmus+.
1. Zwiększenie i polepszenie możliwości w zakresie mobilności dla uczniów objętych kształceniem i szkoleniem zawodowym. Rozpoczęcie od stworzenia ram odniesienia, które jasno i w prosty sposób określałyby dostępne możliwości: oferta akademicka, lokalizacja, sektor zawodowy, oferta praktyk zawodowych, przedsiębiorstwa, czas trwania, tytuł, który chce się uzyskać itp.
2. Przyjęcie wspólnych i uzupełniających środków w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego i programu Erasmus+ w celu ich wzmocnienia i koordynacji, unikając powielania i dublowania przy wykorzystaniu unijnych funduszy i zapewniając odpowiedni podział odpowiedzialności na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.
3. Zdefiniowanie ścieżki wzrostu zasobów finansowych, które będą konieczne do skompensowania złożoności i trudności charakterystycznych dla grupy będącej podmiotem tych programów europejskich, z należytym uwzględnieniem udziału i wysiłku wszystkich zaangażowanych podmiotów: organów administracji w zakresie kształcenia, podmiotów zarządzających i pośredniczących, rodzin i uczniów, fundacji i organizacji społecznych itp.
4. Opracowanie programów mających na celu usunięcie przeszkód i stworzenie warunków odpowiednich do skutecznego wdrażania inicjatyw na rzecz mobilności: zmniejszenie barier językowych, zapoznanie się z odmiennymi warunkami kulturowymi i produktywnymi uwarunkowaniami społeczno-ekonomicznymi itp.
5. Uzgodnienie harmonogramu i konkretnych celów programów Europass, ECVET i EQAVET, które powinny zapewniać niezawodność i wzajemne zaufania na poziomie europejskim, oprócz innych, równie ważnych elementów, by osiągnąć wyznaczone ambitne cele.
6. Wskazanie w wystarczająco jasny sposób pośredników, którzy powinni objąć nowe funkcje i obowiązki operacyjne służące umożliwieniu mobilności, co stanowi kluczowe zadanie, które obecnie wykonano jedynie częściowo. W tym właśnie obszarze najwyraźniej widać stosunkową słabość całości kształcenia i szkolenia zawodowego w porównaniu do niekwestionowanych możliwości rozwiniętych przez sieć uniwersytetów europejskich, które gwarantują optymalne efekty we wzajemnych stosunkach dwustronnych.
W związku z powyższym najlepszym rozwiązaniem operacyjnym wydaje się utworzenie wspólnych agencji lub konsorcjów regionalnych zrzeszających placówki oświatowe i przedsiębiorstwa.
7. Dbanie o to, by mobilność przekładała się na szanse zatrudnienia. W pierwszej kolejności należy podjąć działania na rzecz uznania okresu studiów, lecz także nabytych umiejętności i potwierdzonego doświadczenia zawodowego, również uzyskanych w innych krajach w ramach programów na rzecz mobilności.
8. Dostosowanie systemów kształcenia w celu skutecznego rozwiązania problemu niedopasowania umiejętności.
9. Poświęcenie szczególnej uwagi szkoleniu i mobilności nauczycieli zaangażowanych w proces szkolenia zawodowego za pomocą programów wymiany opracowywanych szczególnie z myślą o nich, w których mogą uczestniczyć samodzielnie lub mogą być zobowiązani towarzyszyć grupie lub studentom i prowadzić dla nich szkolenia.
10. Współpraca przy tworzeniu klastrów o charakterze sektorowym lub terytorialnym, decydujących się na włączenie się w bezpośrednie zarządzanie mobilnością, jako podmioty przyjmujące uczniów odbywających praktyki i organizujące praktyki zawodowe z myślą o osiągnięciu pożądanego celu kształcenia.
Ten dekalog wytycznych dotyczących działań politycznych skierowany jest do wszystkich podmiotów zaangażowanych w kształcenie zawodowe i wymaga objęcia zdecydowanego przewodnictwa przez Komisję i wyspecjalizowane agencje z tego sektora, szczególnie centrum CEDEFOP, któremu należy powierzyć węzłową rolę oraz dokładnie określony zakres obowiązków cieszących się poważaniem.
13.1.2016
OPINIA Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (*)
dla Komisji Kultury i Edukacji
w sprawie programu Erasmus+ i innych narzędzi wspomagania mobilności w kształceniu i szkoleniu zawodowym – podejścia zakładającego uczenie się przez całe życie
Sprawozdawca komisji opiniodawczej(*): Enrique Calvet Chambon
(*) Zaangażowana komisja – art. 54 Regulaminu
WSKAZÓWKI
Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych zwraca się do Komisji Kultury i Edukacji, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
A. mając na uwadze, że według Eurostatu mimo powolnego ożywienia gospodarczego bezrobocie w 2014 r. utrzymywało się nadal na poziomie 10,2%; mając na uwadze, że w całej UE bezrobocie młodzieży wynosi obecnie 22,1% i tylko 51% pracowników w grupie wiekowej 55–64 lat posiada zatrudnienie, a zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn pod względem zatrudnienia w przypadku starszych pracowników osiąga 13,6 punktów procentowych;
B. mając na uwadze, że na rynku pracy nadal mamy do czynienia z niedopasowaniem umiejętności do ofert pracy, o czym świadczy wysoki wskaźnik nieobsadzonych stanowisk w jesiennej prognozie gospodarczej Komisji z 2015 r.;
1. wskazuje, że Erasmus i inne programy mobilności w celu edukacji i szkoleń przyczyniły się do integracji europejskiej, ugruntowania idei obywatelstwa, ułatwienia rozwoju osobistego studentów i nabycia przez nich umiejętności krytycznego myślenia oraz poprawy poziomu uczenia się nowych języków; podkreśla, że programy te miały pośredni wpływ na zatrudnienie, i uważa, że Erasmus+ nie umniejszy tych osiągnięć, lecz raczej poprawi je, w szczególności poprzez przygotowanie młodych ludzi do zatrudnienia;
2. zauważa, że liczba studentów biorących udział w programie Erasmus stale rosła od 2008 roku mimo kryzysu gospodarczego, finansowego i społecznego; zwraca jednocześnie uwagę na dynamiczny wzrost liczby zagranicznych praktyk zawodowych; stwierdza, że młodzież najwyraźniej postrzega staże jako bardzo dobrą możliwość zwiększenia swoich szans na zatrudnienie; zaleca Komisji, agencjom krajowym, organizacjom i instytucjom uwzględnienie tych tendencji[12];
3. podkreśla, że zawody związane z kształceniem i szkoleniem zawodowym (VET) charakteryzuje elastyczność niezbędna do tego, by mogły być wykonywane gdziekolwiek, w związku z czym mobilność w kontekście kształcenia i szkolenia zawodowego jest jednym z ważnych narzędzi walki z bezrobociem, gdyż poprawia ona szanse zatrudnienia, zmniejsza luki w umiejętnościach i ułatwia dopasowanie ofert zatrudnienia, zwłaszcza w przypadku ludzi młodych, zapewniając umiejętności i wyjątkowe doświadczenie, które jest wymagane do tego, by być konkurencyjnym na dzisiejszych rynkach pracy w UE; uważa, że Erasmus+ prowadzi do rozwijania konkretnych umiejętności zawodowych oraz kompetencji przekrojowych i transferowalnych, takich jak przedsiębiorczość, a także do zwiększenia możliwości zaangażowania sektora produkcji, w związku z czym stanowi skuteczne narzędzie na rynku pracy; zachęca państwa członkowskie do propagowania ogółu możliwości oferowanych przez nowy program Erasmus+ dający młodzieży nie tylko możliwości studiowania za granicą, ale także przyuczania do zawodu i praktyk zawodowych;
4. zaleca promowanie i dowartościowanie dualnego systemu kształcenia, a także wzmocnienie szkoleń zawodowych przeznaczonych dla poszukujących pracy i pracowników ze szczególnym naciskiem na grupy mało wykwalifikowane;
5. uważa, że programy mobilności powinny przede wszystkim być narzędziem umożliwiającym ludziom wzbogacanie własnej ścieżki edukacyjnej, w przypadku gdy instytucja macierzysta lub kraj pochodzenia nie oferuje konkretnych możliwości edukacyjnych; dlatego uważa, że wartość dodana takiego doświadczenia powinna być ważnym czynnikiem przy wyborze instytucji przyjmującej, natomiast instytucja wysyłająca powinna doradzać uczestnikom programów mobilności przy wyborze ich ścieżki edukacyjnej/doświadczenia zawodowego; uważa, że konieczna jest również weryfikacja ex post dotycząca stosowności programów mobilności;
6. wzywa do szerszego promowania programów mobilności na zaawansowanych stopniach kształcenia wyższego, aby zrealizować cel, jakim jest osiągnięcie międzynarodowego wymiaru europejskich uniwersytetów i ośrodków badawczych;
7. obawia się, że młodzi ludzie postrzegają Erasmus+ przeważnie jako program skierowany do studentów uczelni wyższych; zaleca zatem, aby kłaść większy nacisk na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym na znaczne zwiększenie widoczności głównych programów i podprogramów związanych z każdym obszarem, takich jak kształcenie szkolne (Comenius), szkolnictwo wyższe (Erasmus), międzynarodowe szkolnictwo wyższe (Erasmus Mundus), kształcenie i szkolenie zawodowe (Leonardo da Vinci), uczenie się dorosłych (Grundtvig), oraz aby skupić się na ludziach młodych (program „Młodzież w działaniu”) i sporcie;
8. apeluje do Komisji, państw członkowskich i głównych zainteresowanych podmiotów o poprawę widoczności programów kształcenia i szkolenia zawodowego w celu usunięcia barier kulturowych i zwalczania braku motywacji, braku proaktywnej predyspozycji i umiejętności językowych, w szczególności w obszarach dotkniętych w największym stopniu bezrobociem młodzieży; uważa, że należy zadbać o to, by programy te były dostępne dla wszystkich obywateli bez wyjątku; apeluje o skoncentrowanie się na grupach zagrożonych bezrobociem, takich jak osoby niepełnosprawne; apeluje o ułatwienie dostępu do kształcenia i szkolenia zawodowego oraz do kwalifikacji, dzięki promowaniu elastyczności przyuczania do zawodu oraz dostosowywaniu ustaleń, a także zapewnienia oferty szkoleniowej dla grup posiadających niewystarczające kwalifikacje podstawowe oraz pracowników o pośrednim poziomie kwalifikacji; przypomina, że należy wziąć pod uwagę zachowanie równowagi płci w dostępie do takich doświadczeń w celu skutecznego promowania programów mobilności w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego wśród kobiet; uważa, że należy ustanowić w związku z tym ambitne cele i monitorować postępy;
9. zwraca uwagę na zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn pod względem edukacji, umiejętności i zatrudnienia w dziedzinie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) w UE oraz apeluje do Komisji i państw członkowskich o pełne zaangażowanie się w program Erasmus+ oraz o wykorzystywanie tego mechanizmu jako kluczowej możliwości rozwijania umiejętności STEM w celu zwiększenia zdolności kobiet do rozpoczęcia kariery w dziedzinie STEM, a w konsekwencji zmniejszenia istniejącej luki w kwalifikacjach w tym obszarze;
10. przypomina, że osoby niepełnosprawne mają szczególne potrzeby i dlatego wymagają odpowiedniego wsparcia w dostępie do programów pomocowych Erasmus+; wzywa zatem Komisję do wdrożenia dodatkowych środków w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym nieograniczonego i wolnego od dyskryminacji dostępu do wszystkich programów stypendialnych w ramach programu Erasmus+;
11. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia odpowiednich szkoleń i ustawicznego rozwoju zawodowego nauczycieli i liderów kształcenia pracujących w sektorze kształcenia i szkolenia zawodowego, aby pomóc im wykorzystywać najodpowiedniejsze metody nauczania, oparte na praktyce i doświadczeniu życiowym;
12. zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zapewnienie wystarczających zasobów finansowych na wsparcie programów mobilności, z uwzględnieniem potencjalnych przeszkód finansowych; uważa, że należy zbadać, w jaki sposób można zapewnić większa przejrzystość co do sposobu uzupełniania przez przedsiębiorstwa przyznanych dotacji lub możliwość zapewnienia innych rodzajów pomocy; uważa, że należy zapewnić i monitorować komplementarność między Europejskim Funduszem Społecznym a programem Erasmus+ z myślą o osiągnięciu pozytywnych wyników; zachęca do wprowadzenia minimalnej wysokości dotacji dostosowanej do występujących między państwami członkowskimi różnic w warunkach bytowych, cenach i kosztach; popiera pomysł, by państwa członkowskie wprowadziły w odpowiednich przypadkach środki umożliwiające niezbędne i korzystne wsparcie, np. w zakresie zakwaterowania i transportu, zwracając szczególną uwagę na potrzeby nieletnich, a także przygotowując studentów do ich międzynarodowych doświadczeń, na przykład poprzez doradztwo zawodowe, nauczanie języków oraz komunikację międzykulturową;
13. zwraca uwagę, że osoby korzystające z prawa do mobilności nadal napotykają liczne przeszkody w dziedzinie zabezpieczenia społecznego i uznania kompetencji, a także podkreśla, że mobilność w ramach programu Erasmus+ musi mieć na celu przezwyciężenie tych trudności;
14. wzywa do właściwego podejścia do problemów związanych z Wolontariatem Europejskim w kontekście ubezpieczenia uczestników, udzielania zezwoleń, zarządzania bazą danych, jak również monitorowania działań wolontariuszy w celu zapobiegnięcia dalszemu spadkowi liczby uczestników;
15. zwraca uwagę, że nadal brakuje informacji o zasadach uznawania, co oznacza, że są one odległe użytkownikowi oraz trudno z nich korzystać i je zrozumieć;
16. podkreśla znaczenie wspólnej europejskiej przestrzeni edukacji opartej na silnym składniku mobilności – uwzględniającym nie tylko szkolnictwo wyższe, lecz również kształcenie i szkolenie zawodowe – która przyczyni się do stworzenia i rozwijania silniejszej tożsamości europejskiej i silniejszego obywatelstwa;
17. przypomina, że dzięki europejskim ramom kwalifikacji poczyniono istotne postępy w zakresie uznawania dyplomów, punktów zaliczeniowych, dyplomów potwierdzających kwalifikacje i zaświadczeń o kompetencjach oraz nabytej wiedzy fachowej w kontekście kształcenia i szkolenia zawodowego; apeluje o wyznaczanie konkretnych celów, jak np. wdrożenie w pełni działającego systemu transferu i uznawania punktów dzięki zastosowaniu europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET); zachęca do opracowania wspólnych kwalifikacji w kształceniu i szkoleniu zawodowym, które będą gwarantowały uznanie kwalifikacji na szczeblu międzynarodowym;
18. opowiada się za opracowaniem w bliskiej współpracy z wszystkimi kluczowymi podmiotami zielonej księgi w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego oraz mobilności, a także uznawania umiejętności i kompetencji w Europie; przypomina, że obecne zalecenia dotyczące kształcenia i szkolenia zawodowego muszą zostać w pełni wprowadzone w życie; podkreśla, że nieuznawanie kompetencji wpływa negatywnie na cel strategii „Europa 2020” dotyczący wskaźnika zatrudnienia i hamuje swobodny przepływ zagwarantowany w traktatach;
19. podkreśla, że uznanie przez wszystkie państwa członkowskie osiągnięć oraz zdobytych kompetencji i umiejętności osób uczących się ma kluczowe znaczenie; uważa, że programy mobilności UE mają bezpośredni wpływ na uczenie się pozaformalne i nieformalne beneficjentów, co ostatecznie zwiększa ich możliwości zatrudnienia i zdolność do dostosowania się do rynku pracy; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia starań zmierzających do uznawania również uczenia się nieformalnego i pozaformalnego w procesach potwierdzania umiejętności;
20. ubolewa, że uczenie się pozaformalne utraciło na znaczeniu oraz że zmniejszono środki budżetowe przeznaczone na ten cel w aktualnym programie Erasmus+; podkreśla znaczenie pozaformalnego uczenia się na szczeblu europejskim, zwłaszcza w drodze zatrudnienia młodzieży i wolontariatu osób starszych; apeluje o to, by uczenie się pozaformalne i nieformalne miało wyraźnie określone i widoczne miejsce w programie Erasmus+; uważa ponadto, że powinna istnieć możliwość ubiegania się o duże projekty w dziedzinie kształcenia dorosłych, które podlegałyby takim samym zasadom co sojusze na rzecz umiejętności sektorowych i sojusze na rzecz wiedzy;
21. wzywa Komisję i państwa członkowskie do dołożenia wszelkich starań z myślą o osiągnięciu celów europejskiej strategii „Kształcenie i szkolenie 2020”; uważa, że mobilność musi uwzględniać aspekt ustawicznego kształcenia zawodowego (CVET), ponieważ jest on kluczowym elementem zwiększania i aktualizowania kwalifikacji i kompetencji; podkreśla, że uczenie się przez całe życie oraz kształcenie i szkolenie zawodowe są kluczowymi warunkami osiągnięcia przez osoby długotrwale bezrobotne lepszych perspektyw zatrudnienia;
22. apeluje do państw członkowski o poprawę wdrażania programów mobilności w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego, usunięcie utrzymujących się przeszkód, a także pracę wraz z Komisją oraz krajowymi i europejskimi agencjami wykonawczymi jako kluczowymi podmiotami w celu dalszej współpracy na rzecz udoskonalenia programów mobilności w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego; uważa, że wynikiem tej współpracy powinien być przegląd wymogów w celu zapewnienia ich adekwatności pod względem czasu trwania, treści, kompetencji i efektów uczenia się, łącząc mobilność zarówno w ośrodkach szkoleniowych, jak i miejscach pracy, a także traktując priorytetowo dłuższe okresy zdobywania doświadczenia (np. sześciomiesięczne) w stosunku do ich krótkoterminowych odpowiedników;
23. wzywa Komisję i państwa członkowskie do podniesienia jakości oraz do zwiększenia oferty przyuczania zawodowego, tak aby każdy uczeń odbywający kształcenie i szkolenie zawodowe miał zagwarantowane miejsce w programie przyuczania zawodowego oraz aby sprawić, że kształcenie i szkolenie zawodowe będzie miało wysoką jakość i będzie faktycznie poprawiało wyniki na rynku pracy, a także wyposażało młodych ludzi w umiejętności i kompetencje na całe życie;
24. wzywa Komisję do przedstawienia, a państwa członkowskie do zatwierdzenia wniosku w sprawie systemu przyuczania do zawodu w UE w celu zagwarantowania zestawu uprawnień osobom uczącym się zawodu i beneficjentom kształcenia i szkolenia zawodowego; wskazuje na korzystną rolę, jaką w kształceniu i szkoleniu młodzieży, zwłaszcza w dziedzinie biznesu i przedsiębiorczości, mogą odgrywać osoby starsze, w celu jak największej intensyfikacji wymiany międzypokoleniowej dzięki stażom i opiece pedagogicznej oraz ułatwieniu praktycznego zdobywania nauki w zespołach międzypokoleniowych; zachęca Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia konkretnych środków w celu dopilnowania, by przyuczanie do zawodu i szkolenia w ramach programu Erasmus+ nie były wykorzystywane niezgodnie z ich przeznaczeniem, jako instrumenty obniżania kosztów pracy;
25. zaleca, by wszystkie najważniejsze podmioty pracowały nad wspólnymi strategiami w celu zwiększenia powrotów lub mobilności osób przechodzących szkolenie zawodowe i przyuczających się do zawodu w innych częściach Europy, przy jednoczesnym poszanowaniu ich preferencji, w celu ukierunkowania wiedzy i doświadczenia zdobytych za granicą z myślą o zmniejszeniu braku równowagi i poprawie spójności w ich własnych obszarach pochodzenia borykających się z „niedostatkiem kwalifikacji” lub w innych regionach Europy;
26. podkreśla pilną potrzebę zasięgnięcia opinii przedstawicieli przemysłu i usług, zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, oraz ich zaangażowania w opracowywanie, tworzenie, wdrażanie i wspieranie programów mobilności w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego wysokiej jakości; uważa, że przy wyborze programów należy wziąć pod uwagę możliwości zatrudnienia w przyjmujących przedsiębiorstwach i organizacjach; uważa, że elastyczne i konstruktywne partnerstwo oparte na dialogu, współpracy oraz najlepszej praktyce między wszystkimi podmiotami zapewni powodzenie i wartość dodaną kształcenia i szkolenia zawodowego; uważa, że niezbędna jest także wymiana wiedzy i najlepszych praktyk między ośrodkami szkolenia i przedsiębiorstwami; wzywa Komisję Europejską do śledzenia podaży i popytu na rynku pracy w Unii Europejskiej oraz mobilności geograficznej i zawodowej, aby zaspokoić potrzeby rynku pracy; uważa, że pozwoliłoby to zmniejszyć rozbieżności między ofertą szkoleniową oraz tym, co czeka młodych ludzi w przedsiębiorstwach, a potrzebami rynkowymi w sektorach o wartości dodanej (np. gospodarka cyfrowa i gospodarka ekologiczna, energia, obronność, sektor opieki i renowacja budynków);
27. zwraca uwagę, że w obecnym kontekście ekonomicznym charakteryzującym się wysokim poziomem bezrobocia wśród ludzi młodych, a także brakiem równowagi między poszukiwanymi a oferowanymi kompetencjami, programy mobilności w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego muszą być w większej mierze dostosowane do konkretnych wymogów rynku pracy;
28. zauważa, że dokonuje się obecnie przejście na w większym stopniu cyfrową gospodarkę oraz redefinicja miejsc pracy i umiejętności; wzywa zatem państwa członkowskie i Komisję Europejską do współpracy z sektorem prywatnym w celu opracowania strategii nauczania nowych umiejętności oraz programów kształcenia i szkolenia zawodowego z myślą o przekwalifikowaniu pracowników;
29. podkreśla dobre wyniki poprzedniego programu Erasmus dla młodych przedsiębiorców oraz rolę kształcenia i szkolenia zawodowego w propagowaniu ducha przedsiębiorczości wśród europejskiej młodzieży; w związku z tym ma nadzieję na wzmocnienie inicjatyw UE na rzecz przedsiębiorczości osób młodych oraz tworzenie nowych innowacyjnych przedsiębiorstw;
30. udziela poparcia programowi Komisji Europejskiej Erasmus dla młodych przedsiębiorców, który oferuje przyszłym przedsiębiorcom możliwość uczenia się od doświadczonych przedsiębiorców kierujących małymi przedsiębiorstwami w państwach uczestniczących w programie; podkreśla korzystny dla wszystkich charakter takiej wymiany, która z jednej strony umożliwia nowym przedsiębiorcom nabycie umiejętności niezbędnych do właściwego zarządzania przedsiębiorstwem, a z drugiej strony daje doświadczonym przedsiębiorcom okazję poznania nowego punktu widzenia na ich przedsiębiorstwo, rozwinięcia sieci zawodowej i wejścia na nowe rynki;
31. z zadowoleniem przyjmuje narzędzia utworzone przez Komisję, takie jak europejskie ramy kwalifikacji (EQF), Europass, EURES i platforma na temat możliwości kształcenia i kwalifikacji w Europie (PLOTEUS), które oferują informacje o kształceniu i szkoleniu zawodowym oraz mobilności, lecz ubolewa, że narzędzia te są słabo wykorzystywane i nieznane; apeluje do Komisji i państw członkowskich oraz organów państwowych do spraw zatrudnienia, aby rozpowszechniały wiedzę – zwłaszcza w MŚP – o programach Erasmus+ i innych narzędziach wspierających mobilność w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego; uważa, że zapewnienie maksymalnej skuteczności tych narzędzi pozwoli wielu osobom korzystać z tych możliwości, tak by osiągnąć cel mobilności; uważa, że zasięganie opinii lub zaangażowanie sektora produkcji w projektowanie i uaktualnianie tych narzędzi przyniosłoby wartość dodaną i ułatwiło udzielenie odpowiedzi na potrzeby występujące na rynku pracy; zwraca uwagę, że Komisja musi podjąć większe starania w celu zmniejszenia biurokracji zarówno z myślą o wnioskodawcach, jak i przyjmujących przedsiębiorstwach i instytucjach, oraz podkreśla, że większa przejrzystość, prostota i jasność we wdrażaniu programu pozwolą rozwiązań związane z płatnościami problemy z przeszłości; wzywa jednostki odpowiedzialne do skontrolowania i ewentualnie do jak najszybszego usunięcia nieprawidłowości w tym zakresie;
32. z zadowoleniem przyjmuje udoskonalone ustalenia w zakresie dostępu do dokumentów dotyczących programów we wszystkich językach urzędowych UE; zwraca uwagę, że należy podnieść jakość tłumaczenia, aby uniknąć niejednoznaczności i błędnej interpretacji przez uczestników;
33. uważa, że mobilność w kształceniu i szkoleniu zawodowym sprzyja mobilności zawodowej, a nie tylko akademickiej; apeluje do Komisji, by wspierała tę mobilność zawodową za pośrednictwem mechanizmów przystosowania zawodowego i wsparcia językowego, aby zadbać o to, by doświadczenia w innych państwach przebiegały prawidłowo i pomyślnie; podkreśla, że dobra znajomość języków obcych jest istotna w życiu zawodowym, i wyraża zadowolenie, że kompetencje językowe uczestników projektów w ramach programu Erasmus+ zostaną poprawione dzięki jednolitym testom i kursom językowym dostępnym online (np. na portalu OLS);
34. podkreśla istnienie 12 partnerstw transgranicznych EURES, które obejmują ponad 1 000 000[13] pracowników regionów transgranicznych, mieszkających w swoich krajach i pracujących w innym państwie UE, i pomagają tym pracownikom w pokonywaniu problemów administracyjnych, prawnych i organizacyjnych związanych z poszukiwaniem pracy i zatrudnieniem po drugiej stronie granicy; podkreśla znaczenie tych partnerstw dla promowania mobilności w regionach transgranicznych; zachęca państwa członkowskie do wspierania tych partnerstw oraz do większego ich propagowania, zwłaszcza wśród młodzieży;
35. pozytywnie ocenia uruchomienie projektów pilotażowych oraz niedawno zatwierdzone europejskie ramy na rzecz mobilności praktykantów jako punkt wyjściowy do udoskonalenia programu Erasmus+ służący zwiększeniu i poprawie długoterminowej mobilności w kształceniu i szkoleniu zawodowym; apeluje o utworzenie ram dla długoterminowych inicjatyw, w odróżnieniu od działań skupionych wyłącznie na projektach, aby utworzyć stały i zrównoważony system, który będzie w pełni sprawny, przewidywalny i będzie ułatwiał swobodny przepływ umiejętności w Europie;
36. zwraca uwagę, że ”europejskie ramy na rzecz mobilności praktykantów” mogłyby być swoistą „szybką ścieżką” w dążeniu do obniżenia bezrobocia młodzieży dzięki ułatwieniu sprawnego przejścia od edukacji do szkolenia, a następnie na rynek pracy; wzywa do zwiększenia szans osób objętych kształceniem i szkoleniem zawodowym na odbywanie praktyk zawodowych w krajach sąsiednich, np. przez finansowanie kosztów podróży studentom, którzy zachowują miejsce zamieszkania w kraju pochodzenia;
37. podkreśla znaczenie gwarancji dla młodzieży i Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych we wspieraniu przyuczania do zawodu, staży, kształcenia i szkolenia zawodowego, pośrednictwa pracy oraz dalszego kształcenia, które prowadzi do zdobycia kwalifikacji; wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, by przyznano odpowiednie środki finansowe na te programy w całym okresie programowania 2014–2020;
38. zwraca uwagę, że europejskie środki przeznaczone na program Erasmus+ oraz programy w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego nie są proporcjonalne do liczby i potrzeb osób zainteresowanych mobilnością w ramach tych programów, w związku z czym zwraca się do państw członkowskich o wspieranie umów dwustronnych, które uzupełniałyby działania propagowane przez Erasmus+ oraz inne programy europejskie dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego, aby zwiększyć mobilność europejskiej młodzieży;
39. domaga się, aby dokonano przeglądu wieloletnich ram finansowych na podstawie kryteriów obejmujących wstępną ocenę efektywności wykorzystania zasobów przydzielonych na zwalczanie bezrobocia i zmniejszenia przydzielonych środków, które przynoszą niewielkie skutki; uważa, że takie podejście jest szczególnie ważne w dobie kryzysu, jak ten, który ma obecnie miejsce, charakteryzującego się niemożliwym do przyjęcia brakiem równowagi;
40. apeluje do Komisji o przedstawienie tam, gdzie jest to wykonalne, aktualnych danych statystycznych i przeprowadzenie ocen lub badań dotyczących programu Erasmus+ i innych programów mobilności w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego, w celu określenia ich wpływu na dostosowanie doświadczenia zawodowego do stanowisk pracy z punktu widzenia poziomu zatrudnienia, a także o zbadanie, dlaczego niektóre państwa członkowskie przedstawiają więcej wniosków o pracę i kształcenie w ramach programów VET za granicą, a także o opracowanie planu ich większego zaangażowania; uważa, że wyniki statystyk i ocen powinny zostać włączone i uwzględnione przy opracowywaniu śródokresowego przeglądu programu Erasmus+.
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGOW KOMISJI OPINIODAWCZEJ
|
Data przyjęcia |
11.1.2016 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
47 2 0 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Laura Agea, Guillaume Balas, Tiziana Beghin, Vilija Blinkevičiūtė, Enrique Calvet Chambon, David Casa, Ole Christensen, Jane Collins, Lampros Fountoulis, Elena Gentile, Arne Gericke, Marian Harkin, Agnes Jongerius, Rina Ronja Kari, Ádám Kósa, Agnieszka Kozłowska-Rajewicz, Kostadinka Kuneva, Jérôme Lavrilleux, Jeroen Lenaers, Verónica Lope Fontagné, Thomas Mann, Anthea McIntyre, Elisabeth Morin-Chartier, Emilian Pavel, Georgi Pirinski, Sofia Ribeiro, Maria João Rodrigues, Claude Rolin, Anne Sander, Sven Schulze, Jutta Steinruck, Yana Toom, Ulrike Trebesius, Ulla Tørnæs, Marita Ulvskog, Tatjana Ždanoka, Jana Žitňanská |
||||
|
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Maria Arena, Georges Bach, Sergio Gutiérrez Prieto, Krzysztof Hetman, Zdzisław Krasnodębski, Miapetra Kumpula-Natri, Csaba Sógor, Neoklis Sylikiotis, Flavio Zanonato, Gabriele Zimmer |
||||
|
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego |
María Teresa Giménez Barbat, Angelika Mlinar |
||||
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGOW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ
|
Data przyjęcia |
17.2.2016 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
25 1 4 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Isabella Adinolfi, Dominique Bilde, Andrea Bocskor, Nikolaos Chountis, Silvia Costa, Angel Dzhambazki, María Teresa Giménez Barbat, Giorgos Grammatikakis, Petra Kammerevert, Rikke Karlsson, Andrew Lewer, Svetoslav Hristov Malinov, Curzio Maltese, Stefano Maullu, Luigi Morgano, Momchil Nekov, Michaela Šojdrová, Helga Trüpel, Sabine Verheyen, Julie Ward, Bogdan Brunon Wenta, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver, Krystyna Łybacka |
||||
|
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Ilhan Kyuchyuk, Ernest Maragall, Marlene Mizzi, Elisabeth Morin-Chartier, Paul Nuttall, Hannu Takkula |
||||
- [1] Dz.U. C 119 z 28.5.2009, s. 2.
- [2] Dz.U. C 311 z 19.12.2009, s. 1.
- [3] Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 50.
- [4] Dz.U. C 398 z 22.12.2012, s. 1.
- [5] Dz.U. L 390 z 31.12.2004, s. 6.
- [6] Dz.U. C 199 z 7.7.2011, s. 1.
- [7] Dz.U. L 394 z 30.12.2006, s. 10.
- [8] Dz.U. C 351 E z 2.12.2011, s. 29.
- [9] Dz.U. C 111 z 6.5.2008, s. 1.
- [10] http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_378_en.pdf
- [11] Zob.: zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie, Dz.U. C 111 z 6.5.2008, s. 1–7.
- [12] Zob.: badanie „Student and staff mobility in times of crisis” („Mobilność studentów i pracowników w dobie kryzysu”), DAAD (niemieckie służby ds. wymiany studentów), grudzień 2014, finansowane ze środków Komisji Europejskiej.
- [13] https://ec.europa.eu/eures/public/en/eures-in-cross-border-regions#/list