SPRAWOZDANIE w sprawie pluralizmu mediów i wolności mediów w Unii Europejskiej

12.4.2018 - (2017/2209(INI))

Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
Sprawozdawczyni: Barbara Spinelli
Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*):
Curzio Maltese, Komisja Kultury i Edukacji
(*) Zaangażowane komisje – art. 54 Regulaminu

Poprawki

Procedura : 2017/2209(INI)

Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji

Dokument w ramach procedury :

A8-0144/2018

Teksty złożone :

A8-0144/2018

Debaty :

PV 02/05/2018 - 33
CRE 02/05/2018 - 33

Głosowanie :

PV 03/05/2018 - 7.15
CRE 03/05/2018 - 7.15
Wyjaśnienia do głosowania

Teksty przyjęte :

P8_TA(2018)0204

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
UZASADNIENIE
OPINIA MNIEJSZOŚCI
OPINIA Komisji Kultury i Edukacji
OPINIA Komisji Prawnej
INFORMACJE O PRZYJĘCIU SPRAWOZDANIAW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie pluralizmu mediów i wolności mediów w Unii Europejskiej

(2017/2209(INI))

Parlament Europejski,

– uwzględniając art. 2, 3, 6, 7, 9, 10, 11 i 49 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), a także art. 9, 10 i 16 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

– uwzględniając art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

– uwzględniając art. 10 europejskiej konwencji praw człowieka (EKPC), orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Europejską kartę społeczną,

– uwzględniając Międzynarodową konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej (ICERD), przyjętą oraz otwartą do podpisu i ratyfikacji na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 2106 z dnia 21 grudnia 1965 r.,

– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji[1],

– uwzględniając protokół załączony do TUE w sprawie systemu publicznego nadawania w państwach członkowskich,

– uwzględniając Europejską kartę na rzecz wolności prasy,

– uwzględniając Konwencję Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej,

– uwzględniając deklaracje, zalecenia i rezolucje Komitetu Ministrów i Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy oraz opinie Komisji Weneckiej i przyjętą przez nią listę kontrolną dotyczącą praworządności,

– uwzględniając badanie Rady Europy pt. „Journalists under pressure – Unwarranted interference, fear and self-censorship in Europe” [Dziennikarze pod presją – nieuzasadniona ingerencja, strach i autocenzura w Europie],

– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka, Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, konwencję ONZ przeciwko korupcji oraz Konwencję UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego,

– uwzględniając komentarz ogólny nr 34 Komitetu Praw Człowieka ONZ,

– uwzględniając wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka,

– uwzględniając odpowiednie rezolucje Zgromadzenia Ogólnego ONZ i Rady Praw Człowieka ONZ oraz sprawozdania specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. promocji i ochrony prawa do wolności opinii i wypowiedzi,

– uwzględniając Plan działania ONZ w sprawie bezpieczeństwa dziennikarzy oraz kwestii bezkarności,

– uwzględniając działania Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) w obszarze wolności mediów, a w szczególności działania przedstawiciela OBWE ds. wolności mediów,

– uwzględniając działania platformy Rady Europy propagujące ochronę dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy,

– uwzględniając wspólną deklarację w sprawie wolności wypowiedzi i fałszywych informacji, dezinformacji i propagandy, wydaną w dniu 3 marca 2017 r. przez specjalnego sprawozdawcę ONZ ds. promocji i ochrony prawa do wolności opinii i wypowiedzi, przedstawiciela OBWE ds. wolności mediów, specjalnego sprawozdawcę Organizacji Państw Amerykańskich (OPA) ds. wolności wypowiedzi oraz specjalnego sprawozdawcę Afrykańskiej Komisji Praw Człowieka i Ludów ds. wolności wypowiedzi i dostępu do informacji,

– uwzględniając wyniki światowego rankingu wolności prasy, publikowanego przez organizację Reporterzy bez Granic, oraz wyniki Monitora Pluralizmu Mediów opracowanego przez Centrum ds. Pluralizmu i Wolności Mediów w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim,

– uwzględniając informator polityczny pt. „Defining Defamation: Principles on Freedom of Expression and Protection of Reputation” [Definiowanie zniesławienia: zasady dotyczące swobody wypowiedzi i ochrony dobrego imienia], opublikowany przez organizację ARTICLE 19,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie Karty praw podstawowych UE: standardy określające wolność mediów w UE[2],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie realizowanych przez NSA amerykańskich programów nadzoru, organów nadzoru w różnych państwach członkowskich oraz ich wpływu na prawa podstawowe obywateli UE oraz na współpracę transatlantycką w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych[3] oraz swoją rezolucję z dnia 29 października 2015 r. w sprawie działań następczych w związku z rezolucją Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie masowej inwigilacji elektronicznej obywateli UE[4],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 marca 2017 r. w sprawie e-demokracji w Unii Europejskiej: potencjał i wyzwania[5],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2016 r. zawierającą zalecenia dla Komisji dotyczące ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych[6],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie roli demaskatorów w ochronie interesów finansowych UE[7] oraz swoją rezolucję z dnia 24 października 2017 r. w sprawie uzasadnionych środków ochrony sygnalistów działających w interesie publicznym podczas ujawniania poufnych informacji posiadanych przez przedsiębiorstwa i organy publiczne[8],

– uwzględniając projekt konkluzji Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie wolności i pluralizmu mediów w otoczeniu cyfrowym[9],

– uwzględniając Wytyczne UE w sprawie praw człowieka dotyczące wolności wypowiedzi w internecie i poza nim oraz wytyczne Komisji dotyczące wsparcia UE dla wolności i integralności mediów w krajach objętych procesem rozszerzenia na lata 2014–2020,

– uwzględniając doroczne sympozjum Komisji na temat praw podstawowych z 2016 r. pod hasłem „Pluralizm mediów i demokracja” oraz odpowiednie dokumenty opublikowane przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej,

– uwzględniając, że grupa ekspertów wysokiego szczebla ds. fałszywych wiadomości i dezinformacji w internecie została powołana przez Komisję, aby doradzać w zakresie działań rozpoznawczych dotyczących zjawiska fałszywych informacji oraz określania funkcji i obowiązków odpowiednich stron zaangażowanych,

– uwzględniając opinię Europejskiego Inspektora Ochrony Danych nr 5/2016 w sprawie przeglądu dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej (2002/58/WE),

– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/541 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu i zastępującą decyzję ramową Rady 2002/475/WSiSW oraz zmieniającą decyzję Rady 2005/671/WSiSW[10],

– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej w sprawie bezpieczeństwa i obrony z dnia 22 czerwca 2017 r.,

– uwzględniając art. 52 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz opinie przedstawione przez Komisję Kultury i Edukacji i Komisję Prawną (A8-0144/2018),

A. mając na uwadze, że prawa do wolności wypowiedzi i wolności opinii są podstawowymi prawami człowieka i że stanowią one niezbędne warunki pełnego rozwoju osobistego oraz aktywnego uczestnictwa w społeczeństwie demokratycznym, wdrożenia zasad przejrzystości i rozliczalności oraz wykonywania innych praw człowieka i podstawowych wolności;

B. mając na uwadze, że pluralizm jest nieodłącznie związany z wolnością, demokracją i praworządnością;

C. mając na uwadze, że prawo do przekazywania i otrzymywania informacji stanowi część głównych, podstawowych wartości demokratycznych, na których opiera się Unia Europejska;

D. mając na uwadze, że nie wolno lekceważyć roli pluralistycznych, niezależnych i wiarygodnych mediów jako monitora i obrońcy demokracji i praworządności;

E. mając na uwadze, że wolność, pluralizm i niezależność mediów są kluczowymi elementami prawa do wolności wypowiedzi; mając na uwadze, że media odgrywają zasadniczą rolę w demokratycznym społeczeństwie, pełniąc funkcję społecznego nadzoru, a jednocześnie przyczyniają się do informowania i umacniania pozycji obywateli dzięki poszerzaniu ich wiedzy o aktualnej sytuacji politycznej i społecznej, umacnianiu ich świadomego udziału w życiu demokratycznym; mając na uwadze, że zakres tej roli należy rozszerzyć, aby objąć nim dziennikarstwo internetowe i dziennikarstwo obywatelskie, a także pracę blogerów, użytkowników internetu, działaczy mediów społecznościowych i obrońców praw człowieka, tak aby odzwierciedlić dzisiejszą dogłębnie odmienioną rzeczywistość medialną, w poszanowaniu prawa do prywatności; mając na uwadze, że neutralność sieci stanowi podstawową zasadę otwartego internetu;

F. mając na uwadze, że fałszywe wiadomości, cyberprzemoc i rozpowszechnianie treści pornograficznych umotywowane zemstą stanowią coraz poważniejsze problemy dla społeczeństw, zwłaszcza wśród ludzi młodych;

G. mając na uwadze, że szerzenie fałszywych informacji i dezinformacji w mediach społecznościowych lub w wyszukiwarkach internetowych poważnie podważa wiarygodność tradycyjnych mediów, co z kolei ogranicza ich zdolności do pełnienia funkcji społecznego nadzoru;

H. mając na uwadze, że organy publiczne mają nie tylko obowiązek negatywny, by powstrzymać się od wprowadzania ograniczeń wolności wypowiedzi, ale także obowiązek pozytywny, by przyjąć ramy prawne i regulacyjne sprzyjające rozwojowi wolnych, niezależnych i pluralistycznych mediów;

I. mając na uwadze, że zgodnie z art. 2 i 4 Międzynarodowej konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej oraz art. 30 Powszechnej deklaracji praw człowieka, wolność wypowiedzi nie może nigdy być wykorzystywana, aby chronić treści naruszające tę konwencję i tę deklarację, takie jak mowa nienawiści lub propaganda oparte na ideach lub teoriach wyższości jednej rasy lub grupy osób o określonym kolorze skóry lub należących do danej grupy etnicznej, ani dążących do usprawiedliwienia lub promowania nienawiści rasowej i wszelkich form dyskryminacji;

J. mając na uwadze, że organy publiczne mają obowiązek chronić niezależność i bezstronność mediów publicznych, zwłaszcza jako podmiotów służących demokratycznym społeczeństwom, nie zaś działających w interesie rządów sprawujących władzę;

K. mając na uwadze, że organy władzy publicznej muszą również zagwarantować przestrzeganie przez media obowiązujących przepisów i regulacji;

L. mając na uwadze, że niedawne wydarzenia polityczne w kilku państwach członkowskich, w których narastają tendencje nacjonalistyczne i populistyczne, prowadzą do nasilającej się presji na dziennikarzy i gróźb wobec nich, co pokazuje, że Unia Europejska musi zapewnić i promować wolność i pluralizm mediów oraz bronić go;

M. mając na uwadze, że według Rady Europy nadużycia i przestępstwa popełniane przeciwko dziennikarzom zarówno przez podmioty państwowe, jak i niepaństwowe mają znaczący szkodliwy wpływ na wolność wypowiedzi i zniechęcają do korzystania z niej; mając na uwadze, że ryzyko i częstotliwość nieuzasadnionej ingerencji zwiększa poczucie strachu wśród dziennikarzy, dziennikarzy obywatelskich, blogerów i innych podmiotów informacyjnych, co prowadzi do potencjalnie wysokiego poziomu autocenzury, a jednocześnie do naruszenia prawa obywateli do informacji i uczestnictwa;

N. mając na uwadze, że specjalny sprawozdawca ONZ ds. promocji i ochrony prawa do wolności wyrażania opinii oraz wolności wypowiedzi przypomniał we wrześniu 2016 r., że rządy ponoszą odpowiedzialność nie tylko za poszanowanie dziennikarstwa, lecz także za zapewnienie, aby dziennikarze i ich źródła podlegały ochronie za pomocą silnych przepisów prawa, ścigania sprawców i w razie potrzeby zwiększania środków bezpieczeństwa;

O. mając na uwadze, że dziennikarze i inne podmioty medialne są nadal narażeni na przemoc, pogróżki, nękanie lub publiczne poniżanie w Unii Europejskiej, głównie ze względu na prowadzoną działalność śledczą służącą ochronie interesu publicznego przed nadużywaniem władzy, korupcją, naruszeniami praw człowieka lub działalnością przestępczą;

P. mając na uwadze, że bezpieczeństwo dziennikarzy i innych podmiotów medialnych stanowi warunek wstępny, by mogli oni odgrywać swą rolę, a także odpowiednio informować obywateli oraz skutecznie uczestniczyć w debacie publicznej;

Q. mając na uwadze, że według Platformy Rady Europy na rzecz ochrony dziennikarstwa oraz bezpieczeństwa dziennikarzy ponad połowę nadużyć wymierzonych w pracowników mediów popełniają podmioty państwowe;

R. mając na uwadze, że dziennikarstwo śledcze powinno być promowane jako zaangażowanie obywatelskie i godna pochwały postawa obywatelska oraz wspierane za pomocą działań komunikacyjnych, kształcących, edukacyjnych i szkoleniowych;

S. mając na uwadze, że gwałtowny rozwój systemu mediów, szybki rozwój internetowego wymiaru pluralizmu mediów oraz coraz większa rola wyszukiwarek internetowych i platform mediów społecznościowych jako źródła informacji stanowią zarówno wyzwanie, jak i okazję do promowania wolności wypowiedzi czy demokratyzacji procesu tworzenia wiadomości przez angażowanie obywateli w debatę publiczną, a także do przekształcenia rosnącej liczby użytkowników informacji w wytwórców informacji; mając jednak na uwadze, że koncentracja władzy skupionej w rękach konglomeratów medialnych, operatorów platform i pośredników usług internetowych stwarza ryzyko negatywnych konsekwencji dla pluralizmu debaty publicznej i dostępu do informacji, a także wywiera wpływ na wolność, integralność, jakość i niezależność redakcyjną dziennikarstwa i środków przekazu; mając na uwadze, że konieczne są równe warunki działania na szczeblu europejskim, aby zapewnić, by wyszukiwarki internetowe, platformy mediów społecznościowych oraz inni giganci w dziedzinie zaawansowanych technologii szanowali zasady unijnego jednolitego rynku treści cyfrowych w takich kwestiach jak prywatność elektroniczna i konkurencja;

T. mając na uwadze, że dziennikarze potrzebują bezpośredniego, natychmiastowego i niczym nieutrudnionego dostępu do informacji pochodzących od organów administracji publicznej, aby odpowiednio pociągać władze do odpowiedzialności;

U. mając na uwadze, że informacje uzyskiwane dzięki uprawnieniom śledczym, a także informacje od sygnalistów wzajemnie się uzupełniają oraz mają zasadnicze znaczenie dla zdolności dziennikarzy do pełnienia misji polegającej na działaniu w interesie publicznym;

V. mając na uwadze, że dziennikarze potrzebują jak najpełniejszej ochrony prawnej w związku z wykorzystywaniem i rozpowszechnianiem w ramach wykonywanej pracy takich informacji w interesie publicznym;

W. mając na uwadze, że prawo do żądania i otrzymywania informacji od organów administracji publicznej pozostaje fragmentaryczne i niepełne w całej Unii Europejskiej;

X. mając na uwadze, że sektor mediów odgrywa zasadniczą rolę w każdym społeczeństwie demokratycznym; mając na uwadze, że kryzys gospodarczy – w połączeniu z jednoczesnym rozwojem platform mediów społecznościowych i innych gigantów w dziedzinie zaawansowanych technologii oraz wysoce selektywną dystrybucją przychodów z reklam – pociągnął za sobą radykalny wzrost niepewności warunków pracy i niepewności socjalnej w podmiotach medialnych, w tym wśród dziennikarzy niezależnych, co doprowadziło z kolei do dramatycznego spadku standardów socjalnych i jakości w dziennikarstwie oraz może negatywnie wpływać na niezależność redakcyjną;

Y. mając na uwadze, że Europejskie Obserwatorium Audiowizualne Rady Europy donosi o pojawieniu się duopolu cyfrowego Google i Facebooka, które to przedsiębiorstwa odpowiadały nawet za 85 % wzrostu na rynku reklamy cyfrowej w 2016 r., zagrażając przyszłości tradycyjnych przedsiębiorstw medialnych finansowanych z reklam, takich jak komercyjne kanały telewizyjne, gazety i czasopisma, których zasięg wśród odbiorców jest znacznie bardziej ograniczony;

Z. mając na uwadze, że w kontekście polityki w zakresie rozszerzenia na Komisji spoczywa obowiązek wymagania pełnego przestrzegania kryteriów kopenhaskich, w tym dotyczących wolności wypowiedzi i wolności mediów, UE powinna zatem służyć przykładem najwyższych standardów w tym zakresie; mając na uwadze, że po uzyskaniu statusu państwa członkowskiego UE każde państwo ma obowiązek stałego i jednoznacznego wypełniania zobowiązań w zakresie praw człowieka na mocy Traktatów i Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, a także mając na uwadze, że poszanowanie wolności wypowiedzi i mediów w państwach członkowskich powinno podlegać regularnym kontrolom; mając na uwadze, że UE może być wiarygodna na arenie międzynarodowej jedynie wówczas, gdy wolność prasy i mediów będzie gwarantowana i przestrzegana w samej Unii;

AA. mając na uwadze, że badania konsekwentnie wykazują, że kobiety stanowią mniejszość we wszystkich sektorach medialnych, szczególnie na stanowiskach twórczych, oraz są w rażący sposób niewystarczająco reprezentowane na wyższych, decyzyjnych szczeblach; mając na uwadze, że badania nad uczestnictwem kobiet w dziennikarstwie sugerują, że choć istnieje względnie dobra równowaga kobiet i mężczyzn wśród osób rozpoczynających pracę w zawodzie, podział obowiązków decyzyjnych charakteryzuje się znacznymi dysproporcjami płciowymi;

AB. mając na uwadze, że przepisy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i TEU zapewniające poszanowanie tych zasad są realizowane przez pozytywne działania promujące wolność i pluralizm mediów, wysokiej jakości, dostępne i przystępne informacje (wolność pozytywna), lecz także wymagają unikania przez władze publiczne szkodliwej agresji (wolność negatywna);

AC. mając na uwadze, że bezprawny i arbitralny nadzór, w szczególności prowadzony na skalę masową, stanowi pogwałcenie praw człowieka i podstawowych wolności, w tym m.in. wolności wypowiedzi – obejmującej wolność prasy i ochronę poufności dziennikarskich źródeł informacji – a także prawa do prywatności i prawa do ochrony danych; mając na uwadze, że internet i media społecznościowe odgrywają zasadniczą rolę w szerzeniu mowy nienawiści i zwiększaniu radykalizacji prowadzącej do brutalnego ekstremizmu jako narzędzie rozprzestrzeniania nielegalnych treści, co ma szczególnie niekorzystny wpływ na ludzi młodych; mając na uwadze, że zwalczanie takich zjawisk wymaga ścisłej i skoordynowanej współpracy między wszystkimi zaangażowanymi podmiotami, na wszystkich szczeblach zarządzania (lokalnym, regionalnym i krajowym) oraz ze społeczeństwem obywatelskim i z sektorem prywatnym; mając na uwadze, że skuteczne przepisy i działania w zakresie bezpieczeństwa i zwalczania terroryzmu, a także środki mające na celu przeciwdziałanie mowie nienawiści i brutalnemu ekstremizmowi oraz zapobieganie im należy zawsze podporządkować zobowiązaniom w zakresie praw podstawowych, tak aby uniknąć wszelkich konfliktów z ochroną wolności słowa;

AD. mając na uwadze, w nawiązaniu do słów Rady Europy, że informowanie o nieprawidłowościach jest podstawowym aspektem wolności wypowiedzi i odgrywa zasadniczą rolę w wykrywaniu i zgłaszaniu naruszeń i nieprawidłowości oraz w umacnianiu demokratycznej rozliczalności i przejrzystości; mając na uwadze, że sygnalizowanie nieprawidłowości stanowi zasadnicze źródło informacji w walce z przestępczością zorganizowaną, prowadzeniu dochodzeń w sprawie przypadków korupcji w sektorze publicznym, ich wykrywaniu i ujawnianiu, jak również w wykrywaniu i ujawnianiu systemów unikania opodatkowania stworzonych przez przedsiębiorstwa prywatne; mając na uwadze, że odpowiednia ochrona demaskatorów na szczeblu unijnym, krajowym i międzynarodowym, a także propagowanie kultury uznania istotnej roli sygnalistów w społeczeństwie, są warunkiem koniecznym dla zapewnienia skuteczności takiej roli;

AE. mając na uwadze, że w kontekście walki z korupcją i niewłaściwym administrowaniem w UE dziennikarstwo śledcze zasługuje na szczególne uwzględnienie i wsparcie finansowe jako narzędzie służące dobru publicznemu;

AF. mając na uwadze, że według ustaleń Monitora Pluralizmu Mediów własność mediów pozostaje silnie skoncentrowana, co stanowi poważne ryzyko dla różnorodności informacji i punktów widzenia reprezentowanych w treściach medialnych;

AG. mając na uwadze, że relacje dotyczące spraw związanych z UE oraz pracy instytucji i agencji UE powinny podlegać kryteriom pluralizmu mediów i wolności mediów na takich samych zasadach jak relacje w ramach wiadomości krajowych oraz powinny być podawane w wielu językach, aby dotrzeć do jak największej liczby obywateli Unii;

1. wzywa państwa członkowskie do podjęcia odpowiednich środków, w tym do zapewnienia odpowiedniego finansowania publicznego, w celu ochrony i propagowania środowiska pluralistycznych, niezależnych i wolnych mediów w służbie społeczeństwa demokratycznego, w tym niezależności i stabilności mediów publicznych i społecznościowych, w tym mediów oddolnych, które są zasadniczymi elementami środowiska dla zagwarantowania podstawowego prawa do wolności wypowiedzi i informacji;

2. podkreśla, że wspólną odpowiedzialność ponoszą prawodawcy, dziennikarze, wydawcy i serwisy internetowe, a także obywatele będący odbiorcami informacji;

3. wzywa instytucje UE, by zagwarantowały pełne wdrożenie postanowień Karty praw podstawowych Unii Europejskiej we wszystkich podejmowanych decyzjach, działaniach i strategiach z myślą o zapewnieniu rzetelnego przestrzegania zasady pluralizmu mediów i wolności mediów oraz ochronie przed nieuprawnionymi wpływami krajowych organów publicznych; w związku z tym zwraca się do Komisji, by wprowadziła oceny oddziaływania na prawa człowieka służące ocenie przedstawianych wniosków ustawodawczych oraz by przedstawiła wniosek w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu dotyczącego demokracji, praworządności i praw podstawowych zgodnie z odpowiednią rezolucją Parlamentu;

4. podkreśla potrzebę wprowadzenia niezależnych mechanizmów monitorowania, aby oceniać sytuację w zakresie wolności i pluralizmu mediów w UE, jako środka promowania i ochrony praw i wolności ustanowionych na podstawie art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 10 EKPC, a także aby szybko reagować na ewentualne zagrożenia dla nich i ich naruszenia; wzywa Komisję i państwa członkowskie do pełnego wspierania i wzmocnienia już opracowanych w tym zakresie narzędzi, takich jak Monitor Pluralizmu Mediów i Platforma Rady Europy na rzecz ochrony dziennikarstwa oraz bezpieczeństwa dziennikarzy;

5. wzywa Komisję, jako strażniczkę Traktatów, aby traktowała dokonywane przez rządy państw członkowskich próby naruszania wolności i pluralizmu mediów jako poważne i systemowe nadużywanie władzy oraz ruch wymierzony w podstawowe wartości Unii Europejskiej określone w art. 2 TUE, którymi w istocie są, mając na uwadze, że prawa wolności wypowiedzi i wolności opinii stanowią podstawowe prawa człowieka, a wolność, pluralizm i niezależność mediów odgrywają zasadniczą rolę w demokratycznym społeczeństwie, także jako mechanizm kontrolny dla rządu i władzy państwa;

6. wzywa państwa członkowskie do przeprowadzenia niezależnego przeglądu swoich odpowiednich przepisów i praktyk, aby chronić wolność wypowiedzi oraz wolność i pluralizm mediów;

7. wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że w państwach członkowskich nadal popełnia się nadużycia i przestępstwa przeciwko dziennikarzom i pracownikom mediów oraz że nadal padają oni ofiarą śmiertelnych ataków ze względu na swoją działalność; wzywa państwa członkowskie, aby dołożyły wszelkich starań w celu zapobieżenia takiej przemocy, zagwarantowania pociągania do odpowiedzialności oraz zapobieżenia bezkarności, a także zagwarantowania ofiarom i ich rodzinom dostępu do odpowiednich środków ochrony prawnej; wzywa państwa członkowskie do powołania niezależnego i bezstronnego organu, we współpracy z organizacjami dziennikarskimi, odpowiedzialnego za monitorowanie, dokumentowanie i zgłaszanie przypadków przemocy i gróźb wobec dziennikarzy, a także ochronę i bezpieczeństwo dziennikarzy na szczeblu krajowym; ponadto wzywa państwa członkowskie do pełnego wdrożenia zalecenia Rady Europy CM/Rec(2016)4 w sprawie ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy i innych podmiotów medialnych;

8. wyraża zaniepokojenie z powodu pogarszania się warunków pracy dziennikarzy oraz rozmiarów przemocy psychologicznej, jakiej doświadczają; wzywa zatem państwa członkowskie do wprowadzania krajowych planów działania, w ścisłej współpracy z organizacjami dziennikarskimi, w celu poprawy warunków pracy dziennikarzy i zapewnienia, aby nie padali ofiarą przemocy psychologicznej;

9. wyraża zaniepokojenie stanem wolności mediów na Malcie w związku z zabójstwem w październiku 2017 r. Daphne Caruany Galizii, dziennikarki demaskującej korupcję, która padała też ofiarą nękania, w tym ostrzegawczego zamrażania jej kont bankowych i pogróżek ze strony korporacji wielonarodowych;

10. przyjmuje z zadowoleniem decyzję Parlamentu Europejskiego o nadaniu sali prasowej Parlamentu imienia zamordowanej dziennikarki Daphne Caruany Galizii; ponawia w tym kontekście swój apel o nadanie jej imienia corocznej nagrodzie przyznawanej przez Parlament Europejski dziennikarzom śledczym;

11. wzywa państwa członkowskie do pełnego poparcia inicjatywy organizacji Reporterzy bez Granic na rzecz powołania specjalnego przedstawiciela ds. bezpieczeństwa dziennikarzy przy Sekretarzu Generalnym Organizacji Narodów Zjednoczonych;

12. wzywa państwa członkowskie, by stworzyły i utrzymywały – w ramach obowiązującego prawa i w praktyce – bezpieczne środowisko dla dziennikarzy i innych podmiotów medialnych, w tym zagranicznych dziennikarzy prowadzących działalność dziennikarską w państwach członkowskich, umożliwiając im wykonywanie ich pracy przy zachowaniu pełnej niezależności i bez niewłaściwych nacisków, takich jak groźba użycia przemocy, nękanie, presja finansowa, ekonomiczna i polityczna, naciski służące ujawnieniu poufnych źródeł i materiałów oraz ukierunkowany nadzór; podkreśla konieczność, aby państwa członkowskie zagwarantowały skuteczne prawne procedury odwoławcze w odniesieniu do tych czynów dla dziennikarzy, których wolność pracy jest zagrożona, tak aby nie dokonywali oni autocenzury; podkreśla znaczenie przyjęcia podejścia uwzględniającego kwestię płci przy rozważaniu stosowania środków służących zapewnieniu bezpieczeństwa dziennikarzy;

13. podkreśla znaczenie zapewnienia odpowiednich warunków pracy dla dziennikarzy i pracowników mediów, w pełnej zgodności z wymogami Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i Europejskiej karty społecznej, tak aby zapobiec niewłaściwym naciskom wewnętrznym i zewnętrznym, zależności, narażeniu na zagrożenia i niestabilności, a tym samym ryzyku autocenzury; podkreśla, że sam rynek nie jest w stanie zagwarantować i wspierać rozwoju niezależnego dziennikarstwa; w związku z tym zwraca się do Komisji i państw członkowskich o promowanie i opracowanie nowych modeli gospodarczych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju społecznego, mających na celu finansowanie i wspieranie wysokiej jakości niezależnego dziennikarstwa, a także zapewnienie właściwego informowania społeczeństwa; wzywa państwa członkowskie, by zwiększyły wsparcie finansowe na rzecz nadawców publicznych oraz dziennikarstwa śledczego, powstrzymując się jednocześnie od ingerowania w decyzje redakcyjne;

14. potępia dokonywane przez rządy próby wyciszenia krytycznych wobec nich mediów oraz niszczenia wolności i pluralizmu mediów, w tym stosując bardziej wyrafinowane metody, które nie budzą zwykle zaniepokojenia w platformie Rady Europy na rzecz ochrony dziennikarstwa oraz bezpieczeństwa dziennikarzy, takie jak nabywanie komercyjnych ośrodków medialnych przez członków rządu lub osoby powiązane z rządem oraz podporządkowywanie sobie mediów publicznych, aby służyły stronniczym interesom;

15. podkreśla konieczność wspierania i poszerzenia zakresu działań Europejskiego Centrum Wolności Prasy i Mediów, a zwłaszcza udzielanego przez nie wsparcia dla dziennikarzy narażonych na zagrożenia;

16. podkreśla, że pracownicy sektora mediów często są zatrudnieni na niepewnych warunkach, jeśli chodzi o umowy, wynagrodzenia i gwarancje socjalne, co utrudnia im właściwe wykonywanie swojej pracy, a przez to zagraża wolności mediów;

17. jest świadom, że wolność wypowiedzi może podlegać ograniczeniom, pod warunkiem że ograniczenia te są przewidziane w prawie, odpowiednio uzasadnione i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym między innymi w interesie ochrony dobrego imienia i praw innych osób; wyraża jednak zaniepokojenie z powodu szkodliwych i zniechęcających skutków przepisów prawa karnego dotyczących zniesławienia w odniesieniu do prawa do wolności wypowiedzi, wolności prasy i debaty publicznej; wzywa państwa członkowskie do powstrzymania się od nadużywania przepisów dotyczących zniesławienia i wypracowania właściwej równowagi pomiędzy prawem do wolności wypowiedzi a prawem do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, w tym dobrego imienia, a także do zapewnienia przy tym prawa do skutecznego środka odwoławczego oraz do unikania zbyt surowych i nieproporcjonalnych kar i sankcji, zgodnie z kryteriami ustalonymi przez Europejski Trybunał Praw Człowieka;

18. wzywa Komisję Europejską, aby przedstawiła wniosek w sprawie dyrektywy dotyczącej powództw typu SLAPP (ang. strategic lawsuit against public participation), która chroniłaby niezależne media przed nękaniem pozwami mającymi na celu ich uciszenie lub zastraszenie w UE;

19. uważa, że uczestnictwo w procesach demokratycznych opiera się przede wszystkim na skutecznym i niedyskryminującym dostępie do informacji i wiedzy; apeluje do UE i jej państw członkowskich o opracowanie odpowiedniej polityki w celu osiągnięcia powszechnego dostępu do internetu i o uznanie dostępu do internetu – w tym neutralności sieci – za prawo podstawowe;

20. przyjmuje z ubolewaniem decyzję Federalnej Komisji Łączności USA o uchyleniu przepisów w sprawie neutralności sieci z 2015 r. oraz podkreśla negatywne skutki, do których może prowadzić ta decyzja we wzajemnie połączonym globalnym świecie cyfrowym dla wolnego od dyskryminacji prawa dostępu do informacji; wzywa UE i państwa członkowskie do dążenia do wzmacniania zasady neutralności sieci przez stosowanie i dalsze rozwijanie wytycznych Organu Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej (BEREC) w sprawie wdrożenia europejskich zasad neutralności sieci przez regulatorów krajowych;

21. podkreśla istotną rolę, którą niezależne i pluralistyczne media odgrywają w debacie politycznej oraz w aspekcie prawa do pluralistycznych informacji, zarówno w trakcie trwania kadencji wyborczych, jak i w okresach przejściowych; podkreśla konieczność zagwarantowania możliwości pełnego wyrażenia poglądów wszystkim podmiotom politycznym, zgodnie z przepisami Międzynarodowej konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, oraz obliczania przyznawanego im czasu antenowego u nadawców publicznych w oparciu o kryteria dziennikarskie i zawodowe, a nie na podstawie stopnia reprezentatywności instytucjonalnej lub poglądów politycznych;

22. wzywa państwa członkowskie i Komisję do powstrzymania się od przyjmowania niepotrzebnych środków, których celem jest arbitralne ograniczanie dostępu do internetu i korzystania z podstawowych praw człowieka lub kontrolowanie komunikacji społecznej, takich jak represyjne przepisy dotyczące tworzenia i funkcjonowania środków masowego przekazu lub witryn internetowych, arbitralne ogłaszanie stanu wyjątkowego, kontrola techniczna nad technologiami cyfrowymi – tj. blokowanie, filtrowanie, zakłócanie i zamykanie przestrzeni cyfrowej – lub faktyczna prywatyzacja środków kontroli przez wywieranie presji na pośredników, aby podejmowali działania zmierzające do ograniczenia lub usunięcia treści internetowych; ponadto wzywa UE i państwa członkowskie do zapobiegania przyjmowaniu takich środków przez podmioty prywatne;

23. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia pełnej przejrzystości sposobu korzystania przez prywatne przedsiębiorstwa i rządy z algorytmów, sztucznej inteligencji i automatycznego podejmowania decyzji, których nie należy stosować i rozwijać w sposób zmierzający do arbitralnego blokowania, filtrowania i usuwania treści internetowych, a także do zagwarantowania, aby wszelkie polityki i strategie cyfrowe UE musiały być sporządzane w oparciu o prawa człowieka, z zapewnieniem odpowiednich środków odwoławczych i zabezpieczeń oraz w pełni zgodnie z odpowiednimi przepisami Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i EKPC;

24. przypomina, że cyberprzemoc, rozpowszechnianie treści pornograficznych umotywowane zemstą oraz materiały prezentujące seksualne wykorzystywanie dziecka to coraz poważniejsze problemy społeczne, które mogą mieć szczególnie poważny wpływ, zwłaszcza na młodzież i dzieci, i podkreśla, że należy bezwzględnie chronić interesy i prawa niepełnoletnich w kontekście środków masowego przekazu; zachęca wszystkie państwa członkowskie do opracowania przyszłościowego ustawodawstwa w celu rozwiązania tych problemów, w tym ustanowienia przepisów dotyczących wykrywania, oznaczania i usuwania treści wyraźnie naruszających ludzką godność w mediach społecznościowych; zachęca Komisję i państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz wypracowania skutecznych alternatywnych treści oraz do przedstawienia jasnych wytycznych, aby zapewnić pewność prawa i przewidywalność użytkownikom, dostawcom usług internetowych i sektorowi internetowemu jako całości, zapewniając przy tym możliwość wystąpienia na drogę sądową zgodnie z prawem krajowym w przypadku wykorzystywania mediów społecznościowych do celów terrorystycznych; podkreśla jednak, że wszelkie środki ograniczające lub usuwające treści internetowe należy przyjmować wyłącznie w określonych, jasnych i uzasadnionych okolicznościach i pod ścisłym nadzorem sądowym, zgodnie z normami międzynarodowymi, orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz art. 52 Karty praw podstawowych UE;

25. zwraca uwagę na kodeks postępowania dotyczący nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie, który wspiera Komisja; zwraca uwagę na szeroki margines swobody, który pozostawiono prywatnym przedsiębiorcom w kwestii określenia, co jest „niezgodne z prawem”, oraz wzywa do ograniczenia tego marginesu, tak aby uniknąć cenzury i arbitralnego ograniczania wolności wypowiedzi;

26. potwierdza, że anonimowość i szyfrowanie są narzędziami niezbędnymi do korzystania z demokratycznych praw i wolności, zwiększania zaufania do infrastruktury i komunikacji cyfrowej oraz do zapewnienia ochrony poufności źródeł w dziennikarstwie; przyznaje, że szyfrowanie i anonimowość zapewniają prywatność i bezpieczeństwo konieczne do cieszenia się prawem wolności opinii i wypowiedzi w erze cyfrowej, a także przypomina, że wolny dostęp do informacji zakłada w sposób konieczny zabezpieczanie danych osobowych, które obywatele pozostawiają w wyniku swoich działań w internecie; przyjmuje do wiadomości fakt, że szyfrowanie i anonimowość mogą również prowadzić do nadużyć i nieprawidłowości, a także utrudniają zapobieganie działalności przestępczej i prowadzenia dochodzeń, na co wskazują urzędnicy odpowiedzialni za ściganie przestępstw i zwalczanie terroryzmu; przypomina, że ograniczenia dotyczące szyfrowania i anonimowości muszą być ściśle zawężone zgodnie z zasadami legalności, konieczności i proporcjonalności; wzywa instytucje i państwa członkowskie UE do pełnego poparcia i wdrożenia zaleceń zawartych w raporcie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. promocji i ochrony prawa do wolności wyrażania opinii oraz wolności wypowiedzi z dnia 22 maja 2015 r., w którym poruszono kwestię korzystania z szyfrowania i anonimowości w komunikacji cyfrowej;

27. zachęca do sporządzenia kodeksów postępowania etycznego dla dziennikarzy i osób uczestniczących w zarządzaniu ośrodkami medialnymi, aby zapewnić pełną niezależność dziennikarzy i organów medialnych;

28. podkreśla, że organy ścigania i organy sądowe napotykają wiele przeszkód podczas prowadzenia dochodzeń i ścigania przestępców w internecie, także z powodu rozbieżności między przepisami krajowymi państw członkowskich;

29. stwierdza, że w ewoluującym ekosystemie medialnym pojawili się nowi pośrednicy, zdolni do wywierania wpływu na informacje i idee oraz do ich kontrolowania w internecie przez nabycie funkcji i uprawnień do selekcji przedstawianych informacji; podkreśla, że konieczne jest dysponowanie wystarczającą liczbą niezależnych i autonomicznych kanałów, usług i źródeł online zdolnych do zapewnienia społeczeństwu pluralizmu opinii i demokratycznych idei w sprawach będących przedmiotem zainteresowania opinii publicznej; wzywa państwa członkowskie do opracowania nowych lub rozwinięcia istniejących strategii i środków krajowych w tym zakresie;

30. uznaje, że nowe środowisko cyfrowe spowodowało pogłębienie problemu dezinformacji, czyli przekazywania fałszywych informacji; przypomina jednak, że zjawisko to nie jest nowe ani nie ogranicza się przestrzeni internetowej; podkreśla znaczenie zagwarantowania prawa do wysokiej jakości informacji przez poprawę dostępu obywateli do rzetelnych informacji, przy jednoczesnym zapobieganiu rozprzestrzenianiu dezinformacji w internecie i w tradycyjnych środkach przekazu; przypomina, że użycie terminu „fałszywe wiadomości” nie powinno nigdy służyć podważaniu zaufania społeczeństwa do mediów ani dyskredytowaniu i penalizacji głosów krytyki; wyraża zaniepokojenie z powodu potencjalnego zagrożenia, jakie pojęcie fałszywych informacji może stanowić dla wolności słowa i wypowiedzi oraz niezależności mediów, a także podkreśla negatywny wpływ rozprzestrzeniania się fałszywych informacji na jakość debaty politycznej i świadome uczestnictwo obywateli w demokratycznym społeczeństwie; podkreśla znaczenie skutecznych systemów samoregulacji opartych na zasadach dokładności i przejrzystości oraz przewidujących odpowiednie obowiązki i instrumenty dotyczące weryfikacji źródeł i sprawdzania faktów przez niezależne, bezstronne certyfikowane organizacje w celu zapewnienia obiektywności informacji i ich ochrony;

31. zachęca firmy działające w branży mediów społecznościowych i platformy internetowe do opracowania narzędzi umożliwiających użytkownikom zgłaszanie i oznaczanie ewentualnych fałszywych informacji w celu ułatwienia ich szybkiego poprawienia i zbadania przez niezależne, bezstronne certyfikowane organizacje, które zajmują się dokładnym definiowaniem fałszywych informacji i dezinformacji, aby ograniczyć margines swobody pozostawiony podmiotom sektora prywatnego, a także do dalszego prezentowania informacji uznanych za fałszywe wraz z oznaczeniem „fałszywa informacja”, w celu wywołania debaty publicznej i zapobieżenia ponownemu pojawieniu się tych samych wprowadzających w błąd informacji w innej formie;

32. przyjmuje z zadowoleniem decyzję Komisji w sprawie powołania grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. fałszywych informacji i dezinformacji w internecie złożonej z przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, platform mediów społecznościowych, organizacji zrzeszających media informacyjne, dziennikarzy i pracowników naukowych, aby analizować te pojawiające się zagrożenia i proponować środki operacyjne, które mogłyby zostać podjęte zarówno na szczeblu europejskim, jak i krajowym;

33. podkreśla odpowiedzialność podmiotów internetowych za unikanie szerzenia niezweryfikowanych lub nieprawdziwych informacji jedynie w celu zwiększenia ruchu internetowego przez stosowanie działań mających na przykład na celu skłonienie użytkowników do klikania na nie („clickbait”);

34. przyznaje, że rola i inwestycje wydawców prasy w zakresie dziennikarstwa śledczego, profesjonalnego i niezależnego mają zasadnicze znaczenia dla zwalczania szerzenia się fałszywych informacji, a także podkreśla potrzebę zapewnienia trwałości pluralistycznych prasowych treści redakcyjnych; zachęca zarówno Komisję, jak i państwa członkowskie, by przeznaczyły odpowiednie środki finansowe na umiejętności korzystania z mediów i narzędzi cyfrowych oraz na rozwój strategii komunikacji, we współpracy z organizacjami międzynarodowymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, z myślą o umocnieniu pozycji obywateli i użytkowników internetu, tak aby byli w stanie rozpoznać podejrzane źródła informacji i ich unikać, a także dostrzec i świadomie wskazać fałszywe treści i propagandę; w tym celu zachęca państwa członkowskie do włączenia umiejętności korzystania z mediów i informacji do krajowych systemów edukacji; wzywa Komisję do dokonania przeglądu najlepszych praktyk na szczeblu krajowym, aby zapewnić wysoką jakość dziennikarstwa i rzetelność publikowanych informacji;

35. przypomina, że każda osoba ma prawo do podejmowania decyzji dotyczących własnych danych osobowych, a zwłaszcza wyłączne prawo do kontroli nad sposobami wykorzystania i ujawniania swoich danych osobowych oraz prawo do bycia zapomnianym, zdefiniowane jako możliwość uzyskania szybkiego usunięcia treści, które mogą uwłaczać jej godności, z mediów społecznościowych i wyszukiwarek internetowych;

36. przyznaje, że internet i, bardziej ogólnie, rozwój środowiska cyfrowego rozszerzyły zasięg kilku praw człowieka, czemu dowodzi np. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 13 maja 2014 r. w sprawie C-131/12 Google Spain SL i Google Inc przeciwko Agencia Española de Protección de Datos (AEPD) i Mario Costeja González[11]; w związku z tym wzywa instytucje UE do uruchomienia partycypacyjnego procesu w celu opracowania europejskiej karty praw internetowych, uwzględniając najlepsze praktyki opracowane w państwach członkowskich, a zwłaszcza włoską Deklarację praw internetowych, jako punkt odniesienia, obok odpowiednich europejskich i międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, przy sporządzaniu regulacji dotyczących sfery cyfrowej;

37. podkreśla kluczową rolę demaskatorów dla ochrony interesu publicznego i promowania kultury rozliczalności publicznej oraz uczciwości w instytucjach publicznych i prywatnych; ponownie wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia i wdrożenia odpowiednich, zaawansowanych i kompleksowych ram wspólnych europejskich przepisów dotyczących ochrony sygnalistów przez pełne poparcie zaleceń Rady Europy i niedawnych rezolucji Parlamentu z dnia 14 lutego i 24 października 2017 r.; uważa, że konieczne jest zapewnienie, aby mechanizmy sprawozdawcze były dostępne, pewne i bezpieczne, a doniesienia sygnalistów i dziennikarzy śledczych profesjonalnie badane;

38. podkreśla, że ochrona prawna sygnalistów ujawniających publicznie informacje opiera się na założeniu, że prawie obywateli do uzyskania tych informacji; podkreśla, że nie należy pozbawiać nikogo ochrony wyłącznie dlatego, że błędnie ocenił fakty lub że stwierdzone zagrożenie dla interesu publicznego nie wystąpiło, pod warunkiem że w chwili zgłoszenia osoba ta miała uzasadnione powody, by wierzyć w jego prawdziwość; przypomina, że osoby, które świadomie podają właściwym organom nieprawidłowe lub mylące informacje nie powinny być uważane za sygnalistów, a zatem nie powinny być objęte mechanizmami ochrony; podkreśla ponadto, że każdej osobie poszkodowanej, bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku zgłoszenia lub ujawniania niedokładnych lub wprowadzających w błąd informacji powinno przysługiwać prawo do skorzystania ze skutecznego środka odwoławczego;

39. zachęca Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia środków służących ochronie poufności źródeł informacji, by zapobiegać dyskryminacji i groźbom;

40. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia, aby dziennikarze dysponowali odpowiednimi instrumentami przesyłania zapytań do organów administracji publicznej UE i państw członkowskich oraz otrzymywania od nich informacji, zgodnie z rozporządzeniem nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów, i aby nie musieli podporządkowywać się arbitralnym decyzjom o odmowie takiego dostępu; zauważa, że informacje uzyskiwane dzięki uprawnieniom śledczym przez dziennikarzy lub obywateli, w tym informacje od sygnalistów, wzajemnie się uzupełniają oraz mają zasadnicze znaczenie dla pełnienia przez dziennikarzy misji ochrony interesu publicznego; ponownie zwraca uwagę, że dostęp do źródeł i wydarzeń publicznych powinien być uzależniony od obiektywnych, niedyskryminacyjnych i przejrzystych kryteriów;

41. podkreśla, że wolność prasy wymaga niezależności od sił politycznych i ekonomicznych, co zakłada równe traktowanie bez względu na orientację redakcyjną; przypomina o znaczeniu zapewniania, aby dziennikarstwo mogło korzystać z mechanizmów zapobiegających koncentracji w pojedynczych, monopolistycznych lub quasimonopolistycznych grupach, w trosce o swobodę konkurencji i różnorodność redakcyjną; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia i wdrożenia regulacji prawnych dotyczących własności mediów, aby zapobiec poziomej koncentracji własności w sektorze mediów, pośredniej własności mediów i powiązaniom właścicielskim w sektorze mediów oraz zagwarantować przejrzystość, jawność oraz łatwy dostęp obywateli do informacji dotyczących własności mediów, źródeł ich finansowania oraz zarządzania nimi; podkreśla znaczenie stosowania odpowiednich ograniczeń w zakresie własności mediów przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz zagwarantowanie niezależnego nadzoru i skutecznych mechanizmów zapewniania zgodności z przepisami w celu zapobieżenia wystąpieniu konfliktu interesów oraz w celu przeciwdziałania efektowi „drzwi obrotowych”; uważa, że istotną rolę niezależnych i bezstronnych organów krajowych dla zapewnienia skutecznego skutecznego nadzoru nad sektorem mediów audiowizualnych;

42. wzywa państwa członkowskie do opracowania własnych zdolności strategicznych i kontaktów ze społecznościami lokalnymi w UE i jej sąsiedztwie, aby wspierać pluralistyczne środowisko medialne oraz informować o strategiach politycznych UE w sposób spójny i skuteczny;

43. zachęca państwa członkowskie do pełnego wsparcia i zatwierdzenia zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich w sprawie pluralizmu mediów i przejrzystości w dziedzinie własności mediów przyjętego w dniu 7 marca 2018 r.;

44. przypomina o istotnej roli, jaką odgrywają nadawcy publiczni w utrzymaniu pluralizmu mediów, jak zaznaczono w Protokole nr 29 załączonym do Traktatów; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia im odpowiednich środków finansowych i technicznych koniecznych do pełnienia ich funkcji społecznej i służenia interesowi publicznemu; w tym celu wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania ich niezależności redakcyjnej przez ich ochronę, na podstawie jasno określonych ram regulacyjnych, przed wszelkiego rodzaju ingerencjami i wpływami rządowymi, politycznymi i komercyjnymi, zapewniając jednocześnie wszystkim organom publicznym i podmiotom mających uprawnienia wykonawcze w dziedzinach nadawania i telekomunikacji pełną autonomię i niezależność w zakresie zarządzania;

45. wzywa państwa członkowskie do pilnego dostosowania swojej polityki wydawania licencji dla krajowych przedsiębiorstw nadawczych, kierując się zasadą poszanowania pluralizmu mediów; podkreśla, że nakładane ceny i rygorystyczny charakter obowiązków związanych z wydawaniem takich licencji powinny podlegać kontroli i nie mogą zagrażać wolności mediów;

46. wzywa Komisję do sprawdzenia, czy państwa członkowskie przyznają licencje na nadawanie na podstawie obiektywnych, przejrzystych, bezstronnych i proporcjonalnych kryteriów;

47. sugeruje, że do skutecznej ochrony wolności i pluralizmu mediów konieczny jest zakaz udziału w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych dla przedsiębiorstw, których ostateczny właściciel jest też właścicielem przedsiębiorstwa medialnego, lub przynajmniej informacje o takich sytuacjach powinny być podawane w sposób w pełni przejrzysty; proponuje, aby od państw członkowskich wymagać regularnego składania sprawozdań na temat środków publicznych przekazywanych przedsiębiorstwom medialnym, a także regularnie monitorować wszelkie finansowanie publiczne na rzecz właścicieli mediów; podkreśla, że właścicielami mediów nie powinny być osoby skazane za przestępstwa lub uznane za winne popełnienia przestępstwa;

48. podkreśla, że wszelkie finansowanie publiczne dla organizacji działających w sektorze mediów należy przyznawać na podstawie niedyskryminacyjnych, obiektywnych i przejrzystych kryteriów, które powinny być z wyprzedzeniem podawane do wiadomości wszystkich mediów;

49. przypomina, że państwa członkowskie powinny znaleźć sposoby na wspieranie mediów, zapewniając na przykład neutralność podatku VAT zgodnie z zaleceniem zawartym w rezolucji z dnia 13 października 2011 r. w sprawie przyszłości podatku VAT[12], a także wspierając inicjatywy związane z mediami;

50. wzywa Komisję do przydzielenia stałego i odpowiedniego finansowania z unijnego budżetu na wspieranie Monitora Pluralizmu Mediów przy Centrum ds. Pluralizmu i Wolności Mediów oraz stworzenia corocznego mechanizmu oceny ryzyka dla pluralizmu mediów w państwach członkowskich; podkreśla, że takie same mechanizmy należy stosować, aby dokonywać pomiaru pluralizmu mediów w krajach kandydujących, a wyniki Monitora Pluralizmu Mediów powinny rzeczywiście wpływać na postępy w procesie negocjacji;

51. wzywa Komisję do monitorowania oraz zebrania informacji i statystyk na temat wolności i pluralizmu mediów we wszystkich państwach członkowskich, a także do dokładnego analizowania przypadków naruszania praw podstawowych przysługujących dziennikarzom, przy poszanowaniu zasady pomocniczości;

52. podkreśla potrzebę umocnienia wymiany najlepszych praktyk między organami regulacyjnymi w dziedzinie mediów audiowizualnych w różnych państwach członkowskich;

53. wzywa Komisję do uwzględnienia zaleceń zawartych w rezolucji Parlamentu z dnia 25 października 2016 r. w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych[13]; w związku z tym wzywa Komisję, aby ujęła wyniki i zalecenia Monitora Pluralizmu Mediów w sprawie zagrożeń dla pluralizmu mediów i wolności mediów w UE przy sporządzaniu corocznego sprawozdania dotyczącego demokracji, praworządności i praw podstawowych;

54. zachęca państwa członkowskie, by wzmogły wysiłki mające na celu zwiększenie umiejętności korzystania z mediów i promowały inicjatywy szkoleniowe i edukacyjne wśród wszystkich obywateli przez kształcenie formalne, pozaformalne i nieformalne z perspektywy uczenia się przez całe życie, również przez zwracanie szczególnej uwagi na wstępne i ustawiczne kształcenie nauczycieli oraz ich wspieranie, a także przez zachęcanie do dialogu i współpracy sektora edukacji, sektora szkoleniowego oraz wszystkich odpowiednich zainteresowanych stron, w tym pracowników mediów, społeczeństwa obywatelskiego i organizacji młodzieżowych; potwierdza konieczność promowania dostosowanych do wieku innowacyjnych narzędzi służących wspieraniu upodmiotowienia i bezpieczeństwa w internecie jako obowiązkowych elementów programu nauczania, oraz potrzebę zmniejszenia przepaści cyfrowej zarówno przez specjalne projekty dotyczące umiejętności korzystania z technologii, jak i odpowiednie inwestycje w infrastrukturę, tak aby zapewnić powszechny dostęp do informacji;

55. podkreśla, że rozwijanie umiejętności krytycznej oceny i analizy odnośnie do korzystania z treści medialnych i ich tworzenia ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia przez obywateli bieżących problemów i ich udziału w życiu społecznym, a także ich wiedzy zarówno o transformacyjnym potencjale, jaki i zagrożeniach nieodłącznie związanych z coraz bardziej złożonym i wzajemnie połączonym otoczeniem medialnym; podkreśla, że umiejętność korzystania z mediów jest kluczowa w demokracji i wzmacnia pozycję obywateli; wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania specjalnych środków w celu promowania i wspierania projektów budujących umiejętności korzystania z mediów, takich jak projekt pilotażowy „Umiejętność korzystania z mediów dla wszystkich” i do opracowania, jako integralnej części polityki edukacyjnej Unii Europejskiej, kompleksowej polityki dotyczącej umiejętności korzystania z mediów skierowanej do obywateli we wszystkich grupach wiekowych i dotyczącej wszystkich rodzajów mediów, która będzie wspierana ze środków odpowiednich funduszy Unii, takich jak europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne i „Horyzont 2020”;

56. zauważa z zaniepokojeniem, że dostęp do mediów dla mniejszości, społeczności lokalnych i regionalnych, kobiet i osób niepełnosprawnych jest zagrożony, jak podkreślono w Monitorze Pluralizmu Mediów z 2016 r.; podkreśla, że pluralistyczne media są nieodzowne w otwartym, wolnym i gwarantującym pluralizm pejzażu medialnym, oraz że wszyscy obywatele mają prawo dostępu do wolnych od wpływów informacji w języku ojczystym lub w języku mniejszości, niezależnie od tego, czy jest to język państwowy, czy język mniejszości; podkreśla wagę zapewniania europejskim dziennikarzom – w szczególności tym pracującym w rzadziej używanych i mniejszościowych językach – odpowiednich możliwości w zakresie szkoleń i przekwalifikowania; w związku z tym apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby zachęcały do badań, projektów i strategii politycznych poprawiających dostęp do mediów i zwiększających możliwości uczestnictwa i wyrażania opinii dla wszystkich obywateli oraz aby wspierały działania w tym zakresie, w tym odpowiednie inicjatywy ukierunkowane na znajdujące się w trudnym położeniu mniejszości (takie jak projekt pilotażowy dotyczący możliwości odbycia stażu dla przedstawicieli mediów języków mniejszościowych), oraz aby gwarantowały wszystkim obywatelom możliwości uczestnictwa i wyrażania opinii;

57. zachęca sektor mediów, aby chronił równouprawnienie płci w strategiach i praktyce mediów przez mechanizmy współregulacyjne, wewnętrzne kodeksy postępowania i inne dobrowolne działania;

58. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaangażowania się w kampanie społeczne, programy edukacyjne i bardziej ukierunkowane szkolenia i działania zwiększające świadomość (w tym dla decydentów branżowych), aby promować wartości i praktyki równościowe przez finansowanie i promocję zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim, by skutecznie rozwiązać problem braku równouprawnienia płci w sektorze mediów;

59. zaleca Komisji opracowanie stabilnej strategii sektorowej dla europejskiego sektora medialnego opartej na innowacyjności; uważa, że taka strategia powinna zacieśniać współpracę transgraniczną i zachęcać podmioty medialne UE do współpracy produkcyjnej, aby podkreślić ich różnorodność i promować dialog międzykulturowy, zacieśniać współpracę z poszczególnymi redakcjami i usługami audiowizualnymi wszystkich instytucji europejskich, szczególnie z tymi w Parlamencie, oraz wspierać relacjonowanie w mediach spraw UE oraz dbać o obecność UE w mediach;

60. podkreśla, że dalszy rozwój modeli dotyczących ustanowienia europejskiej publicznej platformy nadawczej wsparłoby unijne debaty polityczne oparte na faktach, dopuszczające i respektujące odmienność poglądów, przyczyniłoby się do pluralizmu opinii w nowo zintegrowanym środowisku medialnym i wsparło widoczność UE w stosunkach zewnętrznych;

61. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia ochrony wolności mediów i wolności wypowiedzi w sztuce współczesnej przez promowanie tworzenia dzieł sztuki będących wyrazem obaw społecznych, zachęcających do krytycznej debaty i skłaniających do polemiki;

62. podkreśla potrzebę zniesienia blokowania geograficznego medialnych treści informacyjnych, aby umożliwić dzięki temu obywatelom Unii dostęp internetowy, dostęp na żądanie i dostęp do transmisji strumieniowej treści kanałów telewizyjnych z innych państw członkowskich;

63. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.

[1] Dz.U. L 145 z 31.5.2001, s. 43.
[2] Dz.U. C 55 z 12.2.2016, s. 33.
[3] Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0230.
[4] Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0388.
[5] Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0095.
[6] Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0409.
[7] Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0022.
[8] Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0402.
[9] Dz.U. C 32 z 4.2.2014, s. 6.
[10] Dz.U. L 88 z 31.3.2017, s. 6.
[11] ECLI:EU:C:2014:317.
[12] Dz.U. C 94 E z 3.4.2013, s. 5.
[13] Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0409.

UZASADNIENIE

Przyjmując traktat lizboński, Unia Europejska określiła się jako wspólnota wartości, której kamieniem węgielnym są prawa człowieka. Wolność wypowiedzi i informacji uznaje się na świecie za jeden z podstawowych elementów struktury praw człowieka i podstawowych wolności. Zasadę tę zapisano między innymi w Powszechnej deklaracji praw człowieka, Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych oraz europejskiej konwencji praw człowieka. Obszar jej stosowania wypracowano i doprecyzowano w ramach orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także prac zrealizowanych przez kilka organizacji międzynarodowych (ONZ, OBWE, Rada Europy). W art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej obszar ten formalnie rozszerzono przez włączenie wolności i pluralizmu mediów w zakres ochrony. Wszystkie te instrumenty razem umacniają ściśle określony obowiązek państw członkowskich i samej UE, by zagwarantować pełną ochronę tego podstawowego prawa człowieka oraz jednocześnie ustanowić pozytywne środki służące aktywnemu wspieraniu postępów tego prawa.

Wolność wypowiedzi oraz pluralistyczne i niezależne media nie tylko same w sobie stanowią prawa człowieka, ale również odgrywają zasadniczą rolę społeczną, jako narzędzia publicznego nadzoru, zapewniając obywatelom ochronę przed nadużyciami wynikającymi z realizacji interesów państwa lub interesów prywatnych oraz umożliwiając im aktywny udział w życiu demokratycznym.

Warunki faktycznej wolności mediów, pluralizmu i niezależności od nacisków politycznych i interesów gospodarczych uległy pogorszeniu od czasu przyjęcia przez Parlament Europejski w dniu 21 maja 2013 r. rezolucji w sprawie Karty praw podstawowych UE: standardy określające wolność mediów w UE, co podkreślono w ustaleniach światowego rankingu wolności prasy za rok 2017 opublikowanego przez organizację Reporterzy bez Granic[1] oraz we wnioskach sprawozdania na temat polityki za rok 2017 opublikowanego przez Europejski Instytut Uniwersytecki[2].

Zagrożenia dla wolności wypowiedzi oraz pluralizmu mediów są różnorodne i obejmują szeroką gamę środków wprowadzanych zarówno przez podmioty państwowe, jak i prywatne.

Przemoc, groźby i naciski na dziennikarzy

Nawet w państwach członkowskich UE dziennikarze nadal są celem śmiertelnych ataków. W tym kontekście zabójstwo maltańskiej dziennikarki Daphne Caruany Galizii jest jedynie ostatnim z długiego szeregu wydarzeń. Niemniej naciski na dziennikarzy mogą przybierać różne i wieloaspektowe formy. Jak podkreśla Europejska Agencja Praw Podstawowych, naciski te obejmują groźby użycia przemocy, incydenty w kontekście zgromadzeń publicznych, rzekomą ingerencję podmiotów politycznych, naciski służące ujawnieniu poufnych źródeł i materiałów, ingerencję za pośrednictwem służb bezpieczeństwa i wywiadu oraz naciski finansowe i gospodarcze[3]. Czynniki te – w połączeniu z zakłóceniami politycznymi oraz wysokim stopniem koncentracji w sektorze mediów – powodują również rozwój zjawiska autocenzury, co pokazuje badanie Rady Europy pt. „Journalists under pressure: Unwarranted interference, fear and self-censorship in Europe”[4]. Pogorszenie warunków pracy i warunków gospodarczych w sektorze mediów na skutek kryzysu gospodarczego – wraz z pojawieniem się nowych międzynarodowych podmiotów, takich jak giganci w dziedzinie zaawansowanych technologii czy platformy mediów społecznościowych zdolnych zdominować rynek reklamy internetowej, oraz w obliczu cięć w budżetach mediów publicznych dokonywanych przez niektóre państwa członkowskie – prowadzi do pogłębienia niepewności i zwiększenia autocenzury.

Otoczenie cyfrowe

Technologie cyfrowe niewątpliwie dostarczyły nowych i głęboko przekształcających narzędzi demokracji uczestniczącej, rozszerzając ją w sposób rewolucyjny i stwarzając obywatelom – będącym dotychczas użytkownikami informacji – możliwość tworzenia informacji. Drugą stroną medalu jest ryzyko dezinformacji, z którą nieodłącznie wiążą się wirusowe rozpowszechnianie treści internetowych, trudności w kwestionowaniu i korygowaniu tych treści w odpowiednim czasie, a także możliwość wprowadzania cenzury przez platformy mediów społecznościowych i gigantów technologicznych. Niemniej z punktu widzenia prawa międzynarodowego należy podchodzić ze szczególną ostrożnością do kwestii fałszywych informacji, mając na uwadze, że tradycyjne media głównego nurtu były i nadal są w równym stopniu narażone na rozpowszechnianie fałszywych informacji oraz że zakaz ich rozpowszechniania często służył do kontrolowania mediów i ograniczania swobody redakcyjnej. Jesteśmy świadomi, że kłamliwe informacje mogą spowodować poważne szkody (naruszenie dobrego imienia, prywatności osoby), jednak restrykcje dotyczące fałszywych informacji nie są rozwiązaniem. Ostateczna prawda i obiektywność są niejednoznacznymi i niebezpiecznymi pojęciami. Żądanie publikowania wyłącznie bezwzględnie prawdziwych doniesień jest nie tylko nierealne, ale także sprzeczne z zasadami liberalizmu. Ponadto należy pamiętać, że w erze cyfrowej weryfikacja faktów stała się łatwiejsza, niż było to kiedykolwiek możliwe w tradycyjnych mediach. Można bowiem sprawdzić, czy doszło do manipulacji materiałami cyfrowymi, gdy jest taka wola, a w internecie można znaleźć narzędzia i infrastrukturę do sprawdzania źródeł i faktów. Pozwolenie urzędnikom państwowym, aby decydowali o tym, co jest prawdą, jest równoznaczne z akceptacją faktu, że siły będące u władzy mają prawo uciszać krytyczne głosy. Jeśli chodzi o nawoływanie do nienawiści lub terroryzm, pojęcie fałszywych informacji jest zbyt ogólnikowe, aby zapobiec subiektywnym i arbitralnym interpretacjom. Pewności nie dałoby też powierzenie dokonywania tych ocen podmiotom prywatnym, takim jak Facebook, a nie organom publicznym.

Środki krajowe i dylematy związane z kryteriami kopenhaskimi

Bezpieczeństwo narodowe i walka z terroryzmem stają się wspólnym problemem dla państw członkowskich, co prowadzi do przyjmowania aktów prawnych i innych środków, które z pewnością będą miały duży wpływ na prawa człowieka i podstawowe wolności, czego potwierdzeniem jest sprawa Snowdena i odpowiednie orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Niedawno uchwalone przepisy krajowe w różnych państwach członkowskich, które zwiększają uprawnienia służb bezpieczeństwa, policji i służb wywiadowczych w zakresie nadzoru, monitorowanie łączności i zatrzymywanie danych osobowych, stwarzają ryzyko – o ile nie towarzyszą im przysługujące odpowiednie gwarancje prawne i środki ochrony prawnej – podważenia najgłębszej istoty prawa do wolności wypowiedzi oraz innych praw podstawowych, takich jak prawo do prywatności i ochrony danych.

Podobne środki ograniczające wolność wypowiedzi i informacji lub podstawowe funkcje wolnych i niezależnych mediów – takie jak chociażby przepisy prawa karnego dotyczące zniesławienia – mogą w takim samym stopniu zakłócić demokratyczną debatę.

Kraje kandydujące muszą udowodnić, że szanują, zgodnie z art. 49 TUE, wartości UE o których mowa w art. 2 TUE – jest to warunek stanowiący jedno z kryteriów kopenhaskich. Niemniej nie istnieje żaden prawdziwy instrument UE służący zagwarantowaniu faktycznego przestrzegania praw człowieka i zasady praworządności przez państwa członkowskie, z wyjątkiem tzw. „opcji atomowej” przewidzianej w art. 7 TUE. Zakłócenia polityczne, które miały miejsce w ostatnich dziesięcioleciach m.in. we Włoszech, w Polsce, w Hiszpanii i na Węgrzech, pokazały, że istnieje potrzeba wprowadzenia na szczeblu UE odpowiedniego instytucjonalnego mechanizmu w zakresie monitorowania i środków odwoławczych.

Demaskatorzy

Informowanie o nieprawidłowościach uznaje się powszechnie za fundamentalny aspekt wolności wypowiedzi oraz podstawowe narzędzie dla zagwarantowania przejrzystości i rozliczalności instytucji demokratycznych. Na potrzebę skutecznej ochrony demaskatorów wielokrotnie wskazywało kilka organizacji międzynarodowych, w tym Rada Europy i specjalny sprawozdawca ONZ ds. promocji i ochrony prawa do wolności opinii i wypowiedzi, a także sam Parlament Europejski. Mimo to nadal nie przyjęto wspólnych ram UE, a w różnych państwach członkowskich brakuje odpowiedniego systemu w tym zakresie.

[1] Reporterzy bez Granic, 2017 World Press Freedom Index, „Journalism weakened by democracy’s erosion” [Dziennikarstwo osłabione przez erozję demokracji], https://rsf.org/en/journalism-weakened-democracys-erosion
[2] Centrum ds. Pluralizmu i Wolności Mediów w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim, „Monitoring Media
Pluralism in Europe: Application of the Media Pluralism Monitor 2016 in the European Union, Montenegro and Turkey” [Monitorowanie pluralizmu mediów w Europie: badanie Monitora Pluralizmu Mediów za rok 2016 przeprowadzone w państwach Unii Europejskiej, Czarnogórze i Turcji], http://cmpf.eui.eu/media-pluralism-monitor/mpm-2016-results/
[3] Europejska Agencja Praw Podstawowych, „Violence, threats and pressures against journalists and other media actors in the EU” [Przemoc, groźby i naciski na dziennikarzy i inne podmioty medialne w UE], dokument przygotowany na drugie doroczne sympozjum na temat praw podstawowych – listopad 2016 r., http://fra.europa.eu/en/publication/2016/violence-threats-and-pressures-against-journalists-and-other-media-actors-european
[4] Marilyn Clark i Anna Grech, „Journalists under pressure - Unwarranted interference, fear and self-censorship in Europe” [Dziennikarze pod presją – nieuzasadniona ingerencja, strach i autocenzura w Europie], Wydawnictwo Rady Europy, 2017.

OPINIA MNIEJSZOŚCI

złożona zgodnie z art. 52a ust. 4 Regulaminu PE

Marek Jurek

Przyjęty Raport podejmuje kluczową dla demokracji sprawę wolności i pluralizmu mediów, ale świadomie omija istotne aspekty tej sprawy, wskazywane w Komisji i w negocjacjach. Dotyczy to szczególnie nowych form ograniczania wolności słowa, czego przykładem jest wprowadzenie we Francji kar więzienia za „wywieranie presji moralnej” na odbiorców.

Raport zwracając uwagę na odpowiedzialność państwa na zagwarantowanie warunków pluralizmu - nie podejmuje konieczności przywrócenia jego realnych warunków w społeczeństwach, które doświadczyły tyranii totalitarnej. W państwach, które były rządzone przez kolaboracyjne reżimy komunistyczne środowiska społeczne uznane za wrogie przez władze były przez kilka pokoleń poddane praktykom szczególnej dyskryminacji, a ich poglądy i wartości były metodycznie zwalczane przez oficjalną propagandę. Zapewnienie im możliwości pełnoprawnego udziału w życiu publicznym jest oczywistym obowiązkiem każdego demokratycznego rządu i powinno być wspierane przez Unię Europejską.

Dodatkowo Raport zawiera nieuprawnione odwołanie do konwencji stambulskiej, której nie ratyfikowała 1/3 państw członkowskich oraz wezwanie do ustanowienia „unijnego mechanizmu demokracji, praworządności i praw podstawowych”, który to pomysł jest również przez wiele państw odrzucany. Z pewnością Raport podnoszący sprawę pluralizmu nie powinien być wykorzystywany do forsowania tak jednostronnych pomysłów, którym przeciwnych jest bardzo wielu obywateli naszych państw.

OPINIA Komisji Kultury i Edukacji (5.3.2018)

dla Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych

w sprawie pluralizmu mediów i wolności mediów w Unii Europejskiej
(2017/2209(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*): Curzio Maltese

(*) Zaangażowana komisja – art. 54 Regulaminu

WSKAZÓWKI

Komisja Kultury i Edukacji zwraca się do Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1. przypomina, że wolność wypowiedzi i informacji zapisana w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (art. 11), w Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych (art. 19) i w europejskiej konwencji praw człowieka ma podstawowe znaczenie dla stworzenia społeczeństwa opartego na pluralizmie zgodnie z art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej; podkreśla, że dostęp do wolnej i niezależnej informacji o wysokiej jakości jest podstawowym prawem człowieka, że wolność i pluralizm mediów stanowią niezbędne filary demokracji oraz że należy zagwarantować niezależność mediów od politycznych i gospodarczych nacisków i niewłaściwych, niepożądanych wpływów, aby chronić dziennikarzy przed nękaniem lub zastraszaniem, które mogą wpływać na publikowane treści;

2. podkreśla, że obywateli należy odpowiednio i wyczerpująco informować, aby mogli aktywnie i skutecznie uczestniczyć w życiu publicznym oraz brać udział w debatach politycznych;

3. uważa, że należy otwarcie i z pełnym zaangażowaniem zidentyfikować przyczyny rosnącej nieufności społeczeństwa wobec mediów; przypomina, że kształtowanie opinii publicznej opiera się na zaufaniu między obywatelami a pracownikami mediów w celu informowania opinii publicznej oraz wspierania kultury publicznej odpowiedzialności i przejrzystości w interesie ogółu; z najwyższym zaniepokojeniem zauważa, że system finansowania prasy zmaga się z wieloma wyzwaniami, w tym z dużą koncentracją własności mediów, wskutek czego dominujące podmioty medialne wykorzystują informację do celów politycznych i handlowych, co ogranicza pluralizm mediów i drastycznie pogarsza jakość, różnorodność, rzetelność i wiarygodność informacji i powoduje zjawiska takie jak tzw. fałszywe wiadomości; z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym wniosek Komisji dotyczący zapewnienia wydawcom prawa do zezwalania na powielanie i udostępnianie ich publikacji prasowych w internecie, aby wspierać wyważoną relację z podmiotami prowadzącymi działalność w internecie i zapewnić godziwy podział zysku generowanego przez publikowane w internecie publikacje prasowe;

4. dostrzega nowe wyzwania, z którymi zmagają się w szybko zmieniającym się świecie mediów zarówno tradycyjne, jak i nowe media, a co jest rezultatem rosnącej popularności technologii i cyfryzacji, na przykład zjawisko tzw. bańki filtrującej, która powstaje w wyniku powszechnego stosowania algorytmów, oraz dostrzega konieczność poszanowania podstawowego prawa do prywatności; podkreśla w szczególności, że zjawisko tzw. fałszywych wiadomości to rosnący i coraz bardziej niepokojący trend, polegający na tym, że upowszechnia się fałszywe informacje i prowadzi celową dezinformację, które mogą eskalować napięcia społeczne i stanowić istotne zagrożenie dla demokracji; zwraca uwagę, że na dziennikarzach i organizacjach medialnych spoczywa wyjątkowa odpowiedzialność za kształtowanie opinii i dyskursu publicznego, dlatego powinni oni być zobowiązani do przekazywania informacji opartych na potwierdzonych faktach; apeluje w związku z tym o zapewnienie niezależności i przejrzystości mediów oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania spójnej i kompleksowej strategii, która z jednej strony wesprze wysokiej klasy dziennikarstwo, oferując niezależnym mediom oraz dziennikarstwu śledczemu finansowe i prawne wsparcie, bez ingerencji w decyzje redakcyjne, a z drugiej strony poprawi umiejętności korzystania z mediów wśród obywateli UE;

5. podkreśla, że media publiczne odgrywają niezastąpioną rolę w dbaniu o pluralizm mediów oraz że spoczywa na nich istotny obowiązek odpowiedniego odzwierciedlania kulturowej, językowej, społecznej i politycznej różnorodności oraz należytego informowania opinii publicznej; zaleca, aby państwa członkowskie zapewniały odpowiednie, proporcjonalne i stabilne finansowanie mediom publicznym, umożliwiając im w ten sposób wypełnianie ich kulturalnej, społecznej i edukacyjnej funkcji oraz przyczynianie się do tworzenia otwartego społeczeństwa, gwarantując przy tym ich niezależność od ingerencji politycznych lub cenzury oraz zapobiegając wykorzystywaniu mediów jako narzędzia propagandy lub indoktrynacji;

6. przypomina, że państwa członkowskie powinny znaleźć sposoby na wspieranie mediów, zapewniając na przykład neutralność podatku VAT zgodnie z zaleceniem zawartym w rezolucji z dnia 13 października 2011 r. w sprawie przyszłości podatku VAT[1], a także wspierając inicjatywy związane z mediami;

7. podkreśla, że korzystanie z mediów cyfrowych stwarza nowe wyzwania i nowe możliwości w dziedzinie wolności mediów oraz że pluralizm mediów, w tym w internecie, jest wysoce zagrożony nadmierną koncentracją własności mediów, niepokojącymi powiązaniami między interesami koncernów medialnych i polityką, a także nieprzestrzeganiem przez prywatne korporacje zasad konkurencji i przepisów podatkowych; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zlikwidowanie niedoskonałości regulacyjnych, aby stworzyć jasność i spójność prawną, która zapewni prawdziwą różnorodność, dostęp do treści medialnych i wolność mediów i będzie zapobiegać zajmowaniu przez gigantów internetowych pozycji dominującej dzięki prowadzeniu zmodernizowanej unijnej polityki konkurencji zapewniającej uczciwą konkurencję w europejskim sektorze mediów w kontekście konwergencji internetowej i rosnącej roli platform internetowych jako pośredników oraz dzięki wprowadzeniu ram regulacyjnych nakładających obowiązek licencjonowania komercyjnego wykorzystywania artykułów prasowych chronionych prawem autorskim, tak aby zagwarantować w ten sposób sprawiedliwe wynagradzanie wydawców prasy i ostatecznie także dziennikarzy; podkreśla w związku z tym, że struktury własności mediów muszą być przejrzyste oraz że krajowe organy regulacyjne powinny szczególnie uważnie monitorować ten aspekt;

8. wzywa Komisję i państwa członkowskie do ustanowienia unijnego systemu ustawowej samoregulacji, aby zagwarantować, że podmioty medialne stosują, negocjują i wdrażają własne standardy etyczne w zakresie informacji internetowych – bez bezpośredniej interwencji politycznej;

9. zauważa, że wiele informacji generowanych przez tradycyjne media jest obecnie dostępnych zarówno w internecie, jak i na tradycyjnych platformach, oraz że nadal podlegają one zatem krajowym przepisom dotyczącym mediów; przypomina, że nie jest tak w przypadku platform medialnych, które istnieją wyłącznie w internecie, co prowadzi do nieuczciwej konkurencji między platformami medialnymi a mediami tradycyjnymi; zauważa, że podobne usługi o podobnych cechach powinny podlegać podobnym regulacjom; apeluje o harmonizację zasad i regulacji dotyczących mediów, aby zapewnić równe warunki działania;

10. zwraca uwagę na fakt, że wolność wypowiedzi i informacji w Europie jest podkopywana przez coraz częstsze zastraszanie dziennikarzy i akty agresji wobec nich, czego dowodem jest niedawne zabójstwo Daphne Caruany Galizii; przypomina, że państwa członkowskie muszą chronić podstawowe prawo, jakim jest wolność wypowiedzi dziennikarzy w zakresie przekazywania informacji, przez zapewnienie im ochrony i ułatwianie im pracy, a także muszą chronić podstawowe prawo społeczeństwa do otrzymywania tych informacji; podkreśla szczególną sytuację dziennikarzy śledczych oraz wagę ochrony źródeł; wzywa państwa członkowskie do dopilnowania, by ich ramy prawne i praktyki związane z egzekwowaniem prawa gwarantowały odpowiednią ochronę, pomoc i wsparcie dziennikarzom i innym podmiotom medialnym, przy czym szczególną uwagę należy zwrócić na określone zagrożenia dotyczące tożsamości płciowej, seksualnej i etnicznej;

11. podkreśla, że informowanie o nieprawidłowościach jest zasadniczym elementem dziennikarstwa śledczego i wolności prasy; dostrzega, że dziennikarze – działając w interesie publicznym – ujawniający informacje lub zgłaszający podejrzane działania, wykroczenia, oszustwa lub nielegalną działalność, są ścigani przez organy wymiaru sprawiedliwości zamiast zyskać ochronę prawną; przypomina swoją rezolucję z dnia 24 października 2017 r. w sprawie uzasadnionych środków ochrony sygnalistów działających w interesie publicznym podczas ujawniania poufnych informacji posiadanych przez przedsiębiorstwa i organy publiczne[2]; wzywa Komisję do przedstawienia niezwłocznie wniosku ustawodawczego, który zagwarantuje wysoki poziom ochrony sygnalistom w UE;

12. dostrzega pomyślne ustanowienie Europejskiego Centrum Wolności Prasy i Mediów w kontekście projektu pilotażowego Unii Europejskiej i podkreśla powszechnie znaną pracę centrum na rzecz przeciwdziałania atakom na wolność prasy i mediów przez systematyczne rejestrowanie naruszeń wolności mediów w Europie i oferowanie bezpośredniego wsparcia dziennikarzom i działaczom na rzecz wolności mediów, którzy są zagrożeni i narażeni na ryzyko, że staną się ofiarami przemocy; zwraca się do Komisji o opracowanie niezbędnych narzędzi i zapewnienie koniecznego finansowania, aby uczynić centrum stałą strukturą UE;

13. podkreśla, że należy zająć się nasilającym się problemem nawoływania do nienawiści, nadużyć i gróźb w przestrzeni internetowej wskazanym w badaniu Eurobarometru z 2016 r. dotyczącym pluralizmu mediów i demokracji, tak aby chronić wolność wypowiedzi i różnorodność opinii w mediach internetowych; wzywa Komisję do dokonania dalszej oceny nadużyć w internecie i ich skutków oraz do podjęcia odpowiednich działań w celu skutecznego zapobiegania i zwalczania tego zjawiska;

14. podkreśla, że osoby zatrudnione w mediach, zwłaszcza osoby najmłodsze, często pracują w warunkach niepewnych, jeśli chodzi o umowy o pracę, wynagrodzenia i świadczenia socjalne oraz gwarancje prawne, co obniża ich zdolność do należytego wykonywania pracy, a tym samym wpływa na dostępność bezstronnych i niezależnych wiadomości i informacji, co zagraża wolności mediów; wzywa państwa członkowskie i organizacje medialne do zagwarantowania dziennikarzom warunków pracy pozwalających na zachowanie najwyższych standardów dzięki zapewnieniu wszystkim pracownikom mediów sprawiedliwego i uczciwego środowiska pracy, oraz do wspierania podnoszenia jakości i ciągłych szkoleń, zarówno osobom zatrudnionym na umowę, jak i osobom pracującym na własny rachunek; zachęca sektor mediów do promowania równości płci w polityce i praktyce medialnej na przykład w ramach mechanizmów współregulacji i wewnętrznych kodeksów postępowania;

15. zachęca państwa członkowskie, by wzmogły wysiłki mające na celu zwiększenie umiejętności korzystania z mediów i promowały inicjatywy szkoleniowe i edukacyjne wśród wszystkich obywateli przez kształcenie formalne, pozaformalne i nieformalne z perspektywy uczenia się przez całe życie, również przez zwracanie szczególnej uwagi na wstępne i ustawiczne kształcenie nauczycieli oraz ich wspieranie, a także przez zachęcanie do dialogu i współpracy sektora edukacji, sektora szkoleniowego oraz wszystkich odpowiednich zainteresowanych stron, w tym pracowników mediów, społeczeństwa obywatelskiego i organizacji młodzieżowych; potwierdza konieczność promowania dostosowanych do wieku innowacyjnych narzędzi służących wspieraniu upodmiotowienia i bezpieczeństwa w internecie jako obowiązkowych elementów programu nauczania, oraz potrzebę zmniejszenia przepaści cyfrowej zarówno przez specjalne projekty dotyczące umiejętności korzystania z technologii, jak i odpowiednie inwestycje w infrastrukturę, tak aby zapewnić powszechny dostęp do informacji;

16. podkreśla, że rozwijanie umiejętności krytycznej oceny i analizy odnośnie do korzystania z treści medialnych i ich tworzenia ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia przez obywateli bieżących problemów i ich udziału w życiu społecznym, a także ich wiedzy zarówno o transformacyjnym potencjale, jaki i zagrożeniach nieodłącznie związanych z coraz bardziej złożonym i wzajemnie połączonym otoczeniem medialnym; podkreśla, że umiejętność korzystania z mediów jest kluczowa w demokracji i wzmacnia pozycję obywateli; wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania specjalnych środków w celu promowania i wspierania projektów budujących umiejętności korzystania z mediów, takich jak projekt pilotażowy „Umiejętność korzystania z mediów dla wszystkich” i do opracowania, jako integralnej części polityki edukacyjnej Unii Europejskiej, kompleksowej polityki dotyczącej umiejętności korzystania z mediów skierowanej do obywateli we wszystkich grupach wiekowych i dotyczącej wszystkich rodzajów mediów, która będzie wspierana ze środków odpowiednich funduszy Unii, takich jak europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne i „Horyzont 2020”;

17. zauważa z zaniepokojeniem, że dostęp do mediów dla mniejszości, społeczności lokalnych i regionalnych, kobiet i osób niepełnosprawnych jest zagrożony, jak podkreślono w Monitorze Pluralizmu Mediów z 2016 r.; podkreśla, że pluralistyczne media są nieodzowne w otwartym, wolnym i gwarantującym pluralizm pejzażu medialnym, oraz że wszyscy obywatele mają prawo dostępu do wolnych od wpływów informacji w języku ojczystym lub w języku mniejszości, niezależnie od tego, czy jest to język państwowy, czy język mniejszości; podkreśla wagę zapewniania europejskim dziennikarzom – w szczególności tym pracującym w rzadziej używanych i mniejszościowych językach – odpowiednich możliwości w zakresie szkoleń i przekwalifikowania; w związku z tym apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby zachęcały do badań, projektów i strategii politycznych poprawiających dostęp do mediów i zwiększających możliwości uczestnictwa i wyrażania opinii dla wszystkich obywateli oraz aby wspierały działania w tym zakresie, w tym odpowiednie inicjatywy ukierunkowane na znajdujące się w trudnym położeniu mniejszości (takie jak projekt pilotażowy dotyczący możliwości odbycia stażu dla przedstawicieli mediów języków mniejszościowych), oraz aby gwarantowały wszystkim obywatelom możliwości uczestnictwa i wyrażania opinii;

18. zaleca Komisji opracowanie stabilnej strategii sektorowej dla europejskiego sektora medialnego opartej na innowacyjności; uważa, że taka strategia powinna zacieśniać współpracę transgraniczną i zachęcać podmioty medialne UE do współpracy produkcyjnej, aby podkreślić ich różnorodność i promować dialog międzykulturowy, zacieśniać współpracę z poszczególnymi redakcjami i usługami audiowizualnymi wszystkich instytucji europejskich, szczególnie z tymi w Parlamencie, oraz wspierać relacjonowanie w mediach spraw UE oraz dbać o obecność UE w mediach;

19. przypomina o zobowiązaniu UE do ochrony wolności wypowiedzi i informacji w całej UE i poza jej granicami oraz do wspierania tej wolności; podkreśla, że zasady wolności mediów, wolności wypowiedzi i pluralizmu mediów w takim samym stopniu dotyczą państw ubiegających się o członkostwo w UE i państw objętych europejską polityką sąsiedztwa, jak i państw członkowskich; wzywa Komisję do monitorowania tych zasad i realizacji programów pomocy w krajach kandydujących, sąsiadujących i państwach trzecich;

20. podkreśla, że obszerniejsze, pluralistyczne relacjonowanie spraw UE, poszanowanie różnorodności kulturowej poszczególnych państw członkowskich i wykorzystywanie pełnego potencjału narzędzi takich jak komunikacja, media, media społecznościowe i platformy interaktywne przybliży obywatelom sprawy UE oraz zaangażuje ich w te sprawy przez ułatwianie im formułowania i przekazywania opinii, podejmowania świadomych decyzji i wnoszenia wkładu w pozytywną reformę i rozwój UE przez krytyczne zaangażowanie;

21. potwierdza potrzebę niezależnego monitorowania sytuacji dotyczącej wolności i pluralizmu mediów w UE oraz wzywa Komisję, by dalej wykorzystywała narzędzie jakim jest Monitor Pluralizmu Mediów oraz by zachęcała do jego dalszego rozwijania w celu zapewnienia kompleksowej i dokładnej oceny zagrożeń dla pluralizmu mediów w UE; zachęca Komisję, państwa członkowskie oraz wszystkie odpowiednie zainteresowane strony do szybkiej reakcji na ujawnione zagrożenia przez podjęcie odpowiednich działań;

22. podkreśla, że dalszy rozwój modeli dotyczących ustanowienia europejskiej publicznej platformy nadawczej wsparłoby unijne debaty polityczne oparte na faktach, dopuszczające i respektujące odmienność poglądów, przyczyniłoby się do pluralizmu opinii w nowo zintegrowanym środowisku medialnym i wsparło widoczność UE w stosunkach zewnętrznych;

23. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia ochrony wolności mediów i wolności wypowiedzi w sztuce współczesnej przez promowanie tworzenia dzieł sztuki będących wyrazem obaw społecznych, zachęcających do krytycznej debaty i skłaniających do polemiki.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU OPINIIW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	21.2.2018
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	22 0 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Isabella Adinolfi, Dominique Bilde, Andrea Bocskor, Nikolaos Chountis, Silvia Costa, Mircea Diaconu, Damian Drăghici, María Teresa Giménez Barbat, Giorgos Grammatikakis, Petra Kammerevert, Svetoslav Hristov Malinov, Curzio Maltese, Stefano Maullu, Luigi Morgano, Momchil Nekov, Michaela Šojdrová, Yana Toom, Helga Trüpel, Julie Ward, Bogdan Brunon Wenta, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver, Krystyna Łybacka
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Francis Zammit Dimech

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI OPINIODAWCZEJ

22	+
ALDE	Mircea Diaconu, María Teresa Giménez Barbat, Yana Toom
GUE/NGL	Nikolaos Chountis, Curzio Maltese
PPE	Andrea Bocskor, Svetoslav Hristov Malinov, Stefano Maullu, Bogdan Brunon Wenta, Francis Zammit Dimech, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver, Michaela Šojdrová
S&D	Silvia Costa, Damian Drăghici, Giorgos Grammatikakis, Petra Kammerevert, Luigi Morgano, Momchil Nekov, Julie Ward, Krystyna Łybacka
Verts/ALE	Helga Trüpel

0	-

2	0
EFDD	Isabella Adinolfi
ENF	Dominique Bilde

Objaśnienie używanych znaków:

+ : za

- : przeciw

0 : wstrzymało się

[1] Dz.U. C 94 E z 3.4.2013, s. 5.
[2] Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0402.

OPINIA Komisji Prawnej (1.3.2018)

dla Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych

w sprawie pluralizmu mediów i wolności mediów w Unii Europejskiej
(2017/2209(INI))

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Heidi Hautala

WSKAZÓWKI

Komisja Prawna zwraca się do Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1. podkreśla, że pluralizm mediów obejmuje wiele aspektów, w tym zasady kontroli połączeń i wymogi dotyczące treści w systemach udzielania licencji na usługi nadawcze, przejrzystość i ograniczoną koncentrację własności mediów, gwarancję niezależności redakcyjnej, niezależność i status nadawców publicznych, sytuację zawodową dziennikarzy, stosunki między mediami a podmiotami politycznymi i gospodarczymi, dostęp dla kobiet i mniejszości do treści medialnych, różnorodność opinii itp.;

2. przypomina, że wolność wypowiedzi i informacji jest prawem podstawowym zapisanym w art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 10 europejskiej konwencji praw człowieka i art. 19 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, a także stanowi jedną z podstawowych wartości zabezpieczających demokrację i podtrzymujących tożsamość europejską; podkreśla, że wolność mediów i pluralizm mediów są zakorzenione w podstawowym prawie do wolności wypowiedzi, które stanowi podstawę demokracji i wymaga czynnego wsparcia ze strony sektora politycznego; podkreśla, że wolność wypowiedzi powinna także chronić przysługujące społeczeństwu jako całości prawo do otrzymywania informacji na wszystkie tematy będące przedmiotem społecznego zainteresowania; wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia odpowiednich środków, aby zabezpieczyć i promować pluralistyczne, niezależne i wolne media w celu zapewnienia wolności wypowiedzi i demokracji;

3. wzywa Komisję do monitorowania i zbierania informacji i danych statystycznych na temat wolności mediów i pluralizmu mediów we wszystkich państwach członkowskich oraz do analizowania przypadków naruszania podstawowych praw do wolności wypowiedzi oraz podstawowych praw przysługujących dziennikarzom i innym osobom zatrudnionym w mediach, przy poszanowaniu zasady pomocniczości; wzywa Komisję do zaproponowania środków w odpowiedzi na ustalenia poczynione w wyniku takiej oceny;

4. podkreśla, że w pluralistycznym i demokratycznym społeczeństwie obywatele muszą być w pełni i odpowiednio informowani, aby aktywnie i skutecznie uczestniczyć w życiu publicznym i debatach politycznych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania ożywionej debaty politycznej i do trwałego zaangażowania politycznego na rzecz poszanowania podstawowych praw człowieka przez edukację medialną oraz pluralizm i etykę mediów; zauważa z niepokojem, że ograniczanie wolności i pluralizmu mediów prowadzi do deficytu demokratycznego, a deficyt demokratyczny w jednym państwie członkowskim może mieć wpływ na całą Unię Europejską, zwłaszcza gdy niezależności mediów publicznych może zagrozić nacisk rządzącej większości; podkreśla, że taki nacisk można zrównoważyć dzięki odpowiednio wyposażonym, finansowanym i niezależnym mediom publicznym, które będą w stanie dawać odpór rządowym naciskom i przedstawiać różnorodne stanowiska polityczne; zachęca do przyjmowania rozsądnych przepisów prawa i dobrych praktyk administracyjnych w dziedzinie mediów publicznych, w tym w odniesieniu do pomocy państwa i finansowania publicznego, tak aby umacniać ich niezależność i zdolność do wypełniania misji w ogólnym interesie publicznym;

5. zauważa z ubolewaniem, że na szczeblu UE nie poświęcono należytej uwagi koncentracji własności mediów w państwach członkowskich; podkreśla, że unijne przepisy dotyczące konkurencji odgrywają ważną rolę w zapobieganiu powstawaniu lub nadużywaniu pozycji dominującej, oraz wzywa w tym kontekście Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, by te przepisy były odpowiednio i skutecznie wdrażane; wzywa państwa członkowskie do monitorowania – za pośrednictwem krajowych organów regulacyjnych – koncentracji mediów oraz do dostarczania łatwo dostępnych i w pełni przejrzystych informacji na temat własności mediów, w tym rzeczywistych właścicieli, i ekonomicznego wpływu na krajobraz medialny oraz finansowego wsparcia dla mediów, również internetowych; zaleca, aby informacje te były publicznie dostępne we wszystkich państwach członkowskich w celu ujawnienia możliwych źródeł kontroli i wpływów, wzmocnienia rozliczalności, zapewnienia niezależności redakcyjnej i dziennikarskiej, a także zabezpieczenia pełnionej przez media funkcji nadzoru obywatelskiego;

6. jest głęboko zaniepokojony ustawodawczymi i administracyjnymi środkami przyjmowanymi w niektórych państwach członkowskich w celu ograniczania i kontrolowania mediów – bezpośrednio lub pośrednio, zwłaszcza w sektorze mediów publicznych – lub niewspierania pluralizmu mediów; podkreśla, że to na państwach członkowskich spoczywa pozytywny obowiązek zapewnienia pluralizmu mediów i warunków, w których obywatele mogą uczestniczyć w debacie publicznej i wyrażać idee i opinie bez obaw; podkreśla, że należy chronić i gwarantować fundamentalną zasadę niezależności redakcyjnej od rządów i od interesów politycznych lub handlowych, a także od wszelkich interesów prywatnych, które mogłyby zagrozić pluralizmowi mediów i wolności mediów; podkreśla, że wszelkie medialne przekazy z kampanii wyborczych i z innych ważnych wydarzeń, zwłaszcza jeśli w istotny sposób wpływają na życie publiczne i opinię publiczną, powinny być uczciwe, zrównoważone i bezstronne; wzywa państwa członkowskie do przestrzegania zaleceń i rezolucji Rady Europy w zakresie niezależności mediów publicznych i przypomina o normach europejskich w tym zakresie określonych w Traktatach; podkreśla, że nadzór nad mediami publicznymi muszą sprawować niezależne organy, nie zaś bezpośrednio instytucje polityczne, takie jak rządy; podkreśla ponadto, że w przypadku mediów publicznych finansowanych przez państwo konieczne jest zagwarantowanie niezależności redakcyjnej;

7. wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania i opracowania nowych modeli gospodarczych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju społecznego, mających na celu finansowanie i wspieranie wysokiej jakości niezależnego dziennikarstwa oraz wzmocnienie trwałego charakteru mediów publicznych, które to działania stanowią warunek wstępny konieczny dla zapewnienia pluralistycznego systemu mediów;

8. sugeruje, że do skutecznej ochrony wolności i pluralizmu mediów konieczny jest zakaz udziału w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych dla przedsiębiorstw, których ostateczny właściciel jest też właścicielem przedsiębiorstwa medialnego, lub przynajmniej informacje o takich sytuacjach powinny być podawane w sposób w pełni przejrzysty; proponuje, aby od państw członkowskich wymagać regularnego składania sprawozdań na temat środków publicznych przekazywanych przedsiębiorstwom medialnym, a także regularnie monitorować wszelkie finansowanie publiczne na rzecz właścicieli mediów; podkreśla, że właścicielami mediów nie powinny być osoby skazane za przestępstwa lub uznane za winne popełnienia przestępstwa;

9. podkreśla, że wszelkie finansowanie publiczne dla organizacji działających w sektorze mediów należy przyznawać na podstawie niedyskryminacyjnych, obiektywnych i przejrzystych kryteriów, które powinny być z wyprzedzeniem podawane do wiadomości wszystkich mediów;

10. proponuje, aby wszelkie finansowanie publiczne ośrodków medialnych udostępniano jedynie tym organizacjom medialnym, które opublikowały łatwo i publicznie dostępny kodeks etycznego postępowania;

11. jest zaniepokojony stosowaniem przez potężne podmioty gospodarcze powództw typu SLAPP (ang. Strategic Lawsuits Against Public Participation), praktyki stanowiącej próbę uciszenia dziennikarzy i zniechęcenia ich do wykonywania pracy lub innego rodzaju ingerencji w opracowywane przez nich treści; wzywa Komisję do zwrócenia uwagi na tę tendencję i przedstawienia wniosku ustawodawczego, który położyłby kres tego rodzaju nadużyciom;

12. jest zaniepokojony znaczną liczbą dziennikarzy i innych pracowników mediów w Europie, którzy coraz częściej padają ofiarą pogróżek, nękania, inwigilacji, ataków fizycznych, a nawet zabójstw w związku z prowadzoną pracą śledczą i informowaniem o nadużyciach władzy, korupcji, naruszeniach praw człowieka i działalności przestępczej; ubolewa, że tylko niewielki odsetek takich pogróżek lub przypadków nękania dziennikarzy jest zgłaszany policji; wzywa państwa członkowskie do wspierania ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy i innych pracowników mediów przez zapewnienie odpowiedniego egzekwowania obowiązującego prawa oraz monitorowanie i zgłaszanie pogróżek i przypadków nękania;

13. zwraca ponownie uwagę, że dobre warunki pracy oraz bezpieczeństwo dziennikarzy i innych pracowników mediów stanowią warunek konieczny do wypełniania przez nich roli polegającej na informowaniu obywateli o sprawach budzących zainteresowanie opinii publicznej; wzywa zatem państwa członkowskie i organizacje medialne do zapewnienia sprawiedliwych warunków pracy dziennikarzom i innym pracownikom mediów;

14. wzywa państwa członkowskie do podjęcia działań w odpowiedzi na deklarację Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy i innych podmiotów medialnych;

15. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia, aby dziennikarze dysponowali odpowiednimi instrumentami przesyłania zapytań do organów administracji publicznej UE i państw członkowskich oraz otrzymywania od nich informacji, zgodnie z rozporządzeniem nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów, i aby nie musieli podporządkowywać się arbitralnym decyzjom o odmowie takiego dostępu; zauważa, że informacje uzyskiwane dzięki uprawnieniom śledczym przez dziennikarzy lub obywateli, w tym informacje od sygnalistów, wzajemnie się uzupełniają oraz mają zasadnicze znaczenie dla pełnienia przez dziennikarzy misji ochrony interesu publicznego; ponownie zwraca uwagę, że dostęp do źródeł i wydarzeń publicznych powinien być uzależniony od obiektywnych, niedyskryminacyjnych i przejrzystych kryteriów;

16. zauważa, że państwa członkowskie powinny zapewnić wprowadzenie odpowiednich instrumentów identyfikacji osób odpowiedzialnych za szkodzenie innym osobom za pośrednictwem mediów, w tym w przestrzeni internetowej, przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych;

17. przyznaje, że dziennikarze potrzebują jak najpełniejszej ochrony prawnej w związku z wykorzystywaniem i rozpowszechnianiem w ramach wykonywanej pracy takich informacji związanych z interesem publicznym;

18. uznaje prawo do zgłaszania nieprawidłowości we wszystkich sprawach, w których informacje są ujawniane w dobrej wierze i wyraźnie leżą w interesie publicznym, np. w przypadkach naruszeń praw podstawowych lub prawa karnego, w tym korupcji czynnej lub biernej, lub ujawniania zagrożeń dla bezpieczeństwa, zdrowia lub środowiska;

19. odnotowuje, że sygnaliści działający w sposób uzasadniony mogą być zasadniczym źródłem informacji dla dziennikarstwa śledczego, przyczyniając się tym samym do niezależności prasy; apeluje zatem do Komisji o zapewnienie ochrony na skalę UE, zgodnie z Traktatami i unijnymi celami, jakimi są demokracja, pluralizm przekonań i wolność wypowiedzi; stwierdza, że ochrona sygnalistów idzie w parze z poufnością źródeł informacji dziennikarskich, co jednak należy równoważyć z prawami podstawowymi przysługującymi oskarżanym osobom fizycznym i prawnym;

20. podkreśla, że fałszywe oskarżenia lub informacje wprowadzające w błąd mogą mieć dalekosiężne skutki dla osób fizycznych i przedsiębiorstw; przypomina, że w przypadku fałszywych oskarżeń ich autorów należy pociągnąć do odpowiedzialności za ich czyny i nie przyznawać im prawa do ochrony przysługującej sygnalistom; podkreśla, że każdej osobie, która padła ofiarą zniesławienia lub informacji wprowadzających w błąd, powinien przysługiwać dostęp do skutecznych mechanizmów dochodzenia roszczeń;

21. podkreśla, że umyślna dezinformacja stwarzana lub szerzona w celu uzyskania korzyści finansowych lub politycznych, czyli tzw. nieprawdziwe informacje, narusza zaufanie obywateli do mediów i może zagrozić liberalnym demokracjom oraz podważać wartości demokratyczne takie jak wolność wypowiedzi i praworządność; podkreśla, że z powodu łatwiejszego krążenia takich fałszywych informacji w mediach społecznościowych niż w tradycyjnych należy znaleźć rozwiązania, które służyłyby pociąganiu autorów fałszywych informacji do odpowiedzialności za działania w mediach cyfrowych tak samo, jak miałoby to miejsce poza internetem; podkreśla, że rygorystyczne regulacje bądź cenzura opinii i poglądów nie stanowią właściwej odpowiedzi, ale że częścią rozwiązania problemu dezinformacji i propagandy powinno być raczej zapewnianie rzetelności informacji oraz edukowanie krytycznie myślących i umiejących korzystać z mediów obywateli; wzywa państwa członkowskie oraz instytucje UE do przeznaczania wystarczających środków na walkę z dezinformacją i podejmowanie skoordynowanych środków przeciwko wydawcom i dystrybutorom umyślnie rozpowszechniającym nieprawdziwe informacje; podkreśla w związku z tym, że konsumenci mediów powinni być zdolni do odróżniania faktów od opinii; podkreśla, że zespół ds. komunikacji strategicznej ESDZ, a zwłaszcza działający obecnie zespół East StratCom, których działania aktywnie przyczyniają się do opracowania i wdrażania strategii przeciwdziałania rozpowszechnianiu fałszywych informacji, potrzebują ogólnego zwiększenia i wzmocnienia przyznanych zasobów, aby móc skutecznie realizować przydzielone zadania; podkreśla, że państwa członkowskie muszą uzupełniać działania UE na rzecz zwalczania nieprawdziwych informacji i działać na wszystkich szczeblach, w tym we współpracy z sąsiedztwem UE, aby wspierać pluralistyczne środowisko medialne w celu rzetelnego, spójnego i kompleksowego informowania o strategiach politycznych UE; z zadowoleniem przyjmuje do wiadomości, że Komisja przygotowuje strategię zwalczania nieprawdziwych informacji, która ma zostać opublikowana wkrótce;

22. odnotowuje, że nowe technologie drastycznie zmieniły model biznesowy tradycyjnej prasy; uważa jednak, że przy spójnych ramach prawnych cyfryzacja ma potencjał, by promować konkurencję między podmiotami medialnymi i zdemokratyzować dostęp do informacji oraz tworzenie informacji i treści;

23. stwierdza, że w ewoluującym ekosystemie medialnym pojawili się nowi pośrednicy, zdolni do wywierania wpływu na informacje i idee oraz do ich kontrolowania w internecie przez nabycie funkcji i uprawnień do selekcji przedstawianych informacji; podkreśla, że konieczne jest dysponowanie wystarczającą liczbą niezależnych i autonomicznych kanałów, usług i źródeł online zdolnych do zapewnienia społeczeństwu pluralizmu opinii i demokratycznych idei w sprawach będących przedmiotem zainteresowania opinii publicznej; wzywa państwa członkowskie do opracowania nowych lub rozwinięcia istniejących strategii i środków krajowych w tym zakresie;

24. podkreśla, że niezależność prasy dotyczy zarówno mediów publicznych, jak i prywatnych; podkreśla w związku z tym znaczenie kodeksów postępowania etycznego dla dziennikarzy i redaktorów; podkreśla, że takie kodeksy postępowania etycznego powinny obejmować obowiązek weryfikacji informacji i źródeł; podkreśla, że w stosunku do upowszechniania treści online powinny obowiązywać takie same obowiązki dochowania należytej staranności, jak w przypadku upowszechniania informacji poza internetem; wyraża zatem zaniepokojenie w związku z faktem, że standardy obowiązujące w środowisku internetowym wydają się ulegać szybkiemu pogorszeniu, gdyż szybkość i powierzchowna atrakcyjność wydają się mieć większe znaczenie niż rzetelność informacji;

25. przyjmuje z zadowoleniem nacisk, jaki na dorocznym sympozjum Komisji na temat praw podstawowych z 2016 r. położono na pluralizm mediów i demokracji, a także wita z zadowoleniem zalecenia grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. wolności i pluralizmu mediów; ponawia apel o wprowadzenie środków ustawodawczych zapewniających odpowiednie standardy pluralizmu mediów na szczeblu europejskim w odniesieniu do mediów drukowanych, zniesławień w formie pisemnej, koncentracji własności mediów, przejrzystości własności mediów itp.; stwierdza, że wspólna przestrzeń społeczna i polityczna w Europie wymaga wolności i pluralizmu mediów do zagwarantowania sprawnie funkcjonującej demokracji;

26. podkreśla, że zasady wolności mediów, wolności wypowiedzi i pluralizmu mediów w takim samym stopniu dotyczą państw ubiegających się o członkostwo w UE i państw objętych europejską polityką sąsiedztwa, jak i państw członkowskich; wzywa Komisję do zapewnienia, by te zasady umacniać i odpowiednio monitorować w tych państwach oraz by programy pomocy uzależniać od przestrzegania tych zasad.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU OPINIIW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia	22.2.2018
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	21 0 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Max Andersson, Joëlle Bergeron, Marie-Christine Boutonnet, Jean-Marie Cavada, Kostas Chrysogonos, Mady Delvaux, Rosa Estaràs Ferragut, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Gilles Lebreton, António Marinho e Pinto, Emil Radev, Evelyn Regner, Francis Zammit Dimech, Tadeusz Zwiefka
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Daniel Buda, Angel Dzhambazki, Evelyne Gebhardt, Jytte Guteland, Heidi Hautala, Kosma Złotowski
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	Norbert Erdős, Michaela Šojdrová

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI OPINIODAWCZEJ

ALDE

EFDD

ENF

GUE/NGL

PPE

S&D

VERTS/ALE

Jean-Marie Cavada, António Marinho e Pinto

Joëlle Bergeron

Marie-Christine Boutonnet, Gilles Lebreton

Kostas Chrysogonos

Daniel Buda, Norbert Erdős, Rosa Estaràs Ferragut, Emil Radev, Michaela Šojdrová, Francis Zammit Dimech, Tadeusz Zwiefka

Mady Delvaux, Evelyne Gebhardt, Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, Jytte Guteland, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Evelyn Regner

Max Andersson, Heidi Hautala

0	-

2	0
ECR	Angel Dzhambazki, Kosma Złotowski

Objaśnienie używanych znaków:

+ : za

- : przeciw

0 : wstrzymało się

INFORMACJE O PRZYJĘCIU SPRAWOZDANIAW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

Data przyjęcia	27.3.2018
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	44 3 4
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	Asim Ademov, Jan Philipp Albrecht, Heinz K. Becker, Monika Beňová, Caterina Chinnici, Rachida Dati, Agustín Díaz de Mera García Consuegra, Tanja Fajon, Laura Ferrara, Ana Gomes, Sylvie Guillaume, Jussi Halla-aho, Cécile Kashetu Kyenge, Juan Fernando López Aguilar, Monica Macovei, Roberta Metsola, Claude Moraes, Ivari Padar, Judith Sargentini, Branislav Škripek, Csaba Sógor, Sergei Stanishev, Helga Stevens, Traian Ungureanu, Bodil Valero, Marie-Christine Vergiat, Harald Vilimsky, Udo Voigt, Josef Weidenholzer, Cecilia Wikström
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego	Carlos Coelho, Anna Maria Corazza Bildt, Ignazio Corrao, Gérard Deprez, Maria Grapini, Marek Jurek, Miltiadis Kyrkos, Nuno Melo, Angelika Mlinar, Nadine Morano, Emilian Pavel, Morten Helveg Petersen, Petri Sarvamaa, Elly Schlein, Barbara Spinelli
Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego	André Elissen, Marc Joulaud, Christelle Lechevalier, Martina Michels, Liadh Ní Riada, Anna Záborská

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

44	+
ALDE	Gérard Deprez, Angelika Mlinar, Morten Helveg Petersen, Cecilia Wikström
ECR	Monica Macovei, Helga Stevens
EFDD	Ignazio Corrao, Laura Ferrara
GUE/NGL	Martina Michels, Liadh Ní Riada, Barbara Spinelli, Marie-Christine Vergiat
PPE	Asim Ademov, Heinz K. Becker, Carlos Coelho, Anna Maria Corazza Bildt, Rachida Dati, Agustín Díaz de Mera García Consuegra, Marc Joulaud, Nuno Melo, Roberta Metsola, Nadine Morano, Petri Sarvamaa, Csaba Sógor, Traian Ungureanu, Anna Záborská
S&D	Monika Beňová, Caterina Chinnici, Tanja Fajon, Ana Gomes, Maria Grapini, Sylvie Guillaume, Cécile Kashetu Kyenge, Miltiadis Kyrkos, Juan Fernando López Aguilar, Claude Moraes, Ivari Padar, Emilian Pavel, Elly Schlein, Sergei Stanishev, Josef Weidenholzer
VERTS/ALE	Jan Philipp Albrecht, Judith Sargentini, Bodil Valero

3	-
ENF	André Elissen, Christelle Lechevalier
NI	Udo Voigt

4	0
ECR	Jussi Halla-aho, Marek Jurek, Branislav Škripek
ENF	Harald Vilimsky

Objaśnienie używanych znaków:

+ : za

- : przeciw

0 : wstrzymało się

Ostatnia aktualizacja: 26 kwietnia 2018

Informacja prawna - Polityka ochrony prywatności