SPRAWOZDANIE w sprawie wpływu przepisów unijnych na swobodny przepływ pracowników i usług: wewnątrzunijna mobilność zawodowa jako narzędzie dopasowania umiejętności do potrzeb rynku
29.3.2021 - (2020/2007(INI))
Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych
Sprawozdawca: Radan Kanev
Sprawozdawcy komisji opiniodawczej (*):
Morten Løkkegaard, Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów
(*) Zaangażowane komisje – art. 57 Regulaminu
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie wpływu przepisów unijnych na swobodny przepływ pracowników i usług: wewnątrzunijna mobilność zawodowa jako narzędzie dopasowania umiejętności do potrzeb rynku
Parlament Europejski,
– uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
– uwzględniając art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej,
– uwzględniając art. 45, 56, 153, 154 i 174 TFUE,
– uwzględniając Europejski filar praw socjalnych proklamowany przez Radę Europejską, Parlament Europejski i Komisję Europejską w listopadzie 2017 r.,
– uwzględniając Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych,
– uwzględniając podstawowe normy w dziedzinie pracy ustanowione przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP) oraz konwencje i zalecenia MOP dotyczące administracji pracy i inspekcji pracy,
– uwzględniając obszerny dorobek prawny Unii w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności dyrektywę Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy[1] oraz jej dyrektywy szczegółowe i powiązane,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 czerwca 2020 r. w sprawie zmiany i podnoszenia kwalifikacji jako podstawy zrównoważoności i zatrudnialności w kontekście wspierania odbudowy gospodarczej i spójności społecznej,
– uwzględniając wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej (2019–2024) pt. „Unia, która mierzy wyżej. Mój program dla Europy”, przedstawione przez kandydatkę na przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1149 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiające Europejski Urząd ds. Pracy, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 883/2004, (UE) nr 492/2011 i (UE) 2016/589 oraz uchylające decyzję (UE) 2016/344[2],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii[3],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/589 z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie europejskiej sieci służb zatrudnienia (EURES), dostępu pracowników do usług w zakresie mobilności i dalszej integracji rynków pracy oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 492/2011 i (UE) nr 1296/2013[4],
– uwzględniając decyzję wykonawczą Komisji (WE) 2018/170 z dnia 2 lutego 2018 r. w sprawie jednolitych szczegółowych specyfikacji dotyczących gromadzenia i analizy danych w celu monitorowania i oceny funkcjonowania sieci EURES,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 2 kwietnia 2019 r. z działalności EURES w okresie od stycznia 2016 r. do czerwca 2018 r.,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego[5],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego[6],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE[7],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych[8],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty[9],
– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85[10],
– uwzględniając rozporządzenie Rady (EWG) nr 3577/92 z dnia 7 grudnia 1992 r. dotyczące stosowania zasady swobody świadczenia usług w transporcie morskim w obrębie państw członkowskich (kabotaż morski)[11],
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników[12],
– uwzględniając dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych[13],
– uwzględniając dyrektywę 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego[14],
– uwzględniając dyrektywę Rady 1999/63/WE z dnia 21 czerwca 1999 r. dotyczącą Umowy w sprawie organizacji czasu pracy marynarzy przyjętej przez Stowarzyszenie Armatorów Wspólnoty Europejskiej (ECSA) i Federację Związków Zawodowych Pracowników Transportu w Unii Europejskiej (FST)[15], zmienioną dyrektywą Rady 2009/13/WE z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie wdrożenia Umowy zawartej między Stowarzyszeniem Armatorów Wspólnoty Europejskiej (ECSA) a Europejską Federacją Pracowników Transportu (ETF) w sprawie Konwencji o pracy na morzu z 2006 r.[16],
– uwzględniając dyrektywę 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług[17],
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z dnia 28 czerwca 2018 r. zmieniającą dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług[18],
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, zmieniającą rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym („rozporządzenie w sprawie IMI”)[19],
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipca 2020 r. ustanawiającą przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniającą dyrektywę 2006/22/WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2012[20],
– uwzględniając decyzję Rady (UE) 2019/1181 z dnia 8 lipca 2019 r. w sprawie wytycznych dotyczących polityk zatrudnienia państw członkowskich[21],
– uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/344 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie utworzenia europejskiej platformy na rzecz usprawnienia współpracy w zakresie przeciwdziałania pracy nierejestrowanej[22],
– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 22 maja 2017 r. w sprawie europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie i uchylające zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie[23],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w Unii w kontekście kryzysu wywołanego COVID-19[24],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2017 r. w sprawie nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności[25],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 stycznia 2014 r. w sprawie skutecznych inspekcji pracy jako strategii poprawy warunków pracy w Europie[26],
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 15 lipca 2020 r. w sprawie planu odbudowy dla Europy i wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027,
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z 5 maja 2020 r. pt. „Trwałe finansowanie uczenia się przez całe życie i rozwoju umiejętności w kontekście niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej” (opinia rozpoznawcza na wniosek prezydencji chorwackiej),
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów pt „Drenaż mózgów w UE: sprostanie wyzwaniu na wszystkich szczeblach” (C 141/34)
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 lipca 2020 r. pt. „Europejski program na rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności” (COM(2020)0274) oraz towarzyszące mu dokumenty robocze służb Komisji (SWD(2020)0121) i (SWD(2020)0122),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 stycznia 2020 r. pt. „Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji” (COM(2020)0014),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 grudnia 2019 r. pt. „Roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2020 r.” (COM(2019)0650),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 czerwca 2016 r. pt „Nowy europejski program na rzecz umiejętności” (COM(2016)0381),
– uwzględniając wniosek Komisji i Rady z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu towarzyszący komunikatowi Komisji w sprawie rocznej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2020 r.,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. pt. „Europejski Zielony Ład” (COM(2019)0640),
– uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 25 września 2019 r. na temat stosowania i wdrażania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, zmieniającej rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym („rozporządzenie w sprawie IMI”) (COM(2019)0426),
– uwzględniając sprawozdanie roczne Komisji za rok 2019 w sprawie mobilności pracowników wewnątrz UE,
– uwzględniając sprawozdanie Cedefop pt. „Skills forecast: trends and challenges to 2030” [Prognozowanie zapotrzebowania na umiejętności: tendencje i wyzwania do 2030 r.],
– uwzględniając sprawozdanie Eurofound pt. „Posted workers in the European Union (2010)”[27] [Pracownicy delegowani w Unii Europejskiej (2010)] oraz sprawozdania krajowe,
– uwzględniając europejską prognozę gospodarczą Komisji z wiosny 2020 r., opublikowaną 6 maja 2020 r.,
– uwzględniając poradnik Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) z 24 kwietnia 2020 r. pt. „COVID-19: powrót do miejsca zatrudnienia – dostosowywanie środowiska pracy i ochrona pracowników”,
– uwzględniając badanie Parlamentu z 2015 r. pt. „EU Social and Labour Rights and EU Internal Market Law” [Unijne prawa socjalne i pracownicze a prawo rynku wewnętrznego UE],
– uwzględniając wytyczne Komisji z 17 lipca 2020 r. dotyczące pracowników sezonowych w UE w kontekście pandemii COVID-19,
– uwzględniając konkluzje Rady z 9 października 2020 r. w sprawie poprawy warunków pracy i życia pracowników sezonowych i innych pracowników mobilnych,
– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 13 października 2020 r. w sprawie skoordynowanego podejścia do ograniczania swobodnego przepływu w odpowiedzi na pandemię COVID-19,
– uwzględniając badanie Komisji z 2015 r. pt. „Study on wage setting systems and minimum rates of pay applicable to posted workers in accordance with Directive 96/71/EC in a selected number of Member States and sectors” [Systemy ustalania wynagrodzeń i minimalne stawki wynagrodzeń stosowane wobec pracowników delegowanych zgodnie z dyrektywą 96/71/WE w wybranych państwach członkowskich i sektorach],
– uwzględniając wytyczne Komisji z 30 marca 2020 r. dotyczące korzystania ze swobodnego przepływu pracowników podczas epidemii COVID-19,
– uwzględniając komunikat Komisji z 15 maja 2020 r. pt. „Skoordynowane podejście etapowe zmierzające do przywrócenia swobody przemieszczania się i zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych – COVID-19” (2020/C 169/03),
– uwzględniając badanie Eurofound z 2015 r. pt. „Social dimension of intra-EU mobility: Impact on public services” [Społeczny wymiar mobilności wewnątrzunijnej – jej wpływ na usługi publiczne],
– uwzględniając art. 54 Regulaminu,
– uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów oraz Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (A9-0066/2021),
A. mając na uwadze, że niedyskryminacja jest podstawową zasadą zapisaną w traktatach; mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników jest jedną z podstawowych zasad Unii; mając na uwadze, że zasada równego traktowania, zapisana w art. 45 ust. 2 TFUE, stanowi, że swoboda przepływu pracowników musi obejmować zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy;
B. mając na uwadze, że art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) stanowi, że Unia „wspiera sprawiedliwość społeczną i ochronę socjalną”; mając na uwadze, że art. 9 TFUE stanowi, że „przy określaniu i realizacji swoich polityk i działań Unia bierze pod uwagę wymogi związane ze wspieraniem wysokiego poziomu zatrudnienia, zapewnianiem odpowiedniej ochrony socjalnej, zwalczaniem wykluczenia społecznego, a także z wysokim poziomem kształcenia, szkolenia oraz ochrony zdrowia ludzkiego”;
C. mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników, swoboda przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług są podstawowymi zasadami rynku wewnętrznego;
D. mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników i usług powinien być zgodny z zasadami zapisanymi w Europejskim filarze praw socjalnych; mając na uwadze, że zobowiązanie Unii do realizacji Agendy 2030 i celów zrównoważonego rozwoju ONZ, Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategii na rzecz równouprawnienia płci, w tym ochrony i promowania sprawiedliwych wynagrodzeń, równouprawnienia płci oraz godnych warunków pracy i zatrudnienia, musi być wpisane w główny nurt wszystkich strategii politycznych dotyczących rynku wewnętrznego, zapewniając tym samym należyte uwzględnienie kwestii społecznych i środowiskowych;
E. mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników, w tym pracowników sezonowych, ma zasadnicze znaczenie dla integracji europejskiej; mając na uwadze, że może on przynosić obopólne korzyści zarówno wysyłającym, jak i przyjmującym państwom członkowskim, a także wspierać osiąganie celów spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej; mając na uwadze, że Unia i państwa członkowskie muszą w pełni wykorzystać potencjał mobilności wewnątrz UE, a jednocześnie skutecznie egzekwować przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących mobilności pracowników;
F. mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników i usług przyczynia się do wzrostu gospodarczego i spójności w UE i stwarza możliwości zatrudnienia; mając na uwadze, że jednolity rynek może być zrównoważony i zwiększać dobrobyt tylko wtedy, gdy opiera się na sprawiedliwych i wspólnych regułach oraz na zasadzie równego traktowania, zwłaszcza jeśli chodzi o swobodny przepływ pracowników i usług;
G. mając na uwadze, że Unia powinna nadal odgrywać kluczową rolę we wspieraniu wymiany dobrych praktyk na wszystkich szczeblach sprawowania rządów oraz w opracowywaniu wytycznych i zaleceń we współpracy z partnerami społecznymi dotyczących zapewniania wszystkim, w tym szczególnie wrażliwym grupom pracowników, godnych warunków pracy i zatrudnienia;
H. mając na uwadze, że społeczne skutki swobodnego przepływu usług mogą mieć pozytywny i negatywny wpływ zarówno na regiony pochodzenia, jak i na regiony przyjmujące pracowników mobilnych; mając na uwadze, że niedobory pracowników i wskaźnik drenażu mózgów, wywołane obecnymi nierównościami gospodarczymi i społecznymi między regionami Unii, zwłaszcza po kryzysie finansowym, osiągnęły w niektórych państwach członkowskich poziom krytyczny, prowadząc do dodatkowych problemów, takich jak luka demograficzna, braki w zakresie usług opiekuńczych, niedobory personelu medycznego oraz ogólny wzrost nierówności między regionami; mając na uwadze, że zjawiska te dotyczą zwłaszcza obszarów wiejskich i oddalonych; mając na uwadze, że istnieje konieczność prowadzenia zrównoważonej polityki przemysłowej i solidnej polityki spójności, co umożliwi utrzymywanie i tworzenie miejsc pracy wysokiej jakości w sektorach i regionach poddanych transformacji, aby zapobiec drenażowi mózgów i przymusowej mobilności;
I. mając na uwadze, że konkurencja w zakresie kosztów pracy szkodzi spójności między państwami członkowskimi; mając na uwadze, że konieczne jest skoordynowane podejście na szczeblu Unii, aby uniknąć nieuczciwej konkurencji w zakresie kosztów pracy i zwiększyć pozytywną konwergencję społeczną dla wszystkich; mając na uwadze, że skuteczne regulacje i układy zbiorowe mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia godnych warunków pracy i zatrudnienia, wysokiej jakości usług i uczciwej konkurencji;
J. mając na uwadze, że pracownicy transgraniczni przynoszą niektórym regionom korzyści społeczne i ekonomiczne;
K. mając na uwadze, że usprawnienie, dostosowanie i koordynowanie transgranicznego egzekwowania przepisów Unii w dziedzinie mobilności pracowników, a także zwalczanie nadużyć, w tym pracy nierejestrowanej, ma kluczowe znaczenie dla ochrony praw pracowników mobilnych, wzmacniania zgodności z obowiązującymi przepisami oraz wspierania równych warunków działania i uczciwej konkurencji między wszystkimi przedsiębiorstwami;
L. mając na uwadze, że większość pracowników w Unii to osoby zatrudnione przez mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MMŚP); mając na uwadze, że MMŚP i osoby samozatrudnione są najbardziej narażone na naruszenia prawodawstwa Unii; mając na uwadze, że sprzeczne przepisy krajowe, zbędne obciążenia administracyjne i nieuczciwa konkurencja stanowią poważne źródło trudności dla MMŚP, osób samozatrudnionych i przedsiębiorstw działających w dobrej wierze na rynku wewnętrznym; mając na uwadze, że inicjatywy ukierunkowane na MMŚP i przedsiębiorstwa typu start-up powinny pomagać przedsiębiorstwom w przestrzeganiu obowiązujących przepisów i nie powinny skutkować zbędnymi obciążeniami administracyjnymi, podwójnymi standardami ani obniżeniem standardów ochrony pracowników;
M. mając na uwadze, że cyfryzacja stanowi bezprecedensową szansę ułatwienia mobilności, a jednocześnie pomaga w weryfikacji ścisłego przestrzegania unijnych przepisów dotyczących mobilności pracowników;
N. mając na uwadze, że Europejski Urząd ds. Pracy ustanowiono, aby umożliwić zwiększenie sprawiedliwości i zaufania na rynku wewnętrznym oraz swobody przepływu pracowników, delegowania pracowników i wysoce mobilnych usług, kontroli przestrzegania unijnych przepisów dotyczących mobilności pracowników i koordynacji ustaleń dotyczących systemów zabezpieczenia społecznego, a także wspierać wymianę najlepszych praktyk oraz współpracę państw członkowskich i partnerów społecznych na rzecz gwarantowania sprawiedliwej mobilności pracowników i przeciwdziałania pracy nierejestrowanej; mając na uwadze, że promowanie sprawiedliwego wynagrodzenia, równouprawnienia płci oraz godnych warunków pracy i zatrudnienia odgrywa zasadniczą rolę w tworzeniu dobrze funkcjonującego, sprawiedliwego i zrównoważonego jednolitego rynku;
O. mając na uwadze, że Europejski Urząd ds. Pracy jest nowo utworzonym organem, który ma osiągnąć pełną zdolność operacyjną do 2024 r.;
P. mając na uwadze, że delegowanie pracowników, praca tymczasowa i praca sezonowa mają charakter tymczasowy ze swej natury i z definicji prawnej;
Q. mając na uwadze, że brak odpowiedniej ochrony prawnej i dostępu pracowników do systemów zabezpieczenia społecznego często wynika z nadużywania niestandardowych form zatrudnienia, sztucznych struktur, takich jak fikcyjne samozatrudnienie, nieodpłatnej lub słabo wynagradzanej pracy na wezwanie, tzw. umów zerogodzinowych, nadużywania umów o pracę na czas określony i staży zamiast standardowych umów o pracę, w tym w sektorze publicznym, oraz korzystania z firm przykrywek; mając na uwadze, że w związku z tym kwestie te należy rozwiązać; mając na uwadze, że coraz częstsze korzystanie z różnych umów podwykonawstwa również może prowadzić do nadużyć, co wymaga środków zaradczych; mając na uwadze, że mobilność pracowników wewnątrz UE wynikająca bezpośrednio z art. 45 TFUE może w naturalny sposób przyczynić się do zaspokojenia długoterminowych potrzeb w zakresie pracy przez standardowe formy zatrudnienia dostępne obywatelom Unii, bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową;
R. mając na uwadze, że spójność społeczna jest jedną z głównych zasad Unii; mając jednak na uwadze, że w Unii utrzymują się znaczne różnice pod względem warunków życia i pracy; mając na uwadze, że wyższe płace i PKB, solidny system zabezpieczenia społecznego, łatwiejszy dostęp do rynku pracy i wyższe wskaźniki zatrudnienia należą do najważniejszych czynników zachęcających do mobilności wewnątrz UE[28]; mając na uwadze, że dodatkowo ubóstwo, wykluczenie społeczne, złe warunki życia i pracy oraz brak pomocy społecznej sprzyjają mobilności wewnątrz UE; mając na uwadze, że utrzymujące się niedobory siły roboczej w niektórych kluczowych sektorach w pewnych państwach członkowskich można również w dużej mierze wytłumaczyć złymi warunkami pracy i niskim poziomem płac; mając na uwadze, że takim niedoborom należy zaradzić przez poprawę warunków pracy w tych sektorach, zwłaszcza przez dialog społeczny i rokowania zbiorowe, a nie pozostawianie pracy niskiej jakości pracownikom migrującym i mobilnym, w tym pracownikom transgranicznych i przygranicznym lub pracownikom nierejestrowanym;
S. mając na uwadze, że decyzja o skorzystaniu z prawa do swobody przepływu powinna być zawsze dobrowolna, a nie wymuszona brakiem możliwości w państwie członkowskim zamieszkania; mając na uwadze, że sprawiedliwa mobilność realizowana w oparciu o solidne prawa socjalne i pracownicze jest koniecznym wymogiem zrównoważonej integracji europejskiej, spójności społecznej i sprawiedliwej transformacji;
T. mając na uwadze, że nadużycia takie jak dumping socjalny i ekologiczny osłabiają poparcie społeczne dla Unii i dalszej integracji europejskiej, szkodzą funkcjonowaniu rynku wewnętrznego i konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MMŚP i osób samozatrudnionych, oraz podważają prawa pracowników; mając na uwadze, że należy zatem wzmocnić kontrolę zgodności z obowiązującym prawodawstwem; mając na uwadze, że przy opracowywaniu wniosków ustawodawczych należy odpowiednio uwzględniać na szczeblu unijnym zasadę „najpierw myśl na małą skalę”; mając na uwadze, że sprzeczności w przepisach poszczególnych państw tworzą przeszkody w działalności MMŚP i należy ich unikać;
U. mając na uwadze, że zasada równego traktowania stanowi konieczny warunek społecznej gospodarki rynkowej i pozytywnej konwergencji społecznej, wymagający przestrzegania obowiązujących przepisów i układów zbiorowych kraju docelowego, zapewniając tym samym równe szanse pracownikom lokalnym i mobilnym oraz równe warunki działania usługodawcom lokalnym i zagranicznym;
V. mając na uwadze, że ponad 8 % pracowników mobilnych jest zatrudnionych w sektorze opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, ponad 7 % – w sektorze usług transportowych, a ponad 10 % – w branży zakwaterowania i gastronomii; mając na uwadze, że pracownicy mobilni i sezonowi są często niezbędni państwom członkowskim, np. w sektorach opieki zdrowotnej, opieki nad osobami starszymi lub osobami z niepełnosprawnościami bądź w sektorze budownictwa;
W. mając na uwadze, że co najmniej 80 mln pracowników w Europie jest niedopasowanych pod względem kwalifikacji, a więcej niż pięć na dziesięć trudnych do obsadzenia miejsc pracy dotyczy zawodów wymagających wysokich kwalifikacji[29];
X. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ponownie pokazała, jak ważni są wysoce mobilni pracownicy, którzy często przemieszczają się w obrębie Unii; mając na uwadze, że pandemia pokazała również, iż pracownicy sezonowi, delegowani, migrujący i mobilni, w tym pracownicy transgraniczni i przygraniczni, w ogromnym stopniu przyczynili się do przetrwania gospodarki Unii oraz międzynarodowego handlu Unii w czasie pandemii; mając na uwadze, że jako pracownicy pierwszego kontaktu zrobili to, bardzo narażając zdrowie własne i swoich rodzin; mając na uwadze, że pracownicy sezonowi okazali się kluczowi dla przetrwania wielu europejskich gospodarstw rolnych; mając na uwadze, że jednocześnie wysoce mobilni pracownicy pozostają najsłabszą i najmniej chronioną grupą; mając na uwadze, że w pierwszej fazie pandemii COVID-19 pracownicy ci byli wśród osób, na które nieskoordynowane środki zarządzania granicami wpłynęły najbardziej;
Y. mając na uwadze, że w czasie pandemii COVID-19 pracownicy sezonowi i delegowani często nie mieli dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej, godnych warunków mieszkaniowych, środków ochrony indywidualnej ani odpowiednich informacji; mając na uwadze, że często mieli oni niewystarczający dostęp do systemów ochrony socjalnej w przyjmujących państwach członkowskich, lub nie mieli go wcale, w tym do świadczeń chorobowych i systemów bezrobocia krótkotrwałego; mając na uwadze, że niektórzy z nich zostali nawet deportowani; mając na uwadze, że mobilność pracowników w dużym stopniu zależy od dostępnych środków transportu, a pracownicy z wysp i regionów najbardziej oddalonych Unii są w najtrudniejszej sytuacji; mając na uwadze, że zamykanie granic również wpłynęło na pracowników transgranicznych i przygranicznych, gdyż utrudniło im udanie się do miejsca pracy i powrót do rodzin, a także ograniczyło dostęp do usług socjalnych i opieki zdrowotnej; mając na uwadze, że w niektórych przypadkach pracownicy doświadczali dyskryminacji oraz niepewnych warunków pracy i życia, które prowadziły do powstawania ognisk COVID-19;
Z. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ujawniła trudne i często godne ubolewania warunki pracy i życia setek tysięcy pracowników sezonowych, z których ogromna większość to pracownicy mobilni, a także ponad miliona pracowników delegowanych w UE, oraz spowodowała pogorszenie tych warunków; mając na uwadze, że te już niepewne warunki dodatkowo pogarsza dyskryminacja strukturalna na rynku pracy oraz brak należytego egzekwowania obowiązujących przepisów i regulacji;
AA. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ujawniła liczne niedociągnięcia strukturalne w europejskich i krajowych ramach regulacyjnych; mając na uwadze, że wiele z tych niedociągnięć nie wiązało się tylko z pandemią; mając na uwadze, że te niedociągnięcia powinny zostać wyeliminowane w trybie pilnym na szczeblu Unii i państw członkowskich, aby zapewnić uczciwą konkurencję i równe traktowanie na rynku wewnętrznym; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 wywiera fundamentalny i długotrwały wpływ na europejskie rynki pracy;
AB. mając na uwadze, że mobilność pracowników, a zwłaszcza ich delegowanie, nie może prowadzić do konkurencji opartej na niepewnych warunkach pracy i uchylaniu się pracodawców od obowiązków ani do obchodzenia krajowych przepisów i postanowień układów zbiorowych obowiązujących w przyjmujących państwach członkowskich, ponieważ takie nadużycia pociągają za sobą jedynie napięcia między państwami członkowskimi, nieuczciwą konkurencję między przedsiębiorstwami i brak zaufania wśród pracowników; mając na uwadze, że te negatywne skutki, w tym drenaż mózgów i nieuczciwa konkurencja, mogą również wynikać z braku pozytywnej konwergencji społecznej; mając na uwadze, że mobilność pracowników powinna być uważana za szansę, ułatwiać wymianę umiejętności i doświadczeń zawodowych oraz promować pozytywną konwergencję społeczną; mając na uwadze, że przepisy dotyczące mobilności i delegowania pracowników nie powinny powodować nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych; mając na uwadze, że przepisy dotyczące delegowania mają również zastosowanie do obywateli delegowanych z jednego państwa członkowskiego do drugiego, którzy są szczególnie narażeni na wyzysk, w związku z czym wymagają wyjątkowej uwagi ze strony krajowych inspektoratów pracy i Europejskiego Urzędu ds. Pracy;
AC. mając na uwadze, że niedopasowanie umiejętności i niedobór kwalifikacji stanowią istotne wyzwanie dla rynku pracy oraz systemów kształcenia i szkolenia w Unii; mając na uwadze, że ujawnia to znaczną potrzebę udoskonalenia systemów kształcenia i szkolenia zawodowego, tak by były lepiej dostosowane do przyszłych wyzwań i zdolne do sprostania przyszłym wymaganiom, oraz potrzebę udoskonalenia systemów zmiany i podnoszenia kwalifikacji pracowników; mając jednak na uwadze, że wciąż nie istnieją oficjalne statystyki bądź wskaźniki pozwalające zmierzyć niedopasowanie kwalifikacji na europejskich rynkach pracy;
AD. mając na uwadze, że spodziewany jest dalszy wzrost polaryzacji pracy i że będzie więcej miejsc pracy wymagających najwyższych i najniższych kwalifikacji;
AE. mając na uwadze, że przepaść cyfrowa między obszarami miejskimi a wiejskimi oraz wpływ czynników społeczno-gospodarczych na przepaść cyfrową pozostają istotnymi wyzwaniami wymagającymi bezzwłocznych rozwiązań; mając na uwadze ogromny brak umiejętności cyfrowych i ekologicznych wśród pracowników, któremu należy zaradzić m.in. przez uczenie się przez całe życie;
AF. mając na uwadze, że inwestycje przedsiębiorstw w szkolenie i kształcenie oraz w warunki pracy i zatrudnienia stanowią ważny instrument przyciągający wykwalifikowanych pracowników; mając na uwadze, że wzajemne uznawanie i przejrzystość kwalifikacji mają do odegrania kluczową rolę w osiąganiu konwergencji zawodów, swobody świadczenia usług i sprawiedliwej mobilności pracowników;
AG. mając na uwadze, że w związku z tym należy uwzględnić rozwój systemu uznawania nieformalnie zdobytych umiejętności i wiedzy, np. w przypadku nieformalnych opiekunów; mając na uwadze, że taki rozwój jest niezmiernie ważny w świetle aktualnych wyzwań i trendów demograficznych związanych ze starzeniem się społeczeństw państw członkowskich;
AH. mając na uwadze, że skuteczny dialog trójstronny i dialog społeczny mogą z powodzeniem uzupełniać wysiłki rządowe i instytucjonalne na rzecz przezwyciężenia istniejących napięć i podziałów w UE; mając na uwadze, że zaangażowanie partnerów społecznych ma potencjał w zakresie doskonalenia procesów kształtowania polityki, wdrażania i egzekwowania, a także wymaga dalszego wzmacniania na wszystkich szczeblach politycznych;
AI. mając na uwadze, że nie istnieje ogólnounijny system systematycznego gromadzenia danych, który dostarczałby odpowiednie dane na temat pracowników mobilnych i umożliwiałby im ustalenie ich statusu zabezpieczenia społecznego oraz ubieganie się o różne nabyte świadczenia; mając na uwadze, że dostęp do informacji o stosownych przepisach, a także skuteczne przestrzeganie, monitorowanie i egzekwowanie są koniecznymi warunkami sprawiedliwej mobilności i walki z nadużyciami systemu; mając na uwadze, że należy zatem promować i zgodnie z przepisami o ochronie danych wykorzystywać technologie cyfrowe, które mogą ułatwić monitorowanie i egzekwowanie przepisów chroniących prawa pracowników mobilnych;
1. zauważa, że zasadą przyświecającą dyrektywie usługowej jest zasada kraju docelowego, i uważa, że przepisu tego nie należy zmieniać; podkreśla, że swobodny przepływ usług powinien odbywać się w poszanowaniu praw pracowniczych i socjalnych; przypomina, że zasady równego traktowania i swobodnego przepływu nie dotyczą jedynie usługodawców, lecz w takim samym stopniu pracowników; uważa, że swobodny przepływ usług idzie w parze ze swobodną i sprawiedliwą mobilnością pracowników świadczących te usługi oraz że rynek wewnętrzny przynosi korzyści, gdy przestrzega się przepisów dotyczących warunków pracy oraz zapewnia ochronę zdrowia i bezpieczeństwa pracowników mobilnych; podkreśla, że wdrażanie – jako minimalnej normy – zasad zapisanych w Europejskim filarze praw socjalnych może przyczyniać się do zwiększania praw i ochrony pracowników europejskich;
2. podkreśla, że unijne prawodawstwo związane ze swobodnym przepływem usług nie może w żaden sposób wpływać na korzystanie z praw podstawowych uznanych w państwach członkowskich i na szczeblu unijnym – w tym z prawa podejmowania strajku bądź innych działań objętych szczególnymi systemami stosunków pracy w państwach członkowskich, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową – ani wpływać na prawo do negocjowania, zawierania i egzekwowania układów zbiorowych lub do podejmowania działań zbiorowych zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową; podkreśla, że przepisy dobrej jakości i ich skuteczne wdrożenie są inwestycją długoterminową;
3. przypomina, że ochrona warunków pracy i życia pracowników mobilnych w oparciu o zasadę równego traktowania musi obejmować swobodny przepływ pracowników, jak również swobodę świadczenia usług; wyraża zaniepokojenie utrzymującymi się niedociągnięciami w ochronie pracowników mobilnych, w tym transgranicznych i przygranicznych, które uwydatniła pandemia COVID-19; podkreśla, że pracownicy nie mogą znajdować się w niekorzystnej sytuacji w wyniku korzystania z prawa do swobody przepływu lub z powodu przepisów Unii dotyczących swobodnego świadczenia usług; podkreśla konieczność niezwłocznego wyeliminowania wszelkich niedociągnięć regulacyjnych na szczeblu unijnym i krajowym; podkreśla ponadto, że w odniesieniu do swobodnego przepływu pracowników oraz swobodnego przepływu usług trzeba przestrzegać obowiązujących przepisów dotyczących dostępu do praw socjalnych i ochrony w ramach zabezpieczenia społecznego, w tym dotyczących możliwości przenoszenia, uznawania dyplomów, kwalifikacji i umiejętności oraz dostępu do szkoleń; przypomina, że przy wszelkich ograniczeniach na granicach wewnętrznych UE, nawet jeżeli zostały wprowadzone w odpowiedzi na poważny kryzys w dziedzinie zdrowia publicznego, należy uwzględniać ich wpływ na pracowników mobilnych, a także zapewnić ich dostosowanie do szczególnej sytuacji tych pracowników;
4. wyraża zaniepokojenie obecnym brakiem zharmonizowanej interpretacji prawa Unii przez państwa członkowskie, przykładowo niedawno zmienionej dyrektywy o delegowaniu pracowników[30], co prowadzi do braku jasności prawa i obciążeń biurokratycznych dla przedsiębiorstw świadczących usługi w co najmniej dwóch państwach członkowskich; wzywa Komisję, aby udzielała państwom członkowskim bezpośredniego wsparcia w całym procesie transpozycji w celu zapewnienia jednolitej interpretacji prawa europejskiego;
5. podkreśla w związku z tym konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na pracowników mieszkających w najbardziej oddalonych regionach Unii Europejskiej oraz potrzebę wspierania możliwości dostania się tych pracowników na kontynent i z powrotem oraz ich mobilności między samymi regionami najbardziej oddalonymi.
6. wyraża ubolewanie, że w 2019 r. tylko 4,2 % obywateli UE w wieku produkcyjnym mieszkało w państwie UE innym niż państwo, którego są obywatelami[31]; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia starań na rzecz ograniczenia barier dla mobilności pracowników i przedsiębiorstw;
7. przypomina, że należy zapewnić swobodny przepływ pracowników w celu ochrony zatrudnienia i gospodarki niektórych regionów oraz utrzymania niektórych rodzajów działalności, takich jak działalność rolnicza;
8. wzywa państwa członkowskie do należytego i terminowego wdrożenia i monitorowania stosowania zmienionej dyrektywy o delegowaniu pracowników, by chronić pracowników delegowanych i ich swobodę świadczenia usług podczas delegowania przez ustanowienie obowiązkowych przepisów dotyczących warunków pracy oraz ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników;
9. wzywa państwa członkowskie do pełnego skorzystania z możliwości zastosowania postanowień dotyczących wynagrodzeń i warunków pracy zawartych we wszystkich układach zbiorowych wobec pracowników delegowanych w UE oraz do zapewnienia w jak największym stopniu równego wynagrodzenia pracownikom za tę samą pracę w tym samym miejscu oraz równych warunków działania przedsiębiorstwom w ramach wdrażania zmienionej dyrektywy o delegowaniu pracowników;
10. wzywa Komisję do przeprowadzenia pogłębionej analizy tendencji wpływających na warunki pracy delegowanych pracowników z państw trzecich; podkreśla potrzebę wprowadzenia ewentualnych środków politycznych na szczeblu unijnym lub krajowym w oparciu o wyniki tej analizy; wyraża głębokie zaniepokojenie obecnym wzrostem udziału obywateli państw trzecich w sektorach, które są znane z niepewnych warunków pracy i przypadków nadużyć; podkreśla, że obywatele państw trzecich są często bardziej narażeni na wyzysk i dlatego potrzebują ochrony; podkreśla, że wspomniany wyzysk obejmuje nadużycia takie jak fikcyjne delegowanie pracowników, fikcyjne samozatrudnienie, nieuczciwe podwykonawstwo, oszukańcze działania agencji zatrudnienia, zakładanie firm przykrywek i praca nierejestrowana; podkreśla, że pracownicy będący obywatelami państw trzecich mogą pracować w ramach pozwoleń na pracę w UE pod warunkiem, że wszystkie środki ochrony przewidziane krajowym i unijnym prawem pracy skutecznie zapewnią ochronę i godne warunki pracy również obywatelom państw trzecich oraz że nie będzie to skutkować zakłóceniami na rynku pracy; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby w celu wyeliminowania nadużyć zapewniały zgodność z obowiązującymi przepisami i zasadami dotyczącymi warunków zatrudnienia w przypadku obywateli państw trzecich; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia przepisów ochronnych przewidzianych w dyrektywie 2009/52/WE oraz zapewnienia dostępnych i skutecznych mechanizmów wnoszenia skarg, które umożliwią skuteczne odzyskiwanie należnych wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne;
11. przypomina o charakterze ogólnoeuropejskich łańcuchów dostaw w strategicznych sektorach przemysłu, które są kluczowym źródłem zatrudnienia i działalności pracowników mobilnych i przedsiębiorstw usługowych oraz na które ogromny wpływ mają nieskoordynowane środki, jak np. różne przepisy dotyczące testów na COVID-19 i kwarantanny, przyjmowane przez państwa członkowskie w ramach walki z pandemią; wzywa Komisję, by przywiązywała taką samą wagę do zapewnienia bezpiecznych warunków dla pracowników, co do przywrócenia swobody przemieszczania się i przepływu towarów;
12. przypomina, że brak zharmonizowanych okresów kwarantanny, wymogów w zakresie testów i zasad podróżowania w Unii stanowi znaczące wyzwanie dla wielu przedsiębiorstw oraz wielu pracowników mobilnych i ich rodzin, zwłaszcza w sektorach charakteryzujących się dużą mobilnością; zachęca państwa członkowskie do skoordynowania wysiłków na rzecz rozszerzenia zakresu zabezpieczenia społecznego, dostępu do zasiłku chorobowego i systemów tymczasowego bezrobocia, aby chronić także pracowników przygranicznych, transgranicznych i mobilnych, a zwłaszcza tych, których dotknął kryzys i którzy w związku z tym cierpią z powodu ubóstwa, bezrobocia, wykluczenia społecznego i trudnych warunków życia;
13. uważa, że nieprzerwane dostawy w całej UE takich podstawowych towarów, jak żywność, wyroby medyczne czy środki ochrony, mają zasadnicze znaczenie dla życia codziennego jej mieszkańców; wzywa Komisję, by zapewniła stały swobodny przepływ podstawowych towarów i usług na rynku wewnętrznym w czasach takich kryzysów jak pandemia;
14. apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby uznały pracowników mobilnych zatrudnionych w strategicznych łańcuchach dostaw na potrzeby produkcji, np. urządzeń medycznych i innych, za pracowników niezbędnych lub pracowników o krytycznym znaczeniu oraz w związku z tym dokonały przeglądu obowiązującego wymogu kwarantanny, jeżeli nie występuje zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, potwierdzone odpowiednimi testami, zgodnie z zaleceniem Rady w sprawie skoordynowanego podejścia do ograniczania swobodnego przepływu w odpowiedzi na pandemię COVID-19;
15. wzywa Komisję do zbadania luk w ochronie w celu zapewnienia godnych warunków pracy i życia pracownikom mobilnym oraz zapobiegania nadużyciom, a także do właściwego egzekwowania przepisów unijnych dotyczących podwykonawstwa; wzywa Komisję do zapewnienia ogólnej solidarnej odpowiedzialności w całym łańcuchu podwykonawców z myślą o ochronie praw pracowników; podkreśla, że taka inicjatywa powinna zwiększyć przejrzystość i wzmocnić odpowiedzialność głównych wykonawców w łańcuchach podwykonawstwa poprzez prawne zagwarantowanie płatności wszystkich należnych składek na ubezpieczenie społeczne i uprawnień pracowniczych oraz poprzez wezwanie władz krajowych do skutecznego nakładania sankcji odstraszających stosownie do potrzeb; wzywa Komisję do propagowania, a państwa członkowskie do gwarantowania dostępu związków zawodowych do wszystkich miejsc pracy, również tych znajdujących się poza krajem zatrudnienia; wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia działań na rzecz wzmocnienia i promowania dialogu społecznego i autonomii partnerów społecznych oraz do zachęcania pracowników do zrzeszania się, gdyż jest to jedno z kluczowych narzędzi, które umożliwiają osiągnięcie wysokich standardów zatrudnienia;
16. wzywa Komisję do przeanalizowania negatywnego rozwoju sytuacji związanej z mobilnością pracowników, w szczególności zjawiska drenażu mózgów w niektórych sektorach i regionach; podkreśla, że walka z drenażem mózgów musi iść w parze ze środkami promowania pozytywnej konwergencji społecznej; zaznacza, że mimo pandemii COVID-19 państwa członkowskie powinny umożliwiać i ułatwiać przekraczanie granic w celach służbowych, jeżeli działalność zawodowa w danych sektorach jest dozwolona w przyjmującym państwie członkowskim, w celu zapewnienia równego traktowania pracowników lokalnych i mobilnych; wzywa Komisję do ustanowienia jasnych wskaźników ilościowych i jakościowych do celów europejskiego semestru i publikacji zaleceń dla poszczególnych krajów, aby monitorować wdrażanie i egzekwowanie przepisów dotyczących swobodnego przepływu pracowników; wzywa Komisję do przedstawienia zaleceń mających na celu zapewnienie pracownikom mobilnym sprawiedliwych, równych i godnych warunków życia i pracy;
17. podkreśla, że zamierzenia Europejskiego filaru praw socjalnych, celów zrównoważonego rozwoju ONZ, Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategii na rzecz równouprawnienia płci muszą również znaleźć odzwierciedlenie w podejściu do jednolitego rynku, promującym wysokie standardy społeczne i środowiskowe jako warunek wstępny wzrostu wydajności; podkreśla, jak istotne dla osiągnięcia tych zamierzeń są zamówienia publiczne;
18. wzywa Komisję do zagwarantowania w trybie priorytetowym, że Europejski Urząd ds. Pracy stanie się w pełni operacyjny, aby monitorować i propagować stosowanie i egzekwowanie unijnego prawa dotyczącego mobilności pracowników i koordynacji zabezpieczenia społecznego; wzywa Komisję do wspierania i wzmacniania zdolności oraz współpracy właściwych organów krajowych, jak również partnerów społecznych, w celu zapewnienia sprawiedliwej mobilności opartej na prawach, odpowiedniego informowania pracowników i pracodawców o ich prawach i obowiązkach oraz skutecznego transgranicznego egzekwowania praw pracowników, w tym możliwości przenoszenia praw i uprawnień, a także do skutecznego przeciwdziałania oszustwom i nadużyciom w dziedzinie zabezpieczenia społecznego; jest zdania, że Europejski Urząd ds. Pracy powinien skoncentrować się na lepszym egzekwowaniu i wdrażaniu aktualnych przepisów unijnych, tak by zapewnić uczciwą i sprawiedliwą konkurencję w obrębie jednolitego rynku; podkreśla, że aby Europejski Urząd ds. Pracy był skuteczny w zwalczaniu nielegalnych praktyk, powinien nadać priorytet rozwijaniu bazy danych czasu rzeczywistego w celu zatwierdzania informacji od usługodawców zagranicznych; podkreśla, że Europejski Urząd ds. Pracy musi dysponować dostatecznymi zasobami, by móc realizować swoje zadania; podkreśla, że częściowe włączenie europejskiej sieci służb zatrudnienia (EURES) do Europejskiego Urzędu ds. Pracy powinno wzmocnić powiązanie między wspieraniem swobody przepływu i dostarczaniem informacji a zgodnością z właściwymi ramami prawnymi, które zapewniają ochronę pracowników mobilnych i obywateli;
19. wzywa Komisję do zaproponowania unijnych ram zwalczania nieuczciwej konkurencji w zakresie kosztów pracy w celu zapewnienia pełnej zgodności z zasadą równego traktowania oraz równej płacy i równych kosztów pracy w przypadku takiej samej pracy w tym samym miejscu;
20. przypomina, że Parlament wielokrotnie zwracał się do Komisji o wycofanie wniosków dotyczących europejskiej e-karty usług oraz zmiany procedury powiadomień dotyczącej usług; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ostatecznie uczyniono to w programie prac Komisji na 2021 r.;
21. podkreśla, że cyfryzacja wymiany danych między państwami członkowskimi mogłaby ułatwić swobodny przepływ pracowników na sprawiedliwych i uczciwych zasadach, a także egzekwowanie odpowiednich przepisów unijnych; wzywa Komisję, aby po przeprowadzeniu oceny skutków bez zbędnej zwłoki przedstawiła wniosek w sprawie cyfrowego europejskiego numeru zabezpieczenia społecznego, gwarantując jednocześnie, że będzie on podlegał rygorystycznym przepisom w zakresie ochrony danych, co jest niezbędne do zapewnienia pewności prawa pracownikom i przedsiębiorstwom, sprawiedliwej mobilności oraz skutecznej ochrony, możliwości przenoszenia i identyfikowalności praw pracowniczych oraz ich skutecznego egzekwowania, a także do wspierania uczciwej konkurencji przy zapewnieniu przedsiębiorstwom równych warunków działania; uważa, że europejski numer zabezpieczenia społecznego powinien stanowić uzupełnienie krajowych numerów ubezpieczenia społecznego oraz przepisów w tym zakresie oraz ułatwiać elektroniczną wymianę informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego w celu poprawy koordynacji i wymiany informacji między organami krajowymi; zwraca uwagę, że system elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego powinien umożliwiać szybką i poprawną weryfikację uprawnień w zakresie ubezpieczeń społecznych, zapewniając zarówno osobom fizycznym, jak i organom mechanizm monitorowania umożliwiający łatwe sprawdzenie zakresu ubezpieczenia i składek;
22. podkreśla potrzebę dalszego dostosowania i koordynacji przepisów w zakresie mobilności pracowników oraz procedur monitorowania, w tym wspólnych standardów kontroli, wspólnych inspekcji i wymiany informacji pod przewodnictwem Europejskiego Urzędu ds. Pracy i we współpracy z właściwymi organami krajowymi; wzywa państwa członkowskie do wzmocnienia wymiany najlepszych praktyk między właściwymi organami krajowymi; apeluje, aby Europejskiemu Urzędowi ds. Pracy przysługiwały realne uprawnienia inspekcji pracy w przypadkach transgranicznych we współpracy z właściwymi organami krajowymi; wzywa Europejski Urząd ds. Pracy do poprawy gromadzenia danych oraz utworzenia baz danych czasu rzeczywistego dotyczących mobilności pracowników na potrzeby analizy i oceny ryzyka, a także do przygotowania kampanii informacyjnych i ukierunkowanych inspekcji;
23. przypomina, że MOP zaleca ustanowienie punktu odniesienia, zgodnie z którym jeden inspektor pracy przypada na każde 10 tys. pracowników;
24. podkreśla, że środki i dotacje unijne powinny przyczyniać się do tworzenia godnych warunków pracy w celu wspierania zrównoważonego rozwoju i postępu społecznego;
25. przypomina o znaczeniu dialogu społecznego, przy czym zachęca w tym kontekście do silniejszego angażowana partnerów społecznych w agencjach, urzędach, komisjach i instytucjach unijnych w celu zapewnienia inicjatyw ukierunkowanych na praktykę oraz ustawodawstwa, które uwzględnia różne modele europejskiego rynku pracy; podkreśla potrzebę wzmocnienia dialogu trójstronnego na szczeblu UE na temat opracowywania i wdrażania przepisów dotyczących świadczenia usług i mobilności pracowników, a także wzajemnego uznawania zawodów, dyplomów, kwalifikacji i umiejętności, zgodnie z zasadami zapisanymi w Europejskim filarze praw socjalnych; wzywa Komisję, państwa członkowskie i władze lokalne do współpracy z partnerami społecznymi w celu opracowania i wdrożenia niezbędnych struktur wsparcia na rzecz podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników, wdrażania odpowiednich strategii publicznych i oferowania wysokiej jakości miejsc pracy;
26. podkreśla konieczność umieszczenia ochrony pracowników i zaangażowania partnerów społecznych w centrum przepisów unijnych w tej dziedzinie w celu zapewnienia demokratycznego funkcjonowania, wzrostu gospodarczego oraz wysokich standardów społecznych i środowiskowych;
27. wzywa Komisję, aby przedstawiła możliwie jak najszybciej nowe strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na okres po 2020 r. oraz zobowiązała się do wyeliminowania zgonów związanych z pracą do 2030 r.; apeluje do Komisji o przedstawienie wniosków dotyczących dyrektywy w sprawie stresu związanego z pracą i zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego, dyrektywy w sprawie dobrego samopoczucia psychicznego w miejscu pracy oraz strategii UE w zakresie zdrowia psychicznego w celu ochrony wszystkich pracowników w miejscu pracy; apeluje ponadto do Komisji o przedstawienie ambitniejszego przeglądu dyrektywy w sprawie czynników rakotwórczych lub mutagenów oraz o włączenie wartości dopuszczalnych dla co najmniej 50 substancji do dyrektywy w sprawie narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy; apeluje o włączenie do tej dyrektywy substancji o szkodliwym wpływie na układ rozrodczy;
28. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zajęły się potrzebą zapewnienia pracownikom i osobom zatrudnionym bezpiecznych i zdrowych warunków pracy, ze zwróceniem szczególnej uwagi na swobodny przepływ pracowników, oraz zagwarantowały im godziwe warunki pracy i życia, zwłaszcza w kontekście zbliżającego się przeglądu strategicznych ram unijnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy; wzywa państwa członkowskie do zajęcia się problemem pracy nierejestrowanej – w tym sezonowej – poprzez ściślejszą współpracę z europejską platformą na rzecz przeciwdziałania pracy nierejestrowanej, w tym poprzez budowanie wśród pracowników i pracodawców świadomości na temat ich praw i obowiązków; wzywa państwa członkowskie do nakładania środków w sposób jednolity i niedyskryminujący;
29. wzywa Komisję i Europejski Urząd ds. Pracy, aby zbadały liczne przypadki odmowy dostępu do rynku pracy oraz nadużyć i dyskryminacji w zakresie warunków pracy ze względu na przynależność państwową, które stały się bardzo widoczne podczas kryzysu związanego z COVID-19; wzywa Europejski Urząd ds. Pracy do zapewnienia krajowym partnerom społecznym dostępnych, przejrzystych i niedyskryminujących procedur zgłaszania spraw do Europejskiego Urzędu ds. Pracy oraz gwarancji skutecznych działań następczych zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2019/1149;
30. wzywa państwa członkowskie do zastosowania wszystkich zaleceń Komisji dotyczących przyjęcia, koordynacji i znoszenia środków związanych z pandemią COVID-19; wzywa ponadto państwa członkowskie do ustanowienia wspólnego protokołu opieki zdrowotnej dla pracowników mobilnych, w tym pracowników transgranicznych i przygranicznych, z uwzględnieniem wytycznych Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC); podkreśla, że głównymi zasadami przyświecającymi wszelkim działaniom podejmowanych w kontekście kryzysu i na drodze do odbudowy powinny być zdrowie i bezpieczeństwo wszystkich pracowników, poszanowanie praw podstawowych, w tym równe traktowanie pracowników lokalnych i mobilnych, przy jednoczesnym uznaniu szczególnie trudnej sytuacji pracowników przygranicznych, delegowanych, sezonowych, transgranicznych i innych pracowników mobilnych podczas pandemii COVID-19 i w jej następstwie; przypomina konstytucyjne prawo państw członkowskich do wyjścia w ramach swoich krajowych demokratycznych procesów legislacyjnych poza określone w dyrektywach Unii Europejskiej minimalne poziomy, aby osiągnąć cele polityczne, takie jak zapewnienie wysokiej jakości usług publicznych i wysokiego poziomu ochrony pracowników, konsumentów i środowiska;
31. podkreśla, że całkowite lub częściowe zamknięcie granic przez państwa członkowskie w czasie pandemii COVID-19 poważnie naruszyło swobodę przemieszczania się; ubolewa, że pośpieszne, nieskoordynowane i nagłe zamknięcie granic oraz wprowadzenie środków temu towarzyszących uniemożliwiły przemieszczanie się osób przekraczających dane terytorium tranzytem i przyniosły poważne skutki dla osób mieszkających w regionach przygranicznych, gdyż ograniczyły ich zdolność do przekraczania granicy do celów pracy, świadczenia i otrzymywania usług lub odwiedzania przyjaciół bądź członków rodziny; podkreśla szkodliwy wpływ zamknięcia granic wewnętrznych i zewnętrznych na międzynarodowe sektory biznesu, nauki i turystyki; podkreśla, że zamiast wprowadzać kontrole graniczne, państwa członkowskie powinny dążyć do podjęcia środków niezbędnych, aby umożliwić ludziom przekraczanie granic przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnego poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
32. uznaje kluczową rolę opiekunów, zwłaszcza w czasie pandemii; wzywa Komisję, aby zapewniła ich mobilność w celu zaspokojenia potrzeb różnych państw członkowskich i regionów w kontekście wyzwań demograficznych oraz wszelkich przyszłych pandemii lub wyzwań dotyczących zdrowia; wzywa Komisję, aby w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i władzami lokalnymi wprowadziła w ramach zwykłej procedury ustawodawczej wspólny, ogólnounijny, oparty na naukowych podstawach protokół dotyczący swobody przemieszczania się podczas kryzysów zdrowotnych i innych sytuacji kryzysowych oraz aby dokładnie rozważyła rolę Europejskiego Urzędu ds. Pracy w tym względzie; wzywa państwa członkowskie, które jeszcze nie ratyfikowały ani nie wdrożyły konwencji nr 189 MOP dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym, do jej niezwłocznego ratyfikowania i wdrożenia; wzywa państwa członkowskie do ustanowienia ram prawnych ułatwiających zgodne z prawem zatrudnianie osób pracujących w gospodarstwie domowym i opiekunów;
33. podkreśla potrzebę dalszego stosowania narzędzi harmonizacji i wzajemnego uznawania na potrzeby uznawania dyplomów, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w całej Unii, unikania biurokracji oraz ułatwiania handlu i transportu, w poszanowaniu podstawowej zasady równego traktowania i bez obniżania standardów edukacyjnych i mechanizmów walidacyjnych poszczególnych państw członkowskich; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania i ulepszania obecnych mechanizmów wzajemnego uznawania i portali mobilności zawodowej, ułatwiających i promujących przejrzystą mobilność, takich jak europejski portal mobilności zawodowej EURES, platforma internetowa Europass i europejski system klasyfikacji umiejętności, kompetencji, kwalifikacji i zawodów (ESCO); wzywa w szczególności państwa członkowskie do ustanowienia partnerstw transgranicznych, aby pomóc pracownikom mobilnym w regionach transgranicznych; wzywa państwa członkowskie do ułatwiania swobodnego przemieszczania się osób niepełnosprawnych w obrębie Unii i apeluje do państw członkowskich, aby zapewniły przyjęcie wspólnej europejskiej definicji statusu osoby z niepełnosprawnościami zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz wzajemne uznawanie statusu osoby z niepełnosprawnościami wśród państw członkowskich;
34. uważa, że przepisy, praktyki i regulacje krajowe dotyczące dostępu do określonych zawodów i ich wykonywania oraz dostępu do usług i ich świadczenia nie stanowią, z punktu widzenia ochrony interesu publicznego i ochrony pracowników lub konsumentów, przeszkody w pogłębianiu jednolitego rynku;
35. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia pracownikom mobilnym dostępu do szkoleń i przekwalifikowania w celu rozwiązania problemu niedoboru siły roboczej w niektórych sektorach oraz wspierania transformacji cyfrowej i środków przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu;
36. przypomina podstawowe prawo państw członkowskich do wychodzenia poza określone w dyrektywach Unii Europejskiej minima pod warunkiem powstrzymania się od tworzenia nieuzasadnionych i nieproporcjonalnych przeszkód;
37. z niepokojem zauważa trudności i brak odpowiedniego dostępu do systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku pracowników mobilnych, a zwłaszcza transgranicznych i przygranicznych; podkreśla znaczenie skoordynowanych działań na szczeblu unijnym, ale uznaje i z zadowoleniem przyjmuje udane umowy dwustronne podpisane przez państwa członkowskie w celu zagwarantowania praw do zabezpieczenia społecznego dla wszystkich pracowników, zgodnie z zaleceniem Rady w sprawie dostępu pracowników oraz osób samozatrudnionych do ochrony socjalnej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia praw socjalnych pracownikom mobilnym w przypadku kryzysu zdrowotnego i innych sytuacji kryzysowych;
38. przypomina, że dobre warunki pracy i zatrudnienia stanowią przewagę konkurencyjną dla przedsiębiorstw, umożliwiając przyciąganie wykwalifikowanych pracowników; podkreśla znaczenie inwestycji przedsiębiorstw w formalne i nieformalne szkolenie oraz uczenie się przez całe życie z myślą o wspieraniu sprawiedliwej transformacji w kierunku gospodarki cyfrowej i gospodarki o obiegu zamkniętym; zaznacza w tym kontekście, że przedsiębiorstwa wykorzystujące sztuczną inteligencję, robotykę i pokrewne technologie odpowiadają za zapewnienie wszystkim właściwym pracownikom odpowiednich możliwości zmiany i podniesienia kwalifikacji, aby mogli oni nauczyć się, jak korzystać z narzędzi cyfrowych i pracować z robotami współpracującymi i innymi nowymi technologiami, a tym samym dostosować się do zmieniających się potrzeb rynku pracy i utrzymać zatrudnienie; podkreśla w związku z tym znaczenie porozumienia ramowego europejskich partnerów społecznych w sprawie cyfryzacji; przypomina, że w wyżej wymienionym porozumieniu podkreślono odpowiedzialność pracodawców za zapewnienie pracownikom możliwości przekwalifikowania się i podniesienia kwalifikacji, w szczególności w kontekście cyfryzacji miejsc pracy;
39. podkreśla potrzebę pełnej cyfryzacji procedur dotyczących mobilności pracowników i delegowania pracowników w celu poprawy przekazywania i wymiany informacji między organami krajowymi oraz w celu umożliwienia skutecznego egzekwowania przepisów, w tym poprzez utworzenie punktu kompleksowej obsługi dla pracowników i przyszłych pracodawców w zakresie obowiązujących przepisów unijnych, mieszczącego się zarówno pod względem cyfrowym, jak i fizycznym w Europejskim Urzędzie ds. Pracy; wzywa państwa członkowskie, aby w pełni zaangażowały się w cyfryzację usług publicznych, w szczególności instytucji zabezpieczenia społecznego, w celu ułatwienia procedur mobilności europejskich pracowników, przy jednoczesnym zagwarantowaniu możliwości przenoszenia praw i przestrzegania obowiązków związanych ze swobodą przemieszczania się; podkreśla potrzebę utworzenia lepszych narzędzi statystycznych, które pozwolą zmierzyć niedopasowanie kwalifikacji na europejskich rynkach pracy, zdiagnozować potrzeby rynków pracy oraz różnice między nimi; podkreśla znaczenie EURES, a zwłaszcza zwraca uwagę na powiązanie działań EURES z potrzebami rynku pracy w celu zaspokojenia priorytetowych potrzeb sektorowych i potrzeb w zakresie umiejętności oraz wspierania osób poszukujących pracy w znalezieniu nowego zatrudnienia;
40. wzywa Komisję do przeprowadzenia, w rozsądnych ramach czasowych, oceny mandatu Europejskiego Urzędu ds. Pracy, po upływie przynajmniej dwóch lat od osiągnięcia przez niego pełnej operacyjności; apeluje do Komisji o zaangażowanie w prace i w ocenę Europejskiego Urzędu ds. Pracy zainteresowane strony, które dysponują rozległą wiedzą na temat różnych modeli rynku pracy;
41. wzywa Komisję, by zaproponowała ramy prawne w celu uregulowania warunków telepracy w całej UE oraz zapewniła godne warunki pracy i zatrudnienia;
42. wzywa Komisję, państwa członkowskie i władze lokalne do współpracy z partnerami społecznymi i Europejskim Urzędem ds. Pracy na rzecz sformułowania konkretnych strategii sektorowych, nie tylko w celu promowania i ułatwiania dobrowolnej mobilności pracowników, lecz także w celu opracowywania i wdrażania niezbędnych struktur wsparcia dla podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników, wdrażania istotnych strategii publicznych oraz zapewniania oferty zatrudnienia wysokiej jakości odpowiadającej umiejętnościom pracowników; podkreśla wartość dodaną wzajemnego uznawania kompatybilności umiejętności i kwalifikacji, wspieranego przez aktualne mechanizmy uznawania, takie jak portal mobilności zawodowej EURES, platforma internetowa Europass i system klasyfikacji ESCO;
43. wyraża zaniepokojenie, że dostęp pracowników i pracodawców do informacji na temat mobilności pracowników i usług wciąż stanowi wyzwanie; wskazuje, że informacje na temat warunków zatrudnienia i układów zbiorowych udostępniane na poszczególnych oficjalnych krajowych stronach internetowych są bardzo często z natury ograniczone i są dostępne tylko w kilku językach; wzywa zatem Komisję do poprawy dostępu do informacji poprzez utworzenie jednolitego szablonu dla oficjalnych krajowych stron internetowych;
44. apeluje do państw członkowskich o zapewnienie odpowiedniej koordynacji zabezpieczenia społecznego, w tym w drodze trwającego przeglądu rozporządzenia (WE) nr 883/2004 oraz przez zwiększenie możliwości przenoszenia praw, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości przenoszenia świadczeń z zabezpieczenia społecznego przysługujących osobom niepełnosprawnym; podkreśla, że cyfryzacja stanowi bezprecedensową okazję do ułatwienia transgranicznej operacyjności MMŚP przy jednoczesnym zapewnieniu ścisłego przestrzegania zasad sprawiedliwej mobilności; podkreśla znaczenie uprzedniego powiadamiania i stosowania zaświadczeń A1 przed rozpoczęciem transgranicznego oddelegowania pracownika;
45. podkreśla, że egzekwowanie przepisów unijnych w zakresie mobilności pracowników musi gwarantować zasadę równego traktowania, zasadę niedyskryminacji oraz ochronę pracowników, a także ograniczać zbędne obciążenia administracyjne;
46. wzywa Komisję do zbadania luk w ochronie pracowników oraz rozważenia konieczności zmiany dyrektywy 2008/104/WE w sprawie pracy tymczasowej w celu zapewnienia pracownikom tymczasowym godnych warunków pracy i zatrudnienia;
47. podkreśla, że pracownicy niepełnosprawni nadal napotykają wiele przeszkód, które utrudniają lub uniemożliwiają im pełne korzystanie ze swobodnego przepływu usług; wzywa państwa członkowskie do niezwłocznego wdrożenia dyrektywy (UE) 2019/882 (europejskiego aktu w sprawie dostępności), aby skutecznie usunąć przeszkody napotykane przez pracowników niepełnosprawnych i zapewnić dostępność usług, a także odpowiednie warunki do ich świadczenia; podkreśla ogromne znaczenie osiągnięcia w pełni dostępnego jednolitego rynku, który zapewni równe traktowanie oraz gospodarczą i społeczną integrację pracowników niepełnosprawnych;
48. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.
UZASADNIENIE
Sprawozdanie z własnej inicjatywy zainicjowano na długo przed wybuchem pandemii COVID-19 w Europie. W związku z tym dotyczy ono głównie utrzymujących się i długotrwałych problemów związanych z rynkiem pracy UE, w szczególności warunków pracy pracowników mobilnych – pracowników migrujących, sezonowych, delegowanych i transgranicznych, a także istniejącej biurokracji i barier prawnych dla usługodawców, freelancerów oraz MŚP działających w więcej niż jednym państwie członkowskim.
Chociaż mobilność pracowników wykazywała – przynajmniej przed pandemią COVID-19 – tendencję w kierunku stabilizacji, a wskaźnik zatrudnienia osób przemieszczających się jest średnio wyższy o ponad 4 punkty procentowe w UE-27 od ogólnego wskaźnika zatrudnienia w UE-27, nadal istnieją obawy dotyczące warunków pracy, wysokości wynagrodzenia, dumpingu socjalnego i dyskryminacji, jak również różne bariery prawne w odniesieniu do świadczenia usług w całej Unii. W tym kontekście zainteresowane strony kładą szczególny nacisk na uznawanie kwalifikacji.
Pandemia COVID-19 rzuciła jednak światło na znacznie większą liczbę istotnych problemów związanych z mobilnością pracowników. Niektóre z nich są ściśle powiązane z kryzysem zdrowotnym, inne – z sytuacjami nadzwyczajnymi, z kolei szereg z nich to niedociągnięcia strukturalne, które stały się bardziej dotkliwe i widoczne dopiero podczas pandemii.
I. Pierwotnie sprawozdanie z własnej inicjatywy miało dotyczyć następujących kwestii:
1. Braku harmonizacji przepisów na szczeblu UE. W wielu przypadkach prawo przyjmujących państw członkowskich wymaga dostosowań, w ramach których należy uwzględnić sposób świadczenia usługi. Ogromna różnorodność odpowiednich przepisów sprawia, że przedsiębiorstwa obciążone są kosztami zdobycia informacji, a tym samym, w praktyce, staje się barierą dla mobilności wewnętrznej. Jako że takie przepisy są niedyskryminujące i prowadzą jedynie do dodatkowych kosztów, nie uznaje się ich za ograniczenia dostępu do rynku, dlatego nie są objęte podstawowymi wolnościami. Kodyfikacja wspólnych norm na szczeblu krajowym może pomóc rozwiązać ten problem. Podstawę prawną przyjęcia takich rozporządzeń i dyrektyw można znaleźć w art. 53 ust. 1 i art. 62 TFUE.
2. Faktu, że pomimo szeregu niedawnych inicjatyw instytucje Unii są postrzegane jako powolne i niechętne do wykonywania swoich kompetencji dzielonych w dziedzinie przepisów dotyczących pracy i zabezpieczenia społecznego.
3. Ograniczonych kompetencji Europejskiego Urzędu ds. Pracy oraz niezdefiniowanego zakresu jego przyszłych działań. Europejski Urząd ds. Pracy jest zdecentralizowaną agencją Unii, której zadaniem jest udzielanie pomocy osobom fizycznym i przedsiębiorstwom w jak najefektywniejszym wykorzystywaniu możliwości oferowanych przez swobodny przepływ oraz zapewnienie sprawiedliwej mobilności pracowników. Jego celem jest wspomaganie organów krajowych w zwalczaniu oszustw i nadużyć, a jednocześnie ułatwianie mobilności obywatelom. Zakres działalności Europejskiego Urzędu ds. Pracy jest jednak ograniczony pod względem kilku kluczowych aspektów. Urząd ten nie posiada mandatu do organizowania wspólnych inspekcji. Zapewnia on krajowym organom ds. przestrzegania przepisów prawo do organizowania działań transgranicznych i uczestniczenia w nich.
4. Częstych i systematycznych naruszeń praw pracowniczych, zwłaszcza w odniesieniu do pracowników mobilnych, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników delegowanych i sezonowych. Zainteresowane strony zwróciły szczególną uwagę na naruszenia przepisów w łańcuchach podwykonawców, fikcyjne samozatrudnienie, fikcyjne zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy i niepewne warunki pracy, zwłaszcza w przypadku pracowników sezonowych oraz pracowników sektora rolno-spożywczego i sektora turystyki. Należy podkreślić fakt istnienia dyskryminacji pracowników mobilnych ze względu na płeć i przynależność państwową, jak również podkreślić sytuację obywateli państw trzecich, którzy pracują jako pracownicy mobilni w UE.
Chociaż każde państwo członkowskie gwarantuje pewne minimalne standardy w zakresie warunków pracy i zwalczania naruszeń praw pracowniczych, nie istnieje żaden jednolity standard kontroli w odniesieniu do inspekcji pracy. Ponadto podnoszone są liczne zarzuty dotyczące stosowania podwójnych standardów w różnych państwach członkowskich w odniesieniu do pracowników sezonowych, zwłaszcza obywateli państw trzecich. Europejski Urząd ds. Pracy jest w trakcie opracowywania wspólnego wzoru na potrzeby inspekcji, który powinien być gotowy do końca 2020 r. lub na początku 2021 r. i w którym należy uwzględnić wyżej wspomniane kwestie.
Ponadto należy podkreślić fakt, że państwa członkowskie, które posiadają główne kompetencje zgodnie z zasadą pomocniczości, są na ogół niechętne do podejmowania działań w przypadku sporów z zakresu prawa pracy między pracodawcami a pracownikami mobilnymi.
Oczekuje się, że Europejski Urząd ds. Pracy ułatwi przeprowadzanie wspólnych inspekcji – doświadczenie praktyczne uzyskane w ramach pilotażowych programów wspólnych inspekcji rzuciło światło na niedociągnięcia obecnych działań w dziedzinie transgranicznego egzekwowania przepisów i wzajemnej pomocy. Rozporządzenie ustanawiające Europejski Urząd ds. Pracy jest zatrzymaniem się w pół drogi. Stanowi ono, że dowody pochodzące z wymiany informacji, wzajemnej pomocy i wspólnych dochodzeń będą zatwierdzane pod względem prawnym w zaangażowanych państwach członkowskich. Nie przewidziano jednak zatwierdzenia i legitymizacji na szczeblu całej UE.
Europejski Urząd ds. Pracy zapewnia krajowym organom ds. przestrzegania przepisów prawo do organizowania działań transgranicznych i uczestniczenia w nich oraz do tworzenia zespołów. Poza tym aspektem nie wzmocniono jednak mandatu do wspólnego działania. Nie istnieje żaden mandat ogólnounijny, porównywalny z kompetencjami w zakresie wspólnych działań innych organów UE (np. uprawnieniami do przeprowadzania inspekcji lub możliwością angażowania się w skoordynowane działania w obszarze prawa antymonopolowego lub ochrony konsumentów).
5. Jeżeli chodzi o otoczenie biznesowe, w szczególności MŚP, brak jednolitych procedur w dziedzinie pracy mobilnej i świadczenia usług budzi poważne obawy, podobnie jak utrzymujący się problem z uznawaniem kwalifikacji zawodowych, w którym to przypadku konieczne jest poczynienie postępów, na przykład w odniesieniu do bardzo poszukiwanych specjalistów IT w całej Europie. Europejskie środowisko biznesu oczekuje, że Europejski Urząd ds. Pracy zapewni wytyczne dotyczące wzmocnionej współpracy w zakresie krajowych procedur administracyjnych, platform cyfrowych i ułatwiania mobilności pracowników. Europejscy partnerzy społeczni apelowali w szczególności o utworzenie centrum wsparcia dla pracowników mobilnych, osób samozatrudnionych i pracodawców.
II. Po wybuchu pandemii COVID-19 zakres niniejszego sprawozdania znacznie poszerzono, uwzględniając wiele kwestii poruszonych przez związki zawodowe, organizacje pracodawców i stowarzyszenia pracowników oraz usystematyzowanych w komunikatach Komisji i rezolucjach Parlamentu:
1. Pandemia COVID-19 uwydatnia trudne warunki pracy setek tysięcy pracowników transgranicznych, przygranicznych, delegowanych i sezonowych w UE. Te grupy pracowników o szczególnie słabej pozycji na rynku okazały się niezwykle ważne dla przetrwania unijnych systemów opieki zdrowotnej, łańcuchów żywnościowych, transportu i gospodarki. Pracownicy sezonowi stanowią niezwykle ważną siłę roboczą w gospodarstwach rolnych w Niemczech, we Francji i w innych państwach członkowskich. Zapewniają oni bezpieczeństwo żywnościowe w całej Europie, lecz często odmawia się im praw. Pracownicy transportu zagwarantowali – przy znacznych kosztach zdrowotnych dla siebie i swoich rodzin – trwałość unijnych łańcuchów dostaw, a migrujący lub delegowani pracownicy służby zdrowia zapewnili najbardziej poszkodowanym państwom i regionom cenne zdolności do walki z pandemią.
Pandemia COVID-19 ujawniła złe warunki pracy pracowników rzeźni w Niderlandach i we Francji oraz pracowników służby zdrowia z Rumunii i Bułgarii, którym zlecono pracę w Austrii, i zwróciła na nie uwagę opinii publicznej. Wielu pracownikom sezonowym odmówiono dostępu do miejsca pracy; inni pozostali odizolowani w obcych krajach bez zabezpieczenia społecznego i środków utrzymania, wielu zaś deportowano ze względu na zakażenie koronawirusem i brak zabezpieczenia zdrowotnego w państwie pochodzenia.
Chociaż trudna sytuacja około 1,9 mln pracowników delegowanych i 1,5 mln pracowników transgranicznych od dawna stanowi w Europie problem, kryzys związany z COVID-19 sprawia, że te poważne trudności w jeszcze większym stopniu znajdują się w centrum uwagi. Członkowie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (EMPL) podkreślili, że zgodnie z prawem Unii prawa pracowników mobilnych i delegowanych muszą być gwarantowane i chronione w taki sam sposób jak prawa pracowników krajowych. Wezwali państwa członkowskie, aby zintensyfikowały działania w zakresie inspekcji pracy, w stosownych przypadkach wspólnie z Europejskim Urzędem ds. Pracy, oraz w pełni wdrożyły przepisy Unii regulujące różne aspekty mobilności, w tym swobodny przepływ, delegowanie pracowników i koordynację zabezpieczenia społecznego.
2. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego stała się sprawą niecierpiącą zwłoki
Członkowie Komisji EMPL podkreślili również, że cyfryzacja procedur i wniosków może wspomóc koordynację poszczególnych systemów zabezpieczenia społecznego organów krajowych, by zapewnić ochronę socjalną wszystkim pracownikom w UE.
Zespół negocjacyjny PE ds. przeglądu przepisów Unii w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wezwał również wszystkie podmioty do pilnego znalezienia zrównoważonego rozwiązania, stanowiącego bezwzględnie najważniejszą kwestię w obszarze społecznym.
Niektórzy członkowie zwrócili uwagę na odpowiedzialność, jaką ponoszą agencje rekrutujące pracowników mobilnych, i zadali pytanie, czy w celu zapewnienia lepszej ochrony pracowników mobilnych potrzebne są bardziej rygorystyczne środki, by uniknąć sytuacji, w których osoby te wraz z pracą tracą domy. Inni stwierdzili, że naprawdę swobodny przepływ jest możliwy tylko wtedy, gdy miejsce pracy jest bezpieczne.
Chociaż wiele państw członkowskich podpisało umowy dwustronne zawierające uregulowania dotyczące nowych wyzwań, przed którymi stoją systemy koordynacji zabezpieczenia społecznego, nadal nie ma jednolitego podejścia ani odpowiednich rozwiązań w odniesieniu do tych pracowników, których wspomniane umowy dwustronne nie obejmują.
3. Komisja wydała wytyczne służące zapewnieniu, aby pracownicy mobilni w UE, którzy kwalifikują się jako pracownicy o krytycznym znaczeniu w walce z pandemią COVID-19, mogli docierać do miejsca pracy. Sektor rolno-spożywczy jest kluczowym sektorem uwzględnionym w tych wytycznych, zwłaszcza w odniesieniu do pracowników sezonowych.
Europejski Urząd ds. Pracy zapewnia sprawiedliwe i skuteczne egzekwowanie przepisów Unii dotyczących mobilności pracowników i koordynacji zabezpieczenia społecznego. W dniu 5 maja 2020 r. przewodnicząca Komisji EMPL Lucia Ďuriš Nicholsonová w piśmie do Europejskiego Urzędu ds. Pracy wyraziła głębokie zaniepokojenie trudną sytuacją pracowników o krytycznym znaczeniu podczas kryzysu związanego z COVID-19.
Promowanie wewnątrzunijnej mobilności pracowników jako mechanizmu dostosowawczego/stabilizującego, ułatwianej zarówno swobodnym przepływem pracowników (art. 45 TFUE), jak i swobodnym świadczeniem usług (art. 56 TFUE), będzie ważnym narzędziem wspierającym dostosowywanie się do „wstrząsów asymetrycznych” w UE, szczególnie w świetle obecnej pandemii.
Podsumowując, wewnątrzunijne delegowanie pracowników może z jednej strony obniżyć stopę bezrobocia w państwach członkowskich borykających się ze wstrząsem gospodarczym, a z drugiej strony może zwiększyć dochody gospodarstw domowych, a nawet dochody z opodatkowania pracy. Są to ważne cechy, które występują mniej powszechne w przypadku migracji pracowników.
OPINIA KOMISJI RYNKU WEWNĘTRZNEGO I OCHRONY KONSUMENTÓW (11.1.2021)
dla Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych
w sprawie wpływu przepisów unijnych na swobodny przepływ pracowników i usług: wewnątrzunijna mobilność zawodowa jako narzędzie dopasowania umiejętności do potrzeb rynku
Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Morten Løkkegaard
(*) Zaangażowana komisja – art. 57 Regulaminu
WSKAZÓWKI
Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów zwraca się do Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
A. mając na uwadze, że dyrektywa usługowa, dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych oraz dyrektywa w sprawie analizy proporcjonalności ustanawiają przepisy, które zapewniają właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego, gwarantując jednocześnie wysoki poziom ochrony pracowników i konsumentów;
B. mając na uwadze, że dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych wyraźnie ma na celu umożliwienie specjalistom podjęcia pracy lub osiedlenia się w dowolnym miejscu w Unii oraz ułatwienie pracownikom niektórych zawodów znalezienia zatrudnienia w innym państwie członkowskim, ułatwiając wewnątrzunijną mobilność pracowników, podczas gdy dyrektywa usługowa ma na celu zapewnienie swobodnego przepływu usług; mając na uwadze, że potencjał jednolitego rynku można jeszcze bardziej zwiększyć poprzez usunięcie nieuzasadnionych barier dla swobodnego przepływu usług i pracowników; mając na uwadze że swobodny przepływ pracowników jest jedną z podstawowych zasad Unii Europejskiej, prawem wszystkich obywateli, a także podstawowym warunkiem właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego; mając na uwadze, że mobilność pracowników musi być swobodna, sprawiedliwa i oparta na solidnych prawach;
C. mając na uwadze, że wzajemne uznawanie umiejętności i kwalifikacji ma kluczowe znaczenie dla wspierania mobilności, uczenia się przez całe życie i możliwości kariery w całej UE dla wszystkich obywateli, w tym osób z niepełnosprawnościami, a tym samym przyczynia się do swobodnego przepływu pracowników i usług oraz do właściwego funkcjonowania jednolitego rynku; mając na uwadze, że europejska legitymacja zawodowa zwiększa bezpieczeństwo mobilności zawodowej i tworzy ramy dla prostszego, szybszego i bardziej przejrzystego uznawania kwalifikacji;
D. mając na uwadze, że w odpowiedzi na pandemię COVID-19 Komisja wydała wytyczne dotyczące korzystania ze swobodnego przepływu pracowników, w których określono zasady zintegrowanego podejścia do skutecznego zarządzania granicami wewnętrznymi w celu ochrony zdrowia publicznego przy jednoczesnym zachowaniu integralności rynku wewnętrznego, a także mając na uwadze, że Rada przyjęła zalecenie w sprawie skoordynowanego podejścia do ograniczeń swobodnego przepływu, którego celem jest zwiększenie przejrzystości i przewidywalności swobodnego przemieszczania się obywateli i przedsiębiorstw w całej UE;
E. mając na uwadze, że kryzys gospodarczy spowodowany pandemią COVID-19 jest bezprecedensowy; mając na uwadze, że odbudowę gospodarki można ułatwić poprzez uwolnienie pełnego potencjału jednolitego rynku poprzez zwiększenie swobodnego przepływu pracowników i usług oraz pełne wykorzystanie wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych i swobody świadczenia usług na podstawie dyrektywy usługowej;
F. mając na uwadze, że różne wybory regulacyjne zarówno na szczeblu europejskim, jak i krajowym, niedokładna i nieodpowiednia transpozycja i wdrażanie istniejącego prawodawstwa oraz nieuzasadnione bariery tworzą lukę w egzekwowaniu przepisów i wpływają na swobodny przepływ pracowników i usług;
G. mając na uwadze, że jednolity rynek z wysokimi standardami społecznymi i środowiskowymi, usługami wysokiej jakości i uczciwą konkurencją służy interesom wszystkich zainteresowanych stron;
H. mając na uwadze, że odbudowa gospodarki po kryzysie spowodowanym pandemią COVID-19 musi przebiegać zgodnie z wytycznymi określonymi w Europejskim Zielonym Ładzie;
1. podkreśla, że swobodny przepływ pracowników służby zdrowia podczas obecnego kryzysu zdrowotnego pokazuje korzyści płynące z dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, zwłaszcza biorąc pod uwagę jej elementy cyfrowe i sprawdzoną skuteczność w ułatwianiu mobilności pracowników[32]; podkreśla ponadto, że obowiązujące przepisy dotyczące warunków pracy, dostępu do praw socjalnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, zwłaszcza w odniesieniu do pracowników sezonowych i transgranicznych, muszą być przestrzegane w celu zapewnienia równego traktowania podczas korzystania przez pracowników z prawa do swobodnego przemieszczania się; przypomina, że celem dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych jest ułatwienie specjalistom świadczenia usług w całej Europie, przy jednoczesnym zagwarantowaniu ochrony konsumentów oraz zdrowia i bezpieczeństwa publicznego, co jest szczególnie ważne w czasie kryzysu pandemicznego;
2. podkreśla znaczenie swobodnego i bezpiecznego przepływu pracowników i usług dla przezwyciężenia recesji i wzrostu stopy bezrobocia spowodowanego pandemią COVID-19; ponownie podkreśla, że dalsze usuwanie nieuzasadnionych barier na jednolitym rynku ma zasadnicze znaczenie dla pełnego wykorzystania jego potencjału, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów; wyraża ubolewanie, że zaproponowany przez Komisję plan odbudowy jest mało ambitny, jeśli chodzi o przepływ pracowników i usług, i nie uznaje w pełni znaczenia tego przepływu jako narzędzia odbudowy gospodarki;
3. zwraca uwagę, że niektóre decyzje państw członkowskich dotyczące ograniczeń podróży ze względu na COVID-19 spowodowały niepewność wśród konsumentów, jak i przedsiębiorstw, a zwłaszcza pracowników transgranicznych; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do dalszej koordynacji takich środków w celu przestrzegania zasad jednolitego rynku, a także do przygotowania się na przyszłe fale pandemii w celu ochrony przedsiębiorstw i konsumentów oraz zapewnienia bezpiecznej mobilności pracowników; wzywa Komisję do gromadzenia i przedstawiania w kompleksowy sposób wszystkich istotnych informacji, w tym wszystkich obowiązków i ograniczeń w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa w państwach członkowskich;
4. podkreśla, że w miarę możliwości należy zapewnić mobilność specjalistów; ponadto podkreśla potrzebę usunięcia nieuzasadnionych barier w transgranicznym świadczeniu usług opieki zdrowotnej, przy jednoczesnym uwzględnieniu specyfiki usług opieki zdrowotnej i zapewnieniu wysokiej jakości opieki zdrowotnej wszystkim obywatelom UE; podkreśla znaczenie lepszego wdrażania istniejących przepisów, koordynacji i promowania najlepszych praktyk w państwach członkowskich oraz transgranicznej mobilności pracowników służby zdrowia;
5. zauważa, że pracownicy mają możliwość swobodnego przemieszczania się po całej Unii; wzywa jednak państwa członkowskie do pełnego wdrożenia i lepszego egzekwowania obowiązujących przepisów, takich jak niedawno zmieniona dyrektywa o delegowaniu pracowników (UE) 2018/957, w celu wsparcia jasności prawa, zmniejszenia nieuzasadnionych barier dla usługodawców transgranicznych oraz zagwarantowania swobody przemieszczania się pracowników i skutecznej ochrony ich praw w UE, z korzyścią dla pracowników, obywateli i całej gospodarki UE;
6. przypomina o wprowadzeniu europejskiej legitymacji zawodowej zgodnie z prawodawstwem UE[33] w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych związanych z uznawaniem kwalifikacji oraz dalszej poprawy systemu uznawania kwalifikacji w niektórych zawodach; zwraca uwagę na skuteczność jej roli w zwiększaniu mobilności specjalistów w państwach członkowskich[34] i wzywa Komisję do oceny i rozszerzenia stosowania europejskiej legitymacji zawodowej na inne zawody, tak aby zapewnić szybki i łatwy sposób uznawania kwalifikacji pracowników w UE oraz usunąć istniejące nieuzasadnione bariery, które pozbawiają obywateli miejsc pracy, konsumentów możliwości wyboru, a przedsiębiorców możliwości oferowanych na jednolitym rynku;
7. ubolewa nad niewystarczającym dostępem do informacji na temat mobilności usług i podkreśla, że informacje dostępne wyłącznie na oficjalnych krajowych stronach internetowych są często dostarczane tylko w kilku językach i mają ograniczony zakres; podkreśla, że należy poprawić dostęp do informacji, takich jak krajowe układy zbiorowe, jeśli mają zastosowanie i są istotne; wzywa właściwe organy unijne i krajowe do podjęcia odpowiednich kroków w celu opracowania jednolitego szablonu oficjalnych krajowych stron internetowych oraz do zapewnienia ich kompatybilności z jednolitym portalem cyfrowym w celu ułatwienia dostępu do istotnych informacji między państwami członkowskimi;
8. przypomina, że zawody regulowane stanowią do 22 % siły roboczej w UE i obejmują wiele kluczowych sektorów, takich jak usługi zdrowotne i socjalne, usługi dla przedsiębiorstw, budownictwo, usługi sieciowe, transport, turystyka, nieruchomości, usługi publiczne i edukacja[35];
9. podkreśla, że chociaż państwa członkowskie mają prawo do regulowania niektórych zawodów w celu ochrony interesów publicznych, takich jak bezpieczeństwo publiczne, bezpieczeństwo i zdrowie lub ochrona konsumentów, pracowników i środowiska, przy korzystaniu z tego prawa muszą przestrzegać ograniczeń zasad niedyskryminacji i proporcjonalności, wyraźnie określonych w dyrektywie w sprawie analizy proporcjonalności; wzywa Komisję do zapewnienia ustrukturyzowanej pomocy i wydania państwom członkowskim wytycznych dotyczących sposobu przeprowadzania ocen proporcjonalności ex ante nowych krajowych uregulowań w zakresie usług zgodnie z dyrektywą w sprawie analizy proporcjonalności;
10. wzywa państwa członkowskie do uproszczenia procedur administracyjnych w celu ułatwienia jak najszybszego uzyskiwania dokumentów elektronicznych potrzebnych do transgranicznego świadczenia usług;
11. przypomina, że kilka zawodów zostało zharmonizowanych dzięki wzajemnemu uznawaniu na podstawie dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych; podkreśla, że państwa członkowskie powinny ponownie rozważyć i skoordynować przepisy regulujące wymogi dotyczące wjazdu i wykonywania określonych rodzajów działalności lub zawodów;
12. zwraca uwagę, że zgodnie z tabelą wyników rynku wewnętrznego z 2020 r. konieczne są dalsze usprawnienia w celu zapewnienia swobodnego przepływu specjalistów, w szczególności w odniesieniu do uznawania kwalifikacji zawodowych;
13. przypomina, że zasady dyrektywy usługowej i dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych ułatwiają swobodny przepływ usług; uważa, że stała aktualizacja załącznika V do dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, zawierającego wykaz wszystkich kwalifikacji spełniających minimalne wymagania, może przynieść dalsze korzyści specjalistom w UE; wzywa państwa członkowskie do rozszerzenia zakresu wzajemnego uznawania na szerszy zakres poziomów kształcenia i szkolenia, bez podważania krajowych standardów kształcenia, oraz do jak najszybszego udoskonalenia lub wprowadzenia niezbędnych procedur; wzywa Komisję do zacieśnienia współpracy z państwami członkowskimi i zwiększenia wysiłków w zakresie egzekwowania prawa w odniesieniu do przepisów dotyczących swobodnego przepływu pracowników oraz ochrony ich zdrowia i bezpieczeństwa, zgodnie z Europejskim filarem praw socjalnych;
14. zachęca Komisję do współpracy z państwami członkowskimi, aby zapewnić pełne wdrożenie i egzekwowanie obowiązujących przepisów; wzywa Komisję i państwa członkowskie do skrócenia procedury składania skarg w celu zapewnienia szybkiego i skutecznego rozwiązywania istotnych kwestii z punktu widzenia użytkownika końcowego; wzywa do oceny alternatywnych mechanizmów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz do stosowania bez zbędnej zwłoki postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego zgodnie z art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w przypadku stwierdzenia naruszenia odpowiednich przepisów lub wprowadzenia nieproporcjonalnych i nieuzasadnionych obciążeń; wzywa Komisję do regularnego monitorowania barier administracyjnych na rynku wewnętrznym oraz do wydawania zaleceń dla państw członkowskich w sprawie ich usunięcia; popiera długofalowy plan działania Komisji na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku: wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeznaczenia dodatkowych środków na usprawnienie systemu SOLVIT jako narzędzia szybkiego rozwiązywania problemów administracyjnych na jednolitym rynku; zwraca się do Komisji o zwiększenie wsparcia dla państw członkowskich w zakresie transponowania przepisów UE w celu zapewnienia prawidłowej i zharmonizowanej interpretacji, oraz przyjmuje do wiadomości zamiar Komisji dotyczący stworzenia w ramach jednolitego portalu cyfrowego narzędzia do zgłaszania przeszkód w funkcjonowaniu jednolitego rynku, umożliwiającego obywatelom i przedsiębiorstwom anonimowe zgłaszanie barier regulacyjnych napotkanych przy korzystaniu z przysługujących im praw na rynku wewnętrznym[36];
15. wzywa Komisję do wzmocnienia, w stosownych przypadkach, pojedynczych punktów kontaktowych i jednolitego portalu cyfrowego oraz do przedstawienia wytycznych, które pomogą państwom członkowskim w usprawnieniu procedur, w szczególności dla MŚP, zgodnie z dyrektywą usługową; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia zgodności z wymogami dotyczącymi udostępniania informacji i procedur online w celu skutecznego wykorzystania tych narzędzi, aby zapewnić pracownikom, konsumentom i przedsiębiorstwom dokładne i łatwo dostępne informacje na temat ich praw i obowiązków związanych ze swobodnym przepływem w obrębie jednolitego rynku, ze szczególnym uwzględnieniem słabszych grup społecznych, takich jak osoby z niepełnosprawnościami; przypomina o potrzebie przyspieszenia modernizacji administracji publicznej, tak aby mogła komunikować się z obywatelami i przedsiębiorstwami drogą cyfrową; podkreśla znaczenie cyfryzacji ze względu na rosnącą mobilność siły roboczej i usług; jest zdania, że narzędzia cyfrowe zaprojektowane z myślą o ułatwieniu mobilności pracowników i usług, oraz wymiana informacji między różnymi systemami zabezpieczenia społecznego, taka jak cyfrowy formularz dokumentu przenośnego A1, poprawią ochronę pracowników, zmniejszą obciążenia administracyjne i usprawnią współpracę między państwami członkowskimi i egzekwowanie przepisów;
16. wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, aby właściwe organy odpowiedzialnego państwa członkowskiego skutecznie koordynowały wszystkie procedury niezbędne do dostępu do rynku usług oraz aby usługodawcy byli należycie informowani w celu zapewnienia zgodności z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi, w tym proporcjonalnymi warunkami zatrudnienia, które państwa członkowskie stosują zgodnie z prawem unijnym; w związku z tym wzywa do większego promowania, stosowania i wdrażania europejskich ram kwalifikacji w celu zagwarantowania powszechnie stosowanego narzędzia identyfikacji w całej Unii Europejskiej;
17. dostrzega, że należy dalej rozwijać system wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI) poprzez rozszerzanie jego funkcji, aby ułatwić pracę organów krajowych; wzywa w związku z tym Komisję do ustanowienia odpowiednich struktur wsparcia w zakresie szkoleń i pomocy technicznej w celu pełnego wykorzystania skuteczności systemu.
INFORMACJE O PRZYJĘCIU W KOMISJI OPINIODAWCZEJ
Data przyjęcia |
11.1.2021 |
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
37 4 3 |
||
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Alex Agius Saliba, Andrus Ansip, Pablo Arias Echeverría, Alessandra Basso, Brando Benifei, Adam Bielan, Hynek Blaško, Biljana Borzan, Vlad-Marius Botoş, Markus Buchheit, Anna Cavazzini, Dita Charanzová, Deirdre Clune, David Cormand, Carlo Fidanza, Alexandra Geese, Sandro Gozi, Maria Grapini, Svenja Hahn, Virginie Joron, Eugen Jurzyca, Arba Kokalari, Kateřina Konečná, Andrey Kovatchev, Jean-Lin Lacapelle, Morten Løkkegaard, Adriana Maldonado López, Antonius Manders, Beata Mazurek, Leszek Miller, Dan-Ştefan Motreanu, Anne-Sophie Pelletier, Miroslav Radačovský, Christel Schaldemose, Andreas Schwab, Tomislav Sokol, Ivan Štefanec, Róża Thun und Hohenstein, Kim Van Sparrentak, Marion Walsmann, Marco Zullo |
|||
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Marc Angel, Krzysztof Hetman, Sándor Rónai |
|||
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI OPINIODAWCZEJ
37 |
+ |
PPE |
Pablo Arias Echeverría, Deirdre Clune, Krzysztof Hetman, Arba Kokalari, Andrey Kovatchev, Antonius Manders, Dan-Ştefan Motreanu, Andreas Schwab, Tomislav Sokol, Ivan Štefanec, Róża Thun und Hohenstein, Marion Walsmann |
S&D |
Alex Agius Saliba, Marc Angel, Brando Benifei, Biljana Borzan, Maria Grapini, Adriana Maldonado López, Leszek Miller, Sándor Rónai, Christel Schaldemose |
RENEW |
Andrus Ansip, Vlad-Marius Botoş, Dita Charanzová, Sandro Gozi, Svenja Hahn, Morten Løkkegaard |
VERTS/ALE |
Anna Cavazzini, David Cormand, Alexandra Geese, Kim Van Sparrentak |
ECR |
Adam Bielan, Carlo Fidanza, Eugen Jurzyca, Beata Mazurek |
NI |
Miroslav Radačovský, Marco Zullo |
4 |
- |
ID |
Virginie Joron, Jean-Lin Lacapelle |
THE LEFT |
Kateřina Konečná, Anne-Sophie Pelletier |
3 |
0 |
ID |
Alessandra Basso, Hynek Blaško, Markus Buchheit |
Objaśnienie używanych znaków:
+ : za
- : przeciw
0 : wstrzymało się
OPINIA KOMISJI ROLNICTWA I ROZWOJU WSI (7.12.2020)
dla Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych
w sprawie wpływu przepisów unijnych na swobodny przepływ pracowników i usług: wewnątrzunijna mobilność zawodowa jako narzędzie dopasowania umiejętności do potrzeb rynku
Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Ruža Tomašić
WSKAZÓWKI
Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwraca się do Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
– uwzględniając art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
– uwzględniając sprawozdanie roczne Komisji za rok 2018 w sprawie mobilności pracowników w UE,
– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników[37],
– uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 4 grudnia 2018 r. na temat wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników (COM(2018)0789),
– uwzględniając sprawozdanie specjalne nr 06/2018 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego „Swobodny przepływ pracowników: zapewniono podstawową swobodę, lecz lepsze ukierunkowanie środków UE ułatwiłoby mobilność pracowników”,
– uwzględniając publikację w Dzienniku Urzędowym z dnia 11 lipca 2019 r. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1149 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiającego Europejski Urząd ds. Pracy[38], i wejście w życie tego rozporządzenia w dniu 31 lipca 2019 r.,
– uwzględniając badanie pt. „Zatrudnienie w rolnictwie UE: bieżące wyzwania i perspektywy na przyszłość”, opublikowane w październiku 2019 r. przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Wewnętrznej[39],
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie wdrożenia uprzywilejowanych korytarzy w kontekście wytycznych dotyczących środków zarządzania granicami w celu ochrony zdrowia i zapewnienia dostępności towarów i usług podstawowych (C(2020)1897),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w Unii w kontekście kryzysu wywołanego COVID-19[40],
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 marca 2020 r. pt. „Wytyczne dotyczące korzystania ze swobodnego przepływu pracowników podczas epidemii COVID-19” (C(2020)2051),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 16 lipca 2020 r. pt. „Wytyczne dotyczące pracowników sezonowych w UE w kontekście pandemii COVID-19” (C(2020)4813),
A. mając na uwadze, że zasada swobodnego przepływu pracowników jest zapisana w art. 45 TFUE;
B. mając na uwadze, że mobilność pracowników powinna być nie tylko swobodna, ale również sprawiedliwa; mając na uwadze, że zasadę równego traktowania zapisano w art. 45 ust. 2 TFUE i że zakazuje ona wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy i zatrudnienia; mając na uwadze, że zasada ta ma zastosowanie w takim samym stopniu do pracowników transgranicznych i sezonowych, których należy traktować na równi z pracownikami będącymi obywatelami przyjmującego państwa członkowskiego zgodnie z prawodawstwem UE, niezależnie od tego, czy chodzi o równe prawa, równe warunki pracy czy równą ochronę;
C. mając na uwadze, że art. 153 ust. 5 TFUE wyraźnie stanowi, że ustalanie płacy minimalnej należy do kompetencji krajowych, i zakazuje UE bezpośredniej ingerencji w kwestie poziomu wynagrodzeń;
D. mając na uwadze, że według statystycznych danych demograficznych Eurostatu w 2017 r. w UE-28 było 17 mln obywateli migrujących, z czego 12,4 mln stanowiły osoby w wieku produkcyjnym (osoby zatrudnione lub poszukujące pracy);
E. mając na uwadze niedobory siły roboczej w sektorze rolnym, mając na uwadze, że działalność rolnicza stanowi główną oś strukturyzującą tkankę gospodarczą i społeczną obszarów wiejskich;
F. mając na uwadze, że pracownicy sezonowi są uznawani za pracowników o krytycznym znaczeniu i są narażeni na zagrożenia dla zdrowia podczas obowiązywania ograniczeń związanych z pandemią;
G. mając na uwadze, że według danych szacunkowych w UE każdego roku zatrudnia się od 800 tys. do 1 mln pracowników sezonowych, głównie w sektorze rolno-spożywczym, a w okresach szczytowego zapotrzebowania niezbędne jest zatrudnienie dużej liczby pracowników migrujących w celu zaspokojenia potrzeb i wymagań sektora;
H. mając na uwadze, że COVID-19 uwydatnił kluczowe znaczenie pracowników sezonowych dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i sprawnego funkcjonowania łańcucha dostaw żywności, a także dla tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy w sektorze rolno-spożywczym w szczytowym momencie kryzysu zdrowia publicznego;
I. mając na uwadze, że krajowe restrykcje i ograniczenie swobodnego przepływu pracowników w związku z epidemią COVID-19 spowodowały utrudnienia w przekraczaniu granic wewnętrznych przez pracowników sezonowych i docieraniu przez nich do krajów docelowych, co doprowadziło do sparaliżowania części sektora rolnego;
J. mając na uwadze, że mobilność pracowników jest w szczególności objęta zakresem Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych (EaSI), a Trybunał Obrachunkowy stwierdził, że „podobieństwo odnośnych celów sprawia, że zapewnienie komplementarności tych programów UE wspierających mobilność pracowników pozostaje wyzwaniem” i że „Komisja nie dysponuje informacjami na temat sposobu, w jaki państwa członkowskie korzystają z EFS w celu wspierania mobilności pracowników”;
K. mając na uwadze, że eksport w sektorze rolnym przyczynia się do realizacji unijnych celów wzrostu gospodarczego i zatrudnienia;
1. z zadowoleniem przyjmuje wniosek ustawodawczy Komisji z dnia 28 marca 2018 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu ds. Pracy, który przedstawiono z myślą o zadbanie o to, by przepisy UE o mobilności zawodowej były egzekwowane w sposób sprawiedliwy, prosty i skuteczny, oraz by zapobiegać ograniczeniom takiej mobilności na europejskim rynku wewnętrznym, wprowadzanym przez niektóre państwa członkowskie w formie biurokratycznych przeszkód lub dodatkowych środków utrudniających w efekcie dostęp do pracy; wyraża jednak ubolewanie, że nie przewiduje się, by Europejski Urząd ds. Pracy stał się w pełni operacyjny przed 2024 r.;
2. podkreśla, że swobodny przepływ pracowników, zwłaszcza pracowników sezonowych, ma zasadnicze znaczenie dla europejskiego sektora rolnego w reagowaniu na okresowe i sezonowe szczyty popytu na pracę w sektorze rolnym, któremu nie może sprostać lokalna podaż pracy;
3. wzywa Europejski Urząd ds. Pracy, aby wspierał środki mające na celu uregulowanie, licencjonowanie i monitorowanie agencji rekrutacyjnych (w tym agencji mających siedzibę w państwach trzecich) i zachęcał stowarzyszenia zrzeszające przedsiębiorstwa rolne do przyjęcia mechanizmów monitorowania i do ustanowienia wspólnych standardów godnej pracy; zauważa, że te wspólne standardy godnej pracy powinny również obejmować zasadę równego wynagrodzenia za tę samą pracę w tym samym miejscu;
4. uznaje, że niektóre kompetencje w zakresie ustanawiania takich norm pozostają na szczeblu krajowym i w związku z tym UE nie może interweniować w tym obszarze;
5. zauważa, że w niektórych państwach członkowskich, takich jak Dania, Włochy i Hiszpania, w ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost udziału pracowników migrujących w rolnictwie;
6. podkreśla nieproporcjonalnie niekorzystny wpływ ograniczeń w przemieszczaniu się, które wprowadzono w wyniku kryzysu związanego z COVID-19, na dostępność pracowników sezonowych do podjęcia niezbędnej pracy w rolnictwie i w całym łańcuchu dostaw żywności; w związku z tym zwraca uwagę, jak ważny jest w pełni funkcjonujący rynek wewnętrzny z jasnymi wytycznymi i jednolitymi interpretacjami stosowanymi przez państwa członkowskie;
7. zauważa, że należy zapewnić pełne i właściwe wdrożenie dyrektywy 2014/36/UE w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego oraz monitorować je w państwach członkowskich, aby zapewnić osiągnięcie minimalnych standardów;
8. uważa, że należy pilnie ulepszyć ramy prawne i zwiększyć nacisk na wdrażanie i egzekwowanie prawa pracy, w tym w zakresie praw pracowniczych oraz zabezpieczenia społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego, szczególnie w przypadku niestandardowych form zatrudnienia i wyzysku pracowników, wśród których szczególnie podatni na zagrożenia są pracownicy transgraniczni i sezonowi;
9. wyraża zaniepokojenie warunkami pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunkami socjalnymi, na jakie narażeni są niektórzy pracownicy migrujący i sezonowi, oraz wskazuje na znaczenie monitorowania zgodności z przepisami dotyczącymi zatrudnienia, zwalczania pracy nierejestrowanej oraz monitorowania przestrzegania standardów opieki społecznej i bezpieczeństwa, które wspierają integrację społeczną i gospodarczą pracowników migrujących i sezonowych;
10. zauważa z zaniepokojeniem niepewne warunki pracy i życia, na jakie często narażeni są pracownicy sezonowi i transgraniczni, oraz wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, aby ci pracownicy byli traktowani równo, byli objęci ochroną socjalną i mieli dostęp do opieki zdrowotnej;
11. wzywa do szybkiego wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych, a w szczególności dyrektywy (UE) 2019/1152 w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy, aby zagwarantować m.in. prawo do sprawiedliwego i równego traktowania w zakresie warunków pracy, dostępu do ochrony socjalnej i szkoleń dla pracowników;
12. podkreśla, że pracownicy o słabszej pozycji na rynku, tacy jak kobiety i migranci, są szczególnie narażeni na przemoc fizyczną i psychiczną; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do nasilenia środków mających na celu zapobieganie wyzyskowi i wszelkim innym formom nadużyć oraz zwalczanie i karanie tych zjawisk;
13. odnotowuje, że w europejskim sektorze rolnym oprócz właścicieli gruntów i ich rodzin jest zatrudnionych 10 mln osób, które stanowią istotny odsetek ludności wiejskiej;
14. podkreśla znaczenie zapewnienia na obszarach wiejskich niezbędnych podstawowych usług publicznych, aby umożliwić właściwe i trwałe włączenie kobiet do wszelkiej działalności zawodowej na tych obszarach; podkreśla w związku z tym, że uznanie pracy kobiet w sektorze rolnym ma zasadnicze znaczenie, w szczególności aby nadać kobietom–małżonkom w sektorze rolnym odpowiedni status zawodowy, który umożliwi im dostęp do zabezpieczenia społecznego, do szkoleń, urlopu macierzyńskiego i emerytury;
15. zwraca uwagę, że lepsze ukierunkowanie środków UE, takich jak środki w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz narzędzia wchodzące w zakres programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych (EaSI), sprzyjałoby mobilności i włączeniu pracowników oraz upowszechnianiu szkoleń i świadomości na temat zdrowia i bezpieczeństwa, umożliwiając tym samym lepsze wykorzystanie dostępnych informacji oraz usprawnienie gromadzenia i wykorzystywania danych dotyczących wzorców przepływów pracowników oraz dysproporcji na rynku pracy; wzywa do wspierania ochrony pracowników narażonych na zagrożenia w sektorze rolno-spożywczym;
16. podkreśla, że europejscy pracownicy sezonowi w rolnictwie często nie są w stanie przewidzieć z dużym wyprzedzeniem trasy podróży oraz czasu, jaki spędzą w innym państwie członkowskim; podkreśla, że w związku z tym potrzebują oni doraźnych przepisów i szybkich kontroli, aby móc swobodnie przemieszczać się w granicach Unii;
17. uznaje postępy poczynione w państwach członkowskich w zakresie ochrony pracowników tymczasowych na obszarach wiejskich; wzywa do przeprowadzenia kampanii mającej na celu dostarczenie dokładnych informacji na temat sytuacji pracowników rolnych; podkreśla, że państwa członkowskie muszą przestrzegać praw pracowników rolnych;
18. wzywa Komisję do zadbania o to, by w ramach strategii „od pola do stołu” oraz obecnego przeglądu wspólnej polityki rolnej (WPR) została uwzględniona kwestia pracowników rolnych w Europie, w tym pracowników sezonowych, migrujących i innych pracowników mobilnych poprzez nadanie nowej WPR wymiaru społecznego i powiązanie finansowania z warunkiem przestrzegania wymogów i norm socjalnych i pracowniczych, tak aby chronić prawa, płace i zabezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wszystkich pracowników, a także poprzez uwzględnienie przepisów dotyczących ochrony środowiska, w celu wspierania równego traktowania i ochrony środowiska;
19. uważa, że pomagający członkowie rodziny nadal stanowią zdecydowaną większość rolniczej siły roboczej w Europie, a niewystarczający stopień wymiany pokoleń oraz tendencje demograficzne, które z roku na rok powodują zmniejszenie liczby rolników, są największymi wyzwaniami sektora rolniczego UE, oraz że szczególną uwagę należy poświęcić promowaniu i wspieraniu nowych podmiotów i młodych rolników; zauważa, że sytuację pogarsza brak rentowności wielu gospodarstw rolnych, co sprawia, że działalność ta jest nieatrakcyjna dla młodych ludzi; w związku z tym uważa, że konieczne jest wspieranie następnego pokolenia rolników prowadzących gospodarstwa rodzinne, w tym młodych rolników odkrywających tę branżę, ponieważ to wsparcie jest zintegrowane z WPR;
20. zauważa, że środki WPR ukierunkowane na młodych rolników pomagają w utrzymaniu zatrudnienia w rolnictwie, tj. przez wspieranie dziedziczenia gospodarstw rolnych i tworzenie lokalnych miejsc pracy zarówno w rolnictwie, jak i w jego sektorach wyższego i niższego szczebla; podkreśla, że praca rolnika powinna nadal być przyszłościowym, atrakcyjnym, szanowanym i opłacalnym zawodem; zachęca w związku z tym Komisję do zwiększenia starań mających na celu zagwarantowanie atrakcyjności zatrudnienia w sektorze rolnym dla młodych pokoleń;
21. wyraża jednak ubolewanie, że ta pozytywna tendencja ma nadal bardzo ograniczone oddziaływanie z powodu wielu innych czynników gospodarczych wpływających na zatrudnienie w rolnictwie, takich jak dostęp do kredytów i gruntów, a także brak planowania dziedziczenia i brak zachęt podatkowych;
22. stwierdza występowanie odosobnionych przypadków poważnych naruszeń przepisów prawa pracy w niektórych gospodarstwach i wzywa do przeprowadzania dających przykład interwencji w obronie praw pracowników rolnych;
23. uważa, że brak wykwalifikowanej siły roboczej jest jednym z głównych problemów gospodarstw rolnych na południu Europy; podkreśla, że dostosowanie kwalifikacji i umiejętności do możliwości zatrudnienia w sektorze rolnym stanowi warunek konieczny dla powstania konkurencyjnego rynku pracy w Unii Europejskiej;
24. podkreśla rosnące zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników w sektorze rolnym wynikające z dywersyfikacji zadań;
25. przypomina o zasadniczej roli, jaką odgrywają rolnicze technika i szkoły wyższe w tworzeniu przestrzeni edukacyjnej i badawczej w UE;
26. podkreśla znaczenie ułatwienia przyszłym specjalistom z sektora rolnego dostępu do europejskiego programu mobilności Erasmus+, aby umożliwić im zdobywanie nowych umiejętności i zwiększanie kompetencji, przy jednoczesnym zagwarantowaniu uznawania kwalifikacji na poziomie UE;
27. uważa, że ukierunkowane wsparcie dla trójtorowej współpracy, obejmującej sektor rolny, badania naukowe i przedsiębiorczość, może przynieść znaczące rezultaty;
28. zachęca państwa członkowskie do dostosowania szkolenia w sektorze rolnym do potrzeb rynku pracy w tym sektorze oraz do promowania kształcenia przez całe życie w celu zaradzenia niedoborom siły roboczej;
29. podkreśla potrzebę zagwarantowania bezpieczeństwa łańcuchów dostaw rolno-spożywczych i bezpieczeństwa żywnościowego, zwłaszcza w czasie obecnego kryzysu związanego z COVID-19; zauważa, że pracownicy sezonowi mają kluczowe znaczenie dla sprawnego i właściwego funkcjonowania sektorów rolnych, w szczególności sektorów owoców, warzyw i wina; zwraca uwagę, że ochrona i zagwarantowanie praw, zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w sektorach rolno-spożywczych ma zasadnicze znaczenie, zwłaszcza w czasie obecnego kryzysu związanego z COVID-19;
30. uważa, że pracownicy sezonowi odgrywają ważną rolę w sektorze rolnym, dlatego niezwykle ważne jest zagwarantowanie ich praw w zakresie warunków pracy, zapewnienie takiego samego poziomu ochrony, jaki obowiązuje względem pracowników krajowych, a ponadto zagwarantowanie, by prawo do zabezpieczenia społecznego było zapewniane przez państwo członkowskie zatrudnienia zgodnie z zasadą lex loci laboris;
31. uważa, że jedną z głównych przyczyn utrudniających wymianę pokoleniową i utrzymanie atrakcyjności działalności rolniczej jest całkowity i obserwowany od dawna brak godziwego wynagrodzenia, który jest bezpośrednio powiązany z europejskimi i międzynarodowymi przepisami rynkowymi;
32. zwraca uwagę, że niedobór siły roboczej sprawia, że unijni rolnicy i producenci żywności są w coraz większym stopniu zależni od pracy najemnej i sezonowej, a znaczna część sezonowych pracowników rolnych w UE pochodzi głównie ze słabszych pod względem ekonomicznym grup społecznych z Europy Środkowej i Wschodniej;
33. wyraża ubolewanie, że COVID-19 zwiększył ryzyko zawodowe w obszarze bezpieczeństwa i zdrowia pracowników sezonowych, co doprowadziło do dalszego rozprzestrzeniania się zakażeń i pojawiania się nowych skupisk choroby; w związku z tym zachęca państwa członkowskie do pełnego wykorzystania niedawno przyjętych wytycznych dotyczących pracowników sezonowych w UE w kontekście wybuchu epidemii COVID-19, aby lepiej zagwarantować tym pracownikom prawa, zdrowie i bezpieczeństwo;
34. zwraca uwagę, że innowacje technologiczne, sztuczna inteligencja i technologie cyfrowe stanowią siłę napędową zamian strukturalnych zarówno w gospodarstwach rolnych, jak i na rynkach pracy w rolnictwie oraz że wiele gospodarstw europejskich powinno uzyskać wsparcie w procesie przechodzenia do innowacji technologicznych poprzez szkolenie specjalistów z sektora rolnego, w szczególności w dziedzinie technologii cyfrowych; zauważa, że osoby zawodowo trudniące się rolnictwem nie są wystarczająco przygotowane do wdrażania innowacji technologicznych z powodu niskiego poziomu wykształcenia rolniczego osób zarządzających gospodarstwami, który dodatkowo różni się istotnie w poszczególnych państwach członkowskich, lub braku kompleksowej polityki w poszczególnych państwach członkowskich dotyczącej cyfryzacji i wprowadzania nowych technologii w sektorze rolnictwa; nalega, aby usługi doradcze dla rolników odgrywały ważną rolę w dostarczaniu rolnikom informacji technologicznych i naukowych oraz zwiększały dostęp do innowacji;
35. zauważa, że obecna tendencja do rozwijania sektora rolnego zorientowanego na technologię może spowodować wzrost kosztów pracy, ponieważ rolnictwo będzie wymagało bardziej wykwalifikowanej siły roboczej;
36. podkreśla, że wszyscy pracownicy tego sektora będą potrzebowali intensywniejszego szkolenia, kształcenia i podnoszenia kwalifikacji, aby sprostać wyzwaniu, jakim jest zwiększona innowacyjność technologiczna i wzmożona modernizacja, oraz zauważa, że takie dodatkowe szkolenia powinny być planowane w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi na rynku pracy;
37. podkreśla potrzebę zapewnienia wsparcia i doradztwa w zakresie zrównoważonego rozwoju i cyfryzacji; uważa, że należy potraktować priorytetowo zapewnianie podstawowych umiejętności cyfrowych wszystkim osobom zaangażowanym w działalność rolniczą, w tym zapewnianie informacji na temat ich praw i obowiązków związanych z cyfryzacją;
38. wzywa zatem do promowania szkoleń i podnoszenia kwalifikacji w zakresie technologii cyfrowych, a także do zapewniania wsparcia i doradztwa zarówno pracownikom, jak i pracodawcom w sektorze rolnym;
39. zauważa, że dynamiczna transformacja cyfrowa wywołana wyzwaniami, jakie przyniósł 2020 r., może znacznie przyczynić się do zahamowania spadku liczby ludności wiejskiej, jeśli zostanie wsparta skoordynowanymi inwestycjami sektora prywatnego i publicznego;
40. uważa, że w celu stworzenia wysokiej jakości miejsc pracy konieczne jest, aby gospodarstwa rolne i hodowlane były rentowne i nie prowadziły sprzedaży poniżej kosztów produkcji;
41. uważa, że niektóre regionalne systemy wsparcia dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy przyczyniają się do rozwoju szarej strefy i zatrudnienia nieformalnego;
42. przypomina, że dbałość o utrzymanie zatrudnienia w rolnictwie i odpowiedniej rentowności gospodarstw rolnych ma zasadnicze znaczenie dla podtrzymywania funkcjonowania gospodarki wiejskiej oraz dla planowania gospodarowania gruntami, przez co jest niezwykle ważna, ponieważ wiele innych miejsc pracy w innych sektorach zależy od rolnictwa, co wskazuje na pilną potrzebę podjęcia działań wykraczających poza reformę WPR;
43. podkreśla potencjał tworzenia miejsc pracy w sektorze agroturystyki, który należy wobec tego promować;
44. przypomina, że dbałość o zatrudnienie w rolnictwie odgrywa kluczową rolę w podtrzymywaniu życia i funkcjonowania gospodarki w regionach wiejskich, górskich i najbardziej oddalonych, przez co jest niezwykle ważna;
45. podkreśla konieczność ułatwiania mobilności pracowników sezonowych, w szczególności w regionach przygranicznych, ponieważ pracownicy ci są niezbędni dla przetrwania gospodarstw europejskich, jak pokazał kryzys związany z COVID-19;
46. podkreśla, że zasadnicze znaczenie ma zwalczanie nieuczciwej konkurencji wewnątrz UE, gdyż szkodzi ona prawidłowemu funkcjonowaniu jednolitego rynku; podkreśla w związku z tym istotną rolę Europejskiego Urzędu ds. Pracy w zwalczaniu oszustw i niektórych nadużyć;
47. uważa, że UE nie powinna ustanawiać przepisów dotyczących europejskiego wynagrodzenia minimalnego, ponieważ kwestia ta leży w kompetencji właściwych organów krajowych państw członkowskich;
48. podkreśla, że w ramach swojej polityki handlowej UE powinna zadbać o to, by wyeliminować nieuczciwą konkurencję ze strony państw trzecich poprzez zagwarantowanie, że produkty wprowadzane do Unii są zgodne z unijnymi warunkami i normami zatrudnienia;
49. uważa, że pomoc unijna powinna być przyznawana wyłącznie tym beneficjentom, którzy przestrzegają standardów socjalnych i nie wspierają praktyk w zakresie pracy nielegalnej, nieuregulowanej lub nierejestrowanej, zarówno w odniesieniu do pracowników tymczasowych, jak i zatrudnionych na czas nieokreślony;
50. z żalem odnotowuje przypadki zakażeń COVID-19 w gospodarstwach masowo korzystających z pracowników oddelegowanych.
INFORMACJE O PRZYJĘCIU W KOMISJI OPINIODAWCZEJ
Data przyjęcia |
1.12.2020 |
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
42 1 2 |
||
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Mazaly Aguilar, Clara Aguilera, Atidzhe Alieva-Veli, Álvaro Amaro, Attila Ara-Kovács, Carmen Avram, Adrian-Dragoş Benea, Benoît Biteau, Mara Bizzotto, Daniel Buda, Isabel Carvalhais, Asger Christensen, Angelo Ciocca, Ivan David, Paolo De Castro, Jérémy Decerle, Salvatore De Meo, Herbert Dorfmann, Luke Ming Flanagan, Cristian Ghinea, Dino Giarrusso, Francisco Guerreiro, Martin Häusling, Martin Hlaváček, Krzysztof Jurgiel, Jarosław Kalinowski, Elsi Katainen, Gilles Lebreton, Norbert Lins, Chris MacManus, Marlene Mortler, Ulrike Müller, Juozas Olekas, Pina Picierno, Maxette Pirbakas, Bronis Ropė, Anne Sander, Petri Sarvamaa, Simone Schmiedtbauer, Annie Schreijer-Pierik, Veronika Vrecionová, Sarah Wiener, Juan Ignacio Zoido Álvarez |
|||
Zastępcy (art. 209 ust. 7) obecni podczas głosowania końcowego |
Petros Kokkalis, Ruža Tomašić |
|||
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO
W KOMISJI OPINIODAWCZEJ
42 |
+ |
ECR |
Mazaly AGUILAR, Krzysztof JURGIEL, Ruža TOMAŠIĆ, Veronika VRECIONOVÁ |
GUE/NGL |
Luke Ming FLANAGAN, Petros KOKKALIS, Chris MACMANUS |
ID |
Ivan DAVID, Gilles LEBRETON, Maxette PIRBAKAS |
PPE |
Álvaro AMARO, Daniel BUDA, Salvatore DE MEO, Herbert DORFMANN, Jarosław KALINOWSKI, Norbert LINS, Marlene MORTLER, Anne SANDER, Petri SARVAMAA, Simone SCHMIEDTBAUER, Annie SCHREIJER-PIERIK, Juan Ignacio ZOIDO ÁLVAREZ |
Renew |
Atidzhe ALIEVA-VELI, Asger CHRISTENSEN, Jérémy DECERLE, Cristian GHINEA, Martin HLAVÁČEK, Elsi KATAINEN, Ulrike MÜLLER |
S&D |
Clara AGUILERA, Attila ARA-KOVÁCS, Carmen AVRAM, Adrian-Dragoş BENEA, Isabel CARVALHAIS, Paolo DE CASTRO, Juozas OLEKAS, Pina PICIERNO |
Verts/ALE |
Benoît BITEAU, Francisco GUERREIRO, Martin HÄUSLING, Bronis ROPĖ, Sarah WIENER |
1 |
- |
NI |
Dino GIARRUSSO |
2 |
0 |
ID |
Mara BIZZOTTO, Angelo CIOCCA |
Objaśnienie używanych znaków:
+ : za
- : przeciw
0 : wstrzymało się
INFORMACJE O PRZYJĘCIU PRZEZ KOMISJĘ PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWĄ
Data przyjęcia |
25.3.2021 |
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
40 4 8 |
||
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Atidzhe Alieva-Veli, Abir Al-Sahlani, Marc Angel, Dominique Bilde, Gabriele Bischoff, Vilija Blinkevičiūtė, Milan Brglez, Sylvie Brunet, Jordi Cañas, David Casa, Margarita de la Pisa Carrión, Özlem Demirel, Klára Dobrev, Jarosław Duda, Estrella Durá Ferrandis, Lucia Ďuriš Nicholsonová, Rosa Estaràs Ferragut, Nicolaus Fest, Loucas Fourlas, Cindy Franssen, Elisabetta Gualmini, Alicia Homs Ginel, France Jamet, Agnes Jongerius, Radan Kanev, Stelios Kympouropoulos, Katrin Langensiepen, Miriam Lexmann, Elena Lizzi, Kira Marie Peter-Hansen, Dragoș Pîslaru, Manuel Pizarro, Dennis Radtke, Elżbieta Rafalska, Guido Reil, Mounir Satouri, Monica Semedo, Beata Szydło, Eugen Tomac, Romana Tomc, Marie-Pierre Vedrenne, Nikolaj Villumsen, Marianne Vind, Maria Walsh, Stefania Zambelli, Tomáš Zdechovský |
|||
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Konstantinos Arvanitis, Marc Botenga, Johan Danielsson, Gheorghe Falcă, Sara Matthieu, Véronique Trillet-Lenoir |
|||
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ
40 |
+ |
PPE |
David Casa, Jarosław Duda, Rosa Estaràs Ferragut, Gheorghe Falcă, Loucas Fourlas, Cindy Franssen, Radan Kanev, Stelios Kympouropoulos, Miriam Lexmann, Dennis Radtke, Eugen Tomac, Romana Tomc, Maria Walsh, Tomáš Zdechovský |
Renew |
Sylvie Brunet, Jordi Cañas, Dragoș Pîslaru, Monica Semedo, Véronique Trillet-Lenoir, Marie-Pierre Vedrenne |
S&D |
Marc Angel, Gabriele Bischoff, Vilija Blinkevičiūtė, Milan Brglez, Johan Danielsson, Klára Dobrev, Estrella Durá Ferrandis, Elisabetta Gualmini, Alicia Homs Ginel, Agnes Jongerius, Manuel Pizarro, Marianne Vind |
The Left |
Konstantinos Arvanitis, Marc Botenga, Özlem Demirel, Nikolaj Villumsen |
Verts/ALE |
Katrin Langensiepen, Sara Matthieu, Kira Marie Peter-Hansen, Mounir Satouri |
4 |
- |
ID |
Dominique Bilde, Nicolaus Fest, France Jamet, Guido Reil |
8 |
0 |
ECR |
Lucia Ďuriš Nicholsonová, Margarita de la Pisa Carrión, Elżbieta Rafalska, Beata Szydło |
ID |
Elena Lizzi, Stefania Zambelli |
Renew |
Atidzhe Alieva-Veli, Abir Al-Sahlani |
Objaśnienie używanych znaków:
+ : za
- : przeciw
0 : wstrzymało się
- [1] Dz.U. L 183 z 29.6.1989, s. 1.
- [2] Dz.U. L 186 z 11.7.2019, s. 21.
- [3] Dz.U. L 141 z 27.5.2011, s. 1.
- [4] Dz.U. L 107 z 22.4.2016, s. 1.
- [5] Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1.
- [6] Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s. 1.
- [7] Dz.U. L 300 z 14.11.2009, s. 51.
- [8] Dz.U. L 300 z 14.11.2009, s. 72.
- [9] Dz.U. L 293 z 31.10.2008, s. 3.
- [10] Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 1.
- [11] Dz.U. L 364 z 12.12.1992, s. 7.
- [12] Dz.U. L 128 z 30.4.2014, s. 8.
- [13] Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 22.
- [14] Dz.U. L 80 z 23.3.2002, s. 35.
- [15] Dz.U. L 167 z 2.7.1999, s. 33.
- [16] Dz.U. L 124 z 20.5.2009, s. 30.
- [17] Dz.U. L 18 z 21.1.1997, s. 1.
- [18] Dz.U. L 173 z 9.7.2018, s. 16.
- [19] Dz.U. L 159 z 28.5.2014, s. 11.
- [20] Dz.U. L 249 z 31.7.2020, s. 49.
- [21] Dz.U. L 185 z 11.7.2019, s. 44.
- [22] Dz.U. L 65 z 11.3.2016, s. 12.
- [23] Dz.U. C 189 z 15.6.2017, s. 15.
- [24] Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0176.
- [25] Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 135.
- [26] Dz.U. C 482 z 23.12.2016, s. 31.
- [27] http://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2010/working-conditions-industrial-relations/posted-workers-in-the-european-union
- [28] Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, „Sprawozdanie roczne za 2017 r. w sprawie mobilności pracowników wewnątrz UE, sprawozdanie końcowe ze stycznia 2018 r.”, 2018. Komisja Europejska, „Study on the movement of skilled labour – Final report” [Analiza przepływu wykwalifikowanej siły roboczej – sprawozdanie końcowe] (autorstwa ICF), 2018; Malmström, Cecilia, przedmowa do „Rethinking the attractiveness of EU Labour Immigration Policies: Comparative perspectives on the EU the US Canada and beyond” [Ponowne rozważenie atrakcyjności strategii UE w zakresie imigracji zarobkowej – porównanie sytuacji w UE, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i poza nimi], edycja: S. Carrera, E. Guild i K. Eisele, Centrum Studiów nad Polityką Europejską, 2018.
- [29] Baza danych OECD Skills for Jobs Database, https://www.oecdskillsforjobsdatabase.org/#PL/_.
- [30] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z dnia 28 czerwca 2018 r. zmieniająca dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.U. L 173 z 9.7.2018, s. 16).
- [31] Komisja Europejska, Sprawozdanie roczne za 2019 r. w sprawie mobilności pracowników wewnątrz UE, styczeń 2020 r.
- [32] Koumenta, M. i Pagliero, M., Measuring Prevalence and Labour Market Impacts of Occupational Regulation in the EU (Pomiar upowszechnienia przepisów zawodowych w UE i ich wpływ na unijny rynek pracy), 2016, s. 88.
- [33] Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r., zmieniona dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/55/UE z dnia 20 listopada 2013 r.
- [34] Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Parlamentu, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczące wdrażania niektórych nowych elementów wprowadzonych w drodze dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/55/UE z dnia 20 listopada 2013 r. zmieniającej dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym („rozporządzenie w sprawie IMI”), (COM(2020)0191).
- [35] Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy 2005/36/WE w odniesieniu do regulacji i potrzeby reformy zawodów regulowanych, Dz.U. C 458 z 19.12.2018, s. 70.
- [36] Komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. w sprawie długofalowego planu działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku (COM(2020)0094).
- [37] Dz.U. L 128 z 30.4.2014, s. 8.
- [38] Dz.U. L 186 z 11.7.2019, s. 21.
- [39] Badanie – „Zatrudnienie w rolnictwie UE: bieżące wyzwania i perspektywy na przyszłość”, Parlament Europejski, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej, Departament Tematyczny ds. Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności, październik 2019 r.
- [40] Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0176.