ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την άμυνα στον κυβερνοχώρο

25.5.2018 - (2018/2004(INI))

Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων
Εισηγητής: Urmas Paet

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με την άμυνα στον κυβερνοχώρο

(2018/2004(INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),

–  έχοντας υπόψη το έγγραφο με τίτλο «Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe – A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy» (Κοινό όραμα, κοινή δράση: Μια ισχυρότερη Ευρώπη – Μια συνολική στρατηγική για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης) που παρουσίασε η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής/Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας (ΑΠ/ΥΕ) στις 28 Ιουνίου 2016,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2013, της 26ης Ιουνίου 2015, της 15ης Δεκεμβρίου 2016, της 9ης Μαρτίου 2017, της 22ας Ιουνίου 2017, της 20ής Νοεμβρίου 2017 και της 15ης Δεκεμβρίου 2017,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 7ης Ιουνίου 2017 με τίτλο: «Έγγραφο προβληματισμού σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας» (COM(2017)0315),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 7ης Ιουνίου 2017, με τίτλο «Δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας» (COM(2017)0295),

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 30ής Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή άμυνα (COM(2016)0950),

–  έχοντας υπόψη την κοινή ανακοίνωση της Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών της 7ης Φεβρουαρίου 2013, με τίτλο «Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο: Για έναν ανοικτό, ασφαλή και προστατευμένο κυβερνοχώρο» (JOIN(2013)0001),

–  έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 με τίτλο «Αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΕ για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο» (SWD(2017)0295),

–  έχοντας υπόψη το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την άμυνα στον κυβερνοχώρο, της 18ης Νοεμβρίου 2014,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 10ης Φεβρουαρίου 2015 σχετικά με την διπλωματία στον κυβερνοχώρο,

–  έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 19ης Ιουνίου 2017 σχετικά με ένα πλαίσιο για κοινή διπλωματική αντίδραση της ΕΕ έναντι κακόβουλων δραστηριοτήτων στον κυβερνοχώρο («εργαλειοθήκη για τη διπλωματία στον κυβερνοχώρο»),

–  έχοντας υπόψη την κοινή ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ανθεκτικότητα, την αποτροπή και την άμυνα: Οικοδόμηση ισχυρής ασφάλειας στον κυβερνοχώρο για την ΕΕ (JOIN(2017)0450),

–  έχοντας υπόψη το «Εγχειρίδιο του Ταλίν 2.0 σχετικά με το εφαρμοστέο στον κυβερνοπόλεμο διεθνές δίκαιο»[1],

–  έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2016/1148 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Ιουλίου 2016, σχετικά με μέτρα για υψηλό κοινό επίπεδο ασφάλειας συστημάτων δικτύου και πληροφοριών σε ολόκληρη την Ένωση,

–  έχοντας υπόψη το έργο της Παγκόσμιας Επιτροπής για τη Σταθερότητα του Κυβερνοχώρου,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Απριλίου 2015 με τίτλο «Το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια» (COM(2015)0185),

–  έχοντας υπόψη την κοινή ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, της 6ης Απριλίου 2016, με τίτλο «Κοινό πλαίσιο για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών: απόκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (JOIN(2016)0018),

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 3ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο[2],

–  έχοντας υπόψη την κοινή δήλωση των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, της 8ης Ιουλίου 2016, σχετικά με την κοινή δέσμη προτάσεων που εγκρίθηκαν από τα Συμβούλια του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στις 6 Δεκεμβρίου 2016 και στις 5 Δεκεμβρίου 2017 και την έκθεση προόδου ως προς την εφαρμογή τους, της 14ης Ιουνίου και της 5ης Δεκεμβρίου 2017,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 22ας Νοεμβρίου 2012 σχετικά με την ασφάλεια και την άμυνα στον κυβερνοχώρο[3],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 22ας Νοεμβρίου 2016 σχετικά με την Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση[4],

–  έχοντας υπόψη την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13 Σεπτεμβρίου 2017, σχετικά με τον ENISA, τον «οργανισμό της ΕΕ για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο», και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 526/2013, καθώς και σχετικά με την πιστοποίηση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο στον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών («πράξη για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο»), που υπέβαλε η Επιτροπή,

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Δεκεμβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΚΕΠΠΑ)[5],

–  έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Νοεμβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΚΠΑΑ)[6],

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (A8-0189/2018),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κυβερνοπροκλήσεις και οι υβριδικές προκλήσεις, οι απειλές και οι επιθέσεις αποτελούν σοβαρή απειλή για την ασφάλεια, την άμυνα, τη σταθερότητα και την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, των κρατών μελών της και των πολιτών της· λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβερνοάμυνα ενέχει σαφώς τόσο στρατιωτική όσο και μη στρατιωτική διάσταση·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη η ΕΕ και τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν μια άνευ προηγουμένου απειλή με τη μορφή πολιτικά υποκινούμενων κρατικά υποστηριζόμενων κυβερνοεπιθέσεων, καθώς και κυβερνοεγκλημάτων και κυβερνοτρομοκρατίας·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κυβερνοχώρος αναγνωρίζεται ευρέως από τους στρατιωτικούς ως ο πέμπτος επιχειρησιακός τομέας που επιτρέπει την ανάπτυξη ικανοτήτων κυβερνοάμυνας· λαμβάνοντας υπόψη ότι διεξάγονται συζητήσεις για το αν θα αναγνωριστεί ο κυβερνοχώρος ως ο πέμπτος τομέας πολέμου·

Δ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρήτρα αμοιβαίας άμυνας, άρθρο 42 παράγραφος 7 της ΣΕΕ, προβλέπει αμοιβαία υποχρέωση παροχής βοήθειας και συνδρομής με όλα τα μέσα εξουσίας σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης σε έδαφος κράτους μέλους· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό δεν επηρεάζει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρήτρα αλληλεγγύης, άρθρο 222 της ΣΛΕΕ, συμπληρώνει τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας, προβλέποντας ότι οι χώρες της ΕΕ υποχρεούνται να ενεργούν από κοινού όταν μια χώρα της ΕΕ αποτελεί θύμα τρομοκρατικής επίθεσης ή φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρήτρα αλληλεγγύης συνεπάγεται τη χρήση τόσο πολιτικών όσο και στρατιωτικών δομών·

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, αν και η κυβερνοάμυνα εξακολουθεί να αποτελεί πρωταρχική αρμοδιότητα των κρατών μελών, η ΕΕ έχει να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο προκειμένου να παρασχεθεί μια πλατφόρμα ευρωπαϊκής συνεργασίας και να διασφαλιστεί ότι οι νέες αυτές προσπάθειες θα συντονίζονται στενά εξαρχής σε διεθνές επίπεδο και εντός της διατλαντικής αρχιτεκτονικής ασφαλείας, ώστε να αποφευχθούν τα κενά και οι ανεπάρκειες που χαρακτηρίζουν πολλές παραδοσιακές αμυντικές προσπάθειες· λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα πέρα από την ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισμού μας· λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να διασφαλιστεί η αποτελεσματική πρόληψη με ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να εντοπίζει, να υπερασπίζεται και να αποτρέπει· λαμβάνοντας υπόψη ότι απαιτείται μια αξιόπιστη κυβερνοάμυνα και κυβερνοαποτροπή για να επιτευχθεί αποτελεσματική κυβερνοασφάλεια για την ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα κράτη που είναι λιγότερο προετοιμασμένα δεν θα γίνονται εύκολοι στόχοι κυβερνοεπιθέσεων, και ότι θα πρέπει να αναπτυχθεί μια ουσιαστική κυβερνοάμυνα ως αναπόσπαστο μέρος της ΚΠΑΑ και της ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση μόνιμης έλλειψης ειδικών υψηλής ειδίκευσης στον τομέα της κυβερνοάμυνας· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο στενός συντονισμός για την προστασία των ενόπλων δυνάμεων από τις κυβερνοεπιθέσεις αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανάπτυξης αποτελεσματικής ΚΠΑΑ·

ΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ υπόκεινται συχνά σε κυβερνοεπιθέσεις που πραγματοποιούνται από εχθρικούς και επικίνδυνους κρατικούς και μη κρατικούς φορείς κατά μη στρατιωτικών ή στρατιωτικών στόχων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η τρέχουσα ευπάθεια οφείλεται κυρίως στον κατακερματισμό των ευρωπαϊκών αμυντικών στρατηγικών και δυνατοτήτων, κάτι που επιτρέπει σε υπηρεσίες πληροφοριών του εξωτερικού να εκμεταλλεύονται επανειλημμένα τα ευάλωτα από πλευράς ασφάλειας σημεία των πληροφορικών συστημάτων και δικτύων που έχουν ουσιώδη σημασία για την ασφάλεια της Ευρώπης· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κυβερνήσεις των κρατών μελών έχουν παραλείψει συχνά να ενημερώσουν εγκαίρως τους συμφεροντούχους ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα τρωτά σημεία στα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εν λόγω επιθέσεις απαιτούν επείγουσες ενισχύσεις και την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών επιθετικών και αμυντικών ικανοτήτων σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, προκειμένου να αποφευχθούν ενδεχόμενες διασυνοριακές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις των κυβερνοσυμβάντων·

Ζ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα όρια μεταξύ αστικής και στρατιωτικής αλληλεξάρτησης καθίστανται ασαφή στον κυβερνοχώρο·

Η.  εκτιμώντας ότι μεγάλος αριθμός κυβερνοσυμβάντων καθίστανται δυνατά λόγω της έλλειψης ευελιξίας και ανθεκτικότητας των ιδιωτικών και δημόσιων υποδομών δικτύων, της ανεπαρκούς προστασίας ή ασφάλειας των βάσεων δεδομένων και εξαιτίας άλλων μειονεκτημάτων των ζωτικής σημασίας υποδομών πληροφοριών· εκτιμώντας ότι λίγα μόνο κράτη μέλη αναλαμβάνουν την ευθύνη για την προστασία των δικτύων και των συστημάτων πληροφοριών τους, καθώς και των συναφών δεδομένων, στο πλαίσιο του αντίστοιχου καθήκοντος επιμέλειάς τους, πράγμα που εξηγεί τη συνολική έλλειψη επενδύσεων σε κατάρτιση και σε υπερσύγχρονη τεχνολογία ασφαλείας, και την έλλειψη χάραξης κατάλληλων κατευθυντήριων γραμμών·

Θ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δικαιώματα προστασίας της ιδιωτικότητας και των δεδομένων κατοχυρώνονται στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και στο άρθρο 16 της ΣΛΕΕ και διέπονται από τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας των των Δεδομένων της ΕΕ, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 25 Μαΐου 2018·

Ι.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ενεργός και αποτελεσματική κυβερνοπολιτική είναι αυτή που είναι ικανή να αποτρέπει τους εχθρούς, και παράλληλα να διαταράσσει τις δυνατότητές τους και να προλαμβάνει και να υποβαθμίζει την ικανότητά τους για επίθεση·

ΙΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλές τρομοκρατικές ομάδες και οργανώσεις χρησιμοποιούν τον κυβερνοχώρο ως εργαλείο χαμηλού κόστους για στρατολόγηση, ριζοσπαστικοποίηση και διάδοση τρομοκρατικής προπαγάνδας· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τρομοκρατικές ομάδες, οι μη κρατικοί φορείς και τα διακρατικά εγκληματικά δίκτυα χρησιμοποιούν επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο για την ανώνυμη άντληση κεφαλαίων, τη συλλογή πληροφοριών και την ανάπτυξη όπλων στον κυβερνοχώρο για να διεξάγουν εκστρατείες στον κυβερνοχώρο, να διαταράξουν, να βλάψουν ή να καταστρέψουν κρίσιμες υποδομές, να επιτεθούν σε οικονομικά συστήματα και να ασκήσουν άλλες παράνομες δραστηριότητες που έχουν επιπτώσεις για την ασφάλεια των ευρωπαίων πολιτών·

ΙΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβερνοαποτροπή και η κυβερνοάμυνα των ενόπλων δυνάμεων και των κρίσιμων υποδομών της Ευρώπης έχουν καταστεί κρίσιμο ζήτημα σε συζητήσεις για τον εκσυγχρονισμό της άμυνας, τις κοινές αμυντικές προσπάθειες της Ευρώπης, τη μελλοντική ανάπτυξη των ενόπλων δυνάμεων και των επιχειρήσεών τους και τη στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης·

ΙΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετά κράτη μέλη έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στη δημιουργία στελεχωμένων κυβερνοεπιτελείων προκειμένου να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες προκλήσεις και να βελτιώσουν την κυβερνοανθεκτικότητά τους, αλλά ότι πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα, δεδομένου ότι είναι ολοένα και πιο δύσκολη η απόκρουση κυβερνοεπιθέσεων σε επίπεδο κράτους μέλους· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κυβερνοεπιτελεία εντολών των αντίστοιχων κρατών μελών διαφέρουν μεταξύ τους όσον αφορά τις επιθετικές και αμυντικές εντολές τους· λαμβάνοντας υπόψη ότι άλλες δομές κυβερνοάμυνας ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των κρατών μελών και συχνά παραμένουν κατακερματισμένες· λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβερνοάμυνα και η κυβερνοαποτροπή είναι δραστηριότητες που μπορούν να υλοποιηθούν καλύτερα από κοινού σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε συνεργασία με τους εταίρους και τους συμμάχους μας, δεδομένου ότι το επιχειρησιακό πεδίο τους δεν αναγνωρίζει ούτε εθνικά ούτε οργανωτικά σύνορα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η στρατιωτική και μη στρατιωτική κυβερνοασφάλεια συνδέονται στενά μεταξύ τους, και ότι ως εκ τούτου απαιτείται μεγαλύτερη συνέργεια μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν σημαντική πείρα στον τομέα αυτό, κάτι που εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τη διακυβέρνηση και την ασφάλεια, καθώς και σχετικά με την ικανότητα των κρατών να υπερασπίζονται τους πολίτες τους·

ΙΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να ενισχυθούν οι δυνατότητες της ΕΕ στον τομέα της κυβερνοάμυνας λόγω της έλλειψης έγκαιρης αντίδρασης στο μεταβαλλόμενο τοπίο της κυβερνοασφάλειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ταχύτητα αντίδρασης και το κατάλληλο επίπεδο ετοιμότητας αποτελούν βασικά στοιχεία για τη διασφάλιση της ασφάλειας στον τομέα αυτό·

ΙΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τόσο η μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (PESCO) όσο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (ΕΤΑ) είναι νέες πρωτοβουλίες με τις απαραίτητες δυνατότητες για να αναπτυχθεί ένα οικοσύστημα που μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες στις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις και για να διευκολυνθούν τα συνεργατικά έργα στον τομέα της κυβερνοάμυνας, που θα συνεισφέρουν αμφότερες στη διαμόρφωση του ρυθμιστικού και θεσμικού πλαισίου·

ΙΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην PESCO έχουν δεσμευθεί να διασφαλίζουν ότι οι προσπάθειες συνεργασίας στον τομέα της κυβερνοάμυνας – όπως η ανταλλαγή πληροφοριών, η κατάρτιση και η επιχειρησιακή υποστήριξη – θα συνεχίσουν να αυξάνονται·

ΙΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι από τα 17 έργα που έχουν επιλεγεί για την PESCO, δύο έργα ανήκουν στον τομέα της κυβερνοάμυνας·

ΙΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΕΤΑ πρέπει να υποστηρίξει την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα και καινοτομικότητα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, με επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες και κυβερνοτεχνολογίες, καθώς και για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης έξυπνων λύσεων μέσω της παροχής ευκαιριών στις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις να συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή·

ΙΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΕΟΑ δρομολόγησε σειρά έργων για να καλυφθεί η ανάγκη των κρατών μελών να αναπτύξουν τις δυνατότητες κυβερνοάμυνάς τους, συμπεριλαμβανομένων έργων για την εκπαίδευση και την κατάρτιση όπως η πλατφόρμα συντονισμού της εκπαίδευσης και των ασκήσεων για την κυβερνοάμυνα (CD TEXP), κατάρτιση για την κυβερνοάμυνα & ασκήσεις Πλατφόρμας Συντονισμού (CD Texp), η εκ μέρους του ιδιωτικού τομέα στήριξη της συγκέντρωσης της ζήτησης για την εκπαίδευση και τις ασκήσεις για την κυβερνοάμυνα (DePoCyTE) και το έργο Cyber Ranges·

Κ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν άλλα εν εξελίξει έργα της ΕΕ σχετικά με την καταστασιακή επίγνωση, την ανίχνευση κακόβουλου λογισμικού και την ανταλλαγή πληροφοριών (η Πλατφόρμα Ανταλλαγής Πληροφοριών για το Κακόβουλο Λογισμικό (MISP) και το Πολυπρακτορικό Σύστημα για την προηγμένη συνεχή ανίχνευση απειλών (MASFAD))·

ΚΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ανάγκες οικοδόμησης δυνατοτήτων και κατάρτισης στον τομέα της κυβερνοάμυνας είναι σημαντικές και αυξανόμενες και επιτυγχάνονται πιο αποτελεσματικά μέσω της συνεργασίας σε επίπεδα ΕΕ και ΝΑΤΟ·

ΚΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αποστολές και οι επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ, όπως όλες οι σύγχρονες οργανωσιακές προσπάθειες, εξαρτώνται έντονα από λειτουργικά συστήματα ΤΠ· λαμβάνοντας υπόψη ότι κυβερνοαπειλές στις αποστολές και τις επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ μπορεί να υφίστανται σε διάφορα επίπεδα, από το τακτικό επίπεδο (αποστολή και επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ) και το επιχειρησιακό επίπεδο (δίκτυα ΕΕ) έως το ευρύτερο επίπεδο της παγκόσμιας υποδομής πληροφορικής·

ΚΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι στα συστήματα διοίκησης και ελέγχου, η ανταλλαγή πληροφοριών και η εφοδιαστική βασίζονται σε διαβαθμισμένες και μη διαβαθμισμένες υποδομές ΤΠ, ιδίως σε επίπεδο τακτικής και σε επιχειρησιακό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εν λόγω συστήματα αποτελούν ελκυστικούς στόχους για δόλιους φορείς που επιδιώκουν να επιτεθούν σε αποστολές· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κυβερνοεπιθέσεις μπορεί να έχουν καίριες επιπτώσεις στις υποδομές στην Ευρωπαϊκή Ένωση· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κυβερνοεπιθέσεις εναντίον, ιδίως, των ενεργειακών υποδομών της ΕΕ θα είχαν σοβαρές συνέπειες, και ότι, ως εκ τούτου, επιβάλλεται να προληφθούν·

ΚΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι γνωστό ότι η κυβερνοάμυνα αποτελεί σημαντικό ζήτημα σε όλα τα στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού για αποστολές και επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ, ότι απαιτεί συνεχή παρακολούθηση και ότι πρέπει να διατίθενται επαρκείς ικανότητες για να ενσωματωθεί πλήρως στον σχεδιασμό αποστολών και να παρέχεται συνεχώς η απαραίτητη καίρια υποστήριξη·

ΚΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΑΑΑ) είναι ο μοναδικός ευρωπαϊκός φορέας κατάρτισης για τις δομές, τις αποστολές και τις επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τον τρέχοντα σχεδιασμό, ο ρόλος της στη συγκέντρωση των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών ικανοτήτων στον κυβερνοχώρο πρέπει να αυξηθεί αισθητά·

ΚΣΤ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η δήλωση της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία το 2016 αναγνώρισε τον κυβερνοχώρο ως τομέα δραστηριοτήτων στον οποίο το ΝΑΤΟ πρέπει να υπερασπιστεί τον εαυτό του τόσο αποτελεσματικά όσο και στον αέρα, στην ξηρά και στη θάλασσα·

ΚΖ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ έχουν συμβάλει στη βελτίωση των ικανοτήτων κυβερνοάμυνας των κρατών μελών, μέσω έργων έρευνας διπλής χρήσης, τα οποία συντονίζονται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (ΕΟΑ) και το ΝΑΤΟ, και με τη βελτίωση της κυβερνοανθεκτικότητας των κρατών μελών μέσω της στήριξης που παρέχεται από τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA)·

ΚΗ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι, το 2014, το ΝΑΤΟ ενέταξε τις επιχειρήσεις κυβερνοασφάλειας στο πλαίσιο της συλλογικής του άμυνας και ότι, το 2016, αναγνώρισε ότι ο κυβερνοχώρος αποτελεί κι αυτός επιχειρησιακό πεδίο, όπως η ξηρά, ο αέρας και η θάλασσα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι αλληλοσυμπληρούμενοι εταίροι για τη δημιουργία ικανοτήτων κυβερνοανθεκτικότητας και κυβερνοάμυνας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβερνοασφάλεια και η κυβερνοάμυνα είναι ήδη ένας από τους ισχυρότερους πυλώνες της συνεργασίας μεταξύ των δύο, και κρίσιμος τομέας στον οποίο και οι δύο έχουν μοναδικές ικανότητες· λαμβάνοντας υπόψη ότι στην κοινή δήλωση ΕΕ-ΝΑΤΟ της 8 Ιουλίου 2016, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ συμφώνησαν σε ένα ευρύ θεματολόγιο συνεργασίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι τέσσερις από τις 42 προτάσεις στενότερης συνεργασίας αφορούν την κυβερνοασφάλεια και την κυβερνοάμυνα, ενώ άλλες προτάσεις έχουν στόχο την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών με την ευρύτερη έννοια· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό συμπληρώθηκε με μια νέα πρόταση για την κυβερνοασφάλεια και την κυβερνοάμυνα που παρουσιάστηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017·

ΚΘ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ομάδα Κυβερνητικών Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για την Ασφάλεια των Πληροφοριών (UNGGE) έχει ολοκληρώσει τον τελευταίο γύρο διαβουλεύσεών της· λαμβάνοντας υπόψη ότι παρόλο που δεν μπόρεσε να συντάξει συναινετική έκθεση το 2017, ισχύουν οι συμφωνίες του 2015 και του 2013, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης ότι το υφιστάμενο διεθνές δίκαιο, και ιδίως ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, ισχύει και είναι ουσιώδες για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας καθώς και για προώθηση ενός ανοικτού, ασφαλούς και ειρηνικού και προσιτού περιβάλλοντος ΤΠΕ·

Λ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρόσφατα δρομολογημένο πλαίσιο για μια κοινή ενωσιακή διπλωματική απάντηση σε κακόβουλες κυβερνοδραστηριότητες, η εργαλειοθήκη της κυβερνοδιπλωματίας της ΕΕ – με στόχο την ανάπτυξη της ικανοτήτων της ΕΕ και των κρατών μελών, προκειμένου να επηρεάζουν τη συμπεριφορά των δυνητικών δραστών – προβλέπει τη χρήση αναλογικών μέτρων στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ, συμπεριλαμβανομένων περιοριστικών μέτρων·

ΛΑ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι διάφοροι κρατικοί παράγοντες -η Ρωσία, η Κίνα και η Βόρειος Κορέα, μεταξύ άλλων- αλλά και μη κρατικοί παράγοντες (συμπεριλαμβανομένων ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος) που εμπνέονται, προσλαμβάνονται ή στηρίζονται από κράτη, υπηρεσίες ασφαλείας ή ιδιωτικές εταιρείες, έχουν συμμετάσχει σε κακόβουλες κυβερνοδραστηριότητες επιδιώκοντας πολιτικούς και οικονομικούς στόχους ή στόχους ασφάλειας που περιλαμβάνουν επιθέσεις κατά υποδομών ζωτικής σημασίας, κυβερνοκατασκοπεία και τις δραστηριότητες μαζικής παρακολούθησης των πολιτών της ΕΕ, βοήθεια σε εκστρατείες παραπληροφόρησης και διανομή κακόβουλου λογισμικού (WannaCry και NotPetya κ.λπ.), περιορισμό της πρόσβασης στο διαδίκτυο και της λειτουργίας των συστημάτων ΤΠ· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δραστηριότητες αυτές αγνοούν και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα θεμελιώδη δικαιώματα της Ένωσης, θέτοντας σε κίνδυνο τη δημοκρατία, την ασφάλεια, τη δημόσια τάξη και για τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, και ότι ως εκ τούτου θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια κοινή αντιμετώπιση εκ μέρους της ΕΕ, όπως χρήση του πλαισίου για μια κοινή διπλωματική απάντηση της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης περιοριστικών μέτρων που προβλέπονται για την εργαλειοθήκη της κυβερνοδιπλωματίας της ΕΕ, όπως είναι, στην περίπτωση των ιδιωτικών εταιρειών, τα πρόστιμα και η περιορισμένη πρόσβαση στην εσωτερική αγορά·

ΛΒ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τέτοιες επιθέσεις μεγάλης κλίμακας κατά υποδομών ΤΠΕ έχουν γίνει αρκετές φορές στο παρελθόν, μεταξύ άλλων στην Εσθονία το 2007, στη Γεωργία το 2008 και, αυτή την περίοδο σχεδόν σε καθημερινή βάση, στην Ουκρανία· λαμβάνοντας υπόψη ότι ικανότητες κυβερνοεπίθεσης χρησιμοποιούνται επίσης κατά των κρατών μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σε άνευ προηγουμένου κλίμακα·

ΛΓ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τεχνολογίες κυβερνοασφάλειας, που αφορούν τόσο τον στρατιωτικό όσο και τον μη στρατιωτικό τομέα, είναι τεχνολογίες «διπλής χρήσης» που προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών παραγόντων σε διάφορους τομείς, όπως για παράδειγμα εργαλεία κρυπτογράφησης, ασφάλειας και διαχείρισης ευπάθειας, καθώς και συστήματα ανίχνευσης και πρόληψης εισβολών·

ΛΔ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη κυβερνοτεχνολογιών κατά τα επόμενα έτη θα επηρεάσει νέους τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το διαδίκτυο των πραγμάτων, η ρομποτική και οι κινητές συσκευές, στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν επίσης να έχουν συνέπειες από πλευράς ασφάλειας στον τομέα της άμυνας·

ΛΕ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κυβερνοεπιτελεία που έχουν συγκροτηθεί από πολλά κράτη μέλη μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην προστασία ζωτικών μη στρατιωτικών υποδομών και ότι η γνώση που σχετίζεται με την κυβερνοάμυνα είναι συχνά εξίσου χρήσιμη στον μη στρατιωτικό τομέα·

Ανάπτυξη ικανοτήτων για την κυβερνοάμυνα και την κυβερνοαποτροπή

1.  υπογραμμίζει ότι μια κοινή πολιτική κυβερνοάμυνας και μια ουσιαστική ικανότητα κυβερνοάμυνας θα πρέπει να αποτελούν κεντρικά στοιχεία της ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης·

2.  χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής για δέσμη μέτρων για τον κυβερνοχώρο με σκοπό την ενίσχυση της κυβερνοανθεκτικότητας, της κυβερνοαποτροπής και της κυβερνοάμυνας της ΕΕ·

3.  υπενθυμίζει ότι η κυβερνοάμυνα έχει τόσο στρατιωτική όσο και μη στρατιωτική διάσταση και ότι αυτό απαιτεί ολοκληρωμένη πολιτική προσέγγιση και στενή συνεργασία μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών συμφεροντούχων·

4.  ζητεί συνεκτική ανάπτυξη κυβερνοϊκανοτήτων σε όλα τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ καθώς και στα κράτη μέλη και να παρασχεθούν οι αναγκαίες πολιτικές και πρακτικές λύσεις για να ξεπεραστούν τα εναπομένοντα πολιτικά, νομοθετικά και οργανωτικά εμπόδια για τη συνεργασία στον τομέα κυβερνοάμυνας· θεωρεί καίριας σημασίας την τακτική και διευρυμένη ανταλλαγή απόψεων και συνεργασία μεταξύ των συμφεροντούχων του δημόσιου τομέα σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο στον τομέα της κυβερνοάμυνας·

5.  τονίζει ότι, στο πλαίσιο της αναδυόμενης ευρωπαϊκής αμυντικής ένωσης, οι ικανότητες κυβερνοάμυνας των κρατών μελών πρέπει να βρίσκονται στο προσκήνιο και, στο μέτρο του δυνατού, να ενοποιηθούν ήδη από την αρχή, προκειμένου να εξασφαλίζεται η μέγιστη αποτελεσματικότητα· καλεί, ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη να συνεργάζονται στενά για την ανάπτυξη της αντίστοιχης κυβερνοάμυνάς τους, χρησιμοποιώντας έναν σαφή χάρτη πορείας, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό σε μια διαδικασία που θα συντονίζεται από την Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας με σκοπό τον εξορθολογισμό των δομών κυβερνοάμυνας σε όλα τα κράτη μέλη, την επείγουσα εφαρμογή διαθέσιμων βραχυπρόθεσμων μέτρων και την προώθηση της ανταλλαγής εμπειρογνωμοσύνης· φρονεί ότι θα πρέπει να αναπτύξουμε ένα ευρωπαϊκό ασφαλές δίκτυο για κρίσιμες πληροφορίες και υποδομές· αναγνωρίζει ότι οι ισχυρές δυνατότητες εξακρίβωσης της προέλευσης αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο της αποτελεσματικής κυβερνοάμυνας και κυβερνοαποτροπής και ότι η αποτελεσματική πρόληψη θα απαιτήσει την ανάπτυξη σημαντικής περαιτέρω τεχνολογικής εμπειρογνωμοσύνης· παροτρύνει τα κράτη μέλη να αυξήσουν τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, ιδίως σε εμπειρογνώμονες κυβερνοϊατρoδικαστικής, προκειμένου να βελτιωθεί η εξακρίβωση της προέλευσης των κυβερνοεπιθέσεων· υπογραμμίζει ότι η συνεργασία αυτή θα πρέπει να υλοποιηθεί επίσης μέσω της ενίσχυσης του ENISA·

6.  αναγνωρίζει ότι πολλά κράτη μέλη θεωρούν ότι το να κατέχουν ίδιες ικανότητες κυβερνοάμυνας βρίσκεται στον πυρήνα της εθνικής τους στρατηγικής ασφάλειας και αποτελεί ουσιαστικό μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας· τονίζει, ωστόσο, ότι, λόγω της διασυνοριακής φύσης του κυβερνοχώρου, της κλίμακας και των γνώσεων που απαιτούνται για μια πραγματικά ολοκληρωμένες και αποτελεσματικές δυνάμεις, η διασφάλιση του στόχου της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ στον κυβερνοχώρο είναι κάτι που υπερβαίνει τις δυνατότητες των επιμέρους κρατών μελών, απαιτώντας, ως εκ τούτου, ενισχυμένη και συντονισμένη αντίδραση εκ μέρους όλων των κρατών μελών σε επίπεδο ΕΕ· σημειώνει εν προκειμένω ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της βρίσκονται υπό πίεση χρόνου όσον αφορά την ανάπτυξη των εν λόγω δυνάμεων και πρέπει να ενεργήσουν αμέσως· επισημαίνει ότι χάρη σε πρωτοβουλίες της ΕΕ όπως η ψηφιακή ενιαία αγορά, η ΕΕ είναι σε πλεονεκτική θέση για να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατηγικών κυβερνοάμυνας· υπενθυμίζει ότι η ανάπτυξη της κυβερνοάμυνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να προωθεί την ικανότητα της Ένωσης να προστατεύεται· επικροτεί εν προκειμένω την προτεινόμενη μόνιμη εντολή και τον ενισχυμένο ρόλο του ENISA·

7.  καλεί τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο αυτό, να κάνουν την καλύτερη δυνατή χρήση του πλαισίου που παρέχεται από την PESCO και το ΕΤΑ και να προτείνουν έργα συνεργασίας·

8.  λαμβάνει υπό σημείωση το σημαντικό το έργο της ΕΕ και των κρατών μελών της στον τομέα της κυβερνοάμυνας· επισημαίνει ειδικότερα τα έργα του ΕΟΑ στον τομέα της κυβερνοεμβέλειας, το θεματολόγιο στρατηγικής έρευνας για την κυβερνοασφάλεια και την ανάπτυξη δεσμών επίγνωσης της κυβερνοκατάστασης για τα γενικά επιτελεία·

9.  επικροτεί τα δύο κυβερνοέργα που θα δρομολογηθούν στο πλαίσιο της PESCO, δηλαδή την Πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφοριών για την αντιμετώπιση κυβερνοαπειλών και συμβάντων και ένα έργο για τις Ομάδες ταχείας κυβερνοαντίδρασης και αμοιβαίας συνδρομής για την κυβερνοασφάλεια· υπογραμμίζει ότι τα δύο αυτά έργα εστιάζονται σε μια πολιτική κυβερνοάμυνας που βασίζεται στην ανταλλαγή πληροφοριών για τις κυβερνοαπειλές μέσω δικτυωμένης πλατφόρμας κρατών μελών και στη συγκρότηση ομάδων ταχείας κυβερνοαντίδρασης (CRRT) που θα δώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να βοηθούν το ένα το άλλο για να εξασφαλίσουν υψηλότερο επίπεδο κυβερνοανθεκτικότητας, καθώς και να ανιχνεύουν, να αναγνωρίζουν και να μετριάζουν συλλογικά τις κυβερνοαπειλές· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να στηρίξουν το έργο της PESCO για τις CRRT και για την αμοιβαία συνδρομή στην κυβερνοασφάλεια, δημιουργώντας μια ευρωπαϊκή CRRT επιφορτισμένη με τον συντονισμό, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση συλλογικών κυβερνοαπειλών προς υποστήριξη των προσπαθειών των συμμετεχόντων κρατών μελών·

10.  παρατηρεί ότι η ενωσιακή ικανότητα ανάπτυξης έργων κυβερνοάμυνας βασίζεται στην άριστη γνώση των τεχνολογιών, των εξοπλισμών, των υπηρεσιών, των δεδομένων και της επεξεργασίας δεδομένων και απαιτεί την αξιοποίηση μιας βάσης έμπιστων συμφεροντούχων του κλάδου·

11.  υπενθυμίζει ότι ένας στόχος της προσπάθειας για βελτίωση της ομοιογένειας των συστημάτων διοίκησης είναι να εξασφαλιστεί ότι οι διαθέσιμοι πόροι διοίκησης είναι διαλειτουργικοί με εκείνους των μη κρατών μελών χωρών του ΝΑΤΟ, και με εκείνους των περιστασιακών εταίρων και να εξασφαλιστεί ομαλή ανταλλαγή πληροφοριών ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων και να παραμένουν οι πληροφορίες υπό έλεγχο σε πλαίσιο απαλλαγμένο από κυβερνοκινδύνους·

12.  συνιστά να διερευνηθούν τρόποι για τη συμπλήρωση των έργων έξυπνης άμυνας του ΝΑΤΟ (π.χ. ανάπτυξη πολυεθνικών δυνατοτήτων κυβερνοάμυνας, πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφοριών σε θέματα κακόβουλου λογισμικού (MISP) και πολυεθνική εκπαίδευση και κατάρτιση στην κυβερνοάμυνα (MNCDE&T))·

13.  αναγνωρίζει τις προόδους που σημειώνονται σε τομείς όπως η νανοτεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη, τα μαζικά δεδομένα, τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και η προηγμένη ρομποτική· παροτρύνει τα κράτη μέλη και την ΕΕ να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στην πιθανή εκμετάλλευση των εν λόγω περιοχών από εχθρικούς κρατικούς παράγοντες και από ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος· ζητεί την ανάπτυξη κατάρτισης και δυνατοτήτων που να αποβλέπουν στην προστασία από την εμφάνιση περίπλοκων εγκληματικών σχεδίων, όπως οι πολύπλοκες απάτες ταυτότητας και η παραποίηση αγαθών·

14.  υπογραμμίζει την ανάγκη μεγαλύτερης ορολογικής σαφήνειας σχετικά με την κυβερνοασφάλεια, καθώς και εμπεριστατωμένης και ολοκληρωμένης προσέγγισης και κοινών προσπαθειών για την αντιμετώπιση κυβερνοαπειλών και υβριδικών απειλών, την ανίχνευση και την εξάλειψη εξτρεμιστικών και εγκληματικών καταφυγίων στο διαδίκτυο μέσω της ενίσχυσης και της αύξησης της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ της ΕΕ και οργανισμών της ΕΕ όπως η Ευρωπόλ, η Eurojust, ο ΕΟΑ και ο ENISA·

15.  υπογραμμίζει τον αυξανόμενο ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης τόσο στα κυβερνοαδικήματα όσο και στην κυβερνοάμυνα· καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή σε αυτόν τον τομέα, τόσο κατά την έρευνα όσο και κατά την πρακτική ανάπτυξη των δυνατοτήτων κυβερνοάμυνάς τους·

16.  τονίζει με έμφαση ότι με την ανάπτυξη μη επανδρωμένων οχημάτων αέρος, οπλισμένων ή μη, θα πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για τη μείωση των πιθανών κυβερνοευπαθειών τους·

Η κυβερνοάμυνα των αποστολών και επιχειρήσεων της ΚΠΑΑ

17.  υπογραμμίζει ότι η κυβερνοάμυνα πρέπει να θεωρηθεί επιχειρησιακό καθήκον για τις αποστολές και επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ και πρέπει να ενσωματώνεται σε όλες τις διαδικασίες σχεδιασμού της ΚΠΑΑ, ώστε να διασφαλίζεται συνεχώς η κυβερνοασφάλεια σε όλη τη διάρκεια του σχεδιασμού, μειώνοντας έτσι τα κενά κυβερνοευπάθειας·

18.  αναγνωρίζει ότι ο σχεδιασμός μιας επιτυχούς αποστολής ή επιχείρησης στο πλαίσιο της ΚΠΑΑ απαιτεί σημαντική εμπειρογνωμοσύνη στον τομέα της κυβερνοάμυνας καθώς και ασφαλείς υποδομές και δίκτυα, τόσο σε επιχειρησιακό επιτελείο όσο και στο πλαίσιο της αποστολής, ώστε να γίνεται διεξοδική εκτίμηση των απειλών και να παρέχεται επαρκής προστασία στον τομέα· καλεί την ΕΥΕΔ και τα κράτη μέλη που παρέχουν στρατηγεία για επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ, να ενισχύσουν την εμπειρογνωμοσύνη τους στον τομέα της εμπειρογνωμοσύνης κυβερνοάμυνας που παρέχεται στις αποστολές και επιχειρήσεις της ΕΕ· σημειώνει ότι υπάρχει ένα όριο ως προς το πόσο καλά μπορεί να προετοιμαστεί η οποιαδήποτε αποστολή ΚΠΑΑ ώστε να προστατευθεί από κυβερνοεπιθέσεις·

19.  τονίζει ότι ο προγραμματισμός κάθε αποστολής και επιχείρησης της ΚΠΑΑ πρέπει να συνοδεύεται από διεξοδική αξιολόγηση του τοπίου των κυβερνοαπειλών· επισημαίνει ότι η ταξινόμηση απειλών που καταρτίστηκε από τον ENISA παρέχει κατάλληλο υπόδειγμα για μια τέτοια αξιολόγηση· συνιστά τη δημιουργία ικανότητας αξιολόγησης της κυβερνοανθεκτικότητας για τα επιτελεία της ΚΠΑΑ·

20.  αναγνωρίζει, ειδικότερα, τη σημασία της διατήρησης του κυβερνοαποτυπώματος και των επιφανειών επίθεσης των αποστολών και επιχειρήσεων ΚΠΑΑ στο ελάχιστο αναγκαίο· παροτρύνει τους ενδιαφερόμενους φορείς να λάβουν υπόψη το γεγονός αυτό από την έναρξη της διαδικασίας σχεδιασμού·

21.   αναγνωρίζει την ανάλυση των αναγκών κατάρτισης του ΕΟΑ, η οποία ανέδειξε σημαντικές ελλείψεις δεξιοτήτων και ικανοτήτων κυβερνοάμυνας μεταξύ των υπευθύνων για τη λήψη αποφάσεων, όχι μόνο στα κράτη μέλη, και χαιρετίζει τις πρωτοβουλίες του ΕΟΑ για τα εκπαιδευτικά προγράμματα βασικών υπευθύνων λήψης αποφάσεων στα κράτη μέλη για τη στήριξη του προγραμματισμού των αποστολών και των επιχειρήσεων της ΚΠΑΑ·

Εκπαίδευση και κατάρτιση σε θέματα κυβερνοάμυνας

22.  επισημαίνει ότι η εξορθολογισμένη εκπαίδευση και κατάρτιση της ΕΕ στον τομέα της κυβερνοάμυνας θα μείωνε σημαντικά τις απειλές και καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη συνεργασία τους στον τομέα της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και των ασκήσεων·

23.  υποστηρίζει σθεναρά την πρωτοβουλία για το Στρατιωτικό Πρόγραμμα Εrasmus και άλλες πρωτοβουλίες κοινής κατάρτισης και ανταλλαγών που αποσκοπούν στην ενίσχυση της διαλειτουργικότητας των ενόπλων δυνάμεων των κρατών μελών μέσω της αυξημένης ανταλλαγής νέων αξιωματικών, λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαλειτουργικότητα αυτή είναι απαραίτητη μεταξύ όλων των κρατών μελών και των συμμάχων του ΝΑΤΟ· πιστεύει, ωστόσο, ότι οι ανταλλαγές κατάρτισης και εκπαίδευσης στον τομέα της κυβερνοάμυνας πρέπει να υπερβούν αυτή την πρωτοβουλία και να περιλαμβάνουν στρατιωτικό προσωπικό από όλες τις ηλικίες και όλους τους βαθμούς καθώς και σπουδαστές από όλα τα ακαδημαϊκά ιδρύματα με εκπαιδευτικά προγράμματα για την κυβερνοασφάλεια·

24.  τονίζει ότι υπάρχει ανάγκη για περισσότερους εμπειρογνώμονες στον τομέα της κυβερνοάμυνας· καλεί τα κράτη μέλη να διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και των στρατιωτικών ακαδημιών για τη γεφύρωση αυτού του χάσματος με σκοπό τη δημιουργία περισσότερων δυνατοτήτων στον τομέα της κυβερνοάμυνας, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, και να διαθέσουν περισσότερους πόρους για εξειδικευμένη επιχειρησιακή εκπαίδευση στον κυβερνοχώρο, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης· καλεί τις στρατιωτικές ακαδημίες να ενσωματώσουν στα προγράμματα σπουδών τους την εκπαίδευση στην κυβερνοάμυνα, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αύξηση της δεξαμενής κυβερνοταλέντων που είναι διαθέσιμα για τις ανάγκες των αποστολών ΚΠΑΑ·

25.  καλεί όλα τα κράτη μέλη να ενημερώνουν επαρκώς και προληπτικά, να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και να παρέχουν συμβουλές στις εταιρείες, τα σχολεία και τους πολίτες σχετικά με την κυβερνοασφάλεια και τις κυριότερες ψηφιακές απειλές· χαιρετίζει εν προκειμένω τους κυβερνοδηγούς ως εργαλείο για την καθοδήγηση των πολιτών και των οργανισμών για καλύτερη στρατηγική στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, για την ενίσχυση των γνώσεων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας και για τη βελτίωση της κυβερνοανθεκτικότητας σε όλους τους τομείς·

26.  επισημαίνει ότι, δεδομένης της ανάγκης για περισσότερο εξειδικευμένο προσωπικό, το επίκεντρο των κρατών μελών δεν θα πρέπει να είναι μόνο η στρατολόγηση ικανού προσωπικού ενόπλων δυνάμεων, αλλά και η διατήρηση των απαραίτητων ειδικών·

27.  χαιρετίζει την εφαρμογή – από 11 κράτη μέλη (Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Εσθονία, Ελλάδα, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λετονία, Ολλανδία, Πορτογαλία και Σουηδία), του έργου Cyber Ranges Federation – του πρώτου από τα τέσσερα σχέδια κυβερνοάμυνας στο πλαίσιο του θεματολογίου συνένωσης και κοινής χρήσης του ΕΟΑ· καλεί τα υπόλοιπα κράτη μέλη να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία αυτή· καλεί τα κράτη μέλη να προωθήσουν τη μεγαλύτερη αμοιβαία προσβασιμότητα της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης στον τομέα της κυβερνοάμυνας· σημειώνει ότι θα πρέπει εν προκειμένω να εξεταστεί επίσης ο ρόλος του ENISA και η εμπειρογνωμοσύνη του·

28.  πιστεύει ότι οι εν λόγω πρωτοβουλίες θα συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης στον τομέα της κυβερνοάμυνας σε επίπεδο ΕΕ, συγκεκριμένα με τη δημιουργία ευρέος φάσματος τεχνικών πλατφορμών και τη δημιουργία κοινότητας εμπειρογνωμόνων της ΕΕ· πιστεύει ότι οι ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις μπορούν να διευρύνουν την απεύθυνσή τους παρέχοντας ολοκληρωμένη κατάρτιση για την κυβερνοάμυνα με σκοπό την προσέλκυση και διατήρηση κυβερνοταλέντων· τονίζει την ανάγκη να εντοπιστούν οι αδυναμίες στα συστήματα πληροφορικής τόσο των κρατών μελών όσο και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ· αναγνωρίζει ότι το ανθρώπινο λάθος είναι μία από τις πιο συχνά εντοπιζόμενες αδυναμίες των συστημάτων κυβερνοασφαλείας, συνεπώς ζητεί την τακτική εκπαίδευση τόσο του στρατιωτικού όσο και του πολιτικού προσωπικού των θεσμικών οργάνων της ΕΕ·

29.  καλεί τον ΕΟΑ να δρομολογήσει την πλατφόρμα συντονισμού της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και των ασκήσεων για την κυβερνοάμυνα για την υποστήριξη του έργου Cyber Ranges Federation όσο το δυνατόν συντομότερα με επίκεντρο την ενίσχυση της συνεργασίας σε εναρμονισμένες απαιτήσεις, την ενθάρρυνση της έρευνας και των τεχνολογικών καινοτομιών σχετικά με την κυβερνοάμυνα, και τη συλλογική συνδρομή των τρίτων χωρών στην οικοδόμηση των ικανοτήτων τους για τη δημιουργία ανθεκτικότητας στην κυβερνοάμυνα· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συμπληρώσουν τις πρωτοβουλίες αυτές με ένα ειδικό ευρωπαϊκό κέντρο αριστείας για την κατάρτιση στον τομέα της κυβερνοάμυνας, το οποίο θα παρέχει κατάρτιση από εμπειρογνώμονες στους πιο ελπιδοφόρους νεοσύλλεκτους, προς υποστήριξη της κυβερνοκατάρτισης των συμμετεχόντων κρατών μελών·

30.  χαιρετίζει τη συγκρότηση της πλατφόρμας εκπαίδευσης, κατάρτισης, άσκησης και αξιολόγησης στον τομέα της κυβερνοάμυνας, στο πλαίσιο της ΕΑΑΑ, με στόχο την αναβάθμιση των δυνατοτήτων κατάρτισης και εκπαίδευσης στα κράτη μέλη·

31.  ενθαρρύνει περισσότερες ανταλλαγές απόψεων για την επίγνωση της κατάστασης μέσω κυβερνοασκήσεων επί χάρτου και συντονίζοντας τις αντίστοιχες προσπάθειες ανάπτυξης ικανοτήτων με στόχο την επίτευξη μεγαλύτερης διαλειτουργικότητας και καλύτερης πρόληψης και αντίδρασης σε μελλοντικές επιθέσεις· ζητεί παρόμοια έργα να διεξάγονται με συμμάχους του ΝΑΤΟ, με τις ένοπλες δυνάμεις των κρατών μελών της ΕΕ και άλλων εταίρων με μεγάλη πείρα στον τομέα της καταπολέμησης κυβερνοεπιθέσεων, προκειμένου να αναπτυχθούν επιχειρησιακή ετοιμότητα, κοινές διαδικασίες και πρότυπα για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση διαφόρων κυβερνοαπειλών· επικροτεί εν προκειμένω τη συμμετοχή της ΕΕ σε κυβερνοασκήσεις, όπως η Άσκηση για την επίθεση και την άμυνα στον κυβερνοχώρο (CODE)·

32.  υπενθυμίζει ότι η κυβερνοανθεκτικότητα απαιτεί άψογη κυβερνοϋγιεινή· καλεί όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να διεξάγουν τακτικά προγράμματα κατάρτισης στον τομέα της κυβερνοϋγιεινής για όλα τα μέλη του προσωπικού τους·

33.  συνιστά να αυξηθεί η ανταλλαγή εμπειριών και διδαγμάτων μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων, των αστυνομικών δυνάμεων και άλλων κρατικών φορέων των κρατών μελών που δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση των κυβερνοαπειλών·

Συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ για την άμυνα στον κυβερνοχώρο

34.  επαναλαμβάνει ότι, με βάση τις κοινές τους αξίες και τα στρατηγικά συμφέροντα, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ έχουν ιδιαίτερη υποχρέωση και δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες προκλήσεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας και κυβερνοάμυνας αποτελεσματικότερα και σε στενή συνεργασία, αναζητώντας πιθανή συμπληρωματικότητα, αποφεύγοντας τις επικαλύψεις και αναγνωρίζοντας τις αντίστοιχες ευθύνες τους·

35.  καλεί το Συμβούλιο να εξετάσει, σε συνεργασία με άλλα σχετικά θεσμικά όργανα και δομές της ΕΕ, τρόπους για την παροχή υποστήριξης σε επίπεδο Ένωσης, όσο το δυνατόν νωρίτερα, για την ενσωμάτωση του κυβερνοχώρου στη στρατιωτική θεωρία των κρατών μελών, με εναρμονισμένο τρόπο και σε στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ·

36.  ζητεί την εφαρμογή των μέτρων που έχουν ήδη συμφωνηθεί· ζητεί να προσδιοριστούν νέες πρωτοβουλίες για την περαιτέρω συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις δυνατότητες συνεργασίας στο πλαίσιο του Συνεργατικού Κέντρου Αριστείας για την Κυβερνοάμυνα του ΝΑΤΟ (CCD COE) και της Ακαδημίας Επικοινωνιών και Πληροφοριών του ΝΑΤΟ (NCI), με στόχο την αύξηση των δυνατοτήτων κατάρτισης στην κυβερνοάμυνα στον τομέα της πληροφορικής και των κυβερνοσυστημάτων, όσον αφορά τόσο το λογισμικό όσο και το υλικό· σημειώνει ότι αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει διάλογο με το ΝΑΤΟ σχετικά με το ενδεχόμενο να προσχωρήσει η ΕΕ στο CCD COE, με στόχο την αύξηση της συμπληρωματικότητας και συνεργασίας· εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόσφατη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών· προτρέπει όλα τα αρμόδια θεσμικά όργανα και τους συμμάχους να συναντώνται τακτικά για να συζητούν τις δραστηριότητές τους, προκειμένου να αποφεύγονται αλληλεπικαλύψεις και να ενθαρρυνθεί μια συντονισμένη προσέγγιση για την κυβερνοάμυνα· πιστεύει ότι είναι ζωτικής σημασίας να τονωθεί, στη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με κυβερνοαπειλές μεταξύ των κρατών μελών και με το ΝΑΤΟ·

37.  είναι πεπεισμένο ότι η αυξημένη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ είναι σημαντική και χρήσιμη στον τομέα της κυβερνοάμυνας για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αποτροπή κυβερνοεπιθέσεων· καλεί, επομένως, αμφότερους τους οργανισμούς να αυξήσουν την επιχειρησιακή συνεργασία και τον συντονισμό τους και να επεκτείνουν τις κοινές τους προσπάθειες για ανάπτυξη ικανοτήτων, ιδίως με τη μορφή κοινών ασκήσεων και κατάρτισης για το πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό στον τομέα της κυβερνοάμυνας και μέσω της συμμετοχής της ΕΕ στα έργα ευφυούς άμυνας του ΝΑΤΟ· θεωρεί ζωτικής σημασίας να ενισχύσουν η ΕΕ και το ΝΑΤΟ την ανταλλαγή πληροφοριών προκειμένου να καταστεί δυνατή η επίσημη επισήμανση της προέλευσης των κυβερνοεπιθέσεων και συνακόλουθα η επιβολή περιοριστικών κυρώσεων στους υπευθύνους· προτρέπει αμφότερους τους οργανισμούς να συνεργαστούν στενότερα και σχετικά με τις κυβερνοπτυχές της διαχείρισης κρίσεων·

38.  επικροτεί την ανταλλαγή ιδεών για την ενσωμάτωση των απαιτήσεων και των προτύπων της κυβερνοάμυνας στον προγραμματισμό και τη διεξαγωγή αποστολών και επιχειρήσεων, προκειμένου να προωθηθεί η διαλειτουργικότητα, και εκφράζει την ελπίδα ότι αυτό θα ακολουθηθεί από περισσότερη επιχειρησιακή συνεργασία για την εξασφάλιση της κυβερνοαμυντικής διάστασης των αντίστοιχων αποστολών και του συγχρονισμού των επιχειρησιακών προσεγγίσεων·

39.  επικροτεί τη ρύθμιση μεταξύ της ομάδας της ΕΕ για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών στην πληροφορική (CERT-EE) και της υπηρεσίας αντιμετώπισης συμβάντων ηλεκτρονικών υπολογιστών του ΝΑΤΟ (NCIRC), με στόχο τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών, την υλικοτεχνική υποστήριξη, τις αξιολογήσεις κοινών απειλών, την απόκτηση προσωπικού και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών με σκοπό την αντιμετώπιση των απειλών σε πραγματικό χρόνο· τονίζει ότι είναι σημαντικό να ενθαρρύνεται η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ CERT-ΕΕ και NCIRC και να καταβληθούν προσπάθειες για την αύξηση του επιπέδου εμπιστοσύνης· πιστεύει ότι υπάρχει η παραδοχή ότι οι πληροφορίες που διαθέτει η CERT-ΕΕ θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες στην έρευνα για την κυβερνοάμυνα και στο ΝΑΤΟ και ότι οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από κοινού παρέχοντας πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων·

40.  εκφράζει την ικανοποίησή του για τη συνεργασία μεταξύ των δύο οργανισμών με ασκήσεις κυβερνοάμυνας· σημειώνει τη συμμετοχή των εκπροσώπων της ΕΕ στην ετήσια σύνοδο της πρωτοβουλίας Cyber Coalition Exercise· αναγνωρίζει την πρόοδο που σηματοδοτεί η συμμετοχή της ΕΕ μέσω των παράλληλων και συντονισμένων ασκήσεων (PACE) 17, στην άσκηση διαχείρισης κρίσεων του ΝΑΤΟ 17, και επικροτεί ιδιαίτερα τη συμπερίληψη συνιστώσας για την κυβερνοάμυνα· καλεί αμφότερους τους οργανισμούς να εντείνουν τις προσπάθειες αυτές·

41.  καλεί την ΕΕ και το ΝΑΤΟ να διοργανώνουν τακτικά ασκήσεις σε στρατηγικό επίπεδο με τη συμμετοχή της ανώτερης πολιτικής ηγεσίας και των δύο οργανισμών· χαιρετίζει, σε αυτό το πλαίσιο, την εσθονική άσκηση EU CYBRID 2017 όπου, για πρώτη φορά, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ συμμετείχε σε άσκηση της ΕΕ·

42.  επισημαίνει ότι υπάρχει σημαντικό περιθώριο για μια πιο φιλόδοξη και συγκεκριμένη συνεργασία σε πρόγραμμα για θέματα κυβερνοάμυνας πέραν του εννοιολογικού επιπέδου συνεργασίας στο πλαίσιο ειδικών εργασιών· καλεί αμφότερους τους οργανισμούς να εφαρμόσουν, στην πράξη και αποτελεσματικά, όσα ήδη υφίστανται, και να προτείνει πιο φιλόδοξες προτάσεις για την επόμενη επισκόπηση της εφαρμογής της Κοινής Δήλωσης·

43.  επικροτεί την εταιρική σχέση βιομηχανίας του ΝΑΤΟ για τον κυβερνοχώρο (NICP) που δημιουργήθηκε το 2014 και ζητεί τη συμμετοχή της ΕΕ στις συνεργατικές προσπάθειες της NICP με στόχο τη σύνδεση της συνεργασίας ΝΑΤΟ-ΕΕ με ηγέτες του κλάδου που ειδικεύονται στις κυβερνοτεχνολογίες για την προώθηση της κυβερνοασφάλειας μέσω συνεχιζόμενης συνεργασίας με ιδιαίτερη έμφαση σε: κατάρτιση, ασκήσεις και εκπαίδευση για το ΝΑΤΟ, την ΕΕ καθώς και τους εκπροσώπους της βιομηχανίας· τη συμμετοχή της ΕΕ και του κλάδου σε έργα έξυπνης άμυνας του ΝΑΤΟ· συνεργατική ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών για την ετοιμότητα και την ανάκτηση μεταξύ του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και της βιομηχανίας· την από κοινού ανάπτυξη ικανοτήτων για την κυβερνοάμυνα· και συνεργατικές αποκρίσεις σε κυβερνοσυμβάντα, όταν και όπου ενδείκνυται·

44.  επισημαίνει τις τρέχουσες εργασίες σχετικά με την πρόταση κανονισμού για την αναθεώρηση του κανονισμού ENISA (αριθ. 526/2013) και τη θέσπιση ευρωπαϊκού πλαισίου πιστοποίησης και επισήμανσης της ασφάλειας των ΤΠΕ· καλεί τον ENISA να υπογράψει συμφωνία με το ΝΑΤΟ για την ενίσχυση της πρακτικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της κοινής χρήσης πληροφοριών και της συμμετοχής σε ασκήσεις κυβερνοάμυνας·

Διεθνή πρότυπα που ισχύουν στον κυβερνοχώρο

45.  ζητεί την ενσωμάτωση των δυνατοτήτων κυβερνοάμυνας στην ΚΕΠΠΑ και την εξωτερική δράση της ΕΕ και των κρατών μελών της ως εγκάρσιας αποστολής, και ζητεί στενότερο συντονισμό της κυβερνοάμυνας μεταξύ των κρατών μελών, των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, των Ηνωμένων Εθνών, των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων στρατηγικών εταίρων, ιδίως όσον αφορά τους κανόνες, πρότυπα και τα μέτρα επιβολής της νομοθεσίας στον κυβερνοχώρο·

46.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, ύστερα από πολλούς μήνες διαπραγματεύσεων, η Ομάδα Κυβερνητικών Εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών (UNGGE) του 2016-2017 δεν κατάφερε να καταρτίσει νέα συναινετική έκθεση· υπενθυμίζει ότι, όπως αναγνωρίζεται στην έκθεση του 2013, το ισχύον διεθνές δίκαιο και ιδίως ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών — που απαγορεύει την απειλή ή τη χρήση βίας κατά της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους, συμπεριλαμβανομένων πιεστικών κυβερνοεπιχειρήσεων με σκοπό να διαταραχθεί τεχνική υποδομή ουσιώδης για την διενέργεια επίσημων συμμετοχικών διαδικασιών, όπως οι εκλογές, σε άλλο κράτος- ισχύουν και θα πρέπει να επιβάλλονται στον κυβερνοχώρο· σημειώνει ότι η έκθεση της UNGGE για το 2015 απαριθμεί ένα σύνολο προτύπων για την υπεύθυνη κρατική συμπεριφορά, μεταξύ άλλων και όσον αφορά την απαγόρευση για τα κράτη να διενεργούν ή να τελούν εν γνώσει στήριξης κυβερνοδραστηριοτήτων οι οποίες αντιτίθενται στις απορρέουσες από τους διεθνείς κανόνες υποχρεώσεις τους· καλεί την ΕΕ να αναλάβει ηγετικό ρόλο στις τρέχουσες και μελλοντικές συζητήσεις σχετικά με τα διεθνή πρότυπα στον κυβερνοχώρο και την εφαρμογή τους·

47.  τονίζει τη σημασία του εγχειριδίου 2.0 του Ταλίν το οποίο αποτελεί εξαιρετική βάση για συζήτηση και ανάλυση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το υφιστάμενο διεθνές δίκαιο μπορεί να εφαρμοστεί στον κυβερνοχώρο· καλεί τα κράτη μέλη να αρχίσουν την ανάλυση και εφαρμογή όσων δηλώνουν οι εμπειρογνώμονες στο εγχειρίδιο του Ταλίν και να συμφωνήσουν σε περαιτέρω εθελοντικά πρότυπα διεθνούς συμπεριφοράς· σημειώνει ειδικότερα ότι οποιαδήποτε επιθετική χρήση κυβερνοϊκανοτήτων πρέπει να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο·

48.  επιβεβαιώνει την πλήρη δέσμευσή του για έναν ανοικτό, ελεύθερο, σταθερό και ασφαλή κυβερνοχώρο που θα σέβεται τις θεμελιώδεις αξίες της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, και όπου οι διεθνείς διαφορές θα επιλύονται με ειρηνικά μέσα βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και των αρχών του διεθνούς δικαίου· καλεί τα κράτη μέλη να προωθήσουν περαιτέρω την εφαρμογή της κοινής και συνολικής προσέγγισης της ΕΕ για την κυβερνοδιπλωματία και τα υφιστάμενα κυβερνοπρότυπα και να εκπονήσουν μαζί με το ΝΑΤΟ κριτήρια και ορισμούς σε επίπεδο ΕΕ για το τι αποτελεί κυβερνοεπίθεση, ώστε να βελτιωθεί η ικανότητα της ΕΕ να καταλήγει γρήγορα σε κοινή θέση έπειτα από μια διεθνώς παράνομη πράξη υπό μορφή κυβερνοεπίθεσης· υποστηρίζει ένθερμα την εφαρμογή των εθελοντικών, μη δεσμευτικών προτύπων υπεύθυνης κρατικής συμπεριφοράς στον κυβερνοχώρο, που περιέχονται στην έκθεση UNGGE του 2015, τα οποία αφορούν τον σεβασμό της ιδιωτικότητας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, καθώς και τη δημιουργία περιφερειακών μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης· στηρίζει στο πλαίσιο αυτό το έργο της Παγκόσμιας Επιτροπής για τη Σταθερότητα του Κυβερνοχώρου η οποία αναπτύσσει προτάσεις για κανόνες και πολιτικές για τη βελτίωση της διεθνούς ασφάλειας και σταθερότητας και καθοδηγεί την υπεύθυνη κρατική και μη κρατική συμπεριφορά στον κυβερνοχώρο· υποστηρίζει την πρόταση ότι οι κρατικοί και μη κρατικοί φορείς δεν θα πρέπει να διεξάγουν ή εν γνώσει τους να επιτρέπουν δραστηριότητες που σκόπιμα και ουσιαστικά βλάπτουν τη γενική διαθεσιμότητα ή την ακεραιότητα του δημόσιου πυρήνα του διαδικτύου και, επομένως, τη σταθερότητα του κυβερνοχώρου·

49.  αναγνωρίζει ότι το μεγαλύτερο μέρος της τεχνολογικής υποδομής ανήκει ή λειτουργείται από τον ιδιωτικό τομέα και ότι η στενή συνεργασία, η διαβούλευση και η ένταξη του ιδιωτικού τομέα και ομάδων της κοινωνίας των πολιτών μέσω πλειονομερούς διαλόγου είναι κατά συνέπεια ουσιώδης για την εξασφάλιση ανοικτού, ελεύθερου, σταθερού και ασφαλούς κυβερνοχώρου·

50.  αναγνωρίζει ότι, εξαιτίας δυσκολιών στην επιβολή, οι διμερείς συμφωνίες μεταξύ κρατών δεν προσφέρουν πάντα τα αναμενόμενα αποτελέσματα· θεωρεί, ως εκ τούτου, ότι η σύναψη συμμαχιών εντός ομάδων ομονοουσών χωρών που επιθυμούν να επιτύχουν συναίνεση, αποτελεί αποτελεσματικό τρόπο συμπλήρωσης των πλειονομερών προσπαθειών· υπογραμμίζει τον σημαντικό ρόλο των τοπικών αρχών στη διαδικασία τεχνολογικής καινοτομίας και μερισμού δεδομένων προκειμένου να ενισχυθεί η καταπολέμηση του εγκλήματος και των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων·

51.  επικροτεί την έγκριση από το Συμβούλιο του πλαισίου κοινών διπλωματικών απαντήσεων της ΕΕ για τις κακόβουλες δραστηριότητες στον κυβερνοχώρο, της αποκαλούμενης εργαλειοθήκης της ΕΕ στον τομέα της κυβερνοδιπλωματίας· υποστηρίζει τη δυνατότητα της ΕΕ να λαμβάνει περιοριστικά μέτρα κατά αντιπάλων που επιτίθενται στα κράτη μέλη της στον κυβερνοχώρο, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής κυρώσεων·

52.  ζητεί σαφή προορατική προσέγγιση όσον αφορά την κυβερνοασφάλεια και την κυβερνοάμυνα και την ενίσχυση της κυβερνοδιπλωματίας της ΕΕ ως διατομεακού καθήκοντος στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ και των ικανοτήτων και μέσων της ΕΕ σε όλους τους τομείς, ώστε να μπορούν να ενισχύσουν στην πράξη τα πρότυπα και τις αξίες της ΕΕ, καθώς και να συνδράμουν τα ενδιαφερόμενα μέρη για να καταλήξουν σε συναίνεση σχετικά με κανόνες, πρότυπα και μέτρα επιβολής της νομοθεσίας στον κυβερνοχώρο σε παγκόσμιο επίπεδο· επισημαίνει ότι η οικοδόμηση κυβερνοανθεκτικότητας σε τρίτες χώρες συμβάλλει στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, κάνοντας σε τελική ανάλυση ασφαλείς τους Ευρωπαίους πολίτες·

53.  θεωρεί ότι κυβερνοεπιθέσεις, όπως η NotPetya και η WannaCry, είτε κατευθύνονται από κράτος είτε πραγματοποιούνται με γνώση και με την έγκριση κράτους· επισημαίνει ότι οι εν λόγω κυβερνοεπιθέσεις, οι οποίες προκαλούν σοβαρές και διαρκείς οικονομικές ζημίες και συνιστούν απειλή για τη ζωή, αποτελούν σαφείς παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των νομικών προτύπων· πιστεύει, ως εκ τούτου, ότι τα NotPetya και WannaCry αντιπροσωπεύουν παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου για τις οποίες υπεύθυνες είναι, αντίστοιχα, η Ρωσική Ομοσπονδία και η Βόρειος Κορέα και ότι οι δυο χώρες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ανάλογες και κατάλληλες αντιδράσεις από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ·

54.  ζητεί το Κέντρο Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ευρωπόλ να καταστεί σημείο αναφοράς για τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου και τις κυβερνητικές υπηρεσίες που ασχολούνται με την κυβερνοεγκληματικότητα, η πρωταρχική ευθύνη του οποίου θα είναι να διαχειρίζεται την υπεράσπιση τόσο των τομέων eu. όσο και της κρίσιμης υποδομής των δικτύων της ΕΕ κατά τη διάρκεια επίθεσης· υπογραμμίζει ότι ένα τέτοιο σημείο αναφοράς θα πρέπει επίσης να επιφορτιστεί με την ανταλλαγή πληροφοριών και την παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη·

55.  υπογραμμίζει τη σημασία της ανάπτυξης κανόνων σχετικά με την προστασία της ιδιωτικότητας και την ασφάλεια, την κρυπτογράφηση, τη ρητορική μίσους, την παραπληροφόρηση και την τρομοκρατία·

56.  συνιστά στα κράτη μέλη της ΕΕ να αναλάβουν την υποχρέωση να βοηθούν οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος που υφίσταται κυβερνοεπίθεση και να διασφαλίζουν την εθνική κυβερνολογοδοσία σε στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ·

Συνεργασία πολιτικού και στρατιωτικού τομέα

57.  καλεί όλους τους συμφεροντούχους να ενισχύσουν εταιρικές σχέσεις μεταφοράς γνώσης, να εφαρμόσουν κατάλληλα επιχειρηματικά μοντέλα και να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη μεταξύ των επιχειρήσεων, της άμυνας και των μη στρατιωτικών τελικών χρηστών, καθώς και να βελτιώσουν τη μεταφορά ακαδημαϊκών γνώσεων σε πρακτικές λύσεις, προκειμένου να δημιουργηθούν συνέργειες και να μεταφέρονται λύσεις μεταξύ στρατιωτικών και μη στρατιωτικών αγορών -στην ουσία μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά για την κυβερνοασφάλεια και τα προϊόντα κυβερνοασφάλειας, με βάση διαφανείς διαδικασίες και με σεβασμό του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου, με στόχο τη διατήρηση και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ· σημειώνει τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν ιδιωτικές εταιρείες κυβερνοασφάλειας όσον αφορά την έγκαιρη προειδοποίηση και τον καταλογισμό των κυβερνοεπιθέσεων·

58.  υπογραμμίζει με έμφαση τη σημασία της Ε&Α, ιδίως υπό το πρίσμα των απαιτήσεων ασφαλείας υψηλού επιπέδου στην αγορά στον τομέα της άμυνας· καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να παράσχουν περισσότερη πρακτική στήριξη στον κλάδο της κυβερνοασφάλειας της ΕΕ και άλλους σχετικούς οικονομικούς παράγοντες και να μειώσουν τα γραφειοκρατικά εμπόδια, ιδίως για τις ΜΜΕ και τις νεοσύστατες επιχειρήσεις (βασικές πηγές καινοτόμων λύσεων στον τομέα της κυβερνοάμυνας), και να προωθήσουν στενότερη συνεργασία με πανεπιστημιακούς ερευνητικούς οργανισμούς και μεγάλους φορείς, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από εξωτερικές πηγές υπό μορφή προϊόντων κυβερνοασφάλειας και να δημιουργήσουν μια στρατηγική αλυσίδα εφοδιασμού εντός της ΕΕ ώστε να ενισχυθεί η στρατηγική αυτονομία της· επισημαίνει, σε αυτό το πλαίσιο, την πολύτιμη συμβολή που μπορεί να έχει το ΕΤΑ και άλλα μέσα που προβλέπει το Πολυετές Δημοσιονομικό Πρόγραμμα (ΠΔΠ)·

59.  ενθαρρύνει την Επιτροπή να ενσωματώσει στοιχεία της κυβερνοάμυνας στο δίκτυο των ευρωπαϊκών κέντρων ικανότητας και έρευνας στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, προκειμένου επίσης να παράσχει επαρκείς πόρους για κυβερνοϊκανότητες και τεχνολογίες διπλής χρήσης στο επόμενο ΠΔΠ·

60.  σημειώνει ότι η προστασία των πόρων των δημόσιων και άλλων μη στρατιωτικών υποδομών ζωτικής σημασίας, ιδίως των συστημάτων πληροφοριών και των συναφών δεδομένων, αποτελεί ουσιώδες αμυντικό καθήκον των κρατών μελών και, ειδικότερα, των αρχών που είναι αρμόδιες για την ασφάλεια των συστημάτων πληροφοριών, καθώς και ότι πρέπει να αποτελεί μέρος των καθηκόντων είτε των εθνικών δομών κυβερνοάμυνας είτε των λόγω αρχών· τονίζει ότι αυτό θα απαιτήσει μια σχέση εμπιστοσύνης και όσο το δυνατόν στενότερη συνεργασία μεταξύ των στρατιωτικών φορέων, των υπηρεσιών κυβερνοάμυνας, άλλων αρμόδιων αρχών και των εμπλεκομένων βιομηχανιών, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν καθορίζονται σαφώς τα καθήκοντα, οι ρόλοι και οι ευθύνες των μη στρατιωτικών και στρατιωτικών παραγόντων, και καλεί όλους τους συμφεροντούχους να το λάβουν αυτό υπόψη στη διαδικασία προγραμματισμού τους· απευθύνει έκκληση για την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας, με πλήρη σεβασμό της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων, σχετικά με την επιβολή του νόμου που σχετίζεται με την καταστολή της κακόβουλης δραστηριότητας στον κυβερνοχώρο·

61.  καλεί όλα τα κράτη μέλη να εστιάσουν τις εθνικές στρατηγικές κυβερνοασφάλειας στην προστασία των συστημάτων πληροφοριών και των συναφών δεδομένων και να θεωρήσουν την προστασία αυτών των ζωτικής σημασίας υποδομών μέρος του αντίστοιχου καθήκοντος επιμέλειάς τους· παροτρύνει τα κράτη μέλη να εγκρίνουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές, κατευθυντήριες γραμμές και μέσα που θα παρέχουν επαρκές επίπεδο προστασίας έναντι ευλόγως αναγνωρίσιμων επιπέδων απειλής, όπου το κόστος και η επιβάρυνση εξαιτίας της προστασίας θα είναι ανάλογα προς την πιθανή ζημία για τα εμπλεκόμενα μέρη· καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν κατάλληλα μέτρα ώστε να υποχρεώσουν τα νομικά πρόσωπα που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους να προστατεύουν τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που διαχειρίζονται·

62.  αναγνωρίζει ότι, λόγω του μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος των κυβερνοαπειλών, θα ήταν ενδεδειγμένη μια ισχυρότερη και διαρθρωμένη συνεργασία με τις αστυνομικές δυνάμεις, ιδίως σε ορισμένους κρίσιμους τομείς, όπως η κυβερνοτζιχάντ, η κυβερνοτρομοκρατία, η επιγραμμική ριζοσπαστικοποίηση και η χρηματοδότηση εξτρεμιστικών ή ριζοσπαστικών οργανώσεων·

63.  ενθαρρύνει τη στενή συνεργασία μεταξύ οργανισμών της ΕΕ, όπως ο ΕΟΑ, ο ENISA, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για το Έγκλημα στον Κυβερνοχώρο με μια διατομεακή προσέγγιση, προκειμένου να προωθηθούν συνέργειες και να αποφευχθούν αλληλοεπικαλύψεις·

64.  καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει χάρτη πορείας για συντονισμένη προσέγγιση της ευρωπαϊκής κυβερνοάμυνας, συμπεριλαμβανομένης της επικαιροποίησης του πλαισίου πολιτικής της ΕΕ για την κυβερνοάμυνα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι εξακολουθεί να είναι κατάλληλη για τον σκοπό για τον οποίο προορίζεται, όπως ο αρμόδιος θεματικός μηχανισμός για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ στον τομέα της κυβερνοάμυνας, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, τον ΕΟΑ, το Κοινοβούλιο και την ΕΥΕΔ· σημειώνει ότι η διαδικασία αυτή πρέπει να ενταχθεί σε μια ευρύτερη στρατηγική προσέγγιση στην ΚΠΑΑ·

65.  ζητεί την ανάπτυξη ικανοτήτων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας μέσω της συνεργασίας για την ανάπτυξη, καθώς και της συνεχούς κατάρτισης στον τομέα της κυβερνοευαισθητοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι, τα προσεχή έτη, εκατομμύρια των νέων χρηστών του Διαδικτύου θα συνδέονται στο Διαδίκτυο, οι περισσότεροι από αναπτυσσόμενες χώρες, ενισχύοντας έτσι την ανθεκτικότητα των χωρών και των κοινωνιών έναντι των κυβερνοαπειλών και των υβριδικών απειλών·

66.  ζητεί διεθνή συνεργασία και πολυμερείς πρωτοβουλίες για τη δημιουργία αυστηρών πλαισίων για την κυβερνοάμυνα και την κυβερνοασφάλεια, με σκοπό την καταπολέμηση της αιχμαλωσίας του κράτους από τη διαφθορά, της οικονομικής απάτης, της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της αντιμετώπισης των προκλήσεων που προκύπτουν από την κυβερνοτρομοκρατία και από τα κρυπτονομίσματα και άλλες εναλλακτικές μεθόδους πληρωμής·

67.  επισημαίνει ότι κυβερνοεπιθέσεις, όπως η NotPetya, εξαπλώνονται γρήγορα, προκαλώντας έτσι αδιακρίτως ζημίες, εκτός εάν υπάρχει ευρεία ανθεκτικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο· πιστεύει ότι η εκπαίδευση και η κατάρτιση στον τομέα της κυβερνοάμυνας πρέπει να αποτελέσουν μέρος της εξωτερικής δράσης της ΕΕ και ότι η οικοδόμηση της κυβερνοανθεκτικότητας σε τρίτες χώρες συμβάλλει στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, καθιστώντας τελικά ασφαλέστερους τους Ευρωπαίους πολίτες·

Θεσμική ενίσχυση

68.  καλεί τα κράτη μέλη να επιδείξουν πιο φιλόδοξη συνεργασία στον τομέα του κυβερνοχώρου στο πλαίσιο της PESCO· προτείνει στα κράτη μέλη να δρομολογήσουν νέο πρόγραμμα κυβερνοσυνεργασίας της PESCO, προκειμένου να υποστηριχθεί ο γρήγορος και αποτελεσματικός σχεδιασμός, η διοίκηση και ο έλεγχος των σημερινών και μελλοντικών επιχειρήσεων και αποστολών της ΕΕ· επισημαίνει ότι αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε καλύτερο συντονισμό των επιχειρησιακών κυβερνοϊκανοτήτων και μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη κοινής διοίκησης στον τομέα της κυβερνοάμυνας όταν το αποφασίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο·

69.  επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς τα κράτη μέλη και την ΑΠ/ΥΕ να υποβάλουν Λευκή Βίβλο της ΕΕ για την ασφάλεια και την άμυνα· καλεί τα κράτη μέλη και την ΑΠ/ΥΕ να καταστήσουν την κυβερνοάμυνα και την κυβερνοαποτροπή ακρογωνιαίο λίθο της λευκής βίβλου, που θα καλύπτει τόσο την προστασία του κυβερνοχώρου για τις επιχειρήσεις που προβλέπονται στο άρθρο 43 όσο και την κοινή άμυνα που προβλέπεται στο άρθρο 42 παράγραφος 7 της ΣΕΕ·

70.  σημειώνει ότι το νέο πρόγραμμα κυβερνοσυνεργασίας της PESCO πρέπει να καθοδηγείται από υψηλόβαθμο στρατιωτικό όσο και από μη στρατιωτικό προσωπικό από κάθε κράτος μέλος, εκ περιτροπής, και να είναι υπόλογο έναντι των υπουργών άμυνας της ΕΕ στη μορφή της PESCO και έναντι της ΑΠ/ΥΕ προκειμένου να ενισχυθούν οι αρχές εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων και υπηρεσιών της ΕΕ όσον αφορά την ανταλλαγή στοιχείων και πληροφοριών ασφαλείας·

71.  επαναλαμβάνει την έκκλησή του να δημιουργηθεί Συμβούλιο Άμυνας της ΕΕ, με βάση το υφιστάμενο διοικητικό συμβούλιο σε επίπεδο υπουργών του ΕΟΑ και τη μορφή της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας των υπουργών άμυνας της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστεί η ιεράρχηση προτεραιοτήτων και η επιχειρησιακή εφαρμογή των πόρων και η αποτελεσματική συνεργασία και ολοκλήρωση μεταξύ των κρατών μελών·

72.  υπενθυμίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας θα διατηρηθεί ή και θα ενισχυθεί στο επόμενο ΠΔΠ, με επαρκή προϋπολογισμό προοριζόμενο για την κυβερνοάμυνα·

73.  ζητεί να αυξηθούν οι πόροι για τον εκσυγχρονισμό και τον εξορθολογισμό της διάδοσης της κυβερνοασφάλειας και των πληροφοριών ασφαλείας μεταξύ της ΕΥΕΔ / του Κέντρου Ανάλυσης Πληροφοριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (INTCEN), του Συμβουλίου και της Επιτροπής·

Συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα

74.  αναγνωρίζει ότι οι ιδιωτικές εταιρείες διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην πρόληψη, την ανίχνευση, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση περιστατικών κυβερνοασφάλειας, όχι μόνο ως πάροχοι τεχνολογίας στον κλάδο, αλλά και ως πάροχοι υπηρεσιών που δεν άπτονται του τομέα της πληροφορικής·

75.  αναγνωρίζει τον ρόλο του ιδιωτικού τομέα στην πρόληψη, την ανίχνευση, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση κυβερνοπεριστατικών, καθώς και τον ρόλο του στην τόνωση της καινοτομίας στην κυβερνοάμυνα, και ζητεί συνεπώς ενισχυμένη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα για την εξασφάλιση κοινής αντίληψης για τις απαιτήσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ με σκοπό την εξεύρεση κοινών λύσεων·

76.  καλεί την ΕΕ να προβεί σε πλήρη επανεξέταση του λογισμικού, του εξοπλισμού πληροφορικής και επικοινωνιών και της υποδομής που χρησιμοποιούνται στα θεσμικά όργανα, προκειμένου να αποκλειστούν δυνητικά επικίνδυνα προγράμματα και συσκευές και να απαγορευτούν αυτά που έχουν επιβεβαιωθεί ως κακόβουλα, όπως το Kaspersky Lab·

77.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στην ΑΠ/ΥΕ, στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, στους οργανισμούς της ΕΕ που δραστηριοποιούνται στους τομείς της κυβερνοασφάλειας και της κυβερνοάμυνας, στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ και στα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών.

• [1]  Cambridge University Press, Φεβρουάριος 2017, ISBN 9781316822524, https://doi.org/10.1017/9781316822524.
• [2]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0366.
• [3]  ΕΕ C 419 της 16.12.2015, σ. 145.
• [4]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA (2016)0435.
• [5]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0493.
• [6]  Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0492.

ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑΣ

Σχετικά με το σχέδιο έκθεσης για την άμυνα

(2018/2004(INI))

Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, εισηγητής: Urmas Paet

Άποψη της μειοψηφίας που κατέθεσε ο βουλευτής της GUE/NGL Javier Couso Permuy

Η έκθεση ακολουθεί τη γραμμή της ΕΕ για ενίσχυση των ικανοτήτων κυβερνοάμυνας της ΕΕ. Είναι ένα ακόμα παράδειγμα συνέχισης της μιλιταριστικής και επιθετικής πολιτικής για αύξηση και ενίσχυση των στρατιωτικών ικανοτήτων της ΕΕ στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας, με υπεράσπιση επίσης της αύξησης της χρηματοδότησής της, πάντα σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ.

Είμαστε αντίθετοι στην έκθεση, διότι:

- τάσσεται υπέρ μιας ενιαίας αγοράς για την κυβερνοασφάλεια, προωθώντας συνέργειες και μεταφορά λύσεων μεταξύ μη στρατιωτικών και στρατιωτικών αγορών·

- παροτρύνει τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν το πλαίσιο που προσφέρει η μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (PESCO) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (ΕΤΑ) να προτείνει έργα συνεργασίας σχετικά με την κυβερνοάμυνα·

- υποστηρίζει τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ για την άμυνα·

- στηρίζει την ασφαλειοκεντρική και περιοριστική πολιτική της ΕΕ εναντίον των δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών των κρατών μελών της ΕΕ·

- υπερασπίζεται τη χρησιμοποίηση ορισμένων μέσων του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) για κυβερνοάμυνα·

Απαιτούμε:

- τη διάλυση του ΝΑΤΟ·

- καμιά χρηματοδότηση για στρατιωτικούς σκοπούς από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και αυστηρή ερμηνεία του άρθρου 41 παράγραφος 2 ΣΕΕ·

- τον τερματισμό των μιλιταριστικών πολιτικών της ΕΕ: PESCO, ΕΤΑ, Ευρωπαϊκό πρόγραμμα βιομηχανικής ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας (EDIDP)

- δημόσια κονδύλια για την υποστήριξη των ποιοτικών θέσεων εργασίας, της αναβιομηχάνισης και των ΜΜΕ·

- αυστηρή προάσπιση και την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των πολιτών των κρατών μελών της ΕΕ·

- καθοδήγηση του ΟΗΕ και τήρηση του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου για όλες τις δραστηριότητες:

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	16.5.2018
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	45 8 8
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Lars Adaktusson, Michèle Alliot-Marie, Francisco Assis, Petras Auštrevičius, Goffredo Maria Bettini, Elmar Brok, Klaus Buchner, Fabio Massimo Castaldo, Lorenzo Cesa, Aymeric Chauprade, Javier Couso Permuy, Andi Cristea, Arnaud Danjean, Eugen Freund, Sandra Kalniete, Tunne Kelam, Wajid Khan, Eduard Kukan, Ilhan Kyuchyuk, Arne Lietz, Barbara Lochbihler, Sabine Lösing, Tamás Meszerics, Francisco José Millán Mon, Clare Moody, Javier Nart, Pier Antonio Panzeri, Ioan Mircea Paşcu, Alojz Peterle, Tonino Picula, Kati Piri, Julia Pitera, Cristian Dan Preda, Jozo Radoš, Michel Reimon, Jean-Luc Schaffhauser, Alyn Smith, Dobromir Sośnierz, Jaromír Štětina, Dubravka Šuica, Charles Tannock, László Tőkés, Ivo Vajgl, Geoffrey Van Orden, Boris Zala, Μανώλης Κεφαλογιάννης, Δημήτρης Παπαδάκης, Σοφία Σακοράφα
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	David Coburn, Marek Jurek, Norica Nicolai, Urmas Paet, Soraya Post, José Ignacio Salafranca Sánchez-Neyra, Bodil Valero, Marie-Christine Vergiat, Janusz Zemke, Željana Zovko
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Renate Weber, Francis Zammit Dimech, Joachim Zeller

ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

45	+
ALDE	Petras Auštrevičius, Ilhan Kyuchyuk, Javier Nart, Norica Nicolai, Urmas Paet, Jozo Radoš, Ivo Vajgl, Renate Weber
EFDD	Fabio Massimo Castaldo, Aymeric Chauprade
PPE	Lars Adaktusson, Michèle Alliot-Marie, Elmar Brok, Lorenzo Cesa, Arnaud Danjean, Sandra Kalniete, Manolis Kefalogiannis, Tunne Kelam, Eduard Kukan, Francisco José Millán Mon, Alojz Peterle, Julia Pitera, Cristian Dan Preda, José Ignacio Salafranca Sánchez-Neyra, Jaromír Štětina, Dubravka Šuica, László Tőkés, Francis Zammit Dimech, Joachim Zeller, Željana Zovko
S&D	Francisco Assis, Goffredo Maria Bettini, Andi Cristea, Eugen Freund, Wajid Khan, Arne Lietz, Clare Moody, Pier Antonio Panzeri, Demetris Papadakis, Ioan Mircea Paşcu, Tonino Picula, Kati Piri, Soraya Post, Boris Zala, Janusz Zemke

8	-
ECR	Geoffrey Van Orden
EFDD	David Coburn
ENF	Jean-Luc Schaffhauser
GUE/NGL	Javier Couso Permuy, Sabine Lösing, Sofia Sakorafa, Marie-Christine Vergiat
NI	Dobromir Sośnierz

8	0
ECR	Marek Jurek, Charles Tannock
VERTS/ALE	Klaus Buchner, Barbara Lochbihler, Tamás Meszerics, Michel Reimon, Alyn Smith, Bodil Valero

Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων:

+  :  υπέρ

-  :  κατά

0  :  αποχή