ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: αξιολόγηση

17.11.2016 - (2016/2045(INI))

Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης
Εισηγητής: Salvatore Cicu

Διαδικασία : 2016/2045(INI)
Διαδρομή στην ολομέλεια
Διαδρομή του εγγράφου :  
A8-0341/2016
Κείμενα που κατατέθηκαν :
A8-0341/2016
Κείμενα που εγκρίθηκαν :

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: αξιολόγηση

(2016/2045(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 175 και το άρθρο 212 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 2002, για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης[1],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Ιανουαρίου 2013 σχετικά με την υλοποίηση και εφαρμογή του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης[2],

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 661/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαΐου 2014, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης[3],

–  έχοντας υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (COM(2013)0522)[4],

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής με τίτλο «Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ετήσια έκθεση 2010» (COM(2015)0502),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 5ης Σεπτεμβρίου 2002 σχετικά με τις καταστροφικές πλημμύρες στην Κεντρική Ευρώπη[5],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 8ης Σεπτεμβρίου 2005 σχετικά με τις φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές και πλημμύρες) στην Ευρώπη εκείνο το καλοκαίρι[6],

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο «Το μέλλον του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (COM(2011)0613),

–  έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών της 28ης Νοεμβρίου 2013 σχετικά με το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης[7],

–  έχοντας υπόψη τη διοργανική συμφωνία, της 2ας Δεκεμβρίου 2013, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση[8],

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Προϋπολογισμών και της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού (A8-0341/2016),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ) θεσπίστηκε με τον κανονισμό 2012/2002 ως απάντηση στις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν την Κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2012, αποτελεί ένα πολύτιμο μέσο που δίνει τη δυνατότητα στην ΕΕ να ανταποκρίνεται σε μείζονες φυσικές καταστροφές, και σε έκτακτες περιφερειακές καταστροφές, εντός της Ένωσης και σε χώρες που συμμετέχουν σε ενταξιακές διαπραγματεύσεις, και να επιδεικνύει την αλληλεγγύη της σε επιλέξιμες περιοχές και κράτη· λαμβάνοντας υπόψη ότι στηρίζει μόνο ενέργειες έκτακτης ανάγκης και ανάκαμψης, οι οποίες πραγματοποιούνται από κυβερνήσεις μετά από φυσικές καταστροφές, που έχουν άμεση επίπτωση στις ζωές των ανθρώπων, το φυσικό περιβάλλον ή την οικονομία σε δεδομένη πληγείσα περιοχή (μολονότι θα πρέπει να επισημανθεί ότι το 2005 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση με στόχο την έτι περαιτέρω επέκταση του αρχικού πεδίου εφαρμογής)·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, από τη θέσπισή του, το ΤΑΕΕ έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο, έχοντας κινητοποιήσει συνολικά 3,8 δισεκατομμύρια EUR για την αντιμετώπιση πάνω από 70 καταστροφών, σε 24 δικαιούχα κράτη μέλη και υπό ένταξη χώρες, και έχει χρησιμοποιηθεί σε απάντηση πληθώρας φυσικών φαινομένων, όπως σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές, καταιγίδες και, πιο πρόσφατα, φαινόμενα ξηρασίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΤΑΕΕ παραμένει ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα αλληλεγγύης της ΕΕ σε περιόδους ανάγκης·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μηχανισμός υπεβλήθη σε σημαντική αναθεώρηση το 2014 με στόχο: την βελτίωση και απλοποίηση των διαδικασιών, και την εξασφάλιση ταχύτερης ανταπόκρισης εντός έξι εβδομάδων από την υποβολή της αίτησης, τον επαναπροσδιορισμό του πεδίου εφαρμογής του, τη θέσπιση σαφών κριτηρίων σε σχέση με τις περιφερειακές καταστροφές και την ενίσχυση στρατηγικών πρόληψης καταστροφών και διαχείρισης κινδύνου, και την βελτίωση, ως εκ τούτου, της αποτελεσματικότητας της χρηματοδότησης επιχειρήσεων έκτακτης ανάγκης, όπως το έχει ζητήσει επανειλημμένως το Κοινοβούλιο επί σειρά ετών, καθώς επίσης τοπικές και περιφερειακές αρχές· λαμβάνοντας υπόψη ότι μια νέα αναθεώρηση του Ταμείου προβλέπεται στην πρόταση κανονισμού «Οmnibus»[9] που προτάθηκε από την Επιτροπή στις 14 Σεπτεμβρίου 2016 με στόχο την βελτίωση της ετοιμότητας και της αποτελεσματικότητας της χρηματοδότησης επιχειρήσεων έκτακτης ανάγκης·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το Κοινοβούλιο έχει στηρίξει σθεναρά τις προτάσεις αναθεώρησης, οι περισσότερες των οποίων είχαν ήδη συμπεριληφθεί σε παλαιότερα ψηφίσματά του·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αιτήσεις που ελήφθησαν πριν από τον Ιούνιο 2014 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του αναθεωρημένου κανονισμού) εξετάστηκαν υπό το πρίσμα του αρχικού κανονισμού, ενώ οι αιτήσεις που ελήφθησαν έκτοτε έχουν εξεταστεί υπό το πρίσμα του αναθεωρημένου κανονισμού·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επενδύσεις στην πρόληψη φυσικών καταστροφών είναι υψίστης σημασίας ως απάντηση στην κλιματική αλλαγή· λαμβάνοντας υπόψη ότι σημαντικά ποσά χρηματοδότησης της ΕΕ έχουν διατεθεί για επενδύσεις στην πρόληψη φυσικών καταστροφών και σε στρατηγικές διαχείρισης κινδύνου, ιδίως στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ)·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση που τα διαθέσιμα κονδύλια για ένα δεδομένο έτος δεν επαρκούν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι πιστώσεις του επόμενου έτους, λαμβανομένου υπόψη του ετήσιου ανώτατου ορίου προϋπολογισμού του Ταμείου για το έτος στο οποίο συνέβη η καταστροφή καθώς επίσης και για το επόμενο έτος·

1.  υπενθυμίζει ότι από τη θέσπισή του το 2002, το ΤΑΕΕ αποτέλεσε σημαντική πηγή χρηματοδότησης για τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις, απαλύνοντας τις συνέπειες των φυσικών καταστροφών που πλήττουν όλη την Ευρώπη, από πλημμύρες έως σεισμούς και δασικές πυρκαγιές, και έχει χρησιμεύσει ως ένα μέσο για να επιδείξει η Ευρώπη την αλληλεγγύη της στις πληγείσες περιοχές· τονίζει ότι το ΤΑΕΕ, όσον αφορά τους πολίτες, αποτελεί μία από τις πλέον συγκεκριμένες και απτές μορφές υποστήριξης που μπορεί να παράσχει η ΕΕ στις τοπικές κοινότητες·

2.  τονίζει ότι από τη σύσταση του ΤΑΕΕ, οι φυσικές καταστροφές στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αυξηθεί σημαντικά σε αριθμό, σοβαρότητα και ένταση λόγω της κλιματικής αλλαγής· εμμένει, ως εκ τούτου, στην προστιθέμενη αξία ενός ισχυρού και ευέλικτου μηχανισμού για την επίδειξη αλληλεγγύης και την εξασφάλιση κατάλληλης, ταχείας και ουσιαστικής αρωγής στους πολίτες που έχουν πληγεί από μείζονες φυσικές καταστροφές·

3.  υπενθυμίζει ότι το ΤΑΕΕ χρηματοδοτείται εκτός του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με μέγιστη κατανομή ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ (τιμές του 2011), και ότι, παρά την προβλεπόμενη ευελιξία (μεταφορά N+1), υπάρχει κίνδυνος, κάθε έτος, σημαντικά ποσά να μείνουν αχρησιμοποίητα· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, την μερική καταγραφή στον προϋπολογισμό των ετήσιων χρηματοδοτικών πιστώσεων που προβλέπονται στον προτεινόμενο κανονισμό Omnibus, με σκοπό την επιτάχυνση της διαδικασία κινητοποίησης και την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη και αποτελεσματική ανταπόκριση στους πολίτες που έχουν πληγεί από καταστροφή·

4.  επισημαίνει ότι η χρήση του ετήσιου ορίου αποδεικνύει ότι το ετήσιο επίπεδο πιστώσεων, μετά την έναρξη της νέας περιόδου προγραμματισμού του ΠΔΠ, επαρκεί·

5.  τονίζει τη σημασία της αναθεώρησης του 2014, με την οποία κατέστη δυνατή η αντιμετώπιση του αδιεξόδου στο Συμβούλιο, και αποτελούσε καθυστερημένη αντίδραση στις επανειλημμένες εκκλήσεις του Κοινοβουλίου για καλύτερη δυνατότητα ανταπόκρισης και αποτελεσματικότητα της βοήθειας προκειμένου να διασφαλισθεί μια ταχεία και διαφανής ανταπόκριση και παροχή συνδρομής προς τους πολίτες που έχουν πληγεί από μείζονες φυσικές καταστροφές· επιδοκιμάζει επιπλέον, την πρόσφατη πρόταση Omnibus, η οποία εισάγει νέες διατάξεις από άποψη απλοποίησης και ευκολότερης κινητοποίησης της χρηματοδότησης·

6.  τονίζει τα κύρια στοιχεία της μεταρρύθμισης, όπως: την εισαγωγή προκαταβολικών πληρωμών, βάσει των οποίων διατίθεται μετά από αίτημα έως και 10% του ποσού της προβλεπόμενης οικονομικής συνεισφοράς, σύντομα μετά την κατάθεση στην Επιτροπή της αίτησης χρηματοδοτικής συνεισφοράς εκ μέρους του Ταμείου (με ανώτατο όριο τα 30 εκατομμύρια EUR)· την επιλεξιμότητα δαπανών που συνδέονται με την προετοιμασία και την εφαρμογή των δράσεων εκτάκτου ανάγκης και αποκατάστασης (μια σημαντική απαίτηση του Κοινοβουλίου)· την παράταση των προθεσμιών για την υποβολή αίτησης εκ μέρους των δικαιούχων κρατών μελών (12 εβδομάδες μετά την καταγραφή των πρώτων ζημιών) και για την εκπόνηση του σχεδίου (18 μήνες)· τη θέσπιση προθεσμίας έξι μηνών για την απάντηση της Επιτροπής στις αιτήσεις· νέες διατάξεις για την πρόληψη των φυσικών καταστροφών· και βελτιώσεις στις διαδικασίες όσον αφορά τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση·

7.  τονίζει, ωστόσο, ότι, παρά την εισαγωγή μηχανισμού προκαταβολικών πληρωμών ταχύτερου σε σύγκριση με τη συνήθη διαδικασία, οι δικαιούχοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω του συνολικού χρόνου της διαδικασίας από την αίτηση μέχρι την καταβολή του τελικού ποσού της συνεισφοράς· τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη υποβολής της αίτησης, το συντομότερο δυνατό μετά την καταστροφή, καθώς επίσης την ανάγκη για περαιτέρω βελτιώσεις στο στάδιο της εκτίμησης, και στα μετέπειτα στάδια, προκειμένου να διευκολυνθεί η εκτέλεση των πληρωμών· είναι της άποψης ότι οι νέες διατάξεις Omnibus που προτάθηκαν σε σχέση με το ΤΑΕΕ μπορεί να συμβάλλουν σε ταχύτερη κινητοποίηση, προκειμένου να μπορούν να καλυφθούν οι πραγματικές ανάγκες· τονίζει επίσης ότι τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν τις διοικητικές διαδικασίες τους με σκοπό την επιτάχυνση της κινητοποίησης βοήθειας για πληγείσες περιοχές και κράτη· προτείνει, επιπλέον, με στόχο πιθανές βελτιώσεις σε μελλοντική μεταρρύθμιση, την εισαγωγή απαίτησης για υποχρεωτικά επικαιροποιημένα εθνικά σχέδια για τη διαχείριση καταστροφών, καθώς και την απαίτηση παροχής πληροφοριών σχετικά με την προετοιμασία συμφωνιών για συμβάσεις έκτακτης ανάγκης·

8.  ζητεί εξίσου από τα κράτη μέλη να βελτιώσουν τα μέσα τους επικοινωνίας και συνεργασίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, τόσο κατά την αξιολόγηση των επιλέξιμων ζημιών για τις οποίες ζητείται η οικονομική στήριξη του ΤΑΕΕ και κατά την προετοιμασία των αιτήσεων, όσο και κατά την εκπόνηση σχεδίων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών, διασφαλίζοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της βοήθειας της Ένωσης επί τόπου και την προώθηση βιώσιμων λύσεων· θεωρεί, επιπλέον, ότι η στήριξη του ΤΑΕΕ θα πρέπει να ανακοινώνεται στο ευρύ κοινό· καλεί τις ενδιαφερόμενες αρχές να βελτιώσουν την επικοινωνία και να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη στήριξη του ΤΑΕΕ χωρίς να δημιουργούν πρόσθετες διοικητικές επιβαρύνσεις·

9.  τονίζει τη σημασία να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων εφαρμόζονται τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, με σκοπό τον εντοπισμό και τη διάδοση των βέλτιστων πρακτικών και των διδαγμάτων που αντλούνται όσον αφορά τις συμβάσεις σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης·

10.  επικροτεί την διασαφήνιση εκ μέρους της Επιτροπής των κανόνων για την επιλεξιμότητα των περιφερειακών φυσικών καταστροφών, αλλά τονίζει ότι η τελική συμφωνία μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου διατηρεί ως όριο επιλεξιμότητας το 1,5% του περιφερειακού ΑΕΠ, όπως προέβλεπε η πρόταση της Επιτροπής, παρά τις προσπάθειες του Κοινοβουλίου να μειωθεί στο 1%· σημειώνει ότι λήφθηκε υπόψη η ευπάθεια των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, καθώς το όριο μειώθηκε στο 1%·

11.  αναγνωρίζει ότι το Ταμείο καλύπτει τις μη ασφαλισμένες ζημίες, ενώ δεν αποζημιώνει τις ιδιωτικές απώλειες· τονίζει ότι μακροπρόθεσμες δράσεις, όπως η βιώσιμη ανασυγκρότηση ή οι δραστηριότητες οικονομικής ανάπτυξης και πρόληψης δικαιούνται χρηματοδότηση μέσω άλλων μέσων της Ένωσης, ιδίως των ΕΔΕΤ·

12.  καλεί τα κράτη μέλη να βελτιστοποιήσουν τη χρήση των υφιστάμενων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, ιδίως των πέντε ΕΔΕΤ, για επενδύσεις για την πρόληψη φυσικών καταστροφών, και τονίζει ότι είναι σημαντικό να αναπτυχθούν συνέργειες μεταξύ των διαφόρων ταμείων της Ένωσης και των πολιτικών με στόχο την πρόληψη των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών και, σε περιπτώσεις όπου το ΤΑΕΕ ενεργοποιείται, να διασφαλισθεί η σταθεροποίηση και μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη των έργων ανοικοδόμησης· υποστηρίζει ότι, όταν πρέπει να χρησιμοποιηθεί το ΤΑΕΕ, το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος θα πρέπει να δεσμευτεί επίσημα να εκτελεί όλα τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη των καταστροφών και την βιώσιμη ανασυγκρότηση των περιοχών που έχουν πληγεί· ζητεί, σε περίπτωση ενεργοποίησης των συνεργιών, τη μέγιστη δυνατή γραφειοκρατική απλούστευση της διαδικασίας αξιοποίησης των εν λόγω συνδυασμένων κονδυλίων

13.  υπογραμμίζει, συνεπώς, ότι πρέπει να επιταχυνθούν οι προσπάθειες για επενδύσεις με στόχο τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα μέτρα πρόληψης κατά τη στήριξη της ανασυγκρότησης και της αναδάσωσης στο πλαίσιο του ΤΑΕΕ· θεωρεί ότι η πρόληψη πρέπει να καταστεί οριζόντιο καθήκον, και προτείνει τη λήψη προληπτικών μέτρων σύμφωνα με την οικοσυστημική προσέγγιση στο πλαίσιο του μετριασμού των επιπτώσεων μιας καταστροφής βάσει του ΤΑΕΕ· ζητεί, επιπλέον, από τα κράτη μέλη να εκπονήσουν στρατηγικές πρόληψης και διαχείρισης του κινδύνου, λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι πολλές φυσικές καταστροφές σήμερα αποτελούν άμεση συνέπεια της ανθρώπινης δραστηριότητας·

14.  τονίζει τη σημασία της εξασφάλισης της μέγιστης δυνατής διαφάνειας κατά την ανάθεση, τη διαχείριση και την υλοποίηση του ΤΑΕΕ· θεωρεί σημαντικό να εξακριβώνεται εάν οι επιδοτήσεις του ΤΑΕΕ χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, προκειμένου να εντοπίζονται, να αναπτύσσονται και να ανταλλάσσονται οι βέλτιστες πρακτικές και τα διδάγματα που αντλήθηκαν· καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τη διαφάνεια και να διασφαλίσουν την πρόσβαση του κοινού στις πληροφορίες καθ’ όλη τη διαδικασία κινητοποίησης της συνδρομής, από την υποβολή της αίτησης έως την ολοκλήρωση του έργου· ζητεί επίσης μια ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) σχετικά με την λειτουργία του ΤΑΕΕ, κυρίως λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η τελευταία διαθέσιμη έκθεση είναι πριν από την αναθεώρηση του κανονισμού ΤΑΕΕ το 2014·

15.  επισημαίνει ότι το 2014 παρελήφθησαν 13 νέες αιτήσεις και εφιστά την προσοχή στην ιδιαίτερη κατάσταση εκείνης της χρονιάς και, συγκεκριμένα, έξι από αυτές εξετάστηκαν βάσει του παλαιότερου κανονισμού, ενώ οι υπόλοιπες επτά αιτήσεις εξετάστηκαν σύμφωνα με τον αναθεωρημένο κανονισμό·

16.  υπενθυμίζει ότι δύο αιτήσεις απορρίφθηκαν το 2014 βάσει του προηγούμενου κανονισμού ΤΑΕΕ, με την αιτιολογία ότι οι υπό εξέταση καταστροφές δεν μπορούσαν να θεωρηθούν «τεράστιες καταστροφές» παρά τη σοβαρότητα των προκληθεισών ζημιών και τις άμεσες επιπτώσεις τους στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των αντίστοιχων περιφερειών, και επιδοκιμάζει, ως εκ τούτου, τις διευκρινίσεις που έγιναν για το θέμα αυτό στον αναθεωρημένο κανονισμό ΤΑΕΕ· προτείνει, εντούτοις, όσον αφορά τις μελλοντικές μεταρρυθμίσεις, και λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα επαναπροσδιορισμού των περιφερειακών φυσικών καταστροφών, να επιτραπεί η υποβολή ενιαίας αίτησης από κοινού από διάφορα επιλέξιμα κράτη που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές σε διασυνοριακό επίπεδο, η αιτία των οποίων είναι η ίδια και οι επιπτώσεις συμπίπτουν χρονικά, και ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι έμμεσες ζημίες κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων·

17.  καλεί την Επιτροπή, υπό το πρίσμα των μελλοντικών μεταρρυθμίσεων, να λάβει υπόψη το ενδεχόμενο αύξησης του κατωτάτου ορίου των προκαταβολών από 10 % σε 15 %, καθώς και συντόμευσης των προθεσμιών όσον αφορά την εξέταση των αιτήσεων από έξι σε τέσσερις εβδομάδες· καλεί επίσης την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα θέσπισης του κατώτατου ορίου επιλεξιμότητας για περιφερειακή φυσική καταστροφή στο 1 % του ΑΕγχΠ της περιφέρειας, και να λάβει υπόψη, κατά την εξέταση των αιτήσεων, το επίπεδο κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης των περιοχών που επλήγησαν·

18.  επαναλαμβάνει την ανάγκη να εξεταστεί το κατά πόσον μπορούν να χρησιμοποιηθούν νέοι δείκτες πέραν του ΑΕγχΠ, όπως ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης και ο περιφερειακός δείκτης κοινωνικής ανάπτυξης·

19.  εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι οι επτά αιτήσεις συνδρομής που παρελήφθησαν στο πλαίσιο των αναθεωρημένων κανόνων έγιναν δεκτές από την Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων που εγκρίθηκαν στα τέλη του 2014, αλλά για τις οποίες οι πιστώσεις έπρεπε να μεταφερθούν στο 2015, όπως αναφέρεται στην ετήσια έκθεση του 2015 του ΤΑΕΕ· υπενθυμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι το 2015 ήταν το πρώτο πλήρες έτος εφαρμογής σύμφωνα με τους αναθεωρημένους κανόνες, και ότι η ανάλυση δείχνει ότι οι νομικές διασαφηνίσεις που εισήχθησαν με τη μεταρρύθμιση εξασφάλισαν επιτυχή έκβαση στις αιτήσεις, πράγμα που δεν συνέβαινε με τις παλαιότερες διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες περίπου τα δύο τρίτα των αιτήσεων συνδρομής για περιφερειακές καταστροφές είχαν κριθεί μη επιλέξιμες·

20.  εκφράζει την αποδοκιμασία του για την υπερβολική διάρκεια των διαδικασιών εξέτασης των εκθέσεων εφαρμογής και ολοκλήρωσης βάσει του παλαιότερου κανονισμού, και προσβλέπει στην πιο αποτελεσματική και διαφανή, υπό το πρίσμα του αναθεωρημένου κανονισμού, ολοκλήρωση, και κατά τρόπον ώστε να διασφαλίζονται τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης·

21.  τονίζει, επιπλέον, ότι το άρθρο 11 του τροποποιηθέντος κανονισμού παρέχει στην Επιτροπή και στο ΕΕΣ την εξουσία λογιστικού ελέγχου και επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) να διενεργεί έρευνες, εφόσον είναι αναγκαίο·

22.  καλεί την Επιτροπή και το Ελεγκτικό Συνέδριο να αξιολογήσουν τη λειτουργία του TAΕΕ πριν από τη λήξη της τρέχουσας πολυετούς δημοσιονομικής περιόδου·

23.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, καθώς και στα κράτη μέλη και στις περιφερειακές αρχές τους.

  • [1]  ΕΕ C 311 της 14.11.2002, σ. 3.
  • [2]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2013)0003.
  • [3]  ΕΕ L 189 της 27.6.2014, σ. 143.
  • [4]  ΕΕ C 170 της 5.6.2014, σ. 45.
  • [5]  ΕΕ C 272E της 13.11.2003, σ. 471.
  • [6]  ΕΕ C 193E της 17.8.2006, σ. 322.
  • [7]  ΕΕ C 114 της 15.4.2014, σ. 48.
  • [8]  ΕΕ C 373 της 20.12.2013, σ. 1.
  • [9]  COM(2016)0605, 2016/0282(COD), Βρυξέλλες, 14.9.2016.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2012/2002) σε συνέχεια των τραγικών πλημμυρών του 2002. Αποτελεί άμεση έκφραση αλληλεγγύης της Ένωσης προς τις χώρες που πλήγηκαν από μείζονες φυσικές καταστροφές. Απευθύνεται όχι μόνο στα κράτη μέλη, αλλά και στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Ο αρχικός κανονισμός αναθεωρήθηκε το 2014 προκειμένου να βελτιωθεί η ανταπόκριση στους προβληματισμούς των δικαιούχων και να επιταχυνθεί η επεξεργασία των αιτήσεων των πληγεισών χωρών, καθώς και να συμπεριληφθεί η ξηρασία στον κατάλογο των καλυπτόμενων καταστροφών (κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 667/2014).

Το ΤΑΕΕ μπορεί να συντρέξει τα κράτη μέλη εφόσον το σύνολο των άμεσων προκληθέντων ζημιών εξ αιτίας φυσικής καταστροφής υπερβαίνει τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ (τιμές του 2011) ή το 0,6% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) της χώρας. Υπάρχουν, επίσης, διατάξεις για την αντιμετώπιση ελασσόνων περιφερειακών καταστροφών (1,5% του ΑΕΠ της περιφέρειας ή 1% αν πρόκειται για εξόχως απόκεντρη περιφέρεια).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον Οκτώβριο 2015 έκθεση σχετικά με την αξιοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ) για το 2014. Η εν λόγω έκθεση παρουσιάζει την ιδιαίτερη κατάσταση του ΤΑΕΕ κατά το 2014. Επιπλέον, παρέχει την ευκαιρία να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη λειτουργία αυτού του μηχανισμού αλληλεγγύης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον η επιτροπή περιφερειακής ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποφάσισε να εκπονήσει έκθεση πρωτοβουλίας.

Είναι, όντως, αδύνατον να προβλεφθούν όλες οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και κάθε είδους καταστροφή. Υπάρχει, ωστόσο, πάντα η δυνατότητα βελτίωσης του τρόπου αντιμετώπισης των επιπτώσεών τους. Η αντιμετώπιση μιας καταστροφής διενεργείται πάντοτε σε στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι εκείνο της απόγνωσης, της συνειδητοποίησης της δύναμης της φύσης και της ανημποριάς έναντι των στοιχείων της φύσης. Ακολουθεί η αλληλοβοήθεια γειτόνων αλλά και η παροχή αρωγής από εθνικές και διεθνείς υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Ο εισηγητής θα ήθελε, όμως, να δώσει βάρος στο τρίτο και τέταρτο στάδιο διότι, μετά την αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων, τα θύματα έχουν να επιδιορθώσουν ζημιές, και δη σε βάθος χρόνου.

Ο εισηγητής θα εξετάσει διάφορες πτυχές της διαχείρισης του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα ήθελε να εστιάσει στην ταχύτητα παρέμβασης του ΤΑΕΕ, καθώς και σε μια απαραίτητη πολιτική πρόληψης, η οποία συμβαδίζει με την απαραίτητη συμπληρωματικότητα μεταξύ του ΤΑΕΕ και των άλλων ευρωπαϊκών μηχανισμών, ιδίως την πολιτική συνοχής. Ο εισηγητής επιθυμεί να εστιάσει εξίσου στην αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ εθνικού επιπέδου και των περιφερειακών ή τοπικών αρχών.

Ταχύτητα ανταπόκρισης

Δεδομένου ότι είναι απρόβλεπτη, μια φυσική καταστροφή όχι μόνο φέρνει τους πληγέντες πληθυσμούς σε κατάσταση αγωνίας, αλλά θέτει επί σκηνής και το ζήτημα της ταχύτητας ανάληψης δράσης εκ μέρους των δημόσιων αρχών, οι οποίες πρέπει να ανταπεξέλθουν σε απρόβλεπτες δαπάνες.

Όταν ιδρύθηκε το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο νομοθέτης είχε προβλέψει συγκεκριμένη προθεσμία 10 εβδομάδων για την υποβολή των φακέλων. Τούτο θα επέτρεπε στις τοπικές και περιφερειακές αρχές να εκκινήσουν τη διαδικασία. Ωστόσο, κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ΤΑΕΕ, έγινε σαφές ότι η περίοδος αυτή ήταν υπερβολικά σύντομη. Η μεταρρύθμιση του κανονισμού το 2014 παράτεινε την προθεσμία υποβολής των φακέλων σε 12 εβδομάδες. Εκ πρώτης όψεως, τούτο δεν ευθυγραμμίζεται με το αίτημα του εισηγητή. Ωστόσο, οι τοπικές αρχές δεν είχαν σε πολλές περιπτώσεις επαρκές χρονικό περιθώριο για την ορθή προετοιμασία των φακέλων τους. Κατά συνέπεια, αυτή η παράταση δεν είναι αντιφατική καθώς επιτρέπει στους τοπικούς αρμόδιους να προετοιμάσουν καλύτερα τους φακέλους.

Ο εισηγητής επιθυμεί να τονίσει ότι η ταχύτητα εξέτασης των φακέλων είναι υψηλής σημασίας από τη στιγμή που θα υποβληθεί ο πλήρης φάκελος (το πολύ 12 εβδομάδες). Στη συνέχεια, όλα τα κλιμάκια λήψης αποφάσεων οφείλουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά, είτε πρόκειται για κράτος μέλος είτε για υπηρεσίες της Επιτροπής, προκειμένου να αποδεσμευθεί γρήγορα η χρηματοδοτική στήριξη.

Θα πρέπει να αποφύγουμε καταστάσεις όπου τα θύματα νιώθουν εγκαταλειμμένα από τη στιγμή της παρέμβασης έκτακτης ανάγκης έως τη διάθεση των κονδυλίων του ΤΑΕΕ.

Η ανάγκη έχει γίνει ακόμα πιο επιτακτική δεδομένου ότι πολλές φορές τα τελευταία χρόνια οι μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές έπλητταν τις χώρες της νότιας και νοτιοανατολικής Ευρώπης, οι οποίες είχαν ήδη δοκιμαστεί λόγω της οικονομικής κρίσης. Για παράδειγμα, στη Σαρδηνία μόνο, 16 άτομα έχασαν τη ζωή τους ενώ 1.700 υπέστησαν λίγο πολύ μεγάλες συμφορές μετά τις πλημμύρες του Νοεμβρίου 2016. Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης που παρεμβαίνουν αμέσως επιτρέπουν να περιοριστούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι ολέθριες συνέπειες των καταστροφών. Στη συνέχεια, ο νομοθέτης είναι που φέρει την ευθύνη για την παροχή στήριξης σε νομοθετικό επίπεδο έτσι ώστε να προσαρμόζονται καταλλήλως οι διαδικασίες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαδραματίζει στο πλαίσιο αυτό σημαντικό ρόλο για την αποφυγή καταστάσεων όπως εκείνη που προέκυψε στην Κροατία το 2013, όπου το πράσινο φως δόθηκε 7 ολόκληρους μήνες μετά την υποβολή του φακέλου. Μια επείγουσα κατάσταση πρέπει να αντιμετωπίζεται με επείγουσες διαδικασίες. Στην προκειμένη, πέρασε ενάμισης χρόνος μέχρι να φτάσουν τα κονδύλια στα χέρια των δικαιούχων.

Επιβάλλεται σε τέτοιες περιπτώσεις ένας καλός συντονισμός, αλλά και η πραγματοποίηση εργασιών εκ των προτέρων και εκ των υστέρων.

Πρόληψη και συμπληρωματικότητα

Όταν λαμβάνει χώρα μια καταστροφή, είναι συχνά πολύ αργά για προληπτικά μέτρα. Πρέπει, ωστόσο, να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του επόμενου σταδίου. Η επανόρθωση των κατεστραμμένων έργων ή οι επιδιορθώσεις των εγκαταστάσεων υποδομών παρέχουν μια σημαντική ευκαιρία αναβάθμισης. Τα ισχύοντα κείμενα ήδη απαιτούν την εκπόνηση εκθέσεων σχετικά με τη στρατηγική πρόληψης και διαχείρισης κινδύνου που σκοπεύει να καταρτήσει το κάθε κράτος μέλος.

Θα μπορούσε, επίσης, να γίνεται προσπάθεια συμπλήρωσης του ΤΑΕΕ δυνάμει του Ταμείου Συνοχής. Το τελευταίο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις πτυχές που αφορούν την πρόληψη κινδύνων, ιδίως όταν πρόκειται για έργο υποδομής. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μειώσει τις δαπάνες των επιδιορθώσεων που απαιτούνται μετά από καταστροφή.

Διαφάνεια και συνεργασία μεταξύ των διαφόρων επιπέδων λήψης αποφάσεων

Η αξιοποίηση του ΤΑΕΕ από την ίδρυσή του υπήρξε αντικείμενο έκθεσης του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η έκθεση αυτή δίνει έμφαση σε ορισμένες συστάσεις για την ενδεχόμενη βελτίωση της διαχείρισης του Ταμείου. Οι συστάσεις αυτές λήφθηκαν υπόψη κατά τη μεταρρύθμιση του ΤΑΕΕ το 2014. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε πάντα να υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη διαφάνεια, ιδίως όσον αφορά τα διάφορα κονδύλια για την αποκατάσταση των ζημιών λόγω καταστροφής. Ο εισηγητής προτείνει ευρύτερη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων επιπέδων λήψης αποφάσεων προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Δεν φαίνεται να τίθεται υπό αμφισβήτηση η σχέση ανάμεσα στους δικαιούχους και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία λαμβάνει τις αιτήσεις χρηματοδότησης δυνάμει του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα πρέπει μάλλον να δοθεί προσοχή στους μηχανισμούς συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων τοπικών και περιφερειακών αρχών και τις κεντρικές εθνικές υπηρεσίες κάθε κράτους μέλους.

Ο εισηγητής προτείνει, επίσης, τη βελτίωση της επικοινωνίας με το κοινό καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, κάτι που θα επέτρεπε στους δικαιούχους ή στα ενδιαφερόμενα μέρη να παρακολουθούν καλύτερα τη διαδικασία κάθε συγκεκριμένης αίτησης. Τούτο θα μπορούσε να οργανωθεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπό την προϋπόθεση ότι είναι καλή η ροή πληροφοριών μεταξύ των διαφόρων αυτών λειτουργικών επιπέδων.

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Προϋπολογισμών (1.9.2016)

προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

σχετικά με το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: αξιολόγηση
(2016/2045(INI))

Συντάκτης γνωμοδότησης: Λευτέρης Χριστοφόρου

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Προϋπολογισμών καλεί την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

A.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, από τη σύστασή του το 2002, το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ) έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο και έχει σε 69 περιπτώσεις συμβάλει στην αντιμετώπιση καταστροφών σε ολόκληρη την Ευρώπη· λαμβάνοντας υπόψη ότι το εν λόγω Ταμείο έχει συνδράμει 24 χώρες, οι οποίες έλαβαν κονδύλια, συνολικού ύψους 3,7 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αντιμετώπιση καταστροφών·

B.  λαμβάνοντας υπόψη ότι με την αναθεώρηση το 2014 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν βελτιωθεί και απλοποιηθεί οι διαδικασίες· λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει παραταθεί η προθεσμία για την υποβολή αίτησης για παροχή βοήθειας, με αποτέλεσμα το χρονικό διάστημα εντός του οποίου τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα κονδύλια να ανέρχεται σε 18 μήνες από την ημερομηνία της καταβολής τους, ότι έχουν θεσπισθεί προκαταβολικές πληρωμές και ότι ορισμένες διατάξεις έχουν καταστεί σαφέστερες, σύμφωνα με τα πολυάριθμα αιτήματα που έχει επί σειρά ετών διατυπώσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι τοπικές αρχές·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, μέχρι την αναθεώρηση, σχεδόν όλες οι απορρίψεις αφορούσαν περιφερειακές καταστροφές, ενώ ο νέος κανονισμός αποσαφηνίζει τους κανόνες σχετικά με την επιλεξιμότητα με την εισαγωγή ενός μόνου κριτηρίου για τις περιφερειακές καταστροφές βάσει ορίου 1,5% του περιφερειακού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος ή 1% για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές επιπέδου NUTS 2·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, βάσει των διατάξεων του αναθεωρημένου κανονισμού για το ΤΑΕΕ, η Επιτροπή έλαβε επτά νέες αιτήσεις το 2014 και τρεις αιτήσεις το 2015·

E.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ενώ το ΤΑΕΕ περιλαμβανόταν ήδη στην προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού του κανονισμού για το ΠΔΠ, οι ετήσιες πιστώσεις του έχουν μειωθεί· λαμβάνοντας υπόψη ότι, προκειμένου να αντισταθμιστεί η εν λόγω μείωση (που δικαιολογείται από το συνολικό επίπεδο εφαρμογής), ο νέος κανονισμός θεσπίζει τη δυνατότητα μεταφοράς κατά ένα έτος (N+1)·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση ανεπαρκών διαθέσιμων κονδυλίων για ένα δεδομένο έτος, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι πιστώσεις του επόμενου έτους, λαμβανομένου υπόψη του ετήσιου ανώτατου ορίου προϋπολογισμού του Ταμείου για το έτος στο οποίο συνέβη η καταστροφή καθώς επίσης και για το επόμενο έτος·

1.  επισημαίνει ότι η χρήση του ετήσιου ορίου αποδεικνύει ότι το ετήσιο επίπεδο πιστώσεων, μετά την έναρξη της νέας περιόδου προγραμματισμού του ΠΔΠ, επαρκεί·

2.  τονίζει ότι το ΤΑΕΕ, όσον αφορά τους πολίτες, αποτελεί μία από τις πλέον συγκεκριμένες και απτές μορφές υποστήριξης που μπορεί να παράσχει η ΕΕ στις τοπικές κοινότητες·

3.  εκφράζει την ικανοποίησή του για τη δυνατότητα προκαταβολικών πληρωμών ύψους έως και 10% του πιθανού ποσού βοήθειας, με ανώτατο όριο τα 30 εκατομμύρια ευρώ, που προβλέπεται στον νέο κανονισμό· εκφράζει ωστόσο τη λύπη του για το γεγονός ότι το διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της αίτησης και της πληρωμής είναι μεγάλο· προτείνει περαιτέρω βελτιώσεις στο στάδιο αξιολόγησης και τα ακόλουθα στάδια που θα διευκολύνουν την εκτέλεση των πληρωμών· προτείνει τη θέσπιση νομικού πλαισίου που ορίζει τη διάρκεια της περιόδου αξιολόγησης·

4.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, σε αντίθεση με το άρθρο 8 παράγραφοι 1 και 3 του κανονισμού για το ΤΑΕΕ, η ολοκλήρωση της διαδικασίας για την ενίσχυση από το Ταμείο είναι εξαιρετικά μακρά σε ορισμένες περιπτώσεις: η Επιτροπή ήταν το 2014 σε διαδικασία ολοκλήρωσης διαδικασιών από το 2005, το 2007 και το 2010· υπογραμμίζει, συνεπώς, τη σημασία επίσπευσης των διαδικασιών, καθώς η έγκαιρη λήψη της ενίσχυσης που έχει ζητηθεί και εγκριθεί διαδραματίζει ιδιαιτέρως σημαντικό ρόλο·

5.  ζητεί σαφή κριτήρια όσον αφορά τους επιτόπιους ελέγχους στα δικαιούχα κράτη για την αξιολόγηση του συστήματος εφαρμογής που έχει θεσπιστεί, καθώς και για την παρακολούθηση της ορθής χρήσης των πόρων·

6.  ζητεί προκειμένου να καταστεί δυνατή η διαφανής χρησιμοποίηση των κονδυλίων, να συνταχθεί ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με τη λειτουργία του ΤΑΕΕ, δεδομένου ιδίως ότι η τελευταία διαθέσιμη έκθεση χρονολογείται από την περίοδο πριν από τον αναθεωρημένο κανονισμό για το ΤΑΕΕ· ζητεί συγκεκριμένα να εξεταστεί κατά πόσο υπάρχει επικάλυψη κατά τη χρήση κονδυλίων του ΤΑΕΕ με τα διαρθρωτικά ταμεία και με τα εθνικά συστήματα·

7.  επισημαίνει ότι, παρά την προβλεπόμενη ευελιξία (μεταφορά N+1), υπάρχει κίνδυνος, κάθε έτος, σημαντικά ποσά να μείνουν αχρησιμοποίητα· προτείνει περαιτέρω να εξεταστεί πώς μπορεί μελλοντικά να περιοριστεί η μη χρησιμοποίηση των ποσών αυτών, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη την εγγενώς ευμετάβλητη φύση του ζητήματος (που εξαρτάται από τον κυμαινόμενο αριθμό των αιτήσεων που λαμβάνονται και/ή των οικονομικών αναγκών για κάθε δεδομένο έτος)·

8.  χαιρετίζει το γεγονός ότι το 2014, θεσπίσθηκαν διατάξεις για να ενισχυθεί η πρόληψη των φυσικών καταστροφών· υπενθυμίζει ότι ο αριθμός των ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούν φυσικές καταστροφές έχει αυξηθεί ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής· υπογραμμίζει, συνεπώς, ότι πρέπει να επιταχυνθούν οι προσπάθειες για επενδύσεις με στόχο τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα σε προληπτικά μέτρα κατά τη στήριξη της ανασυγκρότησης και της αναδάσωσης στο πλαίσιο του ΤΑΕΕ.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης

31.8.2016

 

 

 

Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας

+:

–:

0:

37

1

0

Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Jean Arthuis, Jean-Paul Denanot, Gérard Deprez, José Manuel Fernandes, Eider Gardiazabal Rubial, Jens Geier, Esteban González Pons, Iris Hoffmann, Monika Hohlmeier, Bernd Kölmel, Zbigniew Kuźmiuk, Vladimír Maňka, Ernest Maragall, Clare Moody, Siegfried Mureşan, Victor Negrescu, Jan Olbrycht, Urmas Paet, Paul Rübig, Petri Sarvamaa, Patricija Šulin, Paul Tang, Isabelle Thomas, Monika Vana, Daniele Viotti, Marco Zanni, Auke Zijlstra, Ελευθέριος Συναδινός, Λευτέρης Χριστοφόρου, Неджми Али

Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Giovanni La Via, Stanisław Ożóg, Pavel Poc, Ivan Štefanec, Tomáš Zdechovský

Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

David Coburn, Estefanía Torres Martínez

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού (13.7.2016)

προς την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

σχετικά με το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: αξιολόγηση
(2016/2045(INI))

Συντάκτης γνωμοδότησης: Marco Valli

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού καλεί την Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 175, τρίτη παράγραφος, και το άρθρο 212, παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 2002, για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης[1]​ και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 661/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαΐου 2014, που τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης[2],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Ιανουαρίου 2013 σχετικά με την υλοποίηση και εφαρμογή του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης[3],

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ) ιδρύθηκε με τον κανονισμό 2012/2002 ως απάντηση στις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν την Κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2002·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΤΑΕΕ χρησιμεύει κυρίως για να παρέχει βοήθεια σε περίπτωση σοβαρής φυσικής καταστροφής που έχει σημαντικές επιπτώσεις στις συνθήκες διαβίωσης, στο φυσικό περιβάλλον ή στην οικονομία σε μία ή περισσότερες περιφέρειες ενός κράτους μέλους ή μίας υποψήφιας προς ένταξη χώρας·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι από το 2002, 63 φυσικές καταστροφές — μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν πλημμύρες, πυρκαγιές σε δάση, σεισμοί, καταιγίδες και ξηρασία — σε 24 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης, έχουν αποτελέσει αφορμή για την παροχή στήριξης από το TAΕΕ συνολικού ύψους άνω των 3,7 δισεκατομμυρίων ευρώ·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τον Ιούνιο του 2008, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) παρουσίασε τα αποτελέσματα του ελέγχου επίδοσης του Ταμείου, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ήταν ότι, ενώ το Ταμείο έχει επιτύχει τον στόχο του, που είναι η αλληλεγγύη προς τα κράτη μέλη σε περιπτώσεις καταστροφών, υπάρχει ασάφεια ως προς τους όρους που διέπουν την αποδοχή των αιτήσεων, ιδίως στην περίπτωση των περιφερειακών καταστροφών· λαμβάνοντας υπόψη ότι το Συνέδριο επέκρινε επίσης τον βραδύ ρυθμό της διαδικασίας διάθεσης·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τον Δεκέμβριο του 2012 το ΕΕΣ ενέκρινε έκθεση ελέγχου επίδοσης με τίτλο: «Ανταπόκριση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον σεισμό του 2009 στο Abruzzi: Συνάφεια και κόστος των ενεργειών»·

1.  εφιστά την προσοχή στο ψήφισμά του, της 3ης Απριλίου 2014, σχετικά με τις ειδικές εκθέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο πλαίσιο της απαλλαγής 2012 της Επιτροπής, στο οποίο εξέφρασε την υποστήριξή του στη διαπίστωση του ΕΕΣ ότι «το 30% περίπου (144 εκατομμύρια ευρώ) της συνεισφοράς του ΤΑΕΕ προοριζόταν για ενέργειες οι οποίες ήταν πλήρως επιλέξιμες δυνάμει του κανονισμού για το ΤΑΕΕ· ωστόσο, ορισμένα έργα, παρόλο που ανταποκρινόταν σε συγκεκριμένες ανάγκες, δεν ήταν σύμφωνα με ορισμένες διατάξεις κανονισμού για το ΤΑΕΕ· για παράδειγμα, ένα έργο δεν ανταποκρίθηκε εγκαίρως στις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού παρέχοντας επαρκή χωρητικότητα· ζητεί από την Επιτροπή να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο επιλύθηκαν οι ελλείψεις που εντοπίστηκαν από το Ελεγκτικό Συνέδριο στον αναθεωρημένο κανονισμό για το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 28 Ιουνίου 2014·

2.  επαναλαμβάνει ότι, την εποχή εκείνη, η έκθεση ελέγχου της Επιτροπής του 2012 αποκάλυψε παρατυπίες το οποίων το κόστος δεν καλύφθηκε, επειδή οι απαιτήσεις πληρωμών υπερέβαιναν τα δικαιώματα και οι παράτυπες απαιτήσεις πληρωμών δεν ικανοποιήθηκαν·

3.  κατανοεί ότι οι καταστροφές και η επιθυμία να παρασχεθεί το ταχύτερο δυνατόν βοήθεια στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες μπορεί να θέτει υπό πίεση τις εθνικές διοικήσεις· πιστεύει, ωστόσο, ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν τη νομοθεσία της ΕΕ σχετικά με την πρόληψη και τη διαχείριση του κινδύνου καταστροφών, και να θεσπίσουν προγράμματα για την αντιμετώπιση επειγουσών καταστάσεων και φυσικών καταστροφών, που θα επιτρέπουν στις ενδιαφερόμενες αρχές να λαμβάνουν γρήγορα ενίσχυση από την ΕΕ και ταυτόχρονα θα σέβονται την χρηστή δημοσιονομική διαχείριση· υπενθυμίζει την ανάγκη να εξακριβώνεται εάν οι επιδοτήσεις του ΤΑΕΕ χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, προκειμένου να εντοπίζονται, να αναπτύσσονται και να ανταλλάσσονται οι βέλτιστες πρακτικές και τα διδάγματα που αντλήθηκαν όσον αφορά το προσιτό οικονομικό κόστος·

4.  είναι της γνώμης ότι το ΤΑΕΕ χρειάζεται κάποια ευελιξία, ώστε να μπορεί να αντιδρά στις καταστροφές γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα· εκφράζει, επομένως, ικανοποίηση για το γεγονός ότι οι χώρες μπορούν να ζητούν προκαταβολική είσπραξη κονδυλίων·

5.  αναγνωρίζει ότι η αναθεώρηση του κανονισμού για το TAΕΕ επέφερε σημαντικές βελτιώσεις σύμφωνα με τα αιτήματα του Κοινοβουλίου[4]·

6.  υπογραμμίζει και εκφράζει την ικανοποίησή του για τις βελτιώσεις που έγιναν όσον αφορά τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση[5], και συγκεκριμένα όσον αφορά το γεγονός ότι τα δικαιούχα κράτη υποχρεούνται:

–  να εξακριβώνουν ότι τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου έχουν διαμορφωθεί και εφαρμόζονται κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται η αποτελεσματική και ορθή χρησιμοποίηση των κονδυλίων της Ένωσης, σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης,

–  να εξακριβώνουν ότι οι χρηματοδοτηθείσες ενέργειες υλοποιήθηκαν καταλλήλως,

–  να εξασφαλίζουν ότι οι καλυφθείσες δαπάνες βασίζονται σε επαληθεύσιμα δικαιολογητικά και είναι ορθές και κανονικές,

–  να προλαμβάνουν, να εντοπίζουν και να διορθώνουν παρατυπίες και να ανακτούν αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά μαζί με τους τόκους υπερημερίας, εφόσον απαιτείται, να ενημερώνουν την Επιτροπή για αυτές τις παρατυπίες και να την τηρούν ενήμερη για την πρόοδο των διοικητικών και δικαστικών διαδικασιών·

7.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι εξακολουθεί να είναι δύσκολο να αξιολογηθεί κατά πόσον οι αιτήσεις που συνδέονται με περιφερειακές καταστροφές πληρούν τα κριτήρια για εξαιρετικές περιστάσεις που προβλέπονται στον κανονισμό· καλεί την Επιτροπή να απλοποιήσει και να βελτιώσει τις διοικητικές διαδικασίες κατά την επόμενη αναθεώρηση του ΤΑΕΕ·

8.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει διαπιστωθεί σοβαρή έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τη χρήση και τον προορισμό του ΤΑΕΕ· ζητεί να βελτιωθεί το σύστημα εκ των υστέρων παρακολούθησης των δαπανών και της ορθής και συνεκτικής αιτιολόγησης των δαπανών και πιστεύει ακράδαντα ότι οι τελικές εκθέσεις που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι δημόσιες και προσιτές·

9.  τονίζει τη σημασία των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, με σκοπό τον εντοπισμό και τη διάδοση των βέλτιστων πρακτικών και των διδαγμάτων που αντλούνται όσον αφορά τις συμβάσεις σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης·

10.  πιστεύει ότι οι απαραίτητες βελτιώσεις στον κανονισμό θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν απαίτηση για υποχρεωτικά επικαιροποιημένα εθνικά σχέδια για τη διαχείριση καταστροφών, την εφαρμογή ενός συγκεκριμένου σχεδίου δράσης και την προετοιμασία συμφωνιών για συμβάσεις έκτακτης ανάγκης·

11.  τονίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να εξετάσουν τις διοικητικές διαδικασίες τους με σκοπό την επιτάχυνση της κινητοποίησης βοήθειας για πληγείσες περιοχές·

12.  τονίζει, επιπλέον, ότι το άρθρο 11 του τροποποιηθέντος κανονισμού παρέχει στην Επιτροπή και στο ΕΕΣ την εξουσία λογιστικού ελέγχου και επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) να διενεργεί έρευνες, εφόσον είναι αναγκαίο·

13.  είναι της γνώμης ότι το TAΕΕ θα πρέπει, όποτε είναι δυνατόν, να δημιουργεί συνέργειες με άλλες πηγές χρηματοδοτικής βοήθειας, και ιδίως με τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία· καλεί, συνεπώς, τα κράτη μέλη, με σκοπό την εξασφάλιση της ορθής εκτέλεσης του ΤΑΕΕ,να προσδιορίσουν σαφώς ποιες καταστροφές καλύπτονται από το ΤΑΕΕ και ποιες ενέργειες αναλαμβάνονται με την υποστήριξη άλλων ταμείων·

14.  πιστεύει ότι είναι αναγκαίες πρόσθετες απαιτήσεις μεγαλύτερης προβολής της βοήθειας του ΤΑΕΕ προς τις υποστηριζόμενες περιοχές, ώστε να αποδειχθεί η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία του·

15.  καλεί την Επιτροπή και το Ελεγκτικό Συνέδριο να αξιολογήσουν τη λειτουργία του TAΕΕ πριν από τη λήξη της τρέχουσας πολυετούς δημοσιονομικής περιόδου.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης

13.7.2016

 

 

 

Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας

+:

–:

0:

22

0

0

Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Louis Aliot, Inés Ayala Sender, Zigmantas Balčytis, Dennis de Jong, Martina Dlabajová, Luke Ming Flanagan, Jens Geier, Ingeborg Gräßle, Bogusław Liberadzki, Petri Sarvamaa, Claudia Schmidt, Igor Šoltes, Michael Theurer, Marco Valli, Derek Vaughan, Joachim Zeller, Неджми Али, Георги Пирински

Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Benedek Jávor, Marian-Jean Marinescu, Julia Pitera, Miroslav Poche

  • [1]  ΕΕ L 311 της 14.11.2002, σ. 3.
  • [2]  ΕΕ L 189 της 27.6.2014, σ. 143.
  • [3]  ΕΕ C 440 της 30.12.2015, σ. 13.
  • [4]  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Ιανουαρίου 2013 σχετικά με την υλοποίηση και εφαρμογή του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΕΕ C 440 της 30.12.2015, σ. 13.
  • [5]  Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 661/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαΐου 2014, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου, για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ L 189 της 27.6.2014, σ. 143), άρθρα 5 και 11.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης

9.11.2016

 

 

 

Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας

+:

–:

0:

31

4

1

Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Franc Bogovič, Victor Boştinaru, Mercedes Bresso, Steeve Briois, Rosa D’Amato, Iratxe García Pérez, Michela Giuffrida, Krzysztof Hetman, Ivan Jakovčić, Marc Joulaud, Constanze Krehl, Sławomir Kłosowski, Andrew Lewer, Iskra Mihaylova, Jens Nilsson, Andrey Novakov, Mirosław Piotrowski, Stanislav Polčák, Julia Reid, Liliana Rodrigues, Fernando Ruas, Monika Smolková, Olaf Stuger, Ruža Tomašić, Ramón Luis Valcárcel Siso, Monika Vana, Matthijs van Miltenburg, Lambert van Nistelrooij, Derek Vaughan, Kerstin Westphal, Joachim Zeller

Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία

Daniel Buda, James Carver, Miroslav Mikolášik, Bronis Ropė, Damiano Zoffoli