SPRAWOZDANIE w sprawie transgranicznych roszczeń o zwrot dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych i wojen
13.12.2018 - (2017/2023(INI))
Komisja Prawna
Sprawozdawca: Pavel Svoboda
Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*):Nikolaos Chountis, Komisja Kultury i Edukacji
(*) Komisja powiązana – art. 54 Regulaminu
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie transgranicznych roszczeń o zwrot dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych i wojen
Parlament Europejski,
– uwzględniając Konwencję haską z 1954 r. o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego i Protokół drugi do niej z marca 1999 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 grudnia 1995 r. w sprawie zwrotu zagrabionego mienia społeczności żydowskiej[1] oraz rezolucję z dnia 16 lipca 1998 r. w sprawie zwrotu mienia należącego do ofiar Holocaustu[2],
– uwzględniając pakiet środków przyjęty w grudniu 2016 r. w celu wzmocnienia zdolności UE do zwalczania finansowania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, opierający się na zobowiązaniach podjętych w planie działania na rzecz zwalczania finansowania terroryzmu z dnia 2 lutego 2016 r. (COM(2016)0050), oraz uwzględniając swoją propozycję dotyczącą rozporządzenia w sprawie przywozu dóbr kultury (COM(2017)0375),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie niszczenia zabytków kultury przez ISIS/Daisz[3],
– uwzględniając konwencję UNIDROIT dotyczącą skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury z dnia 24 czerwca 1995 r.,
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/60/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego[4],
– uwzględniając art. 1 Protokołu 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
– uwzględniając art. 17 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 116/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie wywozu dóbr kultury[5],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych[6], w szczególności jego art. 4,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2003 r. w sprawie ram prawnych dla swobodnego przepływu na rynku wewnętrznym towarów, których własność może zostać zakwestionowana[7],
– uwzględniając ekspertyzę Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej z 2016 r. pt. „Transgraniczne roszczenia o zwrot dzieł sztuki zagrabionych w trakcie konfliktów zbrojnych i wojen oraz alternatywy dla procesów sądowych”,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) [8],
– uwzględniając Konwencję UNESCO z dnia 14 listopada 1970 r. dotyczącą środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury,
– uwzględniając rezolucję Rady 14232/12 z dnia 4 października 2012 r. w sprawie utworzenia nieformalnej sieci organów ścigania i ekspertów właściwych w dziedzinie dóbr kultury (EU CULTNET),
– uwzględniając art. 52 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej oraz opinię Komisji Kultury i Edukacji (A8-0465/2018),
A. mając na uwadze, że według Interpolu czarny rynek dzieł sztuki staje się równie lukratywny co sprzedaż narkotyków, broni i towarów podrobionych;
B. mając na uwadze, że według oceny skutków wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przywozu dóbr kultury (COM(2017)0375) od 80 % do 90 % światowej sprzedaży antyków dotyczy towarów z nielegalnego źródła;
C. mając na uwadze, że dziedzictwo kulturowe stanowi jeden z podstawowych elementów cywilizacji z uwagi, na przykład, na jego symboliczną wartość i pamięć kulturową ludzkości; mając na uwadze, że walczące ugrupowania i podmioty terrorystyczne dokonały w ostatnich latach szeregu zbrodni przeciwko światowemu dziedzictwu kulturowemu na całym świecie, oraz mając na uwadze, że sprzedaje się i przywozi do UE cenne dzieła sztuki, rzeźby i przedmioty archeologiczne z niektórych państw nienależących do Unii, a zyski są prawdopodobnie wykorzystywane do finansowania działalności terrorystycznej; mając na uwadze, że zasadnicze znaczenie ma zdecydowane zobowiązanie się do zwalczania nielegalnego handlu dobrami kultury, takimi jak dzieła zrabowane w czasie konfliktów zbrojnych i wojen w Libii, Syrii i Iraku; mając na uwadze, że dobra kultury mają istotne znaczenie kulturowe, artystyczne, historyczne i naukowe i muszą być chronione przed bezprawnym przywłaszczeniem i grabieżą;
D. mając na uwadze, że wkrótce po zakończeniu II wojny światowej podjęto próby znalezienia i zwrotu zagrabionego mienia do jego kraju pochodzenia;
E. mając na uwadze, że należy zapewnić zwrot nielegalnie zakupionych czy wydobytych lub pozyskanych przedmiotów zważywszy na zaangażowanie UE w sprawę sprawiedliwych procesów i odszkodowań dla ofiar, a także konstytucję UNESCO i konwencje w sprawie ochrony dziedzictwa;
F. mając na uwadze, że w zasadach konferencji waszyngtońskiej na temat dzieł sztuki skonfiskowanych przez nazistów, na forum wileńskim oraz w Deklaracji Terezińskiej w sprawie mienia okresu Holocaustu i innych kwestii podkreślono znaczenie zapewnienia zwrotu poszczególnych nieruchomości; mając na uwadze, że szacunkowa liczba dzieł sztuki, które zostały zwrócone od czasu konferencji waszyngtońskiej, wynosi od 1 000 do 2 000[9]; mając na uwadze, że nie ma pełnego wykazu dzieł sztuki, które zostały zwrócone w ostatnich latach;
G. mając na uwadze, że nadal nie odnaleziono dzieł sztuki i czekają one na powrót do swoich prawowitych właścicieli lub ich spadkobierców; mając na uwadze, że na konferencji waszyngtońskiej w 1998 r. Jonathan Petropoulos oszacował, że w całej Europie skradziono około 650 000 dzieł sztuki, natomiast Ronald Lauder stwierdził, że w tamtym czasie (1998 r.) wciąż nie odnaleziono 11 000 dzieł sztuki o wartości od 10 do 30 mld USD; mając na uwadze, że Konferencja Roszczeniowa – Światowa Organizacja ds. Restytucji Mienia Żydowskiego ogólnie odpowiada, że nie ma dokładnych danych szacunkowych: skradziono około 650 000 dzieł sztuki, z czego nadal nie odnaleziono prawdopodobnie 100 000;
H. mając na uwadze, że strony sporu wciąż napotykają problemy prawne, z jednej strony ze względu na często bardzo specyficzny charakter ich roszczeń, a z drugiej strony z uwagi na wygaśnięcie powojennych przepisów dotyczących zwrotu majątku, zasadę nieretroakcji stosowaną do norm konwencjonalnych, brak definicji „zagrabionego dzieła sztuki”, przepisy o przedawnieniu roszczeń lub przepisy o nabyciu praw własności przez zasiedzenie oraz dobrej wierze;
I. mając na uwadze, że roszczenia do zagrabionych dzieł sztuki i dóbr kultury są głównie zgłaszane na podstawie międzynarodowego prawa publicznego; mając na uwadze, że przepisy te muszą zostać uzupełnione silniejszymi przepisami międzynarodowego prawa prywatnego;
J. mając na uwadze, że niewystarczająco rozwinięty wymiar prawa prywatnego, zarówno na szczeblu międzynarodowym, jak i europejskim, przyczynia się do braku pewności prawnej w sprawach dotyczących transgranicznych zwrotów zagrabionych dzieł sztuki i dóbr kultury, nie tylko odnośnie do zawartych transakcji dotyczących dzieł sztuki zagrabionych przez nazistów, ale również w stosunku do przyszłych przypadków;
K. mając na uwadze, że nie istnieje prawodawstwo UE, które wyraźnie i kompleksowo regulowałoby roszczenia o zwrot dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych przez osoby prywatne;
L. mając na uwadze, że UNESCO – we współpracy z dużymi domami aukcyjnymi, muzeami i renomowanymi kolekcjonerami w Europie – prowadzi szeroko zakrojone badania dotyczące pochodzenia tych dzieł, aby móc je zwrócić prawowitym właścicielom;
M. mając na uwadze, że w celu uzupełnienia bazy danych Interpolu dotyczącej skradzionego mienia Międzynarodowa Rada Muzeów publikuje od ponad dziesięciu lat „czerwone listy” określające kategorie przedmiotów narażonych na nielegalny handel;
1. ubolewa, że do tej pory praktycznie nie podjęto działań następczych w związku z jego rezolucją w sprawie ram prawnych dla swobodnego przepływu na rynku wewnętrznym towarów, których własność może zostać zakwestionowana; w rezolucji tej Parlament wezwał Komisję do przeprowadzenia analizy szeregu aspektów związanych z przepisami prawa cywilnego i procesowego, badaniami dotyczącymi pochodzenia, systemami katalogowania, alternatywnymi mechanizmami rozstrzygania sporów i wartością utworzenia organu administracyjnego ds. koordynacji transgranicznej; uważa, że art. 81 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) mógłby służyć jako podstawa prawna do przyznania Unii uprawnień do działania w tej dziedzinie;
2. podkreśla, że grabież dzieł sztuki i innych dóbr kultury podczas konfliktów zbrojnych i wojen, a także w czasie pokoju, stanowi poważny i powszechnie występujący problem, którym należy się zająć zarówno w zakresie zapobiegania grabieży, jak i zwrotu zagrabionych dóbr, tak aby chronić dziedzictwo kulturowe i tożsamość społeczeństw, wspólnot, grup i osób oraz zapewniać ich integralność;
3. zauważa, że na poziomie UE nie poświęcono wystarczającej uwagi kwestii zwrotu dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych, skradzionych lub nielegalnie pozyskanych m.in. podczas konfliktów zbrojnych, zwłaszcza w dziedzinie prawa prywatnego, międzynarodowego prawa prywatnego i postępowania cywilnego; wzywa Komisję, aby chroniła i wspierała transgraniczne roszczenia o zwrot dóbr kultury przemieszczonych i sprzeniewierzonych w wyniku sankcjonowanych przez państwo działań grabieżczych i zrabowanych podczas konfliktów zbrojnych oraz by zachęcała do występowania z takimi roszczeniami; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wydały zalecenia i wytyczne dotyczące zwiększania świadomości potrzeby wspierania instytucji krajowych w państwach członkowskich w odniesieniu do roszczeń o zwrot;
4. podkreśla, że instytucje takie jak UNESCO czy Interpol wzywają do wzmocnienia ochrony dziedzictwa kulturowego i do zobowiązania państw do ustanowienia przepisów ułatwiających zwrot;
5. wyraża ubolewanie, że nie istnieją wiarygodne dane statystyczne dotyczące dokładnej skali grabieży dóbr kultury i nielegalnego handlu nimi; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby opracowały wiarygodne statystyki dotyczące tej kwestii;
6. wyraża zaniepokojenie faktem, że większość obecnych inicjatyw politycznych i ustawodawczych skupia się wyłącznie na prawie publicznym, administracyjnym lub karnym; podkreśla, że, aby ustanowić wszechstronne ramy regulacyjne, należy w większym stopniu brać pod uwagę prawo prywatne; wzywa właściwe organy, aby przyjęły odpowiednie kroki i inicjatywy, aby osiągnąć ten cel;
7. uważa, że należy prowadzić dalsze badania, aby zyskać szerszą wiedzę na temat ukrytego obszaru nielegalnego handlu dobrami kultury i zdobyć lepsze informacje dotyczące jego skali, struktury i wielkości, tak jak ma to miejsce w ramach obecnie prowadzonego w Niemczech projektu ILLICID;
8. z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez niektóre państwa członkowskie faktu, że należy zająć się wyjątkowymi problemami związanymi z roszczeniami o zwrot dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych, skradzionych lub nielegalnie pozyskanych podczas konfliktów zbrojnych i wojen w celu wypracowania rozwiązań prawnych zapewniających prawa własności osobom fizycznym, instytucjom państwowym i samorządowym oraz związkom wyznaniowym w nieuczciwy sposób pozbawionych należących do nich dzieł sztuki podczas konfliktów zbrojnych i wojen;
9. podkreśla znaczenie zbiorowego podnoszenia świadomości w celu potępienia tych nielegalnych praktyk i przypomina, że każdy przedmiot odebrany właścicielowi to utracona na zawsze wartość historyczna i naukowa;
10. zauważa, że z perspektywy ponadnarodowej i globalnej wspieranie rozwoju uczciwych praktyk w handlu dziełami sztuki i ich zwrotu jest najskuteczniejszym sposobem przeciwdziałania przemytowi dóbr kultury i rozwijaniu się nielegalnego rynku dzieł sztuki oraz wspierania zwrotu, zarówno ze względu na ich zamierzone działanie zapobiegawcze, jak i założone oddziaływanie o charakterze przymusu i sankcji;;
11. uważa, że aby stworzyć zestaw zasad umożliwiających skuteczne zapobieganie grabieży i przemytowi dzieł sztuki i dóbr kultury oraz osiągnąć w pełni przejrzysty, odpowiedzialnie zarządzany i etyczny światowy rynek dzieł sztuki, Komisja powinna dążyć do współpracy z państwami trzecimi z zamiarem ustanowienia owocnych partnerstw, przy uwzględnieniu w tym celu zasad określonych w Konwencji UNIDROIT z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury;
12. uważa, że działania ustawodawcze UE, w tym wymiar międzynarodowego prawa prywatnego, byłyby odpowiednie tylko w odniesieniu do przyszłych transakcji;
13. uważa, że jeśli ma zostać ustanowiony odpowiedzialny i etyczny europejski rynek sztuki, nadszedł czas, aby położyć kres utrzymującym się przez lata zawiłościom i niuansom; w związku z tym wzywa Komisję, aby określiła środki prawa cywilnego w celu przezwyciężenia skomplikowanych problemów napotykanych przez strony prywatne ubiegające się o zwrot dzieł sztuki, które w rzeczywistości do nich należą; jednocześnie wzywa Komisję do opracowania nowych ram dyskusyjnych dla określenia najlepszych praktyk i rozwiązań obecnie i w przyszłości;
14. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji z 13 lipca 2017 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przywozu dóbr kultury (COM(2017)0375) oraz poprawki do wniosku przyjęte przez Parlament w dniu 25 października 2018 r.; wciąż powtarza – w perspektywie globalnego zasięgu rynku dzieł sztuki i liczby przedmiotów znajdujących się w rękach prywatnych – potrzebę podejmowania dalszych wysiłków na rzecz transgranicznego zwrotu dzieł sztuki i dóbr kulturalnych zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych i wojen; podkreśla, że badanie pochodzenia i współpraca europejska okazały się przydatne w identyfikacji i następującym po niej zwrocie zagrabionych przedmiotów, a w niektórych przypadkach zapobiegły finansowaniu grup terrorystycznych czy działań wojennych;
15. ubolewa, że ze względu na brak lub swobodę stosowania przepisów w zakresie badania pochodzenia i należytej staranności bądź z uwagi na ich różnice między państwami członkowskimi wielu transgranicznych roszczeń o zwrot dzieł sztuki nie udaje się rozpatrywać w sposób skuteczny i skoordynowany, co może sprzyjać grabieży i nielegalnemu handlowi oraz zachęcać do przemytu; zauważa, że w wyniku braku powszechnych standardów mająca zastosowanie procedura często pozostaje niejasna dla wszystkich zainteresowanych stron, w tym muzeów, pośredników w handlu dziełami sztuki, kolekcjonerów dzieł sztuki, turystów i podróżnych; w związku z powyższym wzywa Komisję, aby zharmonizowała przepisy dotyczące badania pochodzenia oraz by włączyła pewne podstawowe zasady Konwencji UNIDROIT z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury;
16. podkreśla, że istnieje pilna potrzeba aktywnego promowania systematycznego, niezależnego i wysokiej jakości badania pochodzenia, aby identyfikować zagrabione dzieła sztuki, ułatwiać ich zwrot prawowitym właścicielom, tworzyć w pełni przejrzysty, odpowiedzialnie zarządzany i etyczny rynku dzieł sztuki oraz by skutecznie zapobiegać grabieży i handlowi dziełami sztuki i kultury pochodzącymi z obszarów, na których toczą się konflikty zbrojne i wojny, oraz zniechęcać do tego procederu; zauważa możliwości, jakie oferują w tym względzie europejskie instrumenty finansowe; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zachęcania do organizowania i wspierania – na szczeblu unijnym i krajowym – specjalnych programów szkoleniowych w zakresie badań pochodzenia, aby umożliwić w szczególności podmiotom zaangażowanym w walkę z nielegalnym handlem dobrami kultury rozwijanie i pogłębianie wiedzy fachowej, w tym w ramach projektów transgranicznych;
17. uważa, że badanie pochodzenia jest ściśle związane z obowiązkiem należytej staranności mającym zastosowanie podczas nabywania dzieł sztuki i ma duże znaczenie dla wszystkich podmiotów na rynku sztuki, ponieważ nabywanie kradzionych dzieł sztuki – świadomie lub wskutek zaniedbania – podlega karze zgodnie z określonymi przepisami krajowymi;
18. uważa, że należy bezwzględnie zadbać o stworzenie obszernego wykazu wszystkich dóbr kultury, w tym żydowskich dóbr kultury zrabowanych przez nazistów i ich sojuszników, od czasu ich zagrabienia do dnia dzisiejszego; wzywa Komisję, aby wspierała system katalogowania, który będzie wykorzystywany również przez podmioty publiczne i prywatne kolekcje dzieł sztuki do gromadzenia danych dotyczących zrabowanych, skradzionych lub nielegalnie pozyskanych dóbr kultury i dokładnego statusu istniejących roszczeń; wzywa Komisję, aby wspierała projekty w zakresie cyfryzacji, w ramach których stworzono by cyfrowe bazy danych lub połączono istniejące dla ułatwiania wymiany takich danych i wyników badań pochodzenia;
19. uznaje, że aby umożliwić prawidłowe badanie pochodzenia, potrzebne jest stworzenie dokumentacji pisemnej lub jak najbardziej szczegółowego rejestru transakcji; wzywa Komisję, aby aktywnie wspierała przygotowywanie wspólnych wytycznych dotyczących tego rodzaju rejestrów oraz by przyjęła odpowiednie środki w celu zachęcenia państw członkowskich do wprowadzenia ogólnego wymogu prowadzenia rejestru transakcji dla osób pracujących zawodowo na rynku dzieł sztuki oraz, bardziej ogólnie, do przystąpienia do Konwencji UNIDROIT z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury;
20. wzywa Komisję, aby propagowała i finansowo wspierała działania w zakresie badania pochodzenia w całej Unii; sugeruje, aby Komisja zorganizowała forum dyskusyjne w celu wymiany najlepszych praktyk i znalezienia najlepszych rozwiązań na chwilę obecną i na przyszłość;
21. wzywa Komisję, by – z myślą o przezwyciężeniu istniejących przeszkód prawnych – rozważyła stworzenie konkretnego alternatywnego mechanizmu rozstrzygania sporów mającego zastosowanie w przypadkach roszczeń o zwrot zagrabionych dzieł sztuki i dóbr kultury, takiego jak hybrydowa forma arbitrażu i mediacji; podkreśla znaczenie jasnych standardów oraz przejrzystych i neutralnych procedur;
22. zauważa, że przepisy o przedawnieniu często stwarzają trudności skarżącym w sprawach dotyczących zwrotu; wzywa Komisję, aby dokonała oceny tej kwestii i wypracowała właściwą równowagę w odniesieniu do okresu przedawnienia roszczeń o zwrot zagrabionych dzieł sztuki, w tym przez nazistów, przy czym należy uwzględnić zarówno ochronę interesów ofiar grabieży i kradzieży, jak i interesów rynku; uważa, że przykładem może być amerykańska ustawa o odzyskiwaniu dzieł sztuki odebranych ich właścicielom w czasie Holocaustu;
23. wzywa Komisję, aby rozważyła podjęcie działań ustawodawczych mających na celu wzmocnienie systemu prawnego – w oparciu o narzędzia międzynarodowego prawa prywatnego – w zakresie transgranicznych roszczeń o zwrot dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych w trakcie konfliktów zbrojnych i wojen;
24. wzywa odnośne instytucje UE, aby zachęcały państwa członkowskie do dzielenia się informacjami na temat obecnie stosowanych praktyk w zakresie kontroli pochodzenia dóbr kultury oraz do zacieśnienia współpracy w celu zharmonizowania środków kontroli i procedur administracyjnych mających na celu określenie pochodzenia dóbr kultury;
25. wskazuje na brak koordynacji na szczeblu państw członkowskich odnośnie do interpretacji pojęcia „należytej staranności”; wzywa Komisję, aby wyjaśniła pojęcie „należytej staranności” w odniesieniu do dobrej wiary; jako przykład wskazuje art. 16 szwajcarskiej federalnej ustawy o międzynarodowym transferze dóbr kultury, który zakazuje handlowcom i prowadzącym aukcje dokonywania transakcji w odniesieniu do dzieł sztuki, jeśli mają jakiekolwiek wątpliwości co do pochodzenia przedmiotu; zwraca uwagę na fakt, że zgodnie z tą ustawą ciężar dowodu jest częściowo przenoszony na sprzedawcę; posiadacz dzieła sztuki nie może jednak powoływać się na zasadę dobrej wiary, jeżeli nie jest w stanie udowodnić, że w momencie nabycia zwrócił on należytą uwagę na pochodzenie przedmiotu; wzywa Komisję, aby przyjęła środki, których celem jest informowanie rynku dzieł sztuki, a także potencjalnych nabywców dzieł o znaczeniu badania pochodzenia, zważywszy na fakt, że badanie to jest powiązane z obowiązkiem zachowania należytej staranności;
26. wzywa Komisję, aby opracowała wspólne zasady dotyczące dostępu do publicznych lub prywatnych archiwów zawierających informacje na temat identyfikacji i lokalizacji mienia oraz by dokonała szczegółowego przeglądu istniejących baz danych dóbr kultury, a także aby zbadała możliwość utworzenia centralnej bazy metadanych, która zawierałaby wszystkie dostępne informacje, byłaby regularnie aktualizowana i dostępna dla wszystkich właściwych podmiotów; uważa, że na podstawie tej centralnej bazy metadanych powinien należy opracować wspólny system katalogowania wykorzystujący znormalizowane symbole identyfikacyjne; w związku z tym wzywa Komisję, aby wspierała wprowadzenie symboli identyfikacyjnych opracowanych i rozpowszechnianych przez Międzynarodową Radę Muzeów i inne organizacje jako wspólnego standardu dla całego rynku wewnętrznego; zauważa, że taka baza danych powinna być połączona z bazą skradzionych dzieł sztuki Interpolu i regularnie aktualizowana;
27. uważa, że utworzenie rejestru dokumentacji lub rejestru transakcji dotyczących dóbr kultury mogłyby być kolejnym przydatnym uzupełnieniem wyżej wymienionej bazy danych dla umożliwienia dokładniejszego i bardziej poprawnego badania pochodzenia; wzywa Komisję, aby przyjęła odpowiednie środki na rzecz zachęcenia państw członkowskich do wprowadzenia ogólnego wymogu prowadzenia rejestrów dokumentacji lub transakcji dla podmiotów działających na rynku dzieł sztuki oraz, bardziej ogólnie, do przystąpienia do Konwencji UNIDROIT z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury;
28. uważa, że centralna baza danych powinna działać w oparciu o wspólny system katalogowania, dzięki któremu można zidentyfikować przedmiot w znormalizowany sposób (na podstawie cech takich jak materiał, technika, wymiary, napisy, tytuł, temat, data lub okres itp.)
29. wzywa Komisję do określenia wspólnych zasad dotyczących ustalania własności lub tytułu własności, a także przepisów dotyczących przedawnienia i standardów dowodu oraz pojęcia grabieży i sztuki przy uwzględnieniu regulacji obowiązujących w tym zakresie w państwach członkowskich;
30. wzywa państwa członkowskie i kraje kandydujące do podjęcia wszelkich niezbędnych wysiłków w celu przyjęcia środków mających na celu stworzenie mechanizmów sprzyjających zwrotowi mienia, o którym mowa w niniejszej rezolucji, jak też do uwzględniania faktu, że zwrot dzieł sztuki zrabowanych, skradzionych lub nielegalnie pozyskanych w trakcie zbrodni przeciwko ludzkości prawowitym właścicielom występującym z roszczeniem leży w interesie ogólnym zgodnie z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
31. podkreśla, że aby stworzyć zestaw zasad umożliwiających skuteczne zapobieganie grabieży i przemytowi dzieł sztuki i dóbr kultury oraz by stworzyć w pełni przejrzysty, odpowiedzialny, odpowiedzialnie zarządzany i etyczny światowy rynek dzieł sztuki, Komisja powinna dążyć do współpracy z państwami trzecimi i zawiązać owocne partnerstwa sprzyjające zwrotowi mienia, o którym mowa w niniejszej rezolucji, przy jednoczesnym uwzględnieniu zasad określonych w Konwencji UNIDROIT z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
32. przypomina, że kształcenie promuje poszanowanie dzieł sztuki i innych dóbr kultury i uznanie dla nich jako symboli dziedzictwa kulturowego, dlatego też odgrywa istotną rolę w zapobieganiu grabieży i nielegalnemu handlowi dobrami kultury oraz w zniechęcaniu do takich działań; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zachęcały do działań edukacyjnych i podnoszących świadomość w tym zakresie, także w kontekstach pozaformalnych i nieformalnych, oraz by je wspierały;
33. wzywa Komisję i wszystkie właściwe organy, aby podjęły działania, których celem jest informowanie zarówno rynku dzieł sztuki, jak i potencjalnych nabywców o znaczeniu badania pochodzenia, zważywszy na fakt, że badanie to jest powiązane z obowiązkiem dochowania należytej staranności;
34. przypomina, że w celu przeciwdziałania nielegalnemu handlowi dobrami kultury niezbędna jest ścisła współpraca policji i służb celnych na szczeblu europejskim i międzynarodowym;
35. popiera pogląd, że transgraniczne procedury zwrotu zagrabionych, skradzionych i nielegalnie pozyskanych dzieł sztuki i dóbr kultury oraz aktywne promowanie badania pochodzenia należy rozpatrywać w kontekście inicjatywy Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018; w związku z tym wzywa Komisję i powołaną przez nią grupę roboczą do uwzględnienia tego punktu w planie prac szczegółowo określającym działania w ramach Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018;
°
° °
36. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
- [1] Dz.U. C 17 z 22.1.1996, s. 199.
- [2] Dz.U. C 292 z 21.9.1998, s. 166.
- [3] Dz.U. C 346 z 21.9.2016, s. 55.
- [4] Dz.U. L 159 z 28.5.2014, s. 1.
- [5] Dz.U. L 39 z 10.2.2009, s. 1.
- [6] Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s. 1.
- [7] Dz.U. C 91E z 15.4.2004, s. 500.
- [8] Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.
- [9] Według Konferencji Roszczeniowej – Światowej Organizacji ds. Restytucji Mienia Żydowskiego „Looted Art and Cultural Property Initiative” (Inicjatywa w sprawie Zagrabionych Dzieł Sztuki i Dóbr Kultury).
UZASADNIENIE
W ostatnich latach temat zagrabionych dzieł sztuki i zwrotu dóbr kultury znalazł się w centrum uwagi zarówno dociekań historycznych, jak i świadomości społecznej. Problem zagrabionych dóbr kultury, które zostały zrabowane w czasie wojny w wyniku aktów przemocy, konfiskaty lub pozornie legalnych transakcji bądź aukcji, pozostaje częścią historii ludzkości. Grabieże w czasach kolonialnych, jak i grabieże w Syrii i Iraku, nadal stanowią ogromny problem.
Jedna z największych zorganizowanych i zinstytucjonalizowanych kradzieży dzieł sztuki w historii miała miejsce podczas II wojny światowej. Naziści skonfiskowali lub ukradli miliony dóbr mających znaczenie dla kultury; dzisiaj, ponad siedemdziesiąt lat po zakończeniu wojny, wciąż nie odnaleziono tysięcy dzieł sztuki, które czekają na powrót do prawowitych właścicieli lub ich spadkobierców. Sądy często nie są w stanie ocenić zasadności roszczeń.
Zgodnie z prawem międzynarodowym grabieże były nielegalne. Podczas wojny Organizacja Narodów Zjednoczonych jasno określiła, że zagrabione mienie odzyskane przez państwa ma zostać przekazane do kraju pochodzenia, aby zwrócić je pierwotnemu właścicielowi. Trybunał w Norymberdze nadał specjalny status przedmiotowemu zagrabionemu mieniu, orzekając jednoznacznie, że zgodnie z artykułem 6 lit. b) Karty Norymberskiej grabieże własności prywatnej podczas wojny mogą stanowić przestępstwo na mocy prawa międzynarodowego. W swoim ostatecznym wyroku Trybunał wyraźnie orzekł, że niektóre grabieże przeprowadzone po 1 września 1939 r. stanowiły zbrodnię przeciwko ludzkości. Przyjęte po wojnie przepisy krajowe w Szwajcarii, Belgii, Francji, Niemczech, Grecji, Włoszech i Niderlandach uznały tę koncepcję, tworząc domniemanie na korzyść pierwotnego właściciela mienia zagrabionego w tym okresie. Wygaśnięcie powojennych przepisów o zwrocie majątku, zasada nieretroakcji stosowana do norm konwencjonalnych i różne koncepcje prawne, takie jak terminy przedawnienia roszczeń lub nabycie prawa własności przez zasiedzenie, dobra wiara, jak też brak definicji zrabowanych dzieł sztuki, to powody istnienia międzynarodowych norm w odniesieniu do prywatnych roszczeń dotyczących dzieł sztuki zrabowanych przez nazistów.
Po przyjęciu Konwencji haskiej z 1954 r. o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego[1], Konwencji z 1970 r. dotyczącej środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury[2], Konwencji z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury[3], konferencja waszyngtońska sprawiła, że kwestia badań pochodzenia i zwrotu dzieł sztuki na rzecz prawowitych przedwojennych właścicieli lub ich spadkobierców ponownie trafiła na forum międzynarodowe. Stosowaną obecnie międzynarodową praktykę charakteryzuje brak przejrzystości: sprawy oraz status prawny dzieł często rozstrzyga się na podstawie poufnej umowy pozbawionej prawnej argumentacji. Austria, Francja, Niderlandy, Zjednoczone Królestwo i Niemcy utworzyły jednak panele, które pomagają instytucjom w sprawach dotyczących zwrotu. We wrześniu 2018 r. sztokholmskie Moderna Museet i Nationalmuseum przedłożyły szwedzkiemu rządowi wniosek, w którym również zwracają się o utworzenie niezależnego panelu, który ma pomagać w rozpatrywaniu spraw związanych z dziełami sztuki zagrabionymi przez nazistów.
Eksperci działający w lokalnych, krajowych i międzynarodowych instytucjach, takich jak ministerstwa, muzea, domy aukcyjne, archiwa, galerie, a nawet prywatni kolekcjonerzy, zaczęli przyjmować środki mające na celu zmotywowanie przedstawicieli świata sztuki do przyjęcia uczciwych praktyk w zakresie identyfikacji, odzyskiwania i zwrotu zrabowanych dzieł sztuki. W dziedzinie tej utrzymuje się jednak podział na obszary krajowy, instytucjonalny i zawodowy i w dalszym ciągu widoczna jest tendencja do koncentrowania się na konkretnych sprawach lub kolekcjach[4]. Zob. ekspertyzę zleconą przez Komisję Prawną Departamentowi Tematycznemu ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych pt. „Transgraniczne roszczenia o zwrot dzieł sztuki zagrabionych w trakcie konfliktów zbrojnych i wojen oraz alternatywy dla procesów sądowych”.
W tym kontekście Unia Europejska podjęła szereg działań, aby zaradzić konsekwencjom grabieży dzieł sztuki podczas II wojny światowej. Działania te zapoczątkowała dyrektywa Rady 93/7/EWG w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego, w której ustanowiono mechanizm współpracy między państwami członkowskimi, mający chronić i gwarantować nienaruszalność dziedzictwa kulturowego państw członkowskich. Wkrótce po tej dyrektywie, 14 grudnia 1995 r., Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie zwrotu zagrabionego mienia społeczności żydowskiej, natomiast 16 lipca 1998 r. przyjął rezolucję w sprawie zwrotu mienia należącego do ofiar Holocaustu. Sprawozdanie De Clerqa w sprawie ram prawnych dla swobodnego przepływu na rynku wewnętrznym towarów, których własność może zostać zakwestionowana, zostało jednomyślnie przyjęte na szczeblu komisji 17 listopada 2003 r[5]. Miesiąc później, na posiedzeniu plenarnym, Parlament Europejski przyjął rezolucję przytłaczającą większością 487 głosów za przy 10 głosach przeciw, wzywając państwa członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych wysiłków w celu przyjęcia środków służących zapewnieniu utworzenia mechanizmów, które sprzyjałyby zwrotowi zagrabionych dzieł sztuki ich prawowitym właścicielom występującym z roszczeniem. Parlament zwrócił się również o podjęcie działań przez Komisję, która powinna była przeprowadzić badanie dotyczące różnych aspektów związanych z przepisami prawa cywilnego i procesowego, badaniami dotyczącymi pochodzenia, systemami katalogowania, alternatywnymi mechanizmami rozstrzygania sporów i wartością utworzenia organu administracyjnego ds. koordynacji transgranicznej. Komisja nie podjęła żadnych działań następczych w związku z wnioskami Parlamentu.
Na poziomie międzynarodowym nie istnieją żadne zharmonizowane przepisy dotyczące konfliktu jurysdykcji w tej konkretnej kwestii. Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012[6] („rozporządzenie Bruksela I”) oraz Konwencja o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych mają na celu ustalenie z góry, który sąd lub sądy będą właściwe. Art. 7 ust. 4 rozporządzenia Bruksela I określa właściwy sąd do rozpatrywania roszczeń cywilnoprawnych o odzyskanie dobra kultury w oparciu o prawo własności. Jego stosowanie ogranicza się jednak do określonej kategorii dóbr kultury chronionych na podstawie dyrektywy 93/7/WE (obecnie uchylonej i zastąpionej dyrektywą 2014/60). Rozporządzenie Bruksela I wprowadza pewien stopień pewności co do kwestii kolizji przepisów w odniesieniu do jurysdykcji, ale nie co do wyboru prawa, przedawnienia roszczeń, standardów dowodowych czy sposobu nabycia tytułu. Te kwestie reguluje rozporządzenie (WE) nr 593/2008[7] („rozporządzenie Rzym I”) oraz rozporządzenie (WE) nr 864/2007[8] („rozporządzenie Rzym II”). Rozporządzenia Rzym I i II stosuje się do dzieł sztuki skradzionych, zagrabionych lub uzyskanych pod przymusem, jeżeli u podstaw roszczenia leży odpowiedzialność umowna lub odpowiedzialność za czyn niedozwolony. Określając prawo właściwe dla sporu, rozporządzenia Rzym I i Rzym II określą też sprawy przedawnienia roszczeń, sposobu nabycia ważnego tytułu prawnego oraz standardy dowodowe, które powinny regulować dane kwestie. Rozporządzenia mają jednak charakter perspektywiczny i stosuje się je wyłącznie do umów zawartych od 17 grudnia 2009 r. oraz zdarzeń powodujących szkody odpowiednio w dniu 11 stycznia 2009 r. lub później. Roszczenia wobec pozwanych mających miejsce stałego pobytu poza państwami członkowskimi nie wchodzą w zakres ich stosowania. W takich przypadkach jurysdykcję sądów państwa określają przepisy prawa prywatnego międzynarodowego tego państwa.
Ważnym aspektem postępów w obszarze transgranicznych roszczeń o zwrot dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych i wojen jest określenie zakresu. Mówiąc ogólnie, można go podzielić na trzy duże kategorie:
1. grabież i kradzież, która miała miejsce w obszarze historycznym, takim jak kolonizacja;
2. grabież i kradzież, które miały miejsce w nieodległych czasach, takich jak II wojna światowa;
3. grabież i kradzież, która ma miejsce w teraźniejszości i będzie miała miejsce przyszłości.
Wszystkie trzy przypadki wymagają różnego podejścia i różnych instrumentów polityki.
- [1] 14 maja 1954, 249 UNTS 240.
- [2] 17 listopada 1970, 823 UNTS 231.
- [3] 24 czerwca 1995, 34 ILM 1322.
- [4] Zob. ekspertyzę zleconą przez Komisję Prawną Departamentowi Tematycznemu ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych pt. „Transgraniczne roszczenia o zwrot dzieł sztuki zagrabionych w trakcie konfliktów zbrojnych i wojen oraz alternatywy dla procesów sądowych”.
- [5] A5-0278/2003.
- [6] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona), Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s. 1.
- [7] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I), Dz.U. L 177 z 4.7.2008, s. 6.
- [8] Rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych ( Rzym II ), Dz.U. L 199 z 31.7.2007, s. 40.
OPINIA Komisji Kultury i Edukacji (28.6.2018)
dla Komisji Prawnej
w sprawie transgranicznych roszczeń o zwrot dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych i wojen
(2017/2023(INI))
Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*): Nikolaos Chountis
(*) Zaangażowana komisja – art. 54 Regulaminu
WSKAZÓWKI
Komisja Kultury i Edukacji zwraca się do Komisji Prawnej, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
1. przypomina, że kształcenie sprzyja poszanowaniu dzieł sztuki i innych dóbr kultury i uznaniu dla nich jako symboli dziedzictwa kulturowego i tożsamości, dlatego też odgrywa istotną rolę w zapobieganiu grabieży i nielegalnemu handlowi dobrami kultury oraz w zniechęcaniu do takich działań; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zachęcały do działań edukacyjnych i podnoszących świadomość w tym zakresie, także w kontekstach pozaformalnych i nieformalnych, oraz by je wspierały;
2. podkreśla, że transgraniczny charakter większości roszczeń o zwrot wymaga jasnego i spójnego podejścia transgranicznego, które może przezwyciężyć istniejące trudności i ułatwić znalezienie sprawiedliwych i należytych rozwiązań; wzywa Komisję, aby przewidziała powołanie organu doradczego na szczeblu unijnym w celu wspierania państw członkowskich i innych podmiotów w ich wysiłkach na rzecz zlokalizowania i identyfikacji zagrabionych dzieł sztuki i innych dóbr kultury oraz przyspieszenia ich zwrotu prawowitym właścicielom;
3. podkreśla, że grabież dzieł sztuki i innych dóbr kultury podczas konfliktów zbrojnych i wojen, a także w czasie pokoju, stanowi poważny i powszechnie występujący problem, którym należy się zająć zarówno w zakresie zapobiegania grabieży, jak i zwrotu zagrabionych dóbr, tak aby chronić dziedzictwo kulturowe i tożsamość społeczeństw, wspólnot, grup i osób oraz zapewniać ich integralność;
4. podkreśla, że istnieje pilna potrzeba aktywnego promowania systematycznego, niezależnego i wysokiej jakości badania pochodzenia w celu identyfikowania zagrabionych dzieł sztuki, ułatwienia ich zwrotu prawowitym właścicielom, tworzenia w pełni przejrzystego, odpowiedzialnie zarządzanego i etycznego rynku dzieł sztuki oraz w celu skutecznego zapobiegania grabieży i handlowi dziełami sztuki i kultury pochodzącymi z obszarów, na których toczą się konflikty zbrojne i wojny, oraz zniechęcania do tego procederu; zauważa możliwości, jakie oferują w tym względzie europejskie instrumenty finansowe; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zachęcania do organizowania i wspierania – na szczeblu unijnym i krajowym – specjalnych programów szkoleniowych w zakresie badań pochodzenia, aby umożliwić w szczególności podmiotom zaangażowanym w walkę z nielegalnym handlem dobrami kultury rozwijanie i pogłębianie wiedzy fachowej, w tym w ramach projektów transgranicznych;
5. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji z dnia 13 lipca 2017 r. dotyczący rozporządzenia w sprawie przywozu dóbr kultury; z uwagi na globalny zasięg rynku dzieł sztuki i liczbę przedmiotów znajdujących się w rękach prywatnych podkreśla potrzebę podejmowania dalszych wysiłków na rzecz transgranicznego zwrotu dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych i wojen; podkreśla, że badanie pochodzenia i współpraca europejska okazały się przydatne w identyfikacji zagrabionych przedmiotów, a następnie umożliwiły ich zwrot i w niektórych przypadkach zapobiegły finansowaniu grup terrorystycznych czy działań wojennych;
6. ma świadomość, że badanie pochodzenia jest ściśle związane z obowiązkiem należytej staranności mającym zastosowanie podczas nabywania dzieł sztuki i ma duże znaczenie dla wszystkich podmiotów na rynku sztuki, ponieważ nabywanie kradzionych dzieł sztuki – świadomie lub wskutek zaniedbania – podlega karze zgodnie z określonymi przepisami krajowymi;
7. wzywa państwa członkowskie do podjęcia odpowiednich działań, aby położyć kres nielegalnemu handlowi dobrami kultury pochodzącymi z terytoriów państw znajdujących w stanie wojny, takich jak Syria i Irak, i zapobiegać w ten sposób wykorzystywaniu dóbr kultury jako źródła finansowania terroryzmu;
8. ubolewa, że – ze względu na brak lub swobodę stosowania przepisów dotyczących badania pochodzenia i należytej staranności lub z uwagi na ich różnice między państwami członkowskimi – wielu transgranicznych roszczeń o zwrot dzieł sztuki nie udaje się rozpatrywać w sposób efektywny i skoordynowany, co może sprzyjać grabieży i nielegalnemu handlowi oraz zachęcać do przemytu; w wyniku braku powszechnych standardów mająca zastosowanie procedura często pozostaje niejasna dla wszystkich zainteresowanych stron, w tym muzeów, pośredników w handlu dziełami sztuki, kolekcjonerów dzieł sztuki, turystów i podróżnych; w związku z powyższym wzywa Komisję do harmonizacji przepisów dotyczących badania pochodzenia oraz do włączenia pewnych podstawowych zasad Konwencji Międzynarodowego Instytutu Unifikacji Prawa Prywatnego (UNIDROIT) z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury;
9. zauważa, że rosnąca świadomość społeczna w zakresie dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych w czasie drugiej wojny światowej oraz niedawny gwałtowny wzrost grabieży dzieł sztuki i dóbr kultury podczas konfliktów w Iraku i Syrii, jak również świadomość znaczenia badania pochodzenia doprowadziły do rozwoju użytecznych zasobów pozwalających ustalić historię własności danego dzieła sztuki; docenia inicjatywy podejmowane przez muzea oraz inne instytucje publiczne i prywatne mające na celu opracowanie narzędzi ułatwiających badanie pochodzenia; wzywa Komisję do szczegółowego przeglądu istniejących baz danych oraz do zbadania możliwości utworzenia centralnej bazy metadanych, która zawierałaby wszystkie dostępne informacje, byłaby regularnie aktualizowana i dostępna dla wszystkich właściwych podmiotów;
10. uważa, że na podstawie tej centralnej bazy metadanych powinno się opracować wspólny system katalogowania stosujący znormalizowane symbole identyfikacyjne; w związku z tym wzywa Komisję, aby wspierała wprowadzenie symboli identyfikacyjnych opracowanych i rozpowszechnionych przez Międzynarodową Radę Muzeów i inne organizacje jako wspólnego standardu dla całego rynku wewnętrznego;
11. uznaje, że aby umożliwić prawidłowe badanie pochodzenia, potrzebne jest stworzenie dokumentacji pisemnej lub jak najbardziej szczegółowego rejestru transakcji; wzywa Komisję, aby aktywnie wspierała przygotowanie wspólnych wytycznych dotyczących tego rodzaju rejestrów oraz by przyjęła odpowiednie środki w celu zachęcenia państw członkowskich do wprowadzenia ogólnego wymogu prowadzenia rejestru transakcji dla osób pracujących zawodowo na rynku dzieł sztuki oraz, bardziej ogólnie, do przystąpienia do Konwencji UNIDROIT z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury;
12. uważa, że aby stworzyć zestaw zasad umożliwiających skuteczne zapobieganie grabieży i przemytowi dzieł sztuki i dóbr kultury oraz osiągnięcie w pełni przejrzystego, odpowiedzialnie zarządzanego i etycznego światowego rynku sztuki, Komisja powinna dążyć do współpracy z państwami trzecimi z myślą o ustanowieniu owocnych partnerstw przy uwzględnieniu w tym celu zasad określonych w Konwencji UNIDROIT z 1995 r. dotyczącej skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury;
13. wzywa Komisję, aby zachęcała państwa członkowskie do dzielenia się informacjami na temat obecnie stosowanych praktyk w zakresie kontroli pochodzenia dóbr kultury oraz do zacieśnienia współpracy w celu zharmonizowania środków kontroli i procedur administracyjnych służących określaniu pochodzenia dóbr kultury;
14. wzywa Komisję do propagowania i finansowego wspierania działań w zakresie badania pochodzenia w całej Unii; sugeruje, aby Komisja zorganizowała forum dyskusyjne dla wymiany najlepszych praktyk i znalezienia najlepszych rozwiązań na chwilę obecną i na przyszłość;
15. wzywa Komisję do przyjęcia środków, których celem byłoby informowanie rynku dzieł sztuki, a także potencjalnych nabywców dzieł, o znaczeniu badania pochodzenia, zważywszy na to, że badanie to jest powiązane z obowiązkiem zachowania należytej staranności;
16. popiera pogląd, że transgraniczne procedury zwrotu dzieł sztuki i dóbr kultury zagrabionych podczas konfliktów zbrojnych i wojen oraz aktywne promowanie badania pochodzenia należy rozpatrywać w kontekście inicjatywy Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018; w związku z tym wzywa Komisję i powołaną przez nią grupę roboczą do uwzględnienia tego punktu w ich planie prac szczegółowo określającym działania w ramach Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018.
INFORMACJE O PRZYJĘCIUW KOMISJI OPINIODAWCZEJ
|
Data przyjęcia |
23.1.2018 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
24 3 1 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Isabella Adinolfi, Dominique Bilde, Andrea Bocskor, Nikolaos Chountis, Silvia Costa, Mircea Diaconu, Damian Drăghici, Angel Dzhambazki, Jill Evans, María Teresa Giménez Barbat, Petra Kammerevert, Svetoslav Hristov Malinov, Curzio Maltese, Rupert Matthews, Stefano Maullu, Luigi Morgano, John Procter, Michaela Šojdrová, Yana Toom, Helga Trüpel, Sabine Verheyen, Julie Ward, Bogdan Brunon Wenta, Theodoros Zagorakis, Bogdan Andrzej Zdrojewski, Krystyna Łybacka |
||||
|
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Algirdas Saudargas |
||||
INFORMACJE O PRZYJĘCIU PRZEZ KOMISJĘ PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWĄ
|
Data przyjęcia |
20.11.2018 |
|
|
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
17 1 0 |
|||
|
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Joëlle Bergeron, Jean-Marie Cavada, Kostas Chrysogonos, Mady Delvaux, Mary Honeyball, Sajjad Karim, Sylvia-Yvonne Kaufmann, António Marinho e Pinto, Julia Reda, Evelyn Regner, Pavel Svoboda, Axel Voss, Francis Zammit Dimech, Tadeusz Zwiefka |
||||
|
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Sergio Gaetano Cofferati, Luis de Grandes Pascual, Tiemo Wölken, Kosma Złotowski |
||||
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGOW KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ
|
17 |
+ |
|
|
ALDE |
Jean-Marie Cavada, António Marinho e Pinto |
|
|
EFDD |
Joëlle Bergeron |
|
|
GUE/NGL |
Kostas Chrysogonos |
|
|
PPE |
Daniel Buda, Luis de Grandes Pascual, Pavel Svoboda, Axel Voss, Francis Zammit Dimech, Tadeusz Zwiefka |
|
|
S&D |
Sergio Gaetano Cofferati, Mady Delvaux, Mary Honeyball, Sylvia-Yvonne Kaufmann, Evelyn Regner, Tiemo Wölken |
|
|
VERTS/ALE |
Julia Reda |
|
|
1 |
- |
|
|
ECR |
Kosma Złotowski |
|
|
0 |
0 |
|
|
|
|
|
Objaśnienie używanych znaków:
+ : za
- : przeciw
0 : wstrzymało się