PROJEKT REZOLUCJI w sprawie dezinformacji i fałszerstw historycznych Rosji mających uzasadnić jej wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie
20.1.2025 - (2024/2988(RSP))
zgodnie z art. 136 ust. 2 Regulaminu
Bernard Guetta, Petras Auštrevičius, Malik Azmani, Dan Barna, Olivier Chastel, Karin Karlsbro, Ľubica Karvašová, Ilhan Kyuchyuk, Michał Kobosko, Jan‑Christoph Oetjen, Urmas Paet, Marie‑Agnes Strack‑Zimmermann, Eugen Tomac, Hilde Vautmans, Sophie Wilmès, Lucia Yar, Dainius Žalimas
w imieniu grupy Renew
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B10-0074/2025
B10‑0077/2025
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie dezinformacji i fałszerstw historycznych Rosji mających uzasadnić jej wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Rosji i Ukrainy,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie pamięci historycznej,
– uwzględniając swoją deklarację z 23 września 2008 r. w sprawie ogłoszenia 23 sierpnia Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu[1],
– uwzględniając rezolucję nr 1481 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z 26 stycznia 2006 r. w sprawie konieczności międzynarodowego potępienia zbrodni totalitarnych reżimów komunistycznych,
– uwzględniając art. 136 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Rosja systematycznie wykorzystuje dezinformację i fałszerstwa historyczne, aby uzasadnić swoją nielegalną wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie;
B. mając na uwadze, że Kreml manipuluje narracją historyczną, aby wzbudzić nostalgię za imperium, legitymizować agresję oraz negować suwerenność Ukrainy i innych państw sąsiadujących;
C. mając na uwadze, że doktryna polityczna rosyjskiego świata (russkij mir), wzmocniona ugruntowanymi strukturami, jest wykorzystywana do promowania rosyjskiego poglądu na świat, do rozszerzania dominacji Rosji w krajach sąsiadujących i na całym świecie oraz do uzasadniania wojny napastniczej przeciwko Ukrainie;
D. mając na uwadze, że wkrótce po wybuchu wojny w lutym 2022 r. rosyjska propaganda państwowa zaczęła skupiać się na indoktrynacji rosyjskich uczniów poprzez przeredagowywanie podręczników do historii, w których wojnę napastniczą przedstawia się jako misję wyzwolenia Ukrainy bez wzmianki o okrucieństwach popełnionych przez rosyjskie wojsko; mając ponadto na uwadze, że w szkołach średnich przywrócono podstawowe szkolenie wojskowe, a przeciwko nauczycielom, którzy sprzeciwiają się propagandzie państwowej i przekazują obiektywne informacje na temat wojny w Ukrainie, wszczyna się śledztwa w sprawie karnej;
E. mając na uwadze, że rosyjska propaganda państwowa przedstawia działania Związku Sowieckiego podczas II wojny światowej wyłącznie w kategoriach wyzwolenia, pomijając współpracę z nazistowskimi Niemcami w ramach paktu Ribbentrop–Mołotow i tajnych protokołów do niego, co umożliwiło podział Europy i było ostatnim krokiem w kierunku wojny, a także bagatelizując okrucieństwa, jakich dopuszczały się wojska sowieckie, w tym masowe deportacje, egzekucje, masowe gwałty i represje na okupowanych terytoriach; mając na uwadze, że Polska była jedną z głównych ofiar tej współpracy, a kraj ucierpiał w wyniku zbrodni w Katyniu, przymusowej deportacji setek tysięcy Polaków na Syberię, zbrodni popełnionych podczas wtargnięcia Armii Czerwonej na Górny Śląsk w 1945 r., znanych jako tragedia górnośląska, a także w wyniku powszechnych represji i terroru mających na celu zniszczenie polskiej tożsamości; mając na uwadze, że pokazuje to, iż Rosja powtarza historię, a Ukraina jest obecnie ofiarą rosyjskiej agresji;
F. mając na uwadze, że Rosja nie uznała swojej roli w wybuchu II wojny światowej i nie poczuwa się do odpowiedzialności za okrucieństwa popełnione na terytoriach okupowanych przez Związek Sowiecki; mając na uwadze, że w przeciwieństwie do zbrodni popełnionych przez reżim nazistowski zbrodnie popełnione przez dyktatury komunistyczne w Europie w XX w. nie zostały w pełni ocenione ani potępione na szczeblu międzynarodowym pod względem prawnym ani politycznym, co przyczyniło się do instrumentalizacji historii pod rządami Putina w Rosji;
G. mając na uwadze, że w 2025 r. przypada 80. rocznica zakończenia II wojny światowej; mając na uwadze, że Federacja Rosyjska, jako państwo, które chce uchodzić za prawnego spadkobiercę ZSRS na arenie międzynarodowej, próbuje zmonopolizować zwycięstwo nad nazizmem i stworzyła kult zwycięstwa w celu ideologicznego zmobilizowania Rosjan do kontynuowania wojny napastniczej przeciwko Ukrainie;
H. mając na uwadze, że reżim Putina manipuluje historią, aby wzmacniać lojalność ludności rosyjskiej, i w tym celu gloryfikuje Związek Sowiecki, fałszuje historię Rosji i Ukrainy oraz odrzuca wcześniejsze rosyjskie wysiłki na rzecz uznania zbrodni stalinowskich;
I. mając na uwadze, że obchodzony przez Rosję 9 maja, a więc jeden dzień później niż w krajach aliantów zachodnich, Dzień Zwycięstwa niesie ze sobą silny przekaz propagandowy dotyczący wyzwolenia, który całkowicie ignoruje okupację państw bałtyckich do lat 90. XX wieku;
J. mając na uwadze, że w rosyjskich mediach kontrolowanych przez państwo i w oficjalnej retoryce rozpowszechnia się fałszywe twierdzenia o przyczynach wojny w Ukrainie, w tym poprzez oskarżanie Ukrainy i jej przywódców o nazizm; mając na uwadze, że podobne oskarżenia padły pod adresem państw członkowskich UE, które zdecydowanie popierają Ukrainę, a także że oskarżono je o rusofobię;
K. mając na uwadze, że Kreml odmawia Ukrainie odrębnej tożsamości narodowej, fałszywie twierdząc, że stanowi ona część rosyjskiego świata, co jest narracją zakorzenioną w ideologii imperialistycznej; mając na uwadze, że Rosja niszczy pomniki upamiętniające Hołodomor i na nowo stawia pomniki Lenina na okupowanych terytoriach Ukrainy, usunięte w wyniku dekomunizacji;
L. mając na uwadze, że Federacja Rosyjska uchwaliła przepisy uznające za niezgodne z prawem przedstawianie zbrodni sowieckich i rosyjskich zgodnie z prawdą, wymierzone przeciwko historykom, dziennikarzom i podmiotom społeczeństwa obywatelskiego, którzy kwestionują oficjalną narrację lub prowadzą dochodzenia w sprawie przeszłych i obecnych zbrodni; mając na uwadze, że Rosja utrudnia badania historyczne, odmawiając dostępu do sowieckich archiwów i prześladując tych, którzy próbują ujawnić zbrodnie popełnione przez Związek Sowiecki lub obecny reżim rosyjski; mając na uwadze, że w całej historii Rosja wielokrotnie wypaczała fakty historyczne, aby służyły one jej programowi politycznemu, czego przykładem jest długoletnie wypieranie się odpowiedzialności za zbrodnie w Katyniu, gdzie w 1940 r. sowiecka tajna policja NKWD w sposób planowy zamordowała tysiące polskich oficerów, intelektualistów i przedstawicieli elit, a sowiecka propaganda zbrodnię tę niezgodnie z prawdą przez dziesięciolecia przypisywała Niemcom; mając na uwadze, że laureat Pokojowej Nagrody Nobla „Memoriał” należy do organizacji, które prześladowano i rozwiązano, gdyż badały, dokumentowały i ujawniały zbrodnie sowieckie i łamanie praw człowieka w Rosji;
M. mając na uwadze, że w swoich kampaniach dezinformacyjnych Rosjanie aktywnie dążą do wykorzystywania podziałów w społeczeństwach europejskich poprzez rozpowszechnianie fałszywych narracji historycznych, w szczególności w odniesieniu do roli NATO, przystąpienia nowych członków, Stanów Zjednoczonych, rozszerzenia UE i zachodniego wsparcia dla Ukrainy;
N. mając na uwadze, że dezinformacja i fałszerstwa historyczne stanowią integralną część rosyjskiej strategii wojny hybrydowej mającej na celu osłabienie europejskiej jedności i demokracji; mając na uwadze, że wypaczanie historii i kampanie dezinformacyjne to zagrożenie dla prawdy historycznej, wartości demokratycznych i pokoju w Europie;
O. mając na uwadze, że Rosja nadal domaga się wyłącznej strefy wpływów w państwach z nią sąsiadujących; mając na uwadze, że pełnoskalową inwazję Rosji na Ukrainę poprzedziło żądanie Rosji, aby Stany Zjednoczone i NATO uznały wyłączność jej interesów w Ukrainie, w Europie Wschodniej, na Kaukazie Południowym i w Azji Środkowej;
P. mając na uwadze, że Rosja kilkakrotnie groziła krajom UE i NATO agresją wojskową i jądrową, w szczególności integralności terytorialnej państw bałtyckich, a także przeprowadzała ataki na osoby fizyczne na terytorium UE i operacje hybrydowe wymierzone w państwa członkowskie UE i demokratyczne instytucje;
Q. mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich ideologia komunistyczna i nazistowska oraz związane z nimi symbole, a także symbole trwającej rosyjskiej wojny napastniczej są prawnie zakazane;
1. ponownie potępia rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie, jej okupację i próbę aneksji terytorium Ukrainy, zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione podczas tej agresji oraz politykę Kremla polegającą na negowaniu ukraińskiej tożsamości narodowej, w tym na przymusowej paszportyzacji na okupowanych terytoriach i uprowadzaniu ukraińskich dzieci w celu wymazania ich historii rodzinnej i tożsamości kulturowej;
2. potępia systematyczne fałszowanie i zniekształcanie historii przez Rosję w celu uzasadnienia wojny napastniczej przeciwko Ukrainie, wzbudzenia nostalgii za imperium wśród ludności rosyjskiej, uzyskania poparcia dla swoich działań na arenie międzynarodowej i destabilizacji UE; podkreśla wysiłki Kremla na rzecz wymazania tożsamości kulturowej i historycznej Ukrainy, w tym zniszczenia zabytków, archiwów i miejsc kultu religijnego na terytoriach okupowanych, oraz podkreśla, jak ważne jest dokumentowanie tych czynów;
3. potępia nacjonalistyczną ideologię i politykę Kremla, które dały początek rosyjskiej agresji wojskowej, wzbudzają nostalgię za imperium i zagrażają bezpieczeństwu europejskiemu; podkreśla ich niezgodność z prawem międzynarodowym oraz zdecydowanie odrzuca praktyki i twierdzenia dotyczące ustanowienia wyłącznych stref wpływów kosztem suwerenności i integralności terytorialnej innych państw;
4. potępia gloryfikowanie przez reżim Putina stalinowskiego totalitaryzmu i fałszowanie wydarzeń historycznych, w tym próby usprawiedliwienia paktu Ribbentrop–Mołotow oraz odmowę uznania odpowiedzialności Związku Sowieckiego za wybuch II wojny światowej i za zbrodnie z czasów sowieckich, takie jak Hołodomor, wielki terror i masowe deportacje;
5. potępia uniemożliwianie niezależnych badań historycznych i odmawianie obywatelom UE dostępu do grobów przymusowo deportowanych krewnych i do sowieckich archiwów; potępia ponadto prześladowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego prowadzących dochodzenia w sprawie zbrodni sowieckich lub zbrodni obecnego reżimu, w tym likwidację Międzynarodowego Stowarzyszenia Historyczno-Oświatowego, Dobroczynnego i Obrony Praw Człowieka „Memoriał”, Centrum Praw Człowieka „Memoriał” i Moskiewskiej Grupy Helsińskiej, a także zmuszenie Centrum im. Sacharowa do zaprzestania działalności;
6. potępia wykorzystywanie przez Rosję dezinformacji, propagandy i technologii wpływów hybrydowych w celu destabilizacji UE oraz uzasadnienia swojej napaści na Ukrainę i agresji wobec państw sąsiadujących; potępia podejmowane przez Rosję próby wykorzystywania dezinformacji do osłabienia wsparcia dla Ukrainy i międzynarodowej solidarności w związku z napaścią na ten kraj;
7. w szczególności kategorycznie odrzuca fałszywe twierdzenie Putina, jakoby Ukraina dopuściła się ludobójstwa wobec rosyjskojęzycznej ludności Donbasu i spowodowała śmierć ponad 14 tysięcy cywilów, co Rosja wykorzystuje do uzasadnienia swojej otwartej agresji wojskowej przeciwko Ukrainie;
8. kategorycznie odrzuca nieprawdziwą narrację Kremla utożsamiającą demokratyczny rząd Ukrainy z nazizmem, czego celem jest delegitymizacja suwerenności i niezależności Ukrainy;
9. wzywa do ściślejszej koordynacji między instytucjami UE, państwami członkowskimi i partnerami międzynarodowymi w celu przeciwdziałania rosyjskim kampaniom dezinformacyjnym i zapobiegania rozpowszechnianiu fałszywych narracji historycznych; wzywa UE do zintensyfikowania badań nad technologiami wpływów hybrydowych wykorzystywanymi przez Rosję, a instytucje UE i państwa członkowskie – do położenia tamy rozpowszechnianiu w Europie przepisów dotyczących agentów zagranicznych, wzorowanych na rosyjskich ustawach, które to przepisy wykorzystuje się do zwalczania mediów, pracowników naukowych i społeczeństwa obywatelskiego jako ważnych podmiotów ujawniających dezinformację Kremla;
10. wzywa UE do szybkiego i rygorystycznego stosowania istniejących narzędzi prawnych w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia przypadków dezinformacji, zwłaszcza gdy istnieje ryzyko wpływu na uczciwość wyborów; wzywa Komisję do uwzględnienia w rocznym sprawozdaniu na temat praworządności specjalnego podrozdziału dotyczącego środków ochronnych wdrażanych w związku z dezinformacją, zwłaszcza na platformach internetowych;
11. wzywa UE i jej państwa członkowskie do wspierania inicjatyw ujawniających historyczne fałszerstwa Rosji i przeciwdziałających im za pośrednictwem finansowanych przez UE projektów badawczych i transgranicznych programów edukacyjnych; apeluje o wspieranie rosyjskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, takich jak „Memoriał” i Radio Sacharow, aby mogły one kontynuować ważną pracę w tym zakresie; podkreśla, że walka z fałszowaniem historii ma zasadnicze znaczenie dla zachowania jedności europejskiej, obrony demokracji i praworządności oraz zapewnienia trwałego pokoju w Europie;
12. wzywa do przeprowadzenia skutecznej kampanii edukacyjnej i informacyjnej odrzucającej obchody 9 maja jako dnia wyzwolenia i zwycięstwa oraz apeluje do przywódców państw członkowskich o odmowę udziału w takich obchodach;
13. ponownie podkreśla, jak ważne jest uwzględnienie zbrodni reżimów nazistowskiego i komunistycznego w szkolnych programach nauczania we wszystkich państwach członkowskich UE; zachęca państwa członkowskie do włączenia umiejętności korzystania z mediów i umiejętności krytycznego myślenia do programów nauczania, aby przeciwdziałać dezinformacji i promować odporność demokratyczną;
14. wzywa do ustanowienia specjalnego międzynarodowego trybunału w celu osądzenia zbrodni agresji przeciwko Ukrainie i popiera wysiłki Międzynarodowego Trybunału Karnego w zakresie ścigania zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości; ubolewa nad przypadkami braku współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym przy wykonywaniu nakazów aresztowania;
15. ubolewa nad ciągłym używaniem symboli reżimów totalitarnych w przestrzeni publicznej i wzywa do wprowadzenia ogólnounijnego zakazu używania symboli zarówno nazistowskich, jak i związanych z komunizmem w wydaniu sowieckim, a także symboli związanych z rosyjską napaścią na Ukrainę; popiera budowę ogólnoeuropejskiego pomnika ofiar totalitaryzmów XX wieku w Brukseli;
16. pochwala wysiłki ustawodawcze oraz starania społeczeństwa obywatelskiego i środowiska akademickiego w zakresie informowania o zbrodniach totalitarnych, zwłaszcza o zbrodniach popełnionych przez reżim nazistowski i komunistyczny, a także o rosyjskich symbolach, zwłaszcza w związku z agresją na Ukrainę, oraz symbolach narodowych Rosji podczas wydarzeń publicznych; zachęca do dalszych badań nad historią i kulturą Europy Wschodniej i Rosji;
17. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawicielce Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, odpowiednim instytucjom UE, rządom i parlamentom państw członkowskich, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Radzie Europy oraz władzom rosyjskim.
- [1] Dz.U. C 8E z 14.1.2010, s. 57.