Sprawozdanie - A8-0329/2018Sprawozdanie
A8-0329/2018
Parlament Europejski

SPRAWOZDANIE w sprawie politycznych strategii społecznych i na rzecz zatrudnienia w strefie euro

16.10.2018 - (2018/2034(INI))

Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych
Sprawozdawca: Krzysztof Hetman

Procedura : 2018/2034(INI)
Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji
Dokument w ramach procedury :  
A8-0329/2018
Teksty złożone :
A8-0329/2018
Debaty :
Głosowanie :
Teksty przyjęte :

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie politycznych strategii społecznych i na rzecz zatrudnienia w strefie euro

(2018/2034(INI))

Parlament Europejski,

–  uwzględniając art. 3 i 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

–  uwzględniając białą księgę Komisji z dnia 16 lutego 2012 r. zatytułowaną „Plan na rzecz adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur” (COM(2012)0055),

–  uwzględniając art. 9, 145, 148, 149, 152, 153, 174 i 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

–  uwzględniając porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 13 kwietnia 2016 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie lepszego stanowienia prawa[1],

–  uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej tytuł IV poświęcony solidarności,

–  uwzględniając Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych,

–  uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ, w szczególności cele nr 1, 3, 4, 5, 8, 10 i 13,

–  uwzględniając sprawozdanie pięciu przewodniczących z dnia 22 czerwca 2015 r. pt. „Dokończenie budowy europejskiej unii gospodarczej i walutowej”,

–  uwzględniając zalecenie Rady z dnia 14 maja 2018 r. w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro[2],

–  uwzględniając konkluzje Rady z dnia 7 grudnia 2015 r. dotyczące propagowania gospodarki społecznej jako siły napędowej rozwoju gospodarczego i społecznego w Europie,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 maja 2018 r. pt. „Europejski semestr 2018 – zalecenia dla poszczególnych krajów” (COM(2018)0400),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 22 listopada 2017 r. pt. „Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2018 r.” (COM(2017)0690),

–  uwzględniając projekt wspólnego sprawozdania Komisji i Rady o zatrudnieniu z dnia 22 listopada 2017 r., towarzyszącego komunikatowi Komisji z dnia 22 listopada 2017 r. w sprawie rocznej analizy wzrostu gospodarczego na 2018 r. (COM(2017)0674),

–  uwzględniając wniosek Komisji z dnia 22 listopada 2017 r. dotyczący decyzji Rady w sprawie wytycznych dotyczących polityk zatrudnienia państw członkowskich (COM(2017)0677) i stanowisko Parlamentu z dnia 19 kwietnia 2018 r. w tej sprawie[3],

–  uwzględniając zalecenie Komisji z dnia 22 listopada 2017 r. dotyczące zalecenia Rady w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro (COM(2017)0770),

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 22 listopada 2017 r. pt. „Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania na 2018 r.” (COM(2017)0771),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 22 listopada 2017 r. pt. „Ogólna ocena projektów planów budżetowych na 2018 r.” (COM(2017)0800),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 kwietnia 2017 r. pt. „Ustanowienie Europejskiego filaru praw socjalnych” (COM(2017)0250),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 kwietnia 2017 r. pt. „Inicjatywa na rzecz wspierania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pracujących rodziców i opiekunów” (COM(2017)0252),

–  uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 26 kwietnia 2017 r. pt. „Podsumowanie zalecenia z 2013 r. »Inwestowanie w dzieci: przerwanie cyklu marginalizacji«” (SWD(2017)0258),

–  uwzględniając dokument Komisji zatytułowany „Strategiczne zaangażowanie na rzecz równości płci na lata 2016–2019” oraz europejski pakt na rzecz równości płci (2011–2020) oraz konkluzje Rady z dnia 7 marca 2011 r. na temat tego dokumentu[4],

–  uwzględniając określone w 2002 r. w Barcelonie cele dotyczące zapewnienia do roku 2010 opieki nad dziećmi dla co najmniej 90 % dzieci w wieku od trzech lat do rozpoczęcia obowiązkowej nauki szkolnej oraz dla co najmniej 33 % dzieci w wieku poniżej trzech lat,

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 4 października 2016 r. pt. „Gwarancja dla młodzieży i inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych trzy lata później” (COM(2016)0646),

–  uwzględniając wniosek Komisji z dnia 14 września 2016 r. dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (UE, Euratom) nr 1311/2013 określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 (COM(2016)0604),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 września 2016 r. pt. „Zwiększenie europejskich inwestycji na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego: w kierunku drugiego etapu funkcjonowania Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych i nowego Europejskiego Planu Inwestycji Zewnętrznych” (COM(2016)0581),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 czerwca 2016 r. pt. „Nowy europejski program na rzecz umiejętności – wspólne działania na rzecz wzmocnienia kapitału ludzkiego, zwiększania szans na zatrudnienie i konkurencyjności” (COM(2016)0381),

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 czerwca 2016 r. pt. „Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się” (COM(2016)0356),

–  uwzględniając pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym[5],

–  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 czerwca 2016 r. pt. „Europa znów inwestuje – wnioski z realizacji planu inwestycyjnego dla Europy” (COM(2016)0359),

  uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 marca 2016 r. dotyczący rozpoczęcia konsultacji w sprawie europejskiego filaru praw socjalnych (COM(2016)0127) oraz załączniki do niego,

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 września 2018 r. w sprawie metod reintegracji pracowników na stanowiska pracy wysokiej jakości po poważnym urazie lub chorobie[6],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2018 r. w sprawie europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej: zatrudnienie i aspekty społeczne w rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2018 r.[7],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie zwalczania nierówności jako czynnika sprzyjającego tworzeniu miejsc pracy i wzrostowi[8],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 października 2017 r. w sprawie polityki gospodarczej strefy euro[9],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 października 2017 r. w sprawie strategii politycznych na rzecz zagwarantowania dochodu minimalnego jako narzędzia walki z ubóstwem[10],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2017 r. w sprawie nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności[11],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 stycznia 2017 r. w sprawie europejskiego filaru praw socjalnych[12],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie ubóstwa: perspektywa płci[13],

–  uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2014–2020[14],

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji z 2018 r. na temat adekwatności świadczeń emerytalnych: adekwatność dochodów w starszym wieku w UE obecnie i w przyszłości,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji na temat starzenia się społeczeństwa z 2018 r. : prognozy gospodarcze i budżetowe dla państw członkowskich UE (2016–2070),

–  uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z dnia 2 lutego 2016 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie utworzenia europejskiej platformy na rzecz usprawnienia współpracy w zakresie zapobiegania pracy nierejestrowanej i zniechęcania do niej[15],

–  uwzględniając zmienioną Europejską kartę społeczną i zapoczątkowany w 2014 r. proces turyński mający na celu wzmocnienie systemu traktatów Europejskiej karty społecznej w ramach Rady Europy i jej powiązań z prawem Unii Europejskiej[16],

–  uwzględniając przyjęte przez Komitet ONZ do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych wnioski końcowe dotyczące wstępnego sprawozdania Unii Europejskiej (z września 2015 r.),

–  uwzględniając sprawozdanie specjalne Trybunału Obrachunkowego nr 5/2017 z marca 2017 r. pt. „Bezrobocie wśród młodzieży – czy polityka UE wpłynęła na zmianę sytuacji? Ocena gwarancji dla młodzieży i inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych”,

–  uwzględniając art. 52 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz opinię przedstawioną przez Komisję Kultury i Edukacji (A8-0329/2018),

A.  mając na uwadze, że w czerwcu 2018 r. skorygowana sezonowo stopa bezrobocia w strefie euro była niższa niż w czerwcu 2017 r. – gdy wynosiła 9,0 % – i wyniosła 8,3 %, co stanowiło najniższą wartość odnotowaną w strefie euro od grudnia 2008 r.; mając na uwadze, że zróżnicowanie stóp bezrobocia wśród państw członkowskich w strefie euro jest znaczące, zważywszy, iż najniższe stopy bezrobocia odnotowano w czerwcu 2018 r. na Malcie (3,9 %) i w Niemczech (3,4 %), natomiast najwyższe nadal niepokojące stopy bezrobocia odnotowano w Grecji (20,2 % w kwietniu 2018 r.) i Hiszpanii (15,2 %), gdzie wskaźniki zatrudnienia były na poziomie odpowiednio 57,8 % oraz 65,5 %;

B.  mając na uwadze, że w czerwcu 2018 r. stopa bezrobocia wśród młodzieży w strefie euro wyniosła 16,9 %, przy czym w czerwcu 2017 r. wartość ta wyniosła 18,9 %; mając na uwadze, że choć stopa ta stale spada, pozostaje ona na niedopuszczalnie wysokim poziomie, stanowiącym ponad dwukrotność ogólnej stopy bezrobocia, co oznacza, że w niektórych krajach mniej więcej co trzecia osoba młoda jest bezrobotna; mając na uwadze, że to na państwach członkowskich spoczywa główna odpowiedzialność za rozwiązanie problemu bezrobocia, tj. opracowanie i wdrożenie ram regulacyjnych rynku pracy, systemów kształcenia i szkolenia oraz aktywnej polityki rynku pracy z myślą o stworzeniu m.in. możliwości godziwej pracy za godziwą płacę;

C.  mając na uwadze, że różnice pod względem stóp bezrobocia młodzieży w państwach członkowskich strefy euro są również znaczące, gdyż najniższe stopy bezrobocia wśród młodzieży w strefie euro odnotowano w czerwcu 2018 r. na Malcie (5,5 %) i w Niemczech (6,2 %), natomiast najwyższe odnotowano w kwietniu 2018 r. w Grecji (42,3 %), Hiszpanii (34,1 %) i we Włoszech (32,6 %);

D.  mając na uwadze, że inne państwa członkowskie zmagają się z problemami strukturalnymi na rynku pracy, takimi jak niska aktywność oraz niedopasowanie umiejętności i kwalifikacji; mając na uwadze rosnącą potrzebę wprowadzenia konkretnych środków służących integracji lub ponownej integracji osób nieaktywnych zawodowo w celu zaspokojenia potrzeb rynku pracy;

E.  mając na uwadze, że całkowity wskaźnik zatrudnienia w strefie euro w 2017 r. wyniósł 71 %, natomiast wskaźnik zatrudnienia kobiet wyniósł 65,4 %; mając na uwadze, że celem Unii Europejskiej w ramach strategii „Europa 2020” jest osiągnięcie co najmniej 75 % zatrudnienia w przypadku osób w wieku od 20 do 64 lat, w tym poprzez większe zaangażowanie kobiet, pracowników w starszym wieku i lepszą integrację migrantów wśród pracowników; mając na uwadze, że pod koniec 2016 r. wskaźnik zatrudnienia w strefie euro przekroczył najwyższy poziom sprzed kryzysu i wzrósł o 1,5 % w drugim kwartale 2018 r. w porównaniu z analogicznym kwartałem poprzedniego roku; mając na uwadze, że poziom ten nadal jednak jest niższy od poziomów odnotowanych dziesięć lat temu w niektórych państwach członkowskich, przy czym należy pamiętać, że w krajach Europy Wschodniej może się to wiązać z odnotowywanym od dłuższego czasu spadkiem ogólnej liczby ludności, a nie negatywnymi zmianami na rynku pracy; mając na uwadze, że stały spadek liczby przepracowanych godzin w przeliczeniu na jednego pracownika z powodu m.in. przymusowego niepełnego wymiaru czasu pracy nadal budzi zaniepokojenie – mimo niewielkiego ograniczenia spadku (0,3 %) w 2017 r. w stosunku do poprzedniego roku pozostaje on na poziomie o około 3,0 % niższym niż w 2008 r.[17];

F.  mając na uwadze, że segmentacja rynku pracy dotyczy w szczególności kobiet, osób o niskich umiejętnościach zawodowych, osób młodych i w podeszłym wieku, osób niepełnosprawnych i osób ze środowisk migracyjnych, które częściej są zatrudniane w niepełnym wymiarze czasu pracy i na czas określony, które to formy zatrudnienia, wraz z niestandardowymi i nietypowymi formami zatrudnienia i pozornym samozatrudnieniem, nadal się utrzymują; mając na uwadze, że wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55–64 lat w UE w 2017 r. wyniósł 57 %, tj. o 10 punktów procentowych mniej niż ogólny wskaźnik zatrudnienia, a różnica wskaźnika zatrudnienia kobiet i mężczyzn osiągnęła 13 punktów procentowych, tj. 3 punkty więcej niż w przypadku różnicy w stosunku do całej populacji w wieku produkcyjnym; mając na uwadze, że według trendów demograficznych liczba starszych pracowników będzie rosła;

G.  mając na uwadze, że powszechny dostęp do wysokiej jakości usług publicznej opieki zdrowotnej jest podstawową potrzebą, którą państwa członkowskie winny zabezpieczyć i w który to obszar winny inwestować;

H.  mając na uwadze, że w 2016 r. odsetek osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w strefie euro wyniósł 23,1 %, co jest poziomem nadal wyższym niż wskaźnik z 2009 r., a wskaźnik ubóstwa pracujących wyniósł 9,5 %; mając na uwadze, że 118 milionów obywateli europejskich jest nadal zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, co wciąż przekracza o 1 milion liczbę sprzed kryzysu; mając na uwadze, że cel strategii „Europa 2020” polegający na ograniczeniu liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o 20 mln w stosunku do wskaźnika referencyjnego z 2008 r. jest wyraźnie daleki od realizacji; mając na uwadze, że podczas gdy wskaźniki deprywacji materialnej zmniejszają się, wskaźniki ubóstwa dochodowego i zagrożenia ubóstwem rosną;

I.  mając na uwadze, że w strefie euro wskaźnik bezrobocia długotrwałego się zmniejsza (z 5 % w 2016 r. do 4,4 % w 2017 r.), ale nadal stanowi on 48,5 % całkowitego bezrobocia, co jest niedopuszczalnie wysoką wartością;

J.  mając na uwadze, że według rocznego przeglądu „Zatrudnienie i kwestie społeczne w Europie (ESDE)” z 2018 r. ograniczone tempo wzrostu wydajności na jednego pracownika wpływające na wzrost płac jest powiązane z takimi czynnikami jak wyższy udział pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy oraz niższa liczba przepracowanych godzin;

K.  mając na uwadze, że wskaźnik zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy i na czas określony w strefie euro utrzymuje się na stabilnym poziomie od 2013 r., choć stanowi wysoki odsetek zatrudnienia ogółem, ponieważ zatrudnienie w niepewnym wymiarze czasu pracy stanowiło 21,2 % wszystkich umów w 2017 r.; mając na uwadze, że udział pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy wśród kobiet (31,4 %) jest znacznie wyższy niż wśród mężczyzn (8,2 %), co stanowi zjawisko, które może mieć istotny wpływ na uprawnienia do dochodów i ochrony socjalnej; mając na uwadze, że w 2016 r. zdecydowanie najwyższy odsetek umów na czas określony przypadał na młode osoby – 43,8 % wszystkich osób w wieku od 15 do 24 lat;

L.  mając na uwadze, że adekwatność emerytur nadal stanowi wyzwanie, ponieważ ryzyko wykluczenia społecznego wzrasta wraz z wiekiem, a zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć wynoszące 37 % nadal stanowi wyzwanie dla wielu starszych kobiet, nasilając grożące im ryzyko ubóstwa i wykluczenia społecznego; mając na uwadze, że uprawnienia emerytalno-rentowe osób zatrudnionych na niestandardowych zasadach i samozatrudnionych są niższe niż w przypadku pracowników;

M.  mając na uwadze, że dostęp do usług socjalnych, takich jak opieka nad dziećmi, opieka zdrowotna i usługi w zakresie opieki długoterminowej, a także do usług po przystępnej cenie, które wspierają mobilność, ma znaczny wpływ na adekwatność dochodów, w szczególności w przypadku osób o niskich dochodach lub tych zależnych od opieki socjalnej;

1.  zwraca uwagę, że choć warunki gospodarcze w strefie euro są obecnie korzystne, a ogólne zatrudnienie stopniowo rośnie, ożywienie gospodarcze nie jest równomierne w strefie euro oraz nadal pozostaje dużo do zrobienia w zakresie konwergencji gospodarczej, rozwiązania problemu bezrobocia młodzieży i bezrobocia długotrwałego, nierówności ze względu na płeć, zwalczania segmentacji rynku pracy, nierówności na rynku pracy, zwłaszcza w odniesieniu do grup znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, i pod względem ograniczenia liczby osób pracujących poniżej kwalifikacji, ograniczenia ubóstwa ogólnie, a zwłaszcza ubóstwa pracujących, walki z ubóstwem dzieci i wspierania wzrostu produktywności i płac; zauważa, że nierówności w dochodach byłyby znacznie wyższe, gdyby nie efekty redystrybucyjne transferów socjalnych, które w 2015 r. ograniczyły odsetek osób zagrożonych ubóstwem o około jedną trzecią (33,7 %); ubolewa, że wpływ transferów socjalnych był jednak niewystarczający i różnił się znacząco w poszczególnych państwach członkowskich, ograniczając nierówności w dochodach o ponad 20 % w Belgii, Finlandii i Irlandii, ale o mniej niż 10 % w Estonii, Grecji, we Włoszech, na Łotwie i w Portugalii;

2.  podkreśla, że korzystanie z praw socjalnych i dobrze funkcjonujących i skutecznych systemów zabezpieczenia społecznego, które zapewniają równą ochronę wszystkim pracownikom, niezależnie od ich stosunku pracy, umowy lub formy zatrudnienia, stanowią – dodatkowo w stosunku do aktywnych i trwałych strategii rynku pracy – istotny warunek wstępny dla ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego, w szczególności dla osób znajdujących się najtrudniejszej sytuacji, zapewniając sprzyjające włączeniu społecznemu rynki pracy i wzmacniając odporność i konkurencyjność gospodarki w całej strefie euro;

3.  z zadowoleniem przyjmuje zwiększone wsparcie finansowe w ramach programu wspierania reform strukturalnych dla państw członkowskich wprowadzających reformy służące tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy, aby zwiększyć zatrudnienie, zmniejszając bezrobocie, z naciskiem na rozwiązanie problemu bezrobocia długotrwałego i bezrobocia młodzieży, a także na zapewnienie wyższych płac; z zadowoleniem przyjmuje również wniosek Komisji dotyczący rozszerzenia zakresu programu wspierania reform strukturalnych o państwa, które posiadają walutę inną niż euro, w celu wspierania konwergencji gospodarczej i społecznej w całej UE;

4.  odnotowuje zalecenia Komisji dla poszczególnych krajów na 2018 r., które są ważnym elementem procesu europejskiego semestru oraz z zadowoleniem przyjmuje szczególną uwagę, jaką poświęcono w nich problemom społecznym; zachęca Komisję do zapewnienia spójności między zaleceniami dla poszczególnych krajów a gospodarczymi zaleceniami dla poszczególnych krajów oraz przestrzegania klauzuli elastyczności w Pakcie na rzecz stabilności i wzrostu, jak określono we Wspólnie uzgodnionym stanowisku Rady dotyczącym elastyczności przewidzianej w pakcie stabilności i wzrostu; z zaniepokojeniem zauważa, że tylko 50 % zaleceń dla poszczególnych krajów na 2017 r. zostało w pełni lub częściowo wdrożonych, i z tego względu zachęca państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz wdrożenia tych zaleceń, w szczególności w obszarach takich jak:

  – ubóstwo i wykluczenie społeczne, w tym ubóstwo dzieci i ubóstwo pracujących, zwłaszcza wśród grup w najtrudniejszej sytuacji,

  – bezrobocie ludzi młodych oraz długotrwałe bezrobocie zgodnie z zaleceniem Rady w sprawie integracji długoterminowego zatrudnienia na rynku pracy[18],

  – nierówności dochodowe,

  – wzrost płac,

  – walka z wczesnym kończeniem nauki i wysoką liczbą młodzieży NEET,

  – edukacja, uczenie się przez całe życie, kształcenie i szkolenie zawodowe (VET),

  – stabilność i adekwatność systemów emerytalnych,

  – opieka zdrowotna, z uwzględnieniem opieki długoterminowej,

  – bezpieczne i elastyczne zatrudnienie

  – równowaga płci, w szczególności pod względem udziału w rynku pracy, zróżnicowanie wynagrodzeń i świadczeń emerytalnych ze względu na płeć;

5.  podkreśla zatem, że tworzenie godziwych miejsc pracy, dostęp do ochrony socjalnej niezależnie od stosunku pracy lub rodzaju umowy i wzrost płac mają istotny wpływ na zmniejszenie nierówności, ograniczenie ryzyka ubóstwa i wykluczenia społecznego i mogą pomóc w poprawie standardu życia i wspieraniu ożywienia gospodarczego; podkreśla że reformy państw członkowskich, do których zachęca Komisja za pomocą zaleceń dla poszczególnych państw, powinny zatem być skupione w szczególności na strategiach politycznych, które przyczyniają się do wzrostu produktywności i potencjału trwałego wzrostu, wspierają tworzenie miejsc pracy wysokiej jakości i zmniejszają nierówności oraz ubóstwo, zwłaszcza ubóstwo dzieci; zachęca do tworzenia otwartych form zatrudnienia, przy jednoczesnym zapewnieniu zdolności adaptacji, promowaniu rynku pracy sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz zapewnieniu sprawiedliwej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym;

6.  z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie monitorowania wdrażania europejskiego filaru praw socjalnych (COM(2018)0130), który dostosowuje filar do cyklu europejskiego semestru przez odzwierciedlenie priorytetów europejskiego filaru praw socjalnych w analizie powziętych środków i postępów osiągniętych na szczeblu krajowym; zwraca uwagę, że cele i zobowiązania UE w zakresie polityki społecznej muszą być traktowane na równi z celami gospodarczymi; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wzmocnienia praw socjalnych przez wdrożenie europejskiego filaru praw społecznych w taki sposób, aby stworzyć rzeczywisty wymiar społeczny UE (za pośrednictwem legislacji, mechanizmów kształtowania polityki i instrumentów finansowych udostępnionych na odpowiednim szczeblu),

7.  zwraca uwagę, że rynki pracy w strefie euro znacząco się różnią, co utrudnia ich prawidłowe funkcjonowanie; wzywa zatem, bez uszczerbku dla zasady pomocniczości, do opracowania dobrze przemyślanych strategii i reform rynku pracy, które stworzyłyby miejsca pracy wysokiej jakości, promowały równe szanse i równe traktowanie pracowników oraz gospodarkę społeczną i solidarną, ułatwiały równy dostęp do rynku pracy i ochrony socjalnej, zwiększały mobilność siły roboczej i ponownie integrowały bezrobotnych oraz rozwiązywały problem nierówności i braku równowagi płci; wzywa państwa członkowskie do opracowania polityki społecznej i gospodarczej zgodnej z zasadami zalecenia Komisji z dnia 3 października 2008 r. w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy[19], a w szczególności do zapewnienia odpowiedniego wsparcia dochodu, dostępnego rynku pracy i dostępu do wysokiej jakości usług, z których wszystkie są postrzegane jako fundamentalne dla osiągnięcia trwałych rezultatów;

8.  podkreśla potrzebę zwiększenia wskaźników zatrudnienia i promowania tworzenia godziwych miejsc pracy, w szczególności wśród osób długotrwale bezrobotnych, pracowników o niskich umiejętnościach, pracowników młodych i w podeszłym wieku, kobiet, migrantów, osób niepełnosprawnych, osób z mniejszości i społeczności marginalizowanych, takich jak Romowie, w celu osiągnięcia celu strategii „Europa 2020”, zgodnie z którym wskaźnik zatrudnienia ma wynieść co najmniej 75 %, oraz w celu ograniczenia ryzyka ubóstwa, w szczególności ubóstwa dzieci i ubóstwa pracujących, oraz ryzyka wykluczenia społecznego, na które te osoby są narażone; podkreśla potrzebę zmniejszenia liczby osób doświadczających ubóstwa, aby osiągnąć cel strategii „Europa 2020”, jakim jest zmniejszenie rozmiarów ubóstwa o 20 mln osób; podkreśla potrzebę ograniczenia ubóstwa dzieci poprzez wdrożenie ogólnounijnej gwarancji dla dzieci;

9.  wzywa państwa członkowskie do opracowania, zgodnie z europejskim filarem praw socjalnych, działań i strategii mających na celu zaspokojenie potrzeb społecznych osób, w przypadku których rynek pracy jest niedostępny, np. osób cierpiących na skrajne ubóstwo, takich jak bezdomni, dzieci i młodzież oraz osób cierpiących z powodu przewlekłych schorzeń fizycznych i psychicznych;

10.  wzywa do opracowania krajowych strategii i koordynacji na szczeblu UE w celu zwalczania zjawiska starzenia się na rynkach pracy w odpowiedzi na rosnącą liczbę starszych pracowników na rynku pracy w UE, w tym przez podnoszenie świadomości na temat dyrektywy Rady 2000/78/WE ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy[20], przez dostosowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy do celów zrównoważonego zatrudnienia przy uwzględnieniu nowych i pojawiających się zagrożeń zawodowych oraz przez zapewnienie dostępu do możliwości uczenia się przez całe życie i lepszej polityki wspierającej godzenie życia zawodowego i rodzinnego;

11.  wzywa państwa członkowskie strefy euro do pełnego wykorzystania korzystnej koniunktury gospodarczej i realizowania reform rynku pracy, które koncentrują się na stabilnych, bezpiecznych i otwartych umowach o pracę, wspierając pewność prawną umów o pracę określających warunki zatrudnienia, dzięki zapobieganiu fikcyjnemu samozatrudnieniu i zwalczaniu go oraz zapewnianiu ochrony socjalnej bez względu na stosunek pracy i rodzaj umowy; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia i wdrożenia proponowanego zalecenia Rady w sprawie dostępu do ochrony socjalnej oraz do zachęcania osób wykonujących niestandardowe prace do przystąpienia do systemów ochrony socjalnej; podkreśla znaczenie prowadzonych negocjacji na temat dyrektywy w sprawie przewidywalnych i przejrzystych warunków pracy;

12.  wzywa państwa członkowskie do inwestowania w usługi opiekuńcze przez cały cykl życia, do kontynuowania realizacji celów barcelońskich z 2002 r. w zakresie opieki nad dziećmi oraz do opracowania celów w zakresie opieki nad osobami starszymi i zależnymi; uważa, że świadczenie usług opiekuńczych w rodzinie nie powinno mieć negatywnego wpływu na świadczenia socjalne lub emerytalne; wzywa w tym kontekście państwa członkowskie do zagwarantowania wystarczającego nagromadzenia uprawnień emerytalnych;

13.  wzywa państwa członkowskie strefy euro do zmniejszenia różnic w wysokości emerytur ze względu na płeć oraz do zapewnienia sprawiedliwości międzypokoleniowej za pomocą godziwych i wystarczających świadczeń emerytalnych w celu wyeliminowania ubóstwa i wykluczenia społecznego w starszym wieku, a jednocześnie zapewniając długoterminową stabilność i adekwatność systemów emerytalnych, promując wyższe wskaźniki zatrudnienia w odniesieniu do godziwych miejsc pracy, które zapewniają wyższe składki do publicznych systemów emerytalnych i nie obciążają nadmiernie młodszego pokolenia; z zaniepokojeniem odnotowuje, że w większości państw członkowskich strefy euro zarówno zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć, jak i wskaźnik wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, są nadal wysokie; zwraca uwagę, że stabilność publicznych systemów emerytalnych można wesprzeć poprzez takie inicjatywy jak m.in. zmniejszenie bezrobocia, skuteczna walka z pracą nierejestrowaną oraz integracja migrantów i uchodźców na rynku pracy; z zadowoleniem przyjmuje zalecenie przedstawione przez Komisję w sprawozdaniu dotyczącym adekwatności emerytur z 2018 r. na temat potrzeby całościowej refleksji nad adekwatnością dochodów osób starszych i stabilnością finansową systemów emerytalnych; wzywa do przeprowadzenia głębszej analizy sytuacji „najstarszych osób w podeszłym wieku”, których uprawnienia emerytalne mogły z czasem ulec zmniejszeniu ze względu na inflację;

14.  wierzy, że celem wprowadzanych przez państwa członkowskie reform systemów zabezpieczeń społecznych powinno być umożliwienie zwiększenia zatrudnienia osób, które są w stanie pracować, dzięki zwiększeniu opłacalności pracy; podkreśla, że wsparcie dochodu powinno być ukierunkowane na osoby najbardziej potrzebujące;

15.  zauważa, że wskaźnik wolnych miejsc pracy w strefie euro wynosił 2,1 % w pierwszym kwartale 2018 r. w porównaniu z 1,9 % w 2017 r.; zwraca uwagę, że można zapewnić odpowiednie umiejętności oraz rozwiązać problem niedopasowania umiejętności przez poprawę jakości, dyspozycyjności i dostępności, także finansowej, kształcenia i szkoleń, w tym ukierunkowanych szkoleń wysokiej jakości, przez poprawę wzajemnego uznawania kwalifikacji, zwiększenie skuteczności środków podnoszenia i zmieniania kwalifikacji, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności podstawowych, a także przez zapewnienie pozaformalnych możliwości kształcenia dla dorosłych, które wymagają odpowiedniego wsparcia, w tym finansowania ze środków UE, bez uszczerbku dla art. 149 TFUE, oraz ze środków na szczeblu krajowym i regionalnym; wzywa w związku z tym do podjęcia ukierunkowanych działań na rzecz wsparcia grup znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym Romów, osób niepełnosprawnych, osób przedwcześnie kończących naukę szkolną, długotrwale bezrobotnych oraz migrantów i uchodźców; stwierdza potrzebę lepszego dostosowania kształcenia zawodowego do rynku pracy oraz podjęcia działań na rzecz zwiększenia jego atrakcyjności w porównaniu ze ścieżkami kształcenia akademickiego; popiera stałe wdrażanie i monitorowanie Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności, aby pomóc w nabywaniu podstawowych kompetencji potrzebnych w XXI wieku; wzywa państwa członkowskie do priorytetowego traktowania kompleksowych szkoleń w zakresie umiejętności cyfrowych i w zakresie przedsiębiorczości i uwzględniania przechodzenia na gospodarkę cyfrową w kontekście podnoszenia umiejętności i przekwalifikowania;

16.  wyraża zaniepokojenie, że w UE-19 średni wskaźnik ogólnych wydatków publicznych na edukację wyrażony jako odsetek PKB obniżał się z roku na rok w okresie 2009–2016[21]; podkreśla, że dysponujące odpowiednimi zasobami publiczne systemy oświaty są niezbędne do zapewnienia równości i włączenia społecznego;

17.  z dużym zaniepokojeniem odnotowuje utrzymującą się na wysokim poziomie liczbę obywateli Unii, którzy mają słabe umiejętności czytania i pisania lub trudności z czytaniem i pisaniem, w tym są dotknięci analfabetyzmem funkcjonalnym i brakiem umiejętności korzystania z mediów, co stwarza poważne obawy odnośnie do konstruktywnego i skutecznego uczestnictwa w życiu publicznym i rynku pracy;

18.  zachęca do promowania dualnych systemów kształcenia i temu podobnych strategii; podkreśla, że efektywne powiązania między edukacją, badaniami, innowacjami a rynkiem pracy mogą w decydującym stopniu przyczyniać się do tworzenia miejsc pracy;

19.  podkreśla, że bezpieczne i odpowiednie środowisko edukacyjne ma zasadnicze znaczenie dla dobrego samopoczucia uczących się i kadry nauczycielskiej;

20.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania konkretnych środków w ramach polityki zatrudnienia, polityki edukacyjnej i społecznej, aby zapewnić skuteczne włączenie osób niepełnosprawnych i osób ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji;

21.  zwraca uwagę na potrzebę planowania i promowania zorganizowanych i aktualnych programów poradnictwa zawodowego w szkołach, szczególnie na obszarach wiejskich oraz w regionach przygranicznych, górskich i wyspiarskich;

22.  popiera mobilność uczniów, studentów, sportowców i artystów w UE oraz w strefie euro; wyraża jednak zaniepokojenie, że znaczne różnice w standardach życia i pracy w strefie euro zmuszają do migracji, co dodatkowo pogłębia skutki drenażu mózgów; zauważa, że jednym z kluczowych warunków przeciwdziałania zjawisku drenażu mózgów jest tworzenie godziwych miejsc pracy, a także promowanie skutecznych strategii edukacyjnych, szkoleniowych i w zakresie poradnictwa zawodowego; apeluje, by przyszłe strategie polityczne w dziedzinie edukacji i zatrudnienia służyły skutecznemu zaradzeniu temu zjawisku, w tym za pośrednictwem pełnego rozwoju europejskiego obszaru edukacji; zwraca uwagę na konieczność opracowania europejskiej legitymacji studenckiej wspierającej mobilność edukacyjną i ułatwiającej wzajemne uznawanie tytułów, dyplomów i kwalifikacji zawodowych, przy jednoczesnym ograniczeniu obciążeń administracyjnych i kosztów dla studentów oraz instytucji oświatowych i szkoleniowych;

23.  podkreśla, że zgodnie z poziomami odniesienia programu „Kształcenie i szkolenie 2020” (ET 2020) do 2020 r. odsetek piętnastolatków mających słabe umiejętności w zakresie czytania, matematyki i przedmiotów ścisłych powinien być niższy niż 15 %; z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie w nowej tablicy wskaźników społecznych benchmarku „słabych wyników w nauce” wśród piętnastolatków (wyniki dotyczące słabych wyników w matematyce uzyskane w Programie międzynarodowej oceny umiejętności uczniów – PISA);

24.  przypomina, że zgodnie z benchmarkami ET 2020 do 2020 r. co najmniej 95 % dzieci (w wieku od 4 lat do wieku obowiązku szkolnego) powinno uczestniczyć we wczesnej edukacji; podkreśla, że obszar „wczesna opieka nad dzieckiem” w tablicy wskaźników społecznych zawiera tylko jeden wskaźnik, tj. dla dzieci w wieku poniżej trzech lat objętych opieką instytucjonalną; podkreśla, że brakuje informacji na temat objęcia tą opieką starszych dzieci w wieku poniżej wieku obowiązku szkolnego, a także informacji na temat zakresu opieki nad dziećmi mierzonego liczbą godzin świadczonej opieki;

25.  bierze pod uwagę pozytywną rolę otwartej edukacji i uniwersytetów otwartych w procesie nabywania wiedzy i umiejętności, w szczególności programów szkoleń online dla pracowników, ponieważ jest to dynamiczna forma uczenia się, która odpowiada obecnym potrzebom i zainteresowaniom osób z niej korzystających;

26.  ponawia swój apel, by co najmniej potrojono pulę środków finansowych programu Erasmus+ w następnych wieloletnich ramach finansowych (WRF), aby dotrzeć do jeszcze większej liczby młodych ludzi, organizacji młodzieżowych oraz uczniów szkół średnich i uczniów zawodu w całej Europie; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na osoby wywodzące się ze środowisk w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, aby umożliwić im udział w tym programie, a także na osoby niepełnosprawne, zgodnie z zobowiązaniami UE i państw członkowskich w ramach Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych;

27.  przypomina o strategicznie istotnej zdolności sektora kultury i sektora kreatywnego do tworzenia miejsc pracy i zwiększania dobrobytu w UE; podkreśla, że przedsiębiorstwa sektora kultury i sektora kreatywnego stanowią 11,2 % wszystkich przedsiębiorstw prywatnych, zatrudniają 7,5 % wszystkich osób zatrudnionych w całej gospodarce UE i generują 5,3 % łącznej europejskiej wartości dodanej brutto; podkreśla rolę przedsiębiorstw sektora kultury i sektora kreatywnego w utrzymywaniu i promowaniu europejskiej różnorodności kulturowej i językowej oraz ich wkład we wzrost gospodarczy, innowacyjność i zatrudnienie, zwłaszcza zatrudnienie ludzi młodych;

28.  podkreśla, że odpowiednie inwestycje i planowanie w dziedzinie edukacji, w szczególności w zakresie umiejętności cyfrowych i programowania, mają zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania konkurencyjnej pozycji Unii, dostępności wykwalifikowanej siły roboczej i szans zatrudnienia dla pracowników;

29.  wzywa Komisję do zapewnienia osobom młodym zachęt i pomocy technicznej przy zakładaniu działalności gospodarczej oraz do zaproponowania środków promujących przedsiębiorczość, w tym za pośrednictwem programów nauczania w państwach członkowskich;

30.  podkreśla, że należy kontynuować reformy przygotowujące rynek pracy i pracowników do transformacji cyfrowej dla osób w każdym wieku i z różnych środowisk poprzez elastyczne podejście skoncentrowane na osobie uczącej się, w szczególności przez zapewnienie odpowiedniego poziomu kształcenia przez całe życie i szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych, które ma zasadnicze znaczenie dla gospodarki opartej na wiedzy; podkreśla znaczenie doradztwa zawodowego przez całe życie w zapewnieniu udziału w odpowiednich, elastycznych i wysokiej jakości szkoleniach i ścieżkach kariery; przypomina w tym kontekście o ograniczeniach prognozowania umiejętności ze względu na szybko zmieniający się charakter rynku pracy i w związku z tym podkreśla znaczenie umiejętności przekrojowych, takich jak komunikacja, rozwiązywanie problemów, kreatywność i zdolność uczenia się, które zwiększają odporność i zdolność ludzi do przystosowania się do zmian i zdobywania nowych umiejętności przez całe życie; podkreśla potrzebę dopilnowania, aby krajowe systemy zabezpieczenia społecznego zapewniały odpowiednią ochronę pracownikom, również w nowych formach organizacji pracy i z nowymi rodzajami umów, a także odpowiednią ochronę tych osób, które pracować nie mogą lub nie są w stanie znaleźć pracy; wzywa państwa członkowskie do opracowania polityki rynku pracy wspierającej mobilność między sektorami i przekwalifikowanie pracowników, co będzie miało coraz większe znaczenie w miarę dostosowywania się naszych rynków pracy do cyfrowej transformacji naszych gospodarek; podkreśla w tym kontekście potrzebę zaangażowania zarówno związków zawodowych, jak i organizacji pracodawców w celu zapewnienia sprawiedliwej transformacji;

31.  wzywa państwa członkowskie strefy euro do przeprowadzenia niezbędnych reform i zwiększenia inwestycji społecznych, tak aby zapewnić dostępność, przystępność, jakość i opłacalność ich systemów opieki zdrowotnej; wzywa do wyznaczenia nowego europejskiego celu polegającego na znacznym zwiększeniu liczby lat zdrowego życia poprzez nadanie priorytetowego znaczenia w polityce zdrowotnej UE profilaktyce, dodatkowo w stosunku do środków leczniczych; wzywa do aktywnego prowadzenia kampanii promujących zdrowie;

32.  wzywa do opracowania europejskiej strategii na rzecz jakości i dostępności systemów opieki długoterminowej, w oparciu o oparte na prawach i społeczności lokalnej podejście do opieki długoterminowej i pomocy; wzywa do znacznych inwestycji w usługi opieki długoterminowej w celu przygotowania prognozowanych zwiększonych potrzeb w świetle zmian demograficznych; uznaje, że sektor opieki długoterminowej oferuje nieodpowiednie warunki pracy i wzywa do ponownej oceny pracy opiekuńczej i warunków pracy w usługach opiekuńczych jako sposobu zapewnienia jakości opieki długoterminowej;

33.  zwraca uwagę na potrzebę opracowania dobrze przemyślanej polityki na rzecz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, dzięki zapewnieniu przystępnej cenowo opieki nad dziećmi i wczesnej opieki nad dziećmi oraz opieki długoterminowej, zrównoważeniu roli kobiet i mężczyzn pod względem opieki, promowaniu elastycznych warunków pracy i korzystania z korzystnych i płatnych urlopów macierzyńskich, ojcowskich, wychowawczych i opiekuńczych; w związku z tym uważa przyjęcie wyważonej dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym dla rodziców i opiekunów za konieczny krok w kierunku poprawy równowagi między życiem zawodowym a prywatnym; wzywa ponadto do podjęcia europejskiej inicjatywy na rzecz ochrony socjalnej i usług dla opiekunów nieformalnych;

34.  podkreśla znaczenie wzmocnienia zorganizowanego dialogu oraz udziału organizacji pracodawców, związków zawodowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w rozwoju i wdrażaniu polityki zatrudnienia i polityki społecznej oraz reform, a także ich aktywnego zaangażowania w proces semestru;

35.  uważa, że aby zachować i zwiększyć globalną konkurencyjność ramy regulujące rynek pracy w państwach członkowskich powinny być jasne, proste i elastyczne, a jednocześnie gwarantować wysokie standardy pracy;

36.  zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

UZASADNIENIE

W tym roku po raz pierwszy Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych przygotowała osobne sprawozdanie – a nie, jak uprzednio, opinię dla Komisji Gospodarczej i Monetarnej – w sprawie politycznych strategii społecznych i na rzecz zatrudnienia w strefie euro. Sprawozdawca z zadowoleniem przyjmuje tę zmianę, bowiem jest głęboko przekonany, że aspekty zatrudnienia i społeczne stanowią zasadniczy i nieodłączny element ogólnej polityki gospodarczej i spójności społecznej, a zatem wymagają odpowiedniej uwagi. Tworzenie miejsc pracy przyczynia się do rozwoju gospodarczego przez wspieranie popytu, zmniejszanie nierówności oraz poprawę standardu życia.

Europejska gospodarka się rozwija, a korzystna koniunktura jest widoczna w obszarze finansów publicznych, inwestycji i zatrudnienia. Już teraz PKB UE jest wyższy niż przed kryzysem, a stopa bezrobocia w strefie euro w styczniu 2018 r. wyniosła 8,6 %, co było najniższą odnotowaną wartością od końca 2008 r. Dzięki reformom już podjętym w państwach członkowskich oraz wkładom w ramach planu inwestycyjnego dla Europy inwestycje zaczęły wracać do normalnego poziomu. Należy w pełni wykorzystać te zmiany oraz – jak podkreślił przewodniczący Juncker w orędziu o stanie Unii – naprawić dach nad Europą, dopóki świeci słońce. Wprawdzie ogólne warunki gospodarcze w Europie są korzystne, niemniej sytuacja wymaga dalszej poprawy, w szczególności w zakresie bezrobocia młodzieży, segmentacji rynku pracy i nierówności na rynku pracy, ubóstwa pracujących, produktywności, wzrostu płac, emerytur, ochrony socjalnej i systemów opieki zdrowotnej. Komunikaty Komisji w sprawie zaleceń dla poszczególnych krajów zawierają trafną analizę potrzeb związanych z reformami i są ważnym elementem cyklu europejskiego semestru. Sprawozdawca z zadowoleniem przyjmuje fakt, że od tego roku europejski filar praw socjalnych jest zintegrowany z semestrem. Niemniej wyraża jednocześnie zaniepokojenie z powodu niewystarczającego stopnia wdrożenia przez państwa członkowskie zaleceń dla poszczególnych krajów, bowiem zgodnie z danymi Komisji od początku europejskiego semestru tylko 9 % zaleceń zostało w pełni wdrożone, a aż 30 % zaleceń wdrożono w ograniczonym zakresie lub nie wdrożono wcale. Jeszcze bardziej niepokojące jest to, że tendencja w tej kwestii jest niekorzystna, bowiem w 2017 r. tylko 1 % zaleceń zostało w pełni wdrożone, a aż 50 % zaleceń zostało wdrożone w ograniczonym zakresie lub nie zostało wdrożone wcale. Ta sytuacja poważnie utrudnia osiąganie postępów w zakresie wprowadzania reform UE i należy się nią pilnie zająć.

Sprawozdawca pragnie podkreślić, że nie wystarczy zwykłe obniżenie stóp bezrobocia. Europa musi stworzyć prawdziwie włączające rynki pracy, zapewniające wysokiej jakości zatrudnienie wszystkim ludziom, w tym grupom defaworyzowanym, takim jak kobiety, młodzież i osoby niepełnosprawne oraz osoby ze środowisk migracyjnych. Reformy państw członkowskich muszą promować rzetelne umowy o pracę, zwalczać fikcyjne samozatrudnienie oraz promować odpowiednią ochronę socjalną w przypadku wszystkich rodzajów umów. Powinny także umożliwiać łatwe wchodzenie i ponowne wchodzenie na rynek pracy przez promowanie mobilności pracowników, zapewnianie środków reintegracji i odpowiednich szkoleń bezrobotnych oraz promowanie równych szans. Należy również zająć się wyzwaniami związanymi z szybko zmieniającymi się wzorcami pracy i cyfrową transformacją. Pracownicy muszą mieć odpowiednie umiejętności, dlatego należy zapewnić im szanse uczenia się przez całe życie oraz podnoszenia i zmiany kwalifikacji. Sprawozdawca dostrzega także potrzebę opracowania polityk w zakresie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, które pozwalałyby na stosowanie elastycznych warunków pracy, korzystanie z korzystnego urlopu rodzinnego oraz zwiększenie inwestycji w przystępną cenowo, dobrej jakości opiekę nad dziećmi.

OPINIA Komisji Kultury i Edukacji (12.7.2018)

dla Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych

w sprawie politycznych strategii społecznych i na rzecz zatrudnienia w strefie euro
(2018/2034(INI))

Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Nikolaos Chountis

WSKAZÓWKI

Komisja Kultury i Edukacji zwraca się do Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:

1.  z zaniepokojeniem odnotowuje nierówności społeczno-gospodarcze utrzymujące się w strefie euro; jest zdania, że zapewnienie wszystkim równego dostępu do sprzyjających włączeniu społecznemu i wysokiej jakości możliwości kształcenia i uczenia się przez całe życie jest koniecznym warunkiem konwergencji społeczno-gospodarczej; w związku z tym zwraca uwagę na utrzymujące się w obrębie państw członkowskich i grup społecznych dysproporcje widoczne w podstawowych unijnych wskaźnikach dla edukacji;

2.  wyraża głębokie zaniepokojenie, że w UE-19 średni wskaźnik ogólnych wydatków publicznych na edukację wyrażony jako odsetek PKB obniżał się z roku na rok w okresie 2009–2016[1]; wyraża ubolewanie, że sektor szkolnictwa i szkoleń odczuł boleśnie skutki polityki oszczędnościowej, i podkreśla, że dysponujące odpowiednimi zasobami publiczne systemy oświaty są niezbędne do zapewnienia równości i włączenia społecznego; wzywa zatem do zmiany priorytetów w polityce makroekonomicznej w strefie euro z myślą o zwiększeniu wydatków publicznych na kształcenie i szkolenie, ponieważ są to inwestycje o dużym efekcie mnożnikowym; wzywa Komisję do wprowadzenia w tabeli wskaźników społecznych wskaźnika wydatków (szczególnie wydatków publicznych) na edukację jako odsetka PKB (lub na jednego uczącego się) w celu monitorowania wyników państw członkowskich;

3.  podkreśla, że niekorzystna sytuacja społeczna często przesądza o słabych wynikach w nauce i odwrotnie; ponadto podkreśla, że w stale zmieniających się gospodarkach opartych na wiedzy szanse na zatrudnienie – nawet wśród uczących się, którzy posiadają porównywalne umiejętności twarde – są często uzależnione w niebagatelnym stopniu od umiejętności miękkich (komunikacja, krytyczne myślenie, współpraca, kreatywna innowacja, pewność siebie oraz umiejętność uczenia się) wykraczających poza sprawność czytania oraz kompetencje matematyczne i naukowe; zauważa, że odpowiednio finansowane, wysokiej jakości systemy kształcenia i uczenia się przez całe życie, które faktycznie wspierają prawo do nauki oraz którym zapewniono strategie towarzyszące i wspierające, w tym skuteczny system stypendialny, mogą przyczynić się do przerwania tego błędnego koła oraz sprzyjać włączeniu społecznemu i równości szans;

4.  podkreśla, że mimo poprawy sytuacji w gospodarce strefy euro i tworzenia nowych miejsc pracy bezrobocie młodzieży w niektórych państwach członkowskich utrzymuje się na niedopuszczalnie wysokim poziomie, jak również że choć od 2013 r. stopa bezrobocia młodzieży spadła, między państwami członkowskimi występują pod tym względem duże różnice;

5.  z dużym zaniepokojeniem odnotowuje utrzymującą się na wysokim poziomie liczbę obywateli Unii, którzy mają słabe umiejętności czytania i pisania lub trudności z czytaniem i pisaniem, w tym są dotknięci analfabetyzmem funkcjonalnym i brakiem umiejętności korzystania z mediów, co stwarza poważne obawy odnośnie do konstruktywnego i skutecznego uczestnictwa w życiu publicznym i rynku pracy;

6.  zachęca do promowania takich strategii politycznych jak wprowadzenie dualnych systemów kształcenia; podkreśla, że efektywne powiązania między edukacją, badaniami, innowacjami a rynkiem pracy mogą w decydującym stopniu przyczyniać się do tworzenia miejsc pracy;

7.  podkreśla, że bezpieczne i odpowiednie środowisko edukacyjne ma zasadnicze znaczenie dla dobrego samopoczucia uczących się i kadry nauczycielskiej; w związku z tym wzywa państwa członkowskie do znacznych inwestycji w utrzymanie infrastruktury publicznej, szczególnie szkół, oraz w likwidowanie barier architektonicznych;

8.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania konkretnych środków w ramach polityki zatrudnienia, polityki edukacyjnej i społecznej, aby zapewnić skuteczne włączenie osób niepełnosprawnych i osób ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji;

9.  zwraca uwagę na potrzebę planowania i promowania zorganizowanych i aktualnych programów poradnictwa zawodowego w szkołach, szczególnie na obszarach wiejskich oraz w regionach przygranicznych, górskich i wyspiarskich;

10.  popiera mobilność uczniów, studentów, sportowców i artystów w UE oraz w strefie euro; wyraża jednak zaniepokojenie, że znaczne różnice w standardach życia i pracy w strefie euro zmuszają do migracji, co dodatkowo pogłębia skutki drenażu mózgów; zauważa, że jednym z kluczowych warunków przeciwdziałania zjawisku drenażu mózgów jest tworzenie godnych miejsc pracy, a także promowanie skutecznych strategii edukacyjnych, szkoleniowych i w zakresie poradnictwa zawodowego; apeluje, by przyszłe strategie polityczne w dziedzinie edukacji i zatrudnienia służyły skutecznemu zaradzeniu temu zjawisku, w tym za pośrednictwem pełnego rozwoju europejskiego obszaru edukacji; zwraca uwagę na konieczność opracowania europejskiej legitymacji studenckiej wspierającej mobilność edukacyjną i ułatwiającej wzajemne uznawanie tytułów, dyplomów i kwalifikacji zawodowych, przy jednoczesnym ograniczeniu obciążeń administracyjnych i kosztów dla studentów oraz instytucji oświatowych i szkoleniowych;

11.  podkreśla, że zgodnie z poziomami odniesienia programu „Kształcenie i szkolenie 2020” (ET 2020) do 2020 r. odsetek piętnastolatków mających słabe umiejętności w zakresie czytania, matematyki i przedmiotów ścisłych powinien być niższy niż 15 %; z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie w nowej tablicy wskaźników społecznych benchmarku „słabych wyników w nauce” wśród piętnastolatków (wyniki dotyczące słabych wyników w matematyce uzyskane w Programie międzynarodowej oceny umiejętności uczniów – PISA); zachęca jednak Komisję do uwzględnienia również słabych wyników w czytaniu lub w zakresie kompetencji naukowych;

12.  przypomina, że zgodnie z benchmarkami ET 2020 do 2020 r. co najmniej 95 % dzieci (w wieku od 4 lat do wieku obowiązku szkolnego) powinno uczestniczyć we wczesnej edukacji; podkreśla, że obszar „wczesna opieka nad dzieckiem” w tablicy wskaźników społecznych zawiera tylko jeden wskaźnik, tj. dla dzieci w wieku poniżej trzech lat objętych opieką instytucjonalną; podkreśla, że brakuje informacji na temat objęcia tą opieką starszych dzieci w wieku poniżej wieku obowiązku szkolnego, a także informacji na temat zakresu opieki nad dziećmi mierzonego liczbą godzin świadczonej opieki;

13.  bierze pod uwagę pozytywną rolę otwartej edukacji i uniwersytetów otwartych w procesie nabywania wiedzy i umiejętności, w szczególności programów szkoleń online dla pracowników, ponieważ jest to dynamiczna forma uczenia się, która odpowiada obecnym potrzebom i zainteresowaniom osób z niej korzystających;

14.  jest zdania, że ubóstwo dzieci stanowi poważny problem, w odniesieniu do którego UE powinna podejmować szeroko zakrojone działania; wzywa do sprawnego wdrożenia gwarancji dla dzieci we wszystkich państwach członkowskich, tak aby każde dziecko zagrożone obecnie ubóstwem miało dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej, bezpłatnego szkolnictwa, bezpłatnej opieki, godnych warunków mieszkaniowych i odpowiedniego żywienia; podkreśla znaczenie opieki prenatalnej i wczesnego rozwoju; apeluje, aby systemy edukacji sprzyjały włączeniu społecznemu na wszystkich szczeblach, z uwzględnieniem opieki poza godzinami zajęć szkolnych; podkreśla, że wdrożenie gwarancji dla dzieci będzie wymagało odpowiedniego finansowania na szczeblu krajowym i europejskim; w związku z tym wzywa do zwiększenia finansowania tego działania, na przykład za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Społecznego i nowego instrumentu na rzecz konwergencji dla strefy euro; apeluje, aby krajowe inwestycje publiczne związane z gwarancją dla dzieci były rozpatrywane w kontekście tzw. srebrnej reguły dotyczącej inwestycji społecznych zgodnie z paktem stabilności i wzrostu;

15.  podkreśla, że jednym z celów gwarancji dla młodzieży jest dopilnowanie, aby wszyscy młodzi ludzie w wieku do 25 lat w ciągu czterech miesięcy od uzyskania statusu bezrobotnego lub zakończenia kształcenia formalnego otrzymali dobrej jakości ofertę zatrudnienia, dalszego kształcenia, przygotowania zawodowego lub stażu; w związku z tym wzywa do pełnego wdrożenia gwarancji dla młodzieży, z naciskiem na dobrej jakości ofertę i skuteczne działania informacyjne obejmujące całą młodzież NEET[2]; podkreśla, że wymaga to odpowiedniego finansowania w następnych wieloletnich ramach finansowych (WRF na okres po 2020 r.), w tym zwiększenia finansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego i przeznaczenia na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych środków w kwocie co najmniej 21 mld EUR; domaga się, aby krajowe inwestycje publiczne związane z gwarancją dla młodzieży i integracją długotrwale bezrobotnych rozpatrywano w kontekście tzw. srebrnej reguły dotyczącej inwestycji społecznych zgodnie z paktem stabilności i wzrostu;

16.  popiera gwarancję umiejętności, stanowiącą nowe prawo umożliwiające wszystkim zdobycie podstawowych umiejętności niezbędnych w XXI w., w tym umiejętności cyfrowych; uważa, że gwarancja umiejętności powinna obejmować indywidualną ocenę potrzeb związanych z uczeniem się, wysokiej jakości ofertę edukacyjną oraz systematyczne uznawanie zdobytych umiejętności i kompetencji, umożliwiające ich łatwe wykorzystywanie na rynku pracy; podkreśla, że gwarancja umiejętności jest ważną inwestycją społeczną, która wymaga odpowiedniego finansowania na szczeblu krajowym i europejskim; w związku z tym wzywa do zwiększenia finansowania na rzecz gwarancji umiejętności, np. przez zwiększenie finansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego i za pośrednictwem nowego instrumentu na rzecz konwergencji dla strefy euro;

17.  ponawia swój apel, by co najmniej potrojono pulę środków finansowych programu Erasmus+ w następnych WRF, aby dotrzeć do jeszcze większej liczby młodych ludzi, organizacji młodzieżowych oraz uczniów szkół średnich i uczniów zawodu w całej Europie; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na osoby wywodzące się ze środowisk w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, aby umożliwić im udział w tym programie, a także na osoby niepełnosprawne, zgodnie z zobowiązaniami UE i państw członkowskich w ramach Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych;

18.  wzywa do stosowania przy wdrażaniu paktu stabilności i wzrostu tzw. srebrnej reguły dotyczącej inwestycji społecznych, a mianowicie do rozważenia możliwości korzystnego traktowania niektórych publicznych inwestycji społecznych mających wyraźnie pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy (np. gwarancji dla dzieci, gwarancji dla młodzieży i gwarancji umiejętności) przy ocenie deficytów budżetowych i zgodności z zasadą zmniejszania nadwyżki długu w tempie wynoszącym średnio 1/20 rocznie; podkreśla, że konsolidacja budżetowa nie powinna osłabiać krajowego współfinansowania w ramach europejskich funduszy na rzecz inwestycji społecznych;

19.  wzywa do zapewnienia odpowiedniego finansowania w następnych WRF, aby sprostać rosnącym potrzebom; domaga się zwłaszcza:

a)  zasilenia budżetu Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych dodatkowymi środkami w kwocie co najmniej 3 mld EUR rocznie, udostępnianymi ze specjalnej linii budżetowej;

b)  znacznego zwiększenia puli środków finansowych Europejskiego Funduszu Społecznego;

20.  przypomina o strategicznie istotnej zdolności sektora kultury i sektora kreatywnego do tworzenia miejsc pracy i zwiększania dobrobytu w UE; podkreśla, że przedsiębiorstwa sektora kultury i sektora kreatywnego stanowią 11,2 % wszystkich przedsiębiorstw prywatnych, zatrudniają 7,5 % wszystkich osób zatrudnionych w całej gospodarce UE i generują 5,3 % łącznej europejskiej wartości dodanej brutto; podkreśla rolę przedsiębiorstw sektora kultury i sektora kreatywnego w utrzymywaniu i promowaniu europejskiej różnorodności kulturowej i językowej oraz ich wkład we wzrost gospodarczy, innowacyjność i zatrudnienie, zwłaszcza zatrudnienie ludzi młodych;

21.  wzywa Komisję do pełnego wykorzystania potencjalnej synergii pomiędzy różnymi strategiami UE w celu zapewnienia efektywnego wykorzystania funduszy dostępnych w ramach programów UE, takich jak „Horyzont 2020”, instrument „Łącząc Europę”, program Erasmus+, program Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych (EaSI), program „Kreatywna Europa” oraz COSME, a także europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (fundusze ESI), z myślą o wspieraniu większej liczby projektów w sektorze kultury i sektorze kreatywnym; zauważa, że szczególnie w przypadku programów „Kreatywna Europa” i „Horyzont 2020” oraz funduszy strukturalnych (EFRR i EFS) rola i znaczenie sektora kultury i sektora kreatywnego dla wzrostu, zatrudnienia i spójności terytorialnej powinny być szczególnie doceniane i popularyzowane; podkreśla, że proces ten powinien zapewniać solidne i spójne podstawy dla przeglądu WRF i tworzenia architektury programów unijnych po 2020 r.;

22.  domaga się rzeczywistej zmiany polityki UE i państw członkowskich w dziedzinie kształcenia, szkolenia i umiejętności w celu przeciwdziałania zjawisku wczesnego kończenia nauki oraz rosnącej liczbie młodzieży NEET, a tym samym zapewnienia kształcenia i uczenia się przez całe życie, które będą sprzyjały włączeniu społecznemu; podkreśla, że priorytetem tej polityki ukierunkowanej na osoby młode powinno być również uczenie się przez całe życie oraz że powinna ona sprzyjać rozwojowi osobistemu i społecznemu w sposób całościowy, a nie tylko służyć zaspokajaniu potrzeb rynku pracy;

23.  podkreśla, że odpowiednie inwestycje i planowanie w dziedzinie edukacji, w szczególności w zakresie umiejętności cyfrowych i programowania, mają zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania konkurencyjnej pozycji Unii, dostępności wykwalifikowanej siły roboczej i szans zatrudnienia dla pracowników;

24.  wzywa Komisję do zapewnienia osobom młodym zachęt i pomocy technicznej przy zakładaniu działalności gospodarczej oraz do zaproponowania środków wspierających przedsiębiorczość za pośrednictwem programów nauczania w państwach członkowskich;

25.  wzywa władze krajowe, by zachęcały przedsiębiorstwa, m.in. za pośrednictwem ulg podatkowych lub zachęt dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne, do inwestowania w szkolenia swoich pracowników i zatrudnianie nowych absolwentów szkół średnich i uniwersytetów;

26.  jest zdania, że lepsze dopasowanie umiejętności do potrzeb rynku pracy oraz lepsze wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych są konieczne do rozwiązania problemu niedoborów wykwalifikowanej siły roboczej i niedopasowania umiejętności w Unii;

27.  dostrzega i potępia nieuczciwe praktyki w zakresie zatrudnienia, z którymi często spotykają się zawodowi sportowcy, takie jak fikcyjne samozatrudnienie, niewypłacanie wynagrodzeń, nieodpowiednie standardy w zakresie zdrowia, ubezpieczenia i emerytury, oraz zwraca uwagę na potrzebę poprawy obowiązujących ram prawnych; wzywa Komisję do przedstawienia kompleksowego planu działania na rzecz wspierania godnych warunków pracy dla zawodowych sportowców, począwszy od krajów strefy euro, obejmujących wszystkich odpowiednich partnerów społecznych w sektorze sportu.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU OPINIIW KOMISJI OPINIODAWCZEJ

Data przyjęcia

11.7.2018

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

22

2

4

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Isabella Adinolfi, Dominique Bilde, Andrea Bocskor, Nikolaos Chountis, Silvia Costa, Damian Drăghici, Angel Dzhambazki, Jill Evans, María Teresa Giménez Barbat, Petra Kammerevert, Svetoslav Hristov Malinov, Rupert Matthews, Luigi Morgano, Momchil Nekov, Michaela Šojdrová, Helga Trüpel, Sabine Verheyen, Julie Ward, Bogdan Brunon Wenta, Theodoros Zagorakis, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver

Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego

Elena Gentile, Sylvie Guillaume, Morten Løkkegaard, Liadh Ní Riada, Algirdas Saudargas

Zastępcy (art. 200 ust. 2) obecni podczas głosowania końcowego

Ivo Vajgl

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI OPINIODAWCZEJ

22

+

EFDD

Isabella Adinolfi

GUE/NGL

Nikolaos Chountis, Liadh Ní Riada

PPE

Andrea Bocskor, Svetoslav Hristov Malinov, Algirdas Saudargas, Michaela Šojdrová, Sabine Verheyen, Bogdan Brunon Wenta, Theodoros Zagorakis, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Milan Zver

S&D

Silvia Costa, Damian Drăghici, Elena Gentile, Sylvie Guillaume, Petra Kammerevert, Luigi Morgano, Momchil Nekov, Julie Ward

Verts/ALE

Jill Evans, Helga Trüpel

2

-

ECR

Angel Dzhambazki, Rupert Matthews

4

0

ALDE

María Teresa Giménez Barbat, Morten Løkkegaard, Ivo Vajgl

ENF

Dominique Bilde
  • [1]  Źródło: Eurostat.
  • [2]  Młodzież NEET: młodzież niekształcąca się, niepracująca ani nieszkoląca się.

INFORMACJE O PRZYJĘCIU PRZEZ KOMISJĘ PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWĄ

Date adopted

9.10.2018

 

 

 

Result of final vote

+:

–:

0:

30

8

4

Members present for the final vote

Laura Agea, Guillaume Balas, Brando Benifei, Vilija Blinkevičiūtė, Enrique Calvet Chambon, David Casa, Ole Christensen, Arne Gericke, Marian Harkin, Krzysztof Hetman, Czesław Hoc, Agnes Jongerius, Rina Ronja Kari, Jan Keller, Ádám Kósa, Agnieszka Kozłowska-Rajewicz, Miapetra Kumpula-Natri, Dietmar Köster, Kostadinka Kuneva, Jean Lambert, Jérôme Lavrilleux, Verónica Lope Fontagné, Javi López, Thomas Mann, Dominique Martin, Joëlle Mélin, Anthea McIntyre, Elisabeth Morin-Chartier, Georgi Pirinski, Dennis Radtke, Sofia Ribeiro, Claude Rolin, Siôn Simon, Romana Tomc, Yana Toom, Ulrike Trebesius, Lampros Fountoulis, Renate Weber

Substitutes present for the final vote

Amjad Bashir, Ivari Padar, Csaba Sógor, Tom Vandenkendelaere,

Substitutes under Rule 200(2) present for the final vote

 

GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGOW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

30

+

ALDE

Enrique Calvet Chambon, Marian Harkin, Yana Toom, Renate Weber

PPE

David Casa, Krzysztof Hetman, Agnieszka Kozłowska-Rajewicz, Jérôme Lavrilleux, Verónica Lope Fontagné, Thomas Mann, Elisabeth Morin-Chartier, Dennis Radtke, Sofia Ribeiro, Claude Rolin, Csaba Sógor, Romana Tomc, Tom Vandenkendelaere

S&D

Guillaume Balas, Brando Benifei, Vilija Blinkevičiūtė, Ole Christensen, Agnes Jongerius, Javi López, Jan Keller, Miapetra Kumpula-Natri, Dietmar Köster, Ivari Padar, Georgi Pirinski, Siôn Simon

VERTS/ALE

Jean Lambert

8

-

ECR

Amjad Bashir, Arne Gericke, Czesław Hoc, Anthea McIntyre, Ulrike Trebesius

ENF

Dominique Martin, Joëlle Mélin

NI

Lampros Fountoulis

4

0

EFDD

Laura Agea

GUE/NGL

Rina Ronja Kari, Kostadinka Kuneva

PPE

Ádám Kósa

Objaśnienie używanych znaków:

+  :  za

-  :  przeciw

0  :  wstrzymało się

Ostatnia aktualizacja: 22 października 2018
Informacja prawna - Polityka ochrony prywatności