ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με την ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης

26.11.2018 - (2018/2222 (INI))

Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας
Εισηγητής: Marian-Jean Marinescu

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με την ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης

(2018/2222 (INI))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

–  έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής για απόφαση του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφαση 2007/198/Ευρατόμ περί ιδρύσεως της ευρωπαϊκής κοινής επιχείρησης για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης και περί παραχωρήσεως προνομίων σε αυτήν (COM (2018) 0445),

–  έχοντας υπόψη την απόφαση 2007/198/Ευρατόμ του Συμβουλίου για την ίδρυση της ευρωπαϊκής κοινής επιχείρησης για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης και περί παραχωρήσεως προνομίων σε αυτήν[1],

–  έχοντας υπόψη την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου της 13ης Νοεμβρίου 2017 σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της ευρωπαϊκής κοινής επιχείρησης για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης για το οικονομικό έτος 2016, που συνοδεύεται από την απάντηση της κοινής επιχείρησης,

–  έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 14ης Ιουνίου 2017 σχετικά με τη συνεισφορά της ΕΕ προς ένα αναθεωρημένο έργο ITER (COM (2017) 0319),

–  έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του,

–  έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (A8-0393/2018),

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η σύντηξη θα μπορούσε να διαδραματίσει καίριο ρόλο στο μελλοντικό ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο ως δυνητικά ανεξάντλητη, ασφαλή, φιλική προς το περιβάλλον και οικονομικά ανταγωνιστική πηγή ενέργειας·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η σύντηξη παρέχει ήδη συγκεκριμένες ευκαιρίες για τη βιομηχανία και έχει θετικό αντίκτυπο στις θέσεις εργασίας, την οικονομική ανάπτυξη και την καινοτομία, με θετικό αντίκτυπο πέραν των τομέων της σύντηξης και της ενέργειας·

Γ.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση για το ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης συντονίζει τις δραστηριότητες επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της σύντηξης·

Δ.   λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρώπη έχει ήδη από την αρχή αναλάβει ηγετικό ρόλο στο έργο ITER, ο οποίος έχει αναπτυχθεί σε στενή συνεργασία με τα μη ευρωπαϊκά συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας ITER (ΗΠΑ, Ρωσία, Ιαπωνία, Κίνα, Νότια Κορέα και Ινδία) και ότι η ευρωπαϊκή συνεισφορά, η οποία διοχετεύεται μέσω της κοινής επιχείρησης, αντιπροσωπεύει το 45 % του κόστους κατασκευής του έργου,

Ε.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση της απόφασης 2007/198/Ευρατόμ του Συμβουλίου αποσκοπεί στη διασφάλιση της χρηματοδότησης για τη συνέχιση της ευρωπαϊκής συμμετοχής στο έργο ITER για όλη τη διάρκεια του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια του έργου που αποσκοπεί σε βασικές επιστημονικές ανακαλύψεις στην ανάπτυξη της σύντηξης για μη στρατιωτική χρήση, κάτι που αναμένεται να διευκολύνει τελικώς την παραγωγή ασφαλούς, βιώσιμης ενέργειας η οποία θα ανταποκρίνεται στους στόχους οι οποίοι κατοχυρώνονται με τη συμφωνία του Παρισιού·

1.  εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόταση της Επιτροπής όσον αφορά την απόφαση του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης 2007/198/Ευρατόμ περί ιδρύσεως της ευρωπαϊκής κοινής επιχείρησης για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης και περί παραχωρήσεως προνομίων σε αυτήν (COM (2018) 0445), η οποία θα αποτελέσει τη βάση για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της κοινής επιχείρησης για την περίοδο 2021-2027 δυνάμει της Συνθήκης Ευρατόμ·

2.  εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το Συμβούλιο δεν ζήτησε τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την εν λόγω πρόταση και εκφράζει την ικανοποίησή του για τη διακηρυγμένη πρόθεση της Επιτροπής στο πλαίσιο της κατάστασης της Ένωσης 2018 να εξετάσει «επιλογές για ενισχυμένη ειδική πλειοψηφία και για πιθανή μεταρρύθμιση της συνθήκης Ευρατόμ»· αναμένει ότι μια τέτοια μεταρρύθμιση θα οδηγήσει κατ’ ανάγκη στο να δοθεί στο Κοινοβούλιο ο ρόλος του συννομοθέτη·

3.  υπενθυμίζει την καθυστέρηση στην κατασκευή του πειραματικού αντιδραστήρα, διότι αρχικά προβλεπόταν ότι ο ITER θα κατασκευαζόταν το 2020, αλλά το 2016 το Συμβούλιο ITER ενέκρινε νέο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη του πρώτου πλάσματος τον Δεκέμβριο του 2025, ως την πιο πρώιμη τεχνικώς εφικτή ημερομηνία για την κατασκευή του ITER·

4.  τονίζει ότι δεν θα πρέπει να γίνει υπέρβαση της συνεισφοράς της Ευρατόμ στην κοινή επιχείρηση για την περίοδο 2021-2027·

5.  τονίζει ότι, προκειμένου να αποφευχθούν οι διαδοχικές προς τα άνω αναθεωρήσεις του προβλεπόμενου κόστους του έργου, να αποφευχθούν καθυστερήσεις στις αναμενόμενες ημερομηνίες των επιχειρησιακών φάσεων του έργου και να διασφαλιστεί ο μεγαλύτερος δυνατός βαθμός αξιοπιστίας όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα, ο Οργανισμός ITER θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει εύλογες απρόβλεπτες εξελίξεις σε κάθε αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα· υποστηρίζει, στο πλαίσιο αυτό, την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απρόβλεπτες εξελίξεις έως και 24 μήνες από άποψη χρονοδιαγράμματος και 10-20 % από άποψη προϋπολογισμού·

6.  επικροτεί τη νέα προσέγγιση της διαχείρισης κινδύνων που υιοθετήθηκε από τον Οργανισμό ITER και ενθαρρύνει το Συμβούλιο του ITER να μειώσει περαιτέρω τον αριθμό των υποεπιτροπών, να εξορθολογίσει τη λειτουργία τους και να εξαλείψει τις αλληλεπικαλύψεις·

7.  καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής, με την παράλληλη εισαγωγή των ακόλουθων τροποποιήσεων:

–  να αναφέρει τη συνεισφορά της Ευρατόμ στην κοινή επιχείρηση, τόσο σε σταθερές όσο και σε τρέχουσες τιμές,

–  να χρησιμοποιήσει, για λόγους σαφήνειας, τη λέξη «Ευρατόμ» αντί της λέξης «Κοινότητα» σε όλο το κείμενο,

–  να συμπεριλάβει σαφείς διατάξεις σχετικά με τις επιτροπές που επικουρούν το διοικητικό συμβούλιο της κοινής επιχείρησης, ιδίως τη διοικητική και διαχειριστική επιτροπή, την επιτροπή προμηθειών και συμβάσεων και την τεχνική συμβουλευτική επιτροπή, όσον αφορά τη σύνθεσή τους, το μόνιμο ή προσωρινό καθεστώς, τον αριθμό των συνεδριάσεων και τη μέθοδο αμοιβής των μελών τους,

–  να αξιολογεί και να εξαλείψει τις αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες μεταξύ της διοικητικής και διαχειριστικής επιτροπής και της τεχνικής συμβουλευτικής επιτροπής όσον αφορά τα σχέδια των έργων και τα προγράμματα εργασίας,

–  να θεσπίσει διατάξεις σχετικά με τις συνεισφορές της χώρας υποδοχής του ITER,

–  να περιλάβει στο παράρτημα III («δημοσιονομικός κανονισμός: γενικές αρχές») την απαίτηση θέσπισης, στον δημοσιονομικό κανονισμό της κοινής επιχείρησης, κανόνων και διαδικασιών για την αξιολόγηση των συνεισφορών σε είδος,

–  να περιλάβει διατάξεις στο άρθρο 5 και στο παράρτημα III που να παρέχουν τη δυνατότητα στην κοινή επιχείρηση να λαμβάνει χρηματοδότηση υπό τη μορφή χρηματοδοτικών μέσων στο πλαίσιο πράξεων μεικτής χρηματοδότησης που υλοποιούνται σύμφωνα με το μελλοντικό πρόγραμμα InvestEU,

–  να αποσαφηνίσει τον ρόλο και τη συμβολή του Ηνωμένου Βασιλείου με βάση το καθεστώς του στην Ευρατόμ, ιδίως όσον αφορά την πιθανή συμμετοχή του στον ITER·

–  να συμπεριλάβει διατάξεις σχετικά με τις συνέργειες και τη συνεργασία μεταξύ του ITER και του προγράμματος έρευνας και εκπαίδευσης της Ευρατόμ για την περίοδο 2021-2025,

–  να εξετάσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με καινοτόμες μικρομεσαίες ιδιωτικές επιχειρήσεις, όπως νεοφυείς επιχειρήσεις που πειραματίζονται με νέες προσεγγίσεις και τεχνολογίες, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος και του δικτύου των οργανισμών που έχουν οριστεί στον τομέα της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας σε θέματα σύντηξης,

–  να διευκρινίσει τις διατάξεις που αφορούν τις ετήσιες εκθέσεις και τις αξιολογήσεις που πραγματοποιούνται από την κοινή επιχείρηση,

–  να συμπεριλάβει στην πρόταση σύσταση για τη διερεύνηση της περαιτέρω δυνατής χρήσης των υλικών που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στο πλαίσιο του έργου ITER.

8.  αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

• [1]  ΕΕ L 90 της 30.3.2007, σ. 58.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. Η ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης («F4E»)

Η ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης («F4E») θεσπίστηκε για περίοδο 35 ετών, αρχής γενομένης την 19η Απριλίου 2007. Συστάθηκε στο πλαίσιο της Συνθήκης Ευρατόμ με απόφαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να επιτευχθούν τρεις στόχοι:

α) παροχή της συνεισφοράς της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας («Ευρατόμ») στον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας από Σύντηξη ITER·

β) παροχή της συνεισφοράς της Ευρατόμ στις δραστηριότητες ευρύτερης θεώρησης με την Ιαπωνία για την ταχεία υλοποίηση της ενέργειας από σύντηξη·

γ) προετοιμασία και συντονισμός του προγράμματος δραστηριοτήτων προπαρασκευής της κατασκευής αντιδραστήρα σύντηξης για σκοπούς επίδειξης και σχετικών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς εγκατάστασης ακτινοβόλησης υλικών σύντηξης (IFMIF).

Η κοινή επιχείρηση (F4E) είναι υπεύθυνη για την παροχή της συνεισφοράς της Ευρώπης στον ITER, τη μεγαλύτερη παγκοσμίως επιστημονική εταιρική σχέση που αποσκοπεί στην επίδειξη της σύντηξης ως βιώσιμης και αειφόρου πηγής ενέργειας. Ο ITER έχει επτά μέλη που αντιπροσωπεύουν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού: ΕΕ, Ρωσία, Ιαπωνία, Κίνα, Ινδία, Νότια Κορέα και Ηνωμένες Πολιτείες.

Ως μέρος υποδοχής του έργου, σύμφωνα με τη συμφωνία ITER, η Ευρώπη έχει ισχυρότερη νομική δέσμευση και έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στο έργο αυτό, με μερίδιο 45 % του κόστους κατασκευής (τα μερίδια των λοιπών μελών του ITER είναι περίπου 9 % για το καθένα), ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη ολοκλήρωση της κατασκευής.

2. Πλαίσιο της πρότασης της Επιτροπής

Η παρούσα πρόταση αποσκοπεί να τροποποιήσει την απόφαση του Συμβουλίου 2007/198/Ευρατόμ περί ιδρύσεως της ευρωπαϊκής κοινής επιχείρησης για τον ITER και την ανάπτυξη της πυρηνικής σύντηξης και περί παραχωρήσεως προνομίων σε αυτήν, προκειμένου να διαμορφωθεί η βάση για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της εν λόγω κοινής επιχείρησης για την περίοδο 2021-2027 στο πλαίσιο της συνθήκης Ευρατόμ.

Η παρούσα απόφαση αποτελεί τη βασική πράξη για την περίοδο που καλύπτει το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο και θα αποτελέσει επίσης τη βάση για την έκδοση των ετήσιων χρηματοδοτικών αποφάσεων. Οι εν λόγω αποφάσεις θα επιτρέψουν στην Επιτροπή να μεταφέρει κονδύλια στην F4E κατά την περίοδο 2021-2027.

Η ενδεικτική συνεισφορά της Ευρατόμ στην κοινή επιχείρηση για την περίοδο 2021-2027 και οι σχετικές δαπάνες στήριξης για την ίδια περίοδο ορίζονται σε 6 070 000 000 EUR (σε τρέχουσες τιμές).

3. Η θέση του εισηγητή

Ο εισηγητής χαιρετίζει την πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση της απόφασης 2007/198/Ευρατόμ του Συμβουλίου. Η πρόταση θα εξασφαλίσει συνέχεια για το έργο, ιδίως έναντι των διεθνών εταίρων, και θα διασφαλίσει τη χρηματοδότηση του ITER για όλη τη διάρκεια του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.

Δεδομένου ότι η νομική βάση της πρότασης της Επιτροπής είναι τα άρθρα 47 και 48 της Συνθήκης Ευρατόμ, το Συμβούλιο δεν έχει την υποχρέωση να ζητήσει τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε να διατυπώσει τη θέση του με μια έκθεση πρωτοβουλίας.

Ο εισηγητής καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής, εισάγοντας ταυτόχρονα ορισμένες τροποποιήσεις. Δεδομένου του περιορισμένου πεδίου εφαρμογής της πρότασης της Επιτροπής, ο εισηγητής προτείνει επίσης ορισμένες τροποποιήσεις γενικότερου χαρακτήρα που δεν συνδέονται αποκλειστικά με τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της κοινής επιχείρησης κατά τη διάρκεια του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ημερομηνία έγκρισης	21.11.2018
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας	+: –: 0:	49 11 3
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Zigmantas Balčytis, Bendt Bendtsen, Xabier Benito Ziluaga, David Borrelli, Jonathan Bullock, Cristian-Silviu Buşoi, Jerzy Buzek, Edward Czesak, Jakop Dalunde, Pilar del Castillo Vera, Christian Ehler, Fredrick Federley, Ashley Fox, Adam Gierek, Igor Gräzin, Theresa Griffin, András Gyürk, Rebecca Harms, Barbara Kappel, Krišjānis Kariņš, Jaromír Kohlíček, Peter Kouroumbashev, Zdzisław Krasnodębski, Miapetra Kumpula-Natri, Christelle Lechevalier, Janusz Lewandowski, Paloma López Bermejo, Edouard Martin, Tilly Metz, Angelika Mlinar, Csaba Molnár, Nadine Morano, Dan Nica, Angelika Niebler, Morten Helveg Petersen, Miroslav Poche, Carolina Punset, Massimiliano Salini, Algirdas Saudargas, Νεοκλής Συλικιώτης, Dario Tamburrano, Patrizia Toia, Evžen Tošenovský, Vladimir Urutchev, Kathleen Van Brempt, Henna Virkkunen, Lieve Wierinck, Hermann Winkler, Anna Záborská, Flavio Zanonato, Carlos Zorrinho
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Amjad Bashir, Soledad Cabezón Ruiz, Françoise Grossetête, Werner Langen, Olle Ludvigsson, Marian-Jean Marinescu, Clare Moody, Dennis Radtke, Davor Škrlec
Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία	Michael Detjen, Bolesław G. Piecha, Bronis Ropė

ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

49	+
ALDE	Fredrick Federley, Morten Helveg Petersen, Lieve Wierinck
ECR	Amjad Bashir, Edward Czesak, Ashley Fox, Zdzisław Krasnodębski, Bolesław G. Piecha, Evžen Tošenovský
ENF	Barbara Kappel, Christelle Lechevalier
GUE/NGL	Jaromír Kohlíček
PPE	Bendt Bendtsen, Cristian-Silviu Buşoi, Jerzy Buzek, Pilar del Castillo Vera, Christian Ehler, Françoise Grossetête, András Gyürk, Krišjānis Kariņš, Werner Langen, Janusz Lewandowski, Marian-Jean Marinescu, Nadine Morano, Angelika Niebler, Dennis Radtke, Massimiliano Salini, Algirdas Saudargas, Vladimir Urutchev, Henna Virkkunen, Hermann Winkler, Anna Záborská
S&D	Zigmantas Balčytis, Soledad Cabezón Ruiz, Michael Detjen, Adam Gierek, Theresa Griffin, Peter Kouroumbashev, Miapetra Kumpula-Natri, Olle Ludvigsson, Edouard Martin, Csaba Molnár, Clare Moody, Dan Nica, Miroslav Poche, Patrizia Toia, Kathleen Van Brempt, Flavio Zanonato, Carlos Zorrinho

11	-
EFDD	Jonathan Bullock, Dario Tamburrano
GUE/NGL	Xabier Benito Ziluaga, Paloma López Bermejo, Νεοκλής Συλικιώτης
NI	David Borrelli
VERTS/ALE	Jakop Dalunde, Rebecca Harms, Tilly Metz, Bronis Ropė, Davor Škrlec

3	0
ALDE	Igor Gräzin, Angelika Mlinar, Carolina Punset

Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων:

+  :  υπέρ

-  :  κατά

0  :  αποχή