Sprawozdanie - A9-0193/2020Sprawozdanie
A9-0193/2020
Parlament Europejski

SPRAWOZDANIE w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro na 2020 r.

16.10.2020 - (2020/2078(INI))

Komisja Gospodarcza i Monetarna
Sprawozdawca: Joachim Schuster


Procedura : 2020/2078(INI)
Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji
Dokument w ramach procedury :  
A9-0193/2020
Teksty złożone :
A9-0193/2020
Debaty :
Głosowanie :
Teksty przyjęte :

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro na 2020 r.

(2020/2078(INI))

Parlament Europejski,

– uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 122 ust. 2 przewidujący ułatwienia w zakresie przyznawania pomocy finansowej Unii państwu członkowskiemu, które ma trudności lub jest istotnie zagrożone poważnymi trudnościami z racji klęsk żywiołowych lub nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą, a także jego art. 136 oraz protokoły nr 1 i 2 do niego,

– uwzględniając Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej oraz jego klauzulę korekcyjną zawartą w art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 3, art. 9 ust. 1 i art. 10 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr. 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych[1] oraz art. 3 ust. 5 i art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu[2], która to klauzula ułatwia koordynację polityki budżetowej w czasach poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 17 grudnia 2019 r. zatytułowane „Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania 2020” (COM(2019)0651) oraz zalecenie Komisji z dnia 17 grudnia 2019 r. dotyczące zalecenia Rady w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro (COM(2019)0652),

– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 10 lutego 2020 r. w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro[3],

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 26 lutego 2020 r. zatytułowany „Europejski semestr 2020: ocena postępów w zakresie reform strukturalnych, zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania oraz wyniki szczegółowych ocen sytuacji na mocy rozporządzenia (UE) nr 1176/2011” (COM(2020)0150),

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lipca 2020 r. w sprawie kompleksowej unijnej polityki zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu – plan działania Komisji i dalszy rozwój sytuacji[4],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 lutego 2017 r. w sprawie poprawy funkcjonowania Unii Europejskiej dzięki wykorzystaniu potencjału Traktatu z Lizbony[5],

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 lutego 2020 r. pt. „Przegląd zarządzania gospodarczego – Sprawozdanie dotyczące stosowania rozporządzeń (UE) nr 1173/2011, 1174/2011, 1175/2011, 1176/2011, 1177/2011, 472/2013 i 473/2013 oraz przydatności dyrektywy Rady 2011/85/UE” (COM(2020)0055),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 6 grudnia 2017 r. pt. „Dalsze działania na rzecz dokończenia budowy unii gospodarczej i walutowej: plan działania” (COM(2017)0821),

– uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 27 maja 2020 r. pt. „Określenie potrzeb Europy w zakresie odbudowy”[6],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady w sprawie utworzenia Europejskiego Funduszu Walutowego[7],

– uwzględniając swoje stanowisko z dnia 16 września 2020 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej[8],

– uwzględniając dokument Komisji z dnia 7 lipca 2020 r. pt. „Summer Economic Forecast” [„Letnia prognoza gospodarcza”][9],

– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 21 lipca 2020 r.[10],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 grudnia 2019 r. w sprawie sprawiedliwego opodatkowania w zglobalizowanej gospodarce cyfrowej: BEPS 2.0[11],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2020 r. w sprawie skoordynowanych działań UE na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami[12],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 maja 2020 r. w sprawie nowych wieloletnich ram finansowych, zasobów własnych i planu naprawy gospodarczej[13],

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (2019/2956(RSP))[14],

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie skoordynowanej reakcji gospodarczej na epidemię COVID-19 (COM(2020)0112),

– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/460 z dnia 30 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013 oraz (UE) nr 508/2014 w odniesieniu do szczególnych środków w celu uruchomienia inwestycji w systemach ochrony zdrowia państw członkowskich oraz w innych sektorach ich gospodarek w odpowiedzi na epidemię COVID-19 (Inicjatywa inwestycyjna w odpowiedzi na koronawirusa)[15],

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie uruchomienia ogólnej klauzuli korekcyjnej w ramach paktu stabilności i wzrostu (COM(2020)0123),

– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/461 z dnia 30 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 2012/2002 w celu zapewnienia pomocy finansowej państwom członkowskim i państwom prowadzącym negocjacje w sprawie przystąpienia do Unii znacząco dotkniętym w związku z poważnym stanem zagrożenia zdrowia publicznego[16],

– uwzględniając Komunikat Komisji z dnia 25 marca 2020 r. Wytyczne dla państw członkowskich dotyczące bezpośrednich inwestycji zagranicznych, swobodnego przepływu kapitału z państw trzecich i ochrony europejskich aktywów strategicznych – sytuacja przed zastosowaniem rozporządzenia (UE) 2019/452 (rozporządzenie w sprawie monitorowania BIZ) (C(2020) 1981),

– uwzględniając Komunikat Komisji z dnia 19 marca 2020 r. pt. „Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19” (2020/C 91 I/01) oraz jego zmianę z dnia 4 kwietnia 2020 r. (2020/C 112 I/01),

– uwzględniając komunikat Komisji do państw członkowskich z dnia 27 marca 2020 r. zmieniający załącznik do komunikatu Komisji do państw członkowskich w sprawie zastosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do krótkoterminowego ubezpieczenia kredytów eksportowych (2020/C 101 I/01 - C(2020) 2044),

– uwzględniając decyzję Komisji z dnia 3 kwietnia 2020 r. w sprawie zwolnienia przywozu z należności celnych przywozowych i z VAT w odniesieniu do towarów potrzebnych do zwalczania skutków epidemii COVID-19 w 2020 r. (C(2020) 2146),

– uwzględniając wniosek Komisji z dnia 28 kwietnia 2020 r. dotyczący rozporządzenia zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i (UE) 2019/876 w odniesieniu do dostosowań w odpowiedzi na pandemię COVID-19 (przyjęcie pakietu bankowego) (COM(2020)0310 – 2020/0066(COD)),

– uwzględniając ocenę ram budżetowych, ze szczególnym uwzględnieniem sześciopaku i dwupaku, z dnia 19 września 2019 r., sprawozdanie roczne Europejskiej Rady Budżetowej z dnia 29 października 2019 r., oświadczenie Europejskiej Rady Budżetowej w sprawie COVID-19 z dnia 24 marca 2020 r. oraz raport Europejskiej Rady Budżetowej z dnia 1 lipca 2020 r. w sprawie oceny kursu polityki fiskalnej właściwej dla strefy euro w 2021 r.,

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2020 r. (COM(2019)0650),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (COM(2019)0640),

– uwzględniając prognozy gospodarcze Komisji: wiosna 2020 r. z dnia 6 maja 2020 r. (dokument instytucjonalny nr 125),

– uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2020/672 z dnia 19 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia europejskiego instrumentu tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE), jaka wystąpiła w związku z pandemią COVID-19[17],

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Europejski semestr 2020: zalecenia dla poszczególnych krajów” (COM(2020)0500),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 27 maja 2020 r. zatytułowany „Decydujący moment dla Europy: naprawa i przygotowanie na następną generację” (COM(2020)0456),

– uwzględniając komunikat Komisji z 27 maja 2020 r. zatytułowany „Budżet UE napędza plan odbudowy Europy” (COM(2020)0442),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 27 maja 2020 r. dotyczący dostosowanego programu prac Komisji na 2020 r. (COM(2020)0440),

– uwzględniając wniosek Komisji z dnia 28 maja 2020 r. dotyczący rozporządzenia Rady ustanawiającego Instrument Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy w celu wsparcia odbudowy w następstwie pandemii COVID-19 (COM(2020)0441),

– uwzględniając zmieniony wniosek Komisji z dnia 28 maja 2020 r. dotyczący decyzji Rady w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej (COM(2020)0445),

– uwzględniając sprawozdanie czterech przewodniczących z dnia 5 grudnia 2012 r. zatytułowane „W kierunku faktycznej unii gospodarczej i walutowej”, sprawozdanie pięciu przewodniczących z dnia 22 czerwca 2015 r. zatytułowane „Dokończenie budowy europejskiej unii gospodarczej i walutowej”, białą księgę Komisji z dnia 1 marca 2017 r. w sprawie przyszłości Europy oraz dokument otwierający debatę w sprawie pogłębienia unii gospodarczej i walutowej z dnia 31 maja 2017 r.,

– uwzględniając sprawozdanie Eurogrupy dla przywódców na temat pogłębiania unii gospodarczej i walutowej z dnia 4 grudnia 2018 r.,

– uwzględniając art. 54 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0193/2020),

A. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 jest przyczyną bezprecedensowego i symetrycznego wstrząsu zarówno dla UE, jak i dla całego świata, a jej czas jej trwania oraz wpływ na zdrowie, społeczeństwo i gospodarkę nie są jeszcze możliwe do przewidzenia;

B. mając na uwadze, że wstrząs jest symetryczny, ale jego skutki są różne w poszczególnych państwach członkowskich w zależności od skali pandemii oraz rygorystyczności stosowanych przez państwa członkowskie środków ograniczających jej rozprzestrzenianie, ale również od ich szczególnej sytuacji ekonomicznej i warunków początkowych, w tym wrażliwości poszczególnych sektorów i dostępnego zakresu dyskrecjonalnych działań w ramach polityki fiskalnej;

C. mając na uwadze, że zdecydowana, skoordynowana i oparta na solidarności reakcja Europy ma zasadnicze znaczenie dla złagodzenia negatywnych gospodarczych i społecznych skutków kryzysu, rozdrobnienia rynku wewnętrznego oraz dalszego pogłębiania się rozbieżności makroekonomicznych i polaryzacji strukturalnej między regionami i państwami; mając na uwadze, że ze względu na silne współzależności, niepełna odbudowa w jednym państwie może „rozlać się” na wszystkie inne państwa i wszędzie stłumić wzrost gospodarczy;

D. mając na uwadze, że skutki będą w przeważającej części mieć prawdopodobnie charakter tymczasowy i jeżeli krajowa i europejska polityka wsparcia dochodów, miejsc pracy, płynności i inwestycji będzie skuteczna, to po stopniowym złagodzeniu ograniczeń aktywność gospodarcza powróci na właściwe tory; mając na uwadze, że mimo to można oczekiwać trwałych negatywnych skutków, takich jak dalsze ograniczenie popytu, niepewność rynku i dochodów, braki w inwestycjach i spadki zatrudnienia, które obniżą potencjał produkcyjny gospodarki i utrudnią powrót na poprzednią trajektorię produkcji i wzrostu;

E. mając na uwadze, że Unia musi odpowiedzieć na obecny kryzys w sposób, który zwiększy jej odporność na przyszłe kryzysy;

F. mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie zobowiązały się do przestrzegania wartości podstawowych zapisanych w traktatach, realizacji Agendy 2030 ONZ, Europejskiego filaru praw socjalnych i porozumienia paryskiego w sprawie klimatu;

G. mając na uwadze, że kobiety w nieproporcjonalnie większym stopniu odczuwają skutki kryzysu, a proponowany plan odbudowy nie obejmuje wyzwań dotyczących kryzysu związanego z COVID-19 w sektorze opieki oraz specyficznych wyzwań, przed którymi stają kobiety;

H. mając na uwadze, że kryzys wywołany przez pandemię COVID-19 dotyczy w szczególności słabszych grup społecznych, co powoduje pogłębienie zjawiska nierówności, wzrost ubóstwa i bezrobocia oraz nasilenie się różnic społecznych, a także osłabia normy socjalne i normy zatrudnienia w Europie;

I. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 pokazała, jak ważne jest docenienie wartości świadczenia usług opieki, nie tylko w sektorze opieki zdrowotnej, lecz także w kontekście opieki nad dziećmi, opieki nad osobami z niepełnosprawnościami i opieki nad osobami starszymi; mając na uwadze, że w ramach polityki gospodarczej strefy euro należy przeznaczyć więcej inwestycji na odznaczające się wysoką jakością, przystępne i dostępne publiczne i prywatne usługi opieki;

J. mając na uwadze, że w 2019 r. państwa członkowskie w pełni wdrożyły tylko 5,7 % zaleceń dla poszczególnych krajów, w przypadku 45,9 % poczyniono przynajmniej pewne postępy, natomiast 48,4 % nie zostało wdrożonych lub w ich wdrażaniu osiągnięto jedynie ograniczone postępy;

K. mając na uwadze, że dla legitymacji demokratycznej i przejrzystości konieczna jest odpowiedzialność Rady, Komisji i Eurogrupy przed Parlamentem Europejskim na wszystkich etapach procesu europejskiego semestru;

I. Sytuacja wyjściowa

1. zauważa z dużym zaniepokojeniem, że zgodnie z prognozą gospodarczą Komisji z lata 2020 r. oczekuje się, że w 2020 r. UE przeżyje najgłębszą recesję w swojej historii, sięgającą 8,3 %, czyli znacznie powyżej poziomu 7,4 % zapowiadanego początkowo w prognozie z wiosny, co oznacza znacznie głębszą recesję niż podczas kryzysu finansowego w 2009 r.; zauważa także wzrost łącznego deficytu budżetowego z 0,6 % PKB w 2019 r. do ok. 8,5 % PKB w 2020 r. zarówno w strefie euro, jak i w UE, a także nową rekordową wartość łącznego wskaźnika zadłużenia w stosunku do PKB w strefie euro w wysokości 102,7 % (95,1 % w UE), co oznacza odwrócenie tendencji spadkowej obserwowanej od 2014 r.; podkreśla, że oczekuje się, iż bezrobocie w strefie euro wzrośnie z 7,5 % (6,7 % w UE) w 2019 r. do 9,5 % (9 % w UE) w 2020 r. oraz że można spodziewać się znacznego negatywnego wpływu na MŚP, podczas gdy jednolity rynek i jego konkurencyjność są pod presją nader dużej niepewności i znacznego ryzyka pogorszenia się sytuacji;

2. jest zaniepokojony negatywnym wpływem kryzysu związanego z COVID-19 na gospodarkę, handel, nierówności (w tym nierówności w dochodach i zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn) i ubóstwo na całym świecie; zauważa, że przewiduje się w tym roku spadek globalnego PKB (z wyłączeniem UE) o ok. 3 %, co oznacza gwałtowniejsze pogorszenie niż podczas globalnego kryzysu finansowego w latach 2008–2009, zmniejszenie globalnego importu o ponad 10 % i zmniejszenie eksportu ze strefy euro o około 13 % w 2020 r.; wyraża zaniepokojenie wzrostem ubóstwa, gdyż wiele krajów wschodzących i o niskim dochodzie ma ograniczone możliwości radzenia sobie z kryzysem zdrowotnym na taką skalę, a także ograniczoną przestrzeń polityki na wchłonięcie takiego wpływu makroekonomicznego;

3. zwraca uwagę, że szacunki Komisji dotyczące potrzeb inwestycyjnych UE-27 w latach 2020 i 2021 wyniosą 1,5 bln EUR powyżej poziomu bazowego założonego w prognozie z wiosny, a w zakresie przejścia na zieloną gospodarkę i transformacji cyfrowej – co najmniej 595 mld EUR rocznie[18], co obejmuje dodatkowe zapotrzebowanie na inwestycje wynoszące 20 mld EUR rocznie w celu pokrycia strategicznych inwestycji na rzecz autonomii UE z myślą o wzmocnieniu odporności gałęzi przemysłu i strategicznej niezależności UE w odniesieniu do najpotrzebniejszych dóbr i usług (produktów medycznych i leczniczych, strategicznej infrastruktury cyfrowej, kluczowych technologii prorozwojowych, surowców krytycznych oraz dóbr i usług z dziedziny obronności i kosmosu);

4. zwraca uwagę, że środki wsparcia płynności wprowadzone w odpowiedzi na wybuch pandemii wynoszą łącznie 22 % PKB UE oraz zostały uzupełnione środkami z istniejących instrumentów budżetu UE, które stanowiły wsparcie w wysokości do ok. 4,5 % PKB UE[19]; jest zdania, że środki te będą musiały być kontynuowane w 2021 r.; odnotowuje ponadto, że inicjatywa Next Generation EU może zapewnić gospodarkom europejskim dodatkowe bodźce fiskalne o wartości ok. 4–5 % PKB przez kolejne cztery lata;

5. podkreśla, że zarówno inwestycje publiczne, jak i prywatne były wyraźnie niewystarczające już przed kryzysem, a prognozy wskazują na dodatkowy gwałtowny spadek inwestycji, szacowany na 846 mld EUR łącznie w latach 2020 i 2021[20];

II. Wymagania krótkoterminowe

Ożywienie gospodarcze

6. uznaje, że UE stoi w obliczu bezprecedensowego wyzwania, jakim jest złagodzenie społecznych i gospodarczych skutków historycznej recesji oraz wytyczenie kierunku szybkiego ożywienia gospodarczego powiązanego ze zrównoważoną i sprawiedliwą transformacją, transformacją cyfrową i wzmocnieniem konkurencyjności; jest przekonany, że w tym celu niezbędne jest istotne i trwałe zwiększenie inwestycji prywatnych i publicznych w zrównoważone pod względem społecznym, środowiskowym i gospodarczym reformy zapewniające długofalową rentowność oraz że zwiększony poziom inwestycji należy utrzymać przez wiele lat, a jednocześnie nadal potrzebne jest zwiększanie pozytywnej konwergencji w UE oraz zrównoważony wzrost;

7. przyjmuje z zadowoleniem szybką i silną odpowiedź na kryzys na polu polityki pieniężnej i fiskalnej na szczeblu zarówno UE, jak i państw członkowskich, obejmującą nadzwyczajny program zakupów w czasie pandemii zastosowany przez EBC, uruchomienie Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS) oraz uruchomienie ogólnoeuropejskiego funduszu gwarancyjnego EBI w celu zapewnienia płynności i stabilizacji rynków finansowych, a także odnotowuje uruchomienie przez Komisję „ogólnej klauzuli korekcyjnej”, umożliwienie maksymalnej elastyczności ram fiskalnych i tymczasowych zasad pomocy państwa, aby umożliwić rządom krajowym wsparcie finansowe systemów opieki zdrowotnej i przedsiębiorstw, a także mający niebawem zacząć funkcjonować europejski instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia ryzyka bezrobocia w związku z sytuacją nadzwyczajną (SURE), służący utrzymaniu zatrudnienia podczas kryzysu;

8. z zadowoleniem przyjmuje konkluzje Rady Europejskiej, w których zaproponowano europejski plan naprawy gospodarczej, a także instrument Next Generation EU[21] obejmujący 750 mld EUR, emisję obligacji przez Komisję oraz nowe zasoby własne; przypomina jednak apel Parlamentu o znacznie większy impuls inwestycyjny, aby poradzić sobie z kryzysem związanym z COVID-19, i uznaje, że potrzebne są dodatkowe środki, aby zapobiec ogromnym zakłóceniom gospodarczym i społecznym oraz osiągnąć długoterminowe cele społeczne i środowiskowe UE;

9, uważa, że zasadnicze znaczenie ma to, aby proponowany pakiet na rzecz odbudowy był w pełni dostosowany do nowej strategii UE na rzecz zrównoważonego wzrostu, opierał się na solidnej strategii finansowej, tj. zgodnej z zasadami Europejskiego Zielonego Ładu, u którego podstaw leży zasada zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do działań i celów, Europejskim filarze praw socjalnych i celach zrównoważonego rozwoju ONZ, a także miał na celu ochronę praw kobiet i osiągnięcie równości płci; domaga się, aby fundusze i zasoby były przeznaczane na projekty i dla beneficjentów, którzy wydają odnośne zasoby odpowiedzialnie i skutecznie na zrównoważone projekty przynoszące jak największe skutki, przy jednoczesnym zwiększeniu poczucia odpowiedzialności za europejski semestr i poszanowaniu naszych podstawowych wartości wynikających z traktatów;

10. podkreśla, że ożywienie gospodarcze musi opierać się na pozytywnej konwergencji społecznej i gospodarczej, dialogu społecznym oraz poprawie praw socjalnych i warunków pracy robotników, pracowników i osób samozatrudnionych, a także musi zapewniać dodatkowe wsparcie dla planu inwestycyjnego na rzecz zrównoważonej Europy, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii upodmiotowienia;

11. domaga się, aby przedsiębiorstwa otrzymujące pomoc państwa, fundusze UE lub inne środki publiczne w ramach kryzysu związanego z COVID-19 utrzymały miejsca pracy swoich pracowników i oferowały im ochronę, płaciły sprawiedliwą część podatków, zobowiązały się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju w oparciu o przestrzeganie międzynarodowych standardów w zakresie odpowiedzialnej działalności gospodarczej oraz powstrzymały się od wypłacania dywidend lub oferowania programów odkupu akcji mających na celu wynagradzanie akcjonariuszy i zawyżanie cen akcji;

12. odnotowuje uruchomienie ogólnej klauzuli korekcyjnej paktu stabilności i wzrostu ze względu na poważne pogorszenie się koniunktury gospodarczej i oczekuje, że stan taki potrwa nie dłużej niż jest to konieczne do wspierania wysiłków państw członkowskich na rzecz wyjścia z kryzysu wywołanego pandemią, zapewnienia stabilizacji w perspektywie krótkoterminowej i wzmocnienia odporności gospodarczej i społecznej państw członkowskich oraz doprowadzenia gospodarki do zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu transformacji wspierającej konkurencyjność oraz pozytywną konwergencję regionalną i społeczną;

13. podziela obawy Europejskiej Rady Budżetowej (ERB), że najpóźniej wiosną 2021 r. należy przedstawić wytyczne dotyczące harmonogramu i warunków wyjścia z ogólnej klauzuli korekcyjnej, i zwraca się do Komisji o przedstawienie planu działania opartego na badaniach i danych gospodarczych uwzględniających poglądy ERB;

14. podziela w tym zakresie stanowisko ERB, zgodnie z którym szybkie zmiany kursu polityki budżetowej nie są korzystne dla odbudowy gospodarczej, oraz że w 2021 r. potrzebne będzie większe i dłuższe wsparcie budżetowe, a także rozszerzenie uznaniowych środków polityki fiskalnej, w tym niektórych rodzajów wydatków publicznych, w celu pobudzenia popytu;

15. przypomina o szczególnej potrzebie wspierania pozytywnej konwergencji i zrównoważonego wzrostu w UE, w szczególności w strefie euro;

Przegląd i – w zależności od jego wyniku – dostosowanie ram polityki fiskalnej i gospodarczej

16. przyjmuje do wiadomości wniosek ERB[22], zgodnie z którym ramy budżetowe muszą zostać poddane przeglądowi i w zależności od jego wyniku dostosowane ze względu na ich niepotrzebną złożoność i procykliczność oraz fakt, że nie uchroniły one przed spadkiem jakości finansów publicznych ani nie wspierały zrównoważonych inwestycji publicznych w okresie wzrostu gospodarczego w ciągu ostatnich siedmiu lat przed kryzysem, a także wyraża przekonanie, że głęboki kryzys gospodarczy wywołany pandemią jeszcze bardziej potęguje tę potrzebę;

17. uważa, że przegląd i – w zależności od jego rezultatu – dostosowania ram budżetowych w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 muszą charakteryzować się nową równowagą z myślą o powyższych wymogach, jeżeli chodzi o zwiększanie wydatków publicznych pobudzających wzrost gospodarczy, związanych ze zmianą klimatu i cyfryzacją, a także z myślą o odporności społecznej, gospodarczej i środowiskowej, a także o ustabilizowaniu nowego poziomu inwestycji, w tym inwestycji związanych z odbudową przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, oraz jednolitego rynku i jego konkurencyjności, przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego zarządzania budżetem;

18. wskazuje, że ramy zarządzania gospodarczego powinny również uwzględniać obecne realia gospodarcze i być spójne z priorytetami politycznymi UE, a jednocześnie poprawiać zgodność z uproszczonymi, jasnymi i praktycznymi regułami fiskalnymi, które zostały poddane przeglądowi i dostosowane do wyników;

19. opowiada się za antycykliczną polityką fiskalną w UE i jej państwach członkowskich oraz za zmniejszeniem relacji długu do PKB, a także wzywa do utrzymania równowagi w budżetach krajowych lub do niewielkich nadwyżek w okresach wzrostu gospodarczego w UE, aby skutecznie reagować na przyszłe wyzwania i zapewnić stabilność strefy euro; wzywa jednak Komisję i Radę, aby nie powtarzały błędów z przeszłości w odpowiedzi na kryzys gospodarczy;

20. wyraża zaniepokojenie w związku ze znaczącym, choć nierównym, negatywnym wpływem kryzysu związanego z COVID-19 na deficyt budżetowy i zadłużenie sektora prywatnego w całej strefie euro i w UE, zwłaszcza w państwach członkowskich, które miały wysokie długi publiczne przed wybuchem pandemii, co jeszcze bardziej pogarsza sytuację państw członkowskich szczególnie dotkniętych skutkami pandemii lub tych, w których dotychczasowy poziom długu publicznego był wysoki; wzywa do znalezienia rozwiązania, które zagwarantuje stabilność długu publicznego; w związku z powyższym uważa, że emisja obligacji Komisji Europejskiej to istotny krok w obecnym kryzysie;

21. uważa za istotne, aby przegląd ram polityki fiskalnej i gospodarczej UE z myślą o zaleceniach dla poszczególnych krajów zapewniał dostosowane rozwiązania odpowiadające różnym potrzebom państw członkowskich; apeluje o zasady gwarantujące, że w ramach polityki fiskalnej możliwe będzie swobodne reagowanie na wstrząsy w krótkim okresie oraz zmniejszenie wysokich wskaźników długu publicznego zgodnie z zasadami fiskalnymi w realistycznym i rozsądnym czasie, przy jednoczesnym umożliwieniu realizacji wystarczającego poziomu inwestycji publicznych, zrównoważonej polityki podatkowej i stabilnych dochodów rządowych, a także długoterminowej modernizacji i wzmocnienia infrastruktury publicznej;

22. podkreśla, że europejskie, krajowe i lokalne inwestycje publiczne, zgodne z zasadą stabilności budżetowej i solidnymi zasadami budżetowymi, znacząco przyczyniają się do wzmocnienia UE w jej staraniach mających na celu: 1) odbudowę po kryzysie związanym z COVID-19; 2) wspieranie przejścia do czystszego, sprzyjającego włączeniu społecznemu, zrównoważonego i cyfrowego społeczeństwa, a także wspieranie wzrostu gospodarczego i wzmocnienie jednolitego rynku i spójności w UE, a także 3) poprawę konkurencyjności UE i wzmocnienie jej autonomii w wymiarze strategicznym; wzywa państwa członkowskie i Komisję do stworzenia ram regulacyjnych obejmujących zasady inwestowania, które będą przewidywalne i będą wspierać inwestycje publiczne i prywatne zgodnie z długoterminowymi celami UE, przy jednoczesnym zapewnieniu zdolności państw członkowskich do reagowania na przyszłe kryzysy;

W kierunku zrównoważonego i demokratycznego europejskiego semestru

23. z zadowoleniem przyjmuje Europejski Zielony Ład jako ważną część naszej nowej strategii zrównoważonego wzrostu, która łączy cztery wymiary – środowisko, produktywność, stabilność i sprawiedliwość – i w której konkurencyjna zrównoważoność stanowi samo centrum społecznej gospodarki rynkowej Europy w celu uczynienia Europy pionierem transformacji dzięki technologiom cyfrowym i ekologicznym, innowacyjnej bazie przemysłowej i autonomii strategicznej;

24. z zadowoleniem przyjmuje, że we wiosennym pakiecie europejskiego semestru zwraca się uwagę na zapewnienie natychmiastowej reakcji w ramach polityki gospodarczej, by zająć się skutkami zdrowotnymi i społeczno-gospodarczymi kryzysu związanego z COVID-19 i je łagodzić, a także ponownie uruchomić działalność gospodarczą; zwraca uwagę, że w zaleceniach dla poszczególnych krajów opracowanych w ramach wiosennego pakietu skoncentrowano się na najpilniejszych wyzwaniach wywołanych przez pandemię i na ponownym ożywieniu zrównoważonego wzrostu, a także że zalecenia zorganizowane są wokół dwóch celów: w bliskiej perspektywie celem jest złagodzenie poważnych negatywnych skutków społeczno-gospodarczych pandemii koronawirusa, a w bliskiej i średnioterminowej perspektywie cel stanowi osiągnięcie zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, który ułatwia przejście na zieloną gospodarkę i transformację cyfrową;

25. popiera zapowiedź Komisji dotyczącą przeglądu europejskiego semestru i, w zależności od wyniku przeglądu, dostosowania europejskiego semestru, aby przekształcić go w narzędzie koordynacji działań naprawczych; zauważa, że proces europejskiego semestru powinien zapewnić funkcjonowanie procesu zarządzania gospodarczego UE w oparciu o koordynację polityki budżetowej i gospodarczej, a także w stosownych przypadkach uwzględniać cele polityki społecznej i środowiskowej; jest przekonany, że musi to obejmować poprawę koordynacji środków dotyczących pomocy państwa oraz polityki podatkowej, a także polityki budżetowej i społecznej oraz polityki dotyczącej regulacji stosunków pracy, aby uniknąć nieuczciwej konkurencji między państwami członkowskimi;

26. wzywa Komisję Europejską, by opracowała jednocześnie nowy wskaźnik klimatyczny oraz, nie osłabiając procesu europejskiego semestru, oceniła rozbieżności między strukturą budżetów państw członkowskich a scenariuszem dla każdego z budżetów krajowych wynikającym z porozumienia paryskiego; podkreśla, że wskaźnik ten musi pomóc państwom członkowskim określić ich trajektorię temperatur w ramach porozumienia paryskiego;

27. uznaje rolę, jaką Komisja przypisała europejskiemu semestrowi w planie odbudowy, i jego znaczenie dla koordynacji polityki na szczeblu UE ze względu na rozmiar i niespotykany wcześniej charakter środków z zakresu polityki przyjmowanych na szczeblu państw członkowskich; zauważa jednak, że skuteczność i powodzenie dostosowania programów inwestycyjnych i programów reform państw członkowskich będą zależały od przeglądu semestru i jego dostosowania, w zależności od wyniku przeglądu, a większa odpowiedzialność państw członkowskich za wdrażanie zaleceń dla poszczególnych krajów również będzie zależeć od wspomnianego wyżej przeglądu i, w zależności od wyniku, od dostosowania paktu stabilności i wzrostu; wzywa zatem Komisję, aby bardziej aktywnie i lepiej komunikowała się z państwami członkowskimi, oferowała im dostosowane do potrzeb rozwiązania przed zwyczajowym przyjęciem zaleceń dla poszczególnych krajów oraz by zintensyfikowała debatę międzyinstytucjonalną;

28. zauważa, że powiązanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności z procesem europejskiego semestru oraz monitorowanie postępów we wdrażaniu inwestycji i reform mogłyby zwiększyć zaangażowanie państw członkowskich; uważa jednak, że wzajemne powiązania między tymi elementami należy zaprojektować w taki sposób, aby wesprzeć odbudowę, zwiększyć odporność społeczną, gospodarczą i środowiskową państw członkowskich oraz promować unijną wartość dodaną;

29. jest przekonany, że budowanie odpornej gospodarki wymaga wzmocnienia społecznego wymiaru sprawowania rządów w Europie w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony wszystkim ludziom bez wykluczania możliwości ustanowienia minimalnych norm UE w razie potrzeby, aby pobudzać pozytywną konwergencję warunków życia i pracy;

30. podkreśla znaczenie pełnej debaty i odpowiedniego zaangażowania Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych; ponawia swój apel o wzmocnienie demokratycznej roli Parlamentu Europejskiego w ramach zarządzania gospodarczego oraz wzywa Radę i Komisję do należytego uwzględnienia rezolucji przyjętych przez Parlament; zachęca Komisję do informowania zarówno Parlamentu, jak i Rady, jako współprawodawców, równie dokładnie o wszystkich aspektach związanych ze stosowaniem ram zarządzania gospodarczego UE, w tym na etapach przygotowawczych i podczas rozważania wszelkich propozycji dotyczących reform lub usprawnień;

31. podkreśla ważną rolę Komisji Gospodarczej i Monetarnej w podejmowaniu działań mających na celu poprawę rozliczalności wobec Parlamentu Europejskiego, gdyż zgromadzone dotychczas doświadczenia związane z funkcjonowaniem europejskiego semestru pokazują, że obecne rozwiązania w zakresie rozliczalności można usprawnić, aby poprawić legitymację i skuteczność procesu;

32. wzywa do zaangażowanej koordynacji z partnerami społecznymi i innymi odpowiednimi zainteresowanymi stronami zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim, w celu wzmocnienia demokratycznej rozliczalności, przejrzystości i roli kontrolnej społeczeństwa obywatelskiego;

33. podkreśla, że dochody publiczne są niezbędne do sfinansowania odbudowy po pandemii, przywrócenia trwałej konkurencyjności UE i wspierania sprawiedliwej transformacji w kierunku zrównoważonej gospodarki; przypomina, że poziom uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania na szczeblu UE wynosi 160-190 mld EUR rocznie, co stanowi utratę dochodów dla skarbów państw; przypomina zatem, jak ważne jest zwalczanie oszustw podatkowych, uchylania się od opodatkowania, unikania opodatkowania oraz prania pieniędzy na szczeblu zarówno krajowym, jak i UE; przypomina w związku z tym wkład Komisji w postaci komunikatu pt. „W kierunku skuteczniejszego i bardziej demokratycznego procesu podejmowania decyzji w dziedzinie polityki podatkowej UE”[23] i z zadowoleniem przyjmuje plan działania Komisji na rzecz kompleksowej polityki Unii w zakresie zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu; wzywa do przedstawienia ambitnego wniosku ustawodawczego przewidującego wzmocniony nadzór oraz wzmocnione kompetencje i zasoby na szczeblu europejskim, zgodnie z rezolucją Parlamentu z dnia 1 lipca 2020 r. w sprawie kompleksowej unijnej polityki zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu – plan działania Komisji i dalszy rozwój sytuacji[24];

34. zwraca się do Komisji o zbadanie nowych zaproponowanych przez instytucje międzynarodowe strategii politycznych, które wspierają i częściowo finansują sprawiedliwą transformację łagodzącą skutki społeczno-ekonomiczne transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu i promującą zrównoważony wzrost, a także strategii mających na celu ograniczenie ogromnych kosztów związanych z odbudową po pandemii oraz odbudowę finansów publicznych państw członkowskich; wzywa przywódców UE i Komisję, by podjęli odważne decyzje i pilnie przyjęli koszyk nowych zasobów własnych obejmujący dochody pochodzące z polityki Unii sprzyjającej zarówno ochronie środowiska, jak i rozwijaniu sprawiedliwego, zrównoważonego i konkurencyjnego jednolitego rynku, a także by umożliwili spłatę pożyczek zaciągniętych w ramach Next Generation EU już podczas następnych WRF; przypomina, że te zasoby własne należy wprowadzić jak najszybciej, najpóźniej w 2021 r., i powinny one być trwałe; podkreśla w tym względzie stanowisko Parlamentu wyrażone w rezolucji ustawodawczej z dnia 16 września 2020 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej, w której to decyzji wprowadza się nowe kategorie zasobów własnych[25];

III. Wymagania średnioterminowe

Pogłębianie unii gospodarczej i walutowej

35. podkreśla, że wzmocnienie roli euro wymaga odpowiednich warunków strukturalnych, takich jak pogłębienie europejskiej unii walutowej oraz dokończenie budowy unii bankowej i unii rynków kapitałowych;

36. zauważa, że zaproponowano narzędzie budżetowe przeznaczone dla strefy euro w ramach instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności (BICC), które finansowałoby pakiety reform strukturalnych i inwestycji publicznych w celu wzmocnienia potencjalnego wzrostu gospodarek strefy euro oraz odporności wspólnej waluty na wstrząsy gospodarcze; zauważa, że równolegle z BICC zaproponowano również instrument dla państw członkowskich spoza strefy euro, które nie uczestniczą w BICC, a mianowicie instrument na rzecz konwergencji i reform (CRI) mający na celu wspieranie konwergencji państw członkowskich spoza strefy euro w kierunku strefy euro poprzez zapewnienie wsparcia finansowego na rzecz reform strukturalnych; zauważa, że Komisja przedstawiła nowy wniosek ustawodawczy w sprawie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz wycofała wspomniane wnioski ustawodawcze; wzywa jednak Komisję, by rozważyła opracowanie w przyszłości wniosków z myślą o tym, by państwa strefy euro i państwa spoza strefy euro dysponowały instrumentami umożliwiającymi skuteczne zarządzanie cyklem gospodarczym;

37. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.


 

UZASADNIENIE

Kompleksowy „Plan odbudowy dla Europy” Komisji w sposób istotny podnosi polityczne i gospodarcze znaczenie UE. W tym kontekście europejski semestr będzie odgrywał istotną i koordynującą rolę w zapewnieniu natychmiastowej reakcji polityki gospodarczej w odpowiedzi na kryzys i torował drogę do zrównoważonej i sprawiedliwej transformacji ekologicznej i cyfrowej, a jednocześnie wspierał konwergencję w UE. Powodzenie podjętych działań będzie jednak zależało od kompleksowej reformy zarządzania gospodarczego i finansowego UE, którą uzasadnia się w poniższy sposób.

Istnieje wiele powodów na poparcie decyzji w sprawie trwającego przeglądu unijnych zasad fiskalnych: poziom inwestycji publicznych jest wyraźnie niewystarczający w świetle wyzwań związanych z digitalizacją i walką ze zmianą klimatu; wiele państw członkowskich postrzega wymogi koordynacji w zakresie polityki stabilności jako coraz większe obciążenie; zalecenia dotyczące polityki gospodarczej w ramach europejskiego semestru zostały uznane przez państwa członkowskie za wiążące tylko częściowo i wdrożone w odpowiednio wybiórczy sposób. Ponadto w ramach tych brakuje obowiązkowego demokratycznego udziału wybranych parlamentarzystów krajowych i europejskich. W związku z tym koordynacja polityki w ramach europejskiego semestru nie spełnia oczekiwań co do osiągnięć w dziedzinie celów polityki budżetowej, ale także, w szerszym zakresie, co do zapobiegania zakłóceniom równowagi gospodarczej i ograniczania ich.

COVID-19 doprowadziła do historycznie bezprecedensowego kryzysu gospodarczego, co jeszcze bardziej zwiększa potrzebę rewizji. Choć wstrząs jest symetryczny, jego wpływ różni się znacząco w poszczególnych państwach członkowskich, co stanowi odzwierciedlenie skali pandemii oraz rygorystyczności stosowanych przez państwa członkowskie środków ograniczających jej rozprzestrzenianie, ale również ich szczególną sytuację ekonomiczną i warunki początkowe, w tym dostępny zakres dyskrecjonalnych działań w ramach polityki fiskalnej. Doprowadzi to do dalszego pogłębiania się zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Poziom zadłużenia wyrażony jako odsetek PKB znacznie wzrośnie we wszystkich państwach członkowskich, a w niektórych z nich będzie miał niepokojący wymiar. Nawet po kryzysie wielu państwom będzie bardzo trudno osiągnąć wymagany wskaźnik zadłużenia na poziomie 60 %. Konieczny znaczny wzrost inwestycji publicznych w obliczu wyzwań związanych ze zmianą klimatu i cyfryzacją wydaje się mało prawdopodobny w najbliższej przyszłości. W obecnym stanie polityki gospodarczej i finansowej przywrócenie obecnych przepisów paktu stabilności i wzrostu, po zniesieniu ogólnej klauzuli wyjścia, oznaczałoby nieuwzględnienie zmienionych warunków i przyszłych potrzeb.

W związku z tym w obecnym sprawozdaniu w sprawie europejskiego semestru proponuje się, aby główne wyzwania europejskiej polityki gospodarczej i finansowej – zwłaszcza realizacja zrównoważonej i sprawiedliwej polityki klimatycznej oraz cyfryzacji – zostały silnie osadzone w obecnej polityce antykryzysowej. Jednocześnie należy stworzyć podstawy do ponownego dostosowania ram polityki finansowej i gospodarczej na okres po kryzysie. Kluczową kwestią będzie pogodzenie wytycznych dotyczących stabilności europejskiej polityki gospodarczej i finansowej z odpowiednim wzrostem inwestycji publicznych we wszystkich państwach członkowskich. Ponadto należy podjąć dalsze kroki w kierunku demokratyzacji i zmniejszenia nierównowagi gospodarczej i społecznej.

 

INFORMACJE O PRZYJĘCIU SPRAWOZDANIA W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

Data przyjęcia

15.10.2020

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

29

11

11

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Gunnar Beck, Marek Belka, Gilles Boyer, Francesca Donato, Derk Jan Eppink, Engin Eroglu, Markus Ferber, Jonás Fernández, Frances Fitzgerald, José Manuel García-Margallo y Marfil, Sven Giegold, Valentino Grant, Claude Gruffat, José Gusmão, Enikő Győri, Eero Heinäluoma, Danuta Maria Hübner, Stasys Jakeliūnas, Othmar Karas, Billy Kelleher, Ondřej Kovařík, Aurore Lalucq, Aušra Maldeikienė, Pedro Marques, Costas Mavrides, Jörg Meuthen, Csaba Molnár, Siegfried Mureşan, Caroline Nagtegaal, Luděk Niedermayer, Lefteris Nikolaou-Alavanos, Piernicola Pedicini, Lídia Pereira, Kira Marie Peter-Hansen, Sirpa Pietikäinen, Dragoș Pîslaru, Antonio Maria Rinaldi, Alfred Sant, Martin Schirdewan, Joachim Schuster, Pedro Silva Pereira, Paul Tang, Irene Tinagli, Inese Vaidere, Johan Van Overtveldt, Stéphanie Yon-Courtin, Marco Zanni, Roberts Zīle

Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego

Henrike Hahn, Eugen Jurzyca, Mick Wallace

 


GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ

29

+

PPE

Markus Ferber, Frances Fitzgerald, José Manuel García-Margallo y Marfil, Enikő

Győri, Danuta Maria Hübner, Othmar Karas, Aušra Maldeikienė, Siegfried Mureşan, Luděk Niedermayer, Lídia Pereira, Sirpa Pietikäinen, Inese Vaidere

Renew

Gilles Boyer, Engin Eroglu, Billy Kelleher, Ondřej Kovařík, Dragoș Pîslaru, Stéphanie Yon‑Courtin

S&D

Marek Belka, Jonás Fernández, Eero Heinäluoma, Pedro Marques, Costas Mavrides, Csaba Molnár, Alfred Sant, Joachim Schuster, Pedro Silva Pereira, Paul Tang, Irene Tinagli

 

11

-

ECR

Derk Jan Eppink, Eugen Jurzyca, Roberts Zīle

ID

Gunnar Beck, Francesca Donato, Valentino Grant, Jörg Meuthen, Antonio Maria Rinaldi, Marco Zanni

NI

Lefteris Nikolaou‑Alavanos

S&D

Aurore Lalucq

 

11

0

ECR

Johan Van Overtveldt

GUE/NGL

José Gusmão, Martin Schirdewan, Mick Wallace

NI

Piernicola Pedicini

Renew

Caroline Nagtegaal

Verts/ALE

Sven Giegold, Claude Gruffat, Henrike Hahn, Stasys Jakeliūnas, Kira Marie

Peter-Hansen

 

Objaśnienie używanych znaków:

+ : za

- : przeciw

0 : wstrzymało się

 

 

Ostatnia aktualizacja: 20 października 2020
Informacja prawna - Polityka ochrony prywatności