TUARASCÁIL maidir le cur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh: Treoir 2004/107/CE agus Treoir 2008/50/CE

8.3.2021 - (2020/2091(INI))

An Coiste um an gComhshaol, um Shláinte Phoiblí agus um Shábháilteacht Bia
Rapóirtéir: Javi López

Leasuithe

• 001-004 (PDF - 99 KB)
• 001-004 (DOC - 75 KB)
• 005-008 (PDF - 107 KB)
• 005-008 (DOC - 78 KB)
• 009-013 (PDF - 114 KB)
• 009-013 (DOC - 79 KB)

RÁITEAS MÍNIÚCHÁIN - ACHOIMRE AR FHÍORAIS AGUS AR THORTHAÍ

Réamhrá

De réir na hEagraíochta Domhanda Sláinte (EDS)[1], is é an truailliú aeir an riosca comhshaoil is mó don tsláinte san Eoraip, rud is cúis le níos mó ná 400,000 bás anabaí in aghaidh na bliana, a bhfuil drochthionchair dhíreacha aige ar an gcomhshaol freisin. Is iad na truailleáin is díobhálaí do shláinte an duine ná ábhar cáithníneach (PM), dé-ocsaíd nítrigine (NO₂) agus ózón ar leibhéal na talún (O₃)[2]. In 2018, tugadh le fios sna meastacháin ar an tionchar ar an tsláinte a bhíonn ag nochtadh fadtéarmach ar an truailliú aeir in AE-28 go raibh PM₂.₅ freagrach as thart ar 379,000 bás anabaí, go raibh NO₂ ina chúis le thart ar 54,000 bás agus go raibh O₃ ina shiocair le 19,400 bás anabaí[3].

Is féidir le truailleáin aeir tionscnamh antrapaigineach, nádúrtha nó measctha a bheith acu, ag brath ar an bhfoinse as a tháinig siad. Áirítear ar fhoinsí nádúrtha bolcáin, fásra, tintreach, ithreacha, creimeadh gaoithe agus aigéin. Gintear astaíochtaí ó fhoinsí a bhaineann le gníomhaíochtaí an duine trí earnálacha éagsúla ar fud an gheilleagair: astaítear PM go príomha trí théamh, tionscal agus iompar; astaítear NOx (ocsaídí nítrigine lena n-áirítear aonocsaíd nítrigine (NO) agus dé-ocsaíd nítrigine (NO₂)) trí tháirgeadh iompair agus fuinnimh; tagann formhór na n-astaíochtaí ocsaídí sulfair (SOx) ó tháirgeadh fuinnimh agus ó iompar neamhbhóthair; tagann beagnach na hastaíochtaí amóinia (NH₃) ar fad ón talmhaíocht; astaítear comhdhúile so-ghalaithe orgánacha (VOCanna) go príomha ó phéinteanna agus ó cheimiceáin a úsáidtear i monarú agus i gcothabháil; tagann astaíochtaí aonocsaíde carbóin (CO) ó théamh agus ó iompar; agus tagann formhór na n-astaíochtaí meatáin (CH₄) ó earnáil na talmhaíochta, ó earnáil na dramhaíola agus ó earnáil an fhuinnimh[4].

Tionchar an truaillithe aeir ar an tsláinte agus ar éiceachórais

Is iad galar croí agus stróc, agus ina dhiaidh sin galair scamhóige agus ailse scamhóg, na príomhchúiseanna báis a fhágtar ar an truailliú aeir. D’fhéadfadh laghdú ar fheidhmiú scamhóg, ionfhabhtuithe riospráide agus asma géaraithe a bheith mar thoradh ar nochtadh do thruailliú aeir, agus d’fhéadfadh sé a bheith nasctha le diaibéiteas, otracht, athlasadh sistéamach, galar Alzheimer agus néaltrú[5]. Tá tionchar an truaillithe aeir ar an tsláinte éagsúil i gcás grúpaí éagsúla den daonra. Is iad grúpaí leochaileacha amhail leanaí, mná torracha, daoine aosta agus iad siúd a bhfuil riocht sláinte orthu cheana na daoine is íogaire ó thaobh thionchar an truaillithe aeir. Tugann fianaise le fios freisin go bhfuil daoine a bhfuil stádas socheacnamaíoch níos ísle acu níos nochta do thruailliú aeir, ós rud é gur dóichí go mairfidh siad i dtimpeallachtaí ina bhfuil cáilíocht an aeir níos measa[6].

Tá torthaí tubaisteacha freisin ag tionchar an truaillithe aeir ar éiceachórais nádúrtha agus ar an mbithéagsúlacht agus bíonn díghrádú comhshaoil mar thoradh air. Is iad na truailleáin aeir is díobhálaí do na héiceachórais ná O₃, SO₂, NOx agus amóinia[7]. Bíonn eotrófú mar thoradh ar NOx agus amóinia, de bharr rósholáthar cothaitheach a d’fhéadfadh athruithe in éagsúlacht speiceas agus ionraí speiceas nua a bheith mar thoradh air. Léirítear sna meastacháin gur sáraíodh, in 2018, ualaí criticiúla d’eotrófú i mbeagnach gach tír Eorpach agus thart ar 65 % de limistéar éiceachórais na hEorpa[8]. Bíonn aigéadú mar thoradh ar NOx agus SO₂, rud a bhaineann le hathruithe ar leibhéal pH an uisce agus na hithreach a dhéanann dochar do shaol talún agus uisce. Léirítear sna meastacháin do 2018 gur sáraíodh na hualaí criticiúla d’aigéadú thart ar 6 % de limistéar éiceachórais na hEorpa[9]. Déanann O₃ dochar do bharra, d’fhoraoisí agus do phlandaí trína rátaí fáis a laghdú agus bíonn tionchar aige ar an mbithéagsúlacht[10].

Bíonn éifeachtaí ag roinnt truailleán aeir ar an athrú aeráide freisin, agus tá an dá shaincheist sin idirnasctha go dlúth le chéile. Is gáis ceaptha teasa (GCTanna) iad cuid acu chomh maith, amhail O₃ agus carbón dubh, a chuireann go díreach le téamh domhanda. Tá éifeachtaí fuaraithe ag comhábhair eile (mar shampla roinnt PM) Ós rud é gur minic a bhíonn na foinsí astaíochtaí céanna ag GCTanna agus ag truailleáin aeir, d’fhéadfadh tairbhí a bheith ann don dá ní dá ndéanfaí astaíochtaí ó cheann amháin nó an ceann eile a theorannú[11].

Bíonn costais mhargaidh agus neamh-mhargaidh shuntasacha ag éifeachtaí foriomlána an truaillithe aeir ar an tsláinte, ar éiceachórais, ar bharra agus ar tháirgeacht foraoise i measc nithe eile. Áirítear ar na costais mhargaidh laghdú ar tháirgiúlacht saothair, caiteachas sláinte méadaithe, caillteanais de bhairr agus de tháirgeacht foraoise chomh maith le tionchair ar earnáil na turasóireachta. Áirítear ar chostais neamh-mhargaidh na costais sin a eascraíonn as básmhaireacht mhéadaithe agus galracht mhéadaithe, as díghrádú an aeir, as cáilíocht an uisce agus sláinte na n-éiceachóras, agus as an athrú aeráide[12].

Beartais AE maidir le cáilíocht an aeir

Tá feabhsú cháilíocht an aeir ar chlár oibre AE ar feadh na ndeicheanna de bhlianta. Faoi láthair, is é an ‘Clár maidir le hAer Glan don Eoraip’ an príomhdhoiciméad straitéiseach AE maidir le cáilíocht an aeir, a glacadh in 2013. Leagtar amach ann dhá phríomhchuspóir do 2030: laghdú 52 % a dhéanamh ar líon na mbásanna anabaí ó PM agus ó O₃ agus laghdú 35 % a dhéanamh ar an limistéar éiceachórais a sháraíonn na teorainneacha eotrófaithe; tá an dá chuspóir le gnóthú trí mheascán de bhearta rialála agus neamhrialála. Le déanaí, luadh sa Chomhaontú Glas don Eoraip tiomantas AE oibriú chun truailliú aeir a laghdú ó na príomhearnálacha astaithe, agus aghaidh a thabhairt ar dhúshláin idirnasctha an truaillithe aeir trí phlean gníomhaíochta maidir le truailliú aeir nialasach a ghlacadh, lena n-áireofar i measc a phríomhchuspóirí cáilíocht an aeir a fheabhsú in AE.

Chun stádas cáilíochta aeir mhaith a áirithiú do shaoránaigh, tá creat beartais bunaithe ag AE a bhfuil gníomhaíocht shonrach déanta aige atá bunaithe ar thrí phríomhcholún beartais:

• Tá an chéad cholún comhdhéanta den dá Threoir maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh[13], a bhfuil sé mar phríomhchuspóirí acu modhanna coiteanna a shainiú chun faireachán agus measúnú a dhéanamh ar cháilíocht an aeir, chun caighdeáin a bhunú lena mbaint amach ar fud AE, chun a áirithiú go gcuirfear faisnéis faoi cháilíocht an aeir ar fáil don phobal, agus chun cáilíocht an aeir a choinneáil agus a fheabhsú i gcás nach bhfuil sé go maith[14].

• Tá an dara colún comhdhéanta de Threoir um Uasteorainneacha Astaíochtaí Náisiúnta[15], lena mbunaítear laghdú ar astaíochtaí náisiúnta le haghaidh príomhthruailleán, eadhon, SO₂, NOx, VOCanna, NH₃ agus PM₂.₅.

• Leis an tríú colún, áirítear roinnt gníomhartha reachtacha de chuid AE lena rialaítear an truailliú aeir ó fhoinsí sonracha in earnálacha amhail earnáil na tionsclaíochta agus earnáil an iompair.

Díreoidh an tuarascáil reatha go príomha ar an dá Threoir maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh.

Le linn thréimhse 2000-2018, chonaiceamar laghdú ginearálta ar astaíochtaí a bhuí le beartais AE, as a d’eascair díchúpláil shuntasach ar astaíochtaí ó ghníomhaíocht eacnamaíoch, rud atá inmhianaithe do thairbhí comhshaoil agus táirgiúlachta araon. Mar sin féin, níl feabhas tagtha ar cháilíocht an aeir ar an leibhéal céanna, tá tionchar tromchúiseach fós aige ar shláinte an duine agus ar an gcomhshaol, agus ní mór tuilleadh iarrachtaí a dhéanamh chun sláinte shaoránaigh na hEorpa agus an comhshaol a ráthú[16].

Cur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh

Bhí Treoracha AE maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh éifeachtach ó thaobh caighdeáin coiteanna maidir le cáilíocht an aeir a bhunú agus bailiú agus malartú faisnéise faoi cháilíocht an aeir a éascú, ach níor éirigh leo truailliú aeir agus éifeachtaí díobhálacha an truaillithe aeir a laghdú. Ní chomhlíonann formhór na mBallstát na caighdeáin maidir le cáilíocht an aeir; ní dhearna siad go leor gníomhaíochta chun sáruithe a choinneáil chomh híseal agus is féidir.

Is ionann na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh agus an tríú glúin de bheartais AE maidir le cáilíocht an aeir ó thús na 1980idí, agus tá caighdeáin maidir le cáilíocht an aeir faighte acu atá idir 15 agus 20 bliain d’aois, agus tá an chuid is mó de na caighdeáin sin níos laige ná treoirlínte EDS. Is amhlaidh atá an cás i gcomhair PM₂.₅ - in 2017, mar shampla, bhí 8 % de dhaonra uirbeach AE nocht do leibhéil a bhí os cionn chaighdeáin AE maidir le cáilíocht an aeir, agus méadaíodh an líon go 77 % nuair a rinneadh iad a thomhas i gcoinne mholtaí EDS[17]. Dá bhrí sin, is díol sásaimh don Rapóirtéir an tiomantas a tugadh i gComhaontú Glas don Eoraip chun athbhreithniú a dhéanamh ar chaighdeáin maidir le cáilíocht an aeir agus iad a ailíniú le caighdeáin EDS, agus ag an am céanna, á chur in iúl nach mór clár oibre uaillmhianach agus bearta uaillmhianacha chun truailleán aeir a laghdú a bheith ag gabháil le huaillmhian AE a bheith ina cheannaire domhanda maidir leis an aeráid freisin, agus caighdeáin uaillmhianacha a leagan síos do thruailleáin aeir uile.

Líonra agus faisnéis um fhaireachán ar cháilíocht an aeir a neartú

Tá líonra faireacháin ar cháilíocht an aeir bunaithe ag AE a bhfuil níos mó ná 4 000 stáisiún faireacháin agus 16 000 pointe samplála atá bunaithe ar na critéir a shainítear sna Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh[18], ach tá leibhéal áirithe solúbthachta ag baint leis na forálacha lena rialaítear suíomh stáisiún faireacháin, rud a d’fhéadfadh tionchair a bheith aige ar thomhais agus ar ábharthacht na sonraí a sholáthraítear. I ndáil leis sin, iarrann an Rapóirtéir ar an gCoimisiún oibleagáidí na Treorach a atreisiú chun a áirithiú go bhfuil cáilíocht an aeir á tomhas ag na Ballstáit sna suíomhanna agus foinsí astaíochtaí iomchuí, agus go soláthraítear faisnéis leis na sonraí a bhailítear maidir leis na háiteanna ina dtarlaíonn na tiúchain is airde de thruailleáin aeir. Tá an Rapóirtéir ag tathant freisin ar an gCoimisiún rialacha éigeantacha nua a athbhreithniú agus a bhunú chun stáisiúin faireacháin agus pointí samplála a aimsiú.

Le Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh, ní dhírítear ar astaíochtaí a laghdú in áiteanna ina mbíonn daoine ag fulaingt is mó de bharr an truaillithe aeir nó ina bhfuil na tiúchain is airde. Dá bhrí sin, iarrann an Rapóirtéir táscairí nua in innéacsanna cháilíocht an aeir lena léirítear níos fearr nochtadh an duine don truailliú aeir, amhail dlús daonra timpeall ar stáisiúin faireacháin agus pointí samplála.

Covid-19 agus an truailliú aeir

Is sampla í paindéim COVID-19 de na naisc dhoshéanta idir sláinte an duine agus sláinte an éiceachórais. Mar thoradh ar na bearta dianghlasála a thug formhór de thíortha AE isteach chun an phaindéim a rialú, tháinig laghdú suntasach ar astaíochtaí truailleán aeir, go háirithe ó iompar ar bóthar, ó eitlíocht agus ó loingseoireacht idirnáisiúnta. Tá fianaise ann freisin go bhféadfadh nochtadh fadtéarmach ar an truailliú aeir soghabhálacht i leith COVID-19 a mhéadú[19].

Leagann an Rapóirtéir béim ar an ngá atá ann na ceachtanna a foghlaimíodh ó phaindéim COVID-19 maidir leis an truailliú aeir a chur san áireamh agus beartais nua á gceapadh, agus chun an comhrac i gcoinne an truaillithe aeir a chur i gcroílár phlean téarnaimh AE, chun sláinte na saoránach a ráthú agus chun a bheith níos athléimní i gcoinne bagairtí amach anseo.

Beartais dhiana do phríomhfhoinsí truaillithe

Is fadhb thrasteorann é an truailliú aeir a bhaineann le réigiúin uile agus a ghintear le raon leathan foinsí, agus is gá, dá bhrí sin, dul i ngleic leis le cur chuige iomlánaíoch. Creideann an Rapóirtéir nach fiú aon bhearta nua mura dtugtar tosaíocht i gceart do cháilíocht an aeir agus mura ndéantar í a phríomhshruthú i reachtaíocht uile AE, lena n-áirítear reachtaíocht AE maidir le foinsí astaíochtaí, amhail maidir leis an aeráid, fuinneamh, iompar, tionsclaíocht, talmhaíocht agus dramhaíl, agus go n-áiritheofar sineirgí idir réimsí beartais uile ag an am céanna.

Ní hamháin nach gcomhlíonann formhór na mBallstát na caighdeáin maidir le cáilíocht an aeir ach ní chomhlíonfaidh siad na tiomantais maidir le hastaíochtaí a laghdú, mar a bunaíodh leis na treoracha um Uasteorainneacha Astaíochtaí Náisiúnta. Tugann an Rapóirtéir aird ar an ngá atá le bearta diana le haghaidh astaírí príomha agus foinsí an truaillithe aeir, go mór mór d’iompar (go háirithe iompar ar bóthar, iompar muirí agus an eitlíocht), do shuiteálacha tionsclaíocha, do thalmhaíocht agus do tháirgeadh fuinnimh, agus molann sé dlús a chur le haistriú glas ár gceantar uirbeach, le claochlú domhain ar ár n-earnáil thionsclaíoch agus leis an obair ar fhorbairt ár gceantar tuaithe i dtreo samhail níos inbhuanaithe agus níos athléimní.

Na Pleananna maidir le Cáilíocht an Aeir a fheabhsú agus na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh a fhorfheidhmiú

Tá Pleananna maidir le Cáilíocht an Aeir ina bpríomhcheanglas de Threoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh nuair nach gcomhlíonann Ballstát na caighdeáin maidir le cáilíocht aeir, ach tá sé léirithe go bhfuil na pleananna sin neamhéifeachtach maidir leis na torthaí a bhfuiltear ag dréim leo a chur ar fáil i bhformhór na gcásanna. Dá bhrí sin, iarrann an Rapóirtéir ar an gCoimisiún bearta a dhéanamh chun feabhas a chur ar tháirgeadh agus ar chur chun feidhme Pleananna maidir le Cáilíocht an Aeir, lena mbunaítear tacar íoscheanglas agus comhroinnt dea-chleachtas. Measann an Rapóirtéir freisin go bhfuil gá le Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh a chur de cheangal ar na Ballstáit tuairisc a thabhairt do na Coimisiúin ar chur chun feidhme na bPleananna maidir le Cáilíocht an Aeir, lena mbunaítear oibleagáid tuairiscithe bhliantúil.

Amhail ó mhí Dheireadh Fómhair 2019, bhí 32 nós imeachta um shárú i gcoinne 20 Ballstát ar feitheamh[20]. Measann na Rapóirtéirí go bhfuil mainneachtain leanúnach na mBallstát caighdeáin maidir le cáilíocht an aeir a chomhlíonadh ina táscaire den easpa tiomantais atá acu bearta níos éifeachtaí a dhéanamh agus de neamhéifeachtúlacht na nósanna imeachta forfheidhmiúcháin, agus iarrann siad go ndéanfar athbhreithniú orthu.

Feasacht agus gníomhaíocht na saoránach a chur chun cinn

Ceann de na cuspóirí atá ag na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh ná a áirithiú go gcuirtear faisnéis maidir le cáilíocht an aeir ar fáil don phobal, ach i gcleachtas, tá an fhaisnéis maidir leis na héifeachtaí a d’fhéadfadh a bheith ag an truailliú aeir gann, doiléir agus do-aimsithe[21]. Creideann an Rapóirtéir go bhfuil ról ríthábhachtach ag faisnéis agus feasacht phoiblí maidir le dul i ngleic leis an truailliú aeir, ós rud é gur féidir leo athrú nósanna a spreagadh, agus rannpháirtíocht an phobail a spreagadh freisin i gcur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh, agus iarrann sé, dá bhrí sin, go ndéanfaí bearta chun faisnéis faoi cháilíocht an aeir a éascú, amhail aicmiú ar cháilíocht an aeir a chaighdeánú ar fud AE, agus feachtais faisnéise poiblí maidir le truailleáin aeir agus a dtionchair a sheoladh.

 

TAIRISCINT I gCOMHAIR RÚN Ó PHARLAIMINT NA hEORPA

maidir le cur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh: Treoir 2004/107/CE agus Treoir 2008/50/CE

(2020/2091(INI))

Tá Parlaimint na hEorpa,

– ag féachaint don Chomhaontú a glacadh ag an 21ú Comhdháil de chuid na bPáirtithe i gCreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (COP21) i bPáras an 12 Nollaig 2015 (Comhaontú Pháras),

– ag féachaint do Chlár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe don Fhorbairt Inbhuanaithe agus do na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SDGanna),

– ag féachaint don Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus go háirithe Airteagal 191 de,

– ag féachaint do Threoir 2008/50/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 21 Bealtaine 2008 maidir le cáilíocht an aeir chomhthimpeallaigh agus aer níos glaine don Eoraip[22],

– ag féachaint do Threoir 2004/107/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 15 Nollaig 2004 i ndáil le harsanaic, caidmiam, mearcair, nicil agus hidreacarbóin aramatacha iltimthriallacha san aer comhthimpeallach[23],

– ag féachaint do Threoir (AE) 2016/2284 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Nollaig 2016 maidir le hastaíochtaí náisiúnta truailleán áirithe san aer a laghdú, lena leasaítear Treoir 2003/35/CE agus lena n-aisghairtear Treoir 2001/81/CE (Treoir um Uasteorainneacha Astaíochtaí Náisiúnta)[24],

– ag féachaint do Chinneadh Cur Chun Feidhme 2011/850/AE ón gCoimisiún an 12 Nollaig 2011 lena leagtar síos rialacha do Threoir 2004/107/CE agus do Threoir 2008/50/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le malartú cómhalartach faisnéise agus tuairisciú ar cháilíocht an aeir chomhthimpeallaigh[25],

– ag féachaint do theachtaireacht an 11 Nollaig 2019 ón gCoimisiún maidir leis an gComhaontú Glas don Eoraip (COM(2019)0640),

– ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 17 Bealtaine 2018 dar teideal A Europe that protects: Clean air for all [Eoraip a chosnaíonn: Aer glan do chách] (COM(2018)0330),

– ag féachaint don togra ón gCoimisiún le haghaidh rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an creat chun aeráidneodracht a bhaint amach agus lena leasaítear Rialachán (AE) 2018/1999 (an Dlí Aeráide Eorpach) (COM(2020)0080),

– ag féachaint do Sheiceáil Oiriúnachta an Choimisiúin Eorpaigh ar Threoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh (2008/50/CE, 2004/107/CE) an 28 Samhain 2019 (SWD(2019)0427),

– ag féachaint do Thuarascáil ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle an 26 Meitheamh 2020 maidir leis an dul chun cinn atá déanta i dtaca le cur chun feidhme Threoir (AE) 2016/2284 maidir le hastaíochtaí náisiúnta truailleán áirithe san aer a laghdú (COM(2020)0266),

– ag féachaint don Tuarascáil ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún an 8 Eanáir 2021, an Dara Ionchas maidir le hAer Glan (COM(2021)0003),

– ag féachaint do Threochlár an Choimisiúin don mheasúnú tionchair tosaigh chun na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh a athbhreithniú,

– ag féachaint do bheartas AE maidir le sláinte agus sábháilteacht ag an obair, go háirithe don teachtaireacht ón gCoimisiún an 10 Eanáir 2017 dar teideal ‘Safer and Healthier Work for All – Modernisation of the EU Occupational Safety and Health Legislation and Policy’ [Obair níos Sábháilte agus níos Folláine do Chách — Nuachóiriú ar Reachtaíocht agus ar Bheartas an Aontais maidir le Sábháilteacht agus Sláinte Cheirde] (COM(2017)0012), agus Treoir 2004/37/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Aibreán 2004 maidir le hoibrithe a chosaint ar na rioscaí a bhaineann le nochtadh do charcanaiginí nó do shó-ghineacha ag an obair[26],

– ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 14 Deireadh Fómhair 2020 maidir le straitéis an Aontais Eorpaigh chun astaíochtaí méatáin a laghdú (COM(2020)0663),

– ag féachaint do Threoir 2010/75/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Samhain 2010 maidir le hastaíochtaí tionsclaíocha (cosc agus rialú comhtháite ar thruailliú)[27],

– ag féachaint don teachtaireacht ón gCoimisiún an 14 Deireadh Fómhair 2020 dar teideal ‘Chemicals Strategy for Sustainability – Towards a Toxic-Free Environment’ [Straitéis Ceimiceán don Inbhuanaitheacht – I dTreo Comhshaol Saor ó Thocsaine] (COM(2020)0667) agus don rún ó Pharlaimint na hEorpa an 10 Iúil 2020 maidir leis an Straitéis Ceimiceán don Inbhuanaitheacht[28],

– ag féachaint don rún uaithi an 13 Márta 2019 ar Eoraip a chosnaíonn: aer glan do chách[29],

– ag féachaint don rún uaithi an 28 Samhain 2019 maidir leis an éigeandáil aeráide agus chomhshaoil[30],–  ag féachaint don tuairim ionchais ó Choiste Eorpach na Réigiún an 2 Iúil 2020 maidir le ‘The future of EU Clean Air Policy in the framework of the zero-pollution ambition’ [Todhchaí Bheartas AE d’Aer Glan faoi chuimsiú na huaillmhéine maidir le truailliú nialasach][31],

– ag féachaint do thuarascáil speisialta 23/2018 ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa an 11 Meán Fómhair 2018, dar teideal ‘Air pollution: Our health still insufficiently protected’ [Truailliú aeir: Níl dóthain cosanta á tabhairt dár sláinte fós],

– ag féachaint do thuarascáil 09/2020 ón nGníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil dar teideal ‘Air Quality in Europe - 2020 report’ [Cáilíocht an Aeir san Eoraip - tuarascáil 2020],

– ag féachaint do Mheasúnú ar Chur Chun Feidhme Eorpach de chuid EPRS dar teideal ‘EU policy on air quality: implementation of selected EU legislation’ [Beartas AE maidir le cáilíocht an aeir: reachtaíocht roghnaithe AE a chur chun feidhme] agus d’Iarscríbhinn I a ghabhann leis dar teideal ‘Mapping and assessing local policies on air quality.What air quality policy lessons could be learnt from the COVID-19 lockdown?’ [Beartais áitiúla maidir le cáilíocht an aeir a mhapáil agus a mheasúnú. Cad iad na ceachtanna beartais maidir le caílíocht an aeir a d’fheadfaí a fhoghlaim ó dhianghlasáil COVID-19?],

– ag féachaint don staidéar a rinne a Roinn Beartais um Beartais Eacnamaíochta, Eolaíochta agus Cháilíochta Saoil mhí Eanáir 2021 dar teideal ‘Air Pollution and COVID-19’ [Truailliú Aeir agus COVID-19],

– ag féachaint don staidéar a rinne a Roinn Beartais um Beartais Eacnamaíochta, Eolaíochta agus Cháilíochta Saoil don Choiste um an gComhshaol, um Shláinte Phoiblí agus um Shábháilteacht Bia an 8 Márta 2019 dar teideal ‘Sampling points for air quality – Representativeness and comparability of measurement in accordance with Directive 2008/50/EC on ambient air quality and cleaner air for Europe’ [Pointí samplála do cháilíocht an aeir – Ionadaíochas agus inchomparáideacht tomhais i gcomhréir le Treoir 2008/50/CE maidir le cáilíocht an aeir chomhthimpeallaigh agus aer níos glaine don Eoraip],

– ag féachaint do Rún na hEagraíochta Domhanda Sláinte (EDS) an 26 Bealtaine 2015 dar teideal ‘Health and the environment: addressing the health impact of air pollution’ [An tsláinte agus an comhshaol: aghaidh a thabhairt ar thionchar an truaillithe aeir ar an tsláinte],

– ag féachaint do Riail 54 dá Rialacha Nós Imeachta, mar aon le hAirteagal 1(1)(e) de chinneadh ó Chomhdháil na nUachtarán an 12 Nollaig 2002 maidir leis an nós imeachta i gcomhair údarú a dheonú chun tuarascálacha féintionscnaimh a tharraingt suas agus Iarscríbhinn 3 a ghabhann leis an gCinneadh sin,

– ag féachaint don tuairim ón gCoiste um Iompar agus um Thurasóireacht,

– ag féachaint don tuarascáil ón gCoiste um an gComhshaol, um Shláinte Phoiblí agus um Shábháilteacht Bia (A9-0037/2021),

A. de bhrí go bhfuil aer glan riachtanach do shláinte an duine agus do cháilíocht na beatha, agus don chomhshaol, agus gur sainaithníodh é mar thosaíocht sláinte dhomhanda sna spriocanna forbartha inbhuanaithe;

B. de bhrí go bhfuil nádúr trasteorann ag baint le truailliú aeir agus de bhrí go bhfuil malartú suntasach truailleán aeir ann idir na Ballstáit agus idir tíortha AE agus tíortha nach bhfuil in AE freisin, mar a tugadh faoi deara sa Dara Ionchas maidir le hAer Glan; de bhrí, in a lán cásanna, gur fadhb áitiúil do na Ballstáit iad éifeachtaí díobhálacha droch-cháilíochta aeir agus nach bhfuil na Ballstáit in ann aon bhearta a dhéanamh maidir le foinsí astaíochtaí lasmuigh dá gcríoch;

C. de bhrí gurb é an truailliú aeir an riosca comhshaoil aonair is mó san Eoraip[32], a dhéanann difear do réigiúin, do ghrúpaí socheacnamaíocha agus d’aoisghrúpaí go míchothrom, agus gurb é is cúis leis, de réir na meastachán is déanaí ón LEE ar na tionchair sláinte is cúis le nochtadh do thruailliú aeir, beagnach 400 000 bás anabaí in aghaidh na bliana; de bhrí go raibh tiúchan ábhar cáithníneach 2.5 (PM2.5) freagrach as thart ar 379 000 bás anabaí de bharr nochtadh fadtéarmach in AE-28; de bhrí go meastar go raibh tiúchan NO2 agus O3 ina gcúis le thart ar 54 000 agus 19 400 bás anabaí faoi seach in AE in 2018[33];

D. de bhrí go bhfuil nasc ag an truailliú aeir le galair riospráide agus le galair chardashoithíocha, le strócanna agus le hailse, agus go léiríonn staidéir a rinneadh le déanaí go bhfuil baint aige freisin le drochthionchair ar thorthúlacht, ar thoircheas agus ar naíonáin nuabheirthe, chomh maith leis an néaltrú[34], athruithe struchtúracha inchinne i leanaí, galar Alzheimer, athlasadh córasach agus lagú cognaíoch[35], agus básmhaireacht a bhaineann le diaibéiteas[36]; de bhrí go bhfuil laghdú níos mó ná 50 % tagtha ar líon iomlán na mbásanna anabaí ó thruailliú aeir ó 1990 i leith[37];

E. de bhrí go bhfuil fianaise ann go bhféadfadh tionchar a bheith ag nochtadh do thruailliú aeir ar thorthaí sláinte daoine a tholgann COVID-19, go príomha mar gheall ar dhamáiste do na córais riospráide agus imdhíonachta agus mar gheall ar léiriú na bpróitéiní a chuireann ar chumas an víris dul isteach i gcealla[38];

F. de bhrí, de réir na Dara Tuarascála Ionchais maidir le hAer Glan ón gCoimisiún, gur dócha go dtiocfaidh laghdú thart ar 55 % ar líon na mbásanna anabaí de bharr an truaillithe aeir in aghaidh na bliana faoi 2030 i gcomparáid le 2005, má chuireann na Ballstáit gach beart dá bhforáiltear i reachtaíocht AE atá ann cheana lena rialaítear foinsí truaillithe aeir chun feidhme;

G. de bhrí gurb iad na pobail uirbeacha na daonraí is mó nochta do thruailliú aeir, agus cé nach bhfuil ach duine amháin as gach deichniúr i gcathair ag maireachtáil i gcomhréir le treoirlínte EDS maidir le cáilíocht an aeir ar fud an domhain[39]; de bhrí go bhfuil 75 % de dhaonra AE ina chónaí i gceantair uirbeacha agus fho-uirbeacha sa lá atá inniu ann[40];

H. de bhrí go bhfuil 98 % de dhaonra uirbeach an Aontais neamhchosanta ar leibhéil ózóin a sháraíonn treoirlínte EDS; de bhrí go bhfuil 77 % de dhaonra AE-28 neamhchosanta ar leibhéil PM2.5 os cionn threoirlínte EDS[41];

I. de bhrí gur fhoilsigh an t-irisleabhar The Lancet Planetary Health staidéar an 19 Eanáir 2021 ar mheasúnú ar thionchar an truaillithe aeir ar bhásmhaireacht i mbeagnach míle cathair san Eoraip[42]; de bhrí go bhfuarthas gur i dtuaisceart na hEorpa den chuid is mó a fhaightear na 10 gcathair is ísle mortlaíochta de bharr truailliú NO2 agus PM2.5; de bhrí go bhfuil éagsúlacht mhór idir na dúshláin a bhaineann le cáilíocht an aeir ó áit go háit, agus de bhrí go n-áirítear i measc phríomhfhoinsí na bhfadhbanna gnéithe ó chórais téimh go hiompar; de bhrí, in ainneoin an fháis eacnamaíoch, go bhfuil feabhas ginearálta tagtha ar cháilíocht an aeir, i gcomparáid le 1990;

J. de bhrí go mbíonn costais shuntasacha daonna agus eacnamaíocha ag baint leis an truailliú aeir, amhail ionchas saoil a laghdú, costais mhíochaine a mhéadú, táirgiúlacht saothair a laghdú, éiceachórais a dhíghrádú, agus caillteanas bithéagsúlachta agus athrú aeráide a chruthú; de bhrí go bhfuil an costas a bhaineann le truailliú aeir don tsochaí, do shláinte agus do ghníomhaíochtaí eacnamaíocha san Eoraip idir EUR 330 billiún agus EUR 940 billiún in aghaidh na bliana ar an iomlán, ach de bhrí gurb é costas na mbeart uile as a dtagann feabhsuithe ar cháilíocht an aeir ná EUR 70 go 80 billiún in aghaidh na bliana[43]; de bhrí gur mó i bhfad an costas a bhaineann le neamhghníomhaíocht, lena n-áirítear an tionchar díobhálach a bhíonn ag truailliú aeir ar shláinte na saoránach, ar an ngeilleagar agus ar an tsochaí, ná an costas gníomhaíochta, d’ainneoin bearta beartais éagsúla a bheith i gceist leis sin; de bhrí, de réir meastacháin ón gCoimisiún, go bhféadfadh tairbhí glana suas le EUR 42 billiún in aghaidh na bliana a bheith mar thoradh ar reachtaíocht AE maidir le haer glan atá ann cheana a chur chun feidhme ina hiomláine faoi 2030, go háirithe ó rátaí níos ísle mortlaíochta agus galrachta[44];

K. de bhrí gur thaifead AE laghduithe ar astaíochtaí na dtruailleán aeir go léir sa tréimhse idir 1990 agus 2018; de bhrí gur tuairiscíodh an titim ba mhó i gcás ocsaídí sulfair (SOx), ar tháinig laghdú 90 % orthu, agus ina dhiaidh sin comhdhúile so-ghalaithe orgánacha (NMVOC) agus ocsaídí nítrigine (NOx), ar tháinig laghdú thart ar 60 % agus 55 % orthu faoi seach; de bhrí go bhfuil laghdú beagnach leath tagtha ar astaíochtaí ábhair cháithnínigh mhín (PM2.5) ó 1990 i leith agus laghdú thart ar aon cheathrú cuid tagtha ar astaíochtaí amóinia (NH3)[45]; de bhrí go bhfuil a mbuaic sroichte ag na hastaíochtaí ó bhí 2010 ann;

L. de bhrí, de réir na sonraí is déanaí atá ar fáil ó 2018, gur ghá do 10 mBallstát a n-astaíochtaí NH3 a laghdú suas le 10 % laistigh de níos lú ná dhá bhliain, agus gur ghá do shé agus cúig Bhallstát faoi seach a n-astaíochtaí PM2.5agus NOx a laghdú 30 % nó níos mó chun na huasteorainneacha 2020 atá cumhdaithe i dTreoir NEC (uasteorainn astaíochtaí náisiúnta) a chomhlíonadh[46];

M. de bhrí go mbíonn díghrádú comhshaoil mar thoradh ar thruailliú aeir agus go mbíonn éifeachtaí díobhálacha suntasacha aige ar éiceachórais nádúrtha agus ar an mbithéagsúlacht – lena n-áirítear eotrófú, aigéadú agus damáiste d’fhásra ó ózón ar leibhéal na talún, do cháilíocht an uisce agus na hithreach, agus do na seirbhísí éiceachórais lena dtacaíonn siad – agus ar an aeráid chomh maith, agus gur féidir leis dochar a dhéanamh don timpeallacht thógtha agus don oidhreacht chultúrtha; de bhrí gurb iad O3, NH3 agus NOX na truailleáin aeir is mó a dhéanann damáiste d’éiceachórais faoi láthair; de bhrí go bhfuil truailliú aeir freagrach faoi láthair as tuairim is dhá thrian de limistéar an éiceachórais in AE a bheith nochta don eotrófú;

N. de bhrí gur féidir an t-eotrófú a bheith mar thoradh ar dheascadh comhdhúl nítrigine, a astaítear isteach san aer mar NOx agus NH3, i.e. rósholáthar cothaitheach; de bhrí go bhfuil éifeachtaí aigéadaithe ag comhdhúile sulfair agus nítrigine araon; de bhrí gur féidir leis an eotrófú agus aigéadú araon difear a dhéanamh d’éiceachórais talún agus uisceacha agus go bhféadfadh sé go mbeadh athruithe ar éagsúlacht speiceas agus ionraí ag speicis nua mar thoradh air; de bhrí go bhféadfadh slógadh méadaithe miotal tocsaineach in uisce nó in ithreacha a bheith mar thoradh ar aigéadú, rud a mhéadaíonn an riosca go dtarlódh tógáil sa slabhra bia;

O. de bhrí go ndéanann leibhéil arda O3 damáiste do chealla plandaí, ag cur srian le hatáirgeadh agus fás plandaí agus, ar an gcaoi sin, ag déanamh táirgeacht barr talmhaíochta, fás foraoise agus bithéagsúlacht a laghdú; de bhrí go modhnaíonn dálaí aeráide atá ag athrú agus an méadú ar astaíochtaí dé-ocsaíde carbóin (CO2) agus truailleáin eile, amhail nítrigin imoibríoch, freagairtí an fhásra ar O3; de bhrí go mbíonn tionchar ag na maolaitheoirí seo ar an méid O3 a ghlacann duilleoga, rud a athraíonn méid na n-éifeachtaí ar fhás plandaí, ar tháirgeacht barr agus ar sheirbhísí éiceachórais[47];

P. de bhrí gur féidir le truailleáin thocsaineacha mhiotail, amhail luaidhe (Pb), mearcair (Hg) agus caidmiam (Cd), éifeachtaí díobhálacha a chruthú i bplandaí agus in ainmhithe, chomh maith le daoine, agus de bhrí go bhféadfadh a dtiúchan atmaisféarach a bheith íseal, cuireann siad fós le miotail thocsaineacha a dheascadh agus a thógáil in ithreacha, i ndríodair agus in orgánaigh; de bhrí gur gnách miotail thocsaineacha agus comhdhúile orgánacha marthanacha, chomh maith lena dtocsaineacht chomhshaoil, a bhithbhailiú in ainmhithe agus i bplandaí agus go ndéantar iad a bhithfhormhéadú, rud a chiallaíonn go méadaíonn tiúchain i bhfíocháin orgánach leis an leibhéal sa slabhra bia;

Q. de bhrí go bhfuil laghdú suntasach tagtha ar gach truailleán aeir in iompar de bhóthar in ainneoin méadú a theacht ar iompar paisinéirí agus lasta i gcomparáid le 1990; de bhrí gurb é an t-iompar de bhóthar an phríomhchúis le hastaíochtaí NOx (arb ionann iad agus 39 % d’astaíochtaí NOx iomlána AE) agus gurb é an dara cúis is mó a chuireann le hastaíochtaí carbóin dubh (26 %) agus luaidhe (16 %) in AE; de bhrí gurb í an phríomhfhoinse í atá freagrach as an truailliú aeir i gceantair uirbeacha mar gheall ar astaíochtaí ó fheithiclí (astaíochtaí a bhaineann le trácht sceite), agus freisin mar gheall ar chaitheamh coscáin agus caitheamh bonn (astaíochtaí nach mbaineann le trácht sceite); de bhrí gurb iad feithiclí díosail is cúis le thart ar 75 % de na costais truaillithe aeir a bhaineann le hiompar de bhóthar san Eoraip[48];

R. de bhrí gurb í an talmhaíocht an tríú foinse is mó d’astaíochtaí príomha PM10 in AE, mar a chuir an LEE i bhfios go láidir; de bhrí go gcuireann astaíochtaí NH3 ón talmhaíocht le heachtraí de thiúchan ard PM ar fud na hEorpa gach earrach, chomh maith le tionchair dhiúltacha sláinte sa ghearrthéarma agus san fhadtéarma[49]; de bhrí gur réamhtheachtaí tábhachtach ózóin ar leibhéal na talún iad astaíochtaí meatáin ón talmhaíocht, a bhfuil éifeachtaí díobhálacha acu ar shláinte an duine;

S. de bhrí go bhfuil an earnáil táirgthe agus dáilte fuinnimh freagrach as níos mó ná leath d’astaíochtaí SOx[50] agus as an gcúigiú cuid d’astaíochtaí NOx[51] sna 33 balltír de LEE;

T. de bhrí go gcuireann gléasraí guail agus ligníte go mór le hastaíochtaí mearcair in AE agus de bhrí gurb ó ghléasraí cumhachta gualbhreoslaithe a thagann 62 % d’astaíochtaí mearcair i dtionscal AE[52]; de bhrí gur néaratocsain chontúirteach é an mearcair a dhéanann damáiste do chóras na néaróg ag leibhéil ísle nochta fiú;

U. de bhrí gur measadh in 2005 gurb ionann astaíochtaí dé-ocsaíde sulfair (SO2) ó loingseoireacht idirnáisiúnta agus 1.7 milliún tona in aghaidh na bliana, astaíochtaí NO2 agus 2.8 milliún tona, agus PM2.5 agus 195 000 tona sna farraigí mórthimpeall na hEorpa (Muir Bhailt, an Mhuir Thuaidh, an chuid thoir thuaidh den Atlantach, an Mheánmhuir agus an Mhuir Dhubh)[53]; de bhrí gur thángthas ar an gconclúid i staidéar eolaíoch a choimisiúnaigh an Coimisiún gur dócha, muna ndéantar aon bheart eile, go mbeidh astaíochtaí NOx ar muir ag teacht le hastaíochtaí NOx ar talamh laistigh de dheich mbliana[54];

V. de bhrí, cé go bhfuil creat beartais AE maidir le cáilíocht an aeir lasmuigh dea-struchtúrtha, go bhfuil reachtaíocht AE a chumhdaíonn cáilíocht an aeir laistigh ilroinnte; de bhrí go bhféadfadh go bhfuil gá le cur chuige beartais AE níos iomlánaíche maidir le truailliú aeir, lena ráthaítear go mbeidh an reachtaíocht maidir le cáilíocht an aeir chomhthimpeallaigh, sláinte agus sábháilteacht ag an obair, ceimiceáin agus foirgnimh go hiomlán comhleanúnach agus ag neartú a chéile, go háirithe chun sábháilteacht oibrithe agus an phobail i gcoitinne a áirithiú ó shubstaintí guaiseacha i dtáirgí tomhaltais;

W. de bhrí gur seoladh 13 as 18 imeacht um shárú i gcoinne 18 Ballstát mar gheall ar astaíochtaí PM10 os cionn teorainnluachanna AE, 11 mar gheall ar astaíochtaí NO2 agus ceann amháin mar gheall ar astaíochtaí SO2, agus go bhfuil sé cinn de nósanna imeachta maidir le sárú oscailte i ngeall ar mhainneachtain ceanglais faireacháin a chur chun feidhme; de bhrí gur cheart go raibh na teorainnluachanna PM10 agus SO2 á gcomhlíonadh ó 2005 ar aghaidh;

X. de bhrí, in 2019, gur thuairiscigh 17 Ballstát gur sháraigh siad caighdeáin cháilíocht an aeir do NO2, 14 Ballstát gur sháraigh siad na caighdeáin i gcás PM10, ceithre Bhallstát i gcás PM2.5 agus ceann amháin i gcás SO2;

Y. de bhrí go n-éilíonn an staid mar atá faoi láthair go dtabharfaí níos mó tacaíochta do thíortha (tacaíocht agus treoirlínte teicneolaíochta, lóistíochta agus airgeadais) chun cur chun feidhme na reachtaíochta atá ann cheana a fheabhsú;

Z. de bhrí gur rialaíodh le cinneadh a rinne cúirt áitiúil le déanaí go bhfuil dualgas dlíthiúil ar rialtas Réigiún na Bruiséile, ina bhfuil institiúidí AE bunaithe, córais tomhais cáilíochta aeir a chur ar bun, laistigh de shé mhí, ar na bóithre is gnóthaí, amhail ‘Rue de la loi’, ar gá dó tiúchan NO2, ábhar cáithníneach cúrsa (PM10) agus ábhar cáithníneach mín (PM2.5) a thomhas;

AA. de bhrí go measann formhór dhaonra AE nach leor gníomhaíocht phoiblí chun dea-cháilíocht aeir a chur chun cinn, agus go bhfuil os cionn 70 % de dhaonra AE ag súil go molfaidh AE bearta breise[55]; de bhrí go bhfuil nasc freisin idir cáilíocht an aeir a fheabhsú agus athruithe i meon na sochaí, nach féidir a bhaint amach go héasca trí athruithe dlíthiúla, ach trí fheachtais feasachta maidir leis na tairbhí a bhaineann le beartais aeir ghlain;

Uirlis atá éifeachtach i bpáirt agus nach mór a fheabhsú

1. á aithint gur éirigh leis na trí cholún de bheartas an Aontais maidir le haer glan treocht anuas a bhrú chun cinn in astaíochtaí agus i dtiúchan fhormhór na dtruailleán aeir san Eoraip; á thabhairt chun suntais, cé go raibh Treoracha AE maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh éifeachtach ó thaobh chaighdeáin coiteanna AE maidir le cáilíocht an aeir a leagan síos agus malartú faisnéise maidir le cáilíocht an aeir a éascú, gur theip orthu an truailliú aeir a laghdú go héifeachtach agus srian a chur ar a éifeachtaí díobhálacha ar an tsláinte, ar cháilíocht na beatha agus ar an gcomhshaol; ag tarraingt aird ar an bhfíoras nach bhfuil na caighdeáin reatha maidir le cáilíocht an aeir á gcomhlíonadh go hiomlán ag líon mór Ballstát fós agus nach bhfuil dóthain gníomhaíochta déanta acu chun cáilíocht an aeir a fheabhsú agus chun sáruithe a choinneáil chomh híseal agus is féidir, fiú amháin tar éis don Choimisiún tús a chur le himeachtaí um shárú agus orduithe cúirte a eisiúint lena n-éilítear go gcomhlíonfar na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh;

2. ag cur béim ar an bhfíoras go bhfuil méadú tagtha ar líon áirithe paiteolaíochtaí a bhaineann leis an truailliú aeir, amhail asma, galair néarathocsaineacha agus galair arb iad suaiteoirí inchríneacha is cúis leo, a thugann údar ní hamháin le reachtaíocht na hEorpa a chur i bhfeidhm go hiomlán, ach freisin le himeachtaí éifeachtacha agus tapa sáraithe ag an gCoimisiún i gcás neamhchomhlíonadh ag na Ballstáit;

3. á aithint nach bhfuil aon teorainneacha ag truailliú aeir, agus go bhfuil malartú suntasach truailleán aeir idir na Ballstáit, agus idir tíortha AE agus tíortha nach bhfuil san AE freisin mar a thugtar faoi deara sa Dara Ionchas maidir le hAer Glan; á chur i bhfios nach bhfuil na Ballstáit in ann aon bheart a dhéanamh maidir le foinsí astaíochtaí lasmuigh dá gcríoch; ag spreagadh an Choimisiúin chun a chur san áireamh go bhfuil an truailliú aeir casta (e.g. ábhar cáithníneach tánaisteach a fhoirmiú, truailliú aeir a aistriú ar bhonn domhanda agus AE) agus beartas nua maidir le cáilíocht an aeir á cheapadh chun cur chuige comhtháite iomlánaíoch a áirithiú;

4. á thabhairt dá haire go bhfuil Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh bunaithe ar chaighdeáin maidir le cáilíocht an aeir atá idir 15 agus 20 bliain d’aois, agus go bhfuil cuid acu i bhfad níos laige ná treoirlínte reatha EDS agus leibhéil tagartha mheasta bunaithe ar an riosca a bhaineann le hailse ar feadh an tsaoil, agus na leibhéil atá molta ag an bhfianaise eolaíoch is déanaí maidir leis an tionchar ar shláinte an duine agus ar an gcomhshaol; á chur in iúl gur geal léi an gealltanas a tugadh sa Chomhaontú Glas don Eoraip chun caighdeáin maidir le cáilíocht an aeir a athbhreithniú, agus á iarraidh ar an gCoimisiún luachanna PM10, PM2.5, SO2 agus O3 a ailíniú le treoirlínte EDS, agus luachanna beinséine (C6H6) agus beinsi(a)piréine (BaP) le leibhéil tagartha EDS, trí bhíthin athruithe reachtacha ar na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh tar éis measúnú tionchair cuimsitheach ar ghnéithe sláinte, comhshaoil, sochaíocha agus eacnamaíocha a thabhairt chun críche; á áitiú go bhfuil treoirlínte EDS á n-athbhreithniú faoi láthair agus go bhfuil siad le foilsiú go luath; á chur i bhfios gur gá caighdeáin nua an Aontais maidir le cáilíocht an aeir a thabhairt cothrom le dáta a luaithe a bheidh treoirlínte nua EDS ar fáil, agus oibleagáid a áireamh maidir le hathbhreithniú tréimhsiúil a dhéanamh ar na caighdeáin ar bhonn na fianaise eolaíche agus teicniúla is déanaí chun iad a ailíniú le treoirlínte EDS a nuashonraítear go rialta; á iarraidh ar an gCoimisiún na hualaí ríthábhachtacha is déanaí a chur san áireamh chun na héiceachórais a leagadh síos leis an gCoinbhinsiún maidir le Truailliú Aeir Trasteorann Fadraoin a chosaint;

5. á chur i bhfáth, de réir na sonraí a bhailigh an Ghníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil, agus in ainneoin an laghdaithe ar astaíochtaí PM10, go bhfuil formhór an daonra uirbigh i dtíortha Eorpacha a ndéantar faireachán orthu idir 2000 agus 2015 nochta do thiúchan os cionn an luacha treoirlíne bhliantúil a mholtar i dtreoirlínte EDS; á iarraidh ar an gCoimisiún reachtaíocht a mholadh i gcás ina bhfuil bearnaí dlíthiúla ann, agus féachaint freisin ar chomhthairbhí do thoisí eile truaillithe, mar shampla torann; á iarraidh ar an gCoimisiún iarmhairtí an truaillithe aeir laistigh agus na leigheasanna reachtacha a d’fhéadfadh a bheith ann do gach foinse ábhartha truaillithe aeir laistigh a fhiosrú;

6. á mholadh gur cheart, i gcás inarb iomchuí agus ar bhonn measúnaithe ar an bhfianaise eolaíoch is déanaí, go gcumhdódh caighdeáin athbhreithnithe maidir le cáilíocht an aeir agus ceanglais faireacháin, truailleáin neamhrialaithe eile a bhfuil tionchar diúltach acu ar an tsláinte agus ar an gcomhshaol in AE, amhail cáithníní sármhíne, carbón dubh, mearcair agus amóinia; ag tabhairt chun suntais uaillmhian an Aontais chun an t-aistriú chuig pláinéad sláintiúil a threorú, agus á mheabhrú gur cheart go mbeadh sé ina cheannaire domhanda trí dhea-shampla a thabhairt trí, inter alia, caighdeáin cháilíochta uaillmhianacha a ghlacadh agus a chur i bhfeidhm maidir le gach truailleán aeir;

7. ag tabhairt dá haire go mbaineann formhór mór na nósanna imeachta um shárú a sheol an Coimisiún go dtí seo le sárú na dteorainnluachanna, a léiríonn gurb iad na teorainnluachanna na heilimintí is infheidhmithe den Treoir maidir le Cailíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh; á iarraidh ar an gCoimisiún a mholadh go gcuirfí teorainnluachanna in ionad na spriocluachanna atá ann faoi láthair (O3, As, Cd, Ni agus BaP); á chur i bhfios go gceadaíonn caighdeáin bhliantúla spící i dtiúchan truailleán nach dtugtar aon aird orthu, go háirithe i gcás PM 2.5;

8. á iarraidh ar an gCoimisiún liosta faire a bhunú de shubstaintí nó de chomhdhúile ar ábhar imní iad don phobal nó don phobal eolaíoch ar fhorais sláinte (‘an liosta faire’), amhail micreaphlaistigh, chun go bhféadfar obair leantach a dhéanamh ar eolas nua maidir le hábharthacht na gcomhdhúl agus na substaintí sin atá ag teacht chun cinn maidir le sláinte an duine, agus maidir leis na cineálacha cur chuige agus modheolaíochtaí faireacháin is iomchuí;

Truailliú aeir a thomhas

9. ag cur béim ar an ngá atá ann a ráthú go bhfuil cáilíocht aeir á tomhas ag na Ballstáit i suíomhanna iomchuí agus ag foinsí astaíochtaí d’fhonn fomheastachán nó rómheastachán ar thruailliú aeir a sheachaint agus torthaí ionadaíocha a fháil; á iarraidh ar na Ballstáit a líonraí faireacháin a fheabhsú, an t-eolas ar leibhéil na dtruailleán atá ina gcríoch féin a threisiú, agus measúnú a dhéanamh ar leibhéal a líonra faireacháin ar cháilíocht an aeir d’fhonn staideanna ainsealacha agus eipeasóideacha de thruailliú an atmaisféir a shainaithint, agus gníomhú i dtreo a réitigh; á iarraidh ar an gCoimisiún oibleagáidí na Treorach a fhorfheidhmiú i ndáil leis sin, agus a áirithiú go mbeidh pointí samplála inchomparáide agus ionadaíoch do réimse ar leith, lena n-áirítear trí thacaíocht a thabhairt láithreach do na Ballstáit agus meascán de shuíomhanna faireacháin seasta agus samhaltú á bhunú, lena ngabhann go roghnach pointí samplála éighníomhacha, chun torthaí ionadaíocha a ráthú agus chun easnaimh shistéamacha a sheachaint, chomh maith le saineolaithe a oiliúint agus a fhostú, agus trína áirithiú go mbeidh cruinneas níos fearr ann maidir le cigireacht, rialú agus faireachán, agus maidir le hardán a bhunú chun dea-chleachtais a mhalartú; á chur i bhfáth gur gá oiliúint leanúnach a chur ar shaineolaithe nua, lena n-áirítear athoiliúint na ndaoine a d’oibrigh i réimsí eile agus ar mian leo a bheith gníomhach sa réimse sin, chomh maith le daoine óga dífhostaithe; á chur i bhfáth, toisc gur féidir leis na Ballstáit láithreáin mhonatóireachta a roghnú óna gcuireann siad sonraí in iúl don LEE, go bhféadfaí tiúchain truailleán aeir a ghannmheas;

10. á aithint gur bhunaigh na Ballstáit líonra um fhaireachán ar cháilíocht an aeir atá bunaithe ar chritéir choiteanna a shainítear sna Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir, a bhfuil níos mó ná 4 000 stáisiúin faireacháin agus 16 000 pointí samplála ann; á chur i bhfios go bhfuil critéir iolracha i gceist le forálacha shuíomh an láithreáin agus go dtugann siad méid áirithe solúbthachta ar féidir leo an fíorú a dhéanamh níos deacra, rud a ghineann cásanna go minic nach gcuireann líonraí faireacháin i gcathracha faisnéis ar fáil maidir le suíomhanna ina dtarlaíonn na tiúchain is airde de thruailleáin aeir, rud a chruthaíonn an baol nach dtugtar aon aird ar shárú na dteorainnluachanna; á áitiú ar an gCoimisiún treoir a chur ar fáil láithreach do na Ballstáit trí ghníomh cur chun feidhme i gcomhréir le hAirteagal 28 de Threoir 2008/50/CE maidir leis an mbealach chun a líonraí faireacháin a bhunú; á iarraidh ar an gCoimisiún, faoi chuimsiú na dtograí le haghaidh Treoracha athbhreithnithe maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh, rialacha éigeantacha nua a athbhreithniú agus a bhunú chun stáisiúin faireacháin agus pointí samplála a aimsiú, amhail an deis a bheith ag an gCoimisiún a cheangal go mbeadh pointí faireacháin breise lonnaithe pé áit is gá chun tomhas níos fearr a áirithiú ar thruailliú aeir nó chun líon íosta stáisiún tomhais a shocrú in aghaidh gach cineál foinse astaíochtaí (iompar, tionscal, talmhaíocht nó cónaithe);

11. á mheas nach mór do líonra faireacháin ar cháilíocht an aeir atá níos éifeachtaí a bheith in ann tionchar na bhfoinsí móra truaillithe ar chaighdeáin maidir le cáilíocht an aeir i sráidbhailte agus in éiceachórais chosanta a thomhas, agus tuilleadh faisnéise a chur ar fáil maidir le raon na dtruailleán atá á measúnú;

12. ag moladh meascán de láithreáin faireacháin sheasta agus samhaltú a thabhairt isteach agus sampláil éighníomhach a bheith ag gabháil leis ar bhonn roghnach, toisc go bhfuil sé deacair ard na dtruailleán aeir a thuiscint le láithreáin faireacháin sheasta; á chur i bhfáth gur féidir le samhaltú cáilíochta aeir an tsampláil a chomhlánú; á chur i bhfios, dá bhrí sin, gur cheart do na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh samhaltú cáilíochta aeir (le taifeach spásúil oiriúnach) a ionchorprú níos soiléire sa phróiseas measúnaithe ar cháilíocht an aeir; á chur i bhfios go láidir a thábhachtaí atá na sonraí fíor-ama i gcáilíocht an aeir; á chur i bhfios gur cheart don Choimisiún breithniú a dhéanamh i gcónaí ar na córais, noirm agus caighdeáin is déanaí a bhaineannn leis an dtomhais theicniúil;

13. á chur i bhfáth, cé go n-áirítear sna Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh roinnt forálacha maidir le hastaíochtaí a laghdú in áiteanna is mó a mbíonn truailliú aeir ag fulaingt ar dhaoine, nó in áiteanna ina bhfuil na tiúchain is airde, go bhfuil gá ag an gCoimisiún le tuilleadh treorach a thabhairt maidir le macrascála na bpointí samplála chun cur chun feidhme na bhforálacha sonracha sin a neartú; ag tabhairt dá haire gur mó an nochtadh do thruailliú aeir a bhíonn ar ghrúpaí socheacnamaíocha nach bhfuil chomh seascair sin toisc gur dóchúla go maireann siad gar d’fhoinsí an truaillithe throm, taobh amuigh, amhail ceantair tráchta agus thionsclaíocha, agus taobh istigh, amhail dóchán na mbreoslaí soladacha ar cháilíocht íseal don téamh baile; á chur i bhfios go láidir i ndáil leis sin gur gá léiriú leormhaith agus níos fearr a thabhairt ar nochtadh an duine don truailliú aeir i ndlí an Aontais, agus ag tathant ar an gCoimisiún táscairí nua a chur san áireamh in innéacsanna maidir le cáilíocht an aeir, amhail dlús daonra thart ar stáisiúin mhonatóireachta agus ar phointí samplála, chun critéir a bhunú do ‘nochtadh ginearálta daonra’ agus d’fhorálacha maidir le hionadaíocht ar láithreáin faireacháin, chomh maith leis na dea-chleachtais atá ann cheana a chomhroinnt i ndáil leis sin, amhail bunú Limistéar Tosaíochta le haghaidh Feabhas a Chur ar Cháilíocht an Aeir; á chur i bhfáth, áfach, gur cheart go mbeadh na critéir nua sin sa bhreis ar theorainnluachanna, agus nach gcuirfí ina n-ionad iad, ar luachanna iad a bhfuil sé cruthaithe gurb iad na caighdeáin is infheidhmithe go dtí seo iad, agus nach mór na caighdeáin chéanna maidir le cáilíocht an aeir a bheith i bhfeidhm ar fud na hEorpa;

Ceachtanna a foghlaimíodh ó ghéarchéim COVID-19

14. á chur i bhfios gur sampla í paindéim COVID-19 de na naisc dhoshéanta idir sláinte an duine agus sláinte an éiceachórais; ag cur béim ar an bhfíoras gur gá na ceachtanna arna bhfoghlaim maidir leis an truailliú aeir ó phaindéim COVID-19 a chur san áireamh agus beartais nua á ndearadh;

15. ag tabhairt dá haire gur tháinig laghdú mór sealadach ar an trácht agus ar an ngníomhaíocht thionsclaíoch mar thoradh ar na bearta gaibhniúcháin  chun scaipeadh na paindéime a rialú, agus, dá bhrí sin, go raibh laghdú as cuimse tagtha ar astaíochtaí agus ar thruailliú aeir ar scála ilchríochach, agus tiúchan truailleán go mór faoi bhun na dteorainneacha dlíthiúla agus moltaí EDS, rud a léiríonn go soiléir tionchar ghníomhaíochtaí an duine ar an gcomhshaol; á mholadh go ndéanfaí anailís ar gach beart chun a dtionchar a thuiscint agus á chur in iúl gur oth léi go bhféadfadh nochtadh leanúnach fadtéarmach do thruailliú aeir tionchar na ngalar riospráide amhail COVID-19 a dhéanamh níos measa; á chur in iúl gur cúis imní di an baol go bhféadfadh an truailliú na leibhéil a bhí ann roimhe seo nó, níos measa fós, leibhéil níos airde a bhaint amach, agus á rabhadh nár cheart bearta áitiúla atá dírithe ar thruailliú aeir a laghdú a chur ar atráth nó a chur ar ceal; á thabhairt chun suntais go mbeadh tairbhí suntasacha ag baint le truailliú aeir a laghdú go suntasach san fhadtéarma do shláinte an duine, agus don talmhaíocht agus d’éiceachórais nádúrtha chomh maith; á chur i bhfios go láidir, dá bhrí sin, nach mór don chomhrac i gcoinne an truaillithe aeir a bheith i gcroílár phlean téarnaimh an Aontais, agus go bhfuil ceanglais éigeantacha AE maidir le cáilíocht an aeir agus a bhforfheidhmiú éifeachtach ríthábhachtach chun sláinte na saoránach a ráthú agus chun feabhas a chur ar a dteacht aniar i gcoinne bagairtí sláinte amach anseo; ag tathant ar na Ballstáit dlús a chur le huaillmhian a mbeartas maidir le haer glan, lena n-áirítear trí úsáid spriocdhírithe a bhaint as cistiú ó Shaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta Náisiúnta an Aontais;

16. ag tabhairt dá haire gur léiríodh le géarchéim COVID-19 gur uirlis éifeachtach chun truailliú aeir i gcathracha a laghdú iad mótarthrácht agus athruithe i bpatrúin soghluaisteachta a laghdú; á chreidiúint, dá bhrí sin, gur cheart dea-chleachtais amhail siopadóireacht ghaireacht, teilea-oibriú deonach, riarachán leictreonach nó uaireanta oibre céimnithe a chur chun cinn;

Beartais áitiúla rathúla maidir le cáilíocht an aeir a chur chun cinn

17. á chur i bhfios gur féidir treochtaí laghdaithe soiléire san aerthruailliú a thabhairt faoi deara go príomha nuair a dhéantar beartais a chur chun feidhme i dteaglaim, agus gurb amhlaidh, dá bhrí sin, atá cur chuige comhleanúnach ar fud AE i gceapadh agus cur chun feidhme beartas áitiúil bunriachtanach dá rath; á chur i bhfios go láidir go bhfuil gá freisin le comhar idir údaráis éagsúla chun comhleanúnachas beartais a bhaint amach, agus á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar an Ballstáit comhoibriú go dlúth le húdaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla ina leith sin; á iarraidh ar na Ballstáit straitéisí comhleanúnacha agus fadtéarmacha i gcomhair aer níos glaine a fhorbairt; á iarraidh ar an gCoimisiún forálacha dlíthiúla nua a bhunú sna Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh chun cosc a chur le beartais agus bearta áitiúla, ar léir iad a bheith éifeachtach i ndáil le feabhas a chur ar cháilíocht an aeir, a bheith á bhfreaschur gan mhionanailís nó measúnú;

18. á chur in iúl gur geal léi seiceáil oiriúnachta an Choimisiúin ar na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh a foilsíodh in 2019; á iarraidh ar an gCoimisiún bealaí a fhiosrú le haghaidh comhar mear agus níos éifeachtúla le húdaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla chun comhlíonadh na reachtaíochta maidir le haercháilíocht a chur chun cinn, lena n-áirítear trí chistiú ó AE; á iarraidh ar an gCoimisiún cúnamh agus saineolas teicniúil a sholáthar d’údaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla ag a bhfuil deacrachtaí reachtaíocht maidir le haercháilíocht a fhorfheidhmiú agus a chur chun feidhme;

19. ag moladh do na Ballstáit agus do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha pleananna soghluaisteachta uirbí inbhuanaithe a bheidh straitéiseach agus bunaithe ar fhianaise a cheapadh agus a chur chun feidhme, a mbeidh sé mar aidhm leo beartais, dreasachtaí agus fóirdheontais a phleanáil go comhordaithe, lena spriocdhíreofar ar na hearnálacha éagsúla agus ar mhodhanna éagsúla iompair, amhail bearta chun feidhmiú céimneach an ríomhluchtaithe agus breoslaí malartacha nó córas tiomána eile a spreagadh, amhail gás nádúrtha leachtaithe (GNL), cadhnraí ian litiam, hidrigin, cealla breosla agus cumhacht ón eangach, agus infheistíocht i gcóras iompair phoiblí a bheidh inbhuanaithe agus inrochtana, bearta chun an flít feithiclí atá ann cheana a athnuachan, infheistíochtaí i dteicneolaíochtaí a bhaineann le modhanna glana iompair agus soghluaisteacht mar sheirbhís, agus i mbonneagar le haghaidh soghluaisteacht ghníomhach, roinnte agus astaíochtaí nialasacha, criosanna íseal-astaíochtaí, scéimeanna maidir le luchtú feithiclí, agus bearta a bhaineann le héileamh chun feasacht phoiblí a mhúscailt agus chun dlús a chur le gníomhaíochtaí cumarsáide a bhaineann le ról AE i ndáil le dul i ngleic leis an aerthruailliú;

20. á thabhairt chun suntais go gcaithfidh cathracha a bheith níos sláintiúla agus laghduithe suntasacha sna leibhéil truaillithe aeir a chur chun feidhme; á iarraidh ar na húdaráis áitiúla pleananna soghluaisteachta uirbí inbhuanaithe a cheapadh lena n-áirítear bearta amhail limistéir ghlasa, limistéir do choisithe agus limistéir atá saor ó ghluaisteáin a chruthú i gceantair uirbeacha, agus siúl agus rothaíocht, úsáid iompair phoiblí inrochtana agus úsáid réiteach soghluaisteachta roinnte agus inbhuanaithe a spreagadh, agus fós a áirithiú go mbeidh siad ann i dteannta an mhótariompair;  á thabhairt chun suntais gur féidir le pábhálacha agus lánaí rothar atá leathan, dea-chothabháilte agus gan bhac, lena ndírítear ar shráideanna comaitéireachta lárnacha agus atá comhtháite i ngréasáin bhóithre atá ann cheana agus fós scartha go daingean ó lánaí gluaisteán, taisteal gníomhach a dhreasú, amhail rothaíocht agus siúl; ag tathant ar na húdaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla beartais agus bearta uaillmhianacha a ghlacadh dá réir; á chreidiúint gur cheart ‘cathracha 15 nóiméad’, ina bhfuil tithe, ionaid oibre, seirbhísí poiblí agus siopaí inrochtana laistigh de 15 nóiméad de shiúl na gcos nó leis an iompar poiblí, a bheith mar bhonn don phleanáil uirbeach fhadtéarmach; ag tathant ar an gCoimisiún dámhachtain bhliantúil a bhunú do na cathracha nó na réigiúin a rinne na bearta ab fhearr ag a raibh éifeachtaí soiléire agus torthaí nithiúla i ndáil le truailliú an aeir a laghdú chun údaráis áitiúla agus náisiúnta a spreagadh le bheith níos gníomhaí agus níos éifeachtúla agus na bearta sin a chur chun cinn ar an leibhéal Eorpach;

21. á chur i bhfios go moltar, sa Straitéis Soghluaisteachta Inbhuanaithe agus Cliste is déanaí ón gCoimisiún, go méadófaí cion módach an iompair chomhchoitinn, na siúlóide agus na rothaíochta, mar aon le soghluaisteacht uathoibrithe, nasctha agus ilmhódach, chun truailliú agus brú tráchta ón iompar a laghdú go suntasach, go háirithe i gcathracha, agus feabhas a chur ar shláinte agus dea-bhail na saoránach;

22. á iarraidh go ndéanfar infheistíocht iomchuí i mbonneagar fairsing rothaíochta, go háirithe i gceantair uirbeacha, chun sábháilteacht na n-úsáideoirí soghonta bóithre uile a áirithiú agus chun tarraingteacht na rothaíochta mar mhodh éifeachtúil agus sláintiúil comaitéireachta a mhéadú; ag leagan béim ar a thábhachtaí atá sé idirmhódúlacht rianúil a áirithiú idir an t-iarnród agus an rothaíocht chun go mbeadh comaitéireacht inbhuanaithe idir ceantair thuaithe agus ceantair uirbeacha ina rogha; ag moladh go leathnófar líonra EuroVelo chun na críche sin;

23. á chur i bhfios gur minic le seirbhísí iompair phoiblí, go háirithe i gceantair thuaithe, a bheith míshásúil, neamhrialta agus costasach;

Tionchar bheartais AE maidir le cáilíocht an aeir

24. á chur in iúl gur geal léi an fógra maidir le Plean Gníomhaíochta an Choimisiúin le haghaidh Truailliú Nialasach; ag meabhrú go bhfuil dlúthnasc ann idir caomhnú an dúlra agus cáilíocht an aeir, agus ag cur béim ar an bhfíoras gur ualach é truailliú an aeir ar gá cur chuige iomlánaíoch a ghlacadh ina leith, toisc tionchair dhiúltacha a bheith aige ar shaol na hithreach agus an uisce trí eotrófú agus trí aigéadú; á thabhairt chun suntais nach mbeidh aon mhaith in aon bhearta nua mura dtabharfar tosaíocht go cuí do cháilíocht an aeir agus mura ndéanfar í a phríomhshruthú i mbeartais uile AE i gcomhréir leis an bhfianaise eolaíoch is déanaí agus le reachtaíocht AE maidir le foinsí astaíochtaí, amhail maidir leis an aeráid, maidir leis an bhfuinneamh, maidir leis an iompar, maidir leis an tionsclaíocht, maidir leis an talmhaíocht agus maidir le bainistiú dramhaíola, agus fós a áirithiú nach mbeidh aon chontrárthachtaí ann agus go mbeidh sineirgí níos fearr ann idir na réimsí beartais uile; á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit comhoibriú níos dlúithe le chéile sna réimsí uile agus ar na leibhéil uile, agus na réitigh theicniúla uile chun astaíochtaí a laghdú ar bhealach atá neodrach ó thaobh na teicneolaíochta de a bhreithniú chun cabhrú leis na húdaráis áitiúla conair atá uaillmhianach, ach conair atá dúshlánach ina dhiaidh sin féin, a shiúl ionsar astaíochtaí nialasacha agus chun cabhrú leo aer níos glaine a bhaint amach;

25. ag tarraingt aird ar an nasc méadaitheach idir truailliú an aeir agus an t-athrú aeráide, rud is léir ó thiúchain ózóin mhéadaitheacha arb iad arduithe teochta agus tonnta teasa níos féiltiúla is siocair leo; á mheas go bhfuil cur chuige iomlánaíoch i leith aerthruailliú a chomhrac comhoiriúnach le hanailís cás ar chás ar shaintréithe gach truailleáin, mar shampla i gcás an ózóin, gás éadathach agus géar, nach truailleán príomhúil é agus arb amhlaidh, chun é a chosc, atá gá le bearta chun réamhtheachtaithe (NOx agus VOCanna) a laghdú ar bhonn fadtéarmach;

26. ag tathant ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit measúnú a dhéanamh ar a éifeachtaí atá an reachtaíocht uile maidir le hastaíochtaí, agus í a neartú, agus fós a áirithiú go ndéanfar í a chur chun feidhme go héifeachtach.; á chur i bhfios go láidir gurb é astaíochtaí a laghdú ag an bhfoinse an t-aon bhealach éifeachtach chun aer glan a ráthú; á thabhairt chun suntais nach gcomhlíonfaidh formhór na mBallstát a ngealltanais maidir le hastaíochtaí a laghdú do 2020 agus do 2030 faoin Treoir um Uasteorainneacha Astaíochtaí Náisiúnta; á chur i bhfáth go bhfuil gá le bearta diana chun astaíochtaí a laghdú sna hearnálacha uile, go háirithe an t-iompar ar bóthar agus an t-iompar muirí, an eitlíocht, suiteálacha tionsclaíocha, foirgnimh, an talmhaíocht, agus táirgeadh fuinnimh; á chur i bhfios go láidir go bhfuil gá le caighdeáin an Aontais maidir le cáilíocht an aeir agus maidir le hastaíochtaí a ionchorprú ina bheartas trádála chun cosc a chur ar aistriú astaíochtaí lasmuigh den Aontas, ar dá thoradh a bheadh éifeacht an truaillithe aeir trasteorann ar cháilíocht aeir an Aontais níos géire; ag moladh go ndéanfar tacaíocht iomchuí airgeadais ó chistí AE atá ann cheana a chur i leataobh do chuspóirí maidir le haer glan chun tacú leis na Ballstáit ina gcuid gníomhaíochtaí;

27. á iarraidh ar an gCoimisiún tús a chur go gasta le himeachtaí um sháru chun na gealltanais maidir le hastaíochtaí a laghdú faoi Threoir NEC a fhorfheidhmiú; á thabhairt chun suntais go gcaithfidh bearta an Aontais chun astaíochtaí a laghdú sna hearnálacha a bheith ina gconair shoiléir ionsar astaíochtaí nialasacha agus ionsar thruailliú nialasach ó na hearnálacha sin; á iarraidh go mbeidh cur chuige beartais comhleanúnach ann i leith rialáil GCT agus astuithe truailleán;

28. á chur in iúl gurb oth léi an sásra solúbthachta arna mholadh do roinn 5 de Threoir NEC sa tuarascáil ón gCoimisiún dar teideal ‘An dara leagan de “Ionchais an Aeir Ghlain”’ (COM(2021)0003); á thabhairt chun suntais gur iarr 11 Bhallstát, in 2018, go ndéanfaí coigeartuithe ar a n-uasteorainneacha náisiúnta astaíochtaí; á iarraidh ar an gCoimisiún úsáid an choigeartaithe fardail astaíochtaí a theorannú oiread agus is féidir, agus breithniú a dhéanamh i dtaobh cé acu atá nó nach bhfuil gníomhaíocht déanta ag na Ballstáit chun astaíochtaí gan choinne ionchasacha ó earnálacha áirithe a chúiteamh sula ndéanfaidh siad iarratas ar choigeartú ar fhardail astaíochtaí;

29. á thabhairt chun suntais nach rialaítear astaíochtaí meatáin faoi reachtaíocht AE maidir le truailliú an aeir, agus nach rialaítear go sonrach iad faoi bheartas aeráide AE; á chur in iúl gur geal léi ‘straitéis AE chun astaíochtaí meatáin a laghdú’, a foilsíodh le déanaí, agus ag moladh don Choimisiún aghaidh a thabhairt go héifeachtach ar an ngá atá le hastaíochtaí meatáin a íoslaghdú, go háirithe ón talmhaíocht agus ó dhramhaíl;

30. ag tabhairt dá haire, agus é ina ábhar imní di, gurb amhlaidh, siúd is go bhfuil astaíochtaí bhunáite na dtruailleán aeir fós ag dul i laghad ar fud an Aontais, atá astaíochtaí amóinia (NH3), go háirithe ó earnáil na talmhaíochta, fós ag ardú, rud atá ina dhúshlán do Bhallstáit AE i ndáil le teorainneacha aerthruaillithe an Aontais a chomhlíonadh; á thabhairt chun suntais gurb ionann astaíochtaí amóinia i gceantair uirbeacha agus tuairim is 50% de thionchar thruailliú an aeir ar an tsláinte, ós rud é gur príomhréamhtheachtaí ábhair cháithnínigh gurb ea amóinia; á iarraidh ar na Ballstáit a bPleananna Straitéiseacha náisiúnta um an gComhbheartas Talmhaíochta (CBT) a úsáid mar dheis chun truailliú an aeir ó earnáil na talmhaíochta a chomhrac; á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit scrúdú a dhéanamh freisin ar roghanna chun na hastaíochtaí sin a mhaolú laistigh den Treoir maidir le hAstaíochtaí Tionsclaíocha;

31. á chur i bhfios go bhfuil sé mar aidhm leis an gComhaontú Glas don Eoraip tionchar comhshaoil AE a laghdú, agus nach mór an Comhaontú sin, i bhfianaise an tionscal a bheith ina mhórshiocair leis na brúnna foriomlána ar an gcomhshaol, a bheith ina rannchuidiú iomchuí leis an sprioc fhoriomlán sin a bhaint amach; á chur in iúl gur ábhar imní di an cleachtas i dtaobh suiteálacha tionsclaíocha nua ag a bhfuil acmhainneacht atá díreach faoi bhun thairseacha na Treorach maidir le hAstaíochtaí Tionsclaíocha a thógáil chun iad a fhágáil d’aon ghnó lasmuigh de raon feidhme na Treorach; á chur in iúl gur geal léi, ina leith sin, an t-athbhreithniú a fógraíodh ar an Treoir maidir le hAstaíochtaí Tionsclaíocha (IED) chun aghaidh níos fearr a thabhairt ar thruailliú ó mhórshuiteálacha tionsclaíocha, chun gníomhaíochtaí tionsclaíocha a bhfuil an tionchar is lú diúltach acu ar an gcomhshaol a chur chun cinn, agus chun iad a chur ar comhréir iomlán le beartais an Aontais maidir leis an gcomhshaol, maidir leis an aeráid, maidir le fuinneamh agus maidir leis an ngeilleagar ciorclach; á iarraidh ar an gCoimisiún oibleagáid a chur ar na Ballstáit faisnéis faoi chomhlíonadh agus ceadanna a chur ar fáil don phobal;

32. á mheas, ina leith sin, go mbeadh sé buntáisteach earnálacha eile a áireamh in IED, na maoluithe ar an Treoir a theorannú chomh híseal agus is féidir, athbhreithniú a dhéanamh ar na teicneolaíochtaí is fearr atá ar fáil (BATanna) faoi láthair, cur chuige comhsheasmhach torthaí-dhírithe a ghlacadh faoina ndéanfaí an ghníomhaíocht thionsclaíoch ag a bhfuil an tionchar is lú diúltach ar an gcomhshaol a chur chun cinn, agus forálacha a chomhtháthú chun dul chun cinn a spreagadh sa chéim údaraithe nó i bpróiseas na ndoiciméad tagartha i ndáil leis na teicnící is fearr atá ar fáil (BREF);

33. ag moladh do na húdaráis áitiúla feachtais faisnéise agus scéimeanna dreasachta le haghaidh athchóirithe foirgneamh agus athsholáthar córas téimh agus fuaraithe cónaithe atá sean, neamhéifeachtúil agus truaillitheach, arb iad is siocair le méid mór de thruailliú an aeir ag substaintí atá baolach don tsláinte, a chur chun feidhme, lena n-áirítear mar chuid dá bPleananna maidir le Cáilíocht an Aeir; á mheas gur féidir an téamh ceantair atá bunaithe ar réitigh inbhuanaithe a bheith ina rogha mhalartach mhaith ar fhoinsí téimh aonair scaipthe agus thar a bheith neamhéifeachtúil;

34. ag tabhairt dá haire gurb í an ghiniúint cumhachta trína n-úsáidtear breoslaí soladacha a bheidh ina príomhfhoinse astaíochtaí mearcair san aer san Eoraip sna blianta beaga atá amach romhainn; á chur in iúl gur geal léi, ina leith sin, na gealltanais a thug 10 mBallstát AE ar a laghad an gual a chéimniú amach; á iarraidh ar na Ballstáit eile deireadh a chur leis an ngual, de réir a chéile, mar fhoinse fuinnimh faoi 2030 ar a dhéanaí;

35. á chur i bhfios gurb amhlaidh, cé go bhfuil astaíochtaí iompair fhormhór na dtruailleán tite go mór leis na deicheanna de bhlianta anuas, atá teophointí leanúnacha fós ann in AE, ina bhfuil na leibhéil aerthruaillithe ró-ard, go háirithe i gceantair uirbeacha, mar a bhfuil beagnach duine as gach seisear cónaitheoirí fós neamhchosanta ar thiúchain aerthruaillithe atá os cionn chaighdeáin aercháilíochta AE le haghaidh truailleáin áirithe; á chur i bhfios go láidir go bhfuil leibhéil iomarcacha aerthruaillithe ón iompar ina mbaol ar leith do shláinte daoine a bhfuil cónaí orthu i gceantair uirbeacha agus gar do mhoil iompair;

36. á mheabhrú gurb é an t-iompar de bhóthar príomhfhoinse NOx san Eoraip; á iarraidh ar an gCoimisiún caighdeáin dhiana AE maidir le hastaíochtaí gluaisteán i gcomhair truailleáin aeir (caighdeáin Euro 7 amach anseo i gcomhair feithiclí saothair éadroim agus caighdeáin Euro VII i gcomhair feithiclí tromshaothair) a fhorbairt ar bhealach atá neodrach ó thaobh na teicneolaíochta de nach ndéanann idirdhealú idir breoslaí; á chur i bhfios go láidir gur cheart athbhreithniú a dhéanamh ar na nósanna imeachta tástála nua i gcomhair feithiclí chun raon feidhme na dtruailleán rialaithe arna dtomhas a leathnú, chun a gcruinneas agus a n-éifeachtacht a mhéadú, agus chun deireadh a chur le lúba ar lár, agus, ar an gcaoi sin, a áirithiú gur cinnte go gcomhlíonfar caighdeáin astaíochtaí faoi fíordhálaí tiomána;

37. á chur i bhfios go láidir go bhfuil sé ríthábhachtach an margadh i gcomhair feithiclí astaíochtaí nialasacha agus feithiclí astaíochtaí ísle a dhreasú, agus moltaí treorach a eisiúint do na Ballstáit chun iad a spreagadh le raon leathan dreasachtaí i gcomhair feithiclí astaíochtaí nialasacha agus feithiclí astaíochtaí ísle a chur chun feidhme agus fós a áirithiú go mbeidh na dreasachtaí sin dírithe ar fheithiclí a bhfuil na fíorastaíochtaí is ísle acu; á chur i bhfáth go bhfuil infhaighteacht agus inrochtaineacht bonneagair luchtaithe, lena n-áirítear i bhfoirgnimh phríobháideacha agus phoiblí i gcomhréir leis an Treoir maidir le Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh (EPBD), agus iomaíochas feithiclí astaíochtaí nialasacha agus feithiclí astaíochtaí ísle bunriachtanach chun glacadh an tomhaltóra a mhéadú;

38. á chreidiúint, chun feabhas a chur ar an aercháilíocht i dteophointí, go bhfuil sé ríthábhachtach gluaiseacht ionsar chóras iompair is inbhuanaithe agus is lú trualliú agus dearadh bonneagair soghluaisteachta is inbhuanaithe agus is lú trualliú, a bheidh dírithe ar bhrú tráchta a laghdú, go háirithe i gceantair uirbeacha, agus fós na modhanna uile a mbeidh fáil orthu a úsáid ar an mbealach is éifeachtaí is féidir, agus an fhianaise eolaíoch is úire agus na nuálaíochtaí teicneolaíochta is déanaí a chur san áireamh; á iarraidh ar an gCoimisiún cúnamh a thabhairt do na Ballstáit seiceálacha rialta cáilíochta a dhéanamh ar a mbonneagar iompair chun na réimsí ina bhfuil gá le brú tráchta laghdaithe agus barrfheabhsú a shainaithint, agus bearta iomchuí a dhéanamh sna réimsí sin chun go mbeidh cáilíocht an aeir ina tosaíocht inti féin, lena n-áirítear trí úsáid a bhaint as cistiú AE a bheidh ar fáil, agus trí fheabhas a chur ar aimsiú na bpríomhshásraí cistiúcháin, amhail Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa agus an Ciste Comhtháthaithe;

39. ag athdhearbhú na tábhachta atá le haistriú módach suntasach ó bhóithre agus ionsar chineálacha iompair is lú truailliú, amhail iompar comhcheangailte, uiscebhealaí intíre agus iarnród, go háirithe trí úsáid a bhaint as Bliain Eorpach an Iarnróid in 2021; á chur i bhfios go láidir, ina leith sin, go bhfuil géarghá leis an mbonneagar iarnróid a fheabhsú agus a nuachóiriú trí chur chun feidhme iomlán an Chórais Eorpaigh um Bainistiú Tráchta Iarnróid (ERTMS), lena ndéanfar scrogaill a dhíchur agus lena gcomhlánófar naisc atá in easnamh, go háirithe faoi chuimsiú an Ghréasáin Thras-Eorpaigh Iompair, agus chun an idirmhódúlacht agus an ilmhódúlacht a éascú agus a spreagadh tuilleadh; á chreidiúint gur cheart, i gcás an mhíle dheireanaigh agus i gcás achair mheánacha, an cur chuige sin a chomhcheangal leis an ngá atá ann an t-iompar de bhóthar a dhéanamh níos éifeachtúla agus níos inbhuanaithe;

40. á chur i bhfáth gurb é an bealach is éifeachtaí chun an t-aerthruailliú ón iompar de bhóthar a laghdú ná an t-aistriú ón ngnáthbhreosla chuig breoslaí malartacha níos glaine a chur chun cinn, de réir mar a thuairiscítear i dTreoir 2014/94/AE maidir le bonneagar breoslaí malartacha a úsáid; á chreidiúint go ndéanfadh an t-athbhreithniú a dhéanfar go luath ar Rialachán (AE) 2019/631 lena socraítear na caighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 do ghluaisteáin nua paisinéirí agus d’fheithiclí tráchtála éadroma nua dlús a chur le glacadh feithiclí astaíochtaí nialasacha agus feithiclí astaíochtaí ísle;

41. á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit a áirithiú go ndéanfar caighdeáin astaíochtaí sa reachtaíocht reatha a fhorfheidhmiú ar bhealach níos fearr, agus feasacht a mhúscailt maidir leis na deiseanna atá ann gluaisteáin athláimhe a ailíniú le caighdeáin chomhshaoil, amhail trí iarfheistiú;

42. á chur i bhfáth gur siocair gurb ea an t-iompar comhcheangailte earraí le hastaíochtaí iompair a laghdú trí aistriú ó iompar lasta de bhóthar chuig modhanna iompair astaíochtaí ísle a chur chun cinn, lena n-áirítear conairí abhann astaíochtaí nialasacha;

43. á chur i bhfios go bhfuil gá le srianta struchtúracha a d’fhéadfadh difear a dhéanamh do thabhairt isteach modhanna iompair malartacha sna réigiúin agus oileáin is forimeallaí a chur san áireamh; á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar rialtais na réigiún is forimeallaí plean gníomhaíochta a bheartú a bheidh dírithe ar dhreasachtaí agus cistiú sonrach a sholáthar le haghaidh an iompair sna réigiúin sin;

44. ag cur béim ar an bhfíoras gurb é an truailliú aeir ón iompar muirí is siocair le breis agus 50 000 bás in aghaidh na bliana in AE, agus nach mór, dá bhrí sin, é a laghdú tuilleadh[56]; á chur i bhfáth gur gá do AE bearta iomchuí agus éifeachtacha a ghlacadh chun an t-iompar muirí a rialáil; ag tarraingt aird ar an bhfíoras nach mór do chathracha calafoirt atá i mbaol truailliú breise ón loingseoireacht, ó chrainn tógála, ó thurais mhara agus ó fheithiclí iompair éagsúla aghaidh a thabhairt ar na gnéithe sin má tá siad le feabhas a chur ar a gcáilíocht aeir; ag tabhairt dá haire, agus é ina ábhar imní di, go leanann an tionchar díobhálach atá ag longa ar cháilíocht an aeir de bheith ag méadú de réir mar a mhéadaíonn an earnáil; á iarraidh ar an gCoimisiún a ghealltanas maidir le rochtain ar chalafoirt a rialú do na longa is mó truailliú a chomhlíonadh go práinneach, agus oibleagáid a chur ar longa atá tugtha chun duga an bonneagar athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá ar fáil a úsáid, amhail leictreachas cois cladaigh, astaíochtaí truailliúcháin a laghdú, agus, ar an gcaoi sin, limistéir chósta agus a bpobail a chosaint; á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit ‘caighdeán astaíochtaí nialasacha i mbeart’ a chur chun feidhme sna calafoirt Eorpacha uile;

45. á chur i bhfáth gur uirlisí bunriachtanacha iad limistéir rialaithe astaíochtaí (ECAnna) chun truailliú aeir ón loingseoireacht a theorannú, agus chun rannchuidiú le dul i ngleic leis an athrú aeráide, agus fós na drochéifeachtaí ar shláinte an duine agus ar an mbithéagsúlacht mhuirí a laghdú; á iarraidh, dá bhrí sin, go ndéanfar ECAnna a leathnú chuig farraigí uile AE; á iarraidh ar na Ballstáit rialú docht a dhéanamh ar chriosanna ECA ina n-uiscí críochacha;

46. ag leagan béim ar thionchar na heitlíochta ar an aerthruailliú agus ar na héifeachtaí diúltacha comhfhreagracha ar an tsláinte; á mheabhrú, ina leith sin, gur féidir leis an soláthar leictreachais d’eitleáin atá ina stad ag aerfoirt feabhas a chur ar cháilíocht an aeir, agus á áitiú, dá bhrí sin, ar na Ballstáit a áirithiú go gcuirfear san áireamh ina gcreataí beartais náisiúnta an gá atá le soláthar leictreachais a shuiteáil ag aerfoirt i gcomhréir le Treoir (AE) 2014/94;

Pleananna maidir le Cáilíocht an Aeir

47. ag tabhairt dá haire gur minic Pleananna maidir le Cáilíocht an Aeir, ar príomhcheanglas iad de Threoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh i gcásanna nach gcomhlíonann na Ballstáit caighdeáin i ndáil le cáilíocht an aeir, neamhéifeachtach ó thaobh na torthaí a mbítear ag dréim leo as a los a bhaint amach; á iarraidh ar an gCoimisiún tacar ceanglas íosta agus dea-chleachtas le haghaidh dréachtú agus cur chun feidhme AQPanna a bhunú a luaithe is féidir trí ghníomh cur chun feidhme i gcomhréir le hAirteagal 28 de Threoir 2008/50/CE chun a chinntiú go ndéanfaidh AQPanna gníomhaíocht a bheidh faoi cheangal ama a leagan síos a bheidh i gcomhréir leis an bhfadhb truaillithe ar gá dóibh aghaidh a thabhairt air; á iarraidh ar an gCoimisiún a ráthú go mbeidh dóthain cistiúcháin ann chun an ghníomhaíocht atá beartaithe a dhéanamh, agus go n-áireofar ríomhanna iontaofa chun an cur chun feidhme a thomhas; á mheas go ndéanann táirgeadh fada reatha AQPanna a n-éifeachtúlacht a chur i mbaol, agus á chreidiúint gur cheart AQPanna a spriocdhíriú ar bhealach níos fearr agus gur cheart go ndíreoidís ar bhearta gearrthéarmacha agus meántéarmacha atá dírithe ar thorthaí agus a théann i ngleic le hastaíochtaí ó na príomhfhoinsí truaillithe arna sainaithint; á chur in iúl go ndéanfadh bearta is comhchuibhithe agus inchomparáide arna nglacadh ar fud na mBallstát uile a n-éifeachtacht agus a nglacadh ginearálta a mhéadú; ag leagan béim ar ról tábhachtach údarás bardasach agus áitiúil i ndréachtú agus cur chun feidhme na AQPanna i bhfianaise nádúr logánta na dtiománaithe agus iarmhairtí thruailliú an aeir;

48. ag tabhairt dá haire go ndéanann na Ballstáit tuarascálacha bliantúla poiblí a chur i dtoll a chéile le haghaidh na dtruailleán uile a chumhdaítear le Treoir AAQ, agus go dtuairiscíonn siad go bliantúil don Choimisiún i gcomhréir le hAirteagal 27 den Treoir; á chur in iúl gurb oth léi, áfach, nach gceanglaítear ar na Ballstáit, le Treoir AAQ, tuarascáil a thabhairt don Choimisiún ar chur chun feidhme Pleananna maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh ná iad a thabhairt cothrom le dáta nuair a ghlactar bearta nua nó nuair nach leor an dul chun cinn atá á dhéanamh; á chur in iúl, thairis sin, nach ndéanann an Coimisiún anailís ar na Pleananna maidir le Cáilíocht an Aeir arna dtíolacadh agus na bearta atá iontu, ná nach dtugann sé aon aiseolas orthu; ag tabhairt dá haire go bhféadfadh aiseolas cuí agus criticiúil ar na AQPanna arna dtíolacadh cabhrú leis na Ballstáit AQPanna níos fearr ina bhfuil bearta níos éifeachtaí a dhearadh, agus go bhféadfadh sé neamhchomhlíonadh caighdeán aercháilíochta a chosc; á iarraidh ar an gCoimisiún córas níos trédhearcaí agus níos freagrúla le haghaidh faisnéis a mhalartú agus an oibleagáid tuairiscithe bhliantúil maidir le cur chun feidhme AQPanna a bhunú, chomh maith le nós imeachta meastóireachta le haghaidh AQPanna arna dtíolacadh chun a áirithiú gur gasta agus gur éifeachtach a bheidh bearta na mBallstát i ndáil le feabhas a chur ar cháilíocht an aeir;

49. ag leagan béim ar a thábhachtaí atá saineolas agus acmhainní leordhóthanacha ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach le haghaidh pleananna aercháilíochta a dhréachtú agus le haghaidh forbairt a dhéanamh ar rogha, cur chun feidhme agus meastóireacht beart chun feabhas a chur ar cháilíocht an aeir; á chur i bhfios go láidir, ina leith sin, gur gá feasacht a mhúscailt ar an gcistiú atá ar fáil, na hacmhainní teicniúla agus na bealaí solúbtha is féidir a chur in oiriúint do réaltachtaí áitiúla agus réigiúnacha;

Forfheidhmiú na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh

50. á thabhairt chun suntais go bhfuil, ó bhí mí Feabhra 2021 ann, 31 nós imeachta um shárú i gcoinne 20 Ballstát maidir le cur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh ar feitheamh; ag aithint go bhfuil roinnt de na nósanna imeachta sin um shárú ar bun ó bhí 2009 ann, agus gurb amhlaidh, in ainneoin nósanna imeachta um shárú atá fós ar bun, atá sáruithe fós á ndéanamh ar thiúchan truaillithe sna Ballstáit; á mheas go léiríonn sáruithe leanúnacha agus sistéamacha ar chaighdeáin aercháilíochta ag na Ballstáit a n-easpa tiomantais i leith bearta níos éifeachtaí a ghlacadh chun sláinte na saoránach agus an comhshaol a chosaint, agus go léiríonn siad neamhéifeachtacht an nóis imeachta forfheidhmiúcháin reatha; ag tathant ar an gCoimisiún athbhreithniú a dhéanamh ar an nós imeachta forfheidhmiúcháin reatha le haghaidh na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh;

51. á chur in iúl gur cúis bhuartha di easpa forfheidhmithe na Treorach um Uasteorainneacha Astaíochtaí Náisiúnta; á thabhairt chun suntais nár osclaíodh, ó bhí 2010 ann, aon nósanna imeachta um shárú maidir le hastaíochtaí a bhí os cionn na n-uasteorainneacha arna leagan síos le Treoir NEC, cé nár thuairiscigh trí Bhallstát astaíochtaí NH3 a bhí faoi bhun a n-uasteorann riamh;

52. á iarraidh ar an gCoimisiún gníomhaíocht dhlíthiúil a dhéanamh a luaithe is feasach dó nach bhfuil dlíthe AE maidir le cáilíocht an aeir á gcur chun feidhme, agus atreorúcháin cúirte agus smachtbhannaí a fhorchur go gasta nuair a shuitear go ndearnadh sáruithe; á iarraidh ar an gCoimisiún forléargais shoiléire agus chuimsitheacha ar nósanna imeachta oscailte um shárú a tháirgeadh go rialta, agus a malartuithe cumarsáide leis na Ballstáit neamhchomhlíontacha a fhoilsiú gan mhoill; á iarraidh ar an gCoimisiún na hacmhainní is gá a chur ar fáil chun a áirithiú go ndéanfar gníomh iardain i gcásanna de neamhchomhlíonadh ag na Ballstáit;

53. á mheabhrú, thairis sin, gurb amhlaidh, i dTuarascáil Speisialta Uimh. 23/2018 ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa ar an aerthruailliú, a thagraítear freisin don líon mór nósanna imeachta um shárú a bhaineann le teorainneacha aercháilíochta, agus d’fhianaise ar bhearna fhorleathan a bheith i gcur chun feidhme na reachtaíochta aercháilíochta ar fud an Aontais; ag tabhairt dá haire go bhfuil an bhearna sin sa chur chun feidhme ag méadú le himeacht ama, go háirithe i ngeall ar na moilleanna fada féiltiúla sna céimeanna éagsúla de na nósanna imeachta um shárú – idir sé bliana agus ocht mbliana de ghnáth; á mheas go bhfuil an tréimhse dhá bhliain atá ag an gCoimisiún chun fógra a eisiúint faoi shárú ar theorainnluachanna rófhada chun forfheidhmiú tráthúil a áirithiú;

54. á iarraidh ar na Ballstáit feabhas a chur ar chur chun feidhme na reachtaíochta atá ann cheana i gcomhréir le rialuithe Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh;

Feabhas a chur ar fhaisnéis, feasacht agus rannpháirtíocht an phobail

55. á mheas go bhfuil ról ríthábhachtach ag faisnéis agus feasacht an phobail maidir le haghaidh a thabhairt ar an truailliú aeir agus maidir le cur ar chumas na saoránach a bheith rannpháirteach go díreach i ngníomhaíochtaí chun feabhas a chur ar cháilíocht an aeir; ag tarraingt aird ar an bhfíoras go ndéanann na Ballstáit, na réigiúin agus na cathracha innéacsanna aercháilíochta a shainiú ar bhealach éagsúil, agus go bhfuil tairseacha faisnéise agus foláirimh in easnamh faoi láthair i gcás roinnt truailleán; ag tathant ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit córas caighdeánaithe aicmithe aercháilíochta a bhunú a bheidh infheidhme ar fud AE; á iarraidh ar an gCoimisiún, ar na Ballstáit agus ar na húdaráis réigiúnacha agus áitiúla cláir a sheoladh chun infheistíochtaí lena gcuirtear feabhas ar cháilíocht an aeir a éascú;

56. á chur i bhfáth go bhfuil faisnéis arna soláthar ag na Ballstáit faoi na héifeachtaí a d’fhéadfadh a bheith ag an aerthruailliú ar an tsláinte gann, doiléir agus nach bhfuil rochtain éasca ag an bpobal uirthi; ag tabhairt dá haire, áfach, go bhfuil treochtaí dearfacha ann i gcur chun feidhme praiticiúil oibleagáidí na mBallstát faoi na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh ó thaobh an pobal a chur ar an eolas faoi staid cháilíocht an aeir; á iarraidh go ndéanfar tuilleadh comhchuibhithe ar an bhfaisnéis faoi cháilíocht an aeir atá ar fáil don phobal ar gach scála geografach ar fud na mBallstát agus na réigiún agus fós a áirithiú go mbeidh rochtain éasca ar fhaisnéis fhíor-ama, chruinn faoi cháilíocht an aeir; á iarraidh ar an gCoimisiún, ar na Ballstáit agus ar na húdaráis réigiúnacha agus áitiúla ábhartha feachtais nuashonraithe faisnéise poiblí agus múscailte feasachta a sheoladh maidir le hábhair amhail cineálacha éagsúla truailleán aeir agus a dtionchar ar shláinte an duine nó na leibhéil aerthruaillithe atá ann cheana sa chríoch, lena n-áirítear faisnéis atá spriocdhírithe ar ghrúpaí leochaileacha, agus ranguithe den dul chun cinn is fearr agus is measa atá déanta ag limistéir cáilíochta aeir a fhoilsiú; á chreidiúint go bhféadfadh feachtais feasachta faoi éifeachtaí tubaisteacha an aerthruaillithe i dteannta foinsí ábhartha truaillithe agus/nó suiteáil taispeáintí cáilíochta aeir feabhas a chur ar an bhfeasacht phoiblí agus ar an bhfaisnéis phoiblí freisin, agus a bheith ina siocair le hathrú in iompraíochtaí agus patrúin is féidir rannchuidiú le cáilíocht an aeir;

57. á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit uirlisí a chur chun feidhme agus a chur chun cinn chun rannpháirtíocht phoiblí i gcur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir a spreagadh, amhail uirlis nó/agus feidhmchlár a bheith á bhforbairt ag an gCoimisiún ar líne trína gcuirtear saoránaigh ar an eolas faoi cháilíocht an aeir agus a tionchar ar shláinte an duine, trína dtugtar deis dóibh stáisiúin faireacháin aeir agus pointí samplála a iarraidh, trína dtuairiscítear ar sháruithe ar cháilíocht an aeir nó trína soláthraítear aiseolas don Choimisiún maidir le saincheisteanna a bhaineann le gníomhaíochtaí na mBallstát ar cháilíocht an aeir;

58. á chur i bhfios go láidir go bhfuil ról ríthábhachtach ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta, gníomhaithe comhshaoil agus iriseoirí iniúchacha, mar gheall ar a ngaireacht do shonraí nithiúla agus a rochtain dhíreach orthu, i ndáil le cur chun feidhme na reachtaíochta maidir le cáilíocht an aeir chomhthimpeallaigh a chur chun cinn agus a rialú, agus gur cheart go mbeidís, dá bhrí sin, rannpháirteach go hiomlán sna nósanna imeachta comhairliúcháin.

59. ag tathant ar an gCoimisiún na Treoracha AAQ a thabhairt cothrom le dáta chun go n-áireofaí iontu forálacha follasacha trína ráthófar ceart na saoránach chun an cheartais i gcomhréir le Coinbhinsiún Aarhus agus á iarraidh ar an gComhairle a chur chun feidhme a éascú a bhfuil ábharthacht ar leith ag baint leis i gcás ina bhfuil an Chomhairle ag gníomhú ina cáil reachtach;

Moltaí eile

60. á iarraidh ar an gCoimisiún breithniú a dhéanamh i dtaobh cáilíocht an aeir laistigh a rialáil go neamhspleách nó mar chuid den reachtaíocht maidir le foirgnimh inbhuanaithe, lena gcumhdófar cáilíocht an aeir laistigh i spásanna cúnga sa réadmhaoin phoiblí agus tráchtála ar a laghad;

61. á mheas go bhfuil sé bunriachtanach anailís fhoriomlán a dhéanamh ar thorthaí arna ngnóthú ag an líonra faireacháin agus tuarascálacha bliantúla a chur i dtoll a chéile, ina n-airítear, ó tharla iad a bheith san fhearann poiblí, anailísí agus measúnuithe sonraí aimseartha ar an tionchar ar an gcáilíocht saoil agus ar éiceachórais, maille le moltaí a bhaineann le gníomhaíocht chun aghaidh a thabhairt ar aon aerthruailliú ainsealach nó eipeasóideach arna bhrath;

62. á chreidiúint gur cheart do na Ballstáit féachaint lena áirithiú go ndéanfaidh cathracha eile an sampla atá tugtha ag na cathracha sin le dea-chleachtais sa réimse sin a leanúint go ginearálta trí cheapadh agus cur chun feidhme pleananna teagmhais nó éigeandála, a bheidh le gníomhachtú a luaithe is féidir i gcás ina ndéanfar tiúchain ard gás agus cáithníní truailleán a chuireann an tsláinte phoiblí i mbaol a thuar nó ina mbeidh siad ag tarlú iarbhír;

63. ag cur béim ar an ngá atá le feabhas a chur ar dhálaí oibre oibrithe iompair trí chosaint níos fearr a thabhairt d’oibrithe atá neamhchosanta ar leibhéil arda aerthruaillithe agus múiche tocsainí ar bhonn laethúil, agus trí infheistíocht a dhéanamh ina n-athsciliú, ina n-uas-sciliú agus ina n-oiliúint;

64. á chur i bhfáth go gcabhróidh nuálaíocht agus taighde ar theicneolaíochtaí íseal-astaíochtaí agus laghdaithe astaíochtaí le hastaíochtaí a laghdú sna réimsí uile; ag tathant ar an gCoimisiún seasamh le prionsabal neodracht na teicneolaíochta;

65. ag moladh don Choimisiún agus do na Ballstáit a áirithiú go ndéanfar nuálaíocht agus iomaíochas a ráthú le beartais aercháilíochta sna hearnálacha gaolmhara agus fós iarracht a dhéanamh ar na huaillmhianta maidir le truailliú nialasach a bhaint amach;

66. á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit leanúint de bheith ag tacú le fóraim tacaíochta agus comhairliúcháin le tíortha eile a spreagadh mar chuid d’iarracht ar réitigh éifeachtacha a shainaithint agus ar chur chun feidhme beartas Eorpach, náisiúnta agus áitiúil a éascú arb é is aidhm dóibh caighdeáin aercháilíochta inghlactha a bhaint amach;

°

° °

67. á threorú dá hUachtarán an rún seo a chur ar aghaidh chuig an gComhairle, chuig an gCoimisiún agus chuig rialtais agus parlaimintí na mBallstát.

 

 

 

TUAIRIM ÓN gCOISTE UM IOMPAR AGUS UM THURASÓIREACHT (26.2.2021)

chuig an gCoiste um an gComhshaol, um Shláinte Phoiblí agus um Shábháilteacht Bia

ar chur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh: Treoir 2004/107/CE agus Treoir 2008/50/CE

(2020/2091(INI))

Rapóirtéir don tuairim: Carlo Fidanza

 

MOLTAÍ

Iarrann an Coiste um Iompar agus um Thurasóireacht ar an gCoiste um an gComhshaol, um Shláinte Phoiblí agus um Shábháilteacht Bia, mar an coiste atá freagrach, na moltaí seo a leanas a ionchorprú ina thairiscint i gcomhair rúin:

A. de bhrí go bhfuil ábhar cáithníneach, go háirithe mínábhar cáithníneach (PM2.5), ina shiocair leis na héifeachtaí sláinte is tromchúisí de réir na hEagraíochta Domhanda Sláinte (EDS); de bhrí go bhfuil obair ar siúl faoi láthair chun teorainnluachanna laethúla i gcomhair ábhar caithíneach agus PM2.5 a shainiú;

1. á chur i bhfios gurb amhlaidh, cé go bhfuil astaíochtaí iompair fhormhór na dtruailleán tite go mór leis na deicheanna de bhlianta anuas, atá teophointí leanúnacha fós ann in AE, ina bhfuil na leibhéil aerthruaillithe ró-ard, go háirithe i gceantair uirbeacha, mar a bhfuil beagnach duine as gach seisear cónaitheoirí fós neamhchosanta ar thiúchain aerthruaillithe atá os cionn chaighdeáin aercháilíochta AE le haghaidh truailleáin áirithe; á chur i bhfios go láidir go bhfuil leibhéil iomarcacha aerthruaillithe ón iompar ina mbaol ar leith do shláinte daoine a bhfuil cónaí orthu i gceantair uirbeacha agus gar do mhoil iompair;

2. á mheabhrú gurb amhlaidh, de réir EDS, gurb é an t-aerthruailliú an baol comhshaoil is mó atá ann do shláinte an duine, ós rud é go méadaíonn sé minicíocht na ngalar riospráide agus cardashoithíoch mar aon le baol na dtaomanna croí, na hailse, an diaibéitis, an mhurtaill agus an néaltraithe;

3. á chur in iúl gur geal leis cruthú phlean gníomhaíochta truaillithe nialasaigh an Choimisiúin agus á chur i bhfios go bhfuil gá le cuspóirí soiléire chun fíorathrú a bhaint amach, maille le spriocanna sonracha do na Ballstáit agus réigiúin éagsúla;

4. á chur in iúl gur cúis bhuartha di nach bhfuil roinnt caighdeáin aercháilíochta de chuid AE ailínithe go hiomlán le moltaí sláinte seanbhunaithe; ag moladh don Choimisiún luachanna tagartha i gcomhair cáithníní sármhíne, meatán agus carbón dubh a thabhairt cothrom le dáta i gcomhréir leis na moltaí a bheidh ag teacht ó EDS;

5. á chreidiúint, chun feabhas a chur ar an aercháilíocht i dteophointí, go bhfuil sé ríthábhachtach gluaiseacht ionsar chóras iompair is inbhuanaithe agus is lú trualliú agus dearadh bonneagair soghluaisteachta is inbhuanaithe agus is lú trualliú, a bheidh dírithe ar bhrú tráchta a laghdú, go háirithe i gceantair uirbeacha, agus fós na modhanna uile a mbeidh fáil orthu a úsáid ar an mbealach is éifeachtaí is féidir, agus an fhianaise eolaíoch is úire agus na nuálaíochtaí teicneolaíochta is déanaí a chur san áireamh; á iarraidh ar an gCoimisiún cúnamh a thabhairt do na Ballstáit seiceálacha rialta cáilíochta a dhéanamh ar a mbonneagar iompair chun na réimsí ina bhfuil gá le brú tráchta laghdaithe agus barrfheabhsú a shainaithint, agus bearta iomchuí a dhéanamh sna réimsí sin, lena n-áirítear trí úsáid a bhaint as cistiú AE atá ar fáil agus trí fheabhas a chur ar aimsiú na bpríomhshásraí cistiúcháin, amhail Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa agus an Ciste Comhtháthaithe, chun tosaíocht a dhéanamh den aercháilíocht ina ceart féin;

6. ag moladh do na Ballstáit agus do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha pleananna soghluaisteachta uirbí inbhuanaithe a bheidh straitéiseach agus bunaithe ar fhianaise a cheapadh agus a chur chun feidhme, a mbeidh sé mar aidhm leo beartais, dreasachtaí agus fóirdheontais a phleanáil go comhordaithe, lena spriocdhíreofar ar na hearnálacha éagsúla agus ar mhodhanna éagsúla iompair, amhail bearta chun feidhmiú céimneach an ríomhluchtaithe agus breoslaí malartacha nó córas tiomána eile a spreagadh, amhail gás nádúrtha leachtaithe (GNL), cadhnraí ian litiam, hidrigin, cealla breosla agus cumhacht ón eangach, agus infheistíocht i gcóras iompair phoiblí a bheidh inbhuanaithe agus inrochtana, bearta chun an flít feithiclí atá ann cheana a athnuachan, infheistíochtaí i dteicneolaíochtaí a bhaineann le modhanna glana iompair agus soghluaisteacht mar sheirbhís, agus i mbonneagar le haghaidh soghluaisteacht ghníomhach, roinnte agus astaíochtaí nialasacha, criosanna íseal-astaíochtaí, scéimeanna maidir le luchtú feithiclí, agus bearta a bhaineann le héileamh chun feasacht phoiblí a mhúscailt agus chun dlús a chur le gníomhaíochtaí cumarsáide a bhaineann le ról AE i ndáil le dul i ngleic leis an aerthruailliú;

7. á chur i bhfios go bhfuil gá le srianta struchtúracha a d’fhéadfadh difear a dhéanamh do thabhairt isteach modhanna iompair malartacha sna réigiúin agus oileáin is forimeallaí a chur san áireamh; á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar rialtais na réigiún is forimeallaí plean gníomhaíochta a bheartú a bheidh dírithe ar dhreasachtaí agus cistiú sonrach a sholáthar don iompar sna réigiúin sin;

8. ag leagan béim ar a thábhachtaí atá saineolas agus acmhainní leordhóthanacha ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach le haghaidh pleananna aercháilíochta a dhréachtú agus le haghaidh forbairt a dhéanamh ar rogha, cur chun feidhme agus meastóireacht beart chun feabhas a chur ar cháilíocht an aeir; á chur i bhfios go láidir, ina leith sin, gur gá feasacht a mhúscailt faoin gcistiú atá ar fáil, na hacmhainní teicniúla agus na bealaí solúbtha is féidir a chur in oiriúint do réaltachtaí áitiúla agus réigiúnacha;

9. á chur i bhfios go moltar, sa Straitéis Soghluaisteachta Inbhuanaithe agus Cliste is déanaí ón gCoimisiún, go méadófaí cion módach an iompair chomhchoitinn, na siúlóide agus na rothaíochta, mar aon le soghluaisteacht uathoibrithe, nasctha agus ilmhódach, chun truailliú agus brú tráchta ón iompar a laghdú go suntasach, go háirithe i gcathracha, agus feabhas a chur ar shláinte agus dea-bhail na saoránach;

10. á chur i bhfios gur minic le seirbhísí iompair phoiblí, go háirithe i gceantair thuaithe, a bheith míshásúil, neamhrialta agus costasach;

11. á iarraidh go ndéanfar infheistíocht iomchuí i mbonneagar fairsing rothaíochta, go háirithe i gceantair uirbeacha, chun sábháilteacht na n-úsáideoirí soghonta bóithre uile a áirithiú agus chun tarraingteacht na rothaíochta mar mhodh éifeachtúil agus sláintiúil comaitéireachta a mhéadú; ag leagan béim ar a thábhachtaí atá sé idirmhódúlacht rianúil a áirithiú idir an t-iarnród agus an rothaíocht chun go mbeadh comaitéireacht inbhuanaithe idir ceantair thuaithe agus ceantair uirbeacha ina rogha; ag moladh go leathnófar líonra EuroVelo chun na críche sin;

12. á mheabhrú gur thug an Coimisiún gealltanas i leith plean gníomhaíochta um thruailliú nialasach ina theachtaireacht maidir leis an gComhaontú Glas don Eoraip; á mheas go bhfuil sé bunriachtanach reachtaíocht reatha AE maidir leis an aercháilíocht a thabhairt cothrom le dáta, agus cur chun feidhme tráthúil na reachtaíochta sin a áirithiú, chun dul i ngleic le truailliú an aeir go rathúil;

13. ag athdhearbhú na tábhachta atá le haistriú módach suntasach ó bhóithre agus ionsar chineálacha iompair is lú truailliú, amhail iompar comhcheangailte, uiscebhealaí intíre agus iarnród, trí úsáid faoi leith a bhaint as Bliain Eorpach an Iarnróid in 2021; á chur i bhfios go láidir, ina leith sin, go bhfuil géarghá leis an mbonneagar iarnróid a fheabhsú agus a nuachóiriú trí chur chun feidhme iomlán an Chórais Eorpaigh um Bainistiú Tráchta Iarnróid (ERTMS), lena ndéanfar scrogaill a dhíchur agus lena gcomhlánófar naisc atá in easnamh, go háirithe faoi chuimsiú an Ghréasáin Thras-Eorpaigh Iompair, agus chun an idirmhódúlacht agus an ilmhódúlacht a éascú agus a spreagadh tuilleadh; á chreidiúint gur cheart, i gcás an mhíle dheireanaigh agus i gcás achair mheánacha, an cur chuige sin a chomhcheangal leis an ngá atá ann an t-iompar de bhóthar a dhéanamh níos éifeachtúla agus níos inbhuanaithe;

14. ag cur béim ar an ngá atá le feabhas a chur ar dhálaí oibre oibrithe iompair trí chosaint níos fearr a thabhairt d’oibrithe atá neamhchosanta ar leibhéil arda aerthruaillithe agus múiche tocsainí ar bhonn laethúil, agus trí infheistíocht a dhéanamh ina n-athsciliú, ina n-uas-sciliú agus ina n-oiliúint;

15. á chur i bhfios go raibh sé dúshlánach na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh a chur chun feidhme agus a fhorfheidhmiú go cuí; ag tathant, dá bhrí sin, go ndéanfar Treoir 2008/50/CE agus an reachtaíocht eile uile atá ann cheana a bhaineann le hastaíochtaí iompair a chur chun feidhme go cuí agus a fhorfheidhmiú go mear sula ndéanfar bearta nua a mholadh; ag moladh don Choimisiún agus do na Ballstáit comhoibriú tuilleadh le EDS i dtaca leis na Treoirlínte Domhanda maidir le Cáilíocht an Aeir a nuashonrú ar bhonn na fianaise is déanaí atá ar fáil, measúnú tionchair a dhéanamh, ag deireadh an phróisis sin, i réimse na haercháilíochta agus, más gá, féachaint an bhféadfaí athbhreithniú a dhéanamh ar deireadh ar reachtaíocht AE atá cheana ann;

16. á chur in iúl gur geal léi seiceáil oiriúnachta an Choimisiúin ar na Treoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh ó 2019; á iarraidh ar an gCoimisiún bealaí a fhiosrú le haghaidh comhar mear agus níos éifeachtúla le húdaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla chun comhlíonadh na reachtaíochta maidir le haercháilíocht a chur chun cinn, lena n-áirítear trí chistiú ó AE; á iarraidh ar an gCoimisiún cúnamh agus saineolas teicniúil a sholáthar d’údaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla ag a bhfuil deacrachtaí reachtaíocht maidir le haercháilíocht a fhorfheidhmiú agus a chur chun feidhme;

17. á mheabhrú gurb amhlaidh, ina mheasúnú tionchair in 2005 roimh a thogra le haghaidh na dTreoracha reatha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh, a mheas an Coimisiún gurbh ionann idir EUR 5 bhilliún agus EUR 8 mbilliún na costais dhíreacha a bhain leis na treoracha a bhí beartaithe a chomhlíonadh, agus gurbh fhiú idir EUR 37 agus EUR 119 mbilliún in aghaidh na bliana na sochair shláinte in 2020, rud a d’fhág gur tháinig sé ar an tátal go mbeadh sochair bheartais na haercháilíochta i bhfad níos mó ná costais an chur chun feidhme;

18. ag moladh don Choimisiún agus do na Ballstáit a áirithiú go ndéanfar nuálaíocht agus iomaíochas a ráthú le beartais aercháilíochta sna hearnálacha gaolmhara agus fós iarracht a dhéanamh ar na huaillmhianta maidir le truailliú nialasach a bhaint amach;

19. á mheabhrú go bhfuil 31 nós imeachta um shárú ar bun faoi láthair in aghaidh 18 mBallstát maidir le faireachán lochtach nó sáruithe ar leibhéil tiúchana aerthruaillithe, ar fianaise é ar bhearna fhorleathan a bheith ann i gcur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh ar fud an Aontais; á iarraidh ar an gCoimisiún na moilleanna sna céimeanna éagsúla de na nósanna imeachta sin um shárú a laghdú chun cosc a chur ar an mbearna cur chun feidhme sin a dhul i leithne;

20. á mheabhrú, anuas air sin, gurb amhlaidh, i dTuarascáil Speisialta Uimh. 23/2018 ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa ar an aerthruailliú, a thagraítear freisin don líon mór nósanna imeachta um shárú a bhaineann le teorainneacha aercháilíochta agus d’fhianaise gur ann do bhearna fhorleathan i gcur chun feidhme na reachtaíochta aercháilíochta ar fud an Aontais; ag tabhairt dá haire go dtéann an bhearna i gcur chun feidhme i leithne le himeacht ama, go háirithe i ngeall ar na moilleanna fada féiltiúla sna céimeanna éagsúla de na nósanna imeachta um shárú – idir sé bliana agus ocht mbliana de ghnáth; á mheas go bhfuil an tréimhse dhá bhliain atá ag an gCoimisiún chun fógra a eisiúint faoi shárú ar theorainnluachanna rófhada chun forfheidhmiú tráthúil a áirithiú;

21. ag tabhairt dá haire, agus é ina ábhar imní di, na barúlacha ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa ina dtugtar le fios gur minic nach pleananna éifeachtacha atá i bpleananna aercháilíochta atá dírithe ar ghníomhaíocht feabhais i leith sáruithe ar theorainnluachanna, go háirithe i ngeall ar easpa bearta spriocdhírithe leordhóthanacha chun astaíochtaí ag an bhfoinse a laghdú;

22. á mheabhrú go bhfuil an t-iompar de bhóthar ar an bhfoinse is mó astaíochtaí ocsaíde nítrigine i gcónaí agus gur siocair é le idir 10 % agus 11 % d’astaíochtaí cáithníneacha san Aontas; á mheabhrú gurb amhlaidh, de réir mar a thagann laghdú ar líon foriomlán na n-astaíochtaí cáithníneacha ón iompar de bhóthar, atá an cion a astaítear ó fheithiclí ó chaitheamh bonn, ó chaitheamh coscán agus ó chaitheamh cráige, mar aon le caitheamh ar bhóithre, ag éirí níos suntasaí mó sa mhó; á iarraidh ar an gCoimisiún measúnú a dhéanamh ar bhealaí chun astaíochtaí neamh-sceite ón iompar de bhóthar a laghdú; ag dréim leis, thairis sin, go leagfar síos, san athbhreithniú a dhéanfar go luath ar chaighdeáin astaíochtaí i ndiaidh Euro 6/VI do ghluaisteáin, veaineanna, leoraithe agus busanna, spriocanna uaillmhianacha agus indéanta maidir le caighdeáin aerthruaillithe do gach feithicil, bunaithe ar fhíordhálaí tiomána;

23. á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit a áirithiú go ndéanfar caighdeáin astaíochtaí sa reachtaíocht atá cheana ann a fhorfheidhmiú ar bhealach níos fearr agus feasacht a mhúscailt maidir leis na deiseanna atá ann iad a ailíniú le caighdeáin éiceolaíochta gluaisteán athláimhe, amhail trí iarfheistiú;

24. á chur i bhfáth gurb é an bealach is éifeachtaí chun an t-aerthruailliú ón iompar de bhóthar a laghdú ná an t-aistriú ón ngnáthbhreosla chuig breoslaí malartacha níos glaine a chur chun cinn, de réir mar a thuairiscítear i dTreoir 2014/94/AE maidir le bonneagar breoslaí malartacha a úsáid; á chreidiúint go ndéanfadh an t-athbhreithniú a dhéanfar go luath ar Rialachán (AE) 2019/631 lena socraítear na caighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 do ghluaisteáin nua paisinéirí agus d’fheithiclí tráchtála éadroma nua dlús a chur le glacadh feithiclí astaíochtaí nialasacha agus feithiclí astaíochtaí ísle;

25. á chur i bhfios go bhfuil an muiriompar ina mhórshiocair freisin leis an aerthruailliú thart ar chóstaí na hEorpa; á iarraidh ar an gCoimisiún, i gcomhthéacs an athbhreithnithe a dhéanfar go luath ar an Treoir maidir le Bonneagar Breoslaí Malartacha, úsáid an leictreachais cois cladaigh i gcalafoirt a dhreasú chun borradh a chur faoi ghlacadh na teicneolaíochta lena mbaineann;

26. ag leagan béim ar thionchar na heitlíochta ar an aerthruailliú agus ar na héifeachtaí diúltacha comhfhreagracha ar an tsláinte; á mheabhrú, ina leith sin, gur féidir leis an soláthar leictreachais d’eitleáin atá ina stad ag aerfoirt feabhas a chur ar cháilíocht an aeir, agus á áitiú, dá bhrí sin, ar na Ballstáit a áirithiú go gcuirfear san áireamh ina gcreataí beartais náisiúnta an gá atá le soláthar leictreachais a shuiteáil ag aerfoirt i gcomhréir le Treoir (AE) 2014/94;

27. ag meabhrú na neamhréireachtaí móra atá ann maidir le conas a dhéantar tomhas agus faireachán ar thruailliú an aeir chomhthimpeallaigh in AE, agus maidir le cá háit a ndéantar é sin; á mheas gur fadhb thromchúiseach é sin agus á iarraidh go mbeidh critéir aonfhoirmeacha ann maidir le conas a dhéantar aerthruailliú a thomhas agus maidir le cá háit a ndéantar stáisiúin samplála a shuiteáil; á chur in iúl gurb oth leis gurb amhlaidh, i roinnt cásanna, atá léamha aercháilíochta ina léamha neamhiontaofa nó nach féidir iad a fháil mar gheall ar easpa líonraí braiteora; á chur i bhfios go láidir gur cheart modhanna agus nósanna imeachta leormhaithe, comhchuibhithe agus caighdeánaithe tuairiscithe agus faireacháin aerthruaillithe a chur i bhfeidhm sna Ballstáit uile chun a ráthú go mbeidh na sonraí a bhaileofar cruinn, neamhshaothraithe agus inchomparáide; á iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit, ina leith sin, feabhas a chur ar fhaireachán agus cur chun feidhme na dTreoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh chun na lúba ar lár gaolmhara a dhúnadh; ag moladh go ndéanfar sonraí satailíte ó Sheirbhís Copernicus um Fhaireachán ar an Atmaisféar a úsáid agus a chomhtháthú tuilleadh, mar aon le faireachán nuálach agus inscálaithe ar an aercháilíocht trí bhraiteoirí aerthruaillithe ísealchostais agus trí mhodhanna intleachta saorga, agus trí bhonneagar 5G agus Gigighiotáin a chur in úsáid go córasach feadh conairí iompair uirbeacha agus tuaithe ar mhórscála agus gar do mhoil iompair chun feabhas a chur ar thuairisciú agus ar fhaireachán;

28. á chur i bhfios go láidir go bhfuil ról ríthábhachtach ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta, gníomhaithe comhshaoil agus iriseoirí iniúchacha, mar gheall ar a ngaireacht do shonraí nithiúla agus a rochtain dhíreach orthu, i ndáil le cur chun feidhme na reachtaíochta maidir le cáilíocht an aeir chomhthimpeallaigh a chur chun cinn agus a rialú, agus gur cheart go mbeidís, dá bhrí sin, rannpháirteach go hiomlán sna nósanna imeachta comhairliúcháin.

FAISNÉIS MAIDIR LE GLACADH SA CHOISTE AR IARRADH TUAIRIM AIR

Dáta an ghlactha	25.2.2021
Toradh na vótála críochnaithí	+: –: 0:	29 17 3
Feisirí a bhí i láthair ag an vótáil chríochnaitheach	Magdalena Adamowicz, Andris Ameriks, José Ramón Bauzá Díaz, Izaskun Bilbao Barandica, Marco Campomenosi, Massimo Casanova, Ciarán Cuffe, Jakop G. Dalunde, Andor Deli, Karima Delli, Anna Deparnay-Grunenberg, Ismail Ertug, Gheorghe Falcă, Giuseppe Ferrandino, João Ferreira, Mario Furore, Søren Gade, Isabel García Muñoz, Jens Gieseke, Elsi Katainen, Elena Kountoura, Julie Lechanteux, Bogusław Liberadzki, Peter Lundgren, Benoît Lutgen, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Marian-Jean Marinescu, Tilly Metz, Giuseppe Milazzo, Cláudia Monteiro de Aguiar, Caroline Nagtegaal, Jan-Christoph Oetjen, Philippe Olivier, Rovana Plumb, Dominique Riquet, Dorien Rookmaker, Massimiliano Salini, Sven Schulze, Vera Tax, Barbara Thaler, István Ujhelyi, Petar Vitanov, Elissavet Vozemberg-Vrionidi, Lucia Vuolo, Roberts Zīle, Kosma Złotowski
Comhaltaí ionaid a bhí i láthair ag an vótáil chríochnaitheach	Clare Daly, Carlo Fidanza, Marianne Vind

 

 

 

VÓTÁIL CRÍOCHNAITHEACH LE GLAO ROLLA SA CHOISTE AR IARRADH TUAIRIM AIR

29	+
ECR	Carlo Fidanza, Roberts Zīle, Kosma Złotowski
ID	Marco Campomenosi, Massimo Casanova, Lucia Vuolo
NI	Mario Furore, Dorien Rookmaker
PPE	Magdalena Adamowicz, Andor Deli, Gheorghe Falcă, Jens Gieseke, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Benoît Lutgen, Marian-Jean Marinescu, Giuseppe Milazzo, Cláudia Monteiro de Aguiar, Massimiliano Salini, Sven Schulze, Barbara Thaler, Elissavet Vozemberg-Vrionidi
Renew	José Ramón Bauzá Díaz, Izaskun Bilbao Barandica, Søren Gade, Elsi Katainen, Caroline Nagtegaal, Jan-Christoph Oetjen, Dominique Riquet
S&D	Giuseppe Ferrandino

 

17	-
S&D	Andris Ameriks, Ismail Ertug, Isabel García Muñoz, Bogusław Liberadzki, Rovana Plumb, Vera Tax, István Ujhelyi, Marianne Vind, Petar Vitanov
The Left	Clare Daly, João Ferreira, Elena Kountoura
Verts/ALE	Ciarán Cuffe, Jakop G. Dalunde, Karima Delli, Anna Deparnay-Grunenberg, Tilly Metz

 

3	0
ECR	Peter Lundgren
ID	Julie Lechanteux, Philippe Olivier

 

Eochair:

+ : i bhfabhar

- : i gcoinne

0 : staonadh

 

 

FAISNÉIS MAIDIR LE GLACADH SA CHOISTE FREAGRACH

Dáta an ghlactha	4.3.2021
Toradh na vótála críochnaithí	+: –: 0:	43 33 3
Feisirí a bhí i láthair ag an vótáil chríochnaitheach	Nikos Androulakis, Bartosz Arłukowicz, Margrete Auken, Simona Baldassarre, Marek Paweł Balt, Traian Băsescu, Aurélia Beigneux, Monika Beňová, Sergio Berlato, Alexander Bernhuber, Malin Björk, Simona Bonafè, Delara Burkhardt, Pascal Canfin, Sara Cerdas, Mohammed Chahim, Tudor Ciuhodaru, Nathalie Colin-Oesterlé, Esther de Lange, Christian Doleschal, Marco Dreosto, Bas Eickhout, Cyrus Engerer, Eleonora Evi, Agnès Evren, Pietro Fiocchi, Andreas Glück, Catherine Griset, Jytte Guteland, Teuvo Hakkarainen, Anja Hazekamp, Martin Hojsík, Pär Holmgren, Jan Huitema, Yannick Jadot, Adam Jarubas, Petros Kokkalis, Ewa Kopacz, Joanna Kopcińska, Ryszard Antoni Legutko, Sylvia Limmer, Javi López, César Luena, Fulvio Martusciello, Liudas Mažylis, Joëlle Mélin, Tilly Metz, Dolors Montserrat, Alessandra Moretti, Dan-Ştefan Motreanu, Ville Niinistö, Ljudmila Novak, Grace O’Sullivan, Stanislav Polčák, Jessica Polfjärd, Luisa Regimenti, Frédérique Ries, María Soraya Rodríguez Ramos, Sándor Rónai, Rob Rooken, Silvia Sardone, Christine Schneider, Günther Sidl, Ivan Vilibor Sinčić, Linea Søgaard-Lidell, Nicolae Ştefănuță, Nils Torvalds, Edina Tóth, Véronique Trillet-Lenoir, Petar Vitanov, Alexandr Vondra, Pernille Weiss, Emma Wiesner, Michal Wiezik, Tiemo Wölken, Anna Zalewska
Comhaltaí ionaid a bhí i láthair ag an vótáil chríochnaitheach	João Ferreira, Sven Giegold, Norbert Lins

 

VÓTÁIL CHRÍOCHNAITHEACH LE GLAO ROLLA SA CHOISTE FREAGRACH

43	+
NI	Ivan Vilibor Sinčić
PPE	Stanislav Polčák, Michal Wiezik
Renew	Pascal Canfin, Martin Hojsík, Jan Huitema, Frédérique Ries, María Soraya Rodríguez Ramos, Nicolae Ştefănuță, Linea Søgaard-Lidell, Nils Torvalds, Véronique Trillet-Lenoir, Emma Wiesner
S&D	Nikos Androulakis, Marek Paweł Balt, Monika Beňová, Simona Bonafè, Delara Burkhardt, Sara Cerdas, Mohammed Chahim, Tudor Ciuhodaru, Cyrus Engerer, Jytte Guteland, Javi López, César Luena, Alessandra Moretti, Sándor Rónai, Günther Sidl, Petar Vitanov, Tiemo Wölken
The Left	Malin Björk, João Ferreira, Anja Hazekamp, Petros Kokkalis
Verts/ALE	Margrete Auken, Bas Eickhout, Eleonora Evi, Sven Giegold, Pär Holmgren, Yannick Jadot, Tilly Metz, Ville Niinistö, Grace O'Sullivan

 

33	-
ECR	Pietro Fiocchi, Joanna Kopcińska, Ryszard Antoni Legutko, Rob Rooken, Alexandr Vondra, Anna Zalewska
ID	Simona Baldassarre, Aurélia Beigneux, Marco Dreosto, Catherine Griset, Teuvo Hakkarainen, Sylvia Limmer, Joëlle Mélin, Luisa Regimenti, Silvia Sardone
PPE	Bartosz Arłukowicz, Traian Băsescu, Alexander Bernhuber, Christian Doleschal, Adam Jarubas, Ewa Kopacz, Esther de Lange, Norbert Lins, Fulvio Martusciello, Liudas Mažylis, Dolors Montserrat, Dan-Ştefan Motreanu, Ljudmila Novak, Jessica Polfjärd, Christine Schneider, Edina Tóth, Pernille Weiss
Renew	Andreas Glück

 

3	0
ECR	Sergio Berlato
PPE	Nathalie Colin-Oesterlé, Agnès Evren

 

Eochair:

+ : i bhfabhar

- : i gcoinne

0 : staonadh

 

 

• [1] Ambient Air Pollution: A global assessment of exposure and burden of disease,[Truailliú an Aeir Chomhthimpeallaigh: Measúnú domhanda ar nochtadh agus ar ualach galair], an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte, 2016
• [2] Air quality in Europe - 2020 [Cáilíocht an Aeir san Eoraip - 2020], Tuarascáil 9/20, an Ghníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil, 2020 (EEA, 2020)
• [3] idem
• [4]  EU policy on air quality: implementation of selected legislation [Beartas AE maidir le cáilíocht an aeir: reachtaíocht roghnaithe AE a chur chun feidhme], Seirbhís Taighde Pharlaimint na hEorpa, 2021 (EPRS, 2021)
• [5] EEA, 2020
• [6] idem
• [7] idem
• [8] EPRS, 2021
• [9] idem
• [10] idem
• [11] EEA, 2020
• [12] EPRS, 2021
• [13] Treoir 2008/50/CE an 21 Bealtaine 2008 maidir le cáilíocht an aeir agus aer níos glaine don Eoraip agus Treoir 2004/107/CE an 15 Nollaig  2004, i ndáil le harsanaic, caidmiam, mearcair, nicil agus hidreacarbóin aramatacha iltimthriallacha san aer comhthimpeallach
• [14] EPRS, 2021
• [15] Treoir (AE) 2016/2284 an 14 Nollaig 2016 maidir le hastaíochtaí náisiúnta truailleán áirithe san aer a laghdú, lena leasaítear Treoir 2003/35/CE agus lena n-aisghairtear Treoir 2001/81/CE
• [16] Air pollution: Our health still insufficiently protected [Truailliú aeir: níl dóthain cosanta á tabhairt dár sláinte fós], Tuarascáil Speisialta 23/2018, Cúirt Iniúchóirí na hEorpa, 2018 (CIE, 2018)
• [17] Executive Summary of the Fitness Check [Achoimre Feidhmiúcháin ar an tSeiceáil Oiriúnachta], An Coimisiún Eorpach, 2019 (CE, 2019)
• [18] idem
• [19] EEA, 2020
• [20] CE, 2019
• [21] CIE, 2018
• [22] IO L 152, 11.6.2008, lch. 1.
• [23] IO L 23, 26.1.2005, lch. 3.
• [24] IO L 344, 17.12.2016, lch. 1.
• [25] IO L 335, 17.12.2011, lch. 86.
• [26] IO L 158, 30.4.2004, lch. 13.
• [27] IO L 334, 17.12.2010, lch. 17.
• [28] Téacsanna arna nglacadh, P9_TA(2020)0201.
• [29] Téacsanna arna nglacadh, P8_TA(2019)0186.
• [30] Téacsanna arna nglacadh, P9_TA(2019)0078.
• [31] IO C 324, 1.10.2020, lch. 35.
• [32] An Eagraíocht Dhomhanda Sláinte, ‘Ambient Air Pollution: A global assessment of exposure and burden of disease’, [Truailliú an Aeir Chomhthimpeallaigh: Measúnú domhanda ar nochtadh agus ar ualach galair], an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte, 2016.
• [33] Tuarascáil EEA 09/2020 an 23 Samhain 2020 dar teideal ‘Air Quality in Europe - 2020 report’ [Cáilíocht an Aeir san Eoraip - tuarascáil 2020],
• [34] Chen, H. et al., ‘Living near major roads and the incidence of dementia, Parkinson’s disease, and multiple sclerosis: a population based cohort study’ [Maireachtáil in aice le bóithre móra agus minicíocht néaltrú, galar Parkinson, agus scléaróis iolrach: staidéar cohórt bunaithe ar dhaonra], The Lancet, Vol. 389, Uimh 10070, Elsevier Ltd., 2017, lgh. 718-726.
• [35] Guxens, M. et al., ‘Air Pollution Exposure during Fetal Life, Brain Morphology, and Cognitive Function in School-Age Children’, [Nochtadh don truailliú aeir le linn saoil féatais, moirfeolaíocht inchinne agus feidhmiú cognaíoch i bpáistí in aois na scoile] Biological Psychiatry, Iml. 84, Uimh. 4, Elsevier Inc., 2018, lgh. 295-303.
• [36] Lim, C. C. et al., ‘Association between long-term exposure to ambient air pollution and diabetes mortality’ [Comhlachas idir nochtadh fadtéarmach ar thruailliú aeir comhthimpeallaigh agus básmhaireacht diaibéiteas], US Environmental Research, Iml. 165, Elsevier Inc., 2018, lgh. 330-336.
• [37] LEE, Air pollution: how it affects our health, [Truailliú aeir; mar a théann sé i bhfeidhm ar ár sláinte] EEA, Copenhagen, 2020, https://www.eea.europa.eu/themes/air/health-impacts-of-air-pollution
• [38] Staidéar Eanáir 2021 ó Roinn Beartais Pharlaimint na hEorpa um na Beartais Eacnamaíochta, Eolaíochta agus Cháilíochta Saoil dar teideal ‘Air pollution and COVID-19. Including elements of air pollution in rural areas, indoor air pollution, vulnerability and resilience aspects of our society against respiratory disease, social inequality stemming from air pollution’ [Truailliú aeir agus COVID-19: ag cur san áireamh gnéithe den truailliú aeir i gceantair thuaithe, truailliú aeir laistigh, gnéithe leochaileachta agus athléimneachta dár sochaí in aghaidh galar riospráide, éagothroime shóisialta a eascraíonn as truailliú aeir].
• [39] An Eagraíocht Dhomhanda Sláinte, ‘Ambient Air Pollution: A global assessment of exposure and burden of disease’, [Truailliú an Aeir Chomhthimpeallaigh: Measúnú domhanda ar nochtadh agus ar ualach galair], an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte, 2016.
• [40] Leabhar staidrimh Eurostat an 7 Meán Fómhair 2016 dar teideal ‘Urban Europe – Statistics on cities, towns and suburbs’, [An Eoraip Uirbeach – Staidreamh faoi chathracha, faoi bhailte agus faoi bhruachbhailte].
• [41] Tuarascáil 09/2020 ón nGníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil dar teideal ‘Air Quality in Europe - 2020 report’ [Cáilíocht an Aeir san Eoraip - tuarascáil 2020].
• [42] Khomenko, S. et al., ‘Premature mortality due to air pollution in European cities: a health impact assessment’ [An mhortlaíocht anabaí mar gheall ar thruailliú aeir i gcathracha na hEorpa: measúnacht tionchair sláinte], The Lancet Planetary Health, Elsevier Inc., 2021.
   
• [43] Measúnú ar Chur Chun Feidhme Eorpach Sheirbhís Taighde Pharlaimint na hEorpa an 18 Eanáir 2021 dar teideal ‘EU policy on air quality: implementation of selected EU legislation’ [Beartas AE maidir le cáilíocht an aeir: reachtaíocht AE roghnaithe a chur chun feidhme], lth. 26.
• [44] Amann, M. et al., Support to the development of the Second Clean Air Outlook – Specific Contract 6 under Framework Contract ENV.C.3/FRA/2017/0012 (Final Report), [Tacaíocht d’fhorbairt an Dara Ionchais maidir le hAer Glan – Conradh Sonrach 6 faoi Chreatchonradh ENV.C.3/FRA/2017/0012 (Tuarascáil Deiridh)], an Coimisiún Eorpach, an Bhruiséil, 2020.
• [45] Eurostat, Air pollution statistics – emission inventories [Staidreamh truailliú aeir - fardail astaíochtaí], Eurostat, Lucsamburg, 2020, www.ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Air_pollution_statistics_-_emission_inventories&oldid=403107
• [46] Tuarascáil ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún an 8 Eanáir 2021, an Dara Ionchas maidir le hAer Glan (COM(2021)0003).
• [47] Oifig Réigiúnach EDS don Eoraip i gCóbanhávan, ‘Air Quality Guidelines for Europe’ [Treoirlínte maidir le Cáilíocht an Aeir don Eoraip], European Series, Iml. 2, an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte, an Ghinéiv, 2000.
• [48] Tuarascáil 09/2020 ón nGníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil an 23 Samhain 2020 dar teideal ‘Air Quality in Europe - 2020 report’ [Cáilíocht an Aeir san Eoraip - tuarascáil 2020],
• [49] Measúnú táscaire LEE an 23 Feabhra 2018 dar teideal ‘Emissions of primary PM2.5 and PM10 particulate matter’ [Astaíochtaí príomhúla d’abhar cáithníneach PM2.5 agus PM10].
• [50] Léirshamhlú sonraí LEE an 18 Meitheamh 2015 dar teideal ‘Sector share of sulphur oxides emissions’ [An sciar earnála d’astaíochtaí ocsaídí sulfair]: https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/daviz/sector-share-of-sulphur-oxides-emissions#tab-chart_1
• [51] Léirshamhlú sonraí LEE an 18 Meitheamh 2015 dar teideal ‘Sector share of sulphur oxides emissions’ [An sciar earnála d’astaíochtaí ocsaídí sulfair]: https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/daviz/sector-share-of-nitrogen-oxides-emissions#tab-chart_1
• [52] Tuarascáil LEE an 19 Meán Fómhair 2018 dar teideal ‘Mercury in Europe’s environment. A priority for European and global action’ [An mearcair i gcomhshaol na hEorpa. Tosaíocht do ghníomhaíocht Eorpach agus dhomhanda].
• [53] Campling, P. et al., Specific evaluation of emissions from shipping including assessment for the establishment of possible new emission control areas in European Seas [Meastóireacht shonrach ar astaíochtaí ó loingseoireacht lena n-áirítear measúnú chun limistéir rialaithe astaíochtaí nua a bhunú i bhfarraigí na hEorpa], an Institiúid Pléimeannach um Thaighde Teicneolaíochta NV, Mol, 2013.
• [54] Cofala, J. et al., The potential for cost-effective air emission reductions from international shipping through designation of further Emission Control Areas in EU waters with focus on the Mediterranean Sea [An fhéidearthacht maidir le laghduithe costéifeachtacha astaíochtaí aeir ón loingseoireacht idirnáisiúnta trí tuilleadh Limistéir Rialaithe Astaíochtaí a ainmniú in uiscí an Aontais le béim ar an Meánmhuir], an Institiúid Idirnáisiúnta um Anailís ar Chórais Fheidhmeacha, Laxenburg, 2018.
• [55] Seiceáil Oiriúnachta an Choimisiúin Eorpaigh ar Threoracha maidir le Cáilíocht an Aeir Chomhthimpeallaigh (2008/50/CE, 2004/107/CE) an 28 Samhain 2019 (SWD(2019)0427).
• [56] Brandt, J., Silver, J. D., agus Frohn, L. M., Assessment of Health-Cost Externalities of Air Pollution at the National Level using the EVA Model System [Measúnú ar Sheachtrachtaí Costais-Sláinte ar an Leibhéal Náisiúnta trí úsáid a bhaint as Córas Múnla EVA], Tuarascáil Eolaíochta CEEH Uimh. 3, 2011.