ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με μια νέα συμφωνία για τους καταναλωτές ενέργειας

28.4.2016 - (2015/2323(INI))

Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας
Εισηγήτρια: Theresa Griffin

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με μια νέα συμφωνία για τους καταναλωτές ενέργειας

(2015/2323(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 15ης Ιουλίου 2015, με τίτλο «Νέα Συμφωνία για τους καταναλωτές ενέργειας» (COM(2015)0339),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 15ης Ιουλίου 2015, με τίτλο «Έναρξη της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με τον ανασχεδιασμό της αγοράς ενέργειας» (COM(2015)0340),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 16ης Φεβρουαρίου 2016, με τίτλο «Στρατηγική της ΕΕ για τη θέρμανση και την ψύξη» (COM(2016)0051),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 25ης Φεβρουαρίου 2015, με τίτλο «Στρατηγική πλαίσιο για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή» (COM(2015)0080),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 26ης Νοεμβρίου 2014, με τίτλο «Ένα επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη» (COM(2014)0903),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 15ης Νοεμβρίου 2012, με τίτλο «Για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας» (COM(2012)0663),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 8ης Μαρτίου 2011, με τίτλο «Χάρτης πορείας για τη μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών το 2050» (COM(2011)0112),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 15ης Δεκεμβρίου 2011, με τίτλο «Ενεργειακός χάρτης πορείας για το 2050» (COM(2011)0885),

–  έχοντας υπόψη την τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια,

–  έχοντας υπόψη την οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για την ενεργειακή απόδοση, την τροποποίηση των οδηγιών 2009/125/ΕΚ και 2010/30/ΕΕ και την κατάργηση των οδηγιών 2004/8/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ,

–  έχοντας υπόψη την οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ,

–  έχοντας υπόψη την οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαΐου 2010, για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων,

–  έχοντας υπόψη την οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 1995, για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα,

–  έχοντας υπόψη την οδηγία 2005/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2005, σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές,

–  έχοντας υπόψη την οδηγία 2011/83/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών,

–  έχοντας υπόψη τη σύσταση 2012/148/ΕΕ της Επιτροπής, της 9ης Μαρτίου 2012, σχετικά με τις προετοιμασίες για την εμπορική εξάπλωση των έξυπνων συστημάτων μέτρησης,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 19ης Ιουνίου 2008, με τίτλο «Πορεία προς έναν ευρωπαϊκό χάρτη δικαιωμάτων των καταναλωτών ενέργειας»[1],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 10ης Σεπτεμβρίου 2013, για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας[2],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 14ης Μαρτίου 2013, σχετικά με τον Ενεργειακό Χάρτη Πορείας για το 2050, ένα μέλλον με ενέργεια[3],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 4ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις τοπικές και περιφερειακές συνέπειες της ανάπτυξης ευφυών δικτύων[4],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 15ης Απριλίου 2014, σχετικά με την προστασία των καταναλωτών – προστασία των καταναλωτών ως προς τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας[5],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 15ης Δεκεμβρίου 2015, με τίτλο «Η πορεία προς μια Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση»[6],

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (Α8-0161/2016),

1.  χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Νέα Συμφωνία για τους καταναλωτές ενέργειας»·

2.  υπογραμμίζει ότι η παρούσα έκθεση επικεντρώνεται αποκλειστικά στους οικιακούς καταναλωτές ενέργειας στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης· υπογραμμίζει ότι οι βιομηχανικοί καταναλωτές θα πρέπει να εξετάζονται σε χωριστό πλαίσιο·

3.  επισημαίνει ότι η εν εξελίξει ενεργειακή μετάβαση οδηγεί σε μετατόπιση από ένα ενεργειακό σύστημα που βασίζεται στην παραδοσιακή κεντρική παραγωγή ενέργειας προς ένα σύστημα που είναι περισσότερο αποκεντρωμένο, ενεργειακά αποδοτικό και ευέλικτο και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας·

4.  εφιστά την προσοχή στο κόστος που συνεπάγεται η μετάβαση σε έναν νέο σχεδιασμό της αγοράς σε ορισμένα κράτη μέλη· καλεί την Επιτροπή να λάβει δεόντως υπόψη το κόστος αυτό σε σχέση με την οικονομική προσιτότητα και την ανταγωνιστικότητα·

5.  υπενθυμίζει ότι τελικός στόχος θα πρέπει να είναι μια οικονομία που θα βασίζεται εξ ολοκλήρου στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πράγμα το οποίο μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, με την πλήρη αξιοποίηση της αρχής «ενεργειακή απόδοση / το πρώτο καύσιμο» και με την απόδοση προτεραιότητας στην εξοικονόμηση ενέργειας και σε μέτρα προοριζόμενα για την πλευρά της ζήτησης έναντι της πλευράς της προσφοράς, προκειμένου να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι που τέθηκαν με βάση τη συμφωνία του Παρισιού για συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5°, την ενεργειακή ασφάλεια, την ανταγωνιστικότητα και, κυρίως, χαμηλότερους λογαριασμούς για τους καταναλωτές·

6.  θεωρεί ότι, στο πλαίσιο αυτό, η Ενεργειακή Ένωση θα πρέπει να επικεντρώνεται στα συμφέροντα των σημερινών και μελλοντικών γενεών πολιτών και θα πρέπει:

α.  να παρέχει στους πολίτες σταθερή, οικονομικά προσιτή, αποδοτική και βιώσιμη ενέργεια καθώς και ενεργειακά αποδοτικά προϊόντα, υπηρεσίες και κτίρια υψηλής ποιότητας·

β.  να καθιστά τους πολίτες ικανούς να παράγουν, να καταναλώνουν, να αποθηκεύουν ή να εμπορεύονται τη δική τους ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές είτε ατομικά είτε συλλογικά, να λαμβάνουν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, να συμμετέχουν ενεργά στην αγορά ενέργειας μέσω των επιλογών τους ως καταναλωτών, και να τους παρέχει τη δυνατότητα να συμμετέχουν με ασφάλεια και σιγουριά στην ανταπόκριση στη ζήτηση· θεωρεί ότι, σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να συμφωνηθεί μια πρακτική κοινή αντίληψη του όρου «παραγωγοί-καταναλωτές» («prosumers») σε επίπεδο ΕΕ, μέσω μιας συμμετοχικής διαδικασίας υπό την καθοδήγηση της Επιτροπής·

γ.  να συμβάλλει στην εξάλειψη της ενεργειακής ένδειας·

δ.  να προστατεύει τους καταναλωτές από καταχρηστικές, μη ανταγωνιστικές και αθέμιτες πρακτικές των παραγόντων της αγοράς και να τους καθιστά ικανούς να ασκούν πλήρως τα δικαιώματά τους·

ε.  να δημιουργεί ευνοϊκούς όρους για τη διασφάλιση μιας εύρυθμα λειτουργούσας και ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς ενέργειας που θα παρέχει στους καταναλωτές επιλογές και διαφανή και σαφή πρόσβαση σε πληροφορίες·

7.  θεωρεί ότι η σταδιακή κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών ενέργειας για τους καταναλωτές θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το πραγματικό επίπεδο ανταγωνισμού στην αγορά στο πλαίσιο της στρατηγικής για την Ενεργειακή Ένωση, γεγονός το οποίο θα διασφαλίσει ότι οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς τιμές ενέργειας·

8.  θεωρεί ότι, ως γενική αρχή, η ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να οδηγήσει σε ένα περισσότερο αποδοτικό, διαφανές, βιώσιμο, ανταγωνιστικό, σταθερό και αποκεντρωμένο ενεργειακό σύστημα χωρίς αποκλεισμούς, το οποίο θα ωφελεί την κοινωνία στο σύνολό της, θα αυξάνει τη συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών και περιφερειακών φορέων και κοινοτήτων και θα τους καθιστά ικανούς να έχουν την κυριότητα ή την συγκυριότητα της παραγωγής, διανομής και αποθήκευσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ταυτόχρονα δε θα προστατεύει τις πλέον ευάλωτες ομάδες και θα διασφαλίζει ότι θα καθίστανται διαθέσιμα στις ομάδες αυτές τα οφέλη που προκύπτουν από τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης και την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές·

Προς μια εύρυθμα λειτουργούσα αγορά ενέργειας που είναι επωφελής για τους πολίτες

9.  θεωρεί ότι, μολονότι έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος, ο στόχος της τρίτης δέσμης μέτρων για την ενέργεια, ο οποίος συνίσταται στη δημιουργία μιας πραγματικά ανταγωνιστικής, διαφανούς και φιλικής προς τον καταναλωτή λιανικής αγοράς ενέργειας, δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα πλήρως σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως αποδεικνύεται από τα επίμονα υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης της αγοράς, τη μη αποτύπωση της μείωσης του κόστους χονδρικής στις τιμές λιανικής και τα χαμηλά επίπεδα αλλαγής προμηθευτή και ικανοποίησης των καταναλωτών·

10.  φρονεί, συνεπώς, ότι πρέπει να καθοριστούν ή να αναπτυχθούν από την Επιτροπή περαιτέρω δείκτες για τις εύρυθμα λειτουργούσες, φιλικές προς τον καταναλωτή ενεργειακές αγορές· υπογραμμίζει ότι οι δείκτες αυτοί θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, μεταξύ άλλων, τον οικονομικό αντίκτυπο της αλλαγής προμηθευτή ενέργειας για τους καταναλωτές ενέργειας, τα τεχνικά εμπόδια στην αλλαγή προμηθευτή ή προγράμματος, και το επίπεδο ενημέρωσης των καταναλωτών·

11.  υπογραμμίζει ότι οι ανοικτές, διαφανείς, ανταγωνιστικές και καλά ρυθμισμένες αγορές είναι σημαντικές για τη διατήρηση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα, την ενθάρρυνση της καινοτομίας, τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών και την άρση των εμποδίων σε καινοτόμα νέα επιχειρηματικά μοντέλα τα οποία μπορούν να προσφέρουν καλή σχέση ποιότητας-τιμής στους καταναλωτές, συμβάλλοντας έτσι στην ενδυνάμωσή τους και στην αποτροπή της ενεργειακής ένδειας·

12.  υπενθυμίζει ότι η δυνατότητα επιλογής των πελατών είναι περιορισμένη όσον αφορά τα δίκτυα διανομής λόγω της φύσης τους ως φυσικών μονοπωλίων, ότι δηλαδή οι πελάτες δεν μπορούν να αλλάξουν τον διαχειριστή συστήματος διανομής τους· υπογραμμίζει την ανάγκη για επαρκή έλεγχο της αγοράς των διαχειριστών δικτύων διανομής προκειμένου να προστατεύονται οι καταναλωτές από αιφνίδιες αυξήσεις στους λογαριασμούς ενέργειας, π.χ. με τον καθορισμό ενός νόμιμου μέγιστου ποσοστού για κάθε αύξηση·

13.  καλεί την Επιτροπή να αναλύσει το ζήτημα του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού και της φοροδιαφυγής στην αγορά ενέργειας, ιδίως από φυσικά μονοπώλια όπως διαχειριστές δικτύων διανομής·

14.  θεωρεί ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι το όφελος από την αύξηση του επιπέδου διασύνδεσης των εθνικών δικτύων δεν μεταφέρεται στους διαχειριστές συστημάτων διανομής, αλλά μετατρέπεται άμεσα σε οφέλη για τους τελικούς καταναλωτές· θεωρεί επιπλέον ότι η βελτίωση του επιπέδου διασύνδεσης των εθνικών δικτύων πρέπει να έχει θετικό αντίκτυπο στις τιμές ενέργειας για τους καταναλωτές και, ως εκ τούτου, πρέπει να αποφεύγεται η μετακύλιση των οφελών μόνο στους διαχειριστές συστημάτων διανομής·

15.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν απαρέγκλιτα την πλήρη εφαρμογή της τρίτης δέσμης μέτρων για την ενέργεια και ζητεί την αναθεώρησή της, υπό τη μορφή ενός ανασχεδιασμού της αγοράς ενέργειας, ώστε να ληφθούν υπόψη οι ακόλουθες συστάσεις σε σχέση με τους οικιακούς καταναλωτές:

α.  συνιστά να βελτιωθεί η συχνότητα των λογαριασμών κατανάλωσης ενέργειας καθώς και η διαφάνεια και σαφήνεια τόσο των λογαριασμών όσο και των συμβάσεων, προκειμένου να διευκολυνθεί η κατανόηση και η σύγκριση, καθώς και να περιλαμβάνονται ή να επισυνάπτονται στους λογαριασμούς κατανάλωσης ενέργειας συγκριτικά στοιχεία ομοτίμων καθώς και πληροφορίες σχετικά με την αλλαγή προμηθευτή· επιμένει ότι πρέπει να χρησιμοποιείται σαφής διατύπωση και να αποφεύγεται η χρήση τεχνικών όρων· ζητεί από την Επιτροπή να ορίσει εν προκειμένω ελάχιστες απαιτήσεις πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των βέλτιστων πρακτικών· υπογραμμίζει ότι τόσο τα πάγια τέλη όσο και οι φόροι και οι εισφορές θα πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς ως τέτοιοι στους λογαριασμούς, ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να τους διαχωρίζει εύκολα από το μεταβλητό κόστος που σχετίζεται με την κατανάλωση· υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τις ισχύουσες απαιτήσεις, οι προμηθευτές είναι υποχρεωμένοι να περιλαμβάνουν ή να επισυνάπτουν στους λογαριασμούς διευκρινίσεις σχετικά με τη συνεισφορά κάθε ενεργειακής πηγής στο συνολικό μείγμα καυσίμου του προμηθευτή κατά το προηγούμενο έτος με εύληπτο και σαφώς συγκρίσιμο τρόπο, συμπεριλαμβανομένης αναφοράς σχετικά με το πού μπορούν να βρεθούν πληροφορίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις όσον αφορά τις εκπομπές CO₂ και τα ραδιενεργά απόβλητα·

β.  συνιστά να δημιουργηθεί μια «υπηρεσία μιας στάσης» («one-stop shop») η οποία θα παρέχει όλες τις σχετικές πληροφορίες που θα διευκολύνουν τους καταναλωτές να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις·

γ.  επισημαίνει ότι οι προμηθευτές και οι διαχειριστές συστημάτων διανομής, δεδομένου ότι έχουν πρόσβαση στο ιστορικό της κατανάλωσης των νοικοκυριών, καθώς και οι διαχειριστές ανεξάρτητων εργαλείων σύγκρισης πρέπει να συνεργαστούν με τις ρυθμιστικές αρχές ενέργειας για να διερευνήσουν ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να παρέχουν προδραστικά στους καταναλωτές συγκρίσεις προσφορών, προκειμένου όλοι οι καταναλωτές, ακόμη και εκείνοι που δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο ή δεν διαθέτουν δεξιότητες χρήσης του Διαδικτύου, να μπορούν να διαπιστώνουν αν θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν χρήματα αλλάζοντας προμηθευτή·

δ.  συνιστά να αναπτυχθούν κατευθυντήριες γραμμές για τα εργαλεία σύγκρισης τιμών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ανεξάρτητα, επικαιροποιημένα και κατανοητά εργαλεία σύγκρισης· θεωρεί ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο ανάπτυξης συστημάτων πιστοποίησης που θα καλύπτουν όλα τα εργαλεία σύγκρισης τιμών, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (CEER)·

ε.  συνιστά να δημιουργηθούν νέες πλατφόρμες που θα λειτουργούν ως ανεξάρτητα εργαλεία σύγκρισης τιμών με στόχο να έχουν οι καταναλωτές μεγαλύτερη σαφήνεια όσον αφορά την τιμολόγηση· συνιστά να παρέχουν οι ανεξάρτητες αυτές πλατφόρμες με συγκρίσιμο τρόπο πληροφορίες στους καταναλωτές σχετικά με το ποσοστιαίο μερίδιο των χρησιμοποιούμενων πηγών ενέργειας και τους διάφορους φόρους, εισφορές και πρόσθετες χρεώσεις που περιέχονται στα τιμολόγια κατανάλωσης ενέργειας ώστε να μπορούν οι καταναλωτές να αναζητούν εύκολα καταλληλότερες προσφορές όσον αφορά την τιμή, την ποιότητα και τη βιωσιμότητα· επισημαίνει ότι τον ρόλο αυτό θα μπορούσαν να αναλάβουν υφιστάμενοι φορείς όπως εθνικές υπηρεσίες ενέργειας, ρυθμιστικές αρχές ή οργανώσεις καταναλωτών· συνιστά την ανάπτυξη τουλάχιστον ενός τέτοιου ανεξάρτητου εργαλείου σύγκρισης τιμών ανά κράτος μέλος·

στ.  συνιστά, προκειμένου να αυξηθεί ο ανταγωνισμός σε επίπεδο λιανικής μεταξύ των προμηθευτών, να καταρτιστούν κατευθυντήριες γραμμές από τα κράτη μέλη, κατόπιν διαβούλευσης με τους διαχειριστές εργαλείων σύγκρισης τιμών και ομάδων καταναλωτών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο σχεδιασμός διαφορετικών τιμολογίων από τους προμηθευτές επιτρέπει να γίνονται απλές συγκρίσεις και αποφεύγεται η σύγχυση των καταναλωτών·

ζ.  συνιστά να ενημερώνονται οι καταναλωτές, με πληροφόρηση που περιέχεται ή επισυνάπτεται στον λογαριασμό κατανάλωσης ενέργειας, σχετικά με το πλέον κατάλληλο και προνομιακό για αυτούς τιμολόγιο, βάσει του ιστορικού προτύπων κατανάλωσης, και να έχουν τη δυνατότητα οι καταναλωτές να επιλέξουν αυτό το τιμολόγιο, εφόσον το επιθυμούν, με τον απλούστερο δυνατό τρόπο· σημειώνει, λαμβανομένων υπόψη των χαμηλών ποσοστών αλλαγής προμηθευτή σε πολλά κράτη μέλη, ότι πολλά νοικοκυριά, ιδίως τα πλέον ευάλωτα, δεν συμμετέχουν στην αγορά ενέργειας και παραμένουν σε ακατάλληλα, παρωχημένα και ακριβά τιμολόγια·

η.  συνιστά να διερευνηθούν μέτρα που να διασφαλίζουν ότι οι τιμές λιανικής θα αποτυπώνουν καλύτερα τις τιμές χονδρικής και, ως εκ τούτου, θα αναστραφεί η τάση αύξησης του ποσοστού των σταθερών στοιχείων κόστους στους λογαριασμούς ενέργειας, ιδιαίτερα των φόρων και των εισφορών καθώς και, σε ορισμένες περιπτώσεις, των τελών δικτύου· συνιστά να εφαρμόζονται τα εν λόγω στοιχεία προοδευτικά· υπογραμμίζει τη διαφορά μεταξύ των επιπέδων εισφορών και φόρων που καταβάλλουν οι οικιακοί και βιομηχανικοί καταναλωτές·

16.  πιστεύει ακράδαντα ότι οι ιστότοποι και η ψηφιακή τιμολόγηση όλων των παρόχων ενέργειας θα πρέπει να είναι πλήρως προσβάσιμα για τα άτομα με αναπηρίες και να πληρούν τις σχετικές απαιτήσεις του ευρωπαϊκού προτύπου EN 301 549·

17.  τονίζει ότι οι διατάξεις για την αλλαγή προμηθευτή, όπως προβλέπονται στην τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια, θα πρέπει να εφαρμόζονται πλήρως από τα κράτη μέλη και ότι η εθνική νομοθεσία πρέπει να διασφαλίζει στους καταναλωτές το δικαίωμα να αλλάζουν προμηθευτή με γρήγορο, εύκολο και ανέξοδο τρόπο, και ότι η δυνατότητά τους να αλλάζουν προμηθευτή δεν θα πρέπει να εμποδίζεται από χρεώσεις ή κυρώσεις για την καταγγελία της σύμβασης· υπογραμμίζει ότι η εφαρμογή αυτού του δικαιώματος μέσω εποπτείας της αγοράς και αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων είναι ουσιαστική και στηρίζει τις συστάσεις «Γέφυρα προς το 2025» του Οργανισμού Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) σχετικά με την αλλαγή προμηθευτή·

18.  θεωρεί ότι θα πρέπει να προωθηθούν συστήματα μαζικής αλλαγής προμηθευτή και εκστρατείες προκειμένου να βοηθούνται οι καταναλωτές στην ανεύρεση καλύτερης ως προς την τιμή και την ποιότητα συμφωνίας· τονίζει ότι τα εν λόγω συστήματα πρέπει να είναι ανεξάρτητα, αξιόπιστα, διαφανή, ολοκληρωμένα και χωρίς αποκλεισμούς, ούτως ώστε να στοχεύουν και στα άτομα που συμμετέχουν λιγότερο· επισημαίνει ότι οι πλέον κατάλληλοι φορείς για να αναλάβουν τον ρόλο αυτό είναι οι τοπικές αρχές, οι ρυθμιστικές αρχές και οι οργανώσεις καταναλωτών, καθώς και άλλες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, προκειμένου να αποτραπούν οιεσδήποτε καταχρηστικές πρακτικές·

19.  τονίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν την ορθή εφαρμογή και επιβολή των διατάξεων των οδηγιών για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και τα δικαιώματα των καταναλωτών που σχετίζονται με τις κατ’ οίκον πωλήσεις, τις καταχρηστικές ρήτρες και τις αθέμιτες πρακτικές και τις επιθετικές τεχνικές εμπορίας, ώστε να προστατεύονται οι καταναλωτές ενέργειας, ιδιαίτερα οι πλέον ευάλωτοι· διαπιστώνει ότι οι καταγγελίες σχετικά με τις κατ’ οίκον πωλήσεις έχουν αυξηθεί σε αρκετά κράτη μέλη και ζητεί την απαγόρευση των εν λόγω πρακτικών·

20.  επιδοκιμάζει την πρόθεση της Επιτροπής να εξετάσει το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης διατάξεων που αφορούν ειδικά την ενέργεια στο παράρτημα του κανονισμού για τη συνεργασία σε θέματα προστασίας των καταναλωτών[7]·

Διασφάλιση ενός ενεργειακού συστήματος χωρίς αποκλεισμούς μέσω της ενδυνάμωσης των πολιτών ώστε να οικειωθούν την ενεργειακή μετάβαση, να παράγουν τη δική τους ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και να καταστούν ενεργειακά αποδοτικοί

21.  θεωρεί ότι, στο πλαίσιο ενός εύρυθμα λειτουργούντος ενεργειακού συστήματος, οι τοπικές αρχές, οι κοινότητες, οι συνεταιρισμοί, τα νοικοκυριά και τα άτομα καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, θα πρέπει να συμβάλουν ουσιαστικά στην ενεργειακή μετάβαση και θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να καταστούν παραγωγοί και προμηθευτές ενέργειας, εφόσον επιλέξουν να το πράξουν· επισημαίνει ότι, για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση έναν κοινό επιχειρησιακό ορισμό του όρου «παραγωγοί-καταναλωτές»·

22.  προτείνει τον ακόλουθο κοινό επιχειρησιακό ορισμό, προκειμένου να υπάρξει προδραστική συμβολή στην κάλυψη του υφιστάμενου κενού: παραγωγοί-καταναλωτές είναι οι ενεργοί καταναλωτές ενέργειας, όπως τα νοικοκυριά (συμπεριλαμβανομένων τόσο των ιδιοκτητών όσο και των ενοικιαστών), τα ιδρύματα και οι μικρές επιχειρήσεις που συμμετέχουν στην αγορά ενέργειας παράγοντας ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές είτε μόνοι τους είτε συλλογικά μέσω συνεταιρισμών, άλλων κοινωνικών επιχειρήσεων ή φορέων συγκέντρωσης· οι παραγωγοί-καταναλωτές μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ενεργειακή απόδοση και/ή να υποστηρίξουν τη διαχείριση του ενεργειακού συστήματος καθώς και την ενσωμάτωση μεταβαλλόμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο μέσω ανταπόκρισης στη ζήτηση· οι παραγωγοί-καταναλωτές συμβάλλουν στην επίτευξη του πλήρους δυναμικού της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω μεγιστοποίησης της ανάπτυξης φωτοβολταϊκών έργων, έργων αιολικής ενέργειας ή άλλων μορφών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε κατάλληλες αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των στεγών, και σε περιοχές της υπαίθρου χωρίς να έρχονται σε σύγκρουση με τον τομέα παραγωγής τροφίμων ή με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας·

23.  θεωρεί ότι είναι καίριας σημασίας να θεσπιστεί και να οριστεί ένα βασικό δικαίωμα αυτοπαραγωγής και αυτοκατανάλωσης και να καταρτιστεί ένα κοινό νομικό πλαίσιο για το δικαίωμα αποθήκευσης και πώλησης της πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας σε δίκαιη τιμή στο πλαίσιο μιας αναθεωρημένης οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές· θεωρεί, επιπλέον, ότι η πρόσβαση προτεραιότητας στο δίκτυο και η κατά προτεραιότητα κατανομή της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές όπως ορίζεται στην ισχύουσα οδηγία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές θα πρέπει να διατηρηθούν·

24.  θεωρεί ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν, βάσει δημόσιας διαβούλευσης, μια ενεργειακή στρατηγική για τους πολίτες και τις κοινότητες, περιγράφοντας στα εθνικά σχέδια δράσης που καταρτίζουν πώς προτίθενται να προωθήσουν μικρά και μεσαία έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενεργειακούς συνεταιρισμούς και πώς σκοπεύουν να τα εντάξουν στο νομοθετικό τους πλαίσιο, τις υποστηρικτικές πολιτικές τους και την προσβασιμότητα στην αγορά·

25.  καλεί τα κράτη μέλη να εισαγάγουν συστήματα καταμέτρησης της καθαρής ενέργειας για τη στήριξη της αυτοπαραγωγής και της συνεργατικής παραγωγής ενέργειας·

26.  ζητεί την εισαγωγή ενός νέου κεφαλαίου σχετικά με την ενέργεια για τους πολίτες και τις κοινότητες στο πλαίσιο της αναθεωρημένης οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα βασικά εμπόδια στην αγορά και τα διοικητικά εμπόδια και να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκότερο επενδυτικό περιβάλλον για την αυτοπαραγωγή και την αυτοκατανάλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές· θεωρεί ότι αυτό το νέο κεφάλαιο στο πλαίσιο της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές θα πρέπει να αποτελέσει το νομοθετικό πλαίσιο που θα ενισχύσει τη θέση των πολιτών και θα τους καταστήσει ενεργούς συμμετέχοντες στην αγορά ως επενδυτές και ενδιαφερόμενα μέρη· επισημαίνει ότι η ατομική αλλά και η συλλογική δράση πολιτών υπό τη μορφή κοινοτικών συνεταιρισμών ή ενώσεων για την ενέργεια έχει θεμελιώδη σημασία για την ενεργειακή μετάβαση, δεδομένου ότι η δράση αυτή συμβάλλει στη διαφοροποίηση των συμμετεχόντων στην αγορά και στην ενίσχυση της ενεργειακής δημοκρατίας, προωθεί την τοπική οικονομία και την απασχόληση με βιώσιμο τρόπο και μπορεί να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικό τρόπο σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, όπως η ενεργειακή ένδεια, σε τοπικό επίπεδο· θεωρεί ότι, συνολικά, διαδραματίζει καίριο ρόλο για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ενέργεια και το κλίμα και προωθεί την τοπική στήριξη για την ενεργειακή μετάβαση·

27.  εκτιμά ότι μια ουσιαστική αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτών θα είναι σημαντική για την επίτευξη της βέλτιστης ενεργειακής μετάβασης· θεωρεί εν προκειμένω ότι η παροχή κινήτρων και η πρόσβαση σε ποιοτική ενημέρωση έχουν καίρια σημασία και ζητεί από την Επιτροπή να συμπεριλάβει το θέμα αυτό σε μελλοντικές προτάσεις· θεωρεί ότι η εκπαίδευση, η κατάρτιση και οι ενημερωτικές εκστρατείες θα είναι σημαντικοί παράγοντες για να επιτευχθεί αλλαγή της συμπεριφοράς·

28.  θεωρεί ότι η περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαιο και οικονομική τεχνογνωσία, το σημαντικό αρχικό επενδυτικό κόστος και οι παρατεταμένες περίοδοι αποπληρωμής αποτελούν εμπόδια στη λήψη μέτρων για την αυτοπαραγωγή και την ενεργειακή απόδοση· ενθαρρύνει την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων, συλλογικών συστημάτων αγοράς και καινοτόμων χρηματοδοτικών μέσων που παρέχουν κίνητρα για αυτοπαραγωγή, αυτοκατανάλωση και μέτρα ενεργειακής απόδοσης για όλους τους καταναλωτές· θεωρεί ότι τούτο θα πρέπει να καταστεί σημαντικός στόχος για την ΕΤΕπ, το ΕΤΣΕ, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» και τα διαρθρωτικά ταμεία και ότι οι δημόσιοι φορείς και οι παράγοντες της αγοράς θα πρέπει να το αξιοποιήσουν πλήρως· επαναλαμβάνει ότι τα έργα θα πρέπει να χρηματοδοτούνται βάσει συγκριτικής ανάλυσης κόστους-αποτελεσματικότητας, λαμβανομένων παράλληλα υπόψη των εθνικών και ευρωπαϊκών στόχων και υποχρεώσεων για το κλίμα και την ενέργεια·

29.  ζητεί να θεσπιστούν σταθερά, επαρκή και αποδοτικά ως προς το κόστος συστήματα αμοιβών, προκειμένου να κατοχυρωθεί η ασφάλεια των επενδυτών και να αυξηθεί η αξιοποίηση μικρών και μεσαίων έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση των στρεβλώσεων της αγοράς· καλεί, στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως τις εξαιρέσεις για ενισχύσεις ήσσονος σημασίας («de minimis») που προβλέπονται από τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις του 2014· θεωρεί ότι τα τιμολόγια δικτύου και άλλα τέλη θα πρέπει να είναι διαφανή και να μην εισάγουν διακρίσεις και θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν πιστά τον αντίκτυπο του καταναλωτή στο δίκτυο, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να αποφεύγεται η διπλή χρέωση και να διασφαλίζεται επαρκής χρηματοδότηση για τη συντήρηση και την ανάπτυξη των δικτύων διανομής· εκφράζει τη λύπη του για τις αναδρομικές αλλαγές στα καθεστώτα στήριξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και για τη θέσπιση άδικων και τιμωρητικών φόρων ή τελών που εμποδίζουν τη συνέχιση της επέκτασης της αυτοπαραγωγής· υπογραμμίζει τη σημασία καλά σχεδιασμένων και ανθεκτικών στον χρόνο καθεστώτων στήριξης προκειμένου να αυξηθεί η ασφάλεια των επενδυτών, να επιτευχθεί καλύτερη σχέση κόστους/ωφέλειας και να αποφευχθούν τέτοιες αλλαγές στο μέλλον· τονίζει ότι οι παραγωγοί-καταναλωτές που παρέχουν στο δίκτυο ικανότητες αποθήκευσης θα πρέπει να ανταμείβονται·

30.  συνιστά να μειωθούν στο απόλυτο ελάχιστο οι διοικητικοί φραγμοί στη νέα ικανότητα αυτοπαραγωγής, ιδιαίτερα μέσω της άρσης των περιορισμών στην αγορά και στην πρόσβαση στο δίκτυο· προτείνει να μειωθούν και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες έγκρισης, π.χ. με την καθιέρωση μιας απλής απαίτησης κοινοποίησης, ενώ ταυτόχρονα θα εξακολουθούν να τηρούνται όλες οι νομικές απαιτήσεις και θα διασφαλίζεται η ενημέρωση των διαχειριστών των συστημάτων διανομής· προτείνει να συμπεριληφθούν στην αναθεώρηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ειδικές διατάξεις με σκοπό την άρση των εμποδίων και την προώθηση κοινοτικών/συνεταιριστικών καθεστώτων ενέργειας μέσω «υπηρεσιών μίας στάσης» που θα διεκπεραιώνουν τις άδειες έργων και θα παρέχουν οικονομική και τεχνική εμπειρογνωμοσύνη, και/ή μέσω ειδικών ενημερωτικών εκστρατειών σε τοπικό και κοινοτικό επίπεδο, καθώς και με την εξασφάλιση της πρόσβασης των παραγωγών-καταναλωτών σε εναλλακτικούς μηχανισμούς επίλυσης διαφορών·

31.  επισημαίνει ότι είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό, σταθερό και δίκαιο πλαίσιο για τους ενοικιαστές και όσους κατοικούν σε πολυκατοικίες, προκειμένου να μπορούν και αυτοί να επωφελούνται από τα μέτρα για τη συνιδιοκτησία, την αυτοπαραγωγή και την ενεργειακή απόδοση·

32.  καλεί την Επιτροπή να αυξήσει τη στήριξή της στο Σύμφωνο των Δημάρχων, στην πρωτοβουλία «Έξυπνες πόλεις και έξυπνες κοινότητες» και στις κοινότητες που χρησιμοποιούν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε ποσοστό 100%, προκειμένου να επεκταθούν και να αναπτυχθούν περαιτέρω ως εργαλείο για την προώθηση μέτρων για την αυτοπαραγωγή και την ενεργειακή απόδοση, την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, τη διευκόλυνση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών μεταξύ όλων των τοπικών αρχών, των περιφερειών και των κρατών μελών, και να διασφαλίσει ότι όλες οι τοπικές αρχές γνωρίζουν τις διαθέσιμες δυνατότητες χρηματοδοτικής στήριξης·

Προώθηση της ανάπτυξης της διαχείρισης της ανταπόκρισης στη ζήτηση

33.  τονίζει ότι, προκειμένου να παρασχεθούν κίνητρα για την ανταπόκριση στη ζήτηση, οι τιμές ενέργειας πρέπει να διαφέρουν μεταξύ των περιόδων αιχμής και εκτός αιχμής και, ως εκ τούτου, τάσσεται υπέρ της ανάπτυξης δυναμικής τιμολόγησης κατ’ επιλογή, υπό την προϋπόθεση διεξοδικής εκτίμησης των επιπτώσεών της σε όλους τους καταναλωτές· τονίζει την ανάγκη χρησιμοποίησης τεχνολογιών οι οποίες παρέχουν μηνύματα τιμών που επιβραβεύουν την ευέλικτη κατανάλωση, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να ανταποκρίνονται καλύτερα· θεωρεί ότι τα τιμολόγια πρέπει να είναι διαφανή, συγκρίσιμα και να εξηγούνται με σαφήνεια· συνιστά να αναλυθούν περαιτέρω τρόποι για τη θέσπιση και υλοποίηση προοδευτικών και μεταβλητών τιμολογιακών συστημάτων, με στόχο την παροχή κινήτρων για εξοικονόμηση ενέργειας, αυτοπαραγωγή, ανταπόκριση στη ζήτηση και ενεργειακή απόδοση· υπενθυμίζει στην Επιτροπή ότι, κατά την κατάρτιση των επικείμενων νομοθετικών προτάσεων, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η καθιέρωση της δυναμικής τιμολόγησης θα συμβαδίζει με παροχή αυξημένης πληροφόρησης στους καταναλωτές·

34.  θεωρεί ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν εύκολη και έγκαιρη πρόσβαση στα δεδομένα κατανάλωσής τους και στο σχετικό κόστος, προκειμένου να μπορούν να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις· σημειώνει ότι μόνο 16 κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί για μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση ευφυών μετρητών έως το 2020· θεωρεί ότι εκεί όπου εγκαθίστανται ευφυείς μετρητές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο που θα εγγυάται ότι θα τεθεί τέρμα στη χρέωση ανεξόφλητων λογαριασμών και ότι η εγκατάσταση θα είναι αποδοτική και οικονομικά προσιτή για όλους τους καταναλωτές, ιδιαίτερα για τους καταναλωτές που πλήττονται από ενεργειακή ένδεια· τονίζει ότι τα οφέλη που προκύπτουν από τους ευφυείς μετρητές θα πρέπει να επιμερίζονται δίκαια μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης του δικτύου και των χρηστών·

35.  τονίζει ότι η ανάπτυξη ευφυών τεχνολογιών διαδραματίζει καίριο ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση και μπορεί να βοηθήσει τους καταναλωτές να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος και να βελτιώσουν την ενεργειακή τους απόδοση· ζητεί να αναπτυχθούν ταχέως ΤΠΕ, μεταξύ άλλων, εφαρμογές κινητής υπηρεσίας, διαδικτυακές πλατφόρμες και συστήματα ηλεκτρονικής τιμολόγησης· τονίζει, ωστόσο, ότι η ανάπτυξη αυτή δεν πρέπει να αγνοεί τους πλέον ευάλωτους ή τους λιγότερο ενεργούς καταναλωτές ούτε να οδηγεί σε αύξηση των λογαριασμών τους, σε περίπτωση που δεν έχουν αξιοποιήσει άμεσα αυτές τις δυνατότητες· σημειώνει ότι στις ομάδες αυτές θα πρέπει να χορηγηθεί ειδική βοήθεια και ότι θα πρέπει να αποφευχθεί οιοσδήποτε «τεχνολογικός εγκλωβισμός» που θα μπορούσε να εμποδίσει την ικανότητα των καταναλωτών να επιλέγουν ελεύθερα ανάμεσα σε τιμές και προμηθευτές·

36.  υπογραμμίζει ότι είναι αναγκαίο να διευκολυνθεί η ανάπτυξη ευφυών δικτύων και συσκευών που θα αυτοματοποιούν τη διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης βάσει των μηνυμάτων των τιμών· σημειώνει ότι οι ευφυείς συσκευές πρέπει να διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας των δεδομένων και να είναι διαλειτουργικές, σχεδιασμένες προς όφελος του τελικού καταναλωτή και εξοπλισμένες με λειτουργίες που ενισχύουν την εξοικονόμηση ενέργειας και στηρίζουν την ανάπτυξη των αγορών ενεργειακών υπηρεσιών και τη διαχείριση της ζήτησης·

37.  τονίζει ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγουν ελεύθερα φορείς συγκέντρωσης και εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών ανεξάρτητα από τους προμηθευτές·

38.  υπογραμμίζει ότι η συλλογή, επεξεργασία και αποθήκευση δεδομένων των πολιτών τα οποία σχετίζονται με την ενέργεια θα πρέπει να τελούν υπό τη διαχείριση οντοτήτων που διαχειρίζονται την πρόσβαση σε δεδομένα με τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις και θα πρέπει να συμμορφώνονται με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την ιδιωτική ζωή και την προστασία των δεδομένων, το οποίο ορίζει ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να διατηρούν πάντα τον έλεγχο των προσωπικών τους δεδομένων και ότι τα δεδομένα θα πρέπει να παρέχονται σε τρίτους μόνον κατόπιν ρητής συγκατάθεσης των καταναλωτών· θεωρεί, επιπλέον, ότι οι πολίτες θα πρέπει να μπορούν να ασκούν τα δικαιώματα διόρθωσης και διαγραφής των προσωπικών τους δεδομένων·

Αντιμετώπιση των αιτίων της ενεργειακής ένδειας

39.  ζητεί την ενίσχυση του συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ για την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας μέσω της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και την ανάπτυξη ενός ευρέος, κοινού αλλά μη ποσοτικού ορισμού της ενεργειακής ένδειας, με εστίαση στην ιδέα ότι η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ενέργεια αποτελεί βασικό κοινωνικό δικαίωμα· παροτρύνει την Επιτροπή να δώσει προτεραιότητα σε μέτρα για την άμβλυνση της ενεργειακής ένδειας στις μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις και να υποβάλει ειδικό σχέδιο δράσης μέχρι τα μέσα του 2017·

40.  τονίζει ότι η βελτίωση της διαθεσιμότητας και της συλλογής δεδομένων έχει καθοριστική σημασία για την αξιολόγηση της κατάστασης και την αποτελεσματικότερη δυνατή στόχευση της βοήθειας σε πολίτες, νοικοκυριά και κοινότητες που πλήττονται από ενεργειακή ένδεια· τονίζει ότι οιεσδήποτε σημαντικές αλλαγές στην αγορά πρέπει να εκτιμώνται εκ των προτέρων με γνώμονα τον θετικό ή ουδέτερο αντίκτυπό τους στα ευάλωτα νοικοκυριά και να αξιολογούνται εκ των υστέρων με σκοπό να επιβεβαιωθούν αυτές οι αρχικές εκτιμήσεις ή, εφόσον χρειαστεί, να υλοποιηθούν πάραυτα διορθωτικά μέτρα·

41.  τονίζει τη σημασία της ενθάρρυνσης κάθε συνέργειας σε αυτόν τον τομέα – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μπορούν να αναπτυχθούν μεταξύ των τοπικών αρχών και των διαχειριστών συστημάτων διανομής, οι οποίοι είναι σε θέση να παρέχουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά το επίπεδο της ενεργειακής ένδειας και να εντοπίζουν καταστάσεις κινδύνου – με πλήρη σεβασμό των ευρωπαϊκών και εθνικών κανόνων για την προστασία των δεδομένων·

42.  θεωρεί ότι στο πλαίσιο διακυβέρνησης της Ενεργειακής Ένωσης θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στόχοι και η υποχρέωση υποβολής εκθέσεων από τα κράτη μέλη για την ενεργειακή ένδεια και ότι θα πρέπει να αναπτυχθεί μια «εργαλειοθήκη» ορθών πρακτικών·

43.  θεωρεί ότι τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης κατέχουν κεντρική θέση σε κάθε αποδοτική, από πλευράς κόστους, στρατηγική για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και της ευάλωτης θέσης των καταναλωτών και είναι συμπληρωματικά στις πολιτικές κοινωνικής ασφάλισης· ζητεί να ληφθούν μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι, στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση, ιδίως του άρθρου 7, η ενεργειακά αποδοτική ανακαίνιση των υφιστάμενων κτιρίων θα επικεντρώνεται περισσότερο στους πολίτες που πλήττονται από ενεργειακή ένδεια· προτείνει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να τεθεί στόχος μείωσης του αριθμού των ενεργειακά μη αποδοτικών κατοικιών μέχρι το 2030, με έμφαση στα μισθωμένα ακίνητα και τις κοινωνικές κατοικίες· θεωρεί ότι τα κτίρια που ανήκουν σε δημόσιες αρχές και χρησιμοποιούνται από αυτές θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα στον συγκεκριμένο τομέα·

44.  ζητεί τα κονδύλια της ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση και τη στήριξη της αυτοπαραγωγής να επικεντρώνονται περισσότερο σε καταναλωτές που πλήττονται από ενεργειακή ένδεια και έχουν χαμηλό εισόδημα και να αντιμετωπίζουν το ζήτημα του κατακερματισμού των κινήτρων μεταξύ ενοικιαστών και ιδιοκτητών·

45.  φρονεί ότι, τηρουμένων των διαφορετικών πρακτικών που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη, τα ορθά στοχευμένα κοινωνικά τιμολόγια είναι ζωτικής σημασίας για τους ευάλωτους πολίτες με χαμηλό εισόδημα και θα πρέπει, ως εκ τούτου, να προωθηθούν· θεωρεί ότι κάθε κοινωνικό τιμολόγιο αυτού του είδους θα πρέπει να είναι απολύτως διαφανές·

46.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

• [1]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2008)0306.
• [2]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2013)0344.
• [3]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2013)0088.
• [4]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2014)0065.
• [5]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2014)0342.
• [6]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2015)0444.
• [7]  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2004, σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, ΕΕ L 364 της 9.12.2004, σ. 1-11.

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (12.4.2016)

προς την Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας

σχετικά με μια Νέα Συμφωνία για τους καταναλωτές ενέργειας
(2015/2323(INI))

Συντάκτρια γνωμοδότησης: Kaja Kallas

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών καλεί την Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

1.  χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Νέα Συμφωνία για τους καταναλωτές ενέργειας»[1]· συμφωνεί με την Επιτροπή ότι πρέπει να καταργηθούν οι φραγμοί που εμποδίζουν τους καταναλωτές να διαχειρίζονται ορθά την κατανάλωσή τους και να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος·

2.  θεωρεί ότι η Ενεργειακή Ένωση[2] θα πρέπει να επικεντρώνεται στα συμφέροντα των πολιτών·

3.  εκφράζει τη βαθιά ανησυχία του διότι πέντε έτη μετά την ημερομηνία μεταφοράς της τρίτης δέσμης μέτρων ο στόχος της δημιουργίας μιας πραγματικά ανταγωνιστικής και φιλικής προς τον καταναλωτή λιανικής αγοράς, δεν έχει επιτευχθεί ακόμα, και ότι η ελευθέρωση και η ολοκλήρωση των ενεργειακών αγορών λιανικής, καθώς και ο διαχωρισμός των διαχειριστών δικτύου σε ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί, με αποτέλεσμα να είναι ανεπαρκής ο ανταγωνισμός, να υπάρχουν περιπτώσεις κατάχρησης δεσπόζουσας θέσεις, έλλειψη διαφάνειας και μικρότερη εκλογή προμηθευτών και υπηρεσιών·

4.  παροτρύνει την Επιτροπή να λάβει συγκεκριμένα μέτρα προκειμένου να συνδεθούν καλύτερα οι αγορές χονδρικής και λιανικής, έτσι ώστε να υπάρξει καλύτερη αποτύπωση της μείωσης του κόστους χονδρικής στις τιμές λιανικής και να επιτευχθεί η σταδιακή κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών, και να προωθηθεί η υπεύθυνη συμπεριφορά των καταναλωτών, με ενθάρρυνση των κρατών μελών να αναζητήσουν άλλα μέσα για την πρόληψη της ενεργειακής ένδειας· υπενθυμίζει ότι ο καθορισμός τιμών από την αγορά ωφελεί τους καταναλωτές· ζητεί τα τέλη δικτύου να καθοριστούν κατά τρόπο που να επιτρέπουν την εύλογη ανάκτηση του κόστους και να μην εμποδίζουν την εφαρμογή μέτρων ενεργειακής απόδοσης

5.  ζητεί να εφαρμοστεί πλήρως η τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος αλλαγής παρόχου ατελώς και της καλύτερης ενημέρωσης των καταναλωτών για τα δικαιώματά τους, και να ληφθούν περαιτέρω μέτρα προκειμένου να καταστεί πιο εύκολη και γρήγορη η αλλαγή παρόχου, μεταξύ άλλων με τη συντόμευση της περιόδου που απαιτείται για την αλλαγή παρόχου και με την καθιέρωση αποτελεσματικής και ασφαλούς φορητότητας δεδομένων, προκειμένου να αποφευχθεί ο εγκλωβισμός των καταναλωτών·

6.  υπογραμμίζει τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν συστήματα και εκστρατείες μαζικής αλλαγής προμηθευτή, εφόσον είναι ανεξάρτητες και χωρίς αποκλεισμούς, στο να βοηθούν τους καταναλωτές να βρίσκουν συμφωνίες με καλύτερους όρους, φτάνοντας σε εκείνους που συμμετέχουν λιγότερο στην αγορά και είναι τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά·

7.  καλεί την Επιτροπή να εξασφαλίσει την εφαρμογή της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές[3] και την καλύτερη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών των κρατών μελών που διερευνούν παρόμοιες πρακτικές· εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόθεση της Επιτροπής να εξετάσει το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης νόμων που αφορούν ειδικά την ενέργεια στο παράρτημα του κανονισμού για τη συνεργασία σε θέματα προστασίας των καταναλωτών[4]·

8.  τονίζει τη σημασία της πρόσβασης σε πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο όσον αφορά το ενεργειακό μείγμα και την κατανάλωση ενέργειας, καθώς και το συναφές κόστος, ούτως ώστε οι καταναλωτές να ελέγχουν καλύτερα την κατανάλωσή τους και την αποδοτική χρήση ενέργειας και να αυξηθεί η διαφάνεια και ο ανταγωνισμός στην αγορά ενέργειας· ζητεί κατά συνέπεια να αναπτυχθούν ταχέως ΤΠΕ, π.χ. εφαρμογές κινητών, διαδικτυακές πλατφόρμες, κόμβοι δεδομένων και έξυπνοι μετρητές, σε ένα σαφές πλαίσιο όσον αφορά την προστασία δεδομένων, την ασφάλεια και την πρόσβαση σε δεδομένα για όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι οι καταναλωτές διατηρούν τον έλεγχο των δεδομένων τους· ζητεί επιπλέον από την Επιτροπή να παρακολουθήσει την εφαρμογή της σύστασης 2012/148/ΕΕ σχετικά με τις προετοιμασίες για την εμπορική εξάπλωση των έξυπνων συστημάτων μέτρησης[5] και να εξασφαλίσει ότι δεν θα περιθωριοποιηθούν οι καταναλωτές που έχουν μικρότερη εξοικείωση με τις ψηφιακές τεχνολογίες·

9.  καλεί την Επιτροπή να λάβει περαιτέρω μέτρα προκειμένου να βελτιωθεί η συχνότητα των λογαριασμών κατανάλωσης ενέργειας και των συναφών μετρήσεων της κατανάλωσης, καθώς και η σαφήνεια και η διαφάνειά τους όσον αφορά τα είδη των πηγών ενέργειας, την κατανάλωση και την τιμολογιακή διάρθρωση, τη διεκπεραίωση αιτημάτων και καταγγελιών· ζητεί να θεσπιστούν κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ σχετικά με ανεξάρτητα, επικαιροποιημένα και εύχρηστα εργαλεία σύγκρισης τιμών, ιδίως προκειμένου να βελτιωθεί η διαφάνεια, η αξιοπιστία και ο ανταγωνισμός μεταξύ όλων των παραγόντων της αγοράς, και να γίνει πιο προσιτό και ευκολότερο για τους καταναλωτές να συγκρίνουν τις προσφορές, συμπεριλαμβανομένων των τύπων συμβάσεων, των τιμών και των τύπων ενεργειακών πηγών· ζητεί επίσης πρόσβαση όλων των καταναλωτών σε τουλάχιστον ένα εργαλείο σύγκρισης τιμών για τις ενεργειακές υπηρεσίες· πιστεύει επίσης ότι στους λογαριασμούς κατανάλωσης ενέργειας δεν πρέπει να περιλαμβάνονται φόροι και τέλη άσχετα με την ενέργεια· υπογραμμίζει ότι η σαφής μέση τιμή ανά kWh, συμπεριλαμβανομένων όλων των τελών και των φόρων, είναι απαραίτητη ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να συγκρίνουν σωστά την τρέχουσα χρέωση με άλλες πιθανές προσφορές τόσο της εταιρείας τους όσο και άλλων εταιρειών ενέργειας·

10.  πιστεύει ακράδαντα ότι οι ιστότοποι και η ψηφιακή τιμολόγηση όλων των παρόχων ενέργειας θα πρέπει να είναι πλήρως προσβάσιμα για τα άτομα με αναπηρίες και να πληρούν τις σχετικές απαιτήσεις του ευρωπαϊκού προτύπου EN 301 549·

11.  πιστεύει ότι βασικός στόχος της αναθεώρησης του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να είναι να εξασφαλιστούν επαρκείς επενδύσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και προσιτές τιμές και να δοθούν περισσότερες επιλογές στους καταναλωτές, καθώς και να βελτιωθεί η δυνατότητά τους να ελέγχουν τη συμμετοχή τους σε μια πλήρως λειτουργική και αποδοτική αγορά ενέργειας, ιδίως μέσω συμβάσεων με δυναμικές τιμές και άρσης των εμποδίων για την ιδιοπαραγωγή ενέργειας· ζητεί να εξασφαλιστούν η απλή πρόσβαση στην αγορά και η ευθύνη για την εξισορρόπηση ηλεκτρικής ενέργειας για τους παραγωγούς-καταναλωτές, η δίκαιη κατανομή του κόστους και του οφέλους και ένα υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	15.3.2016
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	32 2 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Carlos Coelho, Sergio Gaetano Cofferati, Lara Comi, Anna Maria Corazza Bildt, Daniel Dalton, Pascal Durand, Vicky Ford, Ildikó Gáll-Pelcz, Maria Grapini, Robert Jarosław Iwaszkiewicz, Liisa Jaakonsaari, Antonio López-Istúriz White, Marlene Mizzi, Eva Paunova, Marcus Pretzell, Virginie Rozière, Christel Schaldemose, Andreas Schwab, Olga Sehnalová, Ivan Štefanec, Catherine Stihler, Mylène Troszczynski, Anneleen Van Bossuyt, Marco Zullo
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Lucy Anderson, Biljana Borzan, Birgit Collin-Langen, Edward Czesak, Kaja Kallas, Julia Reda, Dariusz Rosati, Kerstin Westphal
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Petras Auštrevičius, Jane Collins

• [1]  COM(2015)339 τελικό.
• [2]  Aνακοίνωση της Επιτροπής, της 25ης Φεβρουαρίου 2015, σχετικά με «Στρατηγική πλαίσιο για μια ανθεκτική ενεργειακή ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή» (COM(2015)080 τελικό),
• [3]  Οδηγία 2005/29/EΚ, της 11ης Μαΐου 2005, για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές στην εσωτερική αγορά και για την τροποποίηση των οδηγιών 84/450/ΕΟΚ, 97/7/ΕΚ, 98/27/ΕΚ και 2002/65/ΕΚ και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004, ΕΕ L 149, 11.6.2005, σ. 22–39.
• [4]  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2004, σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, ΕΕ L 364 της 9.12.2004, σ. 1-11.
• [5]  ΕΕ L 73, 13.3.2012, σ. 9–22.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	21.4.2016
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	55 3 5
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Nicolas Bay, Xabier Benito Ziluaga, José Blanco López, David Borrelli, Jerzy Buzek, Pilar del Castillo Vera, Christian Ehler, Peter Eriksson, Ashley Fox, Adam Gierek, Theresa Griffin, Hans-Olaf Henkel, Eva Kaili, Kaja Kallas, Barbara Kappel, Krišjānis Kariņš, Seán Kelly, Jeppe Kofod, Jaromír Kohlíček, Miapetra Kumpula-Natri, Janusz Lewandowski, Ernest Maragall, Edouard Martin, Angelika Mlinar, Csaba Molnár, Nadine Morano, Dan Nica, Angelika Niebler, Morten Helveg Petersen, Carolina Punset, Michel Reimon, Herbert Reul, Paul Rübig, Algirdas Saudargas, Jean-Luc Schaffhauser, Sergei Stanishev, Dario Tamburrano, Claude Turmes, Vladimir Urutchev, Adina-Ioana Vălean, Henna Virkkunen, Martina Werner, Hermann Winkler, Flavio Zanonato, Carlos Zorrinho
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Soledad Cabezón Ruiz, Cornelia Ernst, Gerben-Jan Gerbrandy, Werner Langen, Olle Ludvigsson, Vladimír Maňka, Marian-Jean Marinescu, Marisa Matias, Clare Moody, Markus Pieper, Dominique Riquet, Theodor Dumitru Stolojan
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Isabella Adinolfi, Eleonora Evi, Zdzisław Krasnodębski, Jean Lambert, Andrew Lewer, Miroslav Mikolášik