w sprawie dyplomacji klimatycznej

(2017/2272(INI))

Parlament Europejski,

–  uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 21, 191, 192, 220 i 221,

–  uwzględniając agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych i cele zrównoważonego rozwoju,

‒  uwzględniając Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) oraz protokół z Kioto do tej konwencji,

–  uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka (PDPC),

–  uwzględniając porozumienie paryskie, decyzję 1/CP.21, 21. Konferencję Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (COP 21) i 11. Konferencję Stron służącą jako spotkanie Stron protokołu z Kioto (CMP 11), które odbyły się w Paryżu w dniach 30 listopada–11 grudnia 2015 r.,

–  uwzględniając 22. Konferencję Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (COP 22) i 1.Konferencję Stron służącą jako spotkanie Stron porozumienia paryskiego (CMA 1), które odbyły się w Marrakeszu w Maroku w dniach 15–18 listopada 2016 r.,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 października 2016 r. w sprawie wdrożenia porozumienia paryskiego oraz konferencję ONZ w 2016 r. w sprawie zmiany klimatu w Marrakeszu w Maroku (COP 22)(1),

–  uwzględniając piąte sprawozdanie oceniające Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) oraz jego sprawozdanie podsumowujące,

–  uwzględniając swą rezolucję z dnia 4 października 2017 r. w sprawie konferencji ONZ w 2017 r. w sprawie zmiany klimatu (COP 23) w Bonn w Niemczech(2),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 lipca 2016 r. zatytułowany „Przyspieszenie przechodzenia Europy na gospodarkę niskoemisyjną” (COM(2016)0500),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 16 kwietnia 2013 r. pt. „Strategia UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu” (COM(2013)0216),

–  uwzględniając plan działania UE na rzecz dyplomacji klimatycznej 2015 przyjęty przez Radę do Spraw Zagranicznych,

–  uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 6 marca 2017 r. i z dnia 19 czerwca 2017 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z dnia 22 czerwca 2017 r.,

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 26 lutego 2018 r. w sprawie dyplomacji klimatycznej,

–  uwzględniając komunikat Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z czerwca 2016 r. w sprawie globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej oraz wspólny komunikat Komisji i ESDZ z dnia 7 czerwca 2017 r. w sprawie strategicznego podejścia do kwestii odporności w ramach działań zewnętrznych UE (JOIN(2017)0021),

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów z dnia 9 lutego 2017 r. w sprawie: „W kierunku nowej strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu – zintegrowane podejście”,

‒  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 26 kwietnia 2016 r. w sprawie dalszych działań po konferencji w Paryżu(3),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie sprawozdania rocznego w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa(4),

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 stycznia 2018 r. w sprawie kobiet, równouprawnienia płci i sprawiedliwości klimatycznej(5),

–  uwzględniając decyzję UNFCCC 36/CP.7 z dnia 9 listopada 2001 r. w sprawie zwiększenia udziału kobiet w reprezentowaniu stron w organach ustanowionych na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz protokołu z Kioto,

–  uwzględniając badanie przeprowadzone w 2009 r. przez Międzynarodową Organizację ds. Migracji (IOM) poświęcone migracji, środowisku i zmianie klimatu: „Ocena dowodów”,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie równouprawnienia płci w umowach handlowych zawieranych przez UE(6),

–  uwzględniając encyklikę papieża Franciszka „Laudato Si” poświęconą trosce o wspólny dom,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając wspólne obrady Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, zgodnie z art. 55 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A8-0221/2018),

A.  mając na uwadze, że skutki zmiany klimatu mają coraz większy wpływ na różne aspekty życia ludzkiego, a także na możliwości rozwoju, światowy ład geopolityczny i globalną stabilność; mając na uwadze, że ci, którzy dysponują mniejszymi zasobami umożliwiającymi przystosowanie się do zmiany klimatu, będą najbardziej dotknięci jej skutkami; mając na uwadze, że dyplomację klimatyczną można rozumieć jako formę ukierunkowanej polityki zagranicznej promującej działania w dziedzinie klimatu poprzez nawiązanie kontaktu z innymi podmiotami, współpracę w konkretnych kwestiach związanych z klimatem, budowanie strategicznych partnerstw oraz pogłębienie kontaktów między podmiotami państwowymi i niepaństwowymi, w tym głównymi sprawcami globalnego zanieczyszczenia, co przyczynia się do łagodzenia skutków zmiany klimatu, a także do nasilenia działań w dziedzinie klimatu i wzmocnienia stosunków dyplomatycznych Unii;

B.  mając na uwadze, że do skutków zmiany klimatu należą: podnoszenie się poziomu oceanów, ich ocieplanie i zakwaszanie, utrata różnorodności biologicznej i wzrost liczby ekstremalnych zjawisk klimatycznych; mając na uwadze, że pierwszymi ofiarami tych anomalii są najbardziej podatne na zagrożenia kraje i populacje, w szczególności ludność zamieszkująca wyspy; mając na uwadze, że zmiana klimatu ma szczególnie poważne skutki społeczne i kulturowe dla społeczności tubylczych, które nie tylko przyczyniają się do emisji CO2 jedynie w minimalnym stopniu, ale w rzeczywistości pełnią aktywną i zasadniczą rolę w ochronie ekosystemów, w których żyją, a zatem łagodzą skutki zmiany klimatu;

C.  mając na uwadze, że UE jako jeden z podmiotów przewodniczy działaniom w dziedzinie klimatu oraz że dowiodła swego przywództwa w międzynarodowych negocjacjach klimatycznych; mając na uwadze, że UE wykorzystała dyplomację klimatyczną do zawarcia sojuszy strategicznych z odpowiednimi zainteresowanymi stronami w celu wspólnego przeciwdziałania zmianie klimatu, które jest kluczowym elementem zrównoważonego rozwoju i działań zapobiegawczych wobec zagrożeń związanych z klimatem;

D.  mając na uwadze, że dyplomacja klimatyczna UE przyczyniła się do zawarcia porozumienia paryskiego i że od tego czasu podejście UE do dyplomacji klimatycznej się poszerzyło; mając na uwadze, że w ramach globalnej strategii UE polityka klimatyczna została włączona do polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa, a powiązanie między energią, klimatem, bezpieczeństwem, przystosowaniem się do zmiany klimatu i migracją zacieśniło się;

E.  mając na uwadze, że nie można przerzucać odpowiedzialności za długoterminowe zrównoważone działania w dziedzinie klimatu na obywateli i ich indywidualne decyzje jako konsumentów; mając na uwadze, że oparta na prawach człowieka polityka klimatyczna powinna wyjaśnić, że odpowiedzialność za stworzenie zrównoważonych społeczeństw spoczywa przede wszystkim na politykach, którzy mają środki do tworzenia zrównoważonych strategii klimatycznych;

F.  mając na uwadze, że zmiana klimatu i zagrożenia dla bezpieczeństwa są ze sobą powiązane, mają ponadnarodowy charakter i wymagają dyplomacji klimatycznej, której celem jest między innymi pełne wdrożenie zobowiązań zawartych w porozumieniu paryskim; mając na uwadze, że z wielu badań wynika, że istnieją pośrednie powiązania między zmianą klimatu a klęskami żywiołowymi i wybuchem konfliktów zbrojnych, oraz mając na uwadze, że zmiana klimatu może być uważana za „mnożnik zagrożeń”, nasilający istniejące napięcia społeczne; mając na uwadze, że negatywne długoterminowe skutki zmiany klimatu mogą prowadzić do wzrostu napięć politycznych, zarówno wewnątrz, jak i poza granicami danego kraju, a zatem mogą stanowić element kryzysu i obciążenie dla stosunków międzynarodowych jako takich;

G.  mając na uwadze, że zmiana klimatu może mieć bezpośredni i pośredni wpływ na migrację, popychając coraz większą liczbę osób do przenoszenia się z zagrożonych obszarów w bezpieczniejsze miejsca w ich krajach lub za granicę w celu budowania nowego życia;

H.  mając na uwadze, że swojej rezolucji z dnia 4 października 2017 r. w sprawie konferencji ONZ w sprawie zmiany klimatu (COP 23), która odbyła się w 2017 r. w Bonn (Niemcy), Parlament uznał charakter i rozmiary przesiedleń wywołanych zmianą klimatu i migracji w następstwie katastrof spowodowanych globalnym ociepleniem; mając na uwadze, że według różnych ważnych i dobrze uzasadnionych badań i sprawozdań, takich jak badania przeprowadzone przez Międzynarodową Organizację ds. Migracji i Bank Światowy, o ile nie zostaną podjęte poważne starania, liczba migrantów, jak również osób wewnętrznie przesiedlonych, motywowana zmianami środowiskowymi, może w najgorszym scenariuszu osiągnąć 200 milionów do 2050 r., z których wielu przebywa obecnie na obszarach przybrzeżnych lub może być migrantami wewnętrznymi w Afryce Subsaharyjskiej, Azji Południowej i Ameryce Łacińskiej;

I.  mając na uwadze, że migranci z przyczyn środowiskowych nie mają statusu uchodźców ani nie otrzymują ochrony międzynarodowej, jaką przyznaje się uchodźcom, gdyż nie są oni uznani w oparciu o postanowienia konwencji genewskiej z 1951 r.;

J.  mając na uwadze, że dążąc do gospodarki o zerowej emisji dwutlenku węgla netto, Komisja określiła jako cele polityki energetycznej Unii propagowanie efektywności energetycznej i uczynienie z UE światowego lidera w dziedzinie odnawialnych źródeł energii;

K.  mając na uwadze, że dyplomacja klimatyczna UE musi zachęcać do prowadzenia projektów zarządzania ryzykiem, kształtować opinię publiczną, wspierać współpracę polityczną i gospodarczą w celu zwalczania zmiany klimatu oraz propagowania gospodarki niskoemisyjnej;

L.  mając na uwadze, że dyplomacja klimatyczna UE powinna opracować model proaktywnego dostosowania, wspierający interakcję między strategiami przeciwdziałania zmianie klimatu; mając na uwadze, że instytucjonalizacja polityki przeciwdziałania zmianie klimatu oznaczałaby zwiększenie świadomości społecznej i powinna przekładać się na wyraźniejszą wolę polityczną;

M.  mając na uwadze, że problem niedoboru zasobów wodnych prowadzi do coraz większej liczby konfliktów między społecznościami i że zasoby te są często wykorzystywane w niezrównoważony sposób do intensywnej produkcji rolnej i produkcji przemysłowej w sytuacjach i tak już charakteryzujących się dużą niestabilnością;

N.  mając na uwadze, że realizacja celów przeciwdziałania zmianie klimatu wymaga, by stało się ono priorytetem strategicznym wszystkich dialogów i inicjatyw dyplomatycznych przy zastosowaniu podejścia opartego na prawach człowieka; mając na uwadze, że Parlament przyczynia się aktywnie do tego procesu i wykorzystuje zarówno swe uprawnienia legislacyjne, jak i wpływ polityczny, by w jeszcze większym stopniu uwzględnić zmianę klimatu w działaniach na rzecz rozwoju i portfelu pomocy, a także w kilku innych obszarach polityki UE, takich jak inwestycje, rolnictwo, rybołówstwo, energia, transport, badania i handel;

O.  mając na uwadze, że źródła dyskryminacji i podatności na zagrożenia ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, klasę, ubóstwo, zdolności, autochtoniczność, wiek, geografię oraz tradycyjną i instytucjonalną dyskryminację przyczyniają się łącznie do blokowania dostępu do zasobów i środków niezbędnych do stawienia czoła dramatycznym zmianom, takim jak zmiana klimatu;

P.  mając na uwadze nierozerwalny związek między zmianą klimatu a wylesianiem spowodowanym masowym wykupem gruntów rolnych, wydobyciem paliw kopalnych i intensywnym rolnictwem;

Q.  mając na uwadze, że udział kobiet w procesie podejmowania decyzji politycznych i w dyplomacji, a zwłaszcza w negocjacjach dotyczących zmiany klimatu, jest nadal niewystarczający, a uzyskane postępy w tym zakresie były niewielkie lub żadne; mając na uwadze, że kobiety stanowią zaledwie 12–15 % szefów delegacji i ok. 30 % delegatów;

1.  przypomina, że skutki zmiany klimatu mają wpływ na wszystkie aspekty życia ludzkiego, zwłaszcza na zasoby globalne i możliwości rozwoju, a także na modele biznesowe, stosunki handlowe i stosunki regionalne; przypomina, że skutki zmiany klimatu pogłębiają brak bezpieczeństwa żywnościowego, zagrożenia dla zdrowia, utratę źródeł utrzymania, przesiedlenia, migrację, ubóstwo, nierówności płci, handel ludźmi, przemoc, brak dostępu do infrastruktury i podstawowych usług, a także mają wpływ na pokój i bezpieczeństwo i coraz bardziej wpływają na życie obywateli UE, stanowiąc również wyzwanie dla społeczności międzynarodowej; podkreśla coraz pilniejszą potrzebę działań w dziedzinie klimatu oraz zwraca uwagę, że przeciwdziałanie zmianie klimatu wymaga wspólnych wysiłków na szczeblu międzynarodowym; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by nieustannie ułatwiały dialog wielostronny, gdyż jest on wyrazem zbiorowej odpowiedzialności za całą planetę, dla obecnych i przyszłych pokoleń; stwierdza, że walka ze zmianą klimatu jest niezbędna dla ochrony praw człowieka;

2.  z zaniepokojeniem odnotowuje pogorszenie wodnych zasobów i ekosystemów na świecie oraz rosnące zagrożenie spowodowane niedoborem wody, zagrożeniami związanymi z wodą i zdarzeniami ekstremalnymi;

Wdrożenie porozumienia paryskiego i agendy 2030

3.  potwierdza zaangażowanie UE w realizację porozumienia paryskiego i agendy ONZ 2030, w tym celów zrównoważonego rozwoju; podkreśla potrzebę pełnego i szybkiego wdrożenia porozumienia paryskiego oraz osiągnięcia jego celów łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej oraz przekierowywania przepływów finansowych, a także celów zrównoważonego rozwoju zarówno w UE, jak i na świecie w celu rozwinięcia bardziej zrównoważonej gospodarki i społeczeństwa; ponownie zwraca uwagę na potrzebę ambitnej polityki klimatycznej UE i jej gotowości do znacznego zwiększenia ustalonego na poziomie krajowym wkładu na 2030 r., a także na konieczność opracowania do końca 2018 r. ambitnej i skoordynowanej długofalowej strategii na rzecz osiągnięcia najpóźniej do 2050 r. gospodarki o zerowej emisji dwutlenku węgla netto, zgodnie z zobowiązaniem zapisanym w porozumieniu paryskim, aby utrzymać wzrost średniej temperatury na świecie na poziomie znacznie poniżej 2 °C i kontynuować wysiłki w celu ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 °C powyżej poziomów sprzed epoki przemysłowej; wzywa Komisję, aby uwzględniła w tej długoterminowej strategii poglądy wszystkich podmiotów, które mogą się do niej przyczynić lub mogą odczuć jej skutki;

4.  podkreśla znaczenie ambitnej unijnej polityki klimatycznej w celu uniknięcia dalszego wzrostu temperatury oraz aby UE mogła działać jako wiarygodny i rzetelny partner wobec państw trzecich; wzywa Komisję i państwa członkowskie do odgrywania aktywnej i konstruktywnej roli w ramach dialogu „Talanoa” w 2018 r. i podczas COP 24, ponieważ rok 2018 będzie miał kluczowe znaczenie dla realizacji porozumienia paryskiego; wzywa UE do wykazania się zaangażowaniem na rzecz ambitnej polityki klimatycznej, która pomoże jej dawać przykład i poprzeć zdecydowane zobowiązania na rzecz łagodzenia zmiany klimatu ze strony innych państw;

5.  ubolewa z powodu ogłoszenia przez prezydenta USA decyzji o wycofaniu się z porozumienia paryskiego; potwierdza, że UE ma obowiązek i szansę przyjęcia wiodącej roli w globalnych działaniach w dziedzinie klimatu oraz do rozwinięcia jej wysiłków na rzecz dyplomacji klimatycznej w celu zawarcia silnego sojuszu krajów i podmiotów, które będą nadal popierać i realizować cele ograniczenia globalnego ocieplenia do znacznie poniżej 2 °C, kontynuując jednocześnie starania na rzecz ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 °C zgodnie z zaleceniem Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC); podkreśla jednak znaczenie ścisłej współpracy z rządem Stanów Zjednoczonych, a w szczególności ze stanami i miastami USA;

6.  podkreśla, że wiarygodność UE w walce ze zmianą klimatu zależy od ścisłej i pełnej realizacji jej własnej polityki klimatycznej;

7.  podkreśla, że polityka zagraniczna UE powinna rozwinąć możliwości monitorowania zagrożeń związanych ze zmianą klimatu, w tym zapobieganie kryzysom i uwrażliwienie na konflikty; uważa, że istotne i szybkie działania w dziedzinie klimatu przyczyniają się znacząco do zapobiegania konfliktom społecznym i ekonomicznym oraz zagrożeniom bezpieczeństwa, a także do zapobiegania konfliktom i niestabilności, a w konsekwencji poważnym kosztom politycznym, społecznym i ekonomicznym; podkreśla w związku z tym znaczenie uwzględniania dyplomacji klimatycznej w unijnych strategiach zapobiegania konfliktom, które poszerzają i dostosowują zakres unijnych misji i programów w krajach trzecich oraz na obszarach konfliktów; przypomina, że podążanie w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym i o zerowej emisji dwutlenku węgla netto przyczyni się do dobrobytu i większej równości, pokoju i bezpieczeństwa ludzi zarówno w UE, jak i poza nią, ponieważ zmiana klimatu często może prowadzić do nowej niestabilności i konfliktów lub zaognić istniejące, a także może pogłębiać istniejące nierówności lub tworzyć nowe, ze względu na niedobór zasobów, brak możliwości ekonomicznych, utratę gruntów w wyniku wzrostu poziomu mórz lub przedłużających się susz, niestabilną strukturę zarządzania, niedobory wody i żywności oraz pogorszenie warunków życia;

8.  z zaniepokojeniem podkreśla w szczególności pogorszenie stanu ekosystemów i obniżenie się poziomu zasobów wodnych, a także rosnące zagrożenie niedoborem wody i związane z tym ryzyko, jak również ekstremalne zjawiska pogodowe i klimatyczne, których częstotliwość i katastrofalne skutki wzrastają, w związku z czym konieczne jest silniejsze powiązanie przystosowania się do zmiany klimatu ze zmniejszaniem ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi;

9.  ponadto zauważa z zaniepokojeniem, że w niewystarczającym stopniu podkreśla się rolę gleby jako elementu systemu klimatycznego oraz jej znaczenie w redukcji emisji gazów cieplarnianych i przystosowaniu się do skutków zmiany klimatu; wzywa UE do opracowania ambitnej strategii, która powinna stać się elementem dyplomacji klimatycznej;

10.  podkreśla, że ze względu na topnienie polarnych czap lodowych i podnoszący się poziom mórz ludzie zamieszkujący wybrzeża lub małe państwa wyspiarskie znajdują się w szczególnym niebezpieczeństwie; wzywa Komisję i państwa członkowskie do ochrony i zachowania tej przestrzeni życiowej poprzez ułatwianie realizacji ambitnych celów łagodzenia zmiany klimatu oraz wielostronnych środków ochrony wybrzeża;

11.  uznaje, że zmiana klimatu oznacza pogorszenie warunków, które prowadzą do migracji na obszarach szczególnie narażonych, i przypomina, że migracja w przyszłości wzrośnie, jeżeli negatywne skutki zmiany klimatu nie spotkają się z odpowiednią reakcją; w związku z tym uważa, że należy wypracować w ramach ONZ powszechnie akceptowaną definicję „uchodźcy klimatycznego” w celu ustanowienia międzynarodowych ram prawnych dla osób przesiedlonych ze względu na skutki zmiany klimatu oraz w celu przyjęcia wspólnego podejścia do ochrony uchodźców klimatycznych; wzywa UE do czynnego udziału w dyskusji nad terminem „uchodźca klimatyczny”, w tym nad jego ewentualną definicją prawną na szczeblu międzynarodowym;

12.  wzywa państwa członkowskie, by wykazały się postępowym przywództwem w toczących się negocjacjach w sprawie globalnej umowy na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji, przygotowywanej pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych i w oparciu o Deklarację nowojorską w sprawie uchodźców i migrantów z 2016 r., w której przyznano, że ogromne rzesze ludzi przemieszczają się „w reakcji na negatywne skutki zmiany klimatu”;

13.  z zadowoleniem przyjmuje pluralistyczny charakter procesu UNFCCC; uważa, że zapewnienie skutecznego uczestnictwa wymaga zajęcia się kwestią partykularnych lub sprzecznych interesów; popiera inicjatywę rządów reprezentujących większość światowej populacji, by prowadzić specjalną politykę zapobiegania konfliktom interesów, i wzywa Komisję do konstruktywnego zaangażowania się w ten proces;

14.  wzywa Komisję do opracowania programów mających na celu uświadomienie obywatelom UE związku między zmianami klimatycznymi a migracją, ubóstwem i konfliktami dotyczącymi dostępu do zasobów;

15.  podkreśla, że wszelka inicjatywa podejmowana przez UE w dziedzinie środowiska musi mieć podstawę w uprawnieniach ustawodawczych ustanowionych w traktatach i że unijna demokracja parlamentarna musi nadal odgrywać kluczową rolę podczas opracowywania wszelkich wniosków mających na celu promowanie środków międzynarodowych służących ochronie środowiska;

Zwiększenie zdolności UE w zakresie dyplomacji klimatycznej

16.  odnotowuje, że UE i jej państwa członkowskie są głównym źródłem publicznego finansowania działań związanych ze zmianą klimatu i że jest to ważny i budujący zaufanie instrument wspierający przystosowanie się do zmiany klimatu i łagodzenie jej skutków w innych krajach; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by w dalszym ciągu zapewniały znaczące wkłady finansowe oraz aktywnie wspierały uruchomienie międzynarodowego finansowania działań związanych ze zmianą klimatu ze źródeł publicznych innych krajów oraz ze źródeł prywatnych; z zadowoleniem przyjmuje deklaracje ze szczytu ONE Planet w dniu 12 grudnia 2017 r.,

17.  podkreśla, że globalne przechodzenie do gospodarki i społeczeństwa o zerowej emisji dwutlenku węgla netto, odpornych na zmianę klimatu, wymaga znacznych inwestycji w transformację; zaznacza, że rządy muszą stworzyć sprzyjające warunki do przekierowania przepływów kapitału do zrównoważonych inwestycji oraz unikania aktywów osieroconych, w oparciu o wnioski grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. zrównoważonego finansowania i zgodnie z komunikatem Komisji w sprawie zrównoważonych finansów (COM(2018)0097); uważa, że system finansowy wymaga wkładu w realizację celów porozumienia paryskiego, a także celów zrównoważonego rozwoju; jest przekonany, że system finansowy UE, który przyczynia się do łagodzenia zmiany klimatu oraz pobudza inwestycje w czyste technologie i zrównoważone rozwiązania, będzie wzorem do naśladowania dla innych krajów i może pomóc im wdrożyć podobne systemy;

18.  podkreśla, że istotne jest, by UE zajmowała jednolite stanowisko na wszystkich forach międzynarodowych, i apeluje do Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz do Komisji, by skoordynowali wspólne starania UE na rzecz zaangażowania we wdrażanie porozumienia paryskiego; zachęca UE do rozważenia sposobów dalszego podniesienia poziomu ambicji porozumienia paryskiego; podkreśla, że konieczne jest opracowanie kompleksowej strategii na rzecz dyplomacji klimatycznej UE i uwzględnienie klimatu we wszystkich dziedzinach działań zewnętrznych UE, w tym w obszarze handlu, współpracy na rzecz rozwoju i pomocy humanitarnej; podkreśla znaczenie wzmocnienia wymiaru społecznego, a także włączenia perspektywy płci oraz podejścia opartego na prawach człowieka we wszystkie przyszłe negocjacje wielostronne;

19.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do podniesienia świadomości międzynarodowej na temat zmiany klimatu poprzez skoordynowane strategie komunikacji i działania mające na celu zwiększenie poparcia społecznego i politycznego; apeluje w szczególności o osiągnięcie międzynarodowego zrozumienia zależności między zmianą klimatu a nierównościami społecznymi, migracją, głodem i ubóstwem, a także faktu, że globalne działania w dziedzinie klimatu mogą w znacznym stopniu przyczynić się do rozwiązania tych problemów;

20.  uważa, że postęp technologiczny, do którego impulsem będzie wspólny wysiłek polityczny, będzie kluczowy dla osiągnięcia celów porozumienia paryskiego, oraz że w związku z tym należy również wziąć pod uwagę rolę unijnej dyplomacji naukowej jako elementu globalnej strategii na rzecz dyplomacji klimatycznej, przez wspieranie i finansowanie badań związanych ze zmianą klimatu;

21.  przypomina, że jak wskazano w zielonej księdze Komisji pt. „Adaptacja do zmian klimatycznych w Europie – warianty działań na szczeblu UE”(7), regiony Europy najbardziej podatne na zmiany klimatu to południe Europy i basen Morza Śródziemnego, obszary górskie i wybrzeża, gęsto zaludnione obszary zalewowe, Skandynawia i Arktyka; dlatego też wzywa UE do wpierania programów badawczo-rozwojowych, które będą angażowały za każdym razem odpowiednie państwa członkowskie, zgodnie z art. 185 TFUE;

22.  jako dobry przykład dyplomacji naukowej funkcjonującej zgodnie z celami wymienionymi w poprzednim ustępie uwypukla inicjatywę PRIMA (partnerstwo w dziedzinie badań i innowacji w regionie Morza Śródziemnego), która koncentruje się na rozwoju i stosowaniu innowacyjnych rozwiązań w produkcji żywności i zaopatrywaniu basenu Morza Śródziemnego w wodę; zwraca się do Komisji o zacieśnienie współpracy, udzielanie niezbędnego wsparcia i zagwarantowanie ciągłości inicjatywy, a także innych podobnych inicjatyw; apeluje o nową inicjatywę na podstawie art. 185 TFUE, która będzie konkretnie nakierowana na cele dyplomacji naukowej UE;

23.  wzywa do koordynacji planów działania Unii w sprawie dyplomacji energetycznej i wodnej z dyplomacją klimatyczną, wzmacniając synergię i zwiększając liczbę wspólnych przedsięwzięć, w stosownych przypadkach, między elementami należącymi do szczebla UE i tymi realizowanymi przez państwa członkowskie;

24.  apeluje o większe zaangażowanie Parlamentu i o wskazanie w ramach rocznego procesu, zainicjowanego przez Komisję i ESDZ i prowadzonego we współpracy z państwami członkowskimi, priorytetów dyplomacji klimatycznej UE w danym roku oraz o przedstawienie konkretnych zaleceń w sprawie wypełnienia luk w zdolnościach;

25.  zobowiązuje się do sformułowania własnego stanowiska i zaleceń dotyczących nowej długoterminowej strategii UE sięgającej połowy stulecia, która powinna zostać rozważona przez Komisję i Radę przed przedłożeniem jej UNFCCC;

26.  wyraża zamiar zainicjowania procesu, który przyczyni się do tych wysiłków za pomocą regularnych sprawozdań na temat działań, osiągnięć i porażek UE w zakresie dyplomacji klimatycznej; sprawozdania okresowe powinny zawierać jasne poziomy odniesienia w tym zakresie;

27.  podkreśla istotną rolę dyplomacji parlamentarnej w walce ze zmianą klimatu; zobowiązuje się do lepszego wykorzystania swej roli międzynarodowej i przynależności do międzynarodowych sieci parlamentarnych, do rozwinięcia działań klimatycznych w ramach prac oraz wizyt swych delegacji, szczególnie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności oraz Komisji Spraw Zagranicznych, podczas europejskich i międzynarodowych posiedzeń międzyparlamentarnych oraz w ramach platform dialogu z parlamentami krajowymi i podmiotami szczebla niższego niż krajowy / podmiotami niepaństwowymi i społeczeństwem obywatelskim, każdorazowo dokładając starań, aby uwzględniono odpowiednią perspektywę płci;

28.  apeluje o zwiększenie przydziału zasobów ludzkich i finansowych w ESDZ i Komisji, by lepiej odzwierciedlić silne zaangażowanie na rzecz dyplomacji klimatycznej oraz większy udział w tym obszarze; wnosi, by ESDZ uwzględniła dyplomację klimatyczną w programach delegacji UE podczas spotkań z ich odpowiednikami z państw trzecich oraz organizacji międzynarodowych i regionalnych, a także by koordynowała wysiłki na rzecz dyplomacji klimatycznej w każdej delegacji UE z przedstawicielstwami państw członkowskich w państwach trzecich oraz nadała im strategiczne znaczenie; wzywa zatem do uwzględnienia punktu kontaktowego ds. zmian klimatu w głównych delegacjach UE w krajach trzecich i większej liczby ekspertów ds. klimatu na etapie tworzenia w delegacjach UE mieszanych stanowisk;

29.  podkreśla, że związane z klimatem wydatki w budżecie UE mogą tworzyć wysoką wartość dodaną i powinny zostać znacznie zwiększone w celu odzwierciedlenia rosnącego znaczenia i pilnego charakteru działań na rzecz klimatu i potrzeby dalszych działań w ramach dyplomacji klimatycznej; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia w następnych wieloletnich ramach finansowych (WRF) wydatków związanych z dyplomacją klimatyczną oraz do zatwierdzenia przeznaczania co najmniej 30 % środków na wydatki związane z klimatem, zgodnie z zaleceniem Parlamentu zawartym w jego rezolucji z dnia 14 marca 2018 r. w sprawie następnych WRF: przygotowanie stanowiska Parlamentu dotyczącego WRF na okres po 2020 r.(8) oraz do dostosowania całego budżetu UE do celów porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju, tak aby wydatki budżetowe nie były sprzeczne z wysiłkami na rzecz klimatu; zauważa w tym kontekście, że w szczególności wrażliwe sektory (jak rolnictwo, przemysł, energetyka i transport) będą musiały dołożyć większych starań podczas przechodzenia na zieloną gospodarkę; apeluje o lepsze wykorzystanie innych funduszy UE w celu zapewnienia efektywnego gospodarowania zasobami, zoptymalizowanych wyników i zwiększonego wpływu unijnych działań i inicjatyw;

30.  wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby w ramach dwustronnych umów z państwami partnerskimi rozwijały współpracę w sektorze ochrony środowiska w celu wspierania strategii politycznych na rzecz zrównoważonego rozwoju opartych na efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych;

31.  wzywa Komisję do pełnego odzwierciedlenia wymiaru globalnego, w tym celów dyplomacji klimatycznej UE, w jej przyszłych komunikatach w sprawie przyszłości unijnej polityki energetycznej i klimatycznej oraz w sprawie długoterminowej strategii UE na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych; zachęca również Komisję i ESDZ do dalszego rozwijania długoterminowej wizji w celu przedstawienia wspólnego komunikatu wyjaśniającego ich rozumienie dyplomacji klimatycznej UE, a także strategiczne podejście do działań na rzecz dyplomacji klimatycznej UE, w ciągu 12 miesięcy od przyjęcia niniejszego sprawozdania, z uwzględnieniem opisanego w nim podejścia Parlamentu;

32.  wzywa ESDZ i Komisję do zwiększenia koordynacji wewnętrznej w zakresie wysiedleń wywołanych zmianą klimatu poprzez powołanie zespołu ekspertów, którego zadaniem będzie badanie zmian klimatycznych i migracji za pośrednictwem międzyagencyjnej grupy zadaniowej;

33.  podkreśla, że wzmocnienie pozycji kobiet oraz pełne i równe uczestnictwo kobiet i ich wiodąca rola mają kluczowe znaczenie dla działań w dziedzinie klimatu; wzywa UE i państwa członkowskie do uwzględnienia zagadnień dotyczących płci w polityce w zakresie klimatu oraz do przyjęcia podejścia uwzględniającego aspekt płci, ponieważ zmiany klimatu często pogłębiają nierówności między płciami i pogarszają sytuację kobiet, a także wspiera udział kobiet ze społeczności tubylczych i obrońców praw kobiet w ramach konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC), ponieważ ich wiedza na temat zarządzania zasobami naturalnymi ma zasadnicze znaczenie w walce ze zmianami klimatu;

Przeciwdziałanie zmianie klimatu jako siła napędowa współpracy międzynarodowej

34.  podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie muszą być aktywnymi partnerami w organizacjach i forach międzynarodowych (takich jak ONZ, UNFCCC, Forum Polityczne Wysokiego Szczebla ds. Zrównoważonego Rozwoju (HPFL), Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka (OHCHR), Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), NATO, Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO), Rada Arktyczna oraz G-7 i G-20) oraz współpracować ściśle z organizacjami regionalnymi (takimi jak Unia Afrykańska (UA), Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS), Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN), Grupa Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP), MERCOSUR oraz Rada Współpracy Państw Zatoki (GCC)), tak by rozwijać globalne partnerstwa i zapewnić realizację porozumienia paryskiego oraz celów zrównoważonego rozwoju, jednocześnie chroniąc, wzmacniając i dalej rozwijając systemy współpracy wielostronnej;

35.  wzywa UE i państwa członkowskie do większego uwzględniania działań na rzecz klimatu w programie szczytów i spotkań grupy G-20, a także w programie spotkań dwustronnych członków grupy G-20, jak również do nawiązania współpracy z krajami rozwijającymi się, takimi jak Grupa 77 ONZ (G-77) i inne mniejsze sieci, jak np. Sojusz Małych Państw Wyspiarskich (AOSIS);

36.  wzywa państwa członkowskie do zwiększenia swojego zaangażowania w ramach Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) zgodnie z celami porozumienia paryskiego; podkreśla również potrzebę podjęcia przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO) szybkich i odpowiednich dodatkowych działań w celu umożliwienia wniesienia przez międzynarodową żeglugę sprawiedliwego wkładu w walkę ze zmianami klimatycznymi;

37.  apeluje do Komisji, by włączyła zmianę klimatu do międzynarodowych umów handlowych i inwestycyjnych oraz by uzależniła przyszłe umowy handlowe od ratyfikacji i wdrożenia porozumienia paryskiego; w związku z tym wzywa Komisję do przeprowadzenia, w stosownych przypadkach, kompleksowej oceny spójności obowiązujących umów z porozumieniem paryskim; apeluje do Komisji, by usprawniła instrumenty i programy finansowe w celu zapewnienia spójności, wspierania krajów trzecich w walce ze zmianą klimatu i zwiększenia skuteczności działań UE w dziedzinie klimatu; zaleca sporządzenie i systematyczne uwzględnianie obowiązkowej zasadniczej klauzuli dotyczącej zmiany klimatu w umowach międzynarodowych, w tym w umowach handlowo-inwestycyjnych, w odniesieniu do wzajemnego zobowiązania się do ratyfikowania i wdrożenia porozumienia paryskiego, tym samym wspierając europejski i międzynarodowy proces dekarbonizacji;

38.  popiera stałe i aktywne zaangażowanie UE w koalicję o wysokim poziomie ambicji, wraz z jej państwami członkowskimi, w celu podkreślenia ich determinacji do konstruktywnego wdrażania porozumienia paryskiego, poprzez dokończenie solidnego zbioru przepisów w 2018 r. oraz owocny dialog „Talanoa” na COP 24, którego celem jest zmotywowanie innych państw do przyłączenia się do tych wysiłków i ustanowienie grupy liderów ds. klimatu w kilku nadchodzących latach, którzy będą gotowi zwiększyć swoje cele klimatyczne zgodnie z celami porozumienia paryskiego, tak aby ustanowić wspólne przywództwo w celu wspólnego doprowadzenia do włączenia problematyki klimatu do różnych aspektów polityki zagranicznej, w tym handlu, reformy międzynarodowych instytucji finansowych i bezpieczeństwa;

39.  dostrzega znaczenie skutecznych i wydajnych działań, strategii i planów przystosowawczych, w tym stosowania rozwiązań opartych na ekosystemach w celu zwiększenia zdolności przystosowawczych, wzmocnienia odporności i zmniejszenia wrażliwości na skutki zmiany klimatu w kontekście porozumienia paryskiego;

40.  podkreśla szczególną wrażliwość ekosystemów Arktyki na zmiany klimatu, biorąc pod uwagę fakt, że w ostatnich kilku dziesięcioleciach temperatura w Arktyce rosła w tempie około dwukrotnie szybszym od średniej światowej; przyznaje, że zanieczyszczenia pojawiające się w klimacie Arktyki pochodzą przede wszystkim ze źródeł emisji znajdujących się w Azji, Ameryce Północnej i Europie, i że środki redukcji emisji podejmowane w UE odgrywają dlatego wielką rolę w zapobieganiu zmianie klimatu Arktyki; uważa, że należy również uwzględnić wykazywane zainteresowanie Arktyką i jej zasobami ze względu na zmieniające się środowisko naturalne tego obszaru oraz rosnące znaczenie geopolityczne Arktyki; uważa, że silne, zdrowe i zrównoważone ekosystemy Arktyki zamieszkiwane przez dobrze prosperujące społeczności mają strategiczne znaczenie dla politycznej i gospodarczej stabilności Europy i świata; uważa, że należy wreszcie wdrożyć formalny status UE jako obserwatora w Radzie Arktycznej;

41.  podkreśla odpowiedzialność UE i innych krajów rozwiniętych – bowiem w przeszłości w znaczącym stopniu przyczyniły się do globalnego ocieplenia – za okazanie większej solidarności wobec państw znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, głównie znajdujących się na globalnym Południu i krajów wyspiarskich, najbardziej dotkniętych zmianą klimatu, oraz za zapewnienie stałego wsparcia w celu zwiększenia ich odporności, przyczyniania się do zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi, w tym poprzez ochronę przyrody i przywracanie ekosystemów, które odgrywają ważną rolę w regulowaniu klimatu, oraz udzielanie pomocy przy usuwaniu szkód związanych ze zmianą klimatu, a także za poprawę środków dostosowawczych i w zakresie odporności dzięki odpowiedniemu wsparciu finansowemu i działaniom w zakresie budowania zdolności, w szczególności poprzez partnerstwa na rzecz ustalonego na poziomie krajowym wkładu; zauważa, że państwa znajdujące się w niekorzystnej sytuacji są kluczowymi partnerami, jeśli chodzi o dążenie do ambitnych działań na rzecz klimatu na szczeblu międzynarodowym, ze względu na egzystencjalne zagrożenie, jakie stanowią dla nich zmiany klimatu;

42.  apeluje do UE i państw członkowskich, by wsparły wysiłki mniej zamożnych krajów w celu zmniejszenia ich zależności od paliw kopalnych i zapewnienia większego dostępu do przystępnej cenowo energii odnawialnej, a także poprzez programy wspierania dostępu do nauki, technologii i innowacji zgodnie z celem zrównoważonego rozwoju nr 17, jak również informowanie ich o dostępnych technologiach monitorowania i ochrony środowiska i obywateli, takich jak sztandarowy program kosmiczny Copernicus i jego usługa w zakresie zmiany klimatu; podkreśla możliwości, jakie oferuje unijny plan inwestycji zewnętrznych w zakresie stymulowania korzystnych dla klimatu inwestycji i wspierania zrównoważonego rozwoju; podkreśla, jak ważne jest, by agencje humanitarne opracowały długoterminową perspektywę swoich działań w oparciu o ugruntowaną wiedzę na temat skutków zmian klimatu na szczególnie narażonych obszarach; wzywa również Komisję do opracowania kompleksowej strategii promowania na szczeblu światowym doskonałości UE w zakresie zielonych technologii;

43.  podkreśla potrzebę usprawnienia polityki UE w celu odpowiedniego reagowania na takie sytuacje, jak brak wody i żywności, które prawdopodobnie będą częściej pojawiać się w przyszłości; przypomina, że takie braki podstawowej żywności stanowiłyby poważne długoterminowe wyzwanie w zakresie bezpieczeństwa, które mogłoby zniweczyć inne osiągnięcia polityki rozwojowej UE;

44.  wzywa UE do nadania priorytetowego charakteru pomocy w postaci dotacji i transferu technologii do najuboższych krajów w celu ułatwienia im transformacji sektora energetycznego;

45.  zaleca, by UE pogłębiła swą współpracę strategiczną na szczeblu państwowym i niepaństwowym poprzez dialogi i partnerstwa na rzecz rozwoju o zerowej emisji z gospodarkami wschodzącymi i innymi krajami, które mają duży wpływ na globalne ocieplenie, lecz mają również decydujące znaczenie dla światowych działań na rzecz klimatu; odnotowuje w tym kontekście, że klimat może być punktem wyjścia do kontaktów dyplomatycznych z tymi partnerami, którzy uznają inne kwestie za wysoce kontrowersyjne, i tym samym może umożliwić krzewienie stabilności i pokoju; wzywa UE do dzielenia się z partnerami doświadczeniami i wnioskami w zakresie polityki w celu przyspieszenia realizacji porozumienia paryskiego; wzywa UE do zainicjowania specjalnych dyskusji panelowych w celu omówienia polityki w zakresie klimatu i zrównoważonego rozwoju oraz do nawiązania dialogu gospodarczego i technologicznego na temat rozwiązań przejściowych i w zakresie budowania odporności, w tym na posiedzeniach ministerialnych wysokiego szczebla; wzywa UE do rozwijania i wspierania partnerstw w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym ścieżek rozwoju do 2050 r., zrównoważonej reformy finansów, czystego transportu, rynków uprawnień do emisji dwutlenku węgla i innych instrumentów ustalania cen emisji dwutlenku węgla poza Europą w celu ograniczenia emisji w skali światowej i stworzenia równych warunków działania dla wszystkich sektorów gospodarki;

46.  wzywa UE do odegrania wiodącej roli w rozwijaniu międzynarodowych i regionalnych partnerstw w zakresie rynków emisji zgodnie z art. 6 porozumienia paryskiego oraz do wykorzystania swej wiedzy fachowej przy tworzeniu, dostosowywaniu i prowadzeniu unijnego systemu handlu emisjami (ETS), a także związanych z nim doświadczeń w łączeniu ETS ze szwajcarskim rynkiem uprawnień do emisji dwutlenku węgla; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania rozwoju mechanizmów ustalania cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla w państwach trzecich i regionach oraz do wspierania współpracy międzynarodowej, tak aby w perspektywie średnioterminowej były one w dużej mierze kompatybilne, a także, w perspektywie długoterminowej, w celu utworzenia międzynarodowego rynku emisji; w tym kontekście podkreśla udaną współpracę między UE a Chinami w ostatnich latach, umożliwiającą wprowadzenie w grudniu 2017 r. ogólnokrajowego systemu handlu uprawnieniami do emisji w Chinach; czeka na wyniki prowadzonych prac, które mają kluczowe znaczenie dla dobrego funkcjonowania systemu; wzywa UE do stałego wspierania chińskich ambicji w zakresie handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla oraz do zacieśnienia przyszłej współpracy w celu stworzenia równych warunków działania na całym świecie;

47.  wzywa UE do aktywnego promowania na szczeblu międzynarodowym asertywnej polityki zmniejszania emisji gazów cieplarnianych, np. poprzez wprowadzenie norm wartości granicznych emisji i natychmiastowych działań w zakresie ograniczenia emisji w sektorze międzynarodowego transportu morskiego i lotniczego;

48.  uważa, że konieczne są dalsze prace nad rozwojem środków dostosowawczych na granicach dotyczących emisji dwutlenku węgla jako dźwigni dla dalszych wysiłków wszystkich krajów na rzecz realizacji celów zapisanych w porozumieniu paryskim;

49.  zaleca UE, aby wraz z ONZ propagowała inicjatywę na rzecz zacieśnienia współpracy na szczeblu światowym w celu rozwiązania problemu burz piaskowych, który, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie, zaostrza już istniejące napięcia i prowadzi do powstawania kolejnych; podkreśla, że burze te powodują poważny uszczerbek na zdrowiu oraz wyczerpują i tak już ograniczone zasoby wodne w regionie Bliskiego Wschodu; w związku z tym wzywa UE do współpracy z ONZ w zakresie poprawy systemów monitorowania i ostrzegania;

50.  apeluje, by ESDZ, Komisja i państwa członkowskie skoncentrowały swój dialog strategiczny w sprawie energii z krajami eksportującymi paliwa kopalne w szerszym sąsiedztwie UE na współpracy na rzecz energii niskoemisyjnej oraz modelach rozwoju gospodarczego o zerowej emisji w celu krzewienia pokoju, zwiększenia bezpieczeństwa ludzkiego i dobrobytu w Europie i na świecie;

51.  wzywa ESDZ, Komisję i państwa członkowskie do pełnego dostosowania międzynarodowych dialogów politycznych i współpracy z krajami partnerskimi do celów porozumienia paryskiego oraz do ambicji UE, aby stać się światowym liderem w dziedzinie odnawialnych źródeł energii;

Partnerzy strategiczni UE

52.  uważa, że istotne jest, by UE podtrzymywała wysiłki na rzecz ponownego włączenia USA do współpracy wielostronnej w zakresie działań w dziedzinie klimatu, zachęcając je do respektowania porozumienia paryskiego bez narażenia na szwank jego ambitnych celów; uważa, że dialog parlamentarny i współpraca z lokalnymi władzami są kluczowymi instrumentami służącymi temu celowi;

53.  zwraca uwagę, że negocjacje w sprawie brexitu oraz przyszłe stosunki ze Zjednoczonym Królestwem muszą odzwierciedlać potrzebę stałej współpracy na rzecz dyplomacji klimatycznej;

54.  zauważa, że regiony i miasta odgrywają coraz większą rolę w zrównoważonym rozwoju, ponieważ są bezpośrednio dotknięte zmianami klimatycznymi, ich rozwój ma bezpośredni wpływ na klimat oraz ponieważ stają się coraz bardziej aktywne w łagodzeniu zmian klimatycznych i przystosowywaniu się do nich, czasami w świetle przeciwstawnych polityk ich rządów krajowych; ponownie podkreśla kluczowe znaczenie miast i regionów w odniesieniu do wprowadzania innowacji i środków w zakresie ochrony środowiska, wykorzystania ekologicznych technologii, inwestowania w umiejętności, szkolenia oraz zwiększanie konkurencyjności poprzez rozwój czystych technologii na szczeblu lokalnym; wzywa zatem UE do dalszego pogłębienia kontaktów z władzami lokalnymi i regionalnymi oraz społecznościami tubylczymi w państwach trzecich oraz krajach i terytoriach zamorskich w celu rozwinięcia współpracy tematycznej i sektorowej między miastami i regionami zarówno w UE, jak i poza nią, w celu rozwoju inicjatyw w zakresie dostosowania i odporności oraz wzmocnienia modeli zrównoważonego rozwoju i planów redukcji emisji w kluczowych sektorach, takich jak energia, przemysł, technologia, rolnictwo i transport, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich, np. poprzez programy partnerskie, program międzynarodowej współpracy miast, wspieranie platform takich jak porozumienie burmistrzów oraz tworzenie nowych forów wymiany najlepszych praktyk; wzywa UE i państwa członkowskie do wspierania działań podmiotów regionalnych i lokalnych na rzecz wprowadzenia ustalonych na szczeblu regionalnym i lokalnym wkładów (podobnych do wkładów ustalonych na szczeblu krajowym), jeśli dzięki temu procesowi można zwiększyć poziom ambicji w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu; odnotowuje rolę, jaką delegacje UE w państwach trzecich mogą odegrać w tym względzie;

55.  zauważa również, że rosnąca urbanizacja widoczna w wielu częściach świata zaostrza istniejące wyzwania spowodowane zmianami klimatycznymi z powodu zwiększonego zapotrzebowania na zasoby, takie jak energia, grunty i woda, oraz przyczynia się do dalszego pogarszania się problemów środowiskowych w wielu aglomeracjach w UE i poza nią, takich jak zanieczyszczenie powietrza i zwiększona ilość odpadów; stwierdza, że dalsze skutki zmian klimatu, takie jak ekstremalne zjawiska pogodowe, susze i degradacja gleby, są często odczuwalne zwłaszcza na obszarach wiejskich; jest zdania, że należy poświęcić władzom lokalnym szczególną uwagę i zapewnić im wsparcie, aby mogły one stawić czoła tym wyzwaniom, zwiększyć swoją odporność i przyczynić się do wysiłków na rzecz łagodzenia skutków zmian klimatu poprzez opracowanie nowych form dostaw energii i koncepcji transportu;

56.  podkreśla znaczenie współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi a krajami partnerskimi, zwłaszcza w zakresie ocen oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, zgodnie z odpowiednimi normami i konwencjami międzynarodowymi, szczególnie z przyjętymi przez EKG ONZ konwencjami z Espoo, z Aarhus i konwencją wodną;

57.  apeluje do UE i państw członkowskich, by rozwinęły kontakty ze społeczeństwem obywatelskim na całym świecie, jako podmiotem w zakresie działań na rzecz klimatu, a także zwiększyły wsparcie nań przeznaczone, zawarły sojusze i stworzyły synergię ze środowiskiem naukowym, organizacjami pozarządowymi, społecznościami lokalnymi, społecznościami tubylczymi i podmiotami nietradycyjnymi, tak aby w lepszy sposób dostosować cele, pomysły i metody działania różnych podmiotów, przyczyniając się do skoordynowanego podejścia do działań na rzecz klimatu; zachęca UE i jej państwa członkowskie do nawiązania współpracy z sektorem prywatnym, zacieśnienia współpracy w zakresie sposobów wykorzystania możliwości wynikających z przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, opracowania strategii eksportowych na rzecz technologii klimatycznych dla krajów na całym świecie oraz zachęcenia do transferu technologii i budowania zdolności w państwach trzecich, które zachęcają do korzystania z odnawialnych źródeł energii;

58.  podkreśla znaczenie badań naukowych dla podejmowania decyzji politycznych dotyczących klimatu; zauważa, że transgraniczna wymiana naukowa jest podstawowym elementem współpracy międzynarodowej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do nieustannego wspierania organizacji naukowych zajmujących się oceną ryzyka klimatycznego, które starają się oszacować skutki zmian klimatycznych i które oferują władzom politycznym możliwe środki adaptacyjne; wzywa UE do wykorzystania własnych możliwości badawczych, aby przyczynić się do globalnych działań na rzecz klimatu;

°

°  °

59.  zobowiązuje swego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, Komisji, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych oraz – do wiadomości – Zgromadzeniu Ogólnemu Narodów Zjednoczonych i sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych;

(1) Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0383. (2) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0380. (3) Dz.U. C 487 z 28.12.2016, s. 24. (4) Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0493. (5) Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0005. (6) Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0066. (7) COM(2007)0354. (8) Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0075.

Dyplomacja klimatyczna jako priorytet strategiczny spraw zagranicznych UE

W 2015 r. zawarcie uniwersalnego porozumienia w sprawie klimatu w Paryżu oraz przyjęcie agendy 2030 – której głównym elementem są cele zrównoważonego rozwoju – były dużym krokiem na drodze do globalnej przemiany w kierunku bardziej zrównoważonego i niskoemisyjnego społeczeństwa. Oba osiągnięcia można postrzegać jako pozytywny przykład multilateralizmu. Skoordynowane wysiłki dyplomatyczne UE i prezydencji francuskiej umożliwiły w szczególności zawarcie porozumienia paryskiego. Obecnym wyzwaniem jest jego przełożenie na działanie, sporządzenie przepisów i procedur umożliwiających ten proces na przyszłych konferencjach ONZ w sprawie klimatu oraz wywiązanie się z międzynarodowego zobowiązania na rzecz działań w dziedzinie klimatu.

Pokazuje to wagę uwzględnienia klimatu w programie działania organów i podmiotów spraw zagranicznych. Poważne skutki zmiany klimatu są wyczuwalne na całym świecie, w związku z czym muszą być priorytetem strategicznym międzynarodowych stosunków dyplomatycznych. Ze względu na to, że rozwój sytuacji klimatycznej wpływa na stabilność geopolityczną, zaopatrzenie w żywność i wodę, bezpieczeństwo regionalne ludności oraz przepływy migracyjne, problemem tym należy zająć się na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach dyplomacji zagranicznej.

Dlatego też Komisja Spraw Zagranicznych oraz Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności poświęcają tej kwestii wspólne sprawozdanie i przedstawiają zalecenia w sprawie przyszłych działań na rzecz dyplomacji klimatycznej UE. Wspomniane sprawozdanie jest podstawą przyszłego zaangażowania komisji Parlamentu, zwłaszcza Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, w dyplomację klimatyczną oraz ugruntowania pozycji Parlamentu Europejskiego jako jednego z podmiotów spraw zagranicznych w tej dziedzinie.

By przyczynić się do dostosowania międzynarodowej roli UE w dyplomacji klimatycznej, zgodnie z podejściem do spraw zagranicznych przyjętym w globalnej strategii UE, w sprawozdaniu wskazano systematycznie niezbędne struktury, partnerów strategicznych oraz ścieżki tematyczne dyplomacji klimatycznej UE, tym samym wspierając opracowanie przyszłej kompleksowej strategii dla UE.

Potrzeba przywództwa UE: opracowanie programu działań dyplomatycznych UE

Wobec coraz bardziej pilnie potrzebnych działań w dziedzinie klimatu oraz konieczności skutecznego globalnego wdrażania porozumienia paryskiego UE musi dołożyć starań w dziedzinie dyplomacji klimatycznej. Stałym zadaniem jest promowanie działań w dziedzinie klimatu oraz ponawianie zobowiązań politycznych. W tym kontekście o wiele istotniejsza niż wcześniej jest silna rola przywódcza UE w działaniach w dziedzinie klimatu. W jasnym programie trzeba określić sposób pogłębienia współpracy ze starymi i nowymi partnerami, zarówno na forach międzynarodowych, jak i z rządami krajowymi lub podmiotami niepaństwowymi.

Zewnętrzną rolę przywódczą musi uzupełniać skuteczna wewnętrzna polityka klimatyczna. By rozwinąć się jako wiarygodny podmiot, UE musi wdrożyć porozumienie paryskie w spójny sposób, za pomocą jasnego mechanizmu przeglądu. Chociaż przyjęto już przepisy klimatyczne UE na następne dziesięciolecie, potrzebne są nadal dalsze działania. UE powinna być dobrze przygotowana do dialogu „Talanoa” w 2018 r. oraz na konferencję klimatyczną w Katowicach (COP 24), w tym na konkretne propozycje rozwinięcia swych działań w dziedzinie klimatu. UE, a zwłaszcza jej państwa członkowskie, muszą być gotowe poprawić istniejący ustalony na poziomie krajowym wkład na 2030 r. oraz wykorzystać praktykę globalnego przeglądu co 5 lat w celu zmiany swych przepisów i działań w dziedzinie klimatu. Obecny wniosek w sprawie zrównoważonego finansowania, debata o stopniowym wycofaniu szkodliwych dopłat do paliw kopalnych oraz opracowanie przyszłych wieloletnich ram finansowych UE powinny być dodatkową okazją, by zintegrować zobowiązania klimatyczne na szczeblu UE.

UE powinna dowieść, że zobowiązania wynikające z porozumienia paryskiego są wykonywane bez opóźnień. Zatem Komisja powinna skonsultować się z Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi w celu opracowania zmienionej długoterminowej strategii niskoemisyjnej do połowy stulecia z uwzględnieniem wyników przyszłego specjalnego sprawozdania IPCC.

Wspólne wysiłki: poprawienie struktur dyplomacji klimatycznej UE

W związku z rosnącą złożonością i trudnością globalnych działań w dziedzinie klimatu dyplomacja klimatyczna UE musi być sprofesjonalizowana, wzmocniona, a także bardziej spójna i skoordynowana. Mając na względzie złożony wielopoziomowy system sprawowania rządów UE, wszystkie instytucje UE wraz z państwami członkowskimi powinny uczestniczyć w procesie rozwijania dyplomacji klimatycznej i działań UE w dziedzinie klimatu, a także czynienia postępów w tym zakresie.

Choć Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) były głównymi uczestnikami dyplomacji klimatycznej UE we wcześniejszych latach, ich rola koordynująca powinna być nawet większa w przyszłości. Dyplomacja klimatyczna UE może opierać się na doświadczeniu przyspieszenia i koordynacji zdolności dyplomatycznych przed szczytem klimatycznym w Paryżu oraz ich dalszego rozwinięcia w bardziej strategiczne podejście.

Oznacza to, że klimat staje się nie tylko istotniejszą częścią spraw zagranicznych, lecz że inne nurty polityki UE o wymiarze zewnętrznym, takie jak polityka handlowa i inwestycyjna UE oraz pomoc rozwojowa są zgodne z celami porozumienia paryskiego oraz celami zrównoważonego rozwoju. Oprócz spójności politycznej bardziej strategiczne podejście do dyplomacji klimatycznej powinno obejmować również spójność działania. Wysoka przedstawiciel powinna skoordynować wspólne wysiłki UE z Komisją w celu opracowania strategii na rzecz dyplomacji klimatycznej UE, określając priorytety, kluczowe podmioty, do których trzeba się zwrócić, oraz główne wydarzenia, które powinny zostać wykorzystane do działania: konferencje, spotkania ministerialne na wysokim szczeblu czy też nieformalne okazje.

By można było urzeczywistnić ukierunkowaną dyplomację klimatyczną, Komisja i ESDZ powinny posiadać niezbędne zasoby finansowe i ludzkie. Konieczne jest oszacowanie i odpowiednie wypełnienie luk w zdolnościach w Dyrekcji Generalnej ds. Działań w dziedzinie Klimatu Komisji (DG CLIMA) oraz ESDZ. Oba zespoły powinny kontynuować swą ścisłą współpracę, tak by UE mogła zajmować jednolite stanowisko na forach międzynarodowych.

Jednocześnie, by ESDZ odgrywała za pośrednictwem swych delegacji w państwach trzecich bardziej koordynującą rolę wobec przedstawicielstw państw członkowskich, jej delegacje muszą zostać wyposażone w pracowników w większym stopniu zajmujących się klimatem oraz w mieszane stanowiska, których portfolio obejmowałoby klimat. Delegacje te powinny dodatkowo przeznaczyć odpowiednią część budżetu na działania w dziedzinie klimatu, takie jak konferencje, badania i kampanie uświadamiające. Regularna i oparta na zaufaniu koordynacja między właściwymi urzędnikami służby cywilnej w ministerstwach państw członkowskich powinna wspierać wysiłki na szczeblu UE.

Parlament Europejski jako orędownik dyplomacji klimatycznej

Parlament Europejski powinien odgrywać aktywniejszą rolę w dyplomacji klimatycznej UE i wnosić wkład w postaci swych pomysłów i zdolności politycznych. Powinien regularnie przedstawiać zalecenia w sprawie priorytetów strategicznych dyplomacji klimatycznej UE, które powinny zostać uwzględnione przez Radę, ESDZ oraz Komisję przy opracowywaniu strategii UE.

Ponadto sam Parlament jest podmiotem spraw zagranicznych, gdyż dysponuje oficjalnymi delegacjami ds. stosunków z państwami trzecimi i zgromadzeniami parlamentarnymi. Misje podejmowane przez komisje oraz format posiedzeń międzyparlamentarnych oferują również obiecującą platformę wymiany.

Konieczne jest wykorzystanie tych zdolności w bardziej skuteczny i zorganizowany sposób. Podczas misji stosownych komisji integralną część ich wymiany powinny stanowić pytania dotyczące wdrażania porozumienia paryskiego oraz celów zrównoważonego rozwoju. Na przykład można by przedstawić obecne podejście UE do wniesienia wkładu ustalanego na poziomie krajowym, inicjując wymianę w sprawie jego wdrażania przez państwa trzecie. Można by również zająć się kwestią zobowiązań finansowych czy też wysiłków podejmowanych przez UE w ramach projektów realizowanych w poszczególnych krajach. W ten sposób można by poszerzyć kontakty zewnętrzne UE, realizując strategię dyplomacji klimatycznej UE i tym samym zapobiegając niespójności przesłania. Spostrzeżenia poczynione podczas misji parlamentarnych powinny zostać usystematyzowane i uwzględnione w stałym dialogu z krajami partnerskimi za pomocą systemu sprawozdawczości.

Strategiczni partnerzy dyplomacji klimatycznej UE

Ze względu na swą wielopoziomową strukturę i instytucje, UE jest wyjątkowym uczestnikiem polityki zagranicznej, który jest predystynowany do zwracania się do różnych podmiotów na różnych szczeblach. Kontynuując i umacniając istniejące partnerstwa, UE powinna dążyć do nowych partnerstw i sojuszy na całym świecie. Chociaż przyjęte podejście podwyższa poziom ambicji tam, gdzie to możliwe, powinno ono być dopasowane do zdolności partnerów.

Ze względu na to, że wdrożenie porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju wymaga nie tylko starań politycznych, lecz dotyczy w dużej mierze również innych zainteresowanych stron, partnerzy strategiczni UE muszą włączyć także organizacje społeczeństwa obywatelskiego, środowisko naukowe i sektor prywatny. Jest to szczególnie widoczne na szczeblu lokalnym i regionalnym, gdzie odbywa się praktyczne wdrażanie działań w dziedzinie klimatu.

Udział w stosunkach dyplomatycznych dotyczących klimatu może być punktem wyjścia do rozmów z partnerami, dla których inne kwestie są wysoce kontrowersyjne. Dlatego też do partnerów strategicznych UE powinny należeć również kraje, którym dyplomacja klimatyczna może umożliwić ściślejszą współpracę i pogłębienie zaufania, tym samym umacniając lub nawet ponownie wprowadzając multilateralizm jako ramy współpracy międzynarodowej.

UE powinna pozostać aktywnym podmiotem i głównym rozgrywającym w organizacjach międzynarodowych. Takie ramy jak G-7 i G-20 powinny w coraz większym stopniu służyć do określenia wspólnych zobowiązań klimatycznych oraz opracowania międzynarodowych zasad przewodnich. UE powinna odnowić i zapoczątkować sojusze klimatyczne takie jak koalicja o wysokim poziomie ambicji oraz zainicjować wspólne zapowiedzi konkretnych zobowiązań i działań klimatycznych. Należy w tym względzie umocnić partnerstwa UE z AKP, UA, ECOWAS-em, ASEAN-em i MERCOSUR-em. Stosunki dwustronne z gospodarkami wschodzącymi, krajami rozwijającymi się i państwami znajdującymi się w trudnej sytuacji muszą być kolejnym priorytetem ukierunkowanej dyplomacji klimatycznej UE.

Priorytety strategiczne programu dyplomacji klimatycznej UE

W ramach dyplomacji klimatycznej UE należy wskazać priorytety tematyczne, w świetle których współpraca i wysiłki dyplomatyczne są szczególnie istotne lub obiecujące i w kwestii których UE zdobyła know-how i wiedzę ekspercką.

Zmiana klimatu ma poważny wpływ na środowisko życia przyrody i człowieka, a także coraz większym stopniu zagraża pokojowi i stabilności, gdyż często potęguje istniejące zagrożenia i konflikty. Dyplomacja klimatyczna UE powinna skoncentrować się na powiązaniu zmiany klimatu z migracją, która stanowi coraz większe zagrożenie dla bezpieczeństwa i stabilności w UE i poza nią. Z punktu widzenia przyszłości programu dyplomacji klimatycznej UE integralną częścią wspólnych starań instytucji i państw członkowskich UE powinny być środki zapobiegawcze i lepsza ocena ryzyka. Przyczyni się to do opracowania ram zapobiegania konfliktom polityki zagranicznej UE i państw członkowskich.

Oprócz aspektu bezpieczeństwa partnerstwa związane z klimatem w takich dziedzinach jak ustalanie cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla, finansowanie działań w związku ze zmianą klimatu, wycofywanie dopłat do paliw kopalnych i czyste technologie mogłyby stać się ewentualnym priorytetem. Uzupełnieniem wiedzy UE na temat tworzenia, dostosowywania i prowadzenia rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla są jej doświadczenia uzyskane za pomocą umowy w sprawie powiązania ze szwajcarskim systemem handlu emisjami i innymi międzynarodowymi projektami współpracy. Powyższe warunki bardzo sprzyjają wiodącej roli UE w zakresie wsparcia wysiłków państw trzecich związanych z mechanizmami ustalania cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla, a także jej dalszemu udziałowi w międzynarodowej koordynacji rynków emisji w celu ich lepszego dostosowania w perspektywie średnioterminowej oraz stworzenia międzynarodowego rynku emisji w perspektywie długoterminowej.

Objaśnienie używanych znaków:

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się