SPRAWOZDANIE w sprawie nowych sposobów legalnej migracji zarobkowej
26.4.2021 - (2020/2010(INI))
Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
Sprawozdawczyni: Sylvie Guillaume
Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej (*):
Elżbieta Rafalska, Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych
(*) Zaangażowana komisja – art. 57 Regulaminu
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
w sprawie nowych sposobów legalnej migracji zarobkowej
Parlament Europejski,
– uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 3 ust. 2, oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 79,
– uwzględniając Europejską Konwencję Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a w szczególności art. 2 Protokołu nr 4,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 45,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r., w szczególności jej art. 13,
— uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w szczególności zasady 5, 6, 10, 12 i 16,
– uwzględniając międzynarodowe normy pracy dotyczące migracji zarobkowej przyjęte przez Międzynarodową Konferencję Pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Międzynarodową konwencję o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 18 grudnia 1990 r.
– uwzględniając komunikat Komisji z 13 maja 2015 r. pt. „Europejski program w zakresie migracji” (COM(2015)0240),
– uwzględniając komunikaty Komisji z 6 kwietnia 2016 r. pt. „W kierunku reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego i zwiększenia liczby legalnych sposobów migracji do Europy” (COM(2016)0197) oraz z 12 września 2018 r. pt. „Większe możliwości legalnej migracji do Europy: niezbędny element zrównoważonej i kompleksowej polityki migracyjnej” (COM(2018)0635),
– uwzględniając komunikat Komisji z 23 września 2020 r. dotyczący nowego paktu o migracji i azylu (COM(2020)0609),
– uwzględniając plan działania i deklarację polityczną przyjęte podczas szczytu UE–Afryka w sprawie migracji, który odbył się w Valletcie w dniach 11–12 listopada 2015 r., w szczególności ich odpowiednie części dotyczące legalnej migracji i mobilności,
– uwzględniając Globalne porozumienie ONZ na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji przyjęte 10 grudnia 2018 r.,
– uwzględniając kryzysowy fundusz powierniczy UE dla Afryki,
– uwzględniając swoją rezolucję z 12 kwietnia 2016 r. w sprawie sytuacji na Morzu Śródziemnym i potrzeby całościowego podejścia UE do problematyki migracji[1],
– uwzględniając swój dokument roboczy z 15 stycznia 2016 r. w sprawie rozwijania odpowiednich legalnych kanałów migracji ekonomicznej[2],
— uwzględniając komunikat Komisji z 24 listopada 2020 r. zatytułowany „Plan działania na rzecz integracji i włączenia społecznego na lata 2021–2027” (COM(2020)0758),
– uwzględniając swoją rezolucję z 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w Unii w kontekście kryzysu wywołanego COVID-19[3],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1149 z 20 czerwca 2019 r. ustanawiające Europejski Urząd Pracy[4],
– uwzględniając badania Departamentu Tematycznego ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej z września 2015 r. pt. „Exploring new avenues for legislation for labour migration to the European Union” [Poszukiwanie nowych sposobów prawnego uregulowania migracji zarobkowej w Unii Europejskiej], z października 2015 r. pt. „EU cooperation with third countries in the field of migration” [Współpraca UE z państwami trzecimi w zakresie migracji] oraz badanie Biura Analiz Parlamentu Europejskiego z marca 2019 r. pt. „The cost of non-Europe in the area of legal migration” [Koszt braku działań na poziomie europejskim w obszarze legalnej migracji],
– uwzględniając przeprowadzoną przez Komisję 29 marca 2019 r. „Ocenę adekwatności prawodawstwa UE w dziedzinie legalnej migracji” („ocena adekwatności”),
— uwzględniając badanie Wspólnego Centrum Badawczego Komisji z 23 kwietnia 2020 r. zatytułowane „Immigrant key workers: Their contribution to Europe’s COVID-19 response” [Kluczowi pracownicy migrujący: ich wkład w walkę z pandemią COVID-19 w Europie] oraz sprawozdanie techniczne z 19 maja 2020 r. zatytułowane „A vulnerable workforce: Migrant workers in the COVID-19 pandemic” [Siła robocza szczególnie podatna na zagrożenia: pracownicy migrujący w okresie pandemii COVID-19],
– uwzględniając analizy Europejskiej Sieci Migracyjnej,
– uwzględniając analizy Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju,
– uwzględniając działania i sprawozdania specjalnego sprawozdawcy ONZ dotyczące praw człowieka w odniesieniu do migrantów,
– uwzględniając prace, sprawozdania i rezolucje Rady Europy,
– uwzględniając działania i sprawozdania Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji,
– uwzględniając dorobek prawny UE dotyczący migracji zarobkowej opracowany w latach 2004–2016, który reguluje warunki wjazdu i pobytu oraz prawa pracowników będących obywatelami państw trzecich i obejmuje:
- dyrektywę Rady 2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (dyrektywa w sprawie niebieskiej karty)[5],
- dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/98/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim (dyrektywa w sprawie jednego zezwolenia)[6],
- dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego (dyrektywa w sprawie pracowników sezonowych)[7],
- dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa (dyrektywa w sprawie ICT)[8],
- dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/801 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu prowadzenia badań naukowych, odbycia studiów, szkoleń, udziału w wolontariacie, programach wymiany młodzieży szkolnej lub projektach edukacyjnych oraz podjęcia pracy w charakterze au pair[9],
– uwzględniając wniosek Komisji z 7 czerwca 2016 r. dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich umiejętności (COM(2016)0378) oraz odpowiednie stanowiska przyjęte przez Parlament Europejski i Radę w 2017 r.,
– uwzględniając dyrektywy regulujące warunki wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich oraz prawa innych, bardziej ogólnych kategorii obywateli państw trzecich, takie jak dyrektywy w sprawie prawa do łączenia rodzin[10] i statusu obywateli państw trzecich, którzy są rezydentami długoterminowymi[11],
– uwzględniając dyrektywy regulujące warunki wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich, którzy nie przyjeżdżają na terytorium UE w celu podjęcia pracy, ale mają do tego prawo, takie jak dyrektywy przyznające osobom objętym ochroną międzynarodową prawo dostępu do zatrudnienia i samozatrudnienia z zastrzeżeniem uznania ich statusu lub przyznające wnioskodawcom ubiegającym się o ochronę międzynarodową dostęp do rynku pracy nie później niż dziewięć miesięcy od dnia złożenia wniosku,
– uwzględniając art. 54 Regulaminu,
– uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Zatrudnienia i Spraw Socjalnych,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A9-0143/2021),
A. mając na uwadze, że obecne ramy prawne Unii dotyczące legalnej migracji zarobkowej są rozproszone i obejmują dyrektywy sektorowe, które ustanawiają warunki wjazdu i pobytu dla określonych kategorii obywateli państw trzecich;
B. mając na uwadze, że mozaika przepisów wynikających z 27 koncepcji krajowych sprawia, że Unia i jej państwa członkowskie są postrzegane jako nieatrakcyjne miejsce docelowe dla legalnej migracji;
C. mając na uwadze, że chociaż zamiarem określonym w europejskim programie w zakresie migracji jest przyjęcie kompleksowego podejścia, od 2015 r. legalna migracja praktycznie nie stanowi elementu uwzględnianego w polityce migracyjnej UE;
D. mając na uwadze, że nowy pakt o migracji i azylu nie zawiera żadnych konkretnych propozycji dotyczących legalnej migracji zarobkowej, mimo że legalna migracja zarobkowa jest niezbędnym elementem kompleksowej polityki migracyjnej i azylowej;E. mając na uwadze, że obecne ramy prawne dotyczą głównie zatrudnienia w przedsiębiorstwach wielonarodowych (dyrektywa w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa) lub w sektorach unijnych rynków pracy wymagających wysokich kwalifikacji lub wysoko opłacanych (dyrektywa w sprawie niebieskiej karty), podczas gdy tylko jedna dyrektywa odnosi się do kwestii migracji słabiej opłacanej (dyrektywa w sprawie pracowników sezonowych);
F. mając na uwadze, że w UE występuje niedobór siły roboczej w odniesieniu do konkretnych poziomów kwalifikacji, sektorów i zawodów, w tym zawodów wymagających niskich kwalifikacji[12]; mając na uwadze, że w komunikacie Komisji z 2018 r. w sprawie poprawy legalnych sposobów migracji do Europy stwierdzono istnienie niedoborów w „zawodach wymagających kwalifikacji” i „zawodach wymagających mniej formalnych umiejętności”;
G. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 uwypukliła naszą silną zależność od pracowników pierwszej linii oraz kluczową rolę, jaką odgrywają pracownicy migrujący w świadczeniu usług pierwszej linii w UE, gdzie ludność szybko się starzeje, a średnio 13 % kluczowych pracowników to imigranci[13]; mając na uwadze, że COVID-19 w znacznym stopniu dotknął migrantów, ich rodziny, społeczności przyjmujące i kraje pochodzenia oraz pogłębił trudności, z jakimi borykają się pracownicy migrujący i ich rodziny w całej UE, utrudniając mobilność, dostęp do rynku pracy, prawo do godnych warunków pracy oraz dostęp do opieki społecznej i zdrowotnej;
H. mając na uwadze, że Globalne porozumienie na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji zacieśnia współpracę w zakresie migracji i uznaje wspólną odpowiedzialność wszystkich państw za wzajemne zaspokajanie potrzeb i rozwiązywanie problemów związanych z migracją, a także nadrzędny obowiązek poszanowania, ochrony i przestrzegania praw człowieka wszystkich migrantów, niezależnie od ich statusu migracyjnego, przy jednoczesnym wspieraniu bezpieczeństwa i dobrobytu wszystkich społeczności;
1. wychodzi z założenia, że migracja jest zjawiskiem normalnym i że ludzie stale się przemieszczają; uznaje wkład obywateli państw trzecich w nasze społeczeństwa, gospodarki i kulturę oraz podkreśla, że należy zarządzać migracją w sposób uporządkowany, bezpieczny i systematyczny; uważa, że aby ustanowić nowe możliwości legalnej migracji zarobkowej, UE powinna wyznaczyć sobie ambitne i przyszłościowe cele, a jednocześnie skutecznie wykorzystywać i udoskonalać istniejące ramy prawne i polityczne;
Obecne ramy prawne UE
2. zauważa, że w art. 79 TFUE przewidziano zarządzanie legalną migracją na szczeblu Unii i zobowiązano państwa członkowskie do rozwijania wspólnej polityki imigracyjnej, w tym wspólnych zasad dotyczących warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich oraz definicji praw, jakie przysługują im podczas legalnego pobytu w Unii, w tym warunków korzystania ze swobody przemieszczania się i pobytu w innych państwach członkowskich; uznaje, że w art. 79 ust. 5 TFUE zastrzeżono prawo państw członkowskich do ustalania wielkości napływu obywateli państw trzecich przybywających na ich terytorium w poszukiwaniu pracy;
3. podkreśla pozytywny wpływ ram UE na legalną migrację zarobkową, stwierdzony przez Komisję w ocenie adekwatności; zauważa, że istnieje pewien stopień harmonizacji warunków, procedur i praw oraz większa pewność prawa dla obywateli państw trzecich, pracodawców oraz administracji lokalnych, regionalnych i krajowych; zauważa ponadto korzyści płynące z tej harmonizacji dla konkurencji na rynkach pracy UE;
4. podkreśla, że podejście UE do legalnej migracji zarobkowej nie wyklucza automatycznie potrzeby tworzenia krajowych ram prawnych; przypomina jednak, że istniejące unijne ramy regulujące legalną migrację do Unii są rozproszone, skupiają się na konkretnych kategoriach pracowników, przede wszystkim pracowników zatrudnionych w sektorach wysokich płac, nie traktują tych kategorii pracowników w taki sam sposób, również z powodu istnienia różnych poziomów praw, i pozwalają na istnienie równoległych krajowych ram prawnych; podkreśla, że obecna asymetryczna mozaika przepisów krajowych i unijnych odzwierciedla różnice między krajowymi rynkami pracy, ale sprawia, że te krajowe ramy prawne konkurują między sobą i konkurują z ramami unijnymi, co z kolei wiąże się z procedurami biurokratycznymi zarówno dla potencjalnych pracowników, jak i pracodawców;5. uważa, że takie podejście służy jedynie zaspokojeniu krótkoterminowych potrzeb i nie jest zgodne z celem Unii, jakim jest kompleksowe podejście do polityki migracyjnej; jest zdania, że dobrze zaprojektowana i właściwie zarządzana legalna migracja zarobkowa może być źródłem dobrobytu, innowacji i wzrostu zarówno dla krajów wysyłających, jak i przyjmujących;
6. podkreśla, że w ramach oceny adekwatności Komisja doszła do podobnych wniosków i wskazała na konieczność usunięcia niespójności, luk i niedociągnięć za pomocą szeregu środków, w tym środków legislacyjnych; zauważa ponadto korzystne skutki nowych sposobów legalnej migracji zarobkowej dla ograniczania nielegalnej migracji, która jest niebezpieczna dla obywateli państw trzecich poszukujących zatrudnienia w Unii i może mieć negatywny wpływ na rynki pracy państw członkowskich;
7. jest świadomy faktu, że obecne unijne ramy regulujące legalną migrację opracowano częściowo, by zapobiegać wyzyskowi pracowników w pracy i chronić prawa pracowników będących obywatelami państw trzecich; zauważa jednak, że istniejące dyrektywy wywarły jedynie ograniczony wpływ na zapobieganie wyzyskowi pracowników oraz że pracownicy migrujący nadal doświadczają nierównego traktowania i wyzysku; wzywa Unię do podjęcia wspólnych działań w celu rozwiązania problemu takiego nierównego traktowania i wyzysku; uznaje stosowanie pozwoleń ograniczonych w czasie w przypadkach wyzysku za dobrą praktykę, która powinna być promowana w całej Unii; podkreśla potrzebę podjęcia środków służących poprawie dostępności i skuteczności monitorowania miejsca pracy; podkreśla, że należy wprowadzić skuteczne mechanizmy składania skarg w celu ochrony wszystkich pracowników migrujących przed wyzyskiem, zgodnie z dyrektywą w sprawie kar wobec pracodawców[14] z 2009 r., która powinna w szczególności zagwarantować skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości i dochodzenia roszczeń, zapewniając tym samym równe warunki działania;
Przyjęcie uproszczonego podejścia
8. zwraca uwagę, że obecne ramy prawne i rozbieżne wdrażanie obowiązujących dyrektyw przez państwa członkowskie doprowadziły do wielu niespójności w odniesieniu do obywateli państw trzecich w zakresie równego traktowania, warunków wjazdu i ponownego wjazdu, zezwoleń na pracę, statusu pobytu, mobilności wewnątrz UE, systemów zabezpieczenia społecznego, uznawania kwalifikacji i łączenia rodzin; zauważa, że te niespójności mogą utrudniać integrację; podkreśla ponadto, że niespójności te stwarzają również utrudnienia dla przedsiębiorstw, które zatrudniają obywateli państw trzecich[15] oraz dla władz lokalnych, które zapewniają usługi integracyjne; wzywa do rozpowszechniania na szczeblu krajowym informacji istotnych dla przedsiębiorstw;
9. podkreśla wartość dodaną posiadania kompleksowych unijnych ram prawnych w dziedzinie legalnej migracji jako części całościowego podejścia do migracji, ponieważ stwarzają one możliwości za pośrednictwem legalnych i bezpiecznych kanałów dla migracji związanej z pracą, polepszają dostęp obywateli państw trzecich do unijnego rynku pracy, sprzyjają bardziej uporządkowanej migracji, przyciągają pracowników, studentów i przedsiębiorstwa, których potrzebują rynki pracy UE i krajowe, przyczyniają się do osłabienia modelu działalności przestępczej przemytników i handlarzy ludźmi, zapewniają traktowanie pracowników będących obywatelami państw trzecich zgodnie z prawami podstawowymi, poprawiają dostęp do godnych warunków pracy i sprzyjają integracji kobiet i mężczyzn na równych zasadach; uważa, że takie całościowe podejście przynosi korzyści pracownikom będącym obywatelami państw trzecich i ich rodzinom, społecznościom przyjmującym i krajom pochodzenia;
10. podkreśla, że lepsze i bardziej spójne wdrażanie obecnych ram prawnych, lepsze egzekwowanie praw określonych w obowiązujących dyrektywach oraz lepsze rozpowszechnianie informacji o obowiązujących procedurach to pierwsze praktyczne działania, które należy podjąć;
11. zaleca uproszczenie i harmonizację ram prawnych poprzez ujednolicenie przepisów obowiązujących dyrektyw w sprawie legalnej migracji dotyczących procedur składania wniosków, podstaw przyjęcia i odmowy przyjęcia, gwarancji proceduralnych, równego traktowania, dostępu do rynku pracy, w tym prawa do zmiany pracodawcy, łączenia rodzin zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz mobilności wewnątrz UE;
12. z zadowoleniem przyjmuje planowany przez Komisję przegląd dyrektywy w sprawie jednego zezwolenia; sugeruje, aby rozszerzyć zakres i stosowanie dyrektywy w celu objęcia nią szerzej pojętej kategorii pracowników; z zadowoleniem przyjmuje również planowany przez Komisję Europejską przegląd dyrektywy w sprawie rezydentów długoterminowych, który stanowi okazję do zwiększenia mobilności oraz uproszczenia i zharmonizowania procedur; oczekuje na kolejne sprawozdanie Komisji z wykonania dotyczące dyrektywy w sprawie pracowników sezonowych, w którym należy szczegółowo przeanalizować przepisy o statusie rezydentów, równym traktowaniu i maksymalnym okresie pobytu; wzywa Komisję do rozważenia zmian ustawodawczych we wspomnianej dyrektywie po przeprowadzeniu oceny; wzywa Komisję do zaproponowania odpowiednich działań ustawodawczych w celu poprawy istniejących dyrektyw poprzez dostosowanie ich do najbardziej korzystnych przepisów;
Poprawa mobilności wewnątrz UE
13. podkreśla fakt, że wewnątrzunijna mobilność obywateli państw trzecich jest kluczowym elementem polityki UE w obszarze legalnej migracji, ponieważ zapewnia ona wyraźną wartość dodaną, której nie można osiągnąć na szczeblu państw członkowskich; przypomina, że swobodny przepływ pracowników przyczynia się do dopasowywania popytu i podaży na rynkach pracy UE, a w czasach kryzysu może również przyczynić się do dostosowań na rynku pracy i ogólnego wzrostu gospodarczego;
14. wzywa państwa członkowskie do poprawy koordynacji między organami krajowymi w odniesieniu do systemów wewnątrzunijnej mobilności obywateli państw trzecich; podkreśla, że konieczne jest ułatwianie gromadzenia danych, statystyk i dowodów, wymiany informacji i współpracy między organami krajowymi w celu poprawy efektywności i skuteczności dorobku prawnego, a także jak najpełniejsze wykorzystywanie wartości dodanej UE;
15. podkreśla, że bardziej zharmonizowane i elastyczne przepisy ułatwiające mobilność wewnątrz UE stanowiłyby zachętę dla obywateli państw trzecich, byłyby pozytywnym środkiem dla pracodawców i pomogłyby państwom członkowskim zapełniać luki na ich rynkach pracy i napędzać gospodarkę; podkreśla ponadto, że zwiększona mobilność wewnątrzunijna dałaby obywatelom państw trzecich przebywającym w UE lepsze perspektywy integracji;
16. zauważa, że w niedawno przyjętych dyrektywach w sprawie studentów i naukowców oraz pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstw przyznano obywatelom państw trzecich bardziej rozległe prawa do mobilności niż w przyjętych wcześniej dyrektywach w sprawie legalnej migracji, takich jak pierwotna dyrektywa w sprawie niebieskiej karty i dyrektywa w sprawie rezydentów długoterminowych;
17. zaleca, aby pierwszym krokiem w kierunku uproszczenia było wzmocnienie praw do mobilności wewnątrz UE we wszystkich istniejących dyrektywach w sprawie legalnej migracji; ponownie stwierdza, że Komisja powinna zaproponować odpowiednie działania ustawodawcze;
Tworzenie puli talentów
18. podkreśla potrzebę posiadania nowych narzędzi, które pomogą dopasowywać pracodawców do potencjalnych pracowników, rozwiązywać problem niedoborów na rynku pracy oraz ułatwiać uznawanie formalnych kwalifikacji uzyskanych w państwie trzecim i umiejętności na poziomie Unii; podkreśla fakt, że pracodawcy i obywatele państw trzecich muszą otrzymywać lepsze informacje na temat legalnej migracji do UE oraz że należy zintensyfikować zorganizowany i znaczący dialog z odpowiednimi państwami trzecimi na temat legalnej migracji;
19. w związku z tym zaleca utworzenie unijnej platformy gromadzenia i dopasowywania talentów, która miałaby służyć jako punkt kompleksowej obsługi dla pracowników będących obywatelami państw trzecich, pracodawców UE i administracji krajowych; z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji dotyczący dalszej analizy rozwoju unijnej puli talentów; zaleca, aby obejmowała ona wszystkie sektory zatrudnienia pracowników o niskich, średnich i wysokich kwalifikacjach oraz pracowników najemnych i samozatrudnionych, w tym w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz przedsiębiorstwach typu start-up; zauważa, że zaangażowanie publicznych służb zatrudnienia, także na szczeblu lokalnym, w taką platformę zarówno w UE, jak i w państwach pochodzenia, mogłoby przyczynić się do poprawy partnerstw i budowy zaufania między państwami członkowskimi a państwami trzecimi, stworzyć klimat dla inwestycji, a także przyczynić się do lepszego reagowania na potrzeby w zakresie zatrudnienia lub niedobory na rynku pracy; zaleca ułatwienie udziału państw trzecich w takiej puli talentów, na przykład za pośrednictwem internetu lub przedstawicielstw dyplomatycznych UE i państw członkowskich;
20. podkreśla, że taka unijna pula talentów mogłaby służyć jako ważne nowe narzędzie dopasowywania podaży umiejętności do krajowych rynków pracy i zarządzania nimi oraz że UE mogłaby odgrywać ważną rolę w tworzeniu, monitorowaniu i nadzorowaniu takiego narzędzia, w tym poprzez finansowanie i dzielenie się wiedzą; zaleca, by platforma była wykorzystywana do wyjaśniania i lepszego wzajemnego dostosowywania wymogów dotyczących nauczania i szkolenia przez uczestniczące państwa członkowskie i państwa trzecie; uważa, że zharmonizowane na szczeblu UE ramy składania wniosków oparte na tej unijnej puli talentów pomogłyby ograniczyć biurokrację na szczeblu państw członkowskich; sądzi, że UE może odegrać ważną rolę w przeprowadzaniu wstępnej kontroli kwalifikacji, poziomu znajomości języków i umiejętności kandydatów; podkreśla znaczenie ukierunkowanego rozpowszechniania informacji dla promowania puli talentów i platformy dopasowywania w państwach trzecich i w uczestniczących państwach członkowskich;
21. zaleca, aby we wszystkich państwach członkowskich ułatwić, przyspieszyć oraz uczynić bardziej sprawiedliwymi i sprawniejszymi ocenę, wzajemne uznawanie i poświadczanie dyplomów, świadectw i innych kwalifikacji zawodowych, w tym nabycie umiejętności drogą formalną i pozaformalną w państwach trzecich, dzięki stosowaniu procedur przyspieszonych i ułatwianiu dostępu do informacji; uważa, że zwiększyłoby to mobilność wewnątrz UE; podkreśla, że europejskie ramy kwalifikacji stanowią dobrą podstawę do powiązania systemów kwalifikacji państw trzecich ze wspólnymi unijnymi ramami odniesienia;
22. nalega, aby państwa członkowskie niezwłocznie wprowadziły mechanizmy i ustalenia dotyczące walidacji doświadczenia zawodowego oraz uczenia się pozaformalnego i nieformalnego zgodnie z zaleceniem Rady z 2012 r.[16]; podkreśla, że władze krajowe muszą wymieniać się dobrymi praktykami; kładzie nacisk na znaczenie zaangażowania odpowiednich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, partnerów społecznych i sieci diaspor oraz samych pracowników będących obywatelami państw trzecich, a także organów lokalnych i organizacji międzynarodowych (zwłaszcza Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM), Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)) w dyskusje dotyczące definicji umiejętności, które powinny obejmować szkolenia w miejscu pracy, kwalifikacje nieformalne i doświadczenie zawodowe;
Zacieśnienie stosunków z państwami trzecimi oraz rozszerzenie możliwości legalnej migracji
23. podkreśla, że w kontekście starzenia się społeczeństwa UE i zmniejszania się liczby pracowników programy mobilności pracowników mogą ożywić unijne rynki pracy i przyczynić się do wzrostu gospodarczego;
24. popiera globalną i regionalną współpracę w zakresie migracji jako jeden ze sposobów zwiększenia dostępności i elastyczności ścieżek legalnej migracji; wyraża nadal przekonanie, że zwiększenie liczby właściwych legalnych kanałów migracji przyczyniłoby się do ograniczenia nielegalnej migracji, osłabiło model biznesowy przemytników, ograniczyło handel ludźmi i wyzysk pracowników, zwiększyło równe szanse dla wszystkich pracowników oraz zapewniło legalne możliwości dla osób planujących migrację do Unii; wzywa w związku z tym Komisję do objęcia regulacjami wszystkich agencji pośrednictwa pracy, w miarę możliwości za pośrednictwem Europejskiego Urzędu ds. Pracy;
25. uważa, że szerszy dialog na temat migracji, na przykład poprzez regularne szczyty między UE a wieloma państwami trzecimi, mógłby ułatwić zaspokojenie potrzeb rynków pracy UE i rozwój zrównoważonych partnerstw, w tym z inicjatywy przedsiębiorstw i społeczeństwa obywatelskiego, mogących pomóc w przygotowaniu się do integracji obywateli państw trzecich na rynku pracy w kraju docelowym i przyczynić się do trwałego transferu nabytych umiejętności między krajami pochodzenia i docelowymi; podkreśla, że inspirację można znaleźć w obowiązujących umowach opartych na umiejętnościach dotyczących rozwoju partnerstw talentów, które umożliwiają krajowi docelowemu bezpośrednie zaangażowanie się w kształtowanie zestawów umiejętności obywateli państw trzecich potencjalnie zainteresowanych migracją do UE, w tym poprzez tworzenie placówek szkoleniowych i programów szkoleniowych dla państw trzecich, oraz zajęcie się potrzebą przejrzystości partnerstw z państwami trzecimi, również dzięki zaangażowaniu partnerów społecznych;
26. podkreśla ważną rolę przekazów pieniężnych i korzyści, jakie bezpieczna, legalna i uporządkowana migracja przynosi państwom wysyłającym i przyjmującym; popiera wysiłki na rzecz rozwiązania kwestii „drenażu mózgów” i „pozyskiwania mózgów” poprzez dalsze rozwijanie instrumentów umożliwiających migrację cyrkulacyjną; wzywa w związku z tym Komisję do przeanalizowania korzyści i wad istniejących modeli stosowanych przez inne kraje, takich jak system punktowy i modele oparte na wyrażaniu zainteresowania; zaleca, aby w celu ułatwienia migracji cyrkulacyjnej wprowadzić preferowaną mobilność i dostęp do odnawialnych zezwoleń, prawo do ponownego wjazdu oraz wydłużyć dozwolony okres nieobecności dla obywateli państw trzecich, aby umożliwić im powrót do swoich krajów pochodzenia;
Opracowanie ram prawnych UE
27. przypomina, że UE pozostaje w tyle w światowym wyścigu o talenty; zauważa, że jedynym wnioskiem dotyczącym legalnej migracji zarobkowej przedstawionym przez Komisję w poprzednim składzie był przegląd dyrektywy w sprawie niebieskiej karty; nadal angażuje się w dążenia do starannego i solidnego przeglądu dyrektywy w sprawie niebieskiej karty w celu wniesienia wartości dodanej z punktu widzenia harmonizacji, uznawania umiejętności, uproszczenia procedur i poprawy mobilności wewnątrz UE;
28. podkreśla potrzebę usystematyzowanego dialogu i konsultacji z zainteresowanymi stronami, w tym z odpowiednimi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, partnerami społecznymi i sieciami diaspory, samymi pracownikami obywateli państw trzecich oraz organami lokalnymi i organizacjami międzynarodowymi (w szczególności IOM, MOP i OECD), przy rozważaniu przyszłego rozwoju ram prawnych UE;
29. jest zdania, że polityka UE i polityki krajowe w zakresie legalnej migracji powinny skupić się na reagowaniu na niedobory siły roboczej; w tym celu wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy nieefektywności testów rynku pracy i programów migracji zarobkowej, które nie odpowiadają rzeczywistym potrzebom rynku pracy; zaleca, aby Unia opracowała swoje ramy prawne w celu objęcia nimi w szerszym zakresie obywateli państw trzecich poszukujących pracy w zawodach wymagających niskich lub średnich kwalifikacji[17];
30. zauważa w tym kontekście, że obywatele państw trzecich są często zatrudniani w sektorze opieki domowej[18]; zauważa, że jest to sektor, w którym większość pracowników to kobiety; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o ratyfikowanie konwencji MOP nr 189 dotyczącej pracowników domowych i zapewnienie pełnego stosowania norm zatrudnienia; wzywa ponadto Komisję do przedstawienia wniosku ustawodawczego w tej dziedzinie;
31. wzywa Komisję do opracowania ogólnounijnego programu w celu przyciągnięcia i ułatwienia transgranicznej działalności osób samozatrudnionych, przedsiębiorców i przedsiębiorstw typu start-up – z myślą o zwiększeniu innowacyjności – oraz młodszych obywateli państw trzecich nieposiadających formalnych kwalifikacji, na przykład dzięki wizom dla osób poszukujących pracy i wizom dla celów szkoleniowych, z uwzględnieniem usług platformy Europass zgodnie z decyzją Rady (UE) 2018/646[19];
32. przyznaje, że dyrektywy sektorowe nie stanowią panaceum ani na potrzeby rynku pracy UE, ani ogólniej na kwestię legalnej migracji, a większość państw członkowskich ma krajowe systemy przyciągania migrantów zarobkowych; uważa, że w perspektywie średnioterminowej UE musi odejść od podejścia sektorowego i przyjąć kodeks imigracyjny określający ogólne zasady dotyczące wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich poszukujących zatrudnienia w Unii oraz harmonizujący prawa przysługujące takim obywatelom i ich rodzinom;
33. zwraca uwagę, że taki nadrzędny instrument legislacyjny rozwiązałby problem obecnej mozaiki procedur, usunął rozbieżne wymogi ustanowione w państwach członkowskich i zapewnił niezbędne uproszczenie i harmonizację przepisów, nie dyskryminując żadnego sektora zatrudnienia ani żadnego rodzaju pracowników; uważa ponadto, że taki instrument ułatwiłby współpracę między państwami członkowskimi oraz między UE a państwami trzecimi;
°
° °
34. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.
UZASADNIENIE
W swoim orędziu o stanie Unii w 2020 r.[20] przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula Von der Leyen wskazała utworzenie legalnych ścieżek migracji pośród kluczowych działań mających na celu rozwiązanie problemu nielegalnej migracji w Europie.
W istocie naiwnością byłoby sądzić, że istnieje jedno wystarczające rozwiązanie. Migracja, nielegalna lub legalna, zawsze była i będzie częścią naszej historii. Kiedy zrozumie się najważniejsze wyzwania stojące przed Unią Europejską i wyzwania globalne – takie jak zmiana klimatu, głód, wojny i nierówności – staje się jasne, że UE musi zrobić znacznie więcej.
Niniejsze sprawozdanie dotyczy legalnej migracji zarobkowej i zaleca podejście stopniowe, polegające na natychmiastowym zajęciu się najpilniejszymi kwestiami, dążeniu do rozszerzenia sektorów regulowanych prawem UE, a następnie rozważeniu bardziej kompleksowej reformy polityki UE w zakresie legalnej migracji. W UE istnieją aspekty rzeczywistości, które nie zostały odpowiednio uwzględnione: starzenie się społeczeństwa, wyzysk pracowników zagranicznych, realia migracji i światowy wyścig o talenty.
Według sprawozdania na temat starzenia się społeczeństwa z 2019 r.[21] prawie jedna piąta ludności żyjącej w UE-28 na początku 2018 r. miała 65 lat lub więcej. W sprawozdaniu przewidziano, że w ciągu następnych trzech dziesięcioleci liczba osób starszych w Unii Europejskiej będzie rosnąć, osiągając w 2050 r. najwyższy poziom 149,2 miliona mieszkańców; odsetek osób starszych w całkowitej liczbie ludności również będzie stopniowo wzrastał i przewiduje się, że osiągnie on 28,5 % w 2050 r.
Mając to na uwadze, w połączeniu z lukami zidentyfikowanym na rynku pracy, nowa polityka w zakresie legalnej migracji jest jednym z czterech filarów zrównoważonego zarządzania migracjami w UE.
W swoim komunikacie dotyczącym nowego paktu o migracji i azylu Komisja Europejska uznaje korzyści, jakie legalna migracja przynosi społeczeństwu i gospodarce. Chociaż państwa członkowskie zachowują prawo do określania wielkości napływu obywateli państw trzecich przybywających na ich terytorium w celu zatrudnienia, istnieje szansa wypełnienia luk na rynku pracy przy jednoczesnym zaoferowaniu tym pracownikom odpowiednich możliwości i warunków pracy, których tak często się odmawia.
W sprawozdaniu Agencji Praw Podstawowych z 2019 r.[22] zwrócono uwagę na wyzysk pracowników migrujących, w tym obywateli państw trzecich przybywających do UE i obywateli UE, którzy przenoszą się do innego państwa członkowskiego. Wyzyskiwani pracownicy zarabiają zaledwie 5 euro dziennie, są zmuszani do spłaty długu handlarzom ludźmi, jeszcze zanim zaczną zarabiać, i śpią w kontenerach, bez wody czy prądu. W sprawozdaniu rzucono światło na niepewne zatrudnienie w sektorach takich jak rolnictwo, budownictwo, praca w gospodarstwach domowych, hotelarstwo, produkcja i transport.
Nie należy również ignorować sytuacji spowodowanej przez COVID-19. Pracownicy migrujący i sezonowi są często zatrudniani w niepewnych zawodach, mają złe warunki pracy i są zakwaterowani w mieszkaniach o niskim standardzie. Opracowanie odpowiednich ram prawnych, aby zaradzić tej sytuacji, mogłoby zapewnić dostęp do środków wsparcia dochodu, ochrony socjalnej i opieki zdrowotnej.
Komisja Europejska mówi o przyciąganiu umiejętności i talentów do UE. Rynek pracy UE istotnie stoi w obliczu problemu, jakim jest niedobór wykwalifikowanej siły roboczej w sektorach niskiego, średniego i wysokiego szczebla. W niedawno opublikowanym europejskim programie na rzecz umiejętności Komisja Europejska stwierdziła[23], że będzie współpracować z państwami członkowskimi nad opracowaniem nowoczesnych i kompleksowych strategii krajowych w zakresie umiejętności oraz połączy siły z krajowymi publicznymi agencjami zatrudnienia, aby te strategie realizować. W tym miejscu proponuje również, że mogłoby to być połączone z bardziej strategicznym podejściem do legalnej migracji, ukierunkowanym na lepsze przyciąganie i zatrzymywanie talentów.
Sprawozdawczyni porusza w swoim sprawozdaniu szereg kwestii, w tym wskazuje na fakt, że prawodawstwo UE dotyczące legalnej migracji jest bardzo fragmentaryczne. Mnogość różnych zasad i przepisów sprawia, że ramy UE są niejasne i mało atrakcyjne zarówno dla obywateli państw trzecich, jak i samych państw członkowskich. Chociaż decyzja o tym, jakie są potrzeby ich rynku i ile zezwoleń na pracę należy wydać, należy do kompetencji państw członkowskich, to jednak konieczna jest zwiększona koordynacja i współpraca, a także zapewnienie, aby pracownicy będący obywatelami państw trzecich, podobnie jak obywatele UE, byli traktowani w UE zgodnie z prawami podstawowymi. Potrzebne są także intensywniejsze badania w celu zrozumienia integracji migrantów z przyczyn innych niż ekonomiczne na rynku pracy, wzorców mobilności wewnątrz UE oraz mechanizmów niezbędnych do dostosowania profilu migrantów zarobkowych do potrzeb rynków pracy UE.
W związku z tym sprawozdawczyni proponuje utworzenie puli talentów: platformy dopasowującej, która zapewniłaby skuteczne międzynarodowe dopasowanie pracowników migrujących do wymogów unijnego rynku pracy. Punktu kompleksowej obsługi, w którym pracodawcy mogą ogłaszać zapotrzebowanie na umiejętności i gdzie potencjalni pracownicy mogą dowiedzieć się, na jakie umiejętności jest popyt. Platforma ta byłaby używana do optymalizacji wykorzystywania bieżącej siły roboczej w UE w celu dostarczenia jasnych informacji osobom oferującym swoje kwalifikacje oraz tym, którzy potrzebują konkretnych umiejętności. Platforma cyfrowa ułatwiłaby dostęp do informacji, łącząc przedsiębiorstwa z instytucjami lub organami władzy oraz zapewniając niezawodne usługi, które nie pozwolą pracodawcom i pracownikom czekać przez wiele miesięcy.
Ponadto Komisja powinna rozważyć opracowanie ogólnounijnego systemu mającego na celu przyciągnięcie osób prowadzących działalność na własny rachunek i przedsiębiorców.
Potrzebne jest skoordynowane podejście. Istniejące rozdrobnienie prawne oznacza, że istnieją różne zasady i przepisy dla poszczególnych grup pracowników oraz dla tych, którzy pragną połączyć się z rodziną. Sytuację pogarszają skomplikowane procedury i ich niejednolite wdrażanie.
Unia Europejska znajduje się w przełomowej chwili. Podjęte dziś decyzje wpłyną na Europę, w której będziemy żyć, na oferowane możliwości i podtrzymywanie wartości.
STANOWISKO MNIEJSZOŚCI
zgodnie z art. 55 ust. 4 Regulaminu
Charlie Weimers, Peter Kofod, Jorge Buxadé Villalba, Nicolaus Fest, Tom Vandendriessche
W obecnych traktatach i ramach nie ma podstawy prawnej dla wspólnej polityki migracyjnej lub polityki pracy. Państwa członkowskie mają suwerenne prawo do określania wielkości migracji, co potwierdzono w art. 79 ust. 5 TFUE; kompetencja ta musi być w pełni szanowana.
Zharmonizowane przepisy migracyjne podważają kompetencje państw członkowskich i nie doprowadzą do uregulowanego rozmieszczania migrantów. Rozszerzenie praw pracowniczych, swobodne przemieszczanie się obywateli państw trzecich i programy łączenia rodzin mogą stworzyć luki prawne ułatwiające nielegalną migrację i być istotnym czynnikiem zachęcającym do większej nielegalnej migracji. Ponadto ułatwianie migracji zarobkowej na szczeblu UE podważa unikalną i różnorodną politykę państw członkowskich w odniesieniu do rynku pracy.
Podkreślamy, że państwa członkowskie UE mają suwerenne prawo do określania własnej przyszłości i polityki migracyjnej. Uważamy, że należy zabezpieczyć granice zewnętrzne oraz że migranci, którym nie przysługuje prawo pobytu w państwach członkowskich lub wjazdu do nich, muszą zostać szybko zawróceni. Przekonanie, że legalne kanały migracji zmniejszą nielegalną migrację, jest błędne, gdyż praktycznie nie ograniczą one nielegalnej migracji lub handlu ludźmi.
Ponieważ zasadniczo nie zgadzamy się z duchem i literą tego sprawozdania, które ma na celu ograniczenie kompetencji państw członkowskich, będziemy głosować przeciw.
OPINIA KOMISJI ZATRUDNIENIA I SPRAW SOCJALNYCH (15.1.2021)
dla Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
w sprawie nowych sposobów legalnej migracji zarobkowej
Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej (*): Elżbieta Rafalska
(*) Zaangażowana komisja – art. 57 Regulaminu
WSKAZÓWKI
Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych zwraca się do Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
A. mając na uwadze, że istnieją trzy kategorie prawne osób objętych ochroną międzynarodową: osoby o statusie uchodźcy, osoby ubiegające się o azyl i osoby objęte ochroną uzupełniającą; mając na uwadze, że strategie polityczne dotyczące włączenia społecznego i integracji na rynku pracy powinny być dostosowane do ich specyficznych potrzeb i zapewniać traktowanie na równi z obywatelami;
B. mając na uwadze, że liczba obywateli państw trzecich oddelegowywanych z jednego państwa członkowskiego do innego znacznie wzrosła w ciągu ostatnich lat; mając na uwadze, że pracownik z państwa trzeciego, który uzyskał zezwolenie na pracę i pobyt w jednym z państw członkowskich, może zostać oddelegowany przez swoich pracodawców do dowolnego państwa członkowskiego;
C. mając na uwadze, że państwa członkowskie zachowują prawo do określania liczby obywateli państw trzecich przyjmowanych w celu poszukiwania pracy i określają dostęp do swoich pozwoleń na pobyt i pracę; mając na uwadze, że kryteria i praktyki stosowane w poszczególnych państwach członkowskich znacznie się różnią;
D. mając na uwadze, że swobodny przepływ osób stymuluje gospodarki państw członkowskich, umożliwiając efektywne dopasowanie umiejętności do popytu na rynku pracy w UE i wolnych miejsc pracy na tym rynku; mając na uwadze, że polityka socjalna, polityka zatrudnienia, polityka migracyjna, mieszkaniowa, zdrowotna, edukacyjna i szkoleniowa odgrywają zasadniczą rolę w legalnej migracji zarobkowej i integracji na rynku pracy; mając na uwadze, że koordynacja różnych obszarów polityki społecznej pozostaje wyzwaniem dla UE; mając na uwadze, że dostęp do pracy stanowi znacznie silniejszą zachętę do migracji niż opieka społeczna zarówno dla obywateli UE, jak i osób spoza UE;
E. mając na uwadze, że w 2019 roku w UE-27 wskaźnik zatrudnienia osób w wieku od 20 do 64 lat wynosił 64,4 % dla osób urodzonych poza UE, 73,9 % dla ludności rodzimej i 75,3 % dla osób urodzonych w innym państwie członkowskim; mając na uwadze, że w 2019 r. stopa bezrobocia w UE-27 wśród osób w wieku od 20 do 64 lat wynosiła 12,3 % dla osób urodzonych poza UE, 7,3 % dla osób urodzonych w innym państwie członkowskim i 6,0 % dla ludności rodzimej[24]; mając na uwadze, że rozdrobniona polityka migracyjna UE może mieć negatywny wpływ na przedsiębiorstwa, ponieważ może ograniczać ich zdolność do korzystania z rynku wewnętrznego i przyciągania obywateli państw trzecich do pracy dla nich;
F. mając na uwadze, że kobiety i małoletni mają szczególne potrzeby w zakresie ochrony; mając na uwadze, że we wszystkich strategiach politycznych dotyczących włączenia społecznego i integracji na rynku pracy obywateli państw trzecich należy uwzględnić perspektywę płci i ochrony dzieci;
G. mając na uwadze, że zmiany demograficzne oraz inne czynniki społeczne i gospodarcze, takie jak obecna pandemia, stopniowo prowadzą do niedoborów jakościowych na rynku pracy, co utrudnia znalezienie odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, a wraz z pogłębianiem się niekorzystnych tendencji demograficznych przy oczekiwanym wzroście wskaźnika obciążenia demograficznego osobami starszymi z 29,6 % w 2016 r. do 51,2 % w 2070 r.[25] występują również niedobory ilościowe, w szczególności w strategicznych obszarach, takich jak sztuczna inteligencja (AI) oraz technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), a także niedobór wiążący się z ogólnym brakiem wystarczająco licznej grupy osób chętnych oraz zdolnych do podejmowania zatrudnienia w konkretnych sektorach, takich jak sektor opieki, budownictwa, rolnictwa i gospodarstw domowych, co ogólnie prowadzi do sytuacji, w której dostępne miejsca pracy na rynku pracy nie odpowiadają umiejętnościom i kompetencjom pracowników, niezależnie od tego, czy podejmowane są wysiłki na rzecz dostosowania podaży pod względem poszukiwanej wiedzy i umiejętności w celu zniwelowania tej luki na unijnym rynku pracy;
H. mając na uwadze, że zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 12 września 2019 r. zatytułowanym „Większe możliwości legalnej migracji do Europy: niezbędny element zrównoważonej i kompleksowej polityki migracyjnej” (COM(2018)0635) odsetek pracodawców zgłaszających trudności w znalezieniu pracy wzrasta – średnio wynosi on ponad 40 %; mając na uwadze, że obywatele państw trzecich odgrywają ważną rolę w rozwiązywaniu problemów związanych z tendencjami demograficznymi w Europie, obsadzaniu wolnych miejsc pracy oraz zwiększaniu zatrudnienia i wzrostu gospodarczego w UE; mając na uwadze, że rolę tę należy uwzględnić w odniesieniu do praw obywateli państw trzecich do mobilności; mając na uwadze, że brak wykwalifikowanej siły roboczej jest często bezpośrednią konsekwencją złych warunków pracy i braku ofert atrakcyjnej ścieżki kariery; mając na uwadze, że UE przyciąga migrantów z różnych środowisk i o różnej wiedzy, a także o różnym zestawie i stopniu umiejętności; mając na uwadze, że Unia mogłaby lepiej wykorzystywać swobodny przepływ pracowników z państw członkowskich, mobilność pracowników i siłę roboczą osób, które już mają prawo legalnego pobytu w UE;
I. mając na uwadze, że dyskryminacja, wraz z czynnikami językowymi, edukacyjnymi i instytucjonalnymi, to najistotniejsze bariery dla obywateli państw trzecich; mając na uwadze, że kursy językowe odgrywają zasadniczą rolę w skutecznej integracji migrantów z państw trzecich na rynku pracy; mając na uwadze, że według badań Eurofound[26] wspieranie przedsiębiorczości migrantów poprzez dobre inicjatywy polityczne mogłoby przyczynić się do rozwijania postaw aktywności społecznej i tworzenia nowych miejsc pracy;
J. mając na uwadze, że jeśli chodzi o integrację i dostęp do rynku pracy, w ramach CEAS (wspólnego europejskiego systemu azylowego) toczy się dyskusja na temat skrócenia obecnego maksymalnego czasu oczekiwania osób ubiegających się o azyl na dostęp do rynku pracy z dziewięciu do sześciu miesięcy od chwili złożenia wniosku; mając na uwadze, że współpraca na wielu poziomach między państwami członkowskimi, administracją lokalną i regionalną, partnerami społecznymi, społeczeństwem obywatelskim i organizacjami pozarządowymi jest potrzebna do połączenia wysiłków i stawienia czoła potencjalnym wyzwaniom, które mogą pojawić się w procesach integracji na rynku pracy;
K. mając na uwadze, że według Eurofound[27] pracownicy pochodzący z zagranicy i pierwsze pokolenie pracowników ze środowisk migracyjnych są zazwyczaj nadmiernie reprezentowani w sektorach, w których dominuje zatrudnienie wymagające niższych kwalifikacji, w tym w handlu i hotelarstwie, transporcie, budownictwie i innych usługach, takich jak opieka domowa, opieka długoterminowa i sektor rolno-spożywczy; mając na uwadze, że w przeprowadzonej przez Komisję ocenie adekwatności w zakresie legalnej migracji z marca 2019 r.[28] podkreślono istotne przeszkody na drodze do legalnej migracji dla pracowników o niskich i średnich kwalifikacjach, pomimo zwiększonego zapotrzebowania na siłę roboczą;
L. mając na uwadze, że spadek dzietności w wielu krajach europejskich doprowadził i nadal prowadzi do znacznego zmniejszenia się liczby nowych osób wchodzących na rynek pracy;
M. mając na uwadze, że szczególnie trudna w tym kryzysowym okresie jest sytuacja tysięcy pracowników rolnych, którzy żyją oddzieleni w prowizorycznych mieszkaniach w słabych warunkach sanitarnych i w ciągłym strachu przed deportacją;
N. mając na uwadze, że według badań Eurofound region pochodzenia migrantów odgrywa większą rolę niż ich status w integracji na rynku pracy; mając na uwadze, że imigranci ze wszystkich regionów świata, z wyjątkiem Ameryki Północnej, częściej niż ludność miejscowa wykonują pracę znajdującą się niżej w hierarchii zawodowej; mając na uwadze, że ogólnie rzecz biorąc, dowody wskazują na brak automatycznego, stopniowego przyswajania przez imigrantów i ich potomków schematów zatrudnienia rodzimych mieszkańców, a także wiele przypadków utrzymującego się niekorzystnego położenia osób pochodzących z określonych regionów;
O. mając na uwadze, że UE przyciąga mniej wysoko wykształconych obywateli państw trzecich niż inne docelowe państwa Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i powinna zapewniać potencjalnym wykwalifikowanym legalnym migrantom bardziej przejrzyste i wyczerpujące informacje, w tym dotyczące weryfikacji ich kwalifikacji; mając na uwadze, że spośród wszystkich migrantów mieszkających w krajach OECD w latach 2015–2016 jedynie 25 % pracowników z wysokim poziomem wykształcenia wybrało UE jako miejsce docelowe[29]; mając na uwadze, że UE dąży do uzyskania silniejszej pozycji w globalnej rywalizacji o wykwalifikowanych pracowników;
P. mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 unaocznił znaczący wkład pracowników migrujących we wspieranie gospodarek europejskich, świadczenie usług publicznych, rozwiązywanie problemu niedoboru siły roboczej oraz pobudzanie zatrudnienia i wzrostu gospodarczego w UE; mając na uwadze, że 13 % kluczowych pracowników wykonujących proste zawody w UE to migranci, udział pracowników migrujących w tych zawodach w wielu krajach wynosi blisko 20 %, a w niektórych kluczowych sektorach, np. w pracach domowych i budownictwie – do jednej trzeciej najważniejszych pracowników stanowią migranci[30]; mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 przyniósł nowe spostrzeżenia dotyczące m.in. warunków pracy i warunków mieszkaniowych w przypadku zdecydowanej większości migrantów pracujących w niektórych sektorach gospodarki, takich jak produkcja żywności i rolnictwo; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 i jej potencjalne skutki gospodarcze mogą mieć wpływ na przepływ legalnej migracji zarobkowej;
Q. mając na uwadze, że wielu obywateli UE migrujących za pracą oraz 40 % wysoko wykształconych obywateli państw trzecich zatrudnionych w UE pracuje poniżej swoich kwalifikacji[31]; mając na uwadze, że według badania Eurofound[32] brak umiejętności językowych i nieuznawanie kwalifikacji są jednymi z głównych barier uniemożliwiających migrantom w pierwszym pokoleniu uzyskanie pracy odpowiadającej ich kwalifikacjom; mając na uwadze, że w przeprowadzonej przez Komisję ocenie adekwatności w zakresie legalnej migracji (marzec 2019 r.)[33] zwrócono uwagę na wyzwanie wynikające z sektorowego podejścia do migracji zarobkowej w UE, w którym zastosowanie mają różne prawa i zasady w zależności od poziomu kwalifikacji pracowników, co może prowadzić do dezorientacji i dyskryminacji pracowników;
R. mając na uwadze, że globalne partnerstwo na rzecz umiejętności, którego celem jest przekształcenie presji migracyjnej w konkretne wzajemne korzyści zarówno dla kraju pochodzenia, jak i kraju docelowego, umożliwia przyciągnięcie siły roboczej o pożądanym zestawie umiejętności; mając na uwadze, że w niektórych innowacyjnych europejskich projektach pilotażowych dotyczących migracji zarobkowej uwzględniono już główne założenia globalnego partnerstwa na rzecz umiejętności w duchu zachęcania do współpracy na osi północ-południe, zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju ONZ, i pokazują w coraz większym stopniu pozytywne rezultaty w zakresie legalnych ścieżek migracji zarobkowej;
1. podkreśla, że zgodnie z art. 79 TFUE UE powinna dążyć do prowadzenia polityki migracyjnej mającej na celu zapewnienie sprawiedliwego traktowania obywateli państw trzecich przebywających legalnie na terenie UE i obejmującej normy sprzyjające włączeniu społecznemu, równe szanse, godne warunki pracy i równe traktowanie; podkreśla jednak, że odwoływanie się do wyzwań związanych z rynkiem pracy nie może prowadzić do rozprzestrzeniania się nieuczciwej konkurencji ani do naruszania unijnych i krajowych przepisów dotyczących legalnej migracji;
2. podkreśla, że zorganizowana polityka imigracyjna powinna rozpoczynać się już w kraju pochodzenia od szkoleń językowych i kursów na temat wartości i podstaw prawnych kraju docelowego; podkreśla, że procedury biurokratyczne powinny umożliwiać legalnym migrantom pełne wykorzystanie ich potencjału;
3. przypomina o swojej rezolucji z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ochrony pracowników transgranicznych i sezonowych w Unii w kontekście kryzysu wywołanego COVID-19[34];
4. podkreśla, że ze względu na coraz większe zmiany demograficzne – w szczególności starzenie się społeczeństwa, szybko zmieniające się międzynarodowe i cyfrowe otoczenie na rynku pracy oraz bezprecedensowy kryzys związany z COVID-19 – w niektórych państwach członkowskich rośnie zapotrzebowanie na pracowników w określonych sektorach i kategoriach zawodowych, na przykład w sektorach takich jak opieka nad osobami starszymi, opieka długoterminowa, opieka zdrowotna, budownictwo, rolnictwo, turystyka, praca w gospodarstwie domowym, ICT i sztuczna inteligencja; podkreśla potrzebę przyciągnięcia pracowników, którzy mogą wypełnić lukę w tych konkretnych sektorach na rynku pracy; podkreśla, że istnieje również zapotrzebowanie na regulowaną migrację zarobkową, w tym tymczasową migrację zarobkową, koncentrującą się nie tylko na wysoko wykwalifikowanych pracownikach, ale również na sektorach, w których potrzebni są średnio wykwalifikowani pracownicy[35] i pracownicy o niskich kwalifikacjach; wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania strategii politycznych, które przyczyniają się do wejścia tych migrantów na rynek pracy i które uznają pracowników z tych konkretnych sektorów i zawodów, zwłaszcza w czasie pandemii COVID-19; zauważa, że takie strategie polityczne mogłyby wspierać promowanie legalnej migracji zarobkowej, w tym tymczasowej migracji zarobkowej; uważa, że skuteczna integracja obywateli państw trzecich w ramach siły roboczej UE mogłaby wspierać społeczności lokalne i stanowić wartość dodaną dla państw członkowskich poprzez uzupełnianie istniejących braków w zakresie umiejętności i wiedzy, tworzenie aktywności gospodarczej i wzrostu gospodarczego oraz generowanie korzyści dla społeczności przyjmujących; zwraca uwagę, że obecny kryzys dowiódł, że wykonywanie żadnego zawodu nie powinno być powodem pogardy; zauważa, że pracownicy o niskich kwalifikacjach, wykonując swoją pracę, często odgrywają istotną rolę dla społeczeństwa i nie należy ich lekceważyć, ani też traktować priorytetowo wysoko wykwalifikowanych pracowników z państw trzecich w polityce i działaniach na rzecz integracji na rynku pracy;
5. zauważa, że stworzenie zachęt dla wysoko wykwalifikowanych migrantów, którzy mogliby wzbogacić europejską naukę i badania, pomogłoby Unii Europejskiej w osiągnięciu celu, jakim jest zdobycie pozycji lidera w dziedzinie nauki i badań;
6. podkreśla, że istnieje również zapotrzebowanie na regulowaną tymczasową migrację zarobkową, koncentrującą się nie tylko na wysoko wykwalifikowanych pracownikach, ale również na sektorach, w których potrzebni są średnio wykwalifikowani pracownicy;
7. wzywa instytucje europejskie do wznowienia dyskusji i osiągnięcia porozumienia w sprawie skrócenia obecnego maksymalnego czasu oczekiwania na dostęp osób ubiegających się o azyl do rynku pracy z dziewięciu do sześciu miesięcy od złożenia wniosku, co znacznie ułatwiłoby proces integracji i jego powodzenie;
8. zwraca uwagę, że sytuacja pracowników mobilnych lub sezonowych, w tym pracowników z państw trzecich, może być niezgodna z obowiązującymi przepisami i zasadami dotyczącymi mobilności, prowadząc niekiedy do niedopuszczalnych i niepewnych warunków życia i warunków pracy oraz do ewentualnych naruszeń praw człowieka i praw pracowniczych, a także do utraty lub co najmniej negatywnej fragmentacji zabezpieczenia społecznego; podkreśla potrzebę lepszej ochrony migrantów z państw trzecich w miejscu pracy; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia wszystkim pracownikom zdrowych warunków życia, bezpieczeństwa pobytu, dostępu do doradztwa i informacji na temat obowiązujących praw pracowniczych, a także do zapewnienia, aby miejsca pracy spełniały wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy; podkreśla ponadto, że należy chronić rynek wewnętrzny i swobodny przepływ pracowników;
9. podkreśla potrzebę lepszej ochrony migrantów z państw trzecich w miejscu pracy; wzywa państwa członkowskie i Komisję do zagwarantowania pełnej ochrony socjalnej, minimalnych standardów w zakresie zakwaterowania, dostępu do doradztwa i informacji na temat obowiązujących praw pracowniczych;
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wskazania przyczyn wyjaśniających brak atrakcyjności UE dla talentów z całego świata i zajęcia się tymi przyczynami oraz podkreśla potrzebę lepszej koordynacji między państwami członkowskimi w celu poprawy gromadzenia dokładnych i porównawczych danych; zauważa, że państwa członkowskie powinny przedstawić jaśniejszy obraz różnych grup docelowych wykwalifikowanych pracowników, uwzględnić zbiorcze informacje na temat zapotrzebowania na umiejętności i ich dopasowywania oraz zapewnić spójne prawodawstwo, najlepsze praktyki i informacje na temat wdrażania prawa UE i mobilności obywateli państw trzecich w UE poprzez wspieranie sieci eksperckich i badawczych oraz poprzez przedstawianie własnych statystyk w czasie rzeczywistym; zwraca się do Komisji o przeprowadzenie szeroko zakrojonej analizy tendencji dotyczących delegowania obywateli państw trzecich i podkreśla potrzebę wprowadzenia ewentualnych środków politycznych na szczeblu UE lub krajowym w oparciu o wyniki analizy; wzywa państwa członkowskie i Komisję do zadbania o zbieranie danych na temat wpływu COVID-19 na legalną migrację zarobkową w UE;
11. podkreśla potrzebę poprawy funkcjonowania ścieżek uzyskiwania pozwoleń na pracę, aby ułatwić migrantom spoza UE przyjazd do Europy oraz zapewnić poszanowanie praw pracowników migrujących i uchodźców; wzywa w związku z tym Komisję do uregulowania wszystkich agencji pośrednictwa pracy, w miarę możliwości, za pośrednictwem Europejskiego Urzędu ds. Pracy;
12. podkreśla konieczność wzmocnienia istniejących projektów pilotażowych dotyczących legalnej migracji w dialogu ze związkami zawodowymi i innymi organizacjami współpracującymi z pracownikami migrującymi;
13. podkreśla konieczność stworzenia środowiska bardziej sprzyjającego integracji i ochronie praw pracowników migrujących, niezależnie od ich umiejętności lub poziomu wynagrodzenia, statusu imigracyjnego lub narodowości, co ostatecznie doprowadzi do powstania europejskiego kodeksu migracji;
14. podkreśla konieczność uzależnienia płatności w ramach wspólnej polityki rolnej od przestrzegania obowiązujących warunków pracy wynikających z odpowiednich zbiorowych układów pracy oraz krajowego i unijnego prawa socjalnego i prawa pracy;
15. podkreśla, że zróżnicowane traktowanie obywateli państw trzecich osłabia zdolność UE do przyciągania pracowników; podkreśla konieczność zwalczania nieuczciwej konkurencji między usługodawcami oraz między obywatelami państw członkowskich a obywatelami państw trzecich poprzez zapewnienie równego traktowania pod względem warunków pracy, na przykład poprzez dostęp do ochrony socjalnej od pierwszego dnia, prawo do strajku i prawo do przystępowania do związków zawodowych, dostęp do usług publicznych i edukacji, a także poprzez podejmowanie środków zapobiegających nadużyciom i wyzyskowi pracowników, niezależnie od ich statusu; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia skutecznego przestrzegania wspólnych norm, przepisów prawa pracy i konwencji w celu przeciwdziałania dyskryminacji i wyzyskowi pracowników; podkreśla, że obowiązujące prawodawstwo UE dotyczące legalnej migracji, takie jak dyrektywa w sprawie pracowników sezonowych[36] i dyrektywa w sprawie niebieskiej karty[37], nie odpowiada obecnemu rynkowi pracy, popytowi i potrzebom; podkreśla, że obowiązujące przepisy, takie jak dyrektywa w sprawie kar dla pracodawców[38], ustanawiająca środki ochrony pracowników przed nadużyciami i wyzyskiem w miejscu pracy, muszą być stosowane i właściwie wdrażane we wszystkich państwach członkowskich; przypomina, że prawodawstwo UE promuje równe traktowanie i dostęp do praw pracowniczych dla wszystkich; podkreśla znaczenie dyrektywy w sprawie niebieskiej karty, która może przyczynić się do uczynienia UE atrakcyjnym miejscem dla światowych talentów i zapewnić europejskim przedsiębiorstwom umiejętności potrzebne do utrzymania konkurencyjności; podkreśla, że państwa członkowskie mogłyby korzystać z systemu niebieskiej karty;
16. wzywa państwa członkowskie do udziału w projektach pilotażowych dotyczących migracji zainicjowanych przez Komisję w 2017 r. (Realizacja Europejskiego programu w zakresie migracji, COM(2017) 0558 final) oraz do aktywnego promowania roli, jaką migracja może odegrać na rynku pracy; ponadto wzywa Komisję do zadbania o to, by te projekty pilotażowe sprzyjały włączeniu społecznemu i gwarantowały równe traktowanie i równe szanse obywatelom państw trzecich;
17. podkreśla konieczność zwiększenia możliwości legalnej migracji i umożliwienia migrantom ekonomicznym wjazdu do UE i podjęcia tam pracy oraz konieczność zapewnienia poszanowania przestrzegania minimalnych praw, godnych warunków pracy i zasady równego traktowania z korzyścią dla wszystkich pracowników niezależnie od ich statusu migracyjnego, w tym minimalnych praw zapewniających przejście od nielegalnego do legalnego zatrudnienia;
18. podkreśla, że należy zaproponować środki promujące wymóg, aby podnoszenie kwalifikacji imigrantów legalnie przebywających na terytorium Unii polegało na rozwijaniu umiejętności wymaganych na rynku pracy, do którego zamierzają oni uzyskać dostęp, za pośrednictwem planów szkoleniowych zwiększających szanse na zatrudnienie przez dążenie do doskonałości;
19. podkreśla potrzebę utrzymania w regulacjach UE elastyczności w celu uwzględnienia specyfiki poszczególnych państw członkowskich, w tym sytuacji na ich rynku pracy, i możliwości stosowania klauzul opcjonalnych w dyrektywach;
20. podkreśla, że należy prawnie zagwarantować dalsze możliwości w zakresie mobilności pracowników w Unii;
21. podkreśla, że powolne i nadmiernie zbiurokratyzowane procedury mogą negatywnie wpływać na dostęp uchodźców i osób ubiegających się o azyl do edukacji i rynku pracy oraz mogą z czasem zwiększać ryzyko podejmowania przez takie osoby pracy nierejestrowanej i popadnięcia w sytuacje podatności na zagrożenia; podkreśla, że długotrwałe rozpatrywanie wniosków o ochronę międzynarodową oraz brak rejestracji osób ubiegających się o azyl w chwili ich przybycia nie tylko utrudniają terminowy i legalny dostęp uchodźców i osób ubiegających się o azyl do rynku pracy, lecz również sprzyjają rozwojowi praktyk z zakresu pracy nierejestrowanej i wszelkich form wyzysku i nadużyć;
22. wzywa państwa członkowskie, by zintensyfikowały wysiłki na rzecz uczynienia swoich krajów bardziej atrakcyjnym miejscem dla mobilnego kapitału ludzkiego na arenie międzynarodowej, w tym inwestorów i biznesmenów, których coraz częściej uważa się za kolejną grupę cennych podmiotów, które należy przyciągnąć;
23. wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszego rozwijania legalnych ścieżek migracji zarobkowej, z uwzględnieniem potrzeb i wymagań krajowego rynku pracy i koncentrując się na zawodach, w których występuje systemowy niedobór pracowników;
24. podkreśla znaczenie zapewnienia legalnym migrantom w Unii odpowiednich możliwości wykorzystania ich umiejętności zawodowych i możliwości w zakresie mobilności w UE;
25. domaga się niedyskryminującego traktowania mężczyzn i kobiet we wszystkich strategiach politycznych i procedurach dotyczących włączenia społecznego i integracji na rynku pracy obywateli państw trzecich, pamiętając, że kobiety częściej niż mężczyźni przejmują odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi oraz osobami starszymi i innymi niesamodzielnymi członkami rodziny; przypomina, że zapewnienie wysokiej jakości i dostępnej opieki nad dziećmi i innymi osobami niesamodzielnymi, a także elastycznych warunków pracy oraz wdrożenie istniejącego prawodawstwa UE, takiego jak dyrektywa w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym[39], to przykłady sposobów poprawy dostępu do rynków pracy dla wszystkich rodziców i opiekunów oraz umożliwienia im wzmocnienia ich pozycji ekonomicznej i społecznej;
26. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy Komisji mające na celu zbliżenie partnerów gospodarczych i społecznych w kwestii integracji na rynku pracy; podkreśla potrzebę kontynuowania takich inicjatyw, jak „Pracodawcy razem na rzecz integracji”, „Europejskie partnerstwo na rzecz integracji” i „Europejski dialog w sprawie umiejętności i migracji”, aby pobudzić wsparcie dla migracji zarobkowej i zrozumienie związanych z nią korzyści i pułapek; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie do kontynuowania dialogu z partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz innymi zainteresowanymi stronami na temat migracji zarobkowej;
27. wzywa instytucje europejskie do natychmiastowego wznowienia dyskusji na temat przeglądu dyrektywy w sprawie niebieskiej karty i odblokowania sytuacji w Radzie;
28. podkreśla, że niezgłoszeni pracownicy będący obywatelami państw trzecich znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji, bez pewności zatrudnienia i dostępu do ochrony socjalnej i są narażeni na nadużycia; uważa, że niezgłoszeni pracownicy z państw trzecich mogą doświadczać szczególnych trudności przy zgłaszaniu nadużyć, ponieważ obawiają się utraty nie tylko swojej pracy, ale również prawa do domu i prawa pobytu; wzywa Europejski Urząd ds. Pracy i państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków na rzecz zwalczania pracy nierejestrowanej i skutecznego egzekwowania obowiązków pracodawców w celu położenia kresu wyzyskowi oraz zagwarantowania deklarowania i regulowania statusu pracowników przez pracodawców; wzywa do wprowadzenia barier między inspektoratami pracy a organami ds. migracji w celu zapewnienia poszanowania praw pracowników migrujących nieposiadających dokumentów;
29. zwraca szczególną uwagę na kluczową pracę partnerów społecznych, społeczeństwa obywatelskiego, władz lokalnych i regionalnych oraz organizacji wolontariackich na rzecz wzmocnienia pozycji i integracji migrantów spoza UE na rynku pracy oraz informowania pracowników migrujących, w szczególności o ich prawach i obowiązkach oraz przysługującej im ochronie; wzywa ponadto do pełnego zaangażowania tych podmiotów w proces kształtowania polityki;
30. uważa, że istotne jest zapewnienie obywatelom państw trzecich, a także organom instytucjonalnym, odpowiednich szkoleń w zakresie ustawodawstwa, praw i obowiązków dotyczących zatrudnienia, aby zagwarantować, że migranci nie będą wykorzystywani do pracy nierejestrowanej i nie będą narażeni na inne formy poważnego wyzysku w pracy lub dyskryminacji w miejscu pracy;
31. podkreśla, że warunki na rynku pracy w państwach przyjmujących są jednym z czynników decydujących o trwałej i udanej integracji obywateli państw trzecich; zdaje sobie sprawę, że jest to niejednorodna grupa pod względem wieku, umiejętności, wiedzy i pochodzenia; podkreśla, że bezrobocie w UE, w szczególności bezrobocie ludzi młodych i bezrobocie długotrwałe, wciąż utrzymuje się na niepokojącym poziomie w niektórych państwach i regionach oraz że Komisja i państwa członkowskie powinny w dalszym ciągu priorytetowo traktować strategie polityczne i inwestycje zmierzające do zapewnienia wysokiej jakości miejsc pracy całemu społeczeństwu, ze szczególnym naciskiem na osoby w najtrudniejszej sytuacji, niezależnie od ich sytuacji i miejsca urodzenia; przypomina, że działania na rzecz tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy dla wszystkich wspierają aktywne rynki pracy i wzrost gospodarczy, co ma pozytywny wpływ na produkty krajowe brutto;
32. zauważa, że obywatele państw trzecich mogą zostać oddelegowani z państwa trzeciego do państwa członkowskiego lub uzyskać pozwolenie na pracę w państwie członkowskim przed oddelegowaniem ich do innego państwa członkowskiego; podkreśla, że w przypadku delegowania pracowników będących obywatelami państw trzecich z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego, przyjmujące państwo członkowskie nie ma możliwości określenia liczby i pochodzenia obywateli państw trzecich pracujących na jego terytorium; podkreśla ponadto, że tacy pracownicy z państw trzecich często znajdują się w trudnej sytuacji, ponieważ ich pozwolenie jest powiązane z umową o pracę, a zatem ich pozwolenie zależy od pracodawcy; podkreśla konieczność zacieśnienia współpracy i wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi, w szczególności w odniesieniu do wewnątrzunijnej mobilności pracowników z państw trzecich; podkreśla, że wzrost liczby delegowanych pracowników będących obywatelami państw trzecich w UE nie jest sam w sobie problematyczny, ale istnieje niepokojące ryzyko nadużyć, wykorzystywania i naruszania praw pracowników w odniesieniu do tej szczególnie wrażliwej grupy pracowników; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz rozwiązania problemu nadużyć w odniesieniu do pracowników delegowanych będących obywatelami państw trzecich oraz zauważa, że takie nadużycia mogą obejmować fikcyjne podwykonawstwo, agencje pracy tymczasowej, firmy przykrywki, fikcyjne samozatrudnienie, fikcyjne delegowanie i niezgłaszanie pracowników delegowanych; podkreśla znaczenie Europejskiego Urzędu ds. Pracy w koordynowaniu i zapewnianiu wsparcia w tym zakresie oraz podkreśla potrzebę dostarczania odpowiednich informacji na temat praw pracowniczych i obowiązków pracodawców w odniesieniu do obywateli państw trzecich pracujących w UE; przypomina, że zadaniem Europejskiego Urzędu ds. Pracy jest koordynowanie i wspieranie uzgodnionych i wspólnych inspekcji dotyczących delegowania pracowników i pracy nierejestrowanej oraz że obejmuje to również pracowników będących obywatelami państw trzecich;
33. zwraca uwagę na problem osób pracujących na stanowiskach pracy, do których mają zbyt wysokie kwalifikacje; podkreśla potrzebę poprawy istniejącego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych w państwach członkowskich, ponieważ trudności w uznawaniu kwalifikacji zdobytych za granicą nadal stanowią istotną przeszkodę w dopasowaniu zatrudnienia, co utrudnia mobilność i zauważa, że stanowi to warunek wstępny ułatwiania mobilności pracowników; wzywa zatem do wzmocnienia europejskich ram kwalifikacji w celu osiągnięcia odpowiedniego uznawania umiejętności, kompetencji i kwalifikacji uzyskanych poza granicami Europy; wzywa ponadto państwa członkowskie, aby uznawały, walidowały i certyfikowały posiadane umiejętności, kompetencje formalne i pozaformalne, talenty i wiedzę fachową legalnych migrantów z państw trzecich; podkreśla znaczenie zagwarantowania wszystkim obywatelom państw trzecich, a w szczególności dziewczętom i kobietom, młodzieży i osobom ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, dostępu do formalnego, nieformalnego i pozaformalnego kształcenia oraz szkoleń wysokiej jakości przez całe życie; podkreśla potrzebę stałego wspierania uczenia się przez całe życie zarówno obywateli Unii, jak i obywateli państw trzecich mieszkających w Unii Europejskiej, aby zachęcać do nabywania umiejętności potrzebnych do funkcjonowania na rynku pracy i w związku z tym wzywa Komisję, aby zachęcała do finansowania projektów partnerstwa na rzecz umiejętności koncentrujących się na migracji zarobkowej i włączeniu społecznemu, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) oraz Funduszu Azylu, Migracji i Integracji; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków w celu zatrzymania zagranicznych studentów po ukończeniu studiów na uniwersytetach UE; podkreśla, że przyznanie absolwentom dostępu do mobilności wewnątrz UE i ważnych wiz dla osób poszukujących pracy może ogólnie zwiększyć atrakcyjność UE; przypomina o znaczeniu wykorzystania funduszy integracyjnych na rzeczywiste działania integracyjne oraz o tym, że cel, jakim jest integracja obywateli państw trzecich na rynku pracy, musi znaleźć odzwierciedlenie w nadaniu większego znaczenia Europejskiemu Funduszowi Społecznemu+; podkreśla, że kwoty przydzielone na ten fundusz są niewystarczające, zważywszy na duże wyzwania i liczbę kluczowych inicjatyw, które mają być finansowane w ramach tego funduszu, oraz apeluje o inwestycje i dodatkowe środki;
34. przypomina o normach ochrony obywateli państw trzecich, które zostały określone w dyrektywie w sprawie pracowników sezonowych; podkreśla potrzebę poprawy monitorowania warunków pracy; wzywa Komisję i państwa członkowskie do ochrony pracowników sezonowych, którzy mają zasadnicze znaczenie dla strategicznych sektorów gospodarki w UE, oraz do ustanowienia jasnych zasad dotyczących ich praw, a także podkreśla, że należy zagwarantować im traktowanie i ochronę na takim samym poziomie jak ich lokalnym odpowiednikom; wzywa Komisję do podjęcia pilnych działań w związku z ogólną sytuacją w zakresie warunków pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy oddelegowanych obywateli państw trzecich i pracowników sezonowych, w tym roli agencji pracy tymczasowej, agencji pośrednictwa pracy oraz innych pośredników i podwykonawców, w celu określenia luk w ochronie i ewentualnej potrzeby dokonania przeglądu obowiązujących ram prawnych, takich jak ramy prawne bezpieczeństwa i higieny pracy, dyrektywa w sprawie pracy sezonowej i dyrektywa 2008/104/WE w sprawie pracy tymczasowej[40], a także odporności na pandemie; podkreśla, że zdobyte doświadczenia są ważne nie tylko w dobie kryzysu związanego z pandemią COVID-19, lecz również powinny wspierać oparte na dowodach kształtowanie polityki w celu wyeliminowania niedoskonałości przepisów unijnych i krajowych zarówno w czasie kryzysu, jak i w normalnej sytuacji.
INFORMACJE O PRZYJĘCIU PRZEZ KOMISJĘ OPINIODAWCZĄ
Data przyjęcia |
14.1.2021 |
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
34 6 13 |
||
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Atidzhe Alieva-Veli, Marc Angel, Dominique Bilde, Gabriele Bischoff, Vilija Blinkevičiūtė, Andrea Bocskor, Milan Brglez, Sylvie Brunet, David Casa, Margarita de la Pisa Carrión, Özlem Demirel, Klára Dobrev, Jarosław Duda, Estrella Durá Ferrandis, Lucia Ďuriš Nicholsonová, Rosa Estaràs Ferragut, Nicolaus Fest, Loucas Fourlas, Cindy Franssen, Heléne Fritzon, Elisabetta Gualmini, Alicia Homs Ginel, France Jamet, Agnes Jongerius, Radan Kanev, Ádám Kósa, Stelios Kympouropoulos, Katrin Langensiepen, Miriam Lexmann, Elena Lizzi, Radka Maxová, Kira Marie Peter-Hansen, Dragoș Pîslaru, Dennis Radtke, Elżbieta Rafalska, Guido Reil, Daniela Rondinelli, Mounir Satouri, Monica Semedo, Beata Szydło, Eugen Tomac, Romana Tomc, Yana Toom, Marie-Pierre Vedrenne, Marianne Vind, Maria Walsh, Stefania Zambelli, Tatjana Ždanoka, Tomáš Zdechovský |
|||
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Konstantinos Arvanitis, Ilana Cicurel, José Gusmão, Eugenia Rodríguez Palop |
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO
W KOMISJI OPINIODAWCZEJ
34 |
+ |
PPE |
David CASA, Jarosław DUDA, Loucas FOURLAS, Stelios KYMPOUROPOULOS, Eugen TOMAC, Maria WALSH, Tomáš ZDECHOVSKÝ |
S&D |
Marc ANGEL, Gabriele BISCHOFF, Vilija BLINKEVIČIŪTĖ, Milan BRGLEZ, Estrella DURÁ FERRANDIS, Heléne FRITZON, Elisabetta GUALMINI, Alicia HOMS GINEL, Agnes JONGERIUS, Marianne VIND |
RENEW |
Atidzhe ALIEVA-VELI, Sylvie BRUNET, Ilana CICUREL, Radka MAXOVÁ, Dragoș PÎSLARU, Monica SEMEDO, Yana TOOM, Marie-Pierre VEDRENNE |
VERTS/ALE |
Katrin LANGENSIEPEN, Kira Marie PETER-HANSEN, Mounir SATOURI, Tatjana ŽDANOKA |
ECR |
Margarita DE LA PISA CARRIÓN, Lucia ĎURIŠ NICHOLSONOVÁ, Elżbieta RAFALSKA, Beata SZYDŁO |
NI |
Daniela RONDINELLI |
6 |
- |
ID |
Dominique BILDE, Nicolaus FEST, France JAMET, Elena LIZZI, Guido REIL, Stefania ZAMBELLI |
13 |
0 |
PPE |
Andrea BOCSKOR, Rosa ESTARÀS FERRAGUT, Cindy FRANSSEN, Radan KANEV, Ádám KÓSA, Miriam LEXMANN, Dennis RADTKE, Romana TOMC |
S&D |
Klára DOBREV |
THE LEFT |
Konstantinos ARVANITIS, Özlem DEMIREL, José GUSMÃO, Eugenia RODRÍGUEZ |
Objaśnienie używanych znaków:
+ : za
- : przeciw
0 : wstrzymało się
INFORMACJE O PRZYJĘCIU PRZEZ KOMISJĘ PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWĄ
Data przyjęcia |
13.4.2021 |
|
|
|
Wynik głosowania końcowego |
+: –: 0: |
53 14 0 |
||
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego |
Magdalena Adamowicz, Konstantinos Arvanitis, Malik Azmani, Katarina Barley, Pernando Barrena Arza, Pietro Bartolo, Nicolas Bay, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Ioan-Rareş Bogdan, Patrick Breyer, Jorge Buxadé Villalba, Damien Carême, Caterina Chinnici, Marcel de Graaff, Anna Júlia Donáth, Lena Düpont, Cornelia Ernst, Laura Ferrara, Nicolaus Fest, Jean-Paul Garraud, Maria Grapini, Sylvie Guillaume, Andrzej Halicki, Evin Incir, Sophia in ‘t Veld, Patryk Jaki, Marina Kaljurand, Assita Kanko, Fabienne Keller, Peter Kofod, Łukasz Kohut, Moritz Körner, Alice Kuhnke, Jeroen Lenaers, Juan Fernando López Aguilar, Lukas Mandl, Nuno Melo, Roberta Metsola, Nadine Morano, Javier Moreno Sánchez, Maite Pagazaurtundúa, Emil Radev, Paulo Rangel, Terry Reintke, Diana Riba i Giner, Ralf Seekatz, Michal Šimečka, Birgit Sippel, Sara Skyttedal, Martin Sonneborn, Tineke Strik, Ramona Strugariu, Annalisa Tardino, Tomas Tobé, Dragoş Tudorache, Milan Uhrík, Tom Vandendriessche, Bettina Vollath, Elissavet Vozemberg-Vrionidi, Jadwiga Wiśniewska, Elena Yoncheva, Javier Zarzalejos |
|||
Zastępcy obecni podczas głosowania końcowego |
Damian Boeselager, Anne-Sophie Pelletier, Petar Vitanov, Charlie Weimers |
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI PRZEDMIOTOWO WŁAŚCIWEJ
53 |
+ |
NI |
Laura Ferrara, Martin Sonneborn |
PPE |
Magdalena Adamowicz, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Ioan-Rareş Bogdan, Lena Düpont, Andrzej Halicki, Jeroen Lenaers, Lukas Mandl, Nuno Melo, Roberta Metsola, Emil Radev, Paulo Rangel, Ralf Seekatz, Sara Skyttedal, Tomas Tobé, Elissavet Vozemberg-Vrionidi, Javier Zarzalejos |
Renew |
Malik Azmani, Anna Júlia Donáth, Sophia in 't Veld, Fabienne Keller, Moritz Körner, Maite Pagazaurtundúa, Michal Šimečka, Ramona Strugariu, Dragoş Tudorache |
S&D |
Katarina Barley, Pietro Bartolo, Caterina Chinnici, Maria Grapini, Sylvie Guillaume, Evin Incir, Marina Kaljurand, Łukasz Kohut, Juan Fernando López Aguilar, Javier Moreno Sánchez, Birgit Sippel, Petar Vitanov, Bettina Vollath, Elena Yoncheva |
The Left |
Konstantinos Arvanitis, Pernando Barrena Arza, Cornelia Ernst, Anne-Sophie Pelletier |
Verts/ALE |
Damian Boeselager, Patrick Breyer, Damien Carême, Alice Kuhnke, Terry Reintke, Diana Riba i Giner, Tineke Strik |
14 |
- |
ECR |
Jorge Buxadé Villalba, Patryk Jaki, Assita Kanko, Charlie Weimers, Jadwiga Wiśniewska |
ID |
Nicolas Bay, Nicolaus Fest, Jean-Paul Garraud, Marcel de Graaff, Peter Kofod, Annalisa Tardino, Tom Vandendriessche |
NI |
Milan Uhrík |
PPE |
Nadine Morano |
Objaśnienie używanych znaków:
+ : za
- : przeciw
0 : wstrzymało się
- [1] Dz.U. C 58 z 15.2.2018, s. 9.
- [2] PE573.223v01-00.
- [3] Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0176.
- [4] Dz.U. L 186 z 11.7.2019, s. 21.
- [5] Dz.U. L 155 z 18.6.2009, s. 17.
- [6] Dz.U. L 343 z 23.12.2011, s. 1.
- [7] Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 375.
- [8] Dz.U. L 157 z 27.5.2014, s. 1. Osoby przenoszone wewnątrz przedsiębiorstwa są oddelegowywane z przedsiębiorstwa mającego siedzibę poza UE do podmiotu należącego do tej samej grupy przedsiębiorstw mających siedzibę w UE.
- [9] Dz.U. L 132 z 21.5.2016, s. 21.
- [10] Dyrektywa Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin, Dz.U. L 251 z 3.10.2003, s. 12.
- [11] Dyrektywa Rady 2003/109/WE z dnia 25 listopada 2003 r. dotycząca statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi, Dz.U. L 16 z 23.1.2004, s. 44.
- [12] Departament Tematyczny C prowadzi badania nad nowymi możliwościami tworzenia przepisów dotyczących migracji zarobkowej do UE oraz nad współpracą UE z państwami trzecimi w dziedzinie migracji.
- [13] F. Fasani i J. Mazza, Immigrant Key Workers: Their Contribution to Europe's COVID-19 Response, [Kluczowi pracownicy migrujący: ich wkład w walkę z pandemią COVID-19 w Europie], Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg, 2020 r.
- [14] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. przewidująca minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich, Dz.U. L 168 z 30.6.2009, s. 24.
-
[15] Podczas oceny adekwatności stwierdzono, że w następujących głównych obszarach występuje najwięcej problemów z wewnętrzną spójnością: procedury składania wniosków, warunki przyjmowania i pobytu (w tym powody odrzucenia i wycofania), warunki równego traktowania, mobilność wewnątrz UE i łączenie rodzin.
- [16] Zalecenie Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego (Dz.U. C 398 z 22.12.2012, s. 1).
- [17] zob. np. Europejska Sieć Migracyjna, Determining labour shortages and the need for labour migration from third countries in the EU [Określanie niedoborów siły roboczej i zapotrzebowania na migrację zarobkową z państw trzecich w UE], Komisja Europejska, Bruksela, 2015;
- [18] zob. również: EPRS, The cost of non-Europa in the area of legal migration [Koszt braku działań na poziomie europejskim w obszarze legalnej migracji], Parlament Europejski, Bruksela, 2019, s. 21–22.
- [19] Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/646 z dnia 18 kwietnia 2018 r. w sprawie wspólnych ram mających na celu świadczenie lepszej jakości usług w zakresie umiejętności i kwalifikacji (Europass), Dz.U. L 112 z 2.5.2018, s. 42.
- [20] https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/state_of_the_union_pl_1.pdf
- [21] https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/10166544/KS-02-19%E2%80%91681-EN-N.pdf/c701972f-6b4e-b432-57d2-91898ca94893
-
[22] https://fra.europa.eu/en/news/2019/severe-labour-exploitation-migrant-workers-fra-report-calls-zero-tolerance-severe-labour
- [23] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_20_1196
- [24] https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Migrant_integration_statistics_–_labour_market_indicators
- [25] Komisja Europejska (2018 r.). The 2018 Ageing Report: economic and budgetary projects for the 28 EU Member States [Sprawozdanie na temat starzenia się społeczeństwa za 2018 r.: przewidywania gospodarcze i budżetowe dla państw członkowskich UE-28] (2016-2070).
- [26] https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1138en.pdf
- [27] https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef19004en.pdf
- [28] Komisja Europejska (2019 r.). Ocena adekwatności w zakresie legalnej migracji. https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/legal-migration/fitness-check_en#:~:text=Background%20to%20the%20Legal%20Migration%20Fitness%20Check&text=The%20Fitness%20Check%20aimed%20at,management%20of%20legal%20migration%20flows
- [29] COM(2018)0635.
- [30] Fasani i Mazza (2020): Immigrant Key Workers: their contribution to Europe’s COVID19 response [Kluczowi imigranci zarobkowi: ich wkład w odpowiedź Europy na COVID-19] https://www.iza.org/publications/pp/155
- [31] https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/legal-migration/integration/integration-labour-market_en
- [32] https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef19004en.pdf
- [33] Komisja Europejska (2019 r.). Ocena adekwatności w zakresie legalnej migracji. https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/legal-migration/fitness-check_en#:~:text=Background%20to%20the%20Legal%20Migration%20Fitness%20Check&text=The%20Fitness%20Check%20aimed%20at,management%20of%20legal%20migration%20flows
- [34] Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0176.
- [35] https://www.oecd-ilibrary.org/sites/c9d28c24-en/index.html?itemId=/content/component/c9d28c24-en
- [36] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego, Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 375.
- [37] Dyrektywa Rady 2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, Dz.U. L 155 z 18.6.2009, s. 17.
- [38] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. przewidująca minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich, Dz.U. L 168 z 30.6.2009, s. 24.
- [39] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE, Dz.U. L 188 z 12.7.2019, s. 79.
- [40] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie pracy tymczasowej, Dz.U. L 327 z 5.12.2008, s. 9.