ΕΚΘΕΣΗ με προτάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με συστήματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές
16.2.2022 - (2021/2026(INL))
Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων
Εισηγήτρια: Sophia in 't Veld
(Πρωτοβουλία – άρθρο 47 του Κανονισμού)
(Συντάκτρια της πρότασης: Sophia in 't Veld)
- ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
- ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΑΝΗ ΔΕΣΜΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ
- ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
- ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
- ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
με προτάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με συστήματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 225 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 4 παράγραφος 3 και το άρθρο 49 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 21 παράγραφος 2, το άρθρο 79 παράγραφος 2 στοιχεία α) και β), και τα άρθρα 80, 82, 87, 114, 311 και 337 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως τα άρθρα 7, 8 και 20,
– έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, και ιδίως το άρθρο 8 αυτής,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2003/86/ΕΚ του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης[1] («οδηγία για την οικογενειακή επανένωση»),
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2003/109/ΕΚ του Συμβουλίου, της 25ης Νοεμβρίου 2003, σχετικά με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες[2] («οδηγία για τους επί μακρόν διαμένοντες»),
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1806 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Νοεμβρίου 2018, περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή[3],
– έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2015/849 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2015, σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και την κατάργηση της οδηγίας 2005/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και της οδηγίας 2006/70/ΕΚ της Επιτροπής[4],
– έχοντας υπόψη τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και το σύνολο των κανόνων της Ένωσης (το κεκτημένο) που μια υποψήφια χώρα πρέπει να υιοθετήσει, να εφαρμόσει και να επιβάλει ώστε να είναι επιλέξιμη για προσχώρηση στην Ένωση, και ιδίως τα κεφάλαια 23 και 24,
– έχοντας υπόψη τις προειδοποιητικές επιστολές της Επιτροπής προς την Κύπρο και τη Μάλτα, της 20ής Οκτωβρίου 2020, για την κίνηση διαδικασιών επί παραβάσει όσον αφορά τα συστήματά τους χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές,
– έχοντας υπόψη την επιστολή της Επιτροπής προς τη Βουλγαρία, της 20ής Οκτωβρίου 2020, στην οποία επισημαίνονται ανησυχίες σχετικά με ένα σύστημα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές και ζητούνται περαιτέρω διευκρινίσεις,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής, της 23ης Ιανουαρίου 2019, με τίτλο «Προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση»,
– έχοντας υπόψη την παρουσίαση από την Επιτροπή, στις 20 Ιουλίου 2021, δέσμης τεσσάρων νομοθετικών προτάσεων για την ενίσχυση των κανόνων της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Ιανουαρίου 2014 σχετικά με την ιθαγένεια της ΕΕ προς πώληση[5], της 26ης Μαρτίου 2019 σχετικά με το οικονομικό έγκλημα, τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή[6], της 18ης Δεκεμβρίου 2019 σχετικά με το κράτος δικαίου στη Μάλτα μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia[7], της 10ης Ιουλίου 2020 σχετικά με μια ολοκληρωμένη πολιτική της Ένωσης για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας – το σχέδιο δράσης της Επιτροπής και άλλες πρόσφατες εξελίξεις[8], της 17ης Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την Ένωση Ασφάλειας[9], και της 29ης Απριλίου 2021 σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia και το κράτος δικαίου στη Μάλτα[10],
– έχοντας υπόψη τη μελέτη της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 17ης Οκτωβρίου 2018, με τίτλο «Citizenship by Investment (CBI) and Residency by Investment (RBI) schemes in the EU» [Καθεστώτα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές (CBI) και χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές (RBI) στην ΕΕ],
– έχοντας υπόψη τη μελέτη της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2021, με τίτλο «Avenues for EU action in citizenship and residence by investment schemes - European added value assessment» [Ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τα καθεστώτα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές - Αξιολόγηση της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας] («Μελέτη EAVA της EPRS»),
– έχοντας υπόψη τη μελέτη της Milieu Ltd με τίτλο «Factual analysis of Member States Investors’ Schemes granting citizenship or residence to third-country nationals investing in the said Member State – Study Overview» [Εμπεριστατωμένη ανάλυση της κατάστασης των επενδυτικών καθεστώτων των κρατών μελών στο πλαίσιο των οποίων χορηγείται ιθαγένεια ή άδεια διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που επενδύουν στο εκάστοτε κράτος μέλος – Επισκόπηση μελέτης], η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής τον Ιούλιο του 2018,
– έχοντας υπόψη τις δραστηριότητες της Ομάδα παρακολούθησης της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων (DRFMG), η οποία συστάθηκε στο πλαίσιο της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων για το θέμα αυτό, και ιδίως τις ανταλλαγές απόψεων που πραγματοποίησε με την Επιτροπή, ακαδημαϊκούς, την κοινωνία των πολιτών και δημοσιογράφους στις 19 Δεκεμβρίου 2019, 11 Σεπτεμβρίου 2020 και 4 Δεκεμβρίου 2020, καθώς και την επίσκεψή της στη Μάλτα στις 19 Σεπτεμβρίου 2018,
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 47 και 54 του Κανονισμού του,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (A9-0028/2022),
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Πρόεδρος της Επιτροπής von der Leyen, πριν από την επικύρωση του διορισμού της από το Κοινοβούλιο, δεσμεύτηκε στις πολιτικές κατευθύνσεις για την επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή της περιόδου 2019-2024[11] να υποστηρίξει το δικαίωμα πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου και δεσμεύτηκε να απαντήσει με νομοθετική πράξη όταν το Κοινοβούλιο εγκρίνει ψηφίσματα με τα οποία ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Πρόεδρος της Επιτροπής von der Leyen, στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης στις 16 Σεπτεμβρίου 2020, δήλωσε τα εξής: «Είτε όσον αφορά την υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου, την ελευθερία του Τύπου, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης ή ακόμα και την πώληση «χρυσών διαβατηρίων». Οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση.»·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετά κράτη μέλη εφαρμόζουν καθεστώτα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές (CBI) και χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές (RBI), τα οποία χορηγούν ιθαγένεια ή άδεια διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών με αντάλλαγμα κυρίως οικονομικές παραμέτρους υπό μορφή «παθητικών» επενδύσεων κεφαλαίων· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εν λόγω καθεστώτα CBI/RBI χαρακτηρίζονται από ελάχιστες έως μηδενικές απαιτήσεις φυσικής παρουσίας και προβλέπουν μια ταχεία διαδικασία απόκτησης άδειας διαμονής ή ιθαγένειας σε ένα κράτος μέλος σε σύγκριση με τους συμβατικούς διαύλους· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο χρόνος για την επεξεργασία των αιτήσεων ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών[12]· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ευκολία απόκτησης ιθαγένειας ή άδειας διαμονής μέσω της χρήσης τέτοιων καθεστώτων έρχεται σε έντονη αντίθεση με τα εμπόδια για την αναζήτηση διεθνούς προστασίας, τη νόμιμη μετανάστευση ή την επιδίωξη πολιτογράφησης μέσω των συμβατικών διαύλων·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ύπαρξη καθεστώτων CBI επηρεάζει όλα τα κράτη μέλη, επειδή η απόφαση ενός κράτους μέλους να χορηγήσει ιθαγένεια για επενδύσεις παρέχει αυτόματα δικαιώματα σε σχέση με τα άλλα κράτη μέλη, ιδίως το δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία, το δικαίωμα ψήφου και το δικαίωμα του εκλέγεσθαι στις τοπικές και ευρωπαϊκές εκλογές, το δικαίωμα στην προξενική προστασία, σε περίπτωση μη εκπροσώπησης εκτός της Ένωσης και το δικαίωμα πρόσβασης στην εσωτερική αγορά για την άσκηση οικονομικών δραστηριοτήτων· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα καθεστώτα CBI και RBI από μεμονωμένα κράτη μέλη δημιουργούν επίσης σημαντικούς εξωτερικούς παράγοντες σε άλλα κράτη μέλη, όπως η διαφθορά και οι κίνδυνοι νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εξωτερικά επακόλουθα δικαιολογούν ρύθμιση από την Ένωση·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ιθαγένεια της Ένωσης αποτελεί μοναδικό και θεμελιώδες καθεστώς που απονέμεται στους πολίτες της Ένωσης συμπληρωματικά προς την εθνική ιθαγένεια και αντιπροσωπεύει ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ολοκλήρωσης της Ένωσης, παρέχοντας ίσα δικαιώματα στους πολίτες σε ολόκληρη την Ένωση·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η απονομή της εθνικής ιθαγένειας αποτελεί προνόμιο των κρατών μελών, το οποίο ωστόσο πρέπει να ασκείται καλόπιστα, σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού, με διαφάνεια, σύμφωνα με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας και με πλήρη σεβασμό του δικαίου της Ένωσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ένωση έχει θεσπίσει μέτρα για την εναρμόνιση των οδών νόμιμης μετανάστευσης προς την Ένωση και των δικαιωμάτων που συνδέονται με τη διαμονή, όπως για παράδειγμα η οδηγία για τους επί μακρόν διαμένοντες·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η λειτουργία καθεστώτων CBI οδήγησε στην εμπορευματοποίηση της ενωσιακής ιθαγένειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η εμπορευματοποίηση δικαιωμάτων παραβιάζει τις αξίες της Ένωσης, ιδίως δε την ισότητα· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι οδοί νόμιμης μετανάστευσης προς την Ένωση και τα δικαιώματα που συνδέονται με τη διαμονή καλύπτονται ήδη από το δίκαιο της Ένωσης, όπως η οδηγία για τους επί μακρόν διαμένοντες·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Βουλγαρία, η Κύπρος και η Μάλτα διαθέτουν επί του παρόντος νομοθεσία που επιτρέπει τη λειτουργία καθεστώτων CBI· λαμβάνοντας υπόψη ότι η βουλγαρική κυβέρνηση έχει καταθέσει νομοθεσία για τον τερματισμό του δικού της καθεστώτος CBI· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 13 Οκτωβρίου 2020, η Κύπρος ανακοίνωσε ότι θα αναστείλει το δικό της καθεστώς CBI και θα διεκπεραιώνει μόνο αιτήσεις που έλαβε πριν από τον Νοέμβριο του 2020· λαμβάνοντας υπόψη ότι και ορισμένα άλλα κράτη μέλη επιβραβεύουν τους μεγάλους επενδυτές χορηγώντας τους ιθαγένεια με έκτακτες διαδικασίες·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λετονία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Πορτογαλία και η Ισπανία εφαρμόζουν επί του παρόντος καθεστώτα RBI με ελάχιστα επίπεδα επενδύσεων που κυμαίνονται από 60.000 EUR (Λετονία) έως 1.250.000 EUR (Κάτω Χώρες)· λαμβάνοντας υπόψη ότι η προσέλκυση επενδύσεων αποτελεί συνήθη μέθοδο για να διατηρηθεί η εύρυθμη λειτουργία των οικονομιών των κρατών μελών, αλλά δεν θα πρέπει να ενέχει νομικούς κινδύνους και κινδύνους για την ασφάλεια των πολιτών της Ένωσης·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη μελέτη EAVA της EPRS, από το 2011 έως το 2019 εγκρίθηκαν 42.80 αιτήσεις στο πλαίσιο των καθεστώτων CBI/RBI, και απέκτησαν άδεια διαμονής ή ιθαγένεια στα κράτη μέλη περισσότερα από 132.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων των μελών της οικογένειας αιτούντων από τρίτες χώρες, ενώ οι συνολικές επενδύσεις εκτιμώνται σε 21,4 δισεκατομμύρια EUR[13]·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αιτήσεις στο πλαίσιο καθεστώτων CBI/RBI διεκπεραιώνονται συχνά με τη συνδρομή εμπορικών διαμεσολαβητών, οι οποίοι ενδέχεται να λάβουν ένα ποσοστό του τέλους αίτησης· λαμβάνοντας υπόψη ότι σε ορισμένα κράτη μέλη οι εμπορικοί διαμεσολαβητές έχουν διαδραματίσει ρόλο στην ανάπτυξη και την προώθηση των καθεστώτων CBI/RBI·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Μάλτας λόγω του ότι η χορήγηση ιθαγένειας της Ένωσης για προκαθορισμένες πληρωμές ή επενδύσεις χωρίς να υπάρχει δεσμός με τα οικεία κράτη μέλη υπονομεύει την ουσία της ιθαγένειας της Ένωσης·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα καθεστώτα CBI και RBI εγκυμονούν κινδύνους σε διαφορετικό βαθμό, συμπεριλαμβανομένων κινδύνων διαφθοράς, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, απειλών κατά της ασφάλειας, φοροαποφυγής, μακροοικονομικών ανισορροπιών, πίεσης στον τομέα των ακινήτων, μειώνοντας έτσι την πρόσβαση στη στέγαση και διαβρώνοντας την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κίνδυνοι αυτοί δεν μπορούν να αξιολογηθούν σωστά λόγω έλλειψης διαφάνειας και ότι επί του παρόντος η διαχείρισή τους δεν είναι επαρκής, γεγονός που οδηγεί σε ανεπαρκή έλεγχο και έλλειψη δέουσας επιμέλειας όσον αφορά τους αιτούντες στο πλαίσιο καθεστώτων CBI/RBI στα κράτη μέλη· λαμβάνοντας υπόψη ότι όλοι αυτοί οι κίνδυνοι θα πρέπει να αξιολογηθούν σωστά, ενώ θα πρέπει να αυξηθεί και η διαφάνεια όσον αφορά την εφαρμογή και τις συνέπειες των καθεστώτων·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με έρευνες, τα κράτη μέλη με καθεστώτα CBI/RBI είναι πιο επιρρεπή σε κινδύνους που σχετίζονται με το οικονομικό απόρρητο και τη διαφθορά, σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ισχύουσα νομοθεσία της Ένωσης δεν προβλέπει συστηματική διαβούλευση με τα μεγάλα πληροφοριακά συστήματα της Ένωσης για τους ελέγχους ιστορικού των αιτούντων στο πλαίσιο καθεστώτων CBI/RBI· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ισχύοντες κανόνες της Ένωσης και οι εθνικοί κανόνες δεν απαιτούν τη διενέργεια διαδικασιών ελέγχου πριν από τη χορήγηση ιθαγένειας ή άδειας διαμονής στο πλαίσιο ενός καθεστώτος CBI/RBI· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη δεν συμβουλεύονται πάντα βάσεις δεδομένων, δεν εφαρμόζουν διεξοδικές διαδικασίες ή δεν ανταλλάσσουν τα αποτελέσματα των ελέγχων και των διαδικασιών·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) έχει εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για τον περιορισμό της καταστρατήγησης του Κοινού Προτύπου Αναφοράς μέσω της κατάχρησης καθεστώτων CBI/RBI[14]·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη την πρωτοβουλία της Επιτροπής να συστήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα συστήματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές με στόχο την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των εκπροσώπων των κρατών μελών σχετικά με ένα κοινό σύνολο ελέγχων ασφαλείας, ωστόσο η ομάδα αυτή δεν πρότεινε ένα τέτοιο κοινό σύνολο ελέγχων ασφαλείας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η συγκεκριμένη ομάδα έχει να συνεδριάσει από το 2019·
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένες τρίτες χώρες που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806, οι πολίτες των οποίων έχουν πρόσβαση στην Ένωση χωρίς θεώρηση, εφαρμόζουν καθεστώτα CBI με χαμηλές ή μηδενικές απαιτήσεις διαμονής και ανεπαρκείς ελέγχους ασφαλείας, ιδίως όσον αφορά τη νομοθεσία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εν λόγω καθεστώτα CBI διαφημίζονται ως «χρυσά διαβατήρια» με ρητό σκοπό τη διευκόλυνση των ταξιδιών χωρίς θεώρηση στην Ένωση· λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένες υποψήφιες χώρες εφαρμόζουν παρόμοια καθεστώτα με το πρόσθετο αναμενόμενο όφελος μιας πιθανής μελλοντικής προσχώρησης στην Ένωση·
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δικαιούχοι των καθεστώτων CBI/RBI, αφού τους χορηγηθεί το νέο καθεστώς ιθαγένειας ή άδειας διαμονής, αρχίζουν αμέσως να απολαμβάνουν την ελευθερία μετακίνησης[15] και εγκατάστασης εντός της ζώνης Σένγκεν·
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το δικαίωμα των τρίτων χωρών να επιτρέπουν στους πολίτες τους να αλλάζουν όνομα ενέχει κίνδυνο, διότι οι υπήκοοι τρίτων χωρών θα μπορούσαν να αποκτήσουν την ιθαγένεια τρίτης χώρας στο πλαίσιο καθεστώτος CBI και στη συνέχεια να αλλάξουν το όνομά τους και να εισέλθουν στην Ένωση με το νέο αυτό όνομα·
ΚΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 15 Οκτωβρίου 2021 οι κυπριακές αρχές ανακοίνωσαν ότι θα ανακαλέσουν την ιθαγένεια 39 ξένων επενδυτών και έξι μελών των οικογενειών τους που είχαν γίνει Κύπριοι πολίτες στο πλαίσιο καθεστώτος CBI· λαμβάνοντας υπόψη ότι λίγο πάνω από το ήμισυ των 6.779 διαβατηρίων που εκδόθηκαν από την Κύπρο στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος μεταξύ 2007 και 2020 εκδόθηκαν χωρίς να έχουν διενεργηθεί επαρκείς έλεγχοι ιστορικού των αιτούντων[16]·
KB. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2019 η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν σαφή στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις αιτήσεις CBI/RBI που ελήφθησαν, έγιναν δεκτές και απορρίφθηκαν ή ότι τα εν λόγω στατιστικά στοιχεία δεν επαρκούν·
ΚΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα καθεστώτα RBI έχουν ιδιαίτερα ιδιαίτερο χαρακτήρα· λαμβάνοντας υπόψη ότι τυχόν αλλαγές στο δίκαιο της Ένωσης που εισάγονται για τους αιτούντες στο πλαίσιο καθεστώτων RBI θα πρέπει να στοχεύουν σε αυτό το συγκεκριμένο είδος καθεστώτος διαμονής και δεν θα πρέπει να επηρεάζουν αρνητικά τα δικαιώματα των αιτούντων άλλα είδη καθεστώτων διαμονής, όπως οι σπουδαστές, οι εργαζόμενοι και τα μέλη της οικογένειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα υψηλότερα επίπεδα ελέγχων ασφαλείας για τους αιτούντες στο πλαίσιο των καθεστώτων RBI δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όσους υποβάλλουν αίτηση για διαμονή στην Ένωση στο πλαίσιο συστημάτων διαμονής που καλύπτονται ήδη από το δίκαιο της Ένωσης·
ΚΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου δεν αποφάσισε να διακόψει το καθεστώς CBI, αν και είχε επισημάνει τη σημασία της πλήρους και αποτελεσματικής κατάργησης του εν λόγω καθεστώτος CBI το συντομότερο δυνατόν· καλεί την κυβέρνηση του Μαυροβουνίου να το πράξει χωρίς καθυστέρηση·
1. θεωρεί ότι τα καθεστώτα χορήγησης ιθαγένειας βάσει χρηματοπιστωτικών επενδύσεων (καθεστώτα CBI), γνωστά και ως «χρυσά διαβατήρια», είναι απαράδεκτα από δεοντολογική, νομική και οικονομική άποψη και ενέχουν διάφορους σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια των πολιτών της Ένωσης, όπως αυτοί που απορρέουν από τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη διαφθορά· θεωρεί ότι η έλλειψη κοινών προτύπων και εναρμονισμένων κανόνων για τα καθεστώτα χορήγησης άδειας διαμονής βάσει οικονομικής επένδυσης (καθεστώτα RBI) μπορεί επίσης να δημιουργήσει τέτοιους κινδύνους για την ασφάλεια, να επηρεάσει την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός του χώρου Σένγκεν και να συμβάλει στην υπονόμευση της ακεραιότητας της Ένωσης·
2. υπενθυμίζει τη θέση του ότι τα καθεστώτα CBI/RBI παρουσιάζουν, εκ φύσεως, ορισμένους σοβαρούς κινδύνους και θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά από όλα τα κράτη μέλη[17]· επισημαίνει ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη δεν έχουν λάβει επαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση των εν λόγω καθεστώτων σε συνέχεια του ψηφίσματός του της 16ης Ιανουαρίου 2014 σχετικά με την προσφερόμενη προς πώληση ιθαγένεια της ΕΕ·
3. υποστηρίζει ότι τα καθεστώτα CBI υπονομεύουν την ουσία της ενωσιακής ιθαγένειας, η οποία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ολοκλήρωσης της Ένωσης, παρέχοντας ένα μοναδικό και θεμελιώδες καθεστώς στους πολίτες της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου στις ευρωπαϊκές και τοπικές εκλογές·
4. θεωρεί ότι η ιθαγένεια της Ένωσης δεν είναι εμπόρευμα που μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εμπορίας ή πώλησης ούτε έχει ποτέ σχεδιαστεί ως τέτοιο στις Συνθήκες·
5. αναγνωρίζει ότι η ρύθμιση της απόκτησης ιθαγένειας αποτελεί πρωτίστως αρμοδιότητα των κρατών μελών, αλλά τονίζει ότι η αρμοδιότητα αυτή πρέπει να ασκείται καλή τη πίστει, σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού, με διαφάνεια, τη δέουσα επιμέλεια και τον κατάλληλο έλεγχο, σύμφωνα με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας και με πλήρη σεβασμό του δικαίου της Ένωσης[18]· θεωρεί ότι, όταν τα κράτη μέλη δεν ενεργούν σε πλήρη συμμόρφωση με τα εν λόγω πρότυπα και αρχές, υπάρχει νομική βάση για ανάληψη δράσης από την Ένωση· θεωρεί ότι η αρμοδιότητα της Ένωσης θα μπορούσε επίσης να προκύψει βάσει του άρθρου 21 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) όσον αφορά ορισμένες πτυχές του δικαίου ιθαγένειας των κρατών μελών[19]·
6. πιστεύει ότι οι ευνοϊκές προϋποθέσεις και οι ταχείες διαδικασίες που ορίζονται για τους επενδυτές στο πλαίσιο των καθεστώτων CBI/RBI, σε σύγκριση με τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες για άλλους υπηκόους τρίτων χωρών που επιθυμούν να λάβουν διεθνή προστασία, διαμονή ή ιθαγένεια, εισάγουν διακρίσεις, στερούνται δικαιοσύνης και ενδέχεται να υπονομεύσουν τη συνοχή του κεκτημένου της Ένωσης για το άσυλο και τη μετανάστευση·
7. θεωρεί ότι τα καθεστώτα CBI πρέπει να διακρίνονται από τα καθεστώτα RBI λόγω της διαφορετικής σοβαρότητας των κινδύνων που εγκυμονούν και, κατά συνέπεια, απαιτούν προσαρμοσμένες νομοθετικές και πολιτικές προσεγγίσεις της Ένωσης· αναγνωρίζει τη σχέση μεταξύ των καθεστώτων RBI και της ιθαγένειας, διότι η αποκτηθείσα διαμονή μπορεί να διευκολύνει την πρόσβαση στην ιθαγένεια·
8. σημειώνει ότι τρία κράτη μέλη διαθέτουν νομοθεσία που επιτρέπει τα καθεστώτα CBI, και συγκεκριμένα η Βουλγαρία (μολονότι έχει υποβληθεί νομοθετική πρόταση από τη βουλγαρική κυβέρνηση για τον τερματισμό του καθεστώτος CBI), η Κύπρος (επί του παρόντος διεκπεραιώνει μόνο αιτήσεις που υποβλήθηκαν πριν από τον Νοέμβριο του 2020) και η Μάλτα, και ότι 12 κράτη μέλη διαθέτουν καθεστώτα RBI, όλα με αποκλίνοντα ποσά και επιλογές επενδύσεων και με αποκλίνοντα πρότυπα ελέγχων και διαδικασιών· εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για το γεγονός ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανταγωνισμό για τους αιτούντες μεταξύ των κρατών μελών και να δημιουργήσει έναν ανταγωνισμό προς τα κάτω με την υποβάθμιση των προτύπων ελέγχου και τη μείωση της δέουσας επιμέλειας προκειμένου να προωθηθεί η χρήση των καθεστώτων[20]·
9. θεωρεί ότι ο ρόλος των διαμεσολαβητών στην ανάπτυξη και την προώθηση καθεστώτων CBI/RBI, καθώς και στην προετοιμασία ατομικών αιτήσεων, συχνά ελλείψει διαφάνειας ή λογοδοσίας, αποτελεί σύγκρουση συμφερόντων που προσφέρεται για καταχρήσεις, και ότι απαιτείται συνεπώς αυστηρή και δεσμευτική ρύθμιση των εν λόγω ενδιάμεσων φορέων, πέραν της απλής αυτορρύθμισης και των κωδίκων δεοντολογίας· ζητεί την παύση των υπηρεσιών των διαμεσολαβητών στην περίπτωση των καθεστώτων CBI·
10. εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την έλλειψη ολοκληρωμένων ελέγχων ασφαλείας, διαδικασιών ελέγχου και δέουσας επιμέλειας στα κράτη μέλη που διαθέτουν καθεστώτα CBI/RBI· σημειώνει ότι τα κράτη μέλη δεν συμβουλεύονται πάντα τις διαθέσιμες βάσεις δεδομένων της Ένωσης ούτε ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα των εν λόγω ελέγχων και διαδικασιών, επιτρέποντας διαδοχικές αιτήσεις για καθεστώτα CBI/RBI σε ολόκληρη την Ένωση· καλεί τα κράτη μέλη να το πράττουν· θεωρεί ότι οι αρχές των κρατών μελών πρέπει να διαθέτουν επαρκείς διαδικασίες για τον έλεγχο των αιτούντων CBI/RBI, καθώς η χορήγηση δικαιωμάτων διαμονής και ιθαγένειας αποτελεί ευθύνη του κράτους και οι αρχές των κρατών μελών δεν πρέπει να βασίζονται σε ελέγχους ιστορικού και διαδικασίες δέουσας επιμέλειας που διενεργούνται από ενδιάμεσους φορείς και άλλους μη κρατικούς φορείς, μολονότι τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν σχετικές πληροφορίες από ανεξάρτητους μη κρατικούς φορείς· εκφράζει την ανησυχία του για ορισμένα κράτη μέλη στα οποία αναφέρθηκε ότι γίνονται δεκτές αιτήσεις ιθαγένειας ακόμη και όταν οι αιτούντες δεν πληρούν τις απαιτήσεις ασφάλειας·
11. εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για το γεγονός ότι η ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα συστήματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές, η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους των κρατών μελών, δεν συμφώνησε σε ένα κοινό σύνολο ελέγχων ασφαλείας πριν από το τέλος του 2019, όπως της έχει ανατεθεί· θεωρεί ότι η μη επίτευξη συμφωνίας σχετικά με ένα κοινό σύνολο ελέγχων ασφαλείας καταδεικνύει τα όρια της υιοθέτησης μιας διακυβερνητικής προσέγγισης όσον αφορά το θέμα και υπογραμμίζει την ανάγκη να αναληφθεί δράση από την Ένωση·
12. εκφράζει την αποδοκιμασία του για το γεγονός ότι οι απαιτήσεις διαμονής για την υπαγωγή στο καθεστώς RBI/CBI των κρατών μελών δεν περιλαμβάνουν πάντοτε συνεχή και αποτελεσματική φυσική παρουσία και είναι δύσκολο να ελεγχθούν, προσελκύοντας ενδεχομένως κακόπιστους αιτούντες που αγοράζουν εθνική ιθαγένεια αποκλειστικά και μόνο για την πρόσβαση που παρέχει στο έδαφος της Ένωσης και στην εσωτερική αγορά της χωρίς καμία σύνδεση με το εν λόγω κράτος μέλος·
13. καλεί τα κράτη μέλη να επιβάλλουν αποτελεσματικά την απαίτηση φυσικής διαμονής για τους υπηκόους τρίτων χωρών που επιθυμούν να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος σύμφωνα με την οδηγία για τους επί μακρόν διαμένοντες χωρίς τα πέντε έτη συνεχούς και νόμιμης διαμονής που απαιτούνται βάσει της εν λόγω οδηγίας·
14. εκφράζει την ικανοποίησή του για τις διαδικασίες επί παραβάσει που κίνησε η Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2020 κατά της Κύπρου και της Μάλτας σχετικά με τα οικεία καθεστώτα CBI· καλεί την Επιτροπή να προωθήσει τις εν λόγω διαδικασίες, καθώς θα μπορούσαν να αποσαφηνίσουν περαιτέρω τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αντιμετωπιστούν τα καθεστώτα CBI επιπλέον της νομοθετικής δράσης που προτείνεται εδώ, και να κινήσει περαιτέρω διαδικασίες επί παραβάσει κατά των κρατών μελών για τα καθεστώτα RBI, όπου αυτό δικαιολογείται· καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί προσεκτικά, να υποβάλλει εκθέσεις και να λαμβάνει μέτρα για όλα τα καθεστώτα CBI/RBI σε ολόκληρη την Ένωση·
15. θεωρεί ότι η νομοθεσία της Ένωσης για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την αντιμετώπιση των κινδύνων που ενέχουν τα καθεστώτα CBI/RBI· χαιρετίζει το γεγονός ότι η δέσμη νομοθετικών προτάσεων της Επιτροπής, της 20ής Ιουλίου 2021, σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, αντιμετωπίζει τα καθεστώτα RBI, ιδίως προωθώντας τη συμπερίληψη των διαμεσολαβητών στον κατάλογο των υπόχρεων οντοτήτων· θεωρεί, ωστόσο, ότι εξακολουθούν να υπάρχουν κενά, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι οι δημόσιοι φορείς που εξετάζουν αιτήσεις CBI/RBI δεν θα συμπεριληφθούν στον κατάλογο των υπόχρεων οντοτήτων·
16. σημειώνει ότι οι αιτήσεις στο πλαίσιο καθεστώτων CBI/RBI είναι ιδιαίτερα δύσκολο να παρακολουθούνται και να αξιολογούνται όταν αφορούν κοινές αιτήσεις που περιλαμβάνουν διαφορετικά μέλη της οικογένειας· σημειώνει ότι στο πλαίσιο ορισμένων εθνικών καθεστώτων RBI, δικαιώματα διαμονής μπορούν να χορηγούνται βάσει οικογενειακών, προσωπικών ή άλλων δεσμών με τους κύριους αιτούντες· σημειώνει ότι τα δικαιώματα οικογενειακής επανένωσης βάσει της οδηγίας 2003/86/ΕΚ του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης, εφαρμόζονται μετά την απόκτηση του καθεστώτος διαμονής σε ένα κράτος μέλος, με αποτέλεσμα τα μέλη της οικογένειας να μπορούν να εισέρχονται στην Ένωση χωρίς να υποβάλλονται στους περαιτέρω ειδικούς ελέγχους που απαιτούνται κανονικά στο πλαίσιο των καθεστώτων RBI·
17. σημειώνει ότι ο κίνδυνος προέρχεται από τρίτες χώρες που διαθέτουν καθεστώτα CBI και επωφελούνται από την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης για ταξίδια στην Ένωση[21], επειδή οι υπήκοοι τρίτων χωρών μπορούν να αποκτήσουν την ιθαγένεια της εν λόγω τρίτης χώρας με μοναδικό σκοπό να μπορέσουν να εισέλθουν στην Ένωση χωρίς πρόσθετο έλεγχο· τονίζει ότι οι κίνδυνοι επιτείνονται για τις υποψήφιες προς ένταξη στην Ένωση χώρες που διαθέτουν καθεστώτα CBI/RBI20[22], διότι τα αναμενόμενα οφέλη από τη μελλοντική προσχώρηση στην Ένωση μπορεί να αποτελέσουν παράγοντα·
18. θεωρεί ότι, δεδομένων των ιδιαίτερων κινδύνων που εγκυμονούν τα καθεστώτα CBI και της εγγενούς ασυμβατότητάς τους με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας, όπως αναγνωρίζεται από τις εν εξελίξει διαδικασίες επί παραβάσει της Επιτροπής κατά δύο κρατών μελών, τα καθεστώτα CBI θα πρέπει να καταργηθούν πλήρως σε όλα τα κράτη μέλη και ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει, πριν από τη λήξη της τρέχουσας εντολής της, πρόταση πράξης για τον σκοπό αυτό, η οποία θα μπορούσε να βασίζεται στο άρθρο 21 παράγραφος 2, στο άρθρο 79 παράγραφος 2, στο άρθρο 114 ή στο άρθρο 352 ΣΛΕΕ·
19. θεωρεί ότι η σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων CBI θα απαιτήσει μεταβατική περίοδο και πιστεύει πως, δεδομένου ότι τα καθεστώτα CBI/RBI συνιστούν παρασιτισμό και έχουν σοβαρές συνέπειες για την Ένωση και τα κράτη μέλη, απαιτείται χρηματοδοτική συνεισφορά στον προϋπολογισμό της Ένωσης τόσο για τα καθεστώτα CBI όσο και για τα καθεστώτα RBI, για τα καθεστώτα CBI έως την πλήρη κατάργησή τους, ως συγκεκριμένη έκφραση αλληλεγγύης που απορρέει, μεταξύ άλλων, από το άρθρο 80 ΣΛΕΕ· ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, από την Επιτροπή να υποβάλει το 2022 πρόταση βάσει του άρθρου 311 ΣΛΕΕ, για τη θέσπιση νέας κατηγορίας ιδίων πόρων της Ένωσης αποτελούμενης από έναν «μηχανισμό προσαρμογής CBI & RBI», ο οποίος θα επιβάλλει εισφορά σημαντικού ποσοστού στις επενδύσεις που πραγματοποιούνται στα κράτη μέλη στο πλαίσιο καθεστώτων CBI/RBI, εκτιμώμενου εύλογα με βάση όλες τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις που έχουν εντοπιστεί για την Ένωση στο σύνολό της σε σχέση με τα καθεστώτα·
20. θεωρεί ότι η συμβολή των καθεστώτων CBI/RBI στην πραγματική οικονομία των κρατών μελών είναι περιορισμένη όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την καινοτομία και την ανάπτυξη, και ότι επενδύσεις σημαντικού ύψους πραγματοποιούνται απευθείας στην αγορά ακινήτων ή σε κεφάλαια· θεωρεί ότι οι μεγάλες επενδύσεις που συνδέονται με τα καθεστώτα CBI/RBI θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ιδίως σε μικρά κράτη μέλη όπου οι εισροές θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο του ΑΕΠ ή ξένων επενδύσεων[23]· ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει το 2022, βάσει του άρθρου 79 παράγραφος 2 και των άρθρων 80, 82, 87 και 114 ΣΛΕΕ, πρόταση πράξης που θα περιλαμβάνει κανόνες σε επίπεδο Ένωσης για τις επενδύσεις στο πλαίσιο καθεστώτων RBI, προκειμένου να ενισχυθεί η προστιθέμενη αξία τους για την πραγματική οικονομία και να εξασφαλιστεί η σύνδεση με τις προτεραιότητες για την οικονομική ανάκαμψη της Ένωσης·
21. ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει, πριν από τη λήξη της τρέχουσας θητείας της, πρόταση κανονισμού, ενδεχομένως συνοδευόμενη από άλλα νομοθετικά μέτρα, όπου χρειάζεται, η οποία θα μπορούσε να βασίζεται στο άρθρο 79 παράγραφος 2 και στα άρθρα 80, 82, 87 και 114 ΣΛΕΕ, για την πλήρη ρύθμιση διαφόρων πτυχών των καθεστώτων RBI με στόχο την εναρμόνιση των προτύπων και των διαδικασιών και την ενίσχυση της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος, της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, η οποία να καλύπτει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα στοιχεία:
α) αυξημένη δέουσα επιμέλεια και αυστηροί έλεγχοι ιστορικού των αιτούντων και, κατά περίπτωση, των μελών των οικογενειών τους, συμπεριλαμβανομένων των πηγών των κεφαλαίων τους, υποχρεωτικοί έλεγχοι στα μεγάλης κλίμακας συστήματα ΤΠ της Ένωσης στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων και διαδικασίες ελέγχου σε τρίτες χώρες·
β) τη ρύθμιση, την ορθή πιστοποίηση και τον έλεγχο των διαμεσολαβητών, καθώς και τον περιορισμό των δραστηριοτήτων τους και, στην περίπτωση των καθεστώτων CBI, την παύση των υπηρεσιών τους·
γ) εναρμονισμένους κανόνες και υποχρεώσεις των κρατών μελών να υποβάλλουν εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με τα οικεία καθεστώτα RBI και τις σχετικές αιτήσεις·
δ) ελάχιστες απαιτήσεις φυσικής διαμονής και ελάχιστη ενεργό συμμετοχή στις επενδύσεις, ποιότητα των επενδύσεων, προστιθέμενη αξία και συμβολή στην οικονομία ως προϋποθέσεις για την απόκτηση κατοικίας στο πλαίσιο καθεστώτων RBI·
ε) μηχανισμό παρακολούθησης για τον εκ των υστέρων έλεγχο της διαρκούς συμμόρφωσης των επιτυχόντων αιτούντων με τις νομικές απαιτήσεις των καθεστώτων RBI·
22. ζητεί από την Επιτροπή να διασφαλίσει και να τηρεί τα υψηλά ρυθμιστικά πρότυπα τόσο για τα καθεστώτα CBI όσο και για τα καθεστώτα RBI σε περίπτωση που εφαρμοστεί ολοκληρωμένος κανονισμός στα καθεστώτα RBI πριν από την πλήρη σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων CBI·
23. ζητεί από την Επιτροπή να συμπεριλάβει στην πρότασή της στοχευμένες αναθεωρήσεις των υφιστάμενων νομικών πράξεων της Ένωσης που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τα κράτη μέλη από τη θέσπιση επιζήμιων καθεστώτων RBI, ενισχύοντας τις νομικές πράξεις στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και ενισχύοντας τις σχετικές διατάξεις της οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες·
24. ζητεί από την Επιτροπή να ασκήσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πίεση για να διασφαλίσει ότι οι τρίτες χώρες που διαθέτουν καθεστώτα CBI/RBI και επωφελούνται από την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης για ταξίδια βάσει του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 καταργούν τα οικεία καθεστώτα CBI και μεταρρυθμίζουν τα οικεία καθεστώτα RBI ώστε να τα ευθυγραμμίσουν με το δίκαιο και τα πρότυπα της Ένωσης, και ζητεί από την Επιτροπή να υποβάλει το 2022, βάσει του άρθρου 77 παράγραφος 2 στοιχείο α) ΣΛΕΕ, πρόταση πράξης για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 στο πλαίσιο αυτό· σημειώνει ότι, στο πλαίσιο της αναθεωρημένης μεθοδολογίας διεύρυνσης της Ένωσης, τα ζητήματα που συνδέονται με τα καθεστώτα CBI/RBI θεωρούνται περίπλοκα και αντιμετωπίζονται σε διάφορες διαπραγματευτικές ομάδες και κεφάλαια· υπογραμμίζει τη σημασία της σταδιακής και επιμελούς ευθυγράμμισης των εν λόγω καθεστώτων με το δίκαιο της Ένωσης από τις υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες· προτείνει να συμπεριληφθούν στα κριτήρια προσχώρησης η παύση των καθεστώτων CBI και η ρύθμιση των καθεστώτων RBI·
25. υπενθυμίζει στην Πρόεδρο της Επιτροπής τη δέσμευσή της στο δικαίωμα πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου και τη δέσμευσή της να ακολουθήσει τις νομοθετικές εκθέσεις πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου με νομοθετική πράξη, σύμφωνα με τις αρχές του δικαίου της Ένωσης, που περιλαμβάνονται στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές για την επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2019-2024· αναμένει, συνεπώς, από την Επιτροπή να δώσει συνέχεια στο ψήφισμα αυτό με συγκεκριμένες νομοθετικές προτάσεις·
26. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα και τις συνοδευτικές προτάσεις στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΑΝΗ ΔΕΣΜΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ
Πρόταση 1: σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων CBI σε επίπεδο Ένωσης έως το 2025
▪ Θα πρέπει να καθιερωθεί σύστημα κοινοποίησης σε επίπεδο Ένωσης, με μετρήσιμους στόχους, το οποίο θα εφαρμόζεται αυστηρά στα υφιστάμενα προγράμματα και, κατά συνέπεια, δεν θα επιτρέπει τη νομιμοποίηση νέων προγραμμάτων από το εν λόγω σύστημα, ώστε να καθοριστεί ο μέγιστος αριθμός ιθαγενειών που θα αποκτώνται στο πλαίσιο καθεστώτων ΚΠΔ σε όλα τα κράτη μέλη, με σταδιακή μείωση του αριθμού τους κάθε χρόνο ώστε να μηδενιστεί το 2025 με αποτέλεσμα την πλήρη σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων CBI. Αυτή η σταδιακή κατάργηση θα επιτρέψει στα κράτη μέλη που διατηρούν καθεστώτα CBI να βρουν εναλλακτικά μέσα για την προσέλκυση επενδύσεων και την υποστήριξη των δημόσιων οικονομικών τους. Αυτή η σταδιακή κατάργηση συνάδει με την προηγούμενη θέση του Κοινοβουλίου που διατυπώθηκε σε διάφορα ψηφίσματα, και είναι αναγκαία, δεδομένου ότι τα καθεστώτα CBI συνιστούν σημαντική πρόκληση για την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας που κατοχυρώνεται στις Συνθήκες (άρθρο 4 παράγραφος 3 ΣΕΕ).
▪ Η πρόταση αυτή θα μπορούσε να βασιστεί στο άρθρο 21 παράγραφος 2 και στο άρθρο 79 παράγραφος 2, δεδομένου δε ότι τα καθεστώτα CBI επηρεάζουν επίσης την ενιαία αγορά, στο άρθρο 114 ΣΛΕΕ.
Πρόταση 2: ένας ολοκληρωμένος κανονισμός που θα καλύπτει όλα τα καθεστώτα RBI στην Ένωση
▪ Για τη ρύθμιση των ιδιαιτεροτήτων των καθεστώτων RBI και της ευρείας εφαρμογής τους στα κράτη μέλη, είναι αναγκαίο να θεσπιστεί ειδικό νομικό πλαίσιο της Ένωσης υπό τη μορφή κανονισμού. Ένας τέτοιος κανονισμός θα εξασφαλίσει την εναρμόνιση σε επίπεδο Ένωσης, θα περιορίσει τους κινδύνους που ενέχουν τα καθεστώτα RBI και θα τα θέσει υπό την εποπτεία της Ένωσης, ενισχύοντας έτσι τη διαφάνεια και τη διακυβέρνηση. Σκοπός του κανονισμού είναι επίσης να αποθαρρύνει τα κράτη μέλη από τη θέσπιση επιζήμιων καθεστώτων RBI.
▪ Ο κανονισμός θα πρέπει να περιλαμβάνει πρότυπα και διαδικασίες σε επίπεδο Ένωσης για αυξημένη δέουσα επιμέλεια και αυστηρούς ελέγχους ιστορικού για τους αιτούντες και για την πηγή του πλούτου τους. Ειδικότερα, όλοι οι αιτούντες θα πρέπει να διασταυρώνονται διαρθρωτικά με όλες τις σχετικές εθνικές, ενωσιακές και διεθνείς βάσεις δεδομένων από τις αρχές των κρατών μελών, τηρώντας παράλληλα τα πρότυπα θεμελιωδών δικαιωμάτων. Θα πρέπει επίσης να διεξάγονται ανεξάρτητη επαλήθευση των υποβληθέντων εγγράφων, πλήρης έλεγχος του ιστορικού σε όλα τα αστυνομικά αρχεία και εξέταση της εμπλοκής σε προηγούμενες και εν εξελίξει αστικές και ποινικές υποθέσεις, προσωπικές συνεντεύξεις με αιτούντες, καθώς και διεξοδική επαλήθευση του τρόπου με τον οποίο έχουν συλλεχθεί τα περιουσιακά στοιχεία του αιτούντος και της σχέσης τους με το δηλωθέν εισόδημα. Η διαδικασία θα πρέπει να παρέχει επαρκή χρόνο για τη δέουσα διαδικασία δέουσας επιμέλειας και να προβλέπει τη δυνατότητα αναδρομικής ακύρωσης θετικών αποφάσεων σε περιπτώσεις τεκμηριωμένα ψευδούς δήλωσης ή απάτης.
▪ Η πρακτική των κοινών αιτήσεων, όπου ο κύριος αιτών και τα μέλη της οικογένειας μπορούν να αποτελούν μέρος της ίδιας αίτησης, θα πρέπει να απαγορεύεται: Θα πρέπει να επιτρέπονται μόνο μεμονωμένες αιτήσεις που υπόκεινται σε ατομικούς και αυστηρούς ελέγχους, ενώ παράλληλα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι δεσμοί μεταξύ των αιτούντων. Θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται αυστηροί έλεγχοι όταν μέλη της οικογένειας των αιτούντων των οποίων η αίτηση έχει γίνει δεκτή μπορούν να διεκδικήσουν δικαιώματα διαμονής βάσει κανόνων οικογενειακής επανένωσης ή άλλων παρόμοιων διατάξεων.
▪ Ένα σημαντικό στοιχείο του κανονισμού, το οποίο θα συμπληρώνεται ενδεχομένως από άλλα νομοθετικά μέτρα, όπου χρειάζεται, θα πρέπει να είναι η ρύθμιση των διαμεσολαβητών. Θα πρέπει να συμπεριληφθούν τα ακόλουθα σημεία:
α) διαδικασία αδειοδότησης σε επίπεδο Ένωσης για διαμεσολαβητές, η οποία περιλαμβάνει διεξοδική διαδικασία με επίδειξη της δέουσας επιμέλειας και έλεγχο της ενδιάμεσης εταιρείας, των ιδιοκτητών της και των συνδεδεμένων εταιρειών της. Η άδεια θα πρέπει να ανανεώνεται κάθε δεύτερο έτος και να εμφανίζεται σε δημόσιο μητρώο της Ένωσης για τους διαμεσολαβητές. Όταν οι διαμεσολαβητές συμμετέχουν στην υποβολή αιτήσεων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διεκπεραιώνουν τις εν λόγω αιτήσεις μόνον όταν αυτές καταρτίζονται από διαμεσολαβητές αδειοδοτημένους από την Ένωση. Οι αιτήσεις αδειοδότησης θα πρέπει να υποβάλλονται στην Επιτροπή, με την υποστήριξη των αρμόδιων οργάνων, υπηρεσιών και οργανισμών της Ένωσης κατά τη διενέργεια των ελέγχων και της διαδικασίας·
β) ειδικοί κανόνες για τις δραστηριότητες των διαμεσολαβητών. Σε κανόνες αυτούς θα πρέπει να περιλαμβάνονται λεπτομερείς κανόνες σχετικά με τους ελέγχους ιστορικού, τη δέουσα επιμέλεια και τους ελέγχους ασφαλείας που πρέπει να διενεργούν οι διαμεσολαβητές σε σχέση με τους αιτούντες.
γ) απαγόρευση σε επίπεδο Ένωσης πρακτικών εμπορίας για καθεστώτα RBI που χρησιμοποιούν τη σημαία της Ένωσης ή οποιοδήποτε άλλο σχετικό με την Ένωση σύμβολο σε οποιοδήποτε υλικό, δικτυακό τόπο ή έγγραφο ή που συνδέουν τα καθεστώτα RBI με οφέλη που συνδέονται με τις Συνθήκες και το κεκτημένο·
δ) σαφείς κανόνες διαφάνειας σχετικά με τους διαμεσολαβητές και τα περιουσιακά τους στοιχεία·
ε) μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς και βέλτιστες πρακτικές δέουσας επιμέλειας που πρέπει να θεσπιστούν στο πλαίσιο του ενδιάμεσου φορέα, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις κατάλληλες αποδοχές του προσωπικού, τον κανόνα των δύο προσώπων (ότι κάθε στάδιο ελέγχεται από τουλάχιστον δύο πρόσωπα) και διατάξεις για δεύτερη γνωμοδότηση κατά την προετοιμασία των αιτήσεων και τη διενέργεια ελέγχων επί των αιτήσεων, καθώς και την εναλλαγή των μελών του προσωπικού σε όλες τις χώρες καταγωγής των αιτούντων στο πλαίσιο των καθεστώτων RBI·
στ) απαγόρευση συνδυασμού της διαβούλευσης με τις κυβερνήσεις για τη θέσπιση και τη διατήρηση καθεστώτων RBI με τη συμμετοχή στην προετοιμασία των αιτήσεων. Ο συνδυασμός αυτός δημιουργεί σύγκρουση συμφερόντων και παρέχει λανθασμένα κίνητρα. Επιπλέον, οι διαμεσολαβητές δεν θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν οι ίδιοι τα καθεστώτα RBI για τις αρχές των κρατών μελών, αλλά θα πρέπει να επιτρέπεται να ενεργούν ως διαμεσολαβητές σε μεμονωμένες αιτήσεις και μόνο όταν προσεγγίζονται από μεμονωμένους αιτούντες. Οι γενικές δραστηριότητες δημόσιων υποθέσεων των διαμεσολαβητών θα πρέπει να διαχωρίζονται οργανωτικά από τις άλλες δραστηριότητές τους και να συμμορφώνονται με όλες τις νομικές απαιτήσεις και τους κώδικες δεοντολογίας σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο όσον αφορά τη διαφάνεια·
ζ) ένα πλαίσιο παρακολούθησης, ερευνών και κυρώσεων για να εξασφαλιστεί ότι οι διαμεσολαβητές συμμορφώνονται με τον κανονισμό. Οι αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου θα πρέπει να είναι σε θέση να διεξάγουν μυστικές έρευνες, μεταξύ άλλων εμφανιζόμενες ως δυνητικοί αιτούντες. Οι κυρώσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν αποτρεπτικά πρόστιμα και, σε περίπτωση επανάληψης της παράβασης, να οδηγούν στην ανάκληση της άδειας λειτουργίας της Ένωσης.
▪ Θα πρέπει να θεσπιστεί υποχρέωση των κρατών μελών να υποβάλλουν εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με τα οικεία καθεστώτα RBI. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν λεπτομερείς ετήσιες εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με τα συνολικά θεσμικά στοιχεία και τα στοιχεία διακυβέρνησης των συστημάτων τους, καθώς και σχετικά με τους υφιστάμενους μηχανισμούς παρακολούθησης. Θα πρέπει επίσης να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τις μεμονωμένες αιτήσεις, μεταξύ άλλων σχετικά με τις απορρίψεις και τις εγκρίσεις αιτήσεων, καθώς και σχετικά με τους λόγους για τις εγκρίσεις ή τις απορρίψεις, όπως η μη συμμόρφωση με τις διατάξεις για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Οι στατιστικές θα πρέπει να περιλαμβάνουν ανάλυση των αιτούντων ανά χώρα καταγωγής και στοιχεία για τα μέλη της οικογένειας και τα εξαρτώμενα άτομα που απέκτησαν δικαιώματα μέσω αιτούντος στο πλαίσιο καθεστώτος RBI. Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει τις εν λόγω ετήσιες εκθέσεις, οι οποίες, όπου χρειάζεται, έχουν αναδιατυπωθεί σύμφωνα με τους κανονισμούς για την προστασία των δεδομένων και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και θα πρέπει να δημοσιεύει μαζί με τις εν λόγω ετήσιες εκθέσεις την αξιολόγησή τους.
▪ Θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα σύστημα εκ των προτέρων κοινοποίησης και διαβούλευσης με όλα τα άλλα κράτη μέλη και την Επιτροπή, το οποίο θα τελεί υπό διαχείριση σε επίπεδο Ένωσης, πριν από τη χορήγηση άδειας διαμονής στο πλαίσιο καθεστώτος RBI. Εάν τα κράτη μέλη δεν προβάλουν αντιρρήσεις εντός 20 ημερών, αυτό θα πρέπει να σημαίνει ότι δεν έχουν αντίρρηση για τη χορήγηση διαμονής[24]. Αυτό θα επιτρέψει σε όλα τα κράτη μέλη να εντοπίζουν διπλές ή επαναλαμβανόμενες αιτήσεις και να διενεργούν ελέγχους στις εθνικές βάσεις δεδομένων. Εντός αυτών των 20 ημερών, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να διενεργεί, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, υπηρεσίες και οργανισμούς της Ένωσης (μεταξύ άλλων μέσω των αξιωματικών συνδέσμων τους σε τρίτες χώρες), τελικούς ελέγχους των αιτήσεων σε επίπεδο Ένωσης με χρήση των σχετικών ενωσιακών και διεθνών βάσεων δεδομένων, καθώς και περαιτέρω ελέγχους ασφάλειας και ιστορικού. Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή θα πρέπει να απευθύνει γνώμη στο κράτος μέλος. Η αρμοδιότητα χορήγησης άδειας διαμονής ή μη στο πλαίσιο καθεστώτων RBI θα πρέπει να παραμείνει στα κράτη μέλη. Η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει κάθε σχετική πληροφορία που θα βοηθούσε στην επισήμανση περιπτώσεων στις οποίες τα ίδια άτομα έχουν υποβάλει πολλές απορριφθείσες αιτήσεις.
▪ Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να ελέγχουν αποτελεσματικά τη φυσική κατοικία, μεταξύ άλλων χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα θέσπισης ελάχιστων απαιτήσεων φυσικής παρουσίας, στην επικράτειά τους και να τηρούν σχετικό αρχείο, το οποίο να μπορούν να συμβουλεύονται η Επιτροπή και οι οργανισμοί της Ένωσης. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον εξαμηνιαίες περιοδικές συναντήσεις και επιτόπιες επισκέψεις στην κατοικία των ενδιαφερόμενων ατόμων.
▪ Για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής, θα πρέπει να θεσπιστούν ειδικά μέτρα της Ένωσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της καταστρατήγησης του κοινού προτύπου αναφοράς μέσω καθεστώτων RBI, ιδίως μέσω της ενισχυμένης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών αρχών και των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών (ΜΧΠ)[25].
▪ Θα πρέπει να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με τα είδη επενδύσεων που απαιτούνται στο πλαίσιο των καθεστώτων RBI. Η σημαντική πλειονότητα των απαιτούμενων επενδύσεων θα πρέπει να συνίσταται σε παραγωγικές επενδύσεις στην πραγματική οικονομία, σύμφωνα με τους τομείς προτεραιότητας της πράσινης και της ψηφιακής οικονομικής δραστηριότητας. Οι επενδύσεις σε ακίνητα, σε επενδυτικά ταμεία ή καταπιστευματικά ταμεία ή σε κρατικά ομόλογα ή οι πληρωμές απευθείας στον προϋπολογισμό του κράτους μέλους θα πρέπει να περιορίζονται σε ένα μικρό μέρος του ποσού της επένδυσης. Επιπλέον, τυχόν πληρωμές απευθείας στον προϋπολογισμό των κρατών μελών θα πρέπει να είναι περιορισμένες, ώστε να μην δημιουργείται δημοσιονομική εξάρτηση από αυτή την πηγή, η δε Επιτροπή θα πρέπει να ζητεί από τα κράτη μέλη να αξιολογούν τις πληρωμές αυτές στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
▪ Ο παρών κανονισμός θα μπορούσε να βασιστεί στο άρθρο 79 παράγραφος 2 και στα άρθρα 80, 82 και 87 και, επειδή τα καθεστώτα RBI επηρεάζουν επίσης την ενιαία αγορά, στο άρθρο 114 ΣΛΕΕ.
▪ Σε περίπτωση που ένας κανονισμός ή οποιαδήποτε άλλη νομοθετική πράξη σχετικά με καθεστώτα RBI τεθεί σε ισχύ πριν από την πλήρη σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων CBI, όλοι οι κανόνες που ισχύουν για τα καθεστώτα RBI θα πρέπει να εφαρμόζονται και στα καθεστώτα CBI, προκειμένου να αποφεύγονται λιγότερο αυστηροί έλεγχοι για τα καθεστώτα CBI απ’ ό,τι για τα καθεστώτα CBI.
Πρόταση 3: μια νέα κατηγορία ιδίων πόρων της Ένωσης συνιστάμενη σε έναν «μηχανισμό προσαρμογής καθεστώτων CBI και RBI»
▪Δεδομένου ότι όλα τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης αντιμετωπίζουν τους κινδύνους και το κόστος των προγραμμάτων CBI και RBI που εφαρμόζουν ορισμένα κράτη μέλη, δικαιολογείται ένας κοινός μηχανισμός για την αντιστάθμιση των αρνητικών συνεπειών των προγραμμάτων CBI και RBI. Επιπλέον, η αξία της πώλησης ιθαγένειας ή θεωρήσεων κράτους μέλους συνδέεται εγγενώς με τα δικαιώματα και τις ελευθερίες της Ένωσης που απορρέουν από αυτές. Με τη θέσπιση μηχανισμού προσαρμογής καθεστώτων CBI και RBI, οι αρνητικές συνέπειες που βαρύνουν όλα τα κράτη μέλη αντισταθμίζονται μέσω δίκαιης συνεισφοράς στον προϋπολογισμό της Ένωσης. Πρόκειται για ζήτημα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών που διαχειρίζονται τα καθεστώτα CBI και RBI, των άλλων κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της Ένωσης. Για να είναι αποτελεσματικός ο εν λόγω μηχανισμός, η εισφορά που καταβάλλεται στην Ένωση θα πρέπει να οριστεί σε σημαντικό ποσοστό των επενδύσεων που πραγματοποιούνται στα κράτη μέλη στο πλαίσιο των καθεστώτων CBI/RBI, το οποίο εκτιμάται εύλογα με βάση όλες τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις που προσδιορίζονται στα καθεστώτα·
▪ Ο μηχανισμός θα μπορούσε να θεσπιστεί δυνάμει του άρθρου 311 ΣΛΕΕ, σύμφωνα με το οποίο «η Ένωση προικίζεται με επαρκή μέσα για την επίτευξη των στόχων της και την επιτυχή εφαρμογή των πολιτικών της», συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας «να καθιερώνει νέες κατηγορίες ιδίων πόρων ή να καταργεί υπάρχουσα κατηγορία». Περαιτέρω μέτρα εφαρμογής θα μπορούσαν να εγκριθούν με τη μορφή κανονισμού. Κάτι αντίστοιχο έγινε για τον ίδιο πόρο πλαστικών που εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2021. Η επιλογή αυτή συνεπάγεται μια μάλλον χρονοβόρα διαδικασία επίσημης έκδοσης απόφασης για τους ιδίους πόρους, η οποία συνδέεται με τις αντίστοιχες εθνικές συνταγματικές απαιτήσεις για την έκδοσή της. Αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί με τη νομική βάση του άρθρου 80 ΣΛΕΕ, το οποίο κατοχυρώνει «την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών, μεταξύ άλλων και στο οικονομικό επίπεδο», μεταξύ άλλων στον τομέα της μετανάστευσης.
Πρόταση 4: στοχευμένη αναθεώρηση των νομικών πράξεων στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας
▪ Η Επιτροπή έκανε ένα ευπρόσδεκτο βήμα συμπεριλαμβάνοντας τα καθεστώτα RBI στη δέσμη νομοθετικών προτάσεών της της 20ής Ιουλίου 2021 για την αναθεώρηση των νομικών πράξεων στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ιδίως όσον αφορά τους διαμεσολαβητές. Θα πρέπει να συμπεριληφθούν τρία επιπλέον στοιχεία:
α) δημόσιες αρχές που ασχολούνται με την επεξεργασία αιτήσεων στο πλαίσιο καθεστώτων RBI για να συμπεριληφθούν στον κατάλογο των υπόχρεων οντοτήτων στο πλαίσιο νομικών πράξεων στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ιδίως στο άρθρο 3 σημείο 3 της πρότασης κανονισμού για την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (2021/0239(COD))·
β) μεγαλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με αιτούντες στο πλαίσιο καθεστώτων RBI μεταξύ των αρχών των κρατών μελών δυνάμει νομικών πράξεων στον τομέα της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ιδίως μεταξύ των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών·
γ) ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας, όπως συνιστά ο ΟΟΣΑ, για τον μετριασμό των κινδύνων που ενέχουν τα καθεστώτα RBI, τα οποία πρέπει να προβλέπονται για όλες τις υπόχρεες οντότητες που συμμετέχουν στη διαδικασία RBI.
Πρόταση 5: στοχευμένη αναθεώρηση της οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες
▪ Η Επιτροπή θα πρέπει, όταν υποβάλλει τις αναμενόμενες προτάσεις της για τις αναθεωρήσεις της οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες, να περιορίζει τη δυνατότητα των υπηκόων τρίτων χωρών που έχουν αποκτήσει διαμονή στο πλαίσιο καθεστώτος RBI να επωφελούνται από ευνοϊκότερη μεταχείριση βάσει της εν λόγω οδηγίας. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την τροποποίηση του άρθρου 13 της ισχύουσας οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες και τον περιορισμό του πεδίου εφαρμογής της με τη ρητή εξαίρεση των δικαιούχων των καθεστώτων RBI.
▪Η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι η νόμιμη και συνεχής διαμονή πέντε ετών, όπως απαιτείται από το άρθρο 4 παράγραφος 1 της οδηγίας για τους επί μακρόν διαμένοντες, δεν καταστρατηγείται μέσω των καθεστώτων RBI, μεταξύ άλλων διασφαλίζοντας ότι τα κράτη μέλη επιβάλλουν αυστηρότερους ελέγχους και υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων στους αιτούντες στο πλαίσιο των καθεστώτων RBI.
Πρόταση 6: διασφάλιση ότι οι τρίτες χώρες δεν διαχειρίζονται επιζήμια καθεστώτα RBI/CBI
▪ Τα καθεστώτα CBI τρίτων χωρών θα πρέπει να συμπεριληφθούν στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1806 ως ειδικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με τη συμπερίληψη μιας συγκεκριμένης τρίτης χώρας στα παραρτήματα του εν λόγω κανονισμού, δηλαδή ως παράγοντας κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις τρίτες χώρες των οποίων οι υπήκοοι απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης. Το στοιχείο αυτό θα πρέπει επίσης να ενσωματωθεί στον μηχανισμό αναστολής των θεωρήσεων που προβλέπεται στο άρθρο 8 του εν λόγω κανονισμού και στην προγραμματισμένη παρακολούθηση.
▪ Θα πρέπει να προστεθεί νέο άρθρο στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 810/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, για τη θέσπιση κοινοτικού κώδικα θεωρήσεων (κώδικας θεωρήσεων)[26], σχετικά με τη συνεργασία με τρίτες χώρες για τη σταδιακή κατάργηση των οικείων καθεστώτων CBI και την ευθυγράμμιση των καθεστώτων τους RBI με τον νέο κανονισμό που προτείνεται στο πλαίσιο της ανωτέρω πρότασης 2.
▪ Για τις υποψήφιες χώρες και τις δυνάμει υποψήφιες χώρες, η πλήρης σταδιακή κατάργηση των καθεστώτων CBI και η αυστηρή ρύθμιση των καθεστώτων RBI θα πρέπει να αποτελούν σημαντικό και αναπόσπαστο μέρος των κριτηρίων προσχώρησης.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Η ιθαγένεια της Ένωσης μπορεί να συγκριθεί με την έκπληξη που επιφυλάσσεται στους τηλεθεατές του «Antiques Roadshow» που μεταδίδεται από το BBC: ένα φαινομενικά άχρηστο αντικείμενο αποδεικνύεται εξαιρετικά πολύτιμο. Οι περισσότεροι πολίτες της Ένωσης δεν γνωρίζουν ότι στη σοφίτα του σπιτιού τους υπάρχει ένας θησαυρός: την ιθαγένεια της Ένωσης. Την επιθυμούν διακαώς όχι μόνο πολλοί άνθρωποι ανά τον κόσμο που ονειρεύονται να εργαστούν στην ΕΕ, αλλά και ορισμένοι από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών αναγνώρισαν γρήγορα μια επιχειρηματική ευκαιρία: με την προσχώρησή τους στην Ένωση, η αξία των εθνικών διαβατηρίων τους ξαφνικά εκτοξεύτηκε. Ακόμη και το εμπόριο ταχέων διαδικασιών για την απόκτηση ιθαγένειας μέσω της διαμονής, ή της απόκτησης της ιθαγένειας τρίτης χώρας που προσφέρει απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης για ταξίδια στην Ένωση, φαίνεται να είναι πολύ επικερδές. Ουσιαστικά, οι κυβερνήσεις πωλούν κάτι που δεν τους ανήκει: την ιθαγένεια της Ένωσης.
Μολονότι τα συστήματα βάσει των οποίων πωλούνται «χρυσά διαβατήρια» και «χρυσές θεωρήσεις» ονομάζονται κατ’ ευφημισμό «καθεστώτα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές» (CBI) και «καθεστώτα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές» (RBI), οι αιτούντες δεν ενδιαφέρονται πραγματικά να επενδύσουν. Τα εθνικά καθεστώτα που απαιτούν επενδύσεις στην πραγματική οικονομία και συνοδεύονται από σοβαρούς ελέγχους δεν προσελκύουν κανέναν ή προσελκύουν λίγους μόνο αιτούντες. Οι αιτούντες αναζητούν ξεκάθαρα το καθεστώς CBI/RBI με το χαμηλότερο κατώτατο όριο και όχι τη χώρα με τις καλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες. Όπως έχουν καταδείξει επανειλημμένα ερευνητές δημοσιογράφοι, τα καθεστώτα CBI και RBI συνδέονται με τη διαφθορά και το έγκλημα και μπορούν να χρησιμεύσουν ως κερκόπορτα της Ένωσης για «βρώμικο χρήμα» και παράνομες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Τα καθεστώτα CBI/RBI αποτελούν απειλή για την ασφάλεια στην Ευρώπη και για τη δημοκρατία μας. Η αντίθεση με τη μεταχείριση των προσφύγων ή των διακινούμενων εργαζομένων, ή των πολιτών της ΕΕ με διπλή ιθαγένεια που έχουν γεννηθεί στην Ένωση, είναι σκανδαλώδης.
Από το 2014 το Κοινοβούλιο ζητεί να απαγορευτούν τα καθεστώτα CBI/RBI, αλλά μέχρι στιγμής η Επιτροπή δεν έχει υποβάλει προτάσεις. Η Επιτροπή, μολονότι ισχυρίζεται ότι δεν διαθέτει νομική βάση για ανάληψη νομοθετικής δράσης, κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Μάλτας τον Οκτώβριο του 2020. Τον Ιούλιο του 2019, πριν από την εκλογή της από το Κοινοβούλιο, η Πρόεδρος της Επιτροπής Von der Leyen δεσμεύτηκε να ανταποκριθεί σε αιτήματα για νομοθετικές προτάσεις του Κοινοβουλίου «με νομοθετική πράξη με πλήρη σεβασμό των αρχών της αναλογικότητας, της επικουρικότητας και της βελτίωσης της νομοθεσίας». Αυτή η νομοθετική πρωτοβουλία του Κοινοβουλίου πληροί απολύτως όλα αυτά τα κριτήρια.
Η ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων θα οδηγήσει στη σταδιακή κατάργηση των χρυσών διαβατηρίων και θα ρυθμίσει τα καθεστώτα RBI έτσι ώστε να πάψουν να είναι ελκυστικά για τους διεφθαρμένους. Τα προτεινόμενα μέτρα θα αντιμετωπίσουν διάφορες πτυχές του θέματος: έλεγχος των αιτούντων, απαιτήσεις διαμονής, είδος επένδυσης, κίνδυνοι νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και φοροδιαφυγής. Προβλέπει επίσης ότι τα έσοδα από την πώληση της ιθαγένειας και των δικαιωμάτων διαμονής περιέρχονται στον προϋπολογισμό της Ένωσης, καθώς προέρχονται εξ ολοκλήρου από τα οφέλη που προσφέρει η ιδιότητα του μέλους της Ένωσης.
Μέχρι στιγμής, τα κράτη μέλη διστάζουν να εξετάσουν το θέμα, σε σημείο να αρνούνται να συμμετάσχουν σε συνομιλίες. Ωστόσο, το γεγονός ότι η χορήγηση ιθαγένειας αποτελεί αποκλειστική εθνική αρμοδιότητα δεν μπορεί να δικαιολογήσει την αδράνεια όταν θίγονται το δίκαιο και οι αξίες της Ένωσης. Η ιθαγένεια της Ένωσης και η διαμονή στην Ένωση δεν αποτελούν εμπόρευμα. Είναι καθήκον όλων μας να την προστατεύσουμε.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Ημερομηνία έγκρισης |
15.2.2022 |
|
|
|
Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας |
+: –: 0: |
61 3 5 |
||
Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Magdalena Adamowicz, Abir Al-Sahlani, Κωνσταντίνος Αρβανίτης, Malik Azmani, Katarina Barley, Pietro Bartolo, Nicolas Bay, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Ioan-Rareş Bogdan, Patrick Breyer, Saskia Bricmont, Joachim Stanisław Brudziński, Jorge Buxadé Villalba, Damien Carême, Caterina Chinnici, Clare Daly, Marcel de Graaff, Anna Júlia Donáth, Lena Düpont, Lucia Ďuriš Nicholsonová, Cornelia Ernst, Laura Ferrara, Nicolaus Fest, Jean-Paul Garraud, Maria Grapini, Sylvie Guillaume, Andrzej Halicki, Evin Incir, Sophia in ‘t Veld, Patryk Jaki, Marina Kaljurand, Assita Kanko, Fabienne Keller, Peter Kofod, Łukasz Kohut, Moritz Körner, Alice Kuhnke, Jeroen Lenaers, Juan Fernando López Aguilar, Lukas Mandl, Nuno Melo, Nadine Morano, Javier Moreno Sánchez, Maite Pagazaurtundúa, Emil Radev, Paulo Rangel, Karlo Ressler, Diana Riba i Giner, Ralf Seekatz, Birgit Sippel, Sara Skyttedal, Vincenzo Sofo, Martin Sonneborn, Tineke Strik, Ramona Strugariu, Annalisa Tardino, Tomas Tobé, Yana Toom, Milan Uhrík, Tom Vandendriessche, Bettina Vollath, Ελισσάβετ Βόζεμπεργκ‑Βρυωνίδη, Jadwiga Wiśniewska, Elena Yoncheva, Javier Zarzalejos |
|||
Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία |
Malin Björk, Tanja Fajon, Daniel Freund |
|||
ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
61 |
+ |
ECR |
Joachim Stanisław Brudziński, Jorge Buxadé Villalba, Patryk Jaki, Assita Kanko, Vincenzo Sofo, Jadwiga Wiśniewska |
NI |
Laura Ferrara, Martin Sonneborn, Milan Uhrík |
PPE |
Magdalena Adamowicz, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Ioan-Rareş Bogdan, Lena Düpont, Andrzej Halicki, Jeroen Lenaers, Lukas Mandl, Nuno Melo, Nadine Morano, Emil Radev, Karlo Ressler, Ralf Seekatz, Sara Skyttedal, Tomas Tobé, Ελισσάβετ Βόζεμπεργκ‑Βρυωνίδη, Javier Zarzalejos |
Renew |
Abir Al-Sahlani, Malik Azmani, Anna Júlia Donáth, Lucia Ďuriš Nicholsonová, Sophia in 't Veld, Fabienne Keller, Moritz Körner, Maite Pagazaurtundúa, Ramona Strugariu, Yana Toom |
S&D |
Katarina Barley, Pietro Bartolo, Caterina Chinnici, Tanja Fajon, Maria Grapini, Sylvie Guillaume, Evin Incir, Marina Kaljurand, Łukasz Kohut, Juan Fernando López Aguilar, Javier Moreno Sánchez, Birgit Sippel, Bettina Vollath, Elena Yoncheva |
The Left |
Κωνσταντίνος Αρβανίτης, Malin Björk, Clare Daly, Cornelia Ernst |
Verts/ALE |
Patrick Breyer, Saskia Bricmont, Damien Carême, Daniel Freund, Alice Kuhnke, Diana Riba i Giner, Tineke Strik |
3 |
- |
ID |
Marcel de Graaff, Peter Kofod, Annalisa Tardino |
5 |
0 |
ID |
Nicolas Bay, Nicolaus Fest, Jean-Paul Garraud, Tom Vandendriessche |
PPE |
Paulo Rangel |
Σημασία συμβόλων::
+ : υπέρ
- : κατά
0 : αποχή
- [1] ΕΕ L 251 της 3.10.2003, σ. 12.
- [2] ΕΕ L 16 της 23.1.2004, σ. 44.
- [3] ΕΕ L 303 της 28.11.2018, σ. 39.
- [4] ΕΕ L 141 της 5.6.2015, σ. 73.
- [5] ΕΕ C 482 της 23.12.2016, σ. 117.
- [6] ΕΕ C 108 της 26.3.2021, σ. 8.
- [7] ΕΕ C 255 της 29.6.2021, σ. 22.
- [8] ΕΕ C 371 της 15.9.2021, σ. 92.
- [9] ΕΕ C 445 της 29.10.2021, σ. 140.
- [10] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2021)0148.
- [11] «Μια Ένωση που επιδιώκει περισσότερα - Το πρόγραμμά μου για την Ευρώπη - Πολιτικές κατευθύνσεις για την επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2019-2024)» της υποψήφιας Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/political-guidelines-next-commission_el.pdf.
- [12] Μελέτη EAVA της EPRS, πίνακας 9, σ. 28-29.
- [13] Μελέτη EAVA της EPRS.
- [14] Preventing abuse of residence by investment schemes to circumvent the CRS (Πρόληψη της κατάχρησης συστημάτων για τη χορήγηση άδειας διαμονής σε επενδυτές με σκοπό την παράκαμψη του ΚΠΑ), ΟΟΣΑ, 19 Φεβρουαρίου 2018, και Corruption Risks Associated with Citizen- and Resident-by-Investment Schemes (Κίνδυνοι διαφθοράς που συνδέονται με τα συστήματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές), ΟΟΣΑ, 2019.
- [15] Οι άδειες διαμονής που εκδίδονται από τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Κύπρο, την Ιρλανδία και τη Ρουμανία δεν παρέχουν αυτομάτως το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας στους υπηκόους τρίτων χωρών που κατέχουν τις εν λόγω άδειες.
- [16] https://agenceurope.eu/en/bulletin/article/12814/25.
- [17] Ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 18ης Δεκεμβρίου 2019 σχετικά με το κράτος δικαίου στη Μάλτα μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia, της 10ης Ιουλίου 2020 σχετικά με μια ολοκληρωμένη πολιτική της Ένωσης για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας – το σχέδιο δράσης της Επιτροπής και άλλες πρόσφατες εξελίξεις, της 17ης Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την Ένωση Ασφάλειας, και της 29ης Απριλίου 2021 σχετικά με τη δολοφονία της Daphne Caruana Galizia και το κράτος δικαίου στη Μάλτα.
- [18] Βλ. τη συλλογιστική που χρησιμοποιήθηκε στις διαδικασίες επί παραβάσει που κίνησε η Επιτροπή κατά της Μάλτας και της Κύπρου όσον αφορά τα συστήματά τους χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_1925), και τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Απόφαση του Δικαστηρίου της 7ης Ιουλίου 1992 στην υπόθεση C-369/90, Mario Vicente Micheletti κ.λπ. κατά Delegación del Gobierno en Cantabria, ECLI:EU:C:1992:295· απόφαση του Δικαστηρίου της 11ης Νοεμβρίου 1999 στην υπόθεση C-179/98, Βελγικό Δημόσιο κατά Fatna Mesbah, ECLI:EU:C:1999:549· απόφαση του Δικαστηρίου της 20ής Φεβρουαρίου 2001 στην υπόθεση C-192/99, The Queen κατά Secretary of State for the Home Department, ex parte: Manjit Kaur, ECLI:EU:C:2001:106· απόφαση του Δικαστηρίου της 2ας Μαρτίου 2010 στην υπόθεση C-135/08, Janko Rottman κατά Freistaat Bayern, ECLI:EU:C:2010:104· και απόφαση του Δικαστηρίου της 12ης Μαρτίου 2019 στην υπόθεση C-221/17, M.G. Tjebbes κ.λπ. κατά Minister van Buitenlandse Zaken, ECLI:EU:C:2019:189.
- [19] Μελέτη EAVA της EPRS, σ. 43-44.
- [20] Μελέτη EAVA της EPRS, σ. 57· Preventing abuse of residence by investment schemes to circumvent the CRS, OECD, 19 February 2018
- [21] Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Ντομίνικα, Γρενάδα, Άγιος Χριστόφορος και Νέβις και Αγία Λουκία.
- [22] Σερβία, Αλβανία, Τουρκία, Μαυροβούνιο και Βόρεια Μακεδονία.
- [23] Μελέτη EAVA της EPRS, σ. 36-39.
- [24] Παρόμοιο με το σύστημα που ορίζεται στο άρθρο 22 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 810/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, για τη θέσπιση κοινοτικού κώδικα θεωρήσεων (κώδικας θεωρήσεων) (ΕΕ L 243 της 15.9.2009, σ. 1).
- [25] Preventing abuse of residence by investment schemes to circumvent the CRS [Πρόληψη της κατάχρησης συστημάτων για τη χορήγηση άδειας διαμονής σε επενδυτές με σκοπό την παράκαμψη του ΚΠΑ], ΟΟΣΑ, 19 Φεβρουαρίου 2018· Οδηγία 2014/107/ΕΕ του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 2014, για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/16/ΕΕ όσον αφορά την υποχρεωτική αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών στον φορολογικό τομέα (ΕΕ L 359 της 16.12.2014, σ. 1).
- [26] ΕΕ L 243 της 15.9.2009, σ. 1.