PROJEKT REZOLUCJI w sprawie eskalacji przemocy na wschodzie Demokratycznej Republiki Konga
10.2.2025 - (2025/2553(RSP))
zgodnie z art. 136 ust. 2 Regulaminu
Marc Botenga, Rudi Kennes
w imieniu grupy The Left
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B10-0102/2025
B10‑0102/2025
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie eskalacji przemocy na wschodzie Demokratycznej Republiki Konga
Parlament Europejski,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka oraz inne traktaty i instrumenty Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczące praw człowieka,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,
– uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych, konwencje haskie i Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego,
– uwzględniając czwartą Konwencję genewską z 12 sierpnia 1949 r. o ochronie osób cywilnych podczas wojny oraz protokoły dodatkowe do niej,
– uwzględniając Konwencję ONZ z 18 grudnia 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,
– uwzględniając Konwencję ONZ o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r.,
– uwzględniając umowę ramową dotyczącą pokoju, bezpieczeństwa i współpracy w Demokratycznej Republice Konga i całym regionie, podpisaną w Addis Abebie 24 lutego 2013 r.,
– uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2738 (2024) z 27 czerwca 2024 r. w sprawie przedłużenia obowiązywania embarga na broń nałożonego na Demokratyczną Republikę Konga rezolucją Rady Bezpieczeństwa nr 2293 (2016) oraz przedłużenia mandatu grupy ekspertów utworzonej na mocy rezolucji nr 1533 (2004) do 1 sierpnia 2025 r.,
– uwzględniając śródokresowe sprawozdanie grupy ekspertów Rady Bezpieczeństwa ONZ ds. Demokratycznej Republiki Konga przedłożone zgodnie z pkt 6 rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2738 (2024) z 27 grudnia 2024 r.,
– uwzględniając oświadczenie prasowe Rady Bezpieczeństwa ONZ z 26 stycznia 2025 r. w sprawie sytuacji w Demokratycznej Republice Konga,
– uwzględniając oświadczenie wysokiego komisarza NZ ds. praw człowieka Volkera Türka z 7 lutego 2025 r. poświęcone sytuacji praw człowieka we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga,
– uwzględniając zainicjowany w kwietniu 2022 r. proces z Nairobi, którego celem jest przyspieszenie pokojowego rozwiązania konfliktu we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga (DRK) w drodze pluralistycznego dialogu i negocjacji,
– uwzględniając zainicjowany w lipcu 2022 r. proces z Luandy, którego celem jest pokój między DRK a Rwandą, z Angolą jako mediatorką,
– uwzględniając wnioski ze wspólnego szczytu szefów państw i rządów Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (EAC) i Południowoafrykańskiej Wspólnoty Rozwoju (SADC) z 8 lutego 2025 r.,
– uwzględniając zainicjowany przez kościoły katolickie i protestanckie DRK pakt społeczny na rzecz pokoju i pokojowej koegzystencji w DRK i regionie Wielkich Jezior,
– uwzględniając art. 136 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że od 2022 r. rebeliancki Ruch 23 Marca (M23) we współpracy z polityczno-wojskowym Sojuszem Rzeki Kongo (Alliance Fleuve Congo) okupuje duże połacie Kiwu Północnego i posuwa się w kierunku Bukavu, stolicy Kiwu Południowego;
B. mając na uwadze, że do 30 stycznia 2025 r. rebelianci z M23 zdobyli miasto Goma, stolicę Kiwu Północnego, na której ulicach zginęło co najmniej 3 tys. osób; mając na uwadze, że obecna sytuacja wywołała kryzys humanitarny, a M23 był w przeszłości oskarżany o liczne zbrodnie wojenne, jak na przykład masowe gwałty;
C. mając na uwadze, że jest to piąta z kolei fala konfliktu, który destabilizuje DRK od upadku Mobutu Sese Seko w 1997 r., i którego kolejne etapy wyglądały następująco: 1) pięcioletnia okupacja (1998–2003) dużej części DRK przez armie Rwandy i Ugandy, 2) okupacja Bukavu (maj – czerwiec 2004) przez rebeliantów pod wodzą Jules’a Mutebutsiego i Laurenta Nkundy, 3) atak na Gomę (październik 2008) przeprowadzony przez Narodowy Kongres Obrony Ludu, 4) okupacja Gomy przez M23 w listopadzie 2012 r.;
D. mając na uwadze, że trzy dekady ciągłych ingerencji i destabilizacja regionu spowodowały śmierć milionów ludzi, a także wymusiły przesiedlenia 7 mln osób w DRK;
E. mając na uwadze, że 21 stycznia 2025 r. ONZ raportowała o 52 przypadkach gwałtów od momentu wznowienia otwartego konfliktu;
F. mając na uwadze, że w walkach ze wspieranym przez Rwandę M23 zginęli żołnierze z misji pokojowej ONZ w DRK (MONUSCO), Południowoafrykańskiej Wspólnoty Rozwoju (SADC) i misji SADC w DRK (SAMIDRC);
G. mając na uwadze, że pokój, stabilność i trwały postęp gospodarczy w Afryce są niemożliwe bez pokoju i stabilności w DRK;
H. mając na uwadze, że 80 mln hektarów gruntów rolnych dostępnych w DRK może wyżywić około dwa miliardy ludzi, jednak z powodu wojny wielu mieszkańców Konga głoduje;
I. mając na uwadze, że w sprawozdaniu grupy ekspertów ONZ ds. DRK z 12 października 2012 r. stwierdzono, że rząd Rwandy nadal łamie embargo na broń, udzielając bezpośredniego wsparcia wojskowego rebeliantom z M23, ułatwiając werbunek, zachęcając do dezercji z armii Demokratycznej Republiki Konga i ją ułatwiając, a także dostarczając broń, amunicję, dane wywiadowcze i ekspertyzy polityczne oraz że w strukturze dowodzenia M23 jest generał Bosco Ntaganda, którego zwierzchnikiem jest minister obrony Rwandy generał James Kabarebe;
J. mając na uwadze, że po klęsce w 2013 r. M23 zobowiązał się 12 grudnia 2013 r. do złożenia broni i przekształcenia się w partię polityczną; mając jednak na uwadze, że w 2017 r. kilkuset uzbrojonych członków M23 potajemnie znów wkroczyło z Rwandy i Ugandy na terytorium Konga, a w czerwcu 2022 r. rozpoczęli brutalną ofensywę w Kiwu Północnym po zdobyciu przygranicznego miasta Bunagana;
K. mając na uwadze, że w latach 2022–2024 grupa ekspertów ONZ ds. DRK opublikowała aż sześć szczegółowych sprawozdań o wsparciu ze strony Rwandy dla M23 w sile ponad 4 tys. żołnierzy i w postaci pojazdów opancerzonych, dronów, pocisków ziemia-powietrze i innego sprzętu;
L. mając na uwadze, że pomimo trzech dekad destabilizujących ingerencji, łamania prawa międzynarodowego, w tym naruszania suwerenności i integralności terytorialnej DRK, UE i Stany Zjednoczone nadal traktują Rwandę jako uprzywilejowanego partnera, wspierając współpracę wojskową i handlową, a także zapewniając wysokie kwoty pomocy zagranicznej;
M. mając na uwadze, że według rządu rwandyjskiego główną przyczyną rebelii M23 jest ciągła obecność we wschodniej DRK resztek ludobójczych oddziałów z 1994 r., Demokratycznych Sił Wyzwolenia Rwandy (FDLR) oraz dyskryminacja ludności Tutsi w DRK;
N. mając na uwadze, że chociaż eksperci podkreślają, iż nawoływanie do nienawiści i przemocy wobec społeczności Tutsi w Kongu jest faktem i wymaga zdecydowanego przeciwdziałania, to przed wznowieniem aktywności M23 w listopadzie 2021 r. nie znaleźli wystarczających dowodów na nagłą eskalację przemocy lub pojawienie się bezpośredniego zagrożenia dla Rwandy ze strony FDLR;
O. mając na uwadze, że DRK posiada bogate zasoby naturalne, w tym 60 % światowych złóż kobaltu i 60–80 % światowych złóż koltanu, a Bank Światowy uznał DRK za potencjalnie jedną z najbogatszych gospodarek na kontynencie i siłę napędową wzrostu gospodarczego w Afryce;
P. mając na uwadze, że kongijskie lasy deszczowe są drugimi co do wielkości tropikalnymi lasami deszczowymi na świecie po Amazonii i mają kluczowe znaczenie ze względu na wyjątkową różnorodność biologiczną, rolę w magazynowaniu dwutlenku węgla i wpływ na klimat;
Q. mając na uwadze, że Komisja wielokrotnie podkreślała, iż dostęp do afrykańskich surowców krytycznych jest kluczowy z punktu widzenia zielonej transformacji Europy, co znalazło odzwierciedlenie w unijnej strategii, której celem jest zapewnienie zrównoważonych i zróżnicowanych dostaw podstawowych minerałów o kluczowym znaczeniu dla unijnych koncernów międzynarodowych;
R. mając na uwadze, że Rwanda ma otrzymać w ramach unijnej inicjatywy Global Gateway ponad 900 mln EUR w formie inwestycji, a część z nich zostanie przeznaczona na inicjatywy dotyczące surowców krytycznych;
S. mając na uwadze, że już w kwietniu 2022 r. organizacja pozarządowa Global Witness podawała dane pochodzące od przedstawicieli branży wydobywczej, którzy szacują, że w niektórych przypadkach aż 90 % surowców pochodzi z przemytu, jak na przykład eksportowany z Rwandy tantal;
T. mając na uwadze, że od czasu ponownego uaktywnienia się M23 grupa ekspertów ONZ ds. DRK w piśmie skierowanym do przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa ONZ z 31 maja 2024 r. potwierdziła bezprecedensowy wzrost eksportu koltanu z Rwandy, w tym pięćdziesięcioprocentowy wzrost w latach 2022–2023;
U. mając na uwadze, że w rezultacie Rwanda w 2023 r. eksportowała więcej koltanu niż DRK;
V. mając jednak na uwadze, że 19 lutego 2024 r. Komisja ogłosiła, iż podpisała z rządem Rwandy protokół ustaleń w sprawie zrównoważonych łańcuchów wartości surowców, aby zagwarantować zrównoważone dostawy do UE oraz uruchomić fundusze na rozwój infrastruktury niezbędnej z punktu widzenia rozwoju łańcuchów wartości surowców;
W. mając na uwadze, że około dwa miesiące po podpisaniu protokołu ustaleń rebelianci z M23 okupowali największą kopalnię koltanu w regionie Wielkich Jezior w mieście Rubaya;
X. mając na uwadze, że grupa ekspertów ONZ ds. DRK zauważyła w swoim sprawozdaniu śródokresowym z 27 grudnia 2024 r., że M23 ustanowił równoległą administrację kontrolującą działalność wydobywczą, handel minerałami, ich transport i opodatkowanie, a co najmniej 150 ton koltanu co miesiąc skrycie eksportowano do Rwandy i dodawano do produkcji rwandyjskiej, co doprowadziło do największego zanieczyszczenia łańcuchów dostaw minerałów niekwalifikującymi się minerałami – cyną, tantalem i wolframem – odnotowanego w regionie Wielkich Jezior;
Y. mając również na uwadze, że w lutym 2024 r. rząd Polski zawarł kontrowersyjne porozumienia w sprawie dostarczania Rwandzie zaawansowanych technologii wojskowych, w tym dronów wojskowych i systemów antydronowych, z oczywistym naruszeniem kryteriów określonych we wspólnym stanowisku Rady 2008/944/WPZiB z 8 grudnia 2008 r. zawierającym wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego;
Z. mając na uwadze, że Rwandyjskie Siły Obronne (RDF) otrzymały dotychczas na rozmieszczenie oddziałów w Mozambiku 40 mln EUR z Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju, pomimo zarzutów dotyczących udziału RDF w naruszaniu prawa międzynarodowego i praw człowieka, a także pomimo obaw, że wspomniane fundusze mogą zostać wykorzystane na finansowanie działań zbrojnych w DRK lub wzmocnienie RDF z myślą o użyciu ich w tym konflikcie, ponieważ część środków sfinansuje zakup sprzętu;
AA. mając na uwadze, że ostatnie wydarzenia i obecność sił rwandyjskich na terytorium DRK wydają się wskazywać, że międzynarodowe wsparcie i współpraca z rwandyjską armią i rządem zachęciły Rwandyjczyków do grabieży krytycznych surowców DRK;
AB. mając na uwadze, że bez wsparcia zagranicznego Rwanda nie dysponowałaby ani siłą wojskową, ani mocą gospodarczą, aby trwale zdestabilizować DRK;
AC. mając na uwadze, że z tych powodów obecny kryzys należy postrzegać jako część długiej serii prób ze strony obcych mocarstw, w tym Stanów Zjednoczonych i krajów europejskich, aby przejąć kontrolę nad strategicznymi zasobami regionu z korzyścią dla międzynarodowych korporacji i interesów geostrategicznych;
AD. mając na uwadze, że trwały pokój i stabilność w regionie zapewnią tylko kraje i narody afrykańskie, w tym dzięki zaangażowaniu organizacji regionalnych; mając na uwadze, że kościoły katolickie i protestanckie DRK uruchomiły inicjatywę zwaną paktem społecznym na rzecz pokoju i pokojowej koegzystencji w DRK i regionie Wielkich Jezior, której celem jest pokój w regionie; mając na uwadze, że organizacje regionalne inicjują procesy, takie jak proces z Luandy, proces z Nairobi oraz plan działania zaproponowany na ostatnim szczycie SADC-EAC;
1. zdecydowanie potępia ciągłe naruszanie prawa międzynarodowego, międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka przez M23 i RDF we wschodnich prowincjach DRK;
2. wyraża pełną solidarność z ludnością DRK, zwłaszcza w Kiwu Północnym i Kiwu Południowym, która cierpi z powodu ciągłego łamania jej praw;
3. ponownie wyraża poparcie dla zasad Karty Narodów Zjednoczonych, w tym dla poszanowania suwerenności i integralności terytorialnej, które są zasadami prawa międzynarodowego mającymi powszechne zastosowanie i które muszą być przez wszystkich przestrzegane;
4. wzywa Rwandę do natychmiastowego wycofania wszystkich sił z DRK i zaprzestania wspierania rebeliantów z M23; wzywa do wstrzymania importu do UE minerałów pochodzących z Rwandy do czasu wycofania się RDF i M23 z terytorium DRK;
5. przypomina, że pokój, stabilność i postęp gospodarczy w DRK mają kluczowe znaczenie nie tylko dla narodu kongijskiego, ale także dla wszystkich narodów Afryki i świata; przypomina, że pierwszymi ofiarami konfliktu padają kobiety i dziewczęta, jako ofiary gwałtów i przemocy seksualnej stosowanej jako narzędzie wojny;
6. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wypełniały zobowiązania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony osób wewnętrznie przesiedlonych w DRK, w tym dostępu do opieki zdrowotnej i podstawowych usług w szybko pogarszającej się sytuacji;
7. wzywa UE do natychmiastowego zerwania protokołu ustaleń z Rwandą w sprawie zrównoważonych łańcuchów wartości surowców, jak i wstrzymania wszelkiej współpracy wojskowej z tym krajem, w tym nawiązanej za pośrednictwem Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju, dopóki Rwanda nie zaprzestanie udzielać nielegalnego wsparcia ugrupowaniom zbrojnym i nie będzie w pełni respektować suwerenności i integralności terytorialnej DRK;
8. wzywa do ponownej oceny planowanych inwestycji w surowce krytyczne w ramach unijnej strategii Global Gateway, aby zagwarantować, że inwestycje te nie przyczyniają się do grabieży zasobów naturalnych z DRK ani jej nie ułatwiają;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zdecydowanie wsparły krajowe i regionalne inicjatywy, takie jak inicjatywa kongijskich kościołów katolickich i protestanckich oraz proces z Luandy;
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie do współpracy z DRK nad strategiami inwestycyjnymi, które umożliwią zarówno temu krajowi, jak i jego obywatelom stawienie czoła obecnym wyzwaniom oraz wspieranie pokoju, rozwoju infrastruktury, edukacji i samostanowienia;
11. wzywa Komisję do ponownego przemyślenia inicjatyw inwestycyjnych na globalnym Południu, dzięki opracowaniu odpowiedzialnego i przejrzystego podejścia skoncentrowanego na wyzwaniach ważnych dla tego regionu, a nie dla interesów międzynarodowych korporacji z UE;
12. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zwiększyły wsparcie dla inicjatyw kierowanych przez ONZ lub wspieranych przez ONZ, które promują przejrzystość globalnych łańcuchów dostaw, a także wspierają kraje w wykorzystywaniu ich przemysłu wydobywczego do zrównoważonego rozwoju ukierunkowanego na potrzeby ludności;
13. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawicielce Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Unii Afrykańskiej, Radzie Ministrów AKP–UE, Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu AKP–UE, sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, rządowi i parlamentowi Demokratycznej Republiki Konga oraz rządowi i parlamentowi Rwandy.