ONTWERPRESOLUTIE over de noodzaak van optreden ten aanzien van de voortdurende onderdrukking en nepverkiezingen in Belarus
17.1.2025 - (2024/3014(RSP))
ingediend overeenkomstig artikel 136, lid 2, van het Reglement
Ondřej Kolář, Michael Gahler, Andrzej Halicki, Sebastião Bugalho, David McAllister, Tomas Tobé, Željana Zovko, Isabel Wiseler‑Lima, Nicolás Pascual de la Parte, Mika Aaltola, Wouter Beke, Krzysztof Brejza, Daniel Caspary, Rasa Juknevičienė, Sandra Kalniete, Seán Kelly, Łukasz Kohut, Andrey Kovatchev, Miriam Lexmann, Reinhold Lopatka, Antonio López‑Istúriz White, Ana Miguel Pedro, Paulius Saudargas, Liesbet Sommen, Davor Ivo Stier, Michał Szczerba, Alice Teodorescu Måwe, Ingeborg Ter Laak, Matej Tonin, Milan Zver
namens de PPE-Fractie
Zie ook gezamenlijke ontwerpresolutie RC-B10-0055/2025
B10‑0057/2025
Resolutie van het Europees Parlement over de noodzaak van optreden ten aanzien van de voortdurende onderdrukking en nepverkiezingen in Belarus
Het Europees Parlement,
– gezien zijn eerdere resoluties over Belarus,
– gezien de conclusies van de Raad van 19 februari 2024 en 12 oktober 2020 over Belarus,
– gezien de conclusies van de Europese Raad van 22 oktober 2021 over Belarus,
– gezien het verslag van 25 maart 2024 van het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten over de situatie van de mensenrechten in Belarus in de aanloop naar en de nasleep van de presidentsverkiezingen van 2020,
– gezien de verklaringen van de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid op 1 augustus 2024 over de vrijlating van een aantal politieke gevangenen en van 26 februari 2024 over parlements- en lokale verkiezingen,
– gezien artikel 136, lid 2, van zijn Reglement,
A. overwegende dat het regime van Loekasjenka na de frauduleuze presidentsverkiezingen van augustus 2020 zich stelselmatig heeft gericht tegen politieke activisten, vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, journalisten, mensenrechtenactivisten en vakbondsleden en daarbij duizenden mensen willekeurig heeft opgesloten en onderdrukt;
B. overwegende dat in Belarus systematische schendingen van de mensenrechten zijn gedocumenteerd, waaronder foltering, willekeurige opsluiting, gedwongen verdwijningen, ontvoeringen en onderdrukking van fundamentele vrijheden;
C. overwegende dat Loekasjenka in 2024 ongeveer 230 politieke gevangenen gratie heeft verleend; overwegende dat, ondanks deze gratieverlening, meer dan 1 500 politieke gevangenen nog steeds willekeurig en onterecht worden vastgehouden, van wie velen worden blootgesteld aan onmenselijke en levensbedreigende omstandigheden, waaronder foltering, onthouding van medische zorg, beperkte familiebezoeken en eenzame opsluiting;
D. overwegende dat volgens het mensenrechtencentrum “Viasna” tussen juli en september 2024 ten minste 360 mensen werden vastgehouden en dat veel leiders van de democratische oppositie nog steeds gevangen zitten, waaronder de oprichter van “Viasna” en winnaar van de Nobelprijs voor de vrede Ales Bjaljatski, Pavel Seviarynets, medevoorzitter van de Belarussische christelijke democratie, een bij de PPE aangesloten partij met waarnemersstatus, Sjarhej Tsichanowski, Viktar Babaryka, Maria Kalesnikava en Mikalaj Statkevitsj; overwegende dat de afgelopen drie jaar ten minste zes politieke gevangenen onder verdachte omstandigheden in voorlopige hechtenis zijn omgekomen, wat wijst op de erbarmelijke omstandigheden in de Belarussische gevangenissen;
E. overwegende dat in ballingschap levende Belarussen te maken hebben met voortdurende vervolging, waaronder het misbruik van aanhoudingsbevelen van Interpol om de uitlevering van politieke tegenstanders uit niet-EU-landen te vergemakkelijken; overwegende dat sinds 2020 ongeveer 500 000 Belarussen hun land gedwongen hebben verlaten en dat zij nog steeds politiek worden vervolgd in het buitenland;
F. overwegende dat de repressieve maatregelen in Belarus in toenemende mate gericht zijn op de vrijheid van godsdienst, met de recente vaststelling van de wet op de vrijheid van geweten en religieuze organisaties, die de herregistratie van alle religieuze en confessionele organisaties uiterlijk 5 juli 2025 verplicht stelt, hetgeen een ernstige bedreiging vormt voor de rechten en het bestaan van religieuze gemeenschappen;
G. overwegende dat het regime van plan is op 26 januari 2025 zogenaamde presidentsverkiezingen te houden, onder omstandigheden die in strijd zijn met alle internationaal erkende normen, waarbij Loekasjenka naar een zevende termijn streeft;
H. overwegende dat de huidige campagne voor de presidentsverkiezingen wordt gevoerd in een klimaat van ernstige repressie, dat zelfs niet voldoet aan de minimumnormen voor democratische verkiezingen van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa; overwegende dat kandidaten van de oppositie niet mogen deelnemen, dat de mediavrijheid sterk wordt ingeperkt, dat kiezers worden geïntimideerd en dat het ontbreken van onafhankelijke verkiezingswaarneming de legitimiteit van het verkiezingsproces verder ondermijnt;
I. overwegende dat het regime van Loekasjenka in Belarus de Russische militaire agressie tegen Oekraïne rechtstreeks faciliteert, onder andere door Rusland toe te staan Oekraïne aan te vallen, bijvoorbeeld door het mogelijk te maken dat ballistische raketten vanaf Belarussisch grondgebied gelanceerd worden, door het toelaten van de stationering en het transport van Russisch militair personeel en de opslag en het transport van militair materieel en wapens, waaronder zware wapens, door Russische militaire vliegtuigen toe te staan via het Belarussische luchtruim naar Oekraïne te vliegen en door te voorzien in plekken voor het bijvullen van brandstof;
1. herhaalt dat het de verkiezing van Aljaksandr Loekasjenka tot president van Belarus niet erkent; is van mening dat het huidige regime in Belarus onwettig, illegaal en crimineel is; spreekt nogmaals zijn niet aflatende steun uit voor het Belarussische volk in zijn streven naar democratie, vrijheid en mensenrechten; betuigt zijn solidariteit met de Belarussische democratische krachten en maatschappelijke organisaties bij hun inspanningen om een soeverein, democratisch en welvarend Belarus tot stand te brengen;
2. hekelt het gebrek aan vrijheid, billijkheid en transparantie in de aanloop naar de zogenaamde presidentsverkiezingen in Belarus en roept de EU, haar lidstaten en de internationale gemeenschap op het nepverkiezingsproces te verwerpen en Aljaksandr Loekasjenka niet te erkennen als president van Belarus;
3. herinnert eraan dat de lopende nepcampagne en de daaropvolgende zogenaamde verkiezingen niet voldoen aan internationaal erkende verkiezingsnormen; herinnert eraan dat er in Belarus geen onafhankelijke internationale waarnemingsmissies zullen zijn voor de “verkiezingen”; beschouwt het lopende zogenaamde verkiezingsproces als een farce;
4. dringt er bij de EU en haar internationale partners op aan om de activa van entiteiten en personen die de zogenaamde verkiezingscampagne van Loekasjenka orkestreren, waaronder de Federatie van vakbonden van Belarus, onmiddellijk te identificeren en te bevriezen, alsmede te overwegen ze te confisqueren;
5. betreurt de aanhoudende ernstige schendingen van de mensenrechten en de democratische beginselen in Belarus, die in de aanloop naar de zogenaamde presidentsverkiezingen verder zijn toegenomen; veroordeelt de systematische onderdrukking door Belarus, waaronder willekeurige aanhoudingen, foltering, intimidatie en de mishandeling van gedetineerden; verzoekt nogmaals om de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van alle personen die wegens hun politieke standpunten in Belarus worden vastgehouden; roept het regime van Loekasjenka op een einde te maken aan alle vormen van onderdrukking en de fundamentele vrijheden van de Belarussische burgers te waarborgen;
6. uit zijn ernstige bezorgdheid over de situatie van politieke gevangenen, waaronder Maria Kalesnikava, Sjarhej Tsichanowski, Ales Bjaljatski, Mikalaj Statkevitsj, Mikalaj Chila, Valjantsin Stefanovitsj, Maksim Znak, Viktar Babaryka, Ihar Losik, Andrzej Poczobut, Palina Sjarenda‑Panasjoek, Oeladzimir Matskevitsj, Marfa Rabkova, Oeladzimir Labkovitsj, Aljaksandr Jarasjoek, Jana Pintsjoek, Mikalaj Bankow, Andrej Navitski, Henrych Akalatovitsj, Oeladzimir Kniha en anderen, van wie velen te maken hebben met ernstige gezondheidsproblemen, zonder toegang tot behoorlijke medische zorg, en van wie velen langdurig geïsoleerd, ziek en gefolterd zijn;
7. herhaalt zijn oproep aan de Belarussische autoriteiten om de rechten van gedetineerden te eerbiedigen, medische zorg te verlenen en toegang te verlenen tot advocaten, hun families en het Internationale Comité van het Rode Kruis;
8. herhaalt zijn oproep aan de EU en haar lidstaten om de politieke gevangenen en hun families te steunen door bij elke gelegenheid te verzoeken om hun onmiddellijke vrijlating, de ambassadeurs van het regime te vragen met bewijzen te komen van de gezondheidstoestand en de verblijfplaats van de gevangenen, de procedures voor het verkrijgen van visa en voorlopige identificatiedocumenten voor degenen die Belarus ontvluchten te vereenvoudigen en door de gevangenen rehabilitatiemaatregelen en praktische en financiële steun te bieden;
9. benadrukt dat Belarussen in ballingschap dringend moeten worden beschermd tegen vervolging en intimidatie door het Loekasjenka‑regime;
10. betreurt het feit dat de repressieve maatregelen in Belarus zijn uitgebreid tot aanvallen op de godsdienstvrijheid, door de vaststelling van de wet inzake de vrijheid van geweten en religieuze organisaties, die een grove schending vormt van het grondrecht op vrijheid van godsdienst, geweten en overtuiging; dringt er bij het regime van Loekasjenka op aan onmiddellijk een einde te maken aan de vervolging van religieuze gemeenschappen en kerken;
11. verzoekt de EU en haar lidstaten de democratische krachten onder leiding van Svjatlana Tsichanovskaja op alle mogelijke manieren te ondersteunen;
12. spreekt in de krachtigste bewoordingen zijn afkeuring uit over de betrokkenheid van het Loekasjenka‑regime bij de ongerechtvaardigde, illegale en niet-uitgelokte aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne; is van mening dat het regime van Loekasjenka medeplichtig is geworden aan de misdaden die Rusland in Oekraïne heeft gepleegd; is voorts van mening dat het speciaal internationaal tribunaal inzake het misdrijf agressie van Rusland tegen Oekraïne ook de bevoegdheid moet hebben om onderzoek te doen naar de Belarussische leiders;
13. vraagt de EU en haar lidstaten juridische mogelijkheden te vinden om activa in beslag te nemen van de Belarussische leiders en aanverwante Belarussische entiteiten die betrokken zijn bij de Russische oorlog, en die activa te gebruiken om de wederopbouw van Oekraïne te ondersteunen;
14. laakt de illegale overbrenging van enkele duizenden kinderen, waaronder wezen, vanuit door Rusland bezette gebieden in Oekraïne naar zogenaamde vakantiekampen in Belarus, waar zij worden gerussificeerd en geïndoctrineerd; veroordeelt krachtig de betrokkenheid van het Rode Kruis van Belarus bij de illegale deportatie van Oekraïense kinderen;
15. dringt er bij de EU en haar internationale partners op aan de sancties tegen personen en entiteiten die, zoals de Belarussische KGB, verantwoordelijk zijn voor de onderdrukking van politieke tegenstanders en voor de deelname van Belarus aan de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne aan te scherpen; verzoekt de EU haar sanctieregeling voor Belarus af te stemmen op de sanctieregeling die van toepassing is op Rusland;
16. verzoekt de lidstaten en de internationale gemeenschap het pad te effenen voor de strafrechtelijke vervolging van Aljaksandr Loekasjenka en de Belarussische functionarissen die verantwoordelijk zijn voor het vervalsen van de verkiezingsuitslagen van 2020 en de escalatie van de mensenrechtenschendingen in de nasleep ervan, overeenkomstig de aanvaarde beginselen van extraterritoriale en universele jurisdictie; wijst op het onschatbare werk dat mensenrechtenactivisten en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld ter plaatse hebben verricht door de ernstige mensenrechtenschendingen en misdaden tegen de menselijkheid die in Belarus plaatsvinden, te monitoren, te documenteren en te rapporteren, teneinde de verantwoordingsplicht en gerechtigheid voor de slachtoffers te waarborgen;
17. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, de relevante EU-instellingen, de regeringen en parlementen van de lidstaten, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, de Raad van Europa, de Hoge Commissaris van de VN voor de mensenrechten, de Japanse regering, de vertegenwoordigers van de Belarussische democratische krachten en de de facto‑autoriteiten van Belarus.