SPRAWOZDANIE w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się

11.5.2017 - (2017/2003(INI))

Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów
Sprawozdawca: Nicola Danti
Sprawozdawcy komisji opiniodawczej (*):
Joachim Schuster, Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych
Dario Tamburrano, Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii
(*)  Zaangażowane komisje – art. 54 Regulaminu

Poprawki

• 001-004 (PDF - 360 KB)
• 001-004 (DOC - 55 KB)
• 005-006 (PDF - 333 KB)
• 005-006 (DOC - 51 KB)
• 007-007 (PDF - 279 KB)
• 007-007 (DOC - 33 KB)

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się

(2017/2003(INI))

Parlament Europejski,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 stycznia 2016 r. w sprawie aktu o jednolitym rynku cyfrowym[1],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie strategii jednolitego rynku[2],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie nowych możliwości dla małych przedsiębiorstw transportowych, w tym modeli biznesowych opartych na współpracy[3],

–  uwzględniając posiedzenie grupy roboczej wysokiego szczebla ds. konkurencyjności i wzrostu, które odbyło się dnia 12 września 2016 r., i dokument konsultacyjny prezydencji poświęcony przedmiotowemu zagadnieniu[4],

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 czerwca 2016 r. pt. „Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się” (COM(2016)0356),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 maja 2016 r. pt. „Platformy internetowe i jednolity rynek cyfrowy. Szanse i wyzwania dla Europy” (COM(2016)0288),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 października 2015 r. pt. „Usprawnianie jednolitego rynku: więcej możliwości dla obywateli i przedsiębiorstw” (COM(2015)0550),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 6 maja 2015 r. pt. „Strategia jednolitego rynku cyfrowego dla Europy” (COM(2015)0192),

–  uwzględniając szczyt Rady ds. konkurencyjności z dnia 29 września 2016 r. oraz jego wyniki,

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/123/WE z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącą usług na rynku wewnętrznym („dyrektywa usługowa”)[5],

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/31/WE z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego („dyrektywa o handlu elektronicznym”)[6],

–  having regard to Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/29/WE z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2006/2004 („dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”)[7].

–  uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/136/WE z dnia 25 listopada 2009 r. zmieniającą dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i praw użytkowników związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej, dyrektywę 2002/58/WE dotyczącą przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów („dyrektywa w sprawie praw konsumentów”)[8],

–  uwzględniając dokument roboczy Komisji z dnia 25 maja 2016 r. w sprawie wytycznych dotyczących wdrażania dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych (SWD(2016)0163),

–  uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE („ogólne rozporządzenie o ochronie danych”)[9],

–  uwzględniając opinię Komitetu Regionów z dnia 7 grudnia 2016 r. pt. „Gospodarka dzielenia się i platformy internetowe: wspólny punkt widzenia miast i regionów”[10],

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie gospodarki dzielenia się[11],

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz opinie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Komisji Transportu i Turystyki (A8-0195/2017),

A.  mając na uwadze, że w ostatnich latach nastąpił szybki rozwój gospodarki dzielenia się, jeśli chodzi o użytkowników, transakcje i dochody, co doprowadziło do zmiany sposobu dostarczania produktów i usług oraz stało się wyzwaniem dla modeli gospodarczych o ugruntowanej pozycji w wielu sektorach;

B.  mając na uwadze, że gospodarka dzielenia się jest społecznie korzystna dla obywateli UE;

C.  mając na uwadze, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są podstawowym motorem napędowym europejskiej gospodarki oraz że stanowią – na podstawie danych z 2014 r. – 99,8% wszystkich przedsiębiorstw sektora niefinansowego i zapewniają dwie trzecie wszystkich miejsc pracy;

D.  mając na uwadze, że jedynie 1,7% przedsiębiorstw w UE w pełni wykorzystuje zaawansowane technologie cyfrowe, a 41% wcale z nich nie korzysta; mając na uwadze, że jeśli UE ma utrzymać i poprawić swoją konkurencyjność, kluczowe znaczenie ma cyfryzacja wszystkich sektorów;

E.  mając na uwadze, że z badania przeprowadzonego niedawno przez Komisję wynika, iż 17% europejskich konsumentów korzysta z usług świadczonych w ramach gospodarki dzielenia się, a 52% wie o tym, że tego rodzaju usługi są oferowane[12];

F.  mając na uwadze, że nie istnieją oficjalne dane statystyczne dotyczące wielkości zatrudnienia w ramach gospodarki dzielenia się;

G.  mając na uwadze, że gospodarka dzielenia się oferuje możliwości dostępu do rynku pracy dla ludzi młodych, migrantów, pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu i seniorów;

H.  mając na uwadze, że modele gospodarki dzielenia się mogą pomóc w zwiększaniu udziału kobiet w rynku pracy i gospodarce poprzez tworzenie elastycznych form przedsiębiorczości i zatrudnienia;

I.  mając na uwadze, że choć niedawny komunikat Komisji pt. „Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się” stanowi dobry punkt wyjścia dla skutecznego wsparcia i uregulowania tego sektora, istnieje potrzeba uwzględnienia kwestii równości płci i odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji w kontekście dalszej analizy i zaleceń w tej dziedzinie;

J.  mając na uwadze, że promowanie sprawiedliwości społecznej i ochrony socjalnej w rozumieniu art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 9 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej to także cel rynku wewnętrznego UE;

Uwagi ogólne

1.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się i podkreśla, że powinien on stanowić pierwszy krok na drodze ku lepiej wyważonej, szerzej zakrojonej i ambitniejszej strategii UE na rzecz gospodarki dzielenia się;

2.  uważa, że rozwijana w odpowiedzialny sposób gospodarka dzielenia się stwarza wiele możliwości dla obywateli i konsumentów, którzy korzystają z większej konkurencji, usług dostosowanych do potrzeb, większego wyboru i niższych cen; podkreśla, że wzrost w tym sektorze jest napędzany przez konsumentów i umożliwia im odgrywanie aktywniejszej roli;

3.  podkreśla potrzebę umożliwienia rozwoju przedsiębiorstwom poprzez usuwanie przeszkód oraz unikanie dublowania i fragmentacji, które to zjawiska hamują rozwój transgraniczny;

4.  zachęca państwa członkowskie do zadbania o jasność prawa oraz apeluje o niepostrzeganie gospodarki dzielenia się jako zagrożenia dla gospodarki tradycyjnej; podkreśla znaczenie uregulowania gospodarki dzielenia się w taki sposób, aby ułatwiać i stwarzać możliwości, a nie ograniczać;

5.  zgadza się z poglądem, że gospodarka dzielenia się stwarza nowe i interesujące możliwości w zakresie przedsiębiorczości, generuje miejsca pracy i wzrost oraz często odgrywa istotną rolę nie tylko w poprawie efektywności systemu gospodarczego, lecz również czyni go bardziej zrównoważonym pod względem społecznym i środowiskowym oraz umożliwia lepszą alokację zasobów i aktywów, które w przeciwnym razie byłyby słabo wykorzystywane, a tym samym przyczynia się do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym;

6.  jednocześnie uznaje, że gospodarka dzielenia się może wywierać przemożny wpływ na od dawna utrwalone modele biznesowe w wielu strategicznych sektorach, takich jak transport, zakwaterowanie, gastronomia, usługi, sprzedaż detaliczna i finanse; rozumie wyzwania wynikające z istnienia różnych norm prawnych dla podobnych podmiotów gospodarczych; uważa, że gospodarka dzielenia sią wzmacnia pozycję konsumentów, stwarza nowe możliwości zatrudnienia oraz może ułatwiać przestrzeganie przepisów prawa podatkowego, niemniej jednak podkreśla, jak ważne jest, aby zadbać o wysoki poziom ochrony konsumentów oraz przestrzeganie praw pracowników i przepisów prawa podatkowego; uznaje, że gospodarka dzielenia się wpływa na środowiska zarówno miejskie, jak i wiejskie;

7.  zwraca uwagę na brak jasności wśród przedsiębiorców, konsumentów i władz co do stosowania w niektórych dziedzinach obowiązujących uregulowań, a tym samym na potrzebę zajęcia się problemem szarych stref regulacyjnych, a także wyraża zaniepokojenie z powodu zagrożenia fragmentacją jednolitego rynku; zdaje sobie sprawę, że w przypadku nieodpowiedniego zarządzania zmiany te mogą skutkować niepewnością prawa w odniesieniu do obowiązujących przepisów i ograniczeniami w korzystaniu z praw indywidualnych i z praw w dziedzinie ochrony konsumentów; uważa, że regulacje muszą spełniać swoje zadanie w epoce cyfrowej oraz jest głęboko zaniepokojony negatywnym wpływem niepewności prawa i złożoności przepisów na europejskie przedsiębiorstwa typu start-up i organizacje non profit zaangażowane w gospodarkę dzielenia się;

8.  uważa, że zadbanie o dynamiczne, jasne i w stosownych przypadkach zharmonizowane otoczenie prawne oraz zapewnienie równych warunków działania to zasadniczy warunek wstępny mający znaczenie dla rozkwitu gospodarki dzielenia się w UE;

Gospodarka dzielenia się w UE

9.  podkreśla potrzebę postrzegania gospodarki dzielenia się nie tylko jako zbioru nowych modeli biznesowych w celu oferowania towarów i usług, lecz również jako nowej formy integracji gospodarki i społeczeństwa, w ramach której podstawą oferowanych usług jest różnorodność relacji umożliwiających łączenie stosunków gospodarczych ze społecznymi oraz tworzących nowe formy społeczności i nowe modele działalności gospodarczej;

10.  zwraca uwagę, że gospodarka dzielenia się w Europie ma szereg specyficznych cech, co odzwierciedla również strukturę europejskiego biznesu złożoną w głównej mierze z MŚP i mikroprzedsiębiorstw; podkreśla potrzebę zadbania o otoczenie biznesowe sprzyjające rozwojowi platform współpracy i uzyskiwaniu przez nie wysokiego stopnia konkurencyjności na rynku globalnym;

11.  zauważa, że przedsiębiorcy europejscy wykazują dużą skłonność do tworzenia platform współpracy dla celów społecznych, a także odnotowuje rosnące zainteresowanie gospodarką dzielenia się opartą na modelach przedsiębiorczości spółdzielczej;

12.  podkreśla, jak ważne jest zapobieganie wszelkim formom dyskryminacji, aby zapewnić skuteczny i równy dostęp do usług społecznościowych;

13.  uważa, że usługi oferowane w ramach gospodarki dzielenia się, które są publicznie reklamowane i oferowane z nastawieniem na zysk, podlegają dyrektywie Rady 2004/113/WE wprowadzającej w życie zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług, w związku z czym powinny być zgodne z zasadą równego traktowania kobiet i mężczyzn;

Ramy prawne UE – partnerzy społecznościowi, konsumenci i platformy współpracy

14.  zauważa, że choć niektóre sektory gospodarki dzielenia się są objęte regulacjami, w tym również na szczeblu lokalnym i krajowym, to jednak inne sektory mogą znajdować się w szarej strefie regulacyjnej, gdyż nie zawsze jest całkowicie jasne, które przepisy UE mają zastosowanie, a to z kolei prowadzi do istotnych różnic między państwami członkowskimi z powodu przepisów krajowych, regionalnych i lokalnych oraz orzecznictwa, a także skutkuje fragmentacją jednolitego rynku;

15.  z zadowoleniem przyjmuje plany Komisji dotyczące zajęcia się obecnym rozdrobnieniem, lecz ubolewa, że w swoim komunikacie nie wyjaśniła ona wystarczająco precyzyjnie możliwości stosowania obowiązującego prawodawstwa UE w odniesieniu do różnych modeli gospodarki dzielenia się; podkreśla potrzebę wzmocnienia środków podejmowanych przez państwa członkowskie z myślą o egzekwowaniu obowiązujących przepisów oraz wzywa Komisję do podjęcia działań w celu ustanowienia ram egzekwowania przepisów, które to ramy stanowiłyby wsparcie dla państw członkowskich w czynionych przez nie staraniach, zwłaszcza w odniesieniu do dyrektywy usługowej i dorobku prawnego w zakresie prawa konsumenckiego; wzywa Komisję do wykorzystania w tym celu wszelkich dostępnych narzędzi, łącznie z postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, ilekroć stwierdzone zostanie niewłaściwe lub niewystarczające wdrożenie przepisów;

16.  podkreśla, że zgodnie z traktatami i prawem wtórnym wymogi dostępu do rynku dla platform współpracy i usługodawców społecznościowych muszą być niezbędne, uzasadnione i proporcjonalne, a także proste i jasne; podkreśla, że w ramach tej oceny należy brać pod uwagę, czy usługi świadczą fachowcy czy osoby prywatne, dzięki czemu partnerzy zaangażowani w świadczenie usług społecznościowych będą podlegać lżejszym wymogom prawnym, a jednocześnie zapewnione zostaną wysokie standardy jakości i wysoki poziom ochrony konsumentów oraz uwzględnione różnice sektorowe;

17.  uznaje potrzebę rozwoju przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji, nowych operatorów oraz usług związanych z platformami cyfrowymi i gospodarką dzielenia się w warunkach sprzyjających zdrowej konkurencji i prowadzeniu działalności gospodarczej oraz w atmosferze przejrzystości w odniesieniu do zmian ustawodawczych; zgadza się, że dokonując oceny wymogów dostępu do rynku w kontekście dyrektywy usługowej, państwa członkowskie powinny uwzględniać specyficzne cechy przedsiębiorstw działających w ramach gospodarki dzielenia się;

18.  wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi w celu opracowania dalszych wytycznych dotyczących określenia skutecznych kryteriów rozróżniania między partnerami społecznościowymi a fachowcami, co ma kluczowe znaczenie dla sprawiedliwego rozwoju gospodarki dzielenia się; zwraca uwagę, że wytyczne te powinny gwarantować jasność i pewność prawa oraz uwzględniać m.in. różnice w przepisach obowiązujących w państwach członkowskich i ich rzeczywistość gospodarczą, na którą składają się takie elementy jak poziom dochodów, charakterystyczne cechy sektorów, sytuacja mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw oraz zarobkowy cel prowadzonej działalności; jest zdania, że dobrym rozwiązaniem byłoby ustanowienie zbioru ogólnych zasad i kryteriów na szczeblu UE oraz zbioru odpowiednich wartości progowych na szczeblu krajowym, a także wzywa Komisję do przeprowadzenia w tym celu odpowiedniej analizy;

19.  zwraca uwagę, że choć ustanowienie wartości progowych może prowadzić do odpowiedniego rozgraniczenia między partnerami społecznościowymi a przedsiębiorstwami, to jednocześnie może doprowadzić do nierówności między mikroprzedsiębiorstwami i małymi przedsiębiorstwami z jednej strony a partnerami społecznościowymi z drugiej strony; uważa, że należy zalecić równe warunki działania między porównywalnymi kategoriami usługodawców; apeluje o wyeliminowanie zbędnych obciążeń regulacyjnych i o zniesienie nieuzasadnionych wymogów dostępu do rynku dla wszystkich podmiotów gospodarczych, zwłaszcza dla mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw, gdyż hamuje to również innowacje;

20.  z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą zapewnienia adekwatności prawa konsumenckiego oraz zapobiegania nadużywaniu gospodarki dzielenia się w celu obchodzenia przepisów; uważa, że konsumenci powinni cieszyć się wysokim poziomem skutecznej ochrony bez względu na to, czy usługodawcami są partnerzy społecznościowi czy profesjonaliści, a w szczególności podkreśla wagę ochrony konsumentów w przypadku transakcji zawieranych między partnerami społecznościowymi, choć przyznaje, że pewna forma ochrony możliwa jest na zasadzie samoregulacji;

21.  apeluje o podejmowanie działań gwarantujących pełne stosowanie przepisów w zakresie ochrony konsumentów i stałą zgodność z nimi w przypadku podmiotów okazjonalnie świadczących usługi w stopniu równym lub porównywalnym z profesjonalnymi usługodawcami;

22.  zauważa, że konsumenci powinni mieć dostęp do informacji o tym, czy na oceny innych użytkowników usługi nie wpływa usługodawca, na przykład w formie płatnej reklamy;

23.  zwraca uwagę na potrzebę większej jasności w kwestii zabezpieczeń dla konsumentów w przypadku sporów oraz apeluje, aby w ramach platform współpracy zadbać o skuteczne procedury dochodzenia roszczeń i rozstrzygania sporów, co ułatwi konsumentom korzystanie z przysługujących im praw;

24.  podkreśla, że modele biznesowe w ramach gospodarki dzielenia się opierają się w dużej mierze na reputacji oraz że przejrzystość ma tu zasadnicze znaczenie; uważa, że w wielu przypadkach modele biznesowe w ramach gospodarki dzielenia się wzmacniają pozycję konsumentów i umożliwiają im odgrywanie aktywnej roli dzięki wsparciu technologicznemu; podkreśla, że w gospodarce dzielenia się przepisy dotyczące ochrony konsumentów potrzebne są zwłaszcza tam, gdzie występują podmioty dominujące rynek, asymetria informacji lub brak wyboru czy konkurencji; podkreśla znaczenie zagwarantowania konsumentom odpowiednich informacji o systemie prawnym obowiązującym w przypadku każdej transakcji oraz o powiązanych prawach i obowiązkach prawnych;

25.  wzywa Komisję do dokładniejszego i jak najszybszego wyjaśnienia systemu odpowiedzialności w ramach platform współpracy, aby sprzyjać odpowiedzialnym formom postępowania oraz promować przejrzystość i pewność prawa, a tym samym zwiększać zaufanie użytkowników; w szczególności dostrzega brak pewności co do tego, czy usługa podstawowa jest świadczona w ramach danej platformy czy też platforma oferuje jedynie usługę społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu dyrektywy o handlu elektronicznym; wobec tego wzywa Komisję do przedstawienia dodatkowych wytycznych dotyczących tych aspektów oraz do rozważenia, czy potrzebne są dalsze działania, aby poprawić skuteczność ram regulacyjnych; jednocześnie zachęca operatorów platform współpracy do dobrowolnego podejmowania w tym celu odpowiednich środków;

26.  wzywa Komisję do dalszej kontroli prawodawstwa UE w celu ograniczenia niepewności i zagwarantowania większej pewności prawa w odniesieniu do przepisów mających zastosowanie do modeli biznesowych opartych na współpracy, a ponadto wzywa ją do oceny, czy nowe lub zmienione zasady spełniają swoje zadanie, zwłaszcza w odniesieniu do aktywnych pośredników i udzielanych przez nich informacji, wymogów dotyczących przejrzystości, niewykonania zobowiązań i odpowiedzialności;

27.  uważa, że wszelkie nowe ramy regulacyjne powinny zwiększać zdolność platform w zakresie samoregulacji i stosowania mechanizmów wzajemnej oceny, gdyż obydwa te rozwiązania okazały się skuteczne i uwzględniają zadowolenie konsumentów z usług społecznościowych; jest przekonany, że same platformy współpracy mogą odgrywać aktywną rolę w tworzeniu takiego nowego otoczenia regulacyjnego poprzez korygowanie asymetrycznych informacji, zwłaszcza za pośrednictwem mechanizmów ochrony reputacji w otoczeniu cyfrowym, mających na celu budowanie zaufania użytkowników; jednocześnie zauważa, że zdolność platform współpracy do samoregulacji nie zastępuje potrzeby stosowania obowiązujących przepisów takich jak dyrektywa usługowa, dyrektywa o handlu elektronicznym, unijne prawo konsumenckie i ewentualnie inne odnośne przepisy;

28.  uważa wobec tego, że cyfrowe mechanizmy budowania zaufania stanowią istotny element gospodarki dzielenia się; z zadowoleniem przyjmuje wszelkie wysiłki i inicjatywy podejmowane przez operatorów platform współpracy w celu zapobiegania zakłóceniom, wzmacniania zaufania do mechanizmów sporządzania ratingów i ocen oraz w celu poprawiania ich przejrzystości, określania wiarygodnych kryteriów reputacji, wprowadzania gwarancji lub ubezpieczeń, weryfikowania tożsamości partnerów społecznościowych i konsumentów oraz opracowywania bezpiecznych i przejrzystych systemów płatności; uważa, że owe nowe możliwości technologiczne, takie jak dwustronne mechanizmy oceny, niezależna kontrola ratingów i dobrowolne przyjmowanie systemów certyfikacji, to dobre przykłady działań służących zapobieganiu nadużyciom, manipulacjom, oszustwom i fałszywym informacjom zwrotnym; zachęca operatorów platform współpracy do wzorowania się na najlepszych praktykach oraz do informowania o obowiązkach prawnych użytkowników takich platform;

29.  zwraca uwagę, że niezwykle ważne jest wyjaśnianie sposobów funkcjonowania systemów automatycznego podejmowania decyzji w oparciu o algorytmy, aby zagwarantować sprawiedliwość i przejrzystość tych algorytmów; zwraca się do Komisji o zbadanie tej kwestii również pod kątem unijnego prawa w zakresie konkurencji; wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi, sektorem prywatnym i odpowiednimi organami regulacyjnymi w celu ustalenia skutecznych kryteriów ustanawiania zasad odpowiedzialności za algorytmy dla platform współpracy funkcjonujących w oparciu o informacje;

30.  podkreśla potrzebę oceny wykorzystywania danych, jeżeli może ono mieć różne skutki w odniesieniu do różnych grup społecznych, aby zapobiegać dyskryminacji i weryfikować potencjalne szkody dla prywatności będące wynikiem korzystania z dużych zbiorów danych; przypomina, że UE opracowała już kompleksowe ramy ochrony danych w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych i wobec tego apeluje do operatorów platform współpracy o niezaniedbywanie kwestii ochrony danych oraz o udostępnianie usługodawcom i użytkownikom przejrzystych informacji o zgromadzonych danych osobowych i sposobie ich przetwarzania;

31.  zauważa, że wiele przepisów dorobku prawnego UE ma już zastosowanie do gospodarki dzielenia się; wzywa Komisję do oceny potrzeby dalszego rozwijania unijnych ram prawnych w celu zapobieżenia dalszej fragmentacji jednolitego rynku w zgodzie z zasadami lepszego stanowienia prawa i doświadczeniami państw członkowskich; uważa, że w miarę potrzeby ramy te należy zharmonizować oraz że powinny one być elastyczne i neutralne pod względem technologicznym, a także nie powinny ulegać dezaktualizacji oraz powinny stanowić połączenie ogólnych zasad i konkretnych przepisów w uzupełnieniu ewentualnie niezbędnych regulacji sektorowych;

32.  podkreśla znaczenie spójnego ustawodawstwa, aby zagwarantować sprawne funkcjonowanie rynku wewnętrznego dla wszystkich podmiotów, a także wzywa Komisję do ochrony obecnych zasad i przepisów dotyczących praw pracowników i konsumentów, zanim wprowadzone zostanie nowe ustawodawstwo, które mogłoby doprowadzić do fragmentacji rynku wewnętrznego;

Konkurencja a przestrzeganie przepisów prawa podatkowego

33.  wyraża zadowolenie, że pojawienie się gospodarki dzielenia się doprowadziło do nasilenia konkurencji i zmusiło istniejące podmioty do skoncentrowania się na rzeczywistych potrzebach konsumentów; zachęca Komisję do wspierania równych warunków konkurencji między platformami współpracy w przypadku porównywalnych usług, a także między takimi platformami a przedsiębiorstwami tradycyjnymi; podkreśla znaczenie identyfikowania i usuwania przeszkód dla powstawania i dalszego rozwoju przedsiębiorstw opartych na współpracy, a zwłaszcza przedsiębiorstw typu start-up; w tym kontekście podkreśla potrzebę swobodnego przepływu danych, a także konieczność zagwarantowania możliwości przenoszenia danych oraz ich interoperacyjności, co ułatwia przenoszenie się z jednej platformy do innej i zapobiega uzależnieniu od jednego dostawcy, a ponadto zwraca uwagę, że są to kluczowe elementy otwartej i uczciwej konkurencji służące wzmacnianiu pozycji użytkowników platform współpracy, przy czym jednocześnie uwzględnia się uzasadnione interesy wszystkich podmiotów rynkowych oraz chroni informacje o użytkownikach i dane osobowe;

34.  wyraża zadowolenie z powodu lepszej identyfikowalności transakcji gospodarczych dzięki platformom online z myślą o zagwarantowaniu przestrzegania i egzekwowania przepisów prawa podatkowego, ale jest zaniepokojony dotychczasowymi trudnościami w niektórych sektorach; podkreśla, że gospodarka dzielenia się nigdy nie powinna być sposobem na unikanie zobowiązań podatkowych; ponadto podkreśla pilną potrzebę współpracy między właściwymi organami a platformami współpracy w dziedzinie przestrzegania przepisów prawa podatkowego i poboru podatków; zauważa, że niektóre państwa członkowskie zajęły się tymi kwestiami, a także odnotowuje udaną współpracę publiczno-prywatną w tym zakresie; apeluje do Komisji o ułatwienie wymiany sprawdzonych praktyk między państwami członkowskimi przy współudziale właściwych organów i zainteresowanych stron oraz o przedstawienie skutecznych i innowacyjnych rozwiązań służących poprawie przestrzegania i egzekwowania przepisów prawa podatkowego, również z myślą o wyeliminowaniu ryzyka transgranicznych oszustw podatkowych; w związku z tym zwraca się do operatorów platform współpracy o przyjęcie aktywnej postawy; zachęca państwa członkowskie do współpracy z myślą o sprecyzowaniu zestawu informacji, jakie różne podmioty gospodarcze działające w obrębie gospodarki dzielenia się muszą przekazywać organom podatkowym w ramach podatkowych obowiązków informacyjnych, zgodnie z przepisami krajowymi;

35.  zgadza się, że przedsiębiorstwa świadczące porównywalne usługi, czy to w ramach gospodarki tradycyjnej czy też gospodarki dzielenia się, powinny mieć funkcjonalnie podobne obowiązki podatkowe, a także uważa, iż podatki należy płacić tam, gdzie generowane są zyski i gdzie nie chodzi jedynie o wypracowanie udziału w kosztach, przy czym należy przestrzegać zasady pomocniczości oraz krajowych i lokalnych przepisów podatkowych;

Wpływ na rynek pracy i prawa pracownicze

36.  podkreśla, że rewolucja cyfrowa ma przemożny wpływ na rynek pracy oraz że nowe tendencje w gospodarce dzielenia się są częścią aktualnego trendu dającego się zaobserwować w kontekście cyfryzacji społeczeństwa;

37.  jednocześnie zauważa, że gospodarka dzielenia się otwiera nowe możliwości oraz wprowadza nowe i elastyczne sposoby znajdowania zatrudnienia dla wszystkich użytkowników, zwłaszcza dla osób samozatrudnionych, bezrobotnych i oddalonych obecnie od rynku pracy, a także osób, które bez tych możliwości nie byłyby w stanie odnaleźć się na rynku pracy, a przez to może ona służyć jako klucz do integracji na rynku pracy, szczególnie w przypadku ludzi młodych i grup zmarginalizowanych; zwraca jednak uwagę, że w pewnych okolicznościach zmiany te mogą również prowadzić do sytuacji niegwarantujących pewności zatrudnienia; wyraźnie wskazuje na niezbędną elastyczność rynku pracy z jednej strony oraz na konieczność ekonomicznego i społecznego zabezpieczenia pracowników z drugiej strony w zgodzie ze zwyczajami i tradycjami państw członkowskich;

38.  zwraca uwagę na kluczowe znaczenie ochrony praw pracowniczych w sektorze usług społecznościowych, przede wszystkim prawa pracowników do organizowania się, negocjowania układów zbiorowych i podejmowania działań zbiorowych w zgodzie z przepisami i praktykami krajowymi; przypomina, że w oparciu o zasadę pierwszeństwa faktów wszystkich pracowników w gospodarce dzielenia się można podzielić na pracowników zatrudnionych lub samozatrudnionych i należy ich odpowiednio sklasyfikować; wzywa państwa członkowskie i Komisję do zadbania – w zakresie przysługujących im odpowiednio kompetencji – o uczciwe warunki pracy oraz odpowiednią ochronę prawną i socjalną dla wszystkich pracowników w gospodarce dzielenia się bez względu na ich status;

39.  podkreśla, jak ważne jest zadbanie o prawa podstawowe oraz odpowiednią ochronę socjalną coraz większej liczby pracowników samozatrudnionych, którzy odgrywają kluczową rolę w gospodarce dzielenia się, w tym o prawo do negocjowania układów zbiorowych i podejmowania działań zbiorowych, również w odniesieniu do kwestii wynagrodzenia;

40.  zachęca państwa członkowskie do uznania, że gospodarka dzielenia się przyniesie również zakłócenia, a zatem wzywa do przygotowania środków amortyzujących dla niektórych sektorów oraz do wspierania szkoleń i zwolnień monitorowanych;

41.  podkreśla, jak ważne jest, aby pracownicy platform współpracy mogli czerpać korzyści z możliwości przenoszenia ratingów i ocen, które decydują o ich wartości na rynku cyfrowym, a także wskazuje na znaczenie łatwego przekazywania i gromadzenia ratingów i ocen w ramach różnych platform przy jednoczesnym poszanowaniu zasad dotyczących ochrony danych i prywatności wszystkich zaangażowanych stron; zwraca uwagę na możliwość stosowania nieuczciwych i arbitralnych praktyk w odniesieniu do ocen internetowych, co może mieć wpływ na warunki pracy i wynagrodzenie pracowników platform współpracy oraz ich zdolność do otrzymania zatrudnienia; uważa, że mechanizmy sporządzania ratingów i ocen należy opracowywać w sposób gwarantujący przejrzystość oraz że pracowników należy informować o ogólnych kryteriach stosowanych podczas opracowywania takich mechanizmów i przeprowadzać z nimi konsultacje w tej sprawie na odpowiednim szczeblu i zgodnie z prawem państw członkowskich;

42.  podkreśla znaczenie aktualnych umiejętności w zmieniającym się krajobrazie zatrudnienia, a także znaczenie, jakie ma zapewnienie wszystkim pracownikom możliwości posiadania odpowiednich umiejętności wymaganych w gospodarce cyfrowej i społeczeństwie cyfrowym; zachęca Komisję, państwa członkowskie i podmioty działające w ramach gospodarki dzielenia się do udostępniania szkoleń w ramach uczenia się przez całe życie i rozwoju umiejętności cyfrowych; uważa, że potrzebne są publiczne i prywatne inwestycje oraz możliwości finansowania z myślą o uczeniu i szkoleniu się przez całe życie, w szczególności dla mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw;

43.  podkreśla, jak ważne są telepraca i inteligentna organizacja pracy w gospodarce dzielenia się, i w związku z tym wskazuje na konieczność traktowania takiego modelu pracy na równi z modelem tradycyjnym;

44.  wzywa Komisję do zbadania, w jakim stopniu dyrektywa w sprawie pracy tymczasowej (2008/104/WE) ma zastosowanie do konkretnych platform internetowych; uważa, że struktura wielu pośredniczących platform internetowych przypomina agencje pracy tymczasowej (trójstronny stosunek umowny między pracownikiem tymczasowym a pracownikiem platformy, między agencją pracy tymczasowej a platformą internetową oraz między przedsiębiorstwem użytkownika a klientem);

45.  wzywa krajowe publiczne służby zatrudnienia i sieć EURES do lepszego przekazywania informacji na temat możliwości oferowanych przez gospodarkę dzielenia się;

46.  wzywa Komisję, państwa członkowskie i partnerów społecznych do udostępniania pracownikom platform odpowiednich informacji dotyczących warunków pracy i zatrudnienia oraz praw pracowniczych, a także ich stosunku pracy zarówno w odniesieniu do platform, jak i użytkowników; uważa, że platformy powinny odgrywać aktywną rolę w udostępnianiu użytkownikom i pracownikom informacji na temat obowiązujących przepisów z myślą o przestrzeganiu wymogów prawnych;

47.  zwraca uwagę na brak danych dotyczących zmian w sferze zatrudnienia, spowodowanych przez gospodarkę dzielenia się; wzywa państwa członkowskie i Komisję do gromadzenia – również we współpracy z partnerami społecznymi – wiarygodniejszych i obszerniejszych danych na ten temat oraz zachęca państwa członkowskie do zlecenia już istniejącym właściwym organom krajowym zadania polegającego na monitorowaniu i ocenianiu trendów pojawiających się na społecznościowym rynku pracy; podkreśla w tym kontekście znaczenie wymiany informacji i najlepszych praktyk między państwami członkowskimi; podkreśla znaczenie monitorowania rynku pracy i warunków pracy w gospodarce dzielenia się, aby zwalczać bezprawne praktyki;

Lokalny wymiar gospodarki dzielenia się

48.  zauważa, że coraz więcej lokalnych organów i samorządów uczestniczy już aktywnie w regulowaniu i promowaniu gospodarki dzielenia się, koncentrując się przy tym na praktykach społecznościowych zarówno jako przedmiocie ich strategii politycznych, jak i na podstawowej zasadzie nowych form zarządzania opartego na współpracy oraz demokracji uczestniczącej;

49.  uważa, że organy krajowe, regionalne i lokalne mają dostatecznie duże pole manewru w kwestii przyjmowania środków dostosowanych do sytuacji, aby reakcją na jasno określone cele zgodne z interesem publicznym były proporcjonalne środki w pełni zgodne z prawodawstwem UE; w związku z tym wzywa Komisję do wspierania państw członkowskich w kształtowaniu polityki i przyjmowaniu przepisów spójnych z prawem UE;

50.  zauważa, że pionierami są miasta, ponieważ warunki miejskie, takie jak gęstość zaludnienia i fizyczna bliskość, sprzyjają upowszechnianiu się praktyk społecznościowych, które obejmują swoim zasięgiem nie tylko inteligentne miasta, ale również miasta dzielenia się, a także ułatwiają przechodzenie na infrastrukturę bardziej przyjazną dla obywateli; wyraża również przekonanie, że gospodarka dzielenia się może być prawdziwą szansą dla wewnętrznych obszarów peryferyjnych, obszarów wiejskich i obszarów znajdujących się w niekorzystnym położeniu, a także może prowadzić do powstawania nowych i integracyjnych form rozwoju, wywierać pozytywny wpływ społeczno-gospodarczy oraz pomagać społecznościom zmarginalizowanym dzięki pośrednim korzyściom dla branży turystycznej;

Promowanie gospodarki dzielenia się

51.  odnotowuje znaczenie odpowiednich kompetencji, umiejętności i szkoleń, aby jak największej liczbie osób umożliwić odgrywanie aktywnej roli w gospodarce dzielenia się oraz wykorzystanie własnego potencjału;

52.  podkreśla, że technologie informacyjne i komunikacyjne umożliwiają szybkie i skuteczne rozwijanie innowacyjnych pomysłów w ramach gospodarki dzielenia się, a jednocześnie łączą uczestników i wzmacniają ich pozycję, zarówno użytkowników, jak i usługodawców, ułatwiając im dostęp do rynku i udział w nim, a także ułatwiając dostęp do obszarów oddalonych i wiejskich;

53.  wzywa Komisję do aktywniejszego zachęcania do współpracy publiczno-prywatnej, w szczególności w odniesieniu do systemów identyfikacji elektronicznej, aby podnosić zaufanie konsumentów i usługodawców do transakcji online w oparciu o unijne ramy wzajemnego uznawania systemów identyfikacji elektronicznej, a także do zajęcia się innymi istniejącymi barierami dla rozwoju gospodarki dzielenia się, takimi jak przeszkody w udostępnianiu transgranicznych systemów ubezpieczeń;

54.  zwraca uwagę, że wprowadzenie sieci 5G zasadniczo zmieni logikę naszych gospodarek, sprawiając, iż usługi staną się bardziej zróżnicowane i łatwiej dostępne; podkreśla zatem, jak ważne jest utworzenie konkurencyjnego rynku dla innowacyjnych przedsiębiorstw, których powodzenie będzie ostatecznie decydujące dla siły naszych gospodarek;

55.  zwraca uwagę, że gospodarka dzielenia się ma coraz większe znaczenie w sektorze energetycznym, gdyż umożliwia konsumentom, producentom, osobom fizycznym i społecznościom skuteczne angażowanie się w szereg zdecentralizowanych etapów cyklu energii ze źródeł odnawialnych, włącznie z produkcją i konsumpcją własną, magazynowaniem i dystrybucją zgodnie z celami Unii w zakresie klimatu i energii;

56.  zaznacza, że gospodarka dzielenia się rozkwita szczególnie w społecznościach o silnie zakorzenionych modelach dzielenia się wiedzą i edukacją i tym samym jest tam czynnikiem katalizującym i umacniającym kulturę otwartych innowacji; podkreśla znaczenie spójnych strategii politycznych oraz instalowania sieci szerokopasmowych i ultraszerokopasmowych jako warunku wstępnego umożliwiającego pełne wykorzystanie potencjału gospodarki dzielenia się oraz czerpanie korzyści z modelu opartego na dzieleniu się; w związku z tym przypomina o konieczności umożliwienia wszystkim obywatelom UE dostępu do odpowiednich sieci, w szczególności na obszarach słabiej zaludnionych, odległych lub wiejskich, gdzie wystarczająca łączność nie jest jeszcze dostępna;

57.  podkreśla, że gospodarka dzielenia się potrzebuje wsparcia, aby móc się rozwijać i ekspandować, oraz że powinna pozostać otwarta na badania naukowe, innowacje i nowe technologie w celu przyciągnięcia inwestycji; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, aby przepisy i strategie polityczne UE nie ulegały dezaktualizacji, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii otwarcia niewyłącznych przestrzeni o charakterze doświadczalnym, sprzyjających łączności cyfrowej i kulturze informatycznej, jak i kwestii wspierania europejskich przedsiębiorców i przedsiębiorstw typu start-up, a także czwartej rewolucji przemysłowej, ośrodków, klastrów i inkubatorów innowacyjności przy jednoczesnej dbałości o efekty synergii wynikającej z ich współistnienia z tradycyjnymi modelami prowadzenia działalności gospodarczej;

58.  podkreśla złożony charakter sektora transportu w obrębie gospodarki dzielenia się i poza nią; zauważa, że sektor ten podlega ścisłej regulacji; zwraca uwagę na znaczny potencjał gospodarki dzielenia się w zakresie podnoszenia wydajności systemu transportowego oraz poprawy jego zrównoważonego charakteru (w tym również poprzez płynne nabywanie biletów w celu skorzystania z różnych środków transportu podczas jednej podróży przez użytkowników korzystających z aplikacji związanych z gospodarką dzielenia się) i bezpieczeństwa, a także uczynienia obszarów odległych bardziej dostępnymi i ograniczenia niepożądanych efektów zewnętrznych będących wynikiem zatorów komunikacyjnych;

59.  apeluje do właściwych władz o promowanie korzystnego współistnienia wspólnych usług transportowych z systemem transportu konwencjonalnego; zachęca Komisję do uwzględnienia gospodarki dzielenia się w pracy nad nowymi technologiami w transporcie (pojazdy zintegrowane z siecią, pojazdy autonomiczne, zintegrowana sprzedaż biletów elektronicznych i inteligentne systemy transportowe) ze względu na silne interakcje między nimi i wynikające z nich naturalne efekty synergii;

60.  podkreśla potrzebę zagwarantowania pewności prawa dla platform i ich użytkowników, aby umożliwić rozwój gospodarki dzielenia się w sektorze transportu w UE; zauważa, że w sektorze mobilności istotne jest wyraźne rozróżnienie między (i) wspólnym korzystaniem z samochodu i dzieleniem się kosztami w kontekście konkretnej podróży zaplanowanej przez kierowcę w jego własnym celu oraz (ii) regulowanymi usługami przewozu osób;

61.  przypomina, że według szacunków Komisji świadczenie usług zakwaterowania przez osoby prywatne dla innych osób prywatnych to największy sektor gospodarki dzielenia się pod względem wymiany handlowej, natomiast świadczenie usług transportu na tej samej zasadzie to największy sektor pod względem przychodów z platform;

62.  podkreśla, że w branży turystycznej udostępnianie domów to znakomite wykorzystanie zasobów i niewykorzystanej przestrzeni, w szczególności na obszarach, które zazwyczaj nie czerpią korzyści z turystyki;

63.  potępia w związku z tym przepisy narzucane przez niektóre organy publiczne w celu ograniczenia świadczenia usług zakwaterowania dla turystów w ramach gospodarki dzielenia się;

64.  zwraca uwagę, że europejskie platformy współpracy mają trudności z uzyskaniem dostępu do kapitału wysokiego ryzyka i z realizacją strategii rozwoju działalności oraz że mały rozmiar i fragmentacja rynków krajowych, jak i dotkliwy brak inwestycji transgranicznych dodatkowo pogłębiają te problemy; wzywa Komisję i państwa członkowskie do pełnego wykorzystania istniejących instrumentów finansowych w celu inwestowania w modele biznesowe oparte na współpracy oraz do wspierania inicjatyw służących ułatwianiu dostępu do finansowania, zwłaszcza przedsiębiorstwom typu start-up oraz małym i średnim przedsiębiorstwom;

65.  podkreśla, że systemy finansowania oparte na współpracy, np. finansowanie społecznościowe, stanowią ważne uzupełnienie tradycyjnych kanałów finansowania w ramach efektywnego ekosystemu finansowego;

66.  zauważa, że usługi świadczone przez MŚP w sektorze gospodarki dzielenia się nie zawsze są w wystarczającym stopniu dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych i seniorów; apeluje o narzędzia i programy mające na celu wspieranie tych podmiotów w uwzględnianiu potrzeb osób niepełnosprawnych;

67.  wzywa Komisję do ułatwiania i promowania dostępu do odpowiednich linii finansowania dla europejskich przedsiębiorców działających w sektorze gospodarki dzielenia się, również w ramach programu UE w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020”;

68.  zauważa szybki rozwój i dynamiczne rozpowszechnianie się innowacyjnych technologii i narzędzi cyfrowych, takich jak łańcuch bloków i technologie zdecentralizowanej księgi rachunkowej, również w sektorze finansowym; podkreśla, że wykorzystywanie tych zdecentralizowanych technologii może umożliwiać skuteczne transakcje i połączenia społecznościowe w gospodarce dzielenia się, prowadząc do powstawania niezależnych rynków lub sieci i zastąpienia w przyszłości roli pośredników, jaką przypisuje się dziś platformom współpracy;

69.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

• [1]  Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0009.
• [2]  Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0237.
• [3]  Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0455.
• [4]  http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-11834-2016-INIT/en/pdf
• [5]  Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36.
• [6]  Dz.U. L 178 z 17.7.2000, s. 1.
• [7]  Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 22.
• [8]  Dz.U. L 337 z 18.12.2009, s. 11.
• [9]  Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.
• [10]  ECON-VI/016.
• [11]  INT/793 EESC-2016-3545-00-00-AC-TRA.
• [12]  Badanie Eurobarometr Flash 438 (marzec 2016 r.) dotyczące wykorzystywania platform współpracy.

UZASADNIENIE

1. Gospodarka dzielenia się – informacje ogólne

Pojęcie „gospodarki dzielenia się” obejmuje szeroki zakres działań, które wynikają z różnych modeli biznesowych opartych na współpracy, także o charakterze niekomercyjnym. Modele biznesowe są zróżnicowane i obejmują platformy współpracy, które umożliwiają wymianę towarów lub usług na całym świecie, aż po MŚP oparte na współpracy, które świadczą usługi na rzecz społeczności lokalnych.

W ostatnich latach gospodarka dzielenia się doświadczyła szybkiego wzrostu pod względem użytkowników, transakcji i dochodów, co ostatecznie doprowadziło do zmiany sposobu dostarczania produktów i usług w wielu dziedzinach. Na początku 2014 r. zmiana ta dotyczyła przede wszystkim sześciu obszarów działalności (towary / sprzedaż detaliczna, usługi, wynajem przestrzeni / kwater prywatnych, żywność, transport i pieniądze). Do 2016 r. liczba dziedzin zwiększyła się niemal trzykrotnie. Zmiana objęła nowe sektory (np. zdrowie, kształcenie, logistykę, władze samorządowe, przestrzeń, usługi użyteczności publicznej takie jak energia itp.) lub powstały nowe rodzaje działalności (np. tzw. ruch makerów w sektorze towarów).

Wobec tego szybko rozwijającego się zjawiska stosuje się szereg terminów, często zamiennie: gospodarka społecznościowa, konsumpcja społecznościowa, współkonsumpcja, konsumpcja współdzielona itd. Pojęcia te odzwierciedlają dynamikę samego zjawiska, a także skalę i intensywność trwającej debaty politycznej i naukowej na jego temat.

Jak dotąd istnieje już kilka definicji gospodarki dzielenia się. Słownik oksfordzki definiuje gospodarkę dzielenia się jako system gospodarczy, w którym aktywa lub usługi są dzielone między osobami prywatnymi, bezpłatnie lub za opłatą, zazwyczaj za pośrednictwem internetu.[1]W swoim komunikacie Komisja opisuje ją jako modele prowadzenia działalności, w których działalność odbywa się dzięki pośrednictwu platform współpracy, tworzących ogólnie dostępny rynek czasowego korzystania z dóbr lub usług, często dostarczanych przez osoby prywatne, precyzując, że transakcje w ramach gospodarki dzielenia się nie wiążą się zwykle z przeniesieniem własności i mogą być dokonywane odpłatnie lub nieodpłatnie.

W ramach gospodarki dzielenia się i jej modeli biznesowych generalnie identyfikuje się trzy główne rodzaje podmiotów:

(i) usługodawców – osoby prywatne (partnerzy społecznościowi), które okazjonalnie oferują usługi (aktywa, umiejętności, czas – odpłatnie lub nieodpłatnie), lub profesjonalistów;

(ii) użytkowników tych usług oraz

(iii) platformy współpracy, które łączą popyt i podaż oraz ułatwiają dokonywanie transakcji w czasie rzeczywistym.

2. Reakcja Komisji

W czerwcu 2016 r. Komisja opublikowała komunikat pt. Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się z myślą o rozstrzygnięciu problemów wynikających z niepewności co do praw i obowiązków poszczególnych podmiotów biorących udział w gospodarce dzielenia się, a także udzieleniu odpowiedzi na pytania z perspektywy UE. Celem komunikatu jest przedstawienie niewiążących wytycznych co do tego, w jaki sposób obowiązujące prawodawstwo UE ma zastosowanie do modeli biznesowych gospodarki dzielenia się. Analizuje się w nim problemy stojące przed podmiotami gospodarczymi i organami publicznymi, zgrupowane w pięciu kluczowych obszarach: 1) wymogi dotyczące dostępu do rynku; 2) systemy odpowiedzialności; 3) ochrona użytkowników; 4) osoby samozatrudnione i pracownicy w gospodarce dzielenia się; 5) opodatkowanie.

3. Główne kwestie związane z gospodarką dzielenia się

3.1. Możliwości i korzyści

Gospodarka dzielenia się może być źródłem znaczących możliwości dla konsumentów, przedsiębiorców i obywateli, a także generować nowe miejsca pracy, wzrost gospodarczy i źródła dochodu.

Szacuje się, że w 2015 r. w UE platformy współpracy działające w pięciu kluczowych sektorach gospodarki dzielenia się wygenerowały dochody w wysokości 3,6 mld EUR[2]. Potencjał gospodarki dzielenia się – z roczną stopą wzrostu przekraczającą 25%[3] – jest znaczący, a teoretycznie szacunkowe korzyści gospodarcze związane z lepszym wykorzystaniem potencjału w efekcie gospodarki dzielenia się mogą sięgać 572 mld EUR[4]. Do danych tych należy jednak podchodzić z pewną ostrożnością, ponieważ nadal trudno zmierzyć wartość gospodarki dzielenia się mimo jej rosnącego znaczenia gospodarczego. Wynika to również z braku uzgodnionej metodologii pomiaru różnorakich skutków gospodarki dzielenia się dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska, a także z braku zebranych danych.

Niektóre badania wskazują na znaczne poparcie ze strony konsumentów i ich zainteresowanie gospodarką dzielenia się[5]. Do udziału w tym nowym modelu biznesowym skłania partnerów społecznościowych szereg przyczyn i motywów, takich jak korzyści finansowe, korzyści w postaci jakości i doświadczenia, a także pozytywne skutki społeczne lub społecznościowe. Według danych Eurobarometru 42% konsumentów uznaje usługi w ramach gospodarki dzielenia się za wygodniejsze, a 33% docenia fakt, że są one tańsze lub nawet darmowe[6].

3.2. Główne wyzwania i zagrożenia

Jednocześnie ważne jest również odnotowanie znaczących skutków modeli biznesowych w ramach gospodarki dzielenia się dla wielu tradycyjnych przedsiębiorstw i ich od dawna utrwalonych modeli produkcji i konsumpcji. W ostatnich latach szybki i nieuregulowany wzrost tego zjawiska stał się zaczątkiem wielu wyzwań i potencjalnych zagrożeń, które należy uwzględnić i rozważyć.

Po pierwsze, pojawiły się liczne pytania co do praw konsumentów i systemu ochrony konsumentów w odniesieniu do newralgicznych zagadnień, które dotyczą ochrony danych, przejrzystości i wiarygodności informacji przekazywanych konsumentom, systemów odpowiedzialności platform współpracy, sprawiedliwości algorytmu i możliwych form dyskryminacji. Istnieje potencjalne ryzyko obniżenia norm minimalnych, zwłaszcza w transakcjach społecznościowych (peer-to-peer), w konfrontacji z istniejącymi normami stosowanymi do podobnych usług świadczonych przez profesjonalistów. Co więcej, szybkie upowszechnianie się platform współpracy w niektórych sektorach spowodowało ryzyko nieuczciwej konkurencji wraz z powstaniem nowych monopoli i mechanizmu uzależnienia od jednego dostawcy. Poskutkowało ono także poważnymi problemami w zakresie przestrzegania i egzekwowania przepisów podatkowych pomimo zwiększonej możliwości śledzenia transakcji gospodarczych.

Co nie mniej ważne, modele biznesowe oparte na współpracy, utworzone w ramach trwającej rewolucji cyfrowej, wywierają ponadto głęboki wpływ zarówno na rynek pracy, jak i na stosunki pracy pomiędzy platformami współpracy a pracownikami, co stwarza konkretne ryzyko osłabienia równych warunków pracy, minimalnych norm prawnych i odpowiedniej ochrony socjalnej.

3.3. Ramy regulacyjne

W odniesieniu do ram regulacyjnych pojawiają się dwie główne kwestie: 1) które przepisy dorobku wspólnotowego można zastosować do gospodarki dzielenia się? 2) czy obowiązujące przepisy UE są adekwatne do celu zapewnienia niezbędnej przejrzystości, upodmiotowienia i ochrony różnym podmiotom w ramach gospodarki dzielenia się?

Modele biznesowe oparte na współpracy są bardziej złożone i zróżnicowane, cechują się różnym stopniem decentralizacji, deprofesjonalizacji i zaangażowania nowych podmiotów gospodarczych i partnerów/prosumentów. Ponadto do tej pory wyraźne rozróżnienie między profesjonalnym dostawcą usług / handlowcem a konsumentem było rozmyte z powodu wielostronnych stosunków z udziałem konsumenta jako usługodawcy w transakcji między konsumentami (P2P) albo w transakcji konsument–przedsiębiorstwo.

Jako że obowiązujące ramy prawne UE zostały opracowane z myślą o uregulowaniu konwencjonalnych przedsiębiorstw oraz ochronie praw konsumentów jako słabszej strony transakcji biznesowej, pojawiają się trudności. Powstające pytania co do praw i obowiązków poszczególnych podmiotów w ramach gospodarki dzielenia się stwarzają klimat niepewności. Niepewność ta dotyczy szeregu aspektów, z których najważniejsze to obowiązujące ramy prawne UE, obowiązki regulacyjne różnych podmiotów w ramach gospodarki dzielenia się, prawa konsumentów, system odpowiedzialności, status pracowników i system podatkowy.

3.4. Ryzyko fragmentacji jednolitego rynku

Gospodarka dzielenia się wywołała różne reakcje regulacyjne nie tylko ze strony państw członkowskich, lecz również władz regionalnych i lokalnych oraz ich organów sądowych, a także Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości[7]. Te odpowiedzi i reakcje są bardzo zróżnicowane i odzwierciedlają zróżnicowane podejście państw członkowskich do wyzwań związanych z modelami biznesowymi gospodarki dzielenia się, nawet w obrębie tego samego kraju.

Niektóre państwa członkowskie opracowują szczególne środki i ustanawiają kryteria, które narzucają partnerom lżejsze wymogi prawne. W niektórych przypadkach istnieje rozróżnienie między profesjonalnym a nieprofesjonalnym świadczeniem usług w postaci ustanowienia progów dochodu dla partnerów w ramach gospodarki dzielenia się oraz zastosowania niższych stawek podatkowych[8]. W niektórych innych krajach władze krajowe rozważają wprowadzenie bardziej rygorystycznych obowiązków informowania dla platform współpracy[9].

Należy zauważyć, że jako pierwsze na gospodarkę dzielenia się reagują miasta, jako że warunki miejskie, takie jak gęstość zaludnienia i fizyczna bliskość, sprzyjają łatwiejszemu upowszechnianiu się praktyk współpracy, zwłaszcza w takich sektorach jak zakwaterowanie i transport[10]. Niektóre pozytywne przykłady współpracy między właściwymi władzami lokalnymi i platformami współpracy stały się wzorem dobrych praktyk, takich jak zapewnianie szkoleń zawodowych prosumentom, systemy ubezpieczeń czy działania na rzecz zwiększenia świadomości użytkowników na temat ewentualnych zobowiązań fiskalnych i prawnych[11].

Te i inne przykłady działań podejmowanych przez niektóre państwa członkowskie, władze regionalne i miasta, niekiedy przy aktywnym zaangażowaniu samych platform współpracy, prezentują szereg dobrych praktyk, które mogłyby być stosowane w całej UE. Takie jednostronne rozproszone działania niosą jednak z sobą wiele ograniczeń i barier dla unijnych modeli biznesowych opartych na współpracy, które chcą się rozwijać i powiększać, a także dla konsumentów, ostatecznie podważając tym samym niektóre korzyści z gospodarki dzielenia się i grożąc fragmentacją jednolitego rynku.

3. Priorytety sprawozdawcy

Sprawozdawca dostrzega istotne możliwości i korzyści płynące z gospodarki dzielenia się dla społeczeństwa i gospodarki. Jednocześnie zwraca uwagę na potencjalne, wyżej wyszczególnione wyzwania i jest szczególnie zaniepokojony możliwym ryzykiem rozdrobnienia jednolitego rynku, podczas gdy znaczna część gospodarki dzielenia się pozostaje nieuregulowana.

W związku z tym, jego zdaniem, w pierwszej kolejności istnieje potrzeba stworzenia europejskich ram horyzontalnych, obejmujących połączenie zasad ogólnych i przepisów szczegółowych, które utorowałyby drogę do równych, jednolitych i dynamicznych warunków działania w UE i pozwoliłyby uniknąć ewentualnego negatywnego wpływu na pracowników, ryzyka nieuczciwej konkurencji między tradycyjnymi sektorami a platformami współpracy oraz unikania opodatkowania.

Równie ważna jest potrzeba zdefiniowania cech i obowiązków głównych podmiotów gospodarki dzielenia się, w szczególności w odniesieniu do:

– wyraźnego odróżnienia partnerów społecznościowych od profesjonalistów;

– charakteru, obowiązków i odpowiedzialności platform współpracy;

– wysokiego poziomu ochrony konsumentów, również w wymiarze/transakcjach P2P.

Sprawozdawca zachęca wreszcie do dalszego wspierania unijnego modelu gospodarki dzielenia się za pomocą instrumentów finansowych i inwestycji w szkolenia. Uważa on, że sprawiedliwy i należycie uregulowany rozwój gospodarki dzielenia się mógłby oferować znaczące możliwości dla wszystkich sektorów społeczeństwa i być korzystny dla trwalszego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu w UE.

• [1]  Zob. https://en.oxforddictionaries.com/definition/sharing_economy
• [2]  The Sharing Economy, PWC, studium przypadku 12, wrzesień 2013 r.
• [3]  Ibidem (PWC(2013).
• [4]  Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego, The Cost of Non-Europe in the sharing economy (Brak działań na poziomie europejskim w gospodarce dzielenia się), 2016.
• [5]  Według badania Europejskiej Organizacji Konsumentów (BEUC) z lipca 2015 r. 70% konsumentów co najmniej raz uczestniczyło w tym modelu, a 60–80% respondentów jest bardzo zadowolonych ze swoich doświadczeń, przy czym 32% z nich uczestniczyło jako „prosumenci”.
• [6]  Badanie Flash Eurobarometr 438, czerwiec 2016 r., WE.
• [7]  ETS, sprawy C-434/15 i C-526/15.
• [8]  Belgia podchodzi do kwestii partnerów okazjonalnie świadczących usługi, stosując specjalną stawkę podatkową w wysokości zaledwie 10% od różnych dochodów nieprzekraczających 5000 EUR. Włochy rozważają ustanowienie progu 10 000 EUR dla nieprofesjonalnych dochodów z gospodarki dzielenia się, natomiast Zjednoczone Królestwo niedawno ogłosiło ulgę podatkową w wysokości 2000 GBP w odniesieniu do dochodów z własności i działalności handlowej.
• [9]  Francja: ustawa nr 2016-1321 z dnia 7 października 2016 r. o republice cyfrowej.
• [10]  Przykład z Niemiec i Belgii: podczas gdy Berlin i Bruksela narzucają platformom pośredniczącym w wynajmie zakwaterowania surowe wymogi dotyczące rejestracji, Hamburg i region Flandrii przyjęły inne podejście, charakteryzujące się niższymi wymogami w zakresie rejestracji.
• [11]  W Estonii władze lokalne we współpracy z platformą wspólnego korzystania z samochodów prowadzą projekt pilotażowy wprowadzający wygodniejszą deklarację podatkową dla różnych modeli biznesowych opartych na e-rozwiązaniach.

ZAŁĄCZNIK: WYKAZ PODMIOTÓW LUB OSÓB, OD KTÓRYCH SPRAWOZDAWCA OTRZYMAŁ INFORMACJE

Poniższy wykaz opracowano na zasadzie zupełnej dobrowolności, na wyłączną odpowiedzialność sprawozdawcy. Lista ta nie jest wyczerpująca. Do czasu głosowania w komisji IMCO sprawozdawca lub jego biuro otrzymali informacje od następujących podmiotów:

Podmiot
AHTOP – Association française pour un hébergement et un tourisme professionnel
Airbnb
Altroconsumo
Bed & Breakfast Association
BEUC (Europejska Organizacja Konsumentów)
Blablacar
Bruegel Institute
CEMR (Rada Gmin i Regionów Europy)
Charlie 24
CNA – Confederazione Nazionale dell`artigianato e della Piccola Impresa
Collaboriamo
Komitet Regionów
Confcommercio
Cooperatives Europe
Duńska Konfederacja Związków Zawodowych
EFCI – Europejska Federacja Czystości
Holdings
Rent-A-Car
Stałe przedstawicielstwo Estonii przy UE
ETUC – Europejska Konfederacja Związków Zawodowych
EUCOLAB
Eurocities
European Business Service Alliance (EBSA) [Europejskie Stowarzyszenie Usługodawców na rzecz Biznesu]
European Holiday Home Association [Europejskie Stowarzyszenie Właścicieli Domów Letniskowych]
European Hotel Forum
Flintglobal
Stałe przedstawicielstwo Francji przy UE
Heetch
HomeAway
Hotrec
Międzynarodowe Forum Taksówkarzy (IRU)
Stałe przedstawicielstwo Włoch przy UE
Ouishare
Stałe przedstawicielstwo Słowacji przy UE
Uber
Uni Global Union
Unionen
Volta
Wethic
Zurich Insurance

OPINIA Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (27.3.2017)

dla Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów

w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się
(2017/2003(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*): Joachim Schuster

(*)  Zaangażowana komisja – art. 54 Regulaminu

WSKAZÓWKI

Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych zwraca się do Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

A.  mając na uwadze, że w komunikacie Komisji z dnia 6 czerwca 2016 r. pt. „Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się” (COM(2016)0356) położono nacisk na rosnące znaczenie gospodarki platform i jej wpływ na politykę gospodarczą i politykę zatrudnienia, w tym na wzrost i miejsca pracy, i ustalono zalecenia polityczne dla państw członkowskich; mając na uwadze, że komunikat ten przedstawia wytyczne w sprawie mających zastosowanie przepisów Unii mających na celu wsparcie pracowników, przedsiębiorstw, państw członkowskich i ogółu społeczeństwa w czerpaniu korzyści z gospodarki platform;

B.  mając na uwadze, że promowanie sprawiedliwości społecznej i ochrony socjalnej w rozumieniu art. 3 TUE i art. 9 TFUE to także cele rynku wewnętrznego UE;

C.  mając na uwadze, że w UE rośnie odsetek osób samozatrudnionych (z 3,7 % w 2006 r. do 5,6 % w 2016 r.) oraz pracowników podejmujących drugą pracę (z 3,6 % w 2002 r. do 4,2 % w 2016 r.); mając na uwadze, że brak jest danych dotyczących gospodarki platform; mając na uwadze, że Komisja Europejska i państwa członkowskie muszą z większym zaangażowaniem zająć się społecznym wymiarem gospodarki platform, gruntownie analizując nowe formy zatrudnienia i dostarczając szczegółowych danych na ten temat, monitorując zmieniające się otoczenie regulacyjne oraz zachęcając do wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi w celu sprostania wyzwaniom społecznym związanym z tą nową gospodarką;

D.  ma na uwadze, że serwery i siedziby statutowe wielu platform są zlokalizowane poza Unią Europejską i tym samym nie należą do obszaru podlegającego regulacjom unijnym;

E.  mając na uwadze, że znaczenie zagwarantowania wszystkim odpowiednich środków ochrony socjalnej w skali państwa członkowskiego – bez względu na formę zatrudnienia stanowiącą podstawę ich działalności i bez względu na to, czy pracują na podstawie zwykłego stosunku pracy czy na innych, mniej konwencjonalnych zasadach, bądź w ramach samozatrudnienia – ujęto w sprawozdaniu w sprawie europejskiego filaru praw socjalnych[1];

F.  mając na uwadze, że komunikat Komisji stanowi punkt wyjścia dla zrównoważonego rozwoju gospodarki platform, zważywszy na szybką ewolucję tej gospodarki oraz związane z nią luki regulacyjne i kwestie budzące niepewność, które wciąż wymagają wyjaśnienia, jak np. niepewne formy zatrudnienia w gospodarce platform;

G.  mając na uwadze, że wśród form pracy w gospodarce dzielenia się można wyróżnić usługi wymagające obecności pracownika, takie jak praca na wezwanie, oraz usługi wirtualne, takie jak praca zlecana za pośrednictwem platform społecznościowych (crowdwork), które są świadczone wyłącznie za pośrednictwem internetu;

H.  mając na uwadze, że gospodarka dzielenia się obejmuje tak zróżnicowane modele jak finansowanie społecznościowe, wymiana towarów, banki czasu, grupy produkcji na własny użytek, dzielenie się różnego rodzaju dobrami i inne, przez co nie zawsze rozwija się w środowisku cyfrowym, ale także w najbliższym otoczeniu, często stanowiąc działalność nienastawioną na zysk; mając na uwadze, że prowadzi się ją w skali nie tylko globalnej, lecz także lokalnej, oraz nie ogranicza się ona do sfery gospodarczej, ale dotyczy również aspektów społecznych, środowiskowych i związanych z dostępnością;

I.  mając na uwadze, że gospodarka platform stwarza możliwości w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy, m.in. dzięki zapewnieniu łatwiejszego dostępu osobom, które np. są oddalone od rynku pracy lub szukają nowych form zatrudnienia o elastycznym czasie pracy; mając na uwadze, że może to być źródłem innowacyjnych nowych usług; mając na uwadze, że powinno to zapewnić dobre warunki pracy, zabezpieczenie społeczne oraz godzenie pracy (na wezwanie) z życiem prywatnym i rodzinnym;

J.  mając na uwadze, że dostęp do szybkiej sieci szerokopasmowej ma zasadnicze znaczenie dla uczestnictwa w gospodarce platform, a brak dostępu do tej sieci może oznaczać wykluczenie określonych grup społecznych, takich jak osoby mieszkające na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, na obszarach wiejskich i w regionach najbardziej oddalonych, z korzystania z nowych możliwości;

K.  mając na uwadze, że osoby i usługodawcy korzystający z platform powinni być lepiej poinformowani o wymogach prawnych, jakie mają spełnić, zwłaszcza w odniesieniu do praw i obowiązków związanych z ich statusem zatrudnienia;

L.  mając na uwadze, że nie istnieją oficjalne dane statystyczne dotyczące wielkości zatrudnienia w ramach gospodarki platform;

  Wprowadzenie

1.  podkreśla, że Unia powinna wspierać rozwój gospodarki platform przez wyjaśnienie obowiązujących przepisów prawnych oraz ukierunkować ten rozwój w taki sposób, aby przebiegał w społecznie sprawiedliwy, zrównoważony i trwały sposób; zaleca, aby ochrona pracowników w nowych formach zatrudnienia, takich jak gospodarka platform była również uwzględniane we wszystkich innych obszarach polityki z wyjątkiem zatrudnienia i spraw socjalnych;

2.  odnotowuje różnorodne krajowe i regionalne inicjatywy regulacyjne dotyczące gospodarki platform[2]; w tym kontekście podkreśla, że rozwój gospodarki platform i polityczne reakcje na niego ujawniają możliwości i wyzwania związane z rozwojem form pracy najemnej i działań, których nie można łatwo zakwalifikować do tradycyjnych kategorii pracy podporządkowanej i niezależnej;

3.  zwraca uwagę, że nie istnieje wspólna definicja gospodarki cyfrowej opartej na platformach internetowych („gospodarki platform”, „gospodarki społecznościowej”, „gospodarki dzielenia się” itd.); zwraca uwagę, że stosowanie terminu „gospodarka platform” wydaje się być najbardziej obiektywnym rozwiązaniem, i wzywa Komisję, aby zapewniła stosowanie spójnej terminologii;

4.  podkreśla potrzebę wyraźnego odróżnienia platform o charakterze „handlowym” od platform o charakterze „niehandlowym”, aby zapewnić równe warunki działania i wyraźną różnicę między niezawodową działalnością angażującą równorzędne podmioty dzielące się kosztami i towarami a usługodawcami zawodowo zajmującymi się świadczeniem usług; wzywa Komisję do zachęcania państw członkowskich do opracowania w związku z tym – we współpracy z odpowiednimi podmiotami – definicji i progów właściwych dla poszczególnych sektorów; podkreśla znaczenie uznania rodzajów działalności prowadzonej za wynagrodzeniem w ramach gospodarki platform za „pracę” niezależnie od stosowanej terminologii („występy”, „zadania”, „wspólne przejazdy” itd.);

5.  wzywa Komisję do zbadania, w jakim stopniu przepisy obowiązujące na szczeblu Unii mają zastosowanie do cyfrowego rynku pracy, oraz do zapewnienia ich odpowiedniego wdrożenia i egzekwowania; apeluje do państw członkowskich, aby we współpracy z partnerami społecznymi i innymi właściwymi podmiotami dokonały oceny – w sposób proaktywny oparty na logice przewidywania – konieczności modernizacji obowiązujących przepisów, łącznie z systemami zabezpieczenia społecznego, tak aby być na bieżąco ze zmianami technologicznymi, a jednocześnie zapewnić ochronę pracowników; apeluje do Komisji i państw członkowskich o skoordynowanie systemów zabezpieczenia społecznego w celu zapewnienia możliwości przenoszenia świadczeń i sumowania okresów zgodnie z przepisami unijnymi i krajowymi; zachęca partnerów społecznych do aktualizowania układów zbiorowych w stosownych przypadkach, tak aby obowiązujące standardy ochrony zostały zachowane w cyfrowym świecie pracy;

6.  zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zagwarantowanie, aby rozwijająca się w Unii gospodarka platform była zrównoważona pod względem społecznym i środowiskowym, a także zapewniała przestrzeganie praw pracowniczych oraz zgodność z minimalnymi gwarancjami w zakresie jakości obowiązującymi platformy;

7.  wzywa Komisję, aby wraz z partnerami społecznymi opracowała stosowne ramy monitorowania i kontroli nowych parametrów gospodarki platform;

8.  podkreśla, że gospodarka dzielenia się rozwijała się dotychczas głównie na obszarach miejskich; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o podjęcie działań na rzecz eliminowania przepaści cyfrowej i zagwarantowania wolnego od dyskryminacji dostępu dla wszystkich; podkreśla w związku z tym jak ważne jest rozwijanie sieci szerokopasmowej na obszarach wiejskich, aby umożliwić wszystkim regionom i ludziom czerpanie korzyści z potencjału gospodarki platform, zwłaszcza w dziedzinie zatrudnienia; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia zasobów finansowych i ludzkich, aby umożliwić osobom w niekorzystnej sytuacji nabywanie podstawowych umiejętności cyfrowych;

  Stosunek pracy

9.  stwierdza, że w świetle pierwszeństwa faktów wszyscy pracownicy w gospodarce platform są zatrudnionymi pracownikami albo osobami samozatrudnionymi; podkreśla, że wszystkie rodzaje pracy w gospodarce platform powinny być odpowiednio zaklasyfikowane przez państwa członkowskie; podkreśla potrzebę takiego uściślenia, również w celu zapobiegania fikcyjnemu samozatrudnieniu oraz zapewnienia ochrony praw pracowniczych i socjalnych wszystkich pracowników w gospodarce platform, niezależnie od ich oficjalnego statusu pracowników lub osób samozatrudnioych;

10.  przyjmuje do wiadomości komunikat Komisji „Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się”, w którym przewidziano między innymi wytyczne dotyczące stosunków pracy na cyfrowym rynku pracy; przypomina w tym kontekście sprawę rozpatrywaną przez Trybunał Sprawiedliwości, który do celów stosowania prawa UE określił pojęcie „pracownika” na podstawie stosunku pracy cechującego się określonymi kryteriami, takimi jak podporządkowanie, wynagrodzenie i charakter pracy[3]; apeluje do Komisji o współpracę z państwami członkowskimi mającą na celu ustalenie, co stanowi „stosunek pracy” w przypadku pracy za pośrednictwem platform online, przy uwzględnieniu zalecenia MOP nr 198 dotyczącego okreslania stosunku pracy;

11.  podkreśla, że wszystkim pracownikom należy zapewnić odpowiednią ochronę i bezpieczeństwo w zakresie warunków pracy, wynagrodzeń, ochrony socjalnej oraz zdrowia i bezpieczeństwa oraz że jakość ich zatrudnienia musi być gwarantowana w każdej sytuacji, niezależnie od tego, czy wykonują pracę za pośrednictwem platformy, czy nie;

12.  ponawia apel o stworzenie europejskiego filaru praw socjalnych w celu zapewnienia godziwych warunków pracy dla wszystkich, łącznie z pracownikami platform; podkreśla potrzebę zaangażowania partnerów społecznych i innych zainteresowanych stron w te działania; podkreśla konieczność zapewnienia wszystkim pracownikom platform takich samych praw socjalnych i pracowniczych, takiej samej ochrony zdrowia i bezpieczeństwa oraz takiego samego dostępu do uczenia się przez całe życie, jak pracownikom w gospodarce tradycyjnej, zgodnie z prawem krajowym i krajową praktyką, przy jednoczesnym zachęcaniu do innowacji i promowaniu trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, a także zagwarantowaniu równych warunków działania dla przedsiębiorstw;

13.  podkreśla, że konieczne jest zapewnienie wynagrodzenia pracowniczego oraz pewnych terminów wypłaty osobom samozatrudnionym oraz osobom zawodowo świadczącym usługi na rzecz przedsiębiorstwa będącego platformą;

14.  podkreśla, jak ważne są telepraca i inteligentna organizacja pracy w gospodarce dzielenia się, i w związku z tym wskazuje na konieczność traktowania takiego modelu pracy na równi z modelem tradycyjnym;

  Rokowania zbiorowe i przepisy dotyczące konkurencji

15.  podkreśla, że wolność zrzeszania się i prawo do działań zbiorowych, w tym rokowań zbiorowych, stanowią podstawowe prawa, które muszą przysługiwać wszystkim pracownikom, niezależnie od tego, czy mają status pracownika najemnego czy osoby samozatrudnionej; podkreśla, że osoby samozatrudnione prawnie uznawane za spółkę jednoosobową powinny mieć prawo do swobodnego zrzeszania się, aby nie być uważane za tworzące kartel; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia oceny europejskiego i krajowego prawa konkurencji oraz wprowadzenia dostosowań w razie potrzeby; wzywa Komisję do wspierania państw członkowskich i partnerów społecznych w zwiększeniu zakresu stosowania rokowań zbiorowych zgodnie z prawem krajowym i krajową praktyką oraz do umocnienia pozycji pracowników w gospodarce platform;

  Równe warunki działania

16.  podkreśla, że ewentualne korzyści wynikające z działalności platform internetowych ze względu na ich większą wydajność w stosunku do tradycyjnej gospodarki powinny być uzyskiwane w oparciu o uczciwą konkurencję, a nie dumping płacowy; podkreśla, że w celu zapewnienia równych warunków działania dla gospodarki platform i tradycyjnej gospodarki, zwłaszcza MŚP, gospodarka platform musi – jak każda inna gospodarka – płacić podatki i składki na ubezpieczenia społeczne, a także przestrzegać przepisów dotyczących zatrudnienia i praw socjalnych; podkreśla konieczność odpowiedniego dostosowania w razie potrzeby odnośnych strategii politycznych;

17.  wzywa Komisję do opublikowania wytycznych w zakresie zastosowania prawa Unii do poszczególnych rodzajów modeli biznesowych wykorzystujących platformy, aby wyeliminować w stosownych przypadkach luki regulacyjne w obszarze zatrudnienia i zabezpieczenia społecznego; uważa, że duży potencjał gospodarki platform w zakresie przejrzystości umożliwia skuteczną identyfikowalność, co jest zgodne z celem dotyczącym egzekwowania obowiązujących przepisów; apeluje do państw członkowskich o prowadzenie wystarczających inspekcji pracy w odniesieniu do platform internetowych i o nakładanie kar w przypadku naruszenia przepisów, zwłaszcza w związku z warunkami pracy i zatrudnienia, a także specjalnymi wymogami dotyczącymi kwalifikacji;; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwrócenia szczególnej uwagi na pracę nierejestrowaną i fikcyjne samozatrudnienie w tym sektorze oraz do umieszczenia gospodarki platform w programie europejskiej platformy zwalczania pracy nierejestrowanej; zwraca się do państw członkowskich o uruchomienie wystarczających środków na przeprowadzanie inspekcji;

18.  przypomina, że wszyscy operatorzy platform muszą prowadzić działalność w ścisłej zgodności z przepisami unijnymi i krajowymi; apeluje o środki antydumpingowe w celu zapewnienia uczciwej konkurencji między platformami z siedzibą w państwach członkowskich a platformami z siedzibą w państwach trzecich; podkreśla potrzebę opracowania skutecznych przepisów zapobiegających unikaniu opodatkowania przez platformy internetowe z siedzibą w państwach trzecich, świadczące usługi lub sprzedające towary w Unii;

19.  podkreśla konieczność zajęcia się z większym zaangażowaniem społecznym wymiarem gospodarki platform; apeluje w związku z tym do Komisji i państw członkowskich o gromadzenie – zgodnie z unijnym prawem dotyczącym ochrony danych oraz we współpracy z partnerami społecznymi – bardziej wiarygodnych i całościowych danych dotyczących pracy i profili zatrudnienia, warunków pracy i zatrudnienia, w tym informacji na temat dochodów, a także umiejętności, kwalifikacji i działalności w gospodarce platform; uważa, że użyteczne byłoby, aby takie dane były oparte również na rozmowach przeprowadzanych z pracownikami platform i informacjach zgromadzonych przez platformy; apeluje o dogłębną analizę pracy w gospodarce platform, aby w razie potrzeby dostosować obowiązujące prawo pracy oraz przepisy socjalne; podkreśla znaczenie wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi w tym kontekście;

20.  wzywa państwa członkowskie do zapewnienia odpowiedniego zabezpieczenia społecznego pracownikom samozatrudnionym, którzy odgrywają zasadniczą rolę na cyfrowym rynku pracy; apeluje do państw członkowskich o dostosowanie istniejących systemów ochrony socjalnej oraz o opracowanie w razie potrzeby nowych mechanizmów ochrony, aby zapewnić odpowiednią ochronę pracownikom platform, a także niedyskryminowanie i równouprawnienie płci, z uwzględnieniem szczególnych wzorców pracy i kariery powstałych w dobie cyfrowej, oraz o wymianę najlepszych praktyk na szczeblu europejskim;

21.  wzywa Komisję do zbadania, w jakim stopniu dyrektywa w sprawie pracy tymczasowej ma zastosowanie do konkretnych platform internetowych; uważa, że struktura wielu pośredniczących platform internetowych przypomina agencje pracy tymczasowej (trójstronny stosunek umowny między pracownikiem tymczasowym / pracownikiem platformy, agencją pracy tymczasowej / platformą online i przedsiębiorstwem użytkownika / klientem);

22.  wzywa krajowe publiczne służby zatrudnienia i sieć EURES do lepszego przekazywania informacji na temat możliwości oferowanych przez gospodarkę dzielenia się;

23.  przyznaje, że gospodarka platform może być wykorzystywana w celach społecznych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania modeli gospodarki społecznej w gospodarce platform, ze szczególnym uwzględnieniem platform organizowanych na wzór korporacji, oraz do wymiany najlepszych praktyk w tym zakresie, gdyż przedsiębiorstwa społeczne okazały się odporne w czasach kryzysu gospodarczego;

  Wymogi dotyczące umiejętności

24.  podkreśla, że kompetencje cyfrowe są niezwykle ważne, aby nadążyć za postępującą cyfryzacją wszystkich aspektów życia; apeluje do państw członkowskich o dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do cyfrowego rynku pracy dzięki połączeniu świata edukacji ze światem pracy, łącznie ze wspieraniem przedsiębiorczości; podkreśla, że zwiększenie złożoności profili zadań i kompetencji generuje nowe zapotrzebowanie – zwłaszcza w zakresie znajomości technologii informacyjno-komunikacyjnych – na dalsze kształcenie i szkolenia oraz kształcenie ustawiczne, aby promować umiejętności cyfrowe i rozwiązać problem zróżnicowanej sytuacji kobiet i mężczyzn i luki pokoleniowej w tym kontekście;

25.  podkreśla znaczenie wzmocnienia synergii angażujących partnerów społecznych i różne instytucje edukacyjne i szkoleniowe w aktualizację programów nauczania i programów studiów oraz rozwój strategii w zakresie umiejętności; zachęca państwa członkowskie do uwzględniania szkoleń z zakresu umiejętności cyfrowych w programach nauczania już od najmłodszych lat; podkreśla, że inwestycje publiczne w kształcenie zawodowe i uczenie się przez całe życie są niezbędne w celu zapewnienia, by unijna siła robocza była wyposażona we właściwe umiejętności potrzebne w erze cyfrowej; podkreśla, że wszyscy pracownicy muszą mieć dostęp do kształcenia i szkoleń; uważa, że potrzebne są nowe możliwości finansowania uczenia się przez całe życie i szkoleń, w szczególności dla mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw;

  Obowiązki operatorów platform w zakresie sprawozdawczości i przejrzystości

26.  wzywa do przyjęcia norm w zakresie przejrzystości i obowiązków ujawniania informacji, które będą obowiązywać operatorów platform, w celu monitorowania płacenia podatków i składek na ubezpieczenie społeczne oraz praktyk dotyczących oceny pracy na platformach oraz w celu zapewnienia dostępności wszystkich istotnych informacji dla organów krajowych; zachęca państwa członkowskie do ułatwiania pracownikom platform wywiązywania się przez nich z obowiązków sprawozdawczych dzięki wprowadzeniu uproszczonych deklaracji podatkowych oraz pracy z platformami internetowymi w zakresie przekazywania informacji o zarejestrowanych transakcjach bezgotówkowych, aby przyczyniać się do zwalczania uchylania się od opodatkowania i pracy nierejestrowanej;

27.  zauważa, że platformy internetowe koncentrują dane wygenerowane przez użytkowników, i apeluje do Komisji i państw członkowskich o zagwarantowanie właściwego funkcjonowania jednolitego rynku cyfrowego oraz o wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń dla prywatności użytkowników i pracowników, a także gromadzenia danych;

28.  podkreśla, że konsumentom należy się wysoki i skuteczny poziom ochrony bez względu na to, czy usługi są świadczone przez fachowców czy przez partnerów społecznościowych; podkreśla w szczególności znaczenie ochrony konsumentów w transakcjach typu peer-to-peer i poszukiwania rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo;

29.  podkreśla, że model ekonomiczny gospodarki platform opiera się na zaufaniu użytkowników, zwłaszcza w ocenach internetowych; przypomina, że oceny pracowników platform są ich cyfrową wartością rynkową dla użytkowników; podkreśla jednakże konieczność opracowania przez platformy narzędzi certyfikacji ocen umieszczanych w internecie w celu zapewnienia przejrzystości i wiarygodności informacji o jakości usług; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do ułatwiania – we współpracy z partnerami społecznymi – przenoszenia ocen między platformami i gromadzenia ocen z różnych platform oferujących równoważne usługi;

30.  zwraca uwagę na możliwość stosowania nieuczciwych praktyk w odniesieniu do internetowych ocen, co może mieć wpływ na warunki pracy i wynagrodzenie pracowników platform oraz ich zdolność do otrzymania pracy; jest zaniepokojony, że arbitralna liczba negatywnych ocen klientów, które niekoniecznie muszą odzwierciedlać jakość pracy i których nie można podważyć, może doprowadzić do dezaktywacji konta lub usunięcia z wyników wyszukiwania na platformie; uważa, że każdy taki system oceny używany przez platformę powinien być opracowany w porozumieniu z pracownikami i ich przedstawicielami; apeluje do platform, aby przed podjęciem działania w oparciu o uzyskane oceny powiadamiały one pracowników platform i umożliwiały im udział w postępowaniu polubownym; podkreśla, że wszyscy pracownicy platform powinni mieć prawo wystąpienia o usunięcie nieuzasadnionej oceny; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby we współpracy z partnerami społecznymi zapewniły pracownikom i użytkownikom możliwość oceniania platform internetowych;

31.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia zdecydowanych kroków zmierzających do zakazania stosowania dyskryminujących i nieprzejrzystych algorytmów i programów komputerowych, które są opracowywane lub wykorzystywane przez platformy internetowe i nie spełniają przepisów prawa krajowego i prawa Unii, oraz do ustanowienia w tym celu odpowiednich struktur monitorujących;

32.  uważa za konieczne zagwarantowanie – w interesie publicznym – odpowiednich środków, aby organy administracji państw członkowskich mogły ustanawiać ograniczenia dla działalności tych platform;

33.  wzywa Komisję, państwa członkowskie i partnerów społecznych do dostarczania pracownikom platform odpowiednich informacji dotyczących warunków pracy i zatrudnienia oraz praw pracowniczych, a także ich stosunku pracy zarówno w odniesieniu do platform, jak i użytkowników; uważa, że platformy powinny odgrywać aktywną rolę w dostarczaniu użytkownikom i pracownikom informacji na temat obowiązujących przepisów z myślą o przestrzeganiu wymogów prawnych;

  Zdrowie i bezpieczeństwo

34.  zwraca uwagę, że gospodarka platform stwarza nowe możliwości dodatkowego zarobku, nowe możliwości zatrudnienia dla osób młodych (w szczególności osób szukających pracy dorywczej i elastycznych form zatrudnienia pozwalających im łączyć pracę zawodową z nauką), a także nowe możliwości w zakresie lepszego godzenia życia zawodowego i prywatnego, ograniczenia problemu niedostatecznego zatrudnienia i bezrobocia oraz wspólnej pracy; zwraca jednak uwagę, że w pewnych okolicznościach możliwości te mogą również prowadzić do niepewnej sytuacji; podkreśla, że elastyczne formy zatrudnienia muszą zostać uwzględnione w obowiązujących przepisach dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa, a także w środkach ochrony socjalnej, tak by uniknąć długoterminowych następstw społecznych i finansowych, a także że muszą one wykluczać potencjalne zagrożenia, takie jak nadmierne obciążanie pracowników i poziom wynagrodzenia nieadekwatny do wykonywanej pracy; wyraźnie podkreśla zatem potrzebę, aby z jednej strony zapewnić elastyczność rynku pracy, a z drugiej strony zagwarantować zabezpieczenie ekonomiczne i społeczne pracowników; zwraca uwagę, że ograniczenie kosztów nie powinno odbywać się ze szkodą dla warunków pracy lub norm zatrudnienia;

35.  apeluje do Komisji o opracowanie analizy na temat skutków cyfryzacji dla dobrostanu pracowników oraz równowagi między pracą a życiem prywatnym, a także konsekwencji społecznych i środowiskowych; podkreśla, że praca na platformie nie powinna prowadzić do stałej dostępności, pogorszenia tradycyjnych uregulowań dotyczących czasu pracy lub izolacji, co może powodować takie uwarunkowania psychospołeczne, jak wypalenie zawodowe lub stany depresyjne; w związku z tym opowiada się za ścisłym przestrzeganiem przewidzianych prawem okresów odpoczynku oraz podkreśla konieczność przestrzegania uregulowań dotyczących czasu pracy w celu zachowania granic czasu pracy określonych w przepisach prawa pracy poszczególnych państw członkowskich; podkreśla, że należy dokonać oceny wpływu cyfryzacji na zdrowie i bezpieczeństwo w pracy oraz w razie konieczności odpowiednio dostosować obowiązujące środki w tej dziedzinie; zaleca państwom członkowskim wprowadzenie „prawa do wylogowania” w przypadku pracy poza wyznaczonymi godzinami jako środka zapewnienia właściwej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym; podkreśla, że domaganie się tego prawa nie może negatywnie wpływać na ocenę pracowników platform;

36.  podkreśla, że profesjonalni usługodawcy w gospodarce cyfrowej muszą spełniać takie same wymogi w zakresie jakości, umiejętności i kwalifikacji, jak w przypadku gospodarki tradycyjnej, aby unikać zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa; apeluje do właściwych organów o opracowanie we współpracy z partnerami społecznymi odpowiednich procedur monitorowania i certyfikacji;

37.  przypomina, że elastyczność, zmienność i niestabilność charakteryzujące tego typu zatrudnienie przenoszą ryzyko rynkowe na pracowników, a zatem zwiększają nierówności społeczne i powodują większy stres w porównaniu z innymi formami zatrudnienia; podkreśla, że sektor ten nie dostarcza wystarczającej liczby miejsc pracy dla bezrobotnych, grup najbardziej dotkniętych wykluczeniem społecznym i mieszkańców obszarów wiejskich, gdyż przeszkodą są takie czynniki, jak jak przepaść cyfrowa lub brak umiejętności technologicznych.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU OPINIIW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	22.3.2017
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	38 1 8
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Enrique Calvet Chambon, David Casa, Ole Christensen, Marian Harkin, Jan Keller, Ádám Kósa, Jean Lambert, Jérôme Lavrilleux, Jeroen Lenaers, Javi López, Thomas Mann, Anthea McIntyre, Emilian Pavel, Georgi Pirinski, Marek Plura, Terry Reintke, Sofia Ribeiro, Robert Rochefort, Maria João Rodrigues, Claude Rolin, Anne Sander, Sven Schulze, Jutta Steinruck, Romana Tomc, Yana Toom, Marita Ulvskog, Renate Weber, Tatjana Ždanoka, Jana Žitňanská
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Maria Arena, Georges Bach, Krzysztof Hetman, Marju Lauristin, Edouard Martin, Alex Mayer, Joachim Schuster, Jasenko Selimovic, Michaela Šojdrová

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W KOMISJI OPINIODAWCZEJ W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO

38	+
ALDE ECR PPE S&D Verts/ALE	Enrique Calvet Chambon, Marian Harkin, Robert Rochefort, Jasenko Selimovic, Yana Toom, Renate Weber Anthea McIntyre, Jana Žitňanská Georges Bach, David Casa, Krzysztof Hetman, Ádám Kósa, Jérôme Lavrilleux, Jeroen Lenaers, Thomas Mann, Marek Plura, Sofia Ribeiro, Claude Rolin, Anne Sander, Sven Schulze, Michaela Šojdrová, Romana Tomc Maria Arena, Ole Christensen, Jan Keller, Marju Lauristin, Javi López, Edouard Martin, Alex Mayer, Emilian Pavel, Georgi Pirinski, Maria João Rodrigues, Joachim Schuster, Jutta Steinruck, Marita Ulvskog   Jean Lambert, Terry Reintke, Tatjana Ždanoka

1	-
NI	Lampros Fountoulis

8	0
ENF GUE/NGL	Mara Bizzotto, Dominique Martin, Joëlle Mélin Tania González Peñas, Rina Ronja Kari, Patrick Le Hyaric, João Pimenta Lopes, Neoklis Sylikiotis

Objaśnienie używanych znaków:

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się

• [1]  Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0010.
• [2]  Zob.: Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy (Eurofound), Europejskie Obserwatorium Życia Zawodowego (EurWork): „Digitalisation and working life: lessons from the Uber cases around Europe” [Cyfryzacja a życie zawodowe: wnioski płynące z analizy przypadków dotyczących działalności przedsiębiorstwa Uber w Europie], 2016 r.
• [3]  Zob.: wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-596/12, pkt 17, i wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-232/09, pkt 39.

OPINIA Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (24.3.2017)

dla Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów

w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się
(2017/2003(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*): Dario Tamburrano

WSKAZÓWKI

Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii zwraca się do Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji pt. „Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się”, w którym uznano, że gospodarki dzielenia się oferują innowacyjne sposoby świadczenia nowych usług dla obywateli, wspierają przedsiębiorczość i tworzą miejsca pracy; uznaje, że wszystkie rodzaje gospodarki dzielenia się bazują na ludzkiej gotowości do współpracy, stosunkach partnerskich, wspólnocie i zaufaniu oraz skorzystały na zmianach społeczno-ekonomicznych, w tym przejściu od potrzeby posiadania do potrzeby używania aktywów i dzielenia się nimi; zauważa, że obecnie gospodarki dzielenia się obejmują coraz szersze spektrum, począwszy od modeli opartych na darach po działalność komercyjną, i że bez względu na ich obecne lub przyszłe zróżnicowanie cechuje je dzielenie się zasobami, aktywny udział i wzmocnienie pozycji obywateli, innowacje akceptowane przez wspólnotę oraz intensywne wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) jako głównego czynnika rozwojowego;

2.  uznając wielowymiarowy charakter gospodarek dzielenia się, zwraca uwagę na potrzebę rozróżnienia między modelami komercyjnymi i niekomercyjnymi (łącznie z podziałem kosztów), ponieważ ich odnośni uczestnicy, zarówno użytkownicy, jak i usługodawcy, nie powinni podlegać tym samym wymogom prawnym;

3.  podkreśla, że gospodarki dzielenia się oferują wiele możliwości w zakresie inwestycji i tworzenia dobrobytu na rynku europejskim, w tym miejsc pracy dla osób oddalonych od rynku pracy, takich jak bezrobotni, młodzież, studenci, kobiety i osoby starsze; w związku z tym odnotowuje możliwość nietypowych stosunków pracy, takich jak fikcyjne samozatrudnienie, które należy określić w celu zapewnienia sprawiedliwego stosowania odpowiednich norm pracy i opodatkowania; podkreśla, że gospodarki dzielenia się sprzyjają przedsiębiorczości; podkreśla potrzebę dostosowania polityki szkoleniowej do tych nowych rodzajów działalności;

4.  podkreśla, że ICT umożliwiają szybkie i skuteczne rozwijanie innowacyjnych pomysłów w ramach gospodarki dzielenia się, a jednocześnie łączą i wzmacniają pozycję uczestników, zarówno użytkowników, jak i usługodawców, ułatwiając im dostęp do rynku i udział w nim, zwiększają dostępność obszarów oddalonych i wiejskich, zmniejszając tym samym zapotrzebowanie na pośrednictwo, ograniczając koszty bezpośrednie i ogólne, kanalizując bogate przepływy informacji i wzmacniając zaufanie między partnerami;

5.  uznaje potencjał generowanych przez użytkowników danych, usług i treści kreatywnych dla przedsiębiorstw europejskich, a jednocześnie zwraca uwagę na możliwe zagrożenia związane z ich koncentracją w ramach kliku międzynarodowych platform cyfrowych, które mogą działać jako nowi pośrednicy, potencjalnie zakłócając rynek i utrudniając rozwój inicjatyw lokalnych w gospodarce dzielenia się; w związku z tym wzywa Komisję do zastanowienia się nad odpowiednimi środkami zapobiegania nadużywaniu dominujących pozycji na rynku, które mogłoby mieć wpływ na rynek cyfrowy UE;

6.  uważa, że dla uznania danej platformy za platformę współpracy istotne jest, aby wymiana towarów i usług dokonywana za jej pośrednictwem odbywała się zasadniczo między równymi stronami; w związku z tym ostrzega przed rozpowszechnieniem się platform, które posługują się etykietą „gospodarki dzielenia się”, ale nie działają jedynie jako pośrednicy w świadczeniu usług, lecz w istocie jako dostawcy tych usług;

7.  podkreśla, że podstawą gospodarek dzielenia się jest zaufanie, w szczególności komentarze online, ratingi i systemy rankingów lub inne mechanizmy mające na celu zniechęcanie uczestników do szkodliwych zachowań, ograniczenie niesymetryczności informacji oraz przyczynianie się do zwiększenia jakości i przejrzystości usług; odnotowuje jednak konieczność zapobiegania sytuacjom, w których mechanizmy te prowadzą do powstania nieuzasadnionych barier dla uczestników dołączających do tych platform lub je opuszczających, i zauważa, że sama samoregulacja, w tym znaki jakości, może się okazać niewystarczająca do osiągnięcia norm bezpieczeństwa i jakości usług; w związku z tym zachęca Komisję, by zapewniła platformom współpracy równe warunki działania przez:

a) kontynuowanie pracy nad swobodnym przepływem danych i interoperacyjnością między różnymi platformami rynkowymi oraz wspieranie przenoszenia danych;

b) proponowanie sposobów uwierzytelniania opinii konsumentów umieszczanych w internecie;

c) dopilnowanie, by platformy: i) dostarczały kompleksowych informacji o ramach regulacyjnych, których powinni przestrzegać usługodawcy, oraz ii) odgrywały bardziej aktywna rolę w kontrolowaniu, czy usługodawcy spełniają ciążące na nich wymogi prawne;

8.  podkreśla, że dzielenie się aktywami optymalizuje ich wykorzystanie oraz uwalnia mnóstwo pozytywnych zewnętrznych efektów środowiskowych i społeczno-ekonomicznych, sprawiając, że przemysł i usługi stają się bardziej zasobooszczędne, a ponadto obniża początkowe koszty wejścia na rynek i stwarza nowe szanse zapewniane przez społeczność, przynosząc korzyści przedsiębiorstwom i wzmacniając pozycję poszczególnych obywateli uczestniczących w gospodarce dzielenia się; w związku z tym podkreśla, że należy wspierać dzielenie się aktywami, zgodnie z celami Unii dotyczącymi zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu;

9.  zwraca uwagę, że wprowadzenie sieci 5G zasadniczo zmieni logikę naszych gospodarek, sprawiając, iż usługi staną się bardziej zróżnicowane i dostępne; podkreśla zatem, jak ważne jest stworzenie konkurencyjnego rynku dla innowacyjnych przedsiębiorstw, których powodzenie będzie ostatecznie decydujące dla siły naszych gospodarek;

10.  podkreśla potencjalny wkład gospodarki dzielenia się w stabilność gospodarczą UE pod względem osiągnięcia nadrzędnych celów w zakresie zrównoważonego rolnictwa, zasobooszczędności, przeciwdziałania zmianie klimatu i rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym;

11.  zaznacza, że gospodarki dzielenia się rozkwitają szczególnie w społecznościach o silnie zakorzenionych modelach dzielenia się wiedzą i edukacją, będąc tym samym czynnikiem katalizującym kulturę otwartych innowacji i umacniając ją, wspierając otwarty sprzęt i oprogramowanie oraz poszerzając nasze dziedzictwo wspólnych dóbr i licencji „creative commons”; podkreśla, że w świetle potencjału gospodarek dzielenia się w zakresie wspierania kreatywnego i innowacyjnego kapitału obywateli europejskich powinny one pozostać otwarte i dostępne dla wszystkich, a jednocześnie zapewniać godziwe wynagrodzenie pracownikom i badaczom w sektorze kultury i sektorze kreatywnym;

12.  uznaje, że gospodarki dzielenia się rozwijają się głównie na obszarach miejskich, na których takie warunki jak gęstość zaludnienia i fizyczna bliskość sprzyjają upowszechnianiu się modeli opartych na współpracy; w związku z tym podkreśla znaczenie tworzenia spójnych strategii politycznych oraz rozwoju sieci szerokopasmowej i ultraszerokopasmowej, aby umożliwić wszystkim terytoriom unijnym, a zwłaszcza mniej zaludnionym, oddalonym lub wiejskim, czerpanie korzyści z potencjału tych gospodarek;

13.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia wraz z zainteresowanymi podmiotami lepszej koordynacji w celu osiągnięcia wysokich norm w dziedzinie: a) praw pracowniczych i ochrony socjalnej wszystkich pracowników w gospodarkach dzielenia się; b) gwarancji bezpieczeństwa dla użytkowników gospodarek dzielenia się; c) rozwoju gospodarek dzielenia się i synergii wynikającej ze współistnienia z tradycyjnymi modelami biznesowymi; d) egzekwowania ochrony danych osobowych w celu zapewnienia prywatności wszystkich pracowników i poufności danych konsumentów;

14.  wzywa Komisję m.in. do dalszego badania skutków społeczno-gospodarczych modeli zatrudnienia opartych na współpracy, ochrony konsumentów, ochrony socjalnej i odnośnych obszarów polityki publicznej, takich jak planowanie przestrzenne i turystyka;

15.  wzywa Komisję, by ułatwiła państwom członkowskim zapewnienie odpowiedniej ochrony socjalnej zarówno pracownikom, jak i osobom samozatrudnionym w gospodarkach dzielenia się, a zarazem nalega, by Komisja szanowała autonomię partnerów społecznych na szczeblu krajowym, krajowe układy zbiorowe oraz krajowe tradycje i modele rynku pracy, a także nie podejmowała inicjatyw, które mogą wpłynąć na prawo do negocjacji, zawierania lub stosowania układów zbiorowych oraz do podejmowania działań zbiorowych zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową;

16.  wzywa Komisję do dalszego badania zakresu, w jakim gospodarki dzielenia się są objęte ramami regulacyjnymi poszczególnych państw członkowskich i obowiązującymi przepisami UE w celu wypracowania w razie potrzeby zharmonizowanego podejścia do gospodarek dzielenia się na szczeblu unijnym przy pełnym poszanowaniu zasady pomocniczości; w tym kontekście wskazuje na pozytywne doświadczenia związane z regulacjami na szczeblu lokalnym, ogólnie wprowadzanymi zgodnie z zasadami przejrzystości, uczestnictwa, włączenia i dobrego zarządzania;

17.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, aby prawodawstwo i polityka UE zachowywały aktualność oraz gwarantowały stabilność i pewność prawa w celu uwolnienia pełnego potencjału gospodarek dzielenia się dla pracowników, przedsiębiorstw i obywateli w UE, ze szczególnym uwzględnieniem:

a) określenia w razie potrzeby kryteriów i progów dla poszczególnych sektorów oraz wyraźnego wyodrębnienia w tych definicjach koncepcji „pracy/usługi”, „osoby zatrudnionej” i „osoby samozatrudnionej”, „niezawodowej działalności angażującej równorzędne podmioty” i „usługodawcy”, działalności „komercyjnej” i „niekomercyjnej” (łącznie z podziałem kosztów);

b) zapewnienia równych warunków działania przedsiębiorstwom i obywatelom w UE, szczególnie przez zagwarantowanie stosowania m.in. funkcjonalnie podobnych norm prawnych dla podobnych podmiotów gospodarczych w dziedzinie ochrony konsumentów, praw pracowniczych, przestrzegania przepisów prawa podatkowego i przejrzystości;

c) otwierania niewyłącznych, zorientowanych na doświadczenia przestrzeni oraz rozwijania łączności cyfrowej i umiejętności cyfrowych, wspierania europejskich przedsiębiorców, firm typu start-up, a także pobudzania Przemysłu 4.0, ośrodków, klastrów i inkubatorów innowacji; uważa, że należy to osiągnąć przez jak najlepsze wykorzystanie odpowiednich przepisów i unikanie nadmiernych regulacji, przy jednoczesnym poszanowaniu prerogatyw państw członkowskich w tym zakresie, w tym autonomii partnerów społecznych i praktyk krajowych, a także wytycznych Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości dotyczących pojęć „pracy/usługi”, „pracownika” i „usługodawcy”, przy czym przypomina, że zdefiniowanie pojęcia „pracownika” wchodzi w zakres kompetencji krajowych;

18.  podkreśla, że gospodarki dzielenia się są ekosystemem, który wymaga wspierania jego szybkiego rozwoju i ekspansji i który powinien pozostać otwarty na badania, innowacje oraz nowe technologie w celu przyciągnięcia inwestycji; wzywa Komisję i państwa członkowskie do pełnego wykorzystania istniejących instrumentów finansowych w celu inwestowania w modele biznesowe oparte na współpracy oraz do wspierania inicjatyw służących ułatwianiu dostępu do finansowania, zwłaszcza firmom typu start-up, małym i średnim przedsiębiorstwom oraz przedsiębiorstwom w gospodarce w całej Unii, za pośrednictwem różnych kanałów, takich jak system bankowy, kapitał wysokiego ryzyka, fundusze publiczne i finansowanie społecznościowe;

19.  podkreśla, że krajowe i lokalne przepisy, które nie są uzasadnione i proporcjonalne, nie tylko stanowią bariery dla jednolitego rynku sprzeczne z przepisami UE, lecz także utrudniają tworzenie i rozwój przedsiębiorstw typu start-up; w związku z tym apeluje do Komisji o czynne wzmacnianie przepisów dotyczących jednolitego rynku;

20.  zwraca uwagę, że gospodarki dzielenia się mają coraz większe znaczenie w sektorze energetycznym, umożliwiając konsumentom, producentom, osobom fizycznym i społecznościom skuteczne angażowanie się w szereg zdecentralizowanych etapów cyklu energii ze źródeł odnawialnych, włącznie z produkcją i konsumpcją własną, magazynowaniem i dystrybucją energii zgodnie z celami UE w zakresie klimatu i zrównoważonego rozwoju;

21.  opowiada się za traktowaniem widma radiowego jako wspólnego dobra oraz zachęca do włączania do regulacji innowacyjnych, ukierunkowanych na użytkowników inicjatyw, które wzmocniłyby gospodarkę społecznościową i gospodarkę dzielenia się;

22.  apeluje do Komisji o wspieranie rozwoju gospodarczego gospodarki dzielenia się za pomocą środków mających na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych nakładanych na osoby fizyczne i przedsiębiorstwa, bez dyskryminowania jakichkolwiek modeli biznesowych.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU OPINIIW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	22.3.2017
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	53 4 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Nikolay Barekov, Bendt Bendtsen, Xabier Benito Ziluaga, José Blanco López, Cristian-Silviu Buşoi, Reinhard Bütikofer, Jerzy Buzek, Angelo Ciocca, Edward Czesak, Pilar del Castillo Vera, Fredrick Federley, Ashley Fox, Adam Gierek, András Gyürk, Rebecca Harms, Eva Kaili, Kaja Kallas, Krišjānis Kariņš, Seán Kelly, Peter Kouroumbashev, Zdzisław Krasnodębski, Miapetra Kumpula-Natri, Janusz Lewandowski, Paloma López Bermejo, Edouard Martin, Dan Nica, Angelika Niebler, Morten Helveg Petersen, Michel Reimon, Herbert Reul, Paul Rübig, Massimiliano Salini, Algirdas Saudargas, Neoklis Sylikiotis, Dario Tamburrano, Evžen Tošenovský, Claude Turmes, Vladimir Urutchev, Kathleen Van Brempt, Henna Virkkunen, Martina Werner, Lieve Wierinck, Anna Záborská, Flavio Zanonato, Carlos Zorrinho
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Mario Borghezio, Soledad Cabezón Ruiz, Jens Geier, Françoise Grossetête, Benedek Jávor, Constanze Krehl, Olle Ludvigsson, Sofia Sakorafa, Anne Sander, Maria Spyraki, Marco Zullo
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Isabella Adinolfi, Arndt Kohn, Pavel Poc

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W KOMISJI PRZEDMIOTO WŁAŚCIWEJ W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO

53	+
ALDE	Fredrick Federley, Kaja Kallas, Morten Helveg Petersen, Lieve Wierinck
ECR	Nikolay Barekov, Edward Czesak, Ashley Fox, Zdzisław Krasnodębski, Evžen Tošenovský
EFDD	Isabella Adinolfi, Dario Tamburrano, Marco Zullo
EPP	Bendt Bendtsen, Jerzy Buzek, Cristian-Silviu Buşoi, Françoise Grossetête, András Gyürk, Krišjānis Kariņš, Seán Kelly, Janusz Lewandowski, Angelika Niebler, Herbert Reul, Paul Rübig, Massimiliano Salini, Anne Sander, Algirdas Saudargas, Maria Spyraki, Vladimir Urutchev, Henna Virkkunen, Anna Záborská, Pilar del Castillo Vera
S&D	José Blanco López, Soledad Cabezón Ruiz, Jens Geier, Adam Gierek, Eva Kaili, Arndt Kohn, Peter Kouroumbashev, Constanze Krehl, Miapetra Kumpula-Natri, Olle Ludvigsson, Edouard Martin, Dan Nica, Pavel Poc, Kathleen Van Brempt, Martina Werner, Flavio Zanonato, Carlos Zorrinho
VERTS/ALE	Reinhard Bütikofer, Rebecca Harms, Benedek Jávor, Michel Reimon, Claude Turmes

4	-
GUE/NGL	Xabier Benito Ziluaga, Paloma López Bermejo, Sofia Sakorafa, Neoklis Sylikiotis

2	0
ENF	Mario Borghezio, Angelo Ciocca

Objaśnienie używanych znaków

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się

OPINIA Komisji Transportu i Turystyki (11.4.2017)

dla Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów

w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się
(2017/2003(INI))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Merja Kyllönen

WSKAZÓWKI

Komisja Transportu i Turystyki zwraca się do Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zadowoleniem przyjmuje powstanie gospodarki dzielenia się w dziedzinach transportu, turystyki i usług hotelarskich, przyznając, że po wdrożeniu właściwych, prostych i precyzyjnych ram regulacyjnych będzie mogła ona:

a)  zapewnić klientom większy wybór, przystępność cenową i bardziej zróżnicowane usługi, zwiększając i dywersyfikując zarówno popyt, jak i ofertę;

b)  wspierać nowe formy współpracy między obywatelami UE, a także wzrost gospodarczy, zatrudnienie i nowe możliwości biznesowe, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw w Europie;

c)  wpłynąć korzystnie na mobilność osób niepełnosprawnych oraz czynnie promować zrównoważone formy mobilności;

d)  polepszyć włączenie społeczne osób zwykle wykluczonych z rynku pracy;

2.  przyznaje, że gospodarka dzielenia się ma pozytywne skutki dla szybko rozwijającego się sektora turystyki, zwiększając możliwości indywidualnego zarobku i lokalnej gospodarki, a także dostarczając narzędzi lepszego reagowania na popyt, np. w okresach szczytowego zapotrzebowania na usługi czy na obszarach oddalonych oraz odzwierciedlając zmieniające się preferencje podróżujących, zwłaszcza tych o niskich dochodach; zwraca uwagę, że poziom zadowolenia konsumentów z usług turystycznych świadczonych w ramach gospodarki dzielenia się jest wysoki; uważa, że gospodarkę dzielenia się należy całkowicie włączyć do polityki turystycznej UE; podkreśla konieczność promowania korzystnego współistnienia tradycyjnych obiektów zakwaterowania turystycznego i gospodarki dzielenia się;

3.  wzywa Komisję do zapewnienia odpowiednich środków mających na celu sprostanie wyzwaniom, jakie powstają w związku z używaniem przez europejskich konsumentów platform internetowych zarejestrowanych poza UE, w pozaeuropejskich kontekstach kulturowych i regulacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony danych, zdrowia i bezpieczeństwa, prawa podatkowego i prawa pracy;

4.  przypomina, że według szacunków Komisji świadczenie usług zakwaterowania przez osoby prywatne dla innych osób prywatnych (peer-to-peer) to największy sektor gospodarki dzielenia się pod względem wymiany handlowej, natomiast świadczenie usług transportu na zasadzie peer-to-peer to największy sektor pod względem przychodów z platform;

5.  podkreśla, że w sektorze turystycznym udostępnianie domów to znakomite wykorzystanie zasobów i niewykorzystanej przestrzeni, w szczególności na obszarach, które zazwyczaj nie są uznawane za turystyczne;

6.  potępia w związku z tym narzucane przez niektóre organy publiczne przepisy, które mają na celu ograniczenie świadczenia usług zakwaterowania dla turystów w ramach gospodarki dzielenia się;

7.  z zadowoleniem przyjmuje możliwości, jakie gospodarka dzielenia się oferuje w zakresie ruchomego czasu pracy, który umożliwia realizację innych zobowiązań, dzięki czemu osoby bez zatrudnienia mogą ponownie podjąć pracę;

8.  zauważa, że reakcja państw członkowskich na rozwój gospodarki dzielenia się była jak dotąd bardzo rozproszona, co stanowi źródło niepewności, a w pewnych okolicznościach prowadzi do działań protekcjonistycznych; w związku z tym przyjmuje z zadowoleniem komunikat Komisji w sprawie europejskiego programu na rzecz gospodarki dzielenia się i próbę jej zdefiniowania, lecz wyraża ubolewanie, że nie ustanawia on wyraźnych zharmonizowanych ram prawnych dla gospodarki dzielenia się w Unii Europejskiej ani nie bada, w jaki sposób obowiązujące przepisy zajmują się potrzebami gospodarki dzielenia się; przypomina zatem o potrzebie przeprowadzenia dogłębnej analizy (także makroekonomicznych, społecznych i środowiskowych skutków gospodarki dzielenia się), po której w razie potrzeby najpóźniej do 2018 r. Komisja podejmie odpowiednie działania regulacyjne;

9.  podkreśla potrzebę harmonizacji gospodarki dzielenia się i tradycyjnych form gospodarki w obszarze szkoleń, kwalifikacji zawodowych oraz zobowiązań podatkowych i socjalnych;

10.  ubolewa, że obecnie obowiązujące przepisy, tj. dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego[1] oraz dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie usług na rynku wewnętrznym[2], nie są prawidłowo wdrażane; wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, by przepisy mające zastosowanie do modeli gospodarki dzielenia się nie naruszały obowiązujących przepisów UE oraz zasad rynku wewnętrznego;

11.  podkreśla, że gospodarka dzielenia się w znacznym stopniu przyczynia się do zrównoważonego charakteru sektora turystyki i sektora transportu, pozwalając na optymalizację istniejących zasobów dzięki wykorzystaniu niedostatecznie wykorzystywanych aktywów oraz rozwój nowych usług i produktów bez konieczności dokonywania dużych inwestycji; podkreśla ponadto, że zachęca ona obywateli do udziału w tych sektorach i pomaga dopilnować, aby korzyści z turystyki dzielono na wszystkie regiony, w tym regiony najbardziej oddalone, górskie i wiejskie;

12.  podkreśla, że w kontekście gospodarki dzielenia się ramy regulacyjne powinny raczej odnosić się do poszczególnych sektorów i być ukierunkowane na umieszczenie klienta w centrum działań, zapewniać uczciwą konkurencję, wspierać innowacje i przyczyniać się do ogólnego ustalenia i realizacji celów polityki transportowej UE, takich jak dekarbonizacja transportu oraz ograniczenie zanieczyszczeń i hałasu, spójność terytorialna, przystępność cenowa, dostępność i bezpieczeństwo; podkreśla, że najpilniejsze zagadnienia to ochrona konsumentów, podział odpowiedzialności, przestrzeganie przepisów prawa podatkowego, systemy ubezpieczeń, ochrona socjalna pracowników (niezależnie od tego, czy są pracownikami najemnymi, czy prowadzą własną działalność), prawa osób niepełnosprawnych i ochrona danych, i zachęca w związku z tym Komisję oraz państwa członkowskie do zaostrzenia obowiązujących przepisów, a także do zaproponowania dodatkowych przepisów, opartych na właściwych ocenach, jeżeli będzie to konieczne; apeluje do Komisji i państw członkowskich o skoordynowanie – w oparciu o ulepszone środki – inicjatyw i najlepszych praktyk związanych z gospodarką dzielenia się, aby przyspieszyć pozytywny rozwój tego sektora w Europie;

13.  oczekuje, że Komisja zapewni państwom członkowskim dalsze wytyczne, aby uniknąć rozdrobnienia, i będzie zachęcać państwa członkowskie do dzielenia się najlepszymi praktykami i ograniczania obciążeń prawnych; podkreśla, że w wielu przypadkach gospodarka dzielenia się wykorzystuje środki samoregulacji i wspiera mechanizmy budowania zaufania wśród konsumentów; podkreśla, że ramy regulacyjne powinny być odpowiednie (dzięki uwzględnieniu faktu, czy usługi są świadczone przez profesjonalistów, czy przez osoby prywatne), a także nie powinny ograniczać innowacji przez stwarzanie uciążliwych przeszkód dla przedsiębiorczości w UE;

14.  zauważa, że gospodarka dzielenia się stawia także wyzwania przed rynkiem pracy, systemami zatrudnienia i przedsiębiorczością, gdyż ma zarówno zalety, jak i wady; apeluje do państw członkowskich o zachęcanie do tworzenia nowych miejsc pracy i wysokiej jakości możliwości zarabiania w gospodarce dzielenia się, skierowanych zwłaszcza do tych, którzy zazwyczaj są wykluczeni z rynku pracy, a także o zapewnienie sprawiedliwych warunków pracy, stosunków pracy i przestrzegania praw pracowniczych; popiera współpracę wszystkich zainteresowanych stron, ponoszących odpowiedzialność w obszarach, które ich dotyczą, równolegle do interwencji regulacyjnej w razie konieczności; apeluje do Komisji i państw członkowskich o przeprowadzenie oceny, czy pracownicy w gospodarce dzielenia się są odpowiednio objęci systemami zabezpieczenia społecznego;

15.  podkreśla, że model ekonomiczny gospodarki dzielenia się opiera się na zaufaniu użytkowników, zwłaszcza w komentarzach internetowych; podkreśla znaczenie zapewnienia użytkownikom dostępu do wiarygodnych i uczciwych informacji o jakości usług oferowanych przez platformy współpracy;

16.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia równości i przejrzystości między osobami działającymi w ramach gospodarki dzielenia się i tradycyjnymi podmiotami gospodarczymi, a także do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, w szczególności w odniesieniu do kwestii związanych z bezpieczeństwem, zdrowiem, ochroną prywatności i odpowiednim informowaniem;

17.  przypomina o potencjale modeli gospodarki dzielenia się pod względem zwiększania wydajności systemu transportowego, uczynienia – dzięki wykorzystaniu istniejącego potencjału – obszarów oddalonych bardziej dostępnymi, a także redukcji niepożądanych efektów zewnętrznych ruchu drogowego, takich jak zatory komunikacyjne i emisje zanieczyszczeń; apeluje do właściwych władz o promowanie korzystnego współistnienia wspólnych usług transportowych z systemem transportu konwencjonalnego, w tym w zakresie lokalnego planowania mobilności oraz systemów informowania i sprzedaży biletów, a także o unikanie systemów administracyjnych i środków ustawodawczych, które mogą doprowadzić do wykluczenia wspólnych usług transportowych z planowania i funkcjonowania transportu, aby umożliwić utworzenie sprawnych i kompletnych łańcuchów transportowych „od drzwi do drzwi” oraz zapewnić nowe formy zrównoważonej mobilności; podkreśla, że połączenie gospodarki dzielenia się i oferty transportu publicznego stwarza ogromne możliwości zbliżania do siebie ludzi i obszarów, szczególnie tych z niewielkim dostępem w przeszłości;

18.  podkreśla, że zgodnie z szerzej zakrojoną cyfryzacją europejskich usług transportowych szybka łączność bezprzewodowa i stacjonarna ma zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju gospodarki dzielenia się;

19.  wzywa do przeglądu warunków świadczenia niezależnych usług w sektorach regulowanych, takich jak transport miejski oraz międzymiastowy przewóz drogowy osób, w celu zagwarantowania jednolitych ram regulacyjnych łączących zgodne z prawem Unii warunki dostępu do zawodu z systemem gwarantującym ciągłe i stabilne świadczenie usług, aby zapobiec w ten sposób nieuczciwej konkurencji;

20.  uważa, że modele gospodarki dzielenia się stanowią główne zasoby zrównoważonego rozwoju połączeń w regionach oddalonych, górskich i wiejskich, pomimo że obszary te ze względu na swoją specyfikę nie sprzyjają rozwojowi gospodarki dzielenia się;

21.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że cyfrowa rewolucja umożliwia użytkownikom dysponującym aplikacjami związanymi z gospodarką dzielenia się dostęp do płynnego nabywania biletów na różne środki transportu oraz korzystanie z różnych środków transportu podczas jednej podróży;

22.  zachęca Komisję, aby uwzględniła gospodarkę dzielenia się w pracy nad nowymi technologiami w transporcie (pojazdy podłączone, pojazdy autonomiczne, zintegrowana sprzedaż biletów elektronicznych, inteligentne systemy transportowe) ze względu na silne interakcje między nimi i ich naturalne synergie;

23.  podkreśla, że w dziedzinie transportu gospodarka dzielenia się znacząco przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa (jednoznaczna identyfikacja stron, wzajemna ocena, zaufane strony trzecie, weryfikacja specyfikacji);

24.  przypomina, że różnorodność modeli gospodarki dzielenia się oraz bogata oferta produktów i usług w różnych sektorach utrudniają klasyfikację działalności; podkreśla jednakże konieczność wyraźnego odróżnienia w terminologii UE platform pośrednictwa, które nie przynoszą ich użytkownikom zysków handlowych, od platform pośrednictwa, które kontaktują ze sobą dostawcę usługi pracującego dla zysku i klienta, z zachowaniem stosunku podporządkowania miedzy dostawcą usługi a platformą lub bez niego, aby ułatwić przestrzeganie przez wszystkie strony obowiązków podatkowych i socjalnych oraz zapewnić ochronę konsumenta; apeluje do Komisji o uściślenie także unijnej terminologii dotyczącej wspólnego użytkowania samochodów i wspólnego użytkowanie rowerów, aby zapewnić ich właściwą klasyfikację w obszarze unijnej polityki transportowej; wzywa Komisję do przedstawienia w razie potrzeby propozycji dostosowania prawodawstwa Unii; wzywa Komisję do rozpoczęcia analizy dotyczącej roli progów w gospodarce dzielenia się oraz konieczności normalizacji procedur niezbędnych do podjęcia działalności zawodowej;

25.  wzywa państwa członkowskie do ustanowienia środków w zakresie najlepszych praktyk podatkowych i ich wymiany, aby ograniczyć możliwość powstania szarej strefy gospodarczej i unikania opodatkowania w związku z usługami gospodarki dzielenia się; podkreśla potencjał platform współpracy w zakresie poprawy przejrzystości podatkowej dzięki wykorzystaniu elektronicznych form płatności i zachęca ponadto do opracowywania stosownych zaawansowanych rozwiązań dotyczących płacenia podatków w gospodarce dzielenia się bez tworzenia zbędnych utrudnień; apeluje do państw członkowskich o wyjaśnienie, co uważają za zysk podlegający opodatkowaniu, a co za działalność zwolnioną z opodatkowania, jak np. dzielenie się kosztami, i przypomina, że podatki powinny być uiszczane, a obowiązki związane z zabezpieczeniem społecznym spełniane zgodnie z krajowymi przepisami w państwie, w którym zysk jest realizowany;

26.  apeluje o nieograniczoną dostępność, aby umożliwiać udział w różnorodnej ofercie gospodarki dzielenia się również osobom w podeszłym wieku i osobom niepełnosprawnym;

27.  z zadowoleniem przyjmuje fakt, że platformy pośrednictwa zapoczątkowały nową dynamikę rynkową, stawiając wyzwania przed sobą nawzajem, przed dotychczasowymi operatorami i przed strukturami korporacji zawodowych, a także podważając istniejące monopole i zapobiegając powstawaniu nowych; przyznaje jednakże, że bez stosownych i jasnych ram prawnych istnieje ryzyko, że platformy pośrednictwa uzyskają dominującą pozycję na rynku, co zaszkodzi różnorodności ekosystemu gospodarczego; w związku z tym zwraca się do państw członkowskich i Komisji o monitorowanie rozwoju rynku oraz skutków gospodarczych i społecznych, o zajęcie się wyraźnymi słabościami rynku, a także, w stosownych przypadkach, o zaproponowanie środków służących zapewnieniu konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw na europejskim rynku i stworzeniu korzystnych warunków rynkowych dla mikro- oraz małych i średnich przedsiębiorstw;

28.  zauważa, że cyfryzacja i swobodny przepływ danych to jedno z najbardziej podstawowych narzędzi reformy sektora transportu i turystyki, i uznaje znaczenie własności i dostępu do danych; w związku z tym apeluje do Komisji o opublikowanie bez dalszej zwłoki planu działania dotyczącego liberalizacji w zakresie danych transportowych oraz zharmonizowanych norm, które są finansowane ze środków publicznych, aby stymulować rozwój innowacji związanych z przetwarzaniem dużych ilości danych i świadczenie nowych usług transportowych; podkreśla znaczenie zagwarantowania swobodnego przepływu danych, możliwości przenoszenia danych oraz ich interoperacyjności między platformami rynkowymi;

29.  uznaje rolę, jaką potencjał platform współpracy w zakresie samoregulacji może odegrać w ograniczaniu problemów związanych z asymetrią informacji oraz w korygowaniu niedoskonałości rynku; podkreśla, że w wielu przypadkach gospodarka dzielenia się wykorzystuje środki samoregulacji i wspiera mechanizmy budowania zaufania wśród konsumentów; zwraca się do Komisji, państw członkowskich i organów lokalnych o zbadanie możliwości zachęcania do swobodnego przepływu danych dzięki wprowadzeniu możliwych odstępstw administracyjnych dla przedsiębiorstw, które dostarczają wystarczającej ilości danych do monitorowania osiągania celów polityki publicznej; podkreśla konieczność wspierania rozwoju gospodarki dzielenia się za pomocą środków mających na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych nakładanych na osoby fizyczne i przedsiębiorstwa oraz zapewniających dostęp do finansowania, w tym przez finansowanie społecznościowe;

30.  podkreśla, że choć pośrednicy online podlegają wszystkim przepisom Unii Europejskiej i muszą ich przestrzegać, łącznie z przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów i konkurencji, „bezpieczne przystanie” dla pośredników w odniesieniu do odpowiedzialności mają kluczowe znaczenie dla ochrony otwartości internetu, praw podstawowych, pewności prawa i innowacji w sektorze transportu;

31.  popiera szybki rozwój gospodarki dzielenia się i wzywa Komisję do przeprowadzenia badań nad dynamiką rynku, w których dokonana zostanie ocena ekonomicznych i społecznych skutków gospodarki dzielenia się dla sektorów turystyki i transportu;

32.  uważa, że przedsiębiorstwa rozpoczynające działalność w sektorach turystyki i transportu należy wspierać, m.in. przez szkolenia; podkreśla potrzebę organizowania specjalistycznych szkoleń, aby umożliwić pracownikom rozwój umiejętności cyfrowych dostosowanych do modeli gospodarki dzielenia się, z uwzględnieniem nowych wymogów i oczekiwań konsumentów;

33.  zwraca się do Komisji, państw członkowskich i organów lokalnych o zaangażowanie się wraz z właściwymi przedstawicielami gospodarki dzielenia się, usługobiorców i usługodawców, a także – w stosownym przypadku – organizacji pozarządowych i związków zawodowych w dialog zainteresowanych stron i procedury oceny skutków w celu zapewnienia właściwej integracji i możliwości rozwoju usług gospodarki dzielenia się; wzywa w związku z tym Komisję, by wykorzystała jako przykład serię warsztatów zorganizowanych przez DG ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP dotyczących usług krótkoterminowego wynajmu zakwaterowania, aby ułatwiać wymianę między przedstawicielami instytucji krajowych i unijnych, przemysłu i społeczeństwa obywatelskiego oraz dostarczyć wytycznych dla krajowych regulacji w oparciu o najlepsze praktyki w dziedzinie wspólnych usług transportowych w odniesieniu do takich kwestii, jak poprawa dostępu do rynku, mobilność miejska i przejrzystość podatkowa.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU OPINIIW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	11.4.2017
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	39 7 0
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Daniela Aiuto, Lucy Anderson, Inés Ayala Sender, Georges Bach, Izaskun Bilbao Barandica, Deirdre Clune, Michael Cramer, Luis de Grandes Pascual, Andor Deli, Isabella De Monte, Ismail Ertug, Jacqueline Foster, Dieter-Lebrecht Koch, Merja Kyllönen, Miltiadis Kyrkos, Bogusław Liberadzki, Peter Lundgren, Marian-Jean Marinescu, Cláudia Monteiro de Aguiar, Jens Nilsson, Markus Pieper, Salvatore Domenico Pogliese, Tomasz Piotr Poręba, Gabriele Preuß, Christine Revault D’Allonnes Bonnefoy, Dominique Riquet, Massimiliano Salini, David-Maria Sassoli, Claudia Schmidt, Claudia Țapardel, Keith Taylor, Pavel Telička, István Ujhelyi, Peter van Dalen, Wim van de Camp, Elissavet Vozemberg-Vrionidi, Janusz Zemke, Roberts Zīle, Kosma Złotowski, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Jakop Dalunde, Kateřina Konečná, Matthijs van Miltenburg, Henna Virkkunen
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	John Stuart Agnew, Jiří Maštálka

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W KOMISJI PRZEDMIOTO WŁAŚCIWEJ W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO

39	+
ALDE	Izaskun Bilbao Barandica, Dominique Riquet, Pavel Telička, Matthijs van Miltenburg
EFDD	Daniela Aiuto
GUE/NGL	Kateřina Konečná, Merja Kyllönen, Jiří Maštálka
PPE	Georges Bach, Deirdre Clune, Andor Deli, Dieter-Lebrecht Koch, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Marian-Jean Marinescu, Cláudia Monteiro de Aguiar, Markus Pieper, Salvatore Domenico Pogliese, Massimiliano Salini, Claudia Schmidt, Henna Virkkunen, Elissavet Vozemberg-Vrionidi, Luis de Grandes Pascual, Wim van de Camp
S&D	Lucy Anderson, Inés Ayala Sender, Isabella De Monte, Ismail Ertug, Miltiadis Kyrkos, Bogusław Liberadzki, Jens Nilsson, Gabriele Preuß, Christine Revault D’Allonnes Bonnefoy, David-Maria Sassoli, Claudia Țapardel, István Ujhelyi, Janusz Zemke
VERTS/ALE	Michael Cramer, Jakop Dalunde, Keith Taylor

7	-
ECR	Jacqueline Foster, Tomasz Piotr Poręba, Roberts Zīle, Kosma Złotowski, Peter van Dalen
EFDD	Peter Lundgren, John Stuart Agnew

0	0

Objaśnienie używanych znaków:

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się

• [1]  Dz.U. L 178 z 17.7.2000, s. 1.
• [2]  Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU SPRAWOZDANIAW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

Data przyjęcia	3.5.2017
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	31 1 3
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Dita Charanzová, Carlos Coelho, Sergio Gaetano Cofferati, Daniel Dalton, Nicola Danti, Dennis de Jong, Vicky Ford, Evelyne Gebhardt, Sergio Gutiérrez Prieto, Liisa Jaakonsaari, Philippe Juvin, Antonio López-Istúriz White, Morten Løkkegaard, Eva Maydell, Marlene Mizzi, Jiří Pospíšil, Marcus Pretzell, Virginie Rozière, Christel Schaldemose, Andreas Schwab, Olga Sehnalová, Jasenko Selimovic, Igor Šoltes, Ivan Štefanec, Catherine Stihler, Róża Gräfin von Thun und Hohenstein, Mihai Ţurcanu, Anneleen Van Bossuyt, Marco Zullo
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Edward Czesak, Roberta Metsola, Julia Reda, Lambert van Nistelrooij
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Isabella De Monte, Angélique Delahaye

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO

31	+
ECR	Edward Czesak, Daniel Dalton, Vicky Ford, Anneleen Van Bossuyt
EFDD	Marco Zullo
GUE/NGL	Dennis de Jong
PPE	Carlos Coelho, Angélique Delahaye, Philippe Juvin, Antonio López-Istúriz White, Eva Maydell, Roberta Metsola, Jiří Pospíšil, Andreas Schwab, Ivan Štefanec, Róża Gräfin von Thun und Hohenstein, Mihai Ţurcanu, Lambert van Nistelrooij
S&D	Sergio Gaetano Cofferati, Nicola Danti, Isabella De Monte, Evelyne Gebhardt, Sergio Gutiérrez Prieto, Liisa Jaakonsaari, Marlene Mizzi, Virginie Rozière, Christel Schaldemose, Olga Sehnalová, Catherine Stihler
VERTS/ALE	Julia Reda, Igor Šoltes

1	-
ENF	Marcus Pretzell

3	0
ALDE	Dita Charanzová, Morten Løkkegaard, Jasenko Selimovic

Objaśnienie używanych znaków:

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się