ΕΚΘΕΣΗ  σχετικά με τους διαρθρωτικούς και οικονομικούς φραγμούς στην πρόσβαση στον πολιτισμό

14.5.2018 - (2017/2255(INI))

Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας
Εισηγητής: Bogdan Andrzej Zdrojewski

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με τους διαρθρωτικούς και οικονομικούς φραγμούς στην πρόσβαση στον πολιτισμό

(2017/2255(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 27 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 15 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα,

–  έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως τα άρθρα 22 και 25,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 12ης Μαΐου 2011 σχετικά με την απελευθέρωση του δυναμικού των κλάδων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας[1],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 12ης Σεπτεμβρίου 2013, σχετικά με την προώθηση των ευρωπαϊκών τομέων του πολιτισμού και της δημιουργίας ως πηγών οικονομικής ανάπτυξης και θέσεων απασχόλησης[2],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 30ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με μια συνεκτική πολιτική της ΕΕ για τους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργικότητας[3],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 10ης Απριλίου 2008 σχετικά με τις πολιτιστικές βιομηχανίες στην Ευρώπη[4],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 7ης Ιουνίου 2007 σχετικά με το κοινωνικό καθεστώς των καλλιτεχνών[5],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 12ης Μαΐου 2011, σχετικά με τις πολιτιστικές διαστάσεις των εξωτερικών δράσεων της ΕΕ[6],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 26ης Φεβρουαρίου 2004, σχετικά με το ρόλο των σχολείων και της σχολικής εκπαίδευσης στη μεγιστοποίηση της πρόσβασης του κοινού στον πολιτισμό[7],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Ιανουαρίου 2016 με θέμα «Προς μια νομοθετική πράξη για την ψηφιακή ενιαία αγορά»[8],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 8ης Σεπτεμβρίου 2015, με τίτλο «Προς μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην πολιτιστική κληρονομιά για την Ευρώπη»[9],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 19ης Ιανουαρίου 2016, σχετικά με τον ρόλο του διαπολιτισμικού διαλόγου, της πολιτισμικής πολυμορφίας και της εκπαίδευσης στην προώθηση των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ[10],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 10ης Απριλίου 2008 σχετικά με την ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό σ’ έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης[11],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 12ης Σεπτεμβρίου 2013, σχετικά με την προώθηση των ευρωπαϊκών τομέων του πολιτισμού και της δημιουργίας ως πηγών οικονομικής ανάπτυξης και θέσεων απασχόλησης[12],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 13ης Δεκεμβρίου 2016, σχετικά με μια συνεκτική πολιτική της ΕΕ για τους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργικότητας[13],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 1ης Ιουνίου 2017, σχετικά με τους συντελεστές του φόρου προστιθέμενης αξίας που εφαρμόζονται σε βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά[14],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 10ης Απριλίου 2008 σχετικά με τις πολιτιστικές βιομηχανίες στην Ευρώπη[15],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 5ης Μαΐου 2010 σχετικά με την ανακοίνωση «Europeana - τα επόμενα βήματα»[16],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Οκτωβρίου 2011 σχετικά με την κινητικότητα και την ένταξη ατόμων με αναπηρία και την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020[17],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 30ής Νοεμβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αναπηρία[18],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 2ας Μαρτίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1295/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, για την θέσπιση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» (2014 έως 2020) και την κατάργηση των αποφάσεων αριθ. 1718/2006/ΕΚ, αριθ. 1855/2006/ΕΚ και αριθ. 1041/2009/ΕΚ[19],

–  έχοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (UNCRPD), και ιδίως το άρθρο 30 σχετικά με τη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, στην ψυχαγωγία, στον ελεύθερο χρόνο και στον αθλητισμό,

–  έχοντας υπόψη τον στόχο 11 της ατζέντας του ΟΗΕ του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη που υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2015, στην οποία προτείνεται να καταστούν οι πόλεις και οι ανθρώπινοι οικισμοί ασφαλείς, ανθεκτικοί, βιώσιμοι και χωρίς αποκλεισμούς,

–  έχοντας υπόψη τη Σύμβαση για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας της πολιτιστικής έκφρασης, που ενέκρινε η Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για την Παιδεία, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO) στις 20 Οκτωβρίου 2005,

–  έχοντας υπόψη τη σύμβαση-πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς για την κοινωνία (Σύμβαση του Φάρο) της 27ης Οκτωβρίου 2005,

–  έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1295/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, για την θέσπιση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» (2014 έως 2020) και την κατάργηση των αποφάσεων αριθ. 1718/2006/ΕΚ, 1855/2006/ΕΚ και 1041/2009/ΕΚ[20],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2007, σχετικά με μια ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 23ης Δεκεμβρίου 2014, σχετικά με το πρόγραμμα εργασιών στον πολιτιστικό τομέα (2015-2018)[21],

–  έχοντας υπόψη το πρόγραμμα εργασιών της ΕΕ για τον πολιτισμό για την περίοδο 2015-2018,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 27ης Μαΐου 2015, όσον αφορά στις συνέργειες του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα με άλλους τομείς για την προώθηση της καινοτομίας, της οικονομικής βιωσιμότητας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 31ης Μαΐου 2016 σχετικά με τον ρόλο της ευρωπαϊκής ψηφιακής βιβλιοθήκης Europeana για την ψηφιακή πρόσβαση, προβολή και χρήση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Συμβουλίου της 6ης Μαΐου 2003 σχετικά με τη δυνατότητα πρόσβασης στην πολιτιστική υποδομή και τις πολιτιστικές δραστηριότητες για τα άτομα με αναπηρίες,

–  έχοντας υπόψη την κοινή ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Ιουνίου 2016, προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τίτλο «Προς μια στρατηγική της ΕΕ για διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις» (JOIN(2016)0029),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό (COM(2010)0390),

–  έχοντας υπόψη την Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής, της 27ης Απριλίου 2010, με τίτλο «Απελευθέρωση του δυναμικού των κλάδων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας» (COM(2010)0183),

–  έχοντας υπόψη την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς (2018) (COM(2016)0543),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 26ης Σεπτεμβρίου 2012 με τίτλο «Ώθηση στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας για την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση στην ΕΕ» (COM(2012)0537),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Δεκεμβρίου 2012 για το περιεχόμενο στην ψηφιακή ενιαία αγορά (COM(2012)0789),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 26ης Σεπτεμβρίου 2012 με τίτλο «Προς μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης» (COM(2014)0477),

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της ομάδας εργασίας των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών της ΕΕ του 2012 σχετικά με την πρόσβαση στον πολιτισμό,

–  έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα του Ευρωβαρόμετρου 399 «Πρόσβαση και συμμετοχή στον πολιτισμό» και του Ευρωβαρόμετρου 466 «Πολιτιστική κληρονομιά»,

–  έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα των στατιστικών ερευνών της Eurostat (Στατιστικά στοιχεία στον τομέα του πολιτισμού) για το 2016,

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας (A8-0169/2018),

A.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο άρθρο 27 αναφέρει ότι «Καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ελεύθερα στην πνευματική ζωή της κοινότητας, να απολαμβάνει τις καλές τέχνες και να μετέχει στην επιστημονική πρόοδο και στα αγαθά της»· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση στον πολιτισμό και σε ευκαιρίες δημιουργικής έκφρασης είναι σημαντική για τη διαμόρφωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας που βασίζεται στην ελευθερία έκφρασης και στην ισότητα

B.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Σύμβαση του Φάρο αναγνωρίζει το δικαίωμα στην πολιτιστική κληρονομιά και ζητεί την ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων διαχείρισης της, έτσι ώστε οι δημόσιες αρχές να μπορούν να συνεργάζονται με άλλους φορείς, συμπεριλαμβανομένων ενώσεων και ιδιωτών

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 22 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζητεί τον σεβασμό της πολιτιστικής πολυμορφίας και το άρθρο 25 αναγνωρίζει το δικαίωμα των ηλικιωμένων προσώπων να συμμετέχουν στον πολιτιστικό βίο

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πολιτισμός έχει ισχυρό αντίκτυπο στην προώθηση, την κατανόηση και την ανάπτυξη της αλληλεγγύης μεταξύ των ευρωπαϊκών και διευρωπαϊκών κοινοτήτων

E.  λαμβάνοντας υπόψη ότι στην πλειονότητα τους τα συντάγματα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στον πολιτισμό και την δυνατότητα πρόσβασης σε αυτόν

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ έχει τη δυνατότητα να συμπληρώνει και να προωθεί πολιτιστικές πολιτικές, ενώ, σύμφωνα με το άρθρο 167 της ΣΛΕΕ, κατεξοχήν αρμόδιες για την πολιτιστική πολιτική στην ΕΕ είναι οι αρχές σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε μορφή φραγμού που παρεμποδίζει την πρόσβαση και την πλήρη συμμετοχή των ατόμων και των κοινοτήτων στις πολιτιστικές διαδικασίες και τα πολιτιστικά οικοσυστήματα αναστέλλει την ανάπτυξη μιας πραγματικά δημοκρατικής και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίας

H.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πολιτισμός προσφέρει στους ευρωπαίους πολίτες περισσότερες δυνατότητες για την ανάπτυξη προσωπικών, κοινωνικών, δημιουργικών και διαπολιτισμικών ικανοτήτων

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ, μέχρι στιγμής το ήμισυ της ανθρωπότητας, δηλαδή 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ζουν σε πόλεις, και ότι μέχρι το 2030 σχεδόν το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε αστικές περιοχές· ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να καθοριστούν αποτελεσματικές στρατηγικές πολιτικών για την επίλυση των προβλημάτων που εξακολουθούν να υφίστανται, και να δοθεί αρκετός χρόνος για αλλαγές που θα επιτρέψουν τη δημιουργία πραγματικά ανοιχτών αστικών χώρων

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στη σύστασή τους της 18ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τις σημαντικότερες ικανότητες για τη δια βίου μάθηση, περιλαμβάνουν την πολιτιστική ευαισθητοποίηση και έκφραση στις βασικές συνιστώσες της προσωπικής ολοκλήρωσης και ανάπτυξης, της ενεργούς συμμετοχής, της κοινωνικής ένταξης και της απασχόλησης[22]

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 10ης Μαΐου 2007 «Ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό σε έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης» (COM(2007)0042) υπογραμμίζει την ανάγκη να διευκολυνθεί η πρόσβαση στον πολιτισμό και τα πολιτιστικά έργα και να προωθηθεί η πολιτιστική πολυμορφία

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το μέλλον της πολιτιστικής καινοτομίας της ΕΕ εξαρτάται από τις επενδύσεις σε δημιουργικούς πόρους, γνώσεις και ταλέντα·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρόγραμμα εργασιών στον πολιτιστικό τομέα (2015-2018) που ενέκρινε το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο 2014, αναφέρεται πρωτίστως στον προσβάσιμο και χωρίς αποκλεισμούς πολιτισμό και στην προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας

ΙΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας από τους στόχους της ΕΕ και των κρατών μελών της πρέπει να είναι η μείωση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, με στόχο την προώθηση μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς στην οποία μπορούν να συμμετέχουν όλοι· λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας ισχυρός, δυναμικός και διαφοροποιημένος πολιτιστικός τομέας είναι καίριας σημασίας για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς

ΙΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες είναι ένας τρόπος να αναπτυχθεί το αίσθημα του ανήκειν σε μια κοινωνία, ότι η δημιουργία μιας κοινωνικής ταυτότητας είναι στενά συνδεδεμένη με τη συμμετοχή στον πολιτισμό, και ότι η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και της ποιότητας ζωής, κυρίως των ατόμων που υφίστανται κάποια περιθωριοποίηση λόγω ανεργίας, ασθένειας ή οποιασδήποτε άλλης αιτίας

ΙΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας χωρίς αποκλεισμούς πολιτιστικός τομέας μπορεί να επιτρέψει σε όλους τις ίδιες ευκαιρίες συμμετοχής και ανάπτυξης των δημιουργικών ικανοτήτων τους, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικού, πολιτιστικού ή θρησκευτικού υπόβαθρου, ή οποιασδήποτε αναπηρίας

ΙΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε πολλές περιοχές, οι πολίτες επισκέπτονται αρκετά συχνά τις δημόσιες βιβλιοθήκες και τα κοινοτικά πολιτιστικά ιδρύματα τα οποία συχνά αποτελούν τα μοναδικά σημεία πρόσβασης στην ενημέρωση και στον πολιτισμό, ιδίως στις αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές

ΙΗ.  λαμβάνοντας υπόψη την επιρροή που μπορούν να ασκήσουν οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες στη διαχείριση του πολιτιστικού τομέα, στον διάλογο, στη δημιουργία νέου κοινού και στη διάδοση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων

ΙΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες και ηλεκτρονικές πλατφόρμες προσφέρουν ουσιαστικές ευκαιρίες αύξησης των ποσοστών συμμετοχής και πολιτιστικής δημιουργίας

Κ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα άτομα από τρίτες χώρες υποεκπροσωπούνται σε διάφορους τομείς του πολιτισμού στην ΕΕ· το ίδιο συμβαίνει και με τα άτομα που πάσχουν από κάποια μορφή αναπηρίας

ΚΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση του 2012 της ομάδας εργασίας των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών σχετικά με την πρόσβαση στον πολιτισμό[23] ορίζει την πρόσβαση με όρους παροχής δυνατότητας σε νέους αποδέκτες να επωφεληθούν από τη διαθέσιμη πολιτιστική προσφορά, δηλαδή τη δυνατότητα που δίδεται σε νέο κοινό ή πολίτες να έρθουν πιο κοντά στην πολιτιστική κληρονομιά και άλλους πολιτιστικούς πόρους

ΚΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα παράγουν, διαδίδουν, χρησιμοποιούν και έχουν πρόσβαση στα πολιτιστικά αγαθά

ΚΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πλατφόρμα της Europeana, που εγκαινιάστηκε το 2008, αποτελεί πλέον κοινό ευρωπαϊκό πολιτιστικό έργο που διευκολύνει την ψηφιακή πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης

ΚΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας από τους ειδικούς στόχους του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» είναι να προσελκύσει νέο κοινό και να βελτιώσει την πρόσβαση στο πολιτιστικό και δημιουργικό έργο εντός και εκτός της Ένωσης, ιδίως όσον αφορά τα παιδιά, τους νέους, τα άτομα με αναπηρία και τις υποεκπροσωπούμενες ομάδες

ΚΕ.   λαμβάνοντας υπόψη τις πρωτοβουλίες που υπάρχουν σε κοινοτικό επίπεδο και στα κράτη μέλη με στόχο την καλύτερη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες σε πολιτιστικές υποδομές και δραστηριότητες

ΚΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολυμορφία των φορολογικών διαδικασιών και συστημάτων εντός της ΕΕ δυσχεραίνει την κινητικότητα των καλλιτεχνών και γενικότερα των ατόμων που δραστηριοποιούνται στον πολιτιστικό τομέα με αδικαιολόγητο διοικητικό φόρτο, που συχνά είναι δυσανάλογος με τα πραγματικά, περιορισμένα έσοδα των δραστηριοτήτων τους

ΚΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάρτιση αξιόπιστων, συγκρίσιμων και επικαιροποιημένων στατιστικών για τον πολιτισμό, που αποτελούν τη βάση για τη σωστή διαμόρφωση της πολιτιστικής πολιτικής, είναι μία από τις διατομεακές προτεραιότητες του προγράμματος εργασιών στον τομέα του πολιτισμού για τα έτη 2015-2018, το οποίο τονίζει το οικονομικό δυναμικό των τομέων του πολιτισμού και της δημιουργίας και τις επιπτώσεις τους στην κοινωνική ευημερία

ΚΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση σε ποιοτική έρευνα και σε συγκρίσιμα δεδομένα επιτρέπει την αποτελεσματική παρακολούθηση και ανάλυση των πολιτιστικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων των πολιτιστικών πολιτικών

ΚΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πολιτισμός συμβάλλει στην προώθηση μιας κοινωνίας με βάση τη γνώση, την ανταλλαγή εμπειριών και τη σύνδεση με την παγκόσμια ιστορία

Λ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι περίπου 8,4 εκατομμύρια άνθρωποι απασχολούνται στον πολιτιστικό τομέα της ΕΕ (αντιπροσωπεύοντας του 3,7 % του συνόλου της απασχόλησης)[24] και ότι το δυναμικό του συγκεκριμένου τομέα όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη δεν έχει ακόμη πλήρως αξιοποιηθεί

ΛΑ.  λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν εκείνοι που επιδιώκουν μέσω της πολιτιστικής παραγωγής να συμβάλλουν στην έκφραση της ταυτότητάς τους, να διευρύνουν και να αναπτύξουν με βιώσιμο τρόπο την πρόσβαση στον πολιτισμό

Πρόσβαση και συμμετοχή στον πολιτισμό

1.  υπογραμμίζει ότι θεωρεί την πρόσβαση στον πολιτισμό θεμελιώδες δικαίωμα όλων των πολιτών, σύμφωνα με το άρθρο 27 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο αναγνωρίζει τη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή ως ένα από τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα· υπενθυμίζει επίσης ότι το εν λόγω δικαίωμα κατοχυρώνεται στη Σύμβαση του Φάρο, η οποία αναγνωρίζει το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτιστική ζωή και αναδεικνύει τον ρόλο της πολιτιστικής κληρονομιάς στην οικοδόμηση μιας ειρηνικής και δημοκρατικής κοινωνίας· καλεί, ως εκ τούτου, τα συμβαλλόμενα κράτη μέλη να επισπεύσουν τη διαδικασία επικύρωσης, και τα λοιπά μη συμμετέχοντα κράτη να υπογράψουν τη Σύμβαση, επωφελούμενα από τη μοναδική ευκαιρία του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς

2.  υπενθυμίζει τη σημασία μιας ολιστικής εφαρμογής της έννοιας της προσβασιμότητας και της αξίας της ως μέσου το οποίο θα διασφαλίζει ότι κάθε αποδέκτης πολιτισμού, πολιτιστικών τόπων και πρωτοβουλιών, θα αντιμετωπίζεται σε ένα περισσότερο ευρύ και ολοκληρωμένο πλαίσιο και ότι, συνεπώς, θα λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες προκειμένου να διασφαλιστεί ισότητα ευκαιριών, πραγματική κοινωνική ένταξη και ενεργός συμμετοχή στην κοινωνία

3.   υπογραμμίζει την αναμφισβήτητη σημασία ενός ενεργού και προσβάσιμου πολιτιστικού τομέα στην ανάπτυξη μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς και την ενίσχυση ενός κοινού πυρήνα οικουμενικών αξιών και ενεργού συμμετοχής στην ευρωπαϊκή ιθαγένεια, οι οποίες είναι θεμελιώδεις για να μπορούν οι πολίτες να συμμετέχουν πλήρως και ουσιαστικά στη δημόσια ζωή, προωθώντας ταυτόχρονα την πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης και αναπτύσσοντας την ευρωπαϊκή πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία· ως εκ τούτου, ζητεί από τα κράτη μέλη και την Ένωση, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν τα συγκεκριμένα μέτρα που απαιτούνται για να διασφαλιστεί η πρόσβαση και τη συμμετοχή στον πολιτιστικό βίο

4.  ζητεί η συμμετοχικότητα και η ποικιλομορφία να αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος του προγραμματισμού, της οργανωτικής ανάπτυξης και των προσλήψεων στον πολιτιστικό τομέα σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο· ενθαρρύνει επίσης τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν για τη συστηματική παρακολούθηση των μέτρων που επιδιώκουν τον στόχο αυτό

5.  υπενθυμίζει τη σημασία του ρόλου που διαδραματίζει η ΕΕ προκειμένου να προωθηθεί και διευκολυνθεί ο καλύτερος συντονισμός των πολιτιστικών πολιτικών σε όλα τα επίπεδα· σημειώνει ότι μόνο σε αυτή τη βάση, φορείς από ολόκληρη την ΕΕ θα μπορέσουν να αναπτύξουν μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική πολιτική για την προώθηση της πρόσβασης και της συμμετοχής στον πολιτισμό, και θα τον καταστήσουν εξαιρετικά σημαντική συνιστώσα του σχεδίου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης

6.  πιστεύει ότι η πρόσβαση στον πολιτισμό και την πολιτιστική συμμετοχή αποτελεί οριζόντιο ζήτημα και ως εκ τούτου τονίζει τη σημασία του συντονισμού της πολιτιστικής πολιτικής με άλλους τομείς πολιτικής όπως η εκπαιδευτική, η κοινωνική, η οικονομική, η περιφερειακή, η εξωτερική, η ψηφιακή και η πολιτική των μέσων ενημέρωσης

7.  συνιστά στα κράτη μέλη να αναπτύξουν μια στρατηγική πολιτιστικών δράσεων προσανατολισμένη στο παιδικό ή εφηβικό κοινό

8.  θεωρεί την προώθηση και επίτευξη ουσιαστικής και χωρίς αποκλεισμούς πρόσβασης στον πολιτισμό ως μία από τις προτεραιότητες της πολιτικής ατζέντας και ζητεί να ενσωματωθούν στις κατευθυντήριες γραμμές άλλων τομεακών πολιτικών οι πτυχές της προσβασιμότητας και της συμμετοχής στον πολιτισμό, οι οποίες όχι μόνο θα αποτελέσουν θετική συμβολή αλλά και θα διευκολύνουν την οριζόντια και διατομεακή συνεργασία, σύμφωνα με την έννοια του άρθρου 167 της ΣΛΕΕ

9.  δηλώνει ότι η επιτομή των εθνικών πολιτιστικών πολιτικών, όπως την σχεδίασε και την διαχειρίζεται το Συμβούλιο της Ευρώπης και μια πλατφόρμα εμπειρογνωμόνων, αποτέλεσε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τις πολιτιστικές πολιτικές στην Ευρώπη και πέραν αυτής· εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη του για το γεγονός ότι από το 2011 σημειώθηκε μικρή πρόοδος όσον αφορά τη συλλογή και την ανάλυση δεδομένων, και συνιστά συνεπώς στο Συμβούλιο να προβεί σε αναθεώρηση του παρόντος περιεχομένου, και των πολιτιστικών πολιτικών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο

10.  τονίζει ότι οι έννοιες της πρόσβασης και της συμμετοχής στον πολιτισμό είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους· επισημαίνει, ότι οι στρατηγικές για την ενίσχυση της προσβασιμότητας και της συμμετοχής στον πολιτισμό πρέπει να εφαρμόζονται αφού εντοπιστούν οι υποεκπροσωπούμενες ομάδες, και σχεδιαστούν και υλοποιηθούν πρωτοβουλίες ή προγράμματα με στόχο την αύξηση της συμμετοχής τους και την άρση των υφιστάμενων φραγμών

11.  τονίζει την ανάγκη συγκέντρωσης δεδομένων για τη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στις πολιτιστικές δραστηριότητες

12.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι οι οικονομικοί φραγμοί εξακολουθούν να παρεμποδίζουν τους πολίτες, ιδίως εκείνους που ανήκουν στις πιο μειονεκτικούσες ομάδες, από το να ασκούν και απολαμβάνουν πλήρως το θεμελιώδες τους δικαίωμα για συμμετοχή στον πολιτιστικό βίο και πρόσβαση στον πολιτισμό

13.  υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό να αναπτυχθούν πλατφόρμες για την ανταλλαγή εμπειριών σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο

14.  τονίζει τη σημασία της εξασφάλισης μιας ποιοτικής πολιτιστικής προσφοράς σε όλους τους πολίτες, για την προώθηση μιας ενεργούς, δημοκρατικής και συμμετοχικής κοινωνίας·

Οικονομικοί φραγμοί

15.   τονίζει ότι η σταθερή και συνεχής δημόσια χρηματοδότηση διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στη διασφάλιση μιας δυναμικής πολιτιστικής σκηνής και παραμένει ένα απαραίτητο μέσο για τη στήριξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην ΕΕ, έτσι ώστε να επιτύχουν το οικονομικό δυναμικό τους, με στόχο τη συμβολή τους στη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, καθώς και για τη χρηματοδότηση πολιτιστικών υποδομών· καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων τους, να διαθέσουν επαρκές μέρος των προϋπολογισμών τους για τη δημόσια στήριξη του πολιτισμού και να ενισχύσουν τις συνέργειες με το ΕΤΠΑ και άλλα κονδύλια στήριξης, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων υπέρ της έρευνας και της καινοτομίας, και των διαθέσιμων μέσων της πολιτικής συνοχής·

16.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν ότι η δημόσια χρηματοδότηση δεν θα μειωθεί, ανεξάρτητα από τις πιθανές μελλοντικές οικονομικές δυσκολίες που ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένα κράτος μέλος

17.   εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας συνήθως είχε - και συνεχίζει σαν έχει- ως αποτέλεσμα, περικοπές στις δημόσιες δαπάνες για τον πολιτισμό, με αρνητικές επιπτώσεις στους προϋπολογισμούς για πολιτιστικές δραστηριότητες

18.   υπενθυμίζει ότι οι επενδύσεις στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας αποτελούν ένα μέσο για την απελευθέρωση του σημαντικού και υποτιμημένου δυναμικού των τομέων αυτών για την προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας και της κοινωνικής καινοτομίας, παράλληλα με τη δημιουργία βιώσιμης οικονομικής ευημερίας και ποιοτικών θέσεων εργασίας, και ότι αυτές οι επενδύσεις έχουν επίσης άμεση επίδραση στην ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, στην ψηφιοποίηση, στην επιχειρηματικότητα, στην καινοτομία και στη διαμόρφωση νέων επιχειρηματικών μοντέλων, καθώς και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού τομέα πολιτισμού και δημιουργίας, στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων και στην πρόσβαση σε νέες διεθνείς ευκαιρίες, αγορές και κοινό· θεωρεί, ως εκ τούτου, ότι ο ιδιωτικός τομέας διαδραματίζει αποφασιστικό και συμπληρωματικό ρόλο στις δημόσιες επενδύσεις, και καλεί τα κράτη μέλη να εξετάσουν την εφαρμογή νομοθετικών μέτρων τα οποία θα προβλέπουν εκπτώσεις φόρου για χρηματικές δωρεές ιδιωτών με στόχο τη στήριξη του πολιτισμού

19.  επισημαίνει ότι ο κατακερματισμός, η χαμηλή προστιθέμενη αξία και οι δραστηριότητες πολυάριθμων αυτοαπασχολούμενων ανδρών και γυναικών στον δημιουργικό τομέα -υπενθυμίζοντας ότι αυτές οι δραστηριότητες θεωρούνται γενικά ενδιαφέρουσες επιδιώξεις-, δεν πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα η πολιτιστική / δημιουργική βιομηχανία να αποτελεί πρότυπο για χαμηλά αμειβόμενη εργασία ή απασχόληση με κακή κοινωνική ασφάλιση· προτείνει, ως εκ τούτου, την ενεργό προώθηση μιας διαδικασίας αναθεώρησης της απσχόλησης στον τομέα της δημιουργικότητας

20.  υπογραμμίζει ότι η πρόσβαση του πληθυσμού σε πολιτιστικά αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και η στήριξη της πολιτιστικής παραγωγής και έκφρασης, ενισχύουν τη δημιουργική οικονομία, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη μιας χώρας·

21.  επισημαίνει ότι η έλλειψη χρηματοδότησης για τους κλάδους του πολιτισμού θα μπορούσε να μειωθεί, με την παροχή φορολογικών κινήτρων στις ιδιωτικές χορηγίες·

22.  παραπέμπει στα προβλήματα της διασυνοριακής επιβολής φορολογίας εισοδήματος, που αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια, και συνιστά να δημιουργηθούν ενιαία πρότυπα προς όφελος των μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων ατόμων στον τομέα, αποφεύγοντας έτσι τη διπλή τους φορολόγηση

23.  ζητεί να υπάρξουν επενδύσεις σε μικρο- επιχειρήσεις, με σκοπό την τόνωση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας, προωθώντας έτσι την περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη·

24.  υπογραμμίζει ότι η υψηλή τιμή των πολιτιστικών αγαθών και των υπηρεσιών αποτελεί έναν από τους φραγμούς για τη συμμετοχή στον πολιτισμό, σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων στις έρευνες του Ευρωβαρόμετρου και της Eurostat[25]· στο πλαίσιο αυτό, συνιστά την ανάληψη δράσεων σε επίπεδο κρατών μελών και περιφερειών, που θα στοχεύουν σε συγκεκριμένες ομάδες, ιδίως σπουδαστές, πολυμελείς οικογένειες και ηλικιωμένους, με στόχο την εξάλειψη των οικονομικών φραγμών που σχετίζονται με την πρόσβαση·

25.  τονίζει ότι τα υψηλά έξοδα ασφάλισης εκθεμάτων και παραστάσεων ευθύνονται επίσης για τα ακριβά εισιτήρια εισόδου σε μουσεία, θέατρα και αίθουσες τέχνης, και συχνά καθιστούν αδύνατον για μικρότερες δομές να αναπτύξουν τα σχέδιά τους ανάλογα με το κοινό τους και σύμφωνα με τις φιλοδοξίες τους, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται όλο και περισσότερο το χάσμα μεταξύ μικρότερων δομών κοντά στο κοινό, και μεγαλύτερων διεθνώς αναγνωρισμένων πολιτιστικών φορέων

26.  υπογραμμίζει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η κατάλληλη δημοσιονομική πολιτική στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας προκειμένου να βελτιωθεί η πρόσβαση και η συμμετοχή στον πολιτισμό· επισημαίνει, ωστόσο, ότι η έμμεση στήριξη της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις άμεσες επιδοτήσεις· ζητεί καλύτερο συντονισμό των εθνικών πολιτιστικών πολιτικών και των συντελεστών ΦΠΑ ως εργαλείων για την τόνωση της συμμετοχής στον πολιτισμό

27.  υπενθυμίζει ότι είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να εξετάσουν τη δυνατότητα μιας πιο συνεκτικής φορολογικής πολιτικής όσον αφορά τα έσοδα των εργαζομένων στον πολιτιστικό τομέα και των καλλιτεχνών που περνούν μικρές χρονικές περιόδους σε διάφορες χώρες και, ως εκ τούτου, μπορούν να υπόκεινται σε διαφορετικούς κανόνες και διοικητικές διαδικασίες για κάθε παράσταση, εργαστήριο ή διαμονή· προτείνει να θεωρηθεί ως προτεραιότητα μια ελάχιστη εναρμόνιση για την υποστήριξη της κινητικότητας των καλλιτεχνών και των εργαζομένων στον πολιτιστικό τομέα, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ποικιλομορφία της δημιουργίας και του πολιτισμού σε ολόκληρη την ΕΕ και πέρα από αυτήν, αντί να δημιουργηθούν φραγμοί υπό τη μορφή μιας υπερβολικής γραφειοκρατίας, δυσανάλογης με τα πραγματικά έσοδα από την καλλιτεχνική εργασία

28.  ενθαρρύνει τα κράτη μέλη και τους δημόσιους οργανισμούς να επενδύσουν στην αποκέντρωση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, είτε με τη δημιουργία υποδομών σε απομακρυσμένες περιοχές, είτε με περιοδείες διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων· ενθαρρύνει επίσης τα δημόσια πολιτιστικά ιδρύματα να επενδύσουν στη γεωγραφική αποκέντρωση

29.  επικροτεί την πρόταση για τροποποίηση της οδηγίας για τον ΦΠΑ, η οποία θα παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν τον ίδιο συντελεστή ΦΠΑ στις ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις και τις έντυπες εκδόσεις· θεωρεί ότι η διαφοροποίηση των συντελεστών ΦΠΑ που εφαρμόζονται στις φυσικές και ηλεκτρονικές εκδόσεις είναι αναχρονιστική και δεν πρέπει να παραμείνει σε ισχύ στην ψηφιακή εποχή· καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής επί του θέματος χωρίς περιττή καθυστέρηση

30.  τονίζει ότι η εξισορρόπηση της προσωπικής και της επαγγελματικής ζωής είναι σημαντική για την πρόσβαση, αξιοποίηση και συμμετοχή στις διάφορες πολιτιστικές δραστηριότητες

Εκπαιδευτικοί φραγμοί και προκλήσεις

31.  υπογραμμίζει ότι το επίπεδο της εκπαίδευσης επηρεάζει άμεσα το επίπεδο συμμετοχής στον πολιτισμό· τονίζει ότι η καλύτερη παιδεία μεταφράζεται σε υψηλότερο επίπεδο συμμετοχής σε πολιτιστικές εκδηλώσεις[26], υπογραμμίζει ότι τα μαθήματα μουσικής, τα γλωσσικά μαθήματα, και η καλλιτεχνική εκπαίδευση αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της γενικής παιδείας, και μπορούν να συμβάλλουν στην κατάργηση των κοινωνικών ανισοτήτων, και, ως εκ τούτου, απαιτούν παρόμοια χρηματοδότηση με τα μαθήματα στους τομείς STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά)

32.  επισημαίνει ότι η γνώση νοείται ως προϊόν πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων που επηρεάζουν και προάγουν τα άτομα που διαθέτουν μια πολιτιστική καλλιέργεια

33.  τάσσεται υπέρ μιας διαδραστικής και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγισης σε επίπεδο κοινότητας για την ανάπτυξη πολιτιστικών και εκπαιδευτικών πολιτικών με στόχο την αύξηση του ενδιαφέροντος και της συμμετοχής σε πολιτιστικά δρώμενα, την προώθηση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας·

34.  επισημαίνει ότι η έλλειψη ενδιαφέροντος είναι ένας από τους συχνότερα αναφερόμενους φραγμούς για τη συμμετοχή στον πολιτισμό από τους ερωτηθέντες στις έρευνες της Eurostat και του Ευρωβαρομέτρου[27]· υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι η στήριξη της ζήτησης, ως οικοδόμηση του ενδιαφέροντος και κατανόηση του πολιτισμού μέσω της τυπικής, μη τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης, πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό στόχο αν θέλουμε να αυξηθεί η πρόσβαση και η συμμετοχή στον πολιτισμό·

35.  συνιστά να γενικευθεί η χρήση της ευρωπαϊκής κάρτας σπουδαστή (European Student Card) και να συμπεριληφθεί στην εν λόγω κάρτα η δωρεάν πρόσβαση στα πολιτιστικά ιδρύματα της ΕΕ·

36.  υπενθυμίζει τον στοιχειώδη ρόλο των σχολείων και των οικογενειών ως βασικών παραγόντων για την επαφή των νέων με τον πολιτισμό και τη διαμόρφωση πολιτιστικών αναγκών και ικανοτήτων· καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για την ευρύτερη ενσωμάτωση της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής διάστασης στα σχολικά προγράμματα τόσο στο πλαίσιο της τυπικής όσο και της άτυπης εκπαίδευσης

37.  τονίζει ότι είναι σημαντικό τα κράτη μέλη, σε στενή συνεργασία με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, και μέσω χρηματοδότησης και/ή επιχορηγήσεων, να μεριμνήσουν για την ενσωμάτωση της μουσικής εκπαίδευσης στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα

38.  συνιστά στα κράτη μέλη να αναδείξουν την εκπαίδευση σε μία από τις βασικές δραστηριότητες του πολιτιστικού τομέα, καθώς η προώθηση της ζήτησης σημαίνει, κατά κύριο λόγο, τον εφοδιασμό των ατόμων με τις δεξιότητες και τις γνώσεις που χρειάζονται για να εκτιμήσουν τις τέχνες· υπενθυμίζει ότι η καλλιέργεια του ενδιαφέροντος για τον πολιτισμό είναι αποτελεσματικότερη εάν γίνει σε νεαρή ηλικία και θεωρεί ότι πρέπει ο πολιτισμός να περιλαμβάνεται περισσότερο στα σχολικά προγράμματα σπουδών, και να διατεθούν περισσότεροι ανθρώπινοι πόροι και υλικό για την επίτευξη αυτού του στόχου· προτείνει τη χρηματοδότηση των σχολείων για επισκέψεις σε μουσεία και άλλα πολιτιστικά ιδρύματα, προωθώντας έτσι ταυτόχρονα το ενδιαφέρον για τον πολιτισμό, τη συμμετοχή των νέων και την παροχή πρόσθετων πόρων στα πολιτιστικά ιδρύματα

39.  τονίζει τη σημασία των δημόσιων συστημάτων εκπαίδευσης για την ευαισθητοποίηση των παιδιών στην πολιτιστική ποικιλομορφία, συμβάλλοντας έτσι στην εκπαίδευση νέου κοινού και στη διάδοση του πολιτισμού· τονίζει επίσης ότι είναι σημαντικό τα διάφορα πολιτιστικά ιδρύματα να αναπτύξουν συμπράξεις με τα τοπικά, περιφερειακά και εθνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα

40.  ενθαρρύνει τα κράτη μέλη και τις περιφερειακές και τοπικές αρχές να υποστηρίξουν εξωσχολικά προγράμματα πολιτιστικής εκπαίδευσης που προορίζονται για όλους, και ιδίως για τα μειονεκτούντα παιδιά και τους νέους, μέσω προγραμμάτων που αποσκοπούν στην εισαγωγή τους σε διαφορετικές καλλιτεχνικές εκφράσεις ή στην ευαισθητοποίησή τους για την πολιτιστική κληρονομιά

41.  υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο των τοπικών πολιτιστικών ιδρυμάτων, όπως τα πολιτιστικά κέντρα και οι βιβλιοθήκες, στην υπέρβαση των φραγμών στην πρόσβαση και τη συμμετοχή στον πολιτισμό· καλεί, ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη να υποστηρίζουν ενεργά αυτά τα πολιτιστικά ιδρύματα

42.  ζητεί τη μεγαλύτερη αξιοποίηση και κατανόηση του κοινωνικού ρόλου που διαδραματίζουν οι δημόσιες βιβλιοθήκες και τα κοινοτικά πολιτιστικά ιδρύματα, ιδίως στις αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές, όχι μόνο μέσω της αύξησης της δημόσιας χρηματοδότησης, αλλά και μέσω της δημιουργίας συμπράξεων και της παροχής επαρκών μέσων ΤΠΕ, ανθρωπίνων πόρων και πρόσβασης σε κατάρτιση, μετατρέποντάς τα σε ιδρύματα που μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και στην ενθάρρυνση της τοπικής ανάπτυξης

43.  υποστηρίζει ότι η δημιουργία συμπράξεων είναι καίριας σημασίας για την προσέλκυση δυνητικού ακροατηρίου για τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, και ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί, για παράδειγμα, μέσω της συνεργασίας με οργανώσεις φοιτητών, μεταναστών ή ατόμων με αναπηρία, ώστε να υπάρχει η κατάλληλη ανταπόκριση στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους

44.  τονίζει τη σημασία της προώθησης πρωτοβουλιών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο που θα ενθαρρύνουν την επαφή, τη συνεργασία και την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των παραδοσιακών τεχνών, των πολιτιστικών ιδρυμάτων και των διαφόρων πολυπολιτισμικών ενώσεων και οργανώσεων μειονοτήτων, καθώς και μεταξύ επαγγελματιών και ερασιτεχνών των πολιτιστικών κλάδων·

45.  συνιστά την ανάπτυξη μιας συνεκτικής στρατηγικής υποστήριξης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που προτείνονται από τα πολιτιστικά ιδρύματα· υπογραμμίζει ότι τα προγράμματα αυτά αποτελούν εργαλεία για την υποστήριξη και οικοδόμηση ευαισθητοποίησης, πολιτιστικών ικανοτήτων και διαπολιτισμικών γνώσεων, γεγονός που τα καθιστά σημείο εκκίνησης για τη μακροπρόθεσμη συμμετοχή του κοινού στις πολιτιστικές δραστηριότητες

46.  ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν προγράμματα αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου για νέους στα πολιτιστικά ιδρύματα

47.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν μέτρα για να διασφαλίσουν την ευρύτερη πρόσβαση στην πολιτιστικά ιδρύματα και για να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή στρατηγική σχετικά με την πρόσβαση σε δημόσιους χώρους, ιδίως σχετιζόμενους με τον πολιτισμό, στο αστικό και το δομημένο περιβάλλον, όπως μουσεία, θέατρα, κινηματογράφοι, βιβλιοθήκες, αίθουσες συναυλιών, κ.λπ.·

48.  καλεί τα κράτη μέλη να ενθαρρύνουν τη δημιουργία υποτροφιών σπουδών ή πρακτικής άσκησης για σπουδαστές του δημόσιου ή ιδιωτικού εκπαιδευτικού τομέα, σε πολιτιστικά ιδρύματα ή σε φορείς πολιτιστικής διαχείρισης·

Διαρθρωτικοί φραγμοί

49.  εφιστά την προσοχή στο συχνά συστηματικά χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στον πολιτισμό μεταξύ των κατοίκων των αγροτικών περιοχών[28] και, στο πλαίσιο αυτό, τονίζει το ρόλο των μικρών τοπικών πολιτιστικών κέντρων, των υποδομών μεταφορών και της στήριξης του βιώσιμου πολιτιστικού τουρισμού για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε πολιτιστικούς φορείς

50.  τονίζει ότι η ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά είναι μοναδική στον κόσμο λόγω της πολυμορφίας και του πλούτου της, και επισημαίνει ότι ο πολιτιστικός τουρισμός έχει τεράστιο δυναμικό συμβολής σε μια βιώσιμη οικονομία, καθώς και στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής και ένταξης· καλεί, ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους και να αυξήσουν τις επενδύσεις τους, προκειμένου να αναπτύξουν μια πολιτική βιώσιμου και μακροπρόθεσμου πολιτιστικού τουρισμού·

51.  ζητεί να προβλεφθούν περισσότερες επενδύσεις στον πολιτιστικό τομέα με σκοπό την τόνωση των τοπικών οικονομιών και τη στήριξη του πολιτιστικού τουρισμού· σημειώνει ότι ο πολιτιστικός τουρισμός, σε συνέργεια με την επιστήμη, τον πρωτογενή τομέα και τα βιοτεχνικά και βιομηχανικά κέντρα, καθώς και η κινητικότητα, είναι αποφασιστικοί παράγοντες για τη δημιουργία μιας πιο στενής και πιο ανθρωπιστικής Ευρώπης

52.  προτείνει να πραγματοποιηθούν περισσότερες επενδύσεις για την πρόσβαση των εξόχως απόκεντρων, ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών στον πολιτισμό, προκειμένου να δημιουργηθούν αποκεντρωμένες ευκαιρίες πολιτιστικού χαρακτήρα

53.  τονίζει την ανάγκη ανάληψης περαιτέρω δράσεων που θα βελτιώσουν την πρόσβαση σε πολιτιστικές υποδομές χωρίς γεωγραφικούς και τεχνολογικούς φραγμούς και σε πολιτιστικές δραστηριότητες και μέσα ενημέρωσης για τα άτομα με αναπηρία· καλεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, να συνεχίσουν το έργο τους για την ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία μέσω του πολιτισμού, και να προωθήσουν την εξάλειψη των υφιστάμενων φραγμών·

54.  αναγνωρίζει την ανάγκη για συμμετοχικές μεθόδους διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς με βάση μια προσέγγιση που θα επικεντρώνεται στις τοπικές κοινότητες, προκειμένου να εντοπίζεται η ζήτηση και να προωθείται η συμμετοχή μεγαλύτερων τμημάτων του πληθυσμού, και ιδίως των νέων, των ατόμων με αναπηρίες και των υποεκπροσωπούμενων και περιθωριοποιημένων ομάδων·

55.  ζητεί από τα κράτη μέλη και τα πολιτιστικά ιδρύματα που εξαρτώνται από αυτά, να καταστήσουν την πολιτιστική τους προσφορά προσβάσιμη σε όλους, προβλέποντας ειδικά μέτρα για συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως, μεταξύ άλλων, τα παιδιά και οι νέοι, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία και οι μετανάστες

56.  υπογραμμίζει την ανάγκη αύξησης των επενδύσεων, εκ μέρους των κρατών μελών, για την υλοποίηση του συστήματος ανάγνωσης και γραφής για τυφλούς Braille, σε πολλές πολιτιστικές υποδομές και τεχνολογίες· ζητεί να πραγματοποιηθούν περισσότερες επενδύσεις για την παραγωγή βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων σε ηχητική μορφή, καθώς για τη χρήση της νοηματικής γλώσσας σε θεατρικές παραγωγές

57.  επισημαίνει την ανάγκη να αρθούν οι φραγμοί, κυρίως οι φορολογικοί, στην κινητικότητα των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών στον τομέα του πολιτισμού· υπογραμμίζει την σημασία αυτών των μέτρων για τη διεύρυνση της πολιτιστικής προσφοράς στην Ευρώπη· επικροτεί το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» για τη συμβολή του στην πολιτιστική κινητικότητα και την κινητικότητα των επαγγελματιών του κλάδου, και στην διάδοση ποιοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων και έργων·

58.  υπενθυμίζει ότι τα εμπόδια στην πρόσβαση στον πολιτισμό γίνονται πιο αντιληπτά σε τοπικό επίπεδο, συνεπώς οι επενδύσεις σε διάφορα έργα πολιτιστικής κινητικότητας πρέπει να αυξηθούν, ώστε να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη και η συνοχή αυτών των τοπικών κοινοτήτων

59.  καλεί την Επιτροπή να εκλάβει την κινητικότητα των ευρωπαίων καλλιτεχνών και των καλλιτεχνών από τρίτες χώρες, ως πλεονέκτημα για την προώθηση της ειρήνης, της ανταλλαγής οραμάτων και της αποδόμησης των κοινωνικών και πολιτιστικών στερεοτύπων·

60.  υπενθυμίζει ότι τα γλωσσικά εμπόδια μπορούν να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην πολιτιστική ζήτηση και, κατά συνέπεια, ζητεί την ενίσχυση της πολυγλωσσίας στις πολιτιστικές παραγωγές

61.  συνιστά στα κράτη μέλη να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να διευκολύνουν τη μεταφορά και την πρόσβαση σε πολιτιστικά ιδρύματα για τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα·

Ψηφιακοί φραγμοί και προκλήσεις

62.   εκφράζει την πεποίθησή του ότι τα ψηφιακά εργαλεία, όταν χρησιμοποιούνται και εφαρμόζονται ορθά και όταν συνοδεύονται από ένα συνεκτικό επίπεδο ψηφιακού γραμματισμού, μπορούν να συμβάλουν στην εξάλειψη των εμποδίων πρόσβασης στον πολιτισμό που οφείλονται σε παράγοντες όπως η δυσμενής γεωγραφική θέση, η αναπηρία, το κοινωνικό υπόβαθρο, η γλώσσα και η έλλειψη χρόνου ή οικονομικών πόρων· επισημαίνει ότι, χωρίς αυτό να συνεπάγεται αποεπένδυση στη γεωγραφική αποκέντρωση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν επίσης να αποτελέσουν εργαλείο για την άρση των κοινωνικών ή ψυχολογικών φραγμών· συνεπώς, θεωρεί ότι, σε αυτό το πλαίσιο, η ψηφιακή εκπαίδευση πρέπει να ενταχθεί στη μαθησιακή διαδικασία, ήδη από μικρή ηλικία, προκειμένου να αναπτυχθούν οι κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες·

63.  συνιστά στην Επιτροπή να χαράξει μια συνεκτική ψηφιακή στρατηγική, προσανατολισμένη στις πολιτιστικές υποδομές και δραστηριότητες, με σκοπό την ενίσχυση των ικανοτήτων τους

64.  επισημαίνει το πρόβλημα του ψηφιακού αποκλεισμού και τονίζει την ανάγκη καταπολέμησής του· υπενθυμίζει σε αυτό το πλαίσιο ότι η ψηφιοποίηση απαιτεί από τα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα και το ίδιο το κοινό να αποκτήσουν νέες ικανότητες, δεξιότητες και γνώσεις· υπογραμμίζει ειδικότερα την ανάγκη δημιουργίας ικανοτήτων για τη χρήση νέων ψηφιακών τεχνολογιών σε πολιτιστικά ιδρύματα, και την προσαρμογή τους στις προκλήσεις της τεχνολογικής αλλαγής

65.  τονίζει ότι η ψηφιοποίηση και η διάθεση στο διαδίκτυο πολιτιστικού υλικού στην Ευρώπη πρέπει να εφαρμόζεται με πλήρη σεβασμό των δημιουργών και των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας· θεωρεί ότι, στο πλαίσιο αυτό, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας δεν θα πρέπει να παρεμποδίζουν τον στόχο της αύξησης της πρόσβασης και της διάδοσης σε ευρύτερο κοινό, δημιουργικού περιεχομένου, πληροφοριών και γνώσεων· επιμένει, επίσης, στην επείγουσα ανάγκη να ρυθμιστεί ένα ασφαλές ψηφιακό περιβάλλον για τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς ώστε να αμείβονται δεόντως για το έργο τους, και να εξασφαλίζεται δίκαιη αμοιβή σε περίπτωση διασυνοριακής πρόσβασης

66.  καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει να δίνει προτεραιότητα στις καινοτόμους προσεγγίσεις για την ανάπτυξη ακροατηρίου και τη συμμετοχή του κοινού, μεταξύ άλλων μέσω των νέων τεχνολογιών, στο πλαίσιο προγραμμάτων της ΕΕ, ιδίως του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και των επόμενων γενεών του

67.  καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη την ανάπτυξη κοινού στις πολιτιστικές και ψηφιακές στρατηγικές τους και την προώθηση της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση στο πολιτιστικό περιεχόμενο·

68.  αναγνωρίζει τη συμβολή της πλατφόρμας Europeana και των θεσμικών οργάνων των κρατών μελών στην ψηφιοποίηση και προσβασιμότητα του πολιτιστικού περιεχομένου· ζητεί, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τη συνέχιση της στήριξης και την διάθεση περισσότερων πόρων στο πρόγραμμα, καθώς και την προώθηση της πρόσβασης του κοινού σε ψηφιακούς πόρους και υπηρεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς· ζητεί την αναδιάρθρωση του ιστοτόπου ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις προηγμένες τεχνολογίες, και τον σχεδιασμό μιας ουσιαστικής επικοινωνιακής πολιτικής σύμφωνα με τον πλούτο του περιεχομένου που συγκεντρώνεται στον ιστότοπο

69.  υπογραμμίζει την ανάγκη συλλογής και διαχείρισης των πολιτιστικών δεδομένων των ψηφιακών αποδεκτών, ώστε οι πολιτιστικοί οργανισμοί να μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες του κοινού και να αναπτύξουν μια συνεκτική προσέγγιση

70.  παρατηρεί ότι το πολιτιστικό περιεχόμενο διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διαδικασία αποδοχής των νέων τεχνολογιών από το ευρύ κοινό, και στην ανάπτυξη των ηλεκτρονικών δεξιοτήτων και του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας των ευρωπαίων πολιτών·

o

o  o

71.   αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή.

• [1]  ΕΕ C 377 E της 7.12.2012, σ. 142.
• [2]  ΕΕ C 93 της 9.3.2016, σ. 95.
• [3]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0486.
• [4]  ΕΕ C 247 E της 15.10.2009, σ. 25.
• [5]  ΕΕ C 125 E της 2.5.2008, σ. 223.
• [6]  ΕΕ C 377 E της 7.12.2012, σ. 135.
• [7]  ΕΕ C 98 E της 23.4.2004, σ. 179.
• [8]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0009.
• [9]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2015)0293.
• [10]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0005.
• [11]  ΕΕ C 247 E της 15.10.2009, σ. 32.
• [12]  ΕΕ C 93 της 9.3.2016, σ. 95.
• [13]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0486.
• [14]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0233.
• [15]  ΕΕ C 247 E της 15.10.2009, σ. 25.
• [16]  ΕΕ C 81 E της 15.3.2011, σ. 16.
• [17]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011)0453.
• [18]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0474.
• [19]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0062.
• [20]  ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 221.
• [21]  ΕΕ C 463 της 23.12.2014, σ. 4.
• [22]  ΕΕ L 394 της 30.12.2006, σ. 10.
• [23]  Έκθεση με τίτλο «Policies and good practices in the public arts and cultural institutions to promote better access to and wider participation in culture» (Πολιτικές και πρακτικές των ιδρυμάτων πολιτισμού και τεχνών για την προώθηση καλύτερης πρόσβασης και ευρύτερης συμμετοχής στα πολιτιστικά αγαθά) Οκτώβριος 2012.
• [24]  Eurostat - στατιστικές στον πολιτιστικό τομέα - απασχόληση στον πολιτιστικό τομέα (2017), http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Culture_statistics_-_cultural_employment
• [25]  Ευρωβαρόμετρο 399.
• [26]  Eurostat, στατιστικές στον πολιτιστικό τομέα, έκδοση 2016, σ. 116-136· 26 Eurostat (στοιχεία του 2015 - Έρευνα της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC).
• [27]  Ευρωβαρόμετρο 399, Eurostat (στοιχεία του 2015 - Έρευνα της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC).
• [28]  Eurostat (στοιχεία του 2015 - Έρευνα της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC).

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Εισαγωγή

Η παρούσα έκθεση είναι η πρώτη ολοκληρωμένη έκθεση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας που ασχολείται άμεσα με το ζήτημα της πρόσβασης στον πολιτισμό. Ο εισηγητής θεωρεί το ζήτημα της πρόσβασης στον πολιτισμό βασικό αντικείμενο της πολιτιστικής πολιτικής τόσο από εθνική όσο και από κοινοτική άποψη, και πρωτίστως, ζωτικό από την σκοπιά των πολιτών. Υπενθυμίζοντας την ουσιώδη σημασία ενός δυναμικού και προσβάσιμου πολιτιστικού τομέα για την ανάπτυξη μιας δημοκρατικής κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, ο εισηγητής υπογραμμίζει την ανάγκη υποστήριξης και βελτίωσης της πρόσβασης στον πολιτισμό, που συνιστά μία από τις σημαντικότερες προτεραιότητες της πολιτικής ατζέντας και ζητεί να συμπεριληφθεί η προσβασιμότητα και η συμμετοχή στον πολιτισμό στις κατευθυντήριες γραμμές και άλλων τομέων της πολιτικής.

Σκοπός της έκθεσης είναι η διενέργεια οριζόντιας ανάλυσης για τους υφιστάμενους φραγμούς στην πρόσβαση και τη συμμετοχή στον πολιτισμό. Το θεματικό πεδίο της έκθεσης είναι σαφώς ευρύτερο από τον τίτλο της, καθώς αφορά όχι μόνο τους διαρθρωτικούς και οικονομικούς φραγμούς στην πρόσβαση, αλλά και τους κοινωνικούς και ψηφιακούς φραγμούς, καθώς και το σημαντικότατο πρόβλημα των εκπαιδευτικών φραγμών.. Τα περισσότερα από τα εξεταζόμενα εμπόδια συνυπάρχουν ή συνδέονται στενά μεταξύ τους, γεγονός που απεικονίζει την πολυπλοκότητα του προβλήματος της προσβασιμότητας και της συμμετοχής στον πολιτισμό, και στηρίζει την άποψη του εισηγητή ότι πρόκειται για οριζόντιο θέμα που χρήζει συντονισμού της πολιτιστικής πολιτικής με άλλους τομείς της πολιτικής.

Η πρόσβαση στον πολιτισμό ως δικαίωμα και ως αξία

Η πρόσβαση στον πολιτισμό είναι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα στο πλαίσιο πολλών νομικών εγγράφων, αρχής γενομένης από την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, της οποίας το άρθρο 27 αναφέρει ότι «Ο καθένας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ελεύθερα στην πολιτιστική ζωή της κοινότητας, να απολαμβάνει τις καλές τέχνες και να μετέχει στην επιστημονική πρόοδο και τα οφέλη της», και καταλήγοντας στα περισσότερα συντάγματα των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στον πολιτισμό και την προσβαση σε αυτόν. Το ζήτημα της προσβασιμότητας και της συμμετοχής στον πολιτισμό θεωρείται επίσης προτεραιότητα σε κοινοτικό επίπεδο. Το τρέχον πρόγραμμα εργασίας για τον πολιτισμό για την περίοδο 2015-2018, το οποίο εγκρίθηκε από το Συμβούλιο το 2014, αναφέρει ότι ο προσιτός και χωρίς αποκλεισμούς πολιτισμός αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητά του.

Φραγμοί στην πρόσβαση και τη συμμετοχή στον πολιτισμό

Ο εισηγητής επιθυμεί να τονίσει ότι οι έννοιες της πρόσβασης και της συμμετοχής στον πολιτισμό θεωρούνται στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Συμμερίζεται επίσης την άποψη ότι οι στρατηγικές για την ενίσχυση της προσβασιμότητας και της συμμετοχής στον πολιτισμό πρέπει να εφαρμόζονται με τον προσδιορισμό των υποεκπροσωπούμενων ομάδων, και τον σχεδιασμό και την εφαρμογή πρωτοβουλιών ή προγραμμάτων που έχουν στόχο την αύξηση της συμμετοχής τους και την άρση των υφιστάμενων φραγμών. Στο πλαίσιο αυτό, ο εισηγητής θεωρεί ότι είναι ζωτικής σημασίας η χάραξη πολιτικής να βασίζεται σε στοιχεία που αποκτώνται μέσω ευρείας έρευνας και συλλογής δεδομένων σχετικά με τα εμπόδια στην πρόσβαση στον πολιτισμό, τη συμμετοχή στον πολιτισμό και την ανάπτυξη κοινού, και τον αντίκτυπό τους σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Εκτιμώντας τις προσπάθειες, μεταξύ άλλων της Eurostat και του ESSnet-Culture στον τομέα των στατιστικών για τον πολιτισμό, ο εισηγητής υπενθυμίζει τον μόνιμο και ουσιαστικό ρόλο της επίκαιρης στατιστικής και ποιοτικής έρευνας και της πρόσβασης σε συγκρίσιμα δεδομένα, τα οποία επιτρέπουν την αποτελεσματική παρακολούθηση και ανάλυση των πολιτιστικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων των πολιτικών στον τομέα του πολιτισμού.

Ο εισηγητής θεωρεί ότι οι υφιστάμενοι φραγμοί στην πρόσβαση μπορούν να αποτελέσουν σημείο εκκίνησης για την οικοδόμηση στρατηγικών αντιμετώπισης των προκλήσεων, ενώπιον των οποίων βρίσκονται σήμερα τα πολιτιστικά ιδρύματα, τα κράτη μέλη και οι τοπικές ή περιφερειακές αρχές, που είναι, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, επιφορτισμένα με το έργο της διαμόρφωσης της πολιτιστικής πολιτικής.. Υπογραμμίζει ιδιαίτερα τη σημασία του ρόλου που διαδραματίζει η ΕΕ ατην προώθηση και διευκόλυνση του καλύτερου συντονισμού των πολιτιστικών πολιτικών σε όλα τα επίπεδα. Επικροτεί, εν προκειμένω, τις δραστηριότητες στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού (ΑΜΣ), η οποία παραμένει η βασική μέθοδος δράσης στη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την πολιτική για τον πολιτισμό. Στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης, ο εισηγητής τονίζει την αξία της έκθεσης που καταρτίστηκε με την ανοικτή μέθοδο συντονισμού από την ομάδα εργασίας των εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών της ΕΕ για την πρόσβαση στον πολιτισμό[1].

Οικονομικοί φραγμοί

Ο εισηγητής τονίζει ότι τα προβλήματα οικονομικής φύσης αποτελούν μόνιμα έναν από τους σημαντικότερους φραγμούς πρόσβασης και συμμετοχής στον πολιτισμό. Σημειώνει ότι η υψηλή τιμή των πολιτιστικών αγαθών και υπηρεσιών αποτελεί τον δεύτερο φραγμό για τη συμμετοχή στον πολιτισμό, όπως δήλωσαν οι ερωτηθέντες ειδικής μελέτης του Ευρωβαρόμετρου 399 για την πρόσβαση και τη συμμετοχή στον πολιτισμό. Οι οικονομικοί λόγοι δηλώθηκαν από τους ερωτηθέντες ως αιτία για την μη προσέλευση σε συναυλίες (25%), στον κινηματογράφο (22%), στο θέατρο (20%) ή σε παραστάσεις όπερας, μπαλέτου και χορού (14%)[2]. Στο πλαίσιο αυτό, ο εισηγητής τονίζει ότι βασικό εργαλείο για τη χρηματοδότηση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων παραμένει η δημόσια στήριξη, και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων τους, να διαθέσουν επαρκές μέρος του προϋπολογισμού τους για την ενίσχυση του πολιτισμού. Ο εισηγητής εκτιμά ότι η πρόσβαση θα ενθαρρυνθεί με τη μείωση των τιμών των εισιτηρίων για συγκεκριμένες ομάδες, αλλά συμμερίζεται την άποψη ότι τα μέτρα αυτά, για να είναι πλήρως αποτελεσματικά όσον αφορά την αύξηση της συμμετοχής, πρέπει να ενταχθούν σε μια ευρύτερη στρατηγική και να συντονιστούν στενά με τις εθνικές πολιτιστικές πολιτικές. Ομοίως, στην περίπτωση της φορολογικής πολιτικής, ο εισηγητής, μολονότι αναγνωρίζει ότι η εισαγωγή μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ θα συμβάλλει αναμφισβήτητα στην έμμεση τόνωση της πολιτιστικής συμμετοχής και πρόσβασης, επισημαίνει ότι αυτή δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις άμεσες επιδοτήσεις, και ζητεί καλύτερο συντονισμό των εθνικών πολιτιστικών πολιτικών και των συντελεστών ΦΠΑ ως μέσων τόνωσης της συμμετοχής στον πολιτισμό.

Εκπαιδευτικοί φραγμοί και προκλήσεις

Ο εισηγητής θεωρεί ότι, τελικά, σήμερα, πιο σημαντική για τη συμμετοχή στον πολιτισμό είναι όχι η προσφορά, αλλά η ζήτηση. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερα ανησυχητικά θεωρεί τα τελευταία στοιχεία της Eurostat σχετικά με την πολιτιστική συμμετοχή, από τα οποία φαίνεται ότι αιτία μη συμμετοχής σχεδόν του 40% των ερωτηθέντων σε πολιτιστικές εκδηλώσεις στην ΕΕ, είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος.[3] Ο εισηγητής θεωρεί αυτά τα δεδομένα ως χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών φραγμών και προκλήσεων που αφορούν την συμμετοχή στον πολιτισμό, και ότι, άρα, το επίπεδο μόρφωσης είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες επίδρασης τόσο στο επίπεδο, όσο κυρίως, στην ποιότητα συμμετοχής στον πολιτισμό. Σημειώνει εμφατικά στο πλαίσιο αυτό, ότι θεωρεί την στήριξη της ζήτησης, υπό την έννοια της οικοδόμησης του ενδιαφέροντος και της κατανόησης του πολιτισμού μέσω της εκπαίδευσης, πρωταρχικό στόχο προκειμένου να αυξηθεί η πρόσβαση και η συμμετοχή στον πολιτισμό. Στο πλαίσιο αυτό τονίζει τον θεμελιώδη ρόλο των σχολείων στη διαμόρφωση πολιτιστικών αναγκών και ικανοτήτων, καθώς και τον βασικό ρόλο των τοπικών πολιτιστικών κέντρων και βιβλιοθηκών για να ξεπεραστούν οι φραγμοί πρόσβασης και συμμετοχής στον πολιτισμό.

Διαρθρωτικοί φραγμοί

Όσον αφορά τα διαρθρωτικά εμπόδια, ο εισηγητής επιθυμεί καταρχάς να επιστήσει την προσοχή στους γεωγραφικούς φραγμούς, δηλαδή την απόσταση από τα κέντρα πολιτιστικής κίνησης, όπως θέατρα, μουσεία, κινηματογράφοι, βιβλιοθήκες, και πολιτιστικά κέντρα. Όπως προκύπτει από δημοσκοπήσεις (Ευρωβαρόμετρο 399), οι άνθρωποι που ζουν σε αγροτικές περιοχές ή μακριά από μεγάλα αστικά κέντρα είναι λιγότερο πιθανό να συμμετάσχουν στην πολιτιστική ζωή, καταρχάς λόγω της έλλειψης προσφοράς και δευτερευόντως για οικονομικούς λόγους. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η έλλειψη ενδιαφέροντος για τον πολιτισμό μεταξύ των κατοίκων των χωριών και των μικρών πόλεων είναι συγκρίσιμη (38% και 37% αντίστοιχα) και δεν διαφέρει πολύ από εκείνη που δηλώνουν οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων (32%).[4] Στο πλαίσιο αυτό, ο εισηγητής υπογραμμίζει τον ρόλο της βελτίωσης των υποδομών μεταφορών και της στήριξης του πολιτιστικού τουρισμού, προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση στα πολιτιστικά ιδρύματα. Ο εισηγητής έχει επίγνωση των προκλήσεων όσον αφορά τη βελτίωση της πρόσβασης στις πολιτιστικές υποδομές, τις πολιτιστικές δραστηριότητες και τα μέσα ενημέρωσης για τα άτομα με αναπηρία. Επισημαίνει δε, ότι δεν διαθέτουμε επαρκή δεδομένα όσον αφορά την δυνατότητα πρόσβασης σε πολιτιστικά ιδρύματα των ατόμων με αναπηρία. Ούτε το Ευρωβαρόμετρο 345 που αφορούσε την προσβασιμότητα υπό την ευρεία έννοια, ούτε το Ευρωβαρόμετρο 399 προσπάθησαν να συμπεριλάβουν αναλυτικά τις πτυχές αυτές. Από τη σκοπιά της διεύρυνσης της πολιτιστικής προσφοράς, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε τους υφιστάμενους φραγμούς στην κινητικότητα των ίδιων των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών στον τομέα του πολιτισμού στην Ευρώπη.

Ψηφιακοί φραγμοί και προκλήσεις

Ο εισηγητής, υπογραμμίζει ότι θεωρεί θεμελιώδη την άμεση επαφή με τον πολιτισμό και ότι η ψηφιοποίηση και η διαδικτυακή πρόσβαση στο πολιτιστικό περιεχόμενο είναι απαραίτητες προκειμένου να καταστεί δυνατή η διευρυμένη πρόσβαση στον πολιτισμό και τη γνώση. Τονίζει επίσης ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών για πολιτιστικούς σκοπούς καθιστά δυνατή την πρόσβαση σε νέους, δύσκολα προσιτούς ή μη παραδοσιακούς αποδέκτες. Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να υπενθυμιστεί ότι έχουν αναπτυχθεί νέες μορφές πρόσβασης και συμμετοχής στον ηλεκτρονικό πολιτισμό, εν μέρει ως αποτέλεσμα του αυξημένου αριθμού των νοικοκυριών που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, και να σημειωθεί ότι κατά τα έτη 2010-2015 το ποσοστό των νοικοκυριών με πρόσβαση στο διαδίκτυο αυξήθηκε από 70% σε 83%.[5] Ωστόσο, ο εισηγητής επισημαίνει ότι αυτή η σημαντική αύξηση καταδεικνύει επίσης έμμεσα την ύπαρξη του προβλήματος του ψηφιακού αποκλεισμού, που αποτελεί επίσης φραγμό στην πρόσβαση και τη συμμετοχή στον πολιτισμό. Υπενθυμίζει, εξάλλου, ότι η ψηφιοποίηση απαιτεί από τα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα και το ίδιο το κοινό να αποκτήσουν νέες δεξιότητες και γνώσεις. Ειδικότερα, επισημαίνει την ανάγκη να αναπτυχθούν ικανότητες σχετικές με τη χρήση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών και δυνατοτήτων στα πολιτιστικά ιδρύματα και την προσαρμογή αυτών στις προκλήσεις της τεχνολογικής εξέλιξης. Τέλος, στο πλαίσιο όλων των δράσεων που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση και την διαδικτυακή προσβασιμότητα του πολιτιστικού υλικού, ο εισηγητής υπενθυμίζει την ανάγκη για πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των δημιουργών, επιδιώκοντας παράλληλα την ευρύτερη δυνατή πρόσβαση στο πολιτιστικό περιεχόμενο.

Συμπεράσματα

Ο εισηγητής θεωρεί ότι ο προσδιορισμός και η ανάλυση των προαναφερθέντων φραγμών είναι ζωτικής σημασίας στην προσπάθεια αύξησης της πρόσβασης και της συμμετοχής στον πολιτισμό. Παρότι αναγνωρίζει τη σημασία της δημιουργικότητας και της καινοτομίας ως εγγενών πτυχών του πολιτισμού, επισημαίνει την ανάγκη να διευκολυνθεί η καλλιτεχνική δραστηριότητα για τους ίδιους τους καλλιτέχνες, και να δοθεί στους πολίτες πρόσβαση στην παραγωγή των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων.. Ο εισηγητής τονίζει εμφατικά τον οριζόντιο χαρακτήρα των πολιτιστικών θεμάτων και τον αντίκτυπό τους σε άλλους τομείς της κοινωνικής ζωής, καθώς και τη σημασία του πολιτισμού για την οικονομική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνει ότι είναι αναγκαίο οι κυβερνήσεις των κρατών μελών να μεριμνήσουν για την παιδεία των καλλιτεχνών και του κοινού, και την προστασία των καλλιτεχνικών έργων και της υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η επίτευξη αυτών των στόχων θα επιτρέψει μακροπρόθεσμα τη σωστή ανάπτυξη μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς και την ενίσχυση της ενεργού συμμετοχής του ευρωπαίου πολίτη στα κοινά.

• [1]  Έκθεση με τίτλο «Πολιτικές και καλές πρακτικές στα δημόσια καλλιτεχνικά και πολιτιστικά ιδρύματα για την προώθηση της καλύτερης πρόσβασης και ευρύτερης συμμετοχής στον πολιτισμό», Οκτώβριος 2012.
• [2]  Ευρωβαρόμετρο 399.
• [3]  Eurostat (στοιχεία του 2015 - Στατιστικές της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC).
• [4]  Ευρωβαρόμετρο 399.
• [5]  Στατιστικές της Eurostat στον τομέα του πολιτισμού 2016

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	25.4.2018
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	27 0 0
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Isabella Adinolfi, Dominique Bilde, Andrea Bocskor, Angel Dzhambazki, Jill Evans, María Teresa Giménez Barbat, Petra Kammerevert, Curzio Maltese, Stefano Maullu, Momchil Nekov, Yana Toom, Sabine Verheyen, Julie Ward, Bogdan Brunon Wenta, Francis Zammit Dimech, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver, Krystyna Łybacka, Θεόδωρος Ζαγοράκης
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Eider Gardiazabal Rubial, Elena Gentile, Sylvie Guillaume, Emma McClarkin, Martina Michels, Michel Reimon, Liliana Rodrigues, Remo Sernagiotto

ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

27	+
ALDE	María Teresa Giménez Barbat, Yana Toom
ECR	Angel Dzhambazki, Emma McClarkin, Remo Sernagiotto
EFDD	Isabella Adinolfi
ENF	Dominique Bilde
GUE/NGL	Curzio Maltese, Martina Michels
PPE	Andrea Bocskor, Stefano Maullu, Sabine Verheyen, Bogdan Brunon Wenta, Francis Zammit Dimech, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver, Θεόδωρος Ζαγοράκης
S&D	Eider Gardiazabal Rubial, Elena Gentile, Sylvie Guillaume, Petra Kammerevert, Krystyna Łybacka, Momchil Nekov, Liliana Rodrigues, Julie Ward
VERTS/ALE	Jill Evans, Michel Reimon

0	-

0	0

Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων:

+  :  υπέρ

-  :  κατά

0  :  αποχή