PROJEKT REZOLUCJI
30.4.2009
zgodnie z art. 103 ust. 2 Regulaminu
złożyli Marian-Jean Marinescu, Charles Tannock
w imieniu grupy politycznej PPE-DE
w sprawie sytuacji powstałej w Republice Mołdowy w następstwie wyborów parlamentarnych z dnia 5 kwietnia 2009r.
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B6-0262/2009
B6‑0267/2009
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji powstałej w Republice Mołdowy w następstwie wyborów parlamentarnych z dnia 5 kwietnia 2009r.
Parlament Europejski,
– uwzględniając swe poprzednie rezolucje w sprawie Republiki Mołdowy, a zwłaszcza rezolucję z dnia 24 lutego 2005 r., a także dotyczące europejskiej polityki sąsiedztwa i współpracy regionalnej w rejonie Morza Czarnego,
– uwzględniając sprawozdanie Parlamentu Europejskiego z misji ad hoc do Republiki Mołdowy, która miała miejsce w dniach 26-29 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając oświadczenie końcowe oraz zalecenia Parlamentarnej Komisji Współpracy UE-Republika Mołdowy z posiedzenia w dniach 22 i 23 października 2008 r.,
– uwzględniając dokument strategiczny Komisji z 2004 r. zawierający sprawozdanie dotyczące Republiki Mołdowy,
– uwzględniając porozumienie o partnerstwie i współpracy, podpisane dnia 28 listopada 1994 r. pomiędzy Republiką Mołdowy i UE, które weszło w życie dnia 1 lipca 1998 r.,
– uwzględniając pomoc udzieloną Republice Mołdowy przez Unię Europejską w ramach europejskiego instrumentu sąsiedztwa i partnerstwa (ENPI) obejmującą projekt na rzecz wsparcia wyborów w Republice Mołdowy, który zapewnił pomoc finansową na rzecz wolnych i uczciwych wyborów w Republice Mołdowy,
– uwzględniając plan działania EPS między UE a Republiką Mołdowy przyjęty na siódmym posiedzeniu Rady Współpracy UE-Republika Mołdowy w dniu 22 lutego 2005 r., a także coroczne sprawozdania okresowe dotyczące Republiki Mołdowy;
– uwzględniając umowę dotyczącą ułatwiania procedury wydawania wiz zawartą pomiędzy UE i Republiką Mołdowy w 2007 r.,
– uwzględniając wspólne oświadczenie ministrów spraw zagranicznych Francji, Czech i Szwecji w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy wydane dnia 9 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając oświadczenia prezydencji UE w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy z dnia 7 i 8 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając konkluzje Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych, której posiedzenie odbyło się w dniach 27-28 kwietnia 2009 r., a także wymianę poglądów w tej sprawie z prezydencją UE, która odbyła się na posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego w dniu 28 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając oświadczenia Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB, Javiera Solany, z 7 i 11 kwietnia 2009 r. w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy,
– uwzględniając oświadczenia komisarz ds. stosunków zewnętrznych, Benity Ferrero-Waldner, z 6, 7 i 11 kwietnia 2009 r. w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy,
– uwzględniając oświadczenie misji ONZ przebywającej w Republice Mołdowy z dnia 12 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając rezolucję Rady Europy nr 1280 z dnia 24 kwietnia 2002 r.,
– uwzględniając art. 103 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że europejska polityka sąsiedztwa uznaje europejskie aspiracje Republiki Mołdowy i znaczenie głębokich historycznych, kulturalnych i gospodarczych związków tego kraju z państwami członkowskimi UE,
B. mając na uwadze, że plan działania UE-Republika Mołdowy ma na celu zachęcanie do politycznych i instytucjonalnych reform w Republice Mołdowy, w tym także w dziedzinie demokracji i praw człowieka, praworządności, niezawisłości sądownictwa i wolności mediów, a także dobrych stosunków sąsiedzkich;
C. mając na uwadze, że Republika Mołdowy jest członkiem Rady Europy i OBWE, a zatem zobowiązała się do prawdziwego promowania demokracji i poszanowania praw człowieka, w tym w dziedzinie zapobiegania i zwalczania tortur, złego traktowania i innych form nieludzkiego i poniżającego traktowania;
D. mając na uwadze wybory parlamentarne, które miały miejsce w Republice Mołdowy w dniu 5 kwietnia 2009 r.,
E. mając na uwadze poważne obawy wyrażane przed wyborami i dotyczące rządowej kontroli nad mediami publicznymi, zastraszania i nękania przywódców opozycji i prywatnych mediów oraz wykorzystywania przez partię rządzącą zasobów administracyjnych do jej własnych celów;
F. mając na uwadze, że około 500 000 - 1 milion Mołdawian mieszka za granicą oraz mając na uwadze, że kilkakrotnie wysyłano apele podpisane przez wiele organizacji pozarządowych i stowarzyszeń zrzeszających mołdawską diasporę, w tym apel z lutego 2009 r. skierowany do prezydenta, przewodniczącego parlamentu i premiera Republiki Mołdowy, dotyczący kwestii pozbawienia osób mieszkających za granicą prawa do głosu, wysłane mołdawskim władzom przed wyborami z dnia 5 kwietnia i które zostały zignorowane; mając na uwadze, że liczba osób uprawnionych do głosowania poza granicami Republiki Mołdowy była bardzo niewielka,
G. mając na uwadze, że partie opozycyjne i Koalicja 2009 skarżyły się na poważne nieprawidłowości, jakie wystąpiły podczas wyborów 5 kwietnia w przygotowaniu list uprawnionych do głosowania i list uzupełniających oraz podczas liczenia i selekcji kart do głosowania,
H. mając na uwadze, że wydarzenia, jakie nastąpiły po wyborach, cechowało użycie siły i przytłaczająca i zastraszająca kampania przemocy ze strony rządu, co wzbudza wątpliwości co do rzeczywistego zaangażowania mołdawskich władz na rzecz demokratycznych wartości i praw człowieka oraz co do istnienia społecznego zaufania do tych władz;
I. mając na uwadze, że pokojowe protesty spowodowane były wątpliwościami dotyczącymi uczciwości wyborów i brakiem zaufania do instytucji publicznych, w tym do instytucji sprawujących pieczę nad procedurą wyborczą oraz mając na uwadze, że godne ubolewania akty przemocy i wandalizmu zostały wykorzystane przez władze do zastraszania obywateli w sposób gwałtowny i nieproporcjonalny i do dalszego ograniczenia już obecnie wątłych podstawowych praw i swobód obywateli Republiki Mołdowy;
J. mając na uwadze, że przyjmuje się, iż co najmniej 310 osób zostało aresztowanych i zatrzymanych, mając na uwadze, że pewna liczba aresztowanych nadal przebywa w więzieniach oraz że aresztowani byli źle traktowani na posterunkach policji w stopniu, w którym może to być uznane za tortury,
K. mając na uwadze, że pobicia i nieuzasadnione aresztowania osób cywilnych przez niezidentyfikowane jednostki policyjne wydawały się nie mieć na celu uspokojenia nastrojów, ale raczej doprowadzenie do zamierzonych represji,
L. mając na uwadze, że poważne przypadki łamania praw człowieka popełnione przez mołdawskie władze, nieuzasadnione nękanie społeczeństwa obywatelskiego i manifestantów, a także brak poszanowania dla praworządności i europejskich konwencji, których Republika Mołdowy jest sygnatariuszem, mają wciąż miejsce w tym kraju;
M. mając na uwadze, że prawdziwe i zrównoważone partnerstwo, obejmujące jego zacieśnienie poprzez zawarcie nowego rozszerzonego porozumienia, może być rozwijane wyłącznie w oparciu o wspólne wartości, ze szczególnym uwzględnieniem demokracji, rządów prawa oraz poszanowania wszystkich praw człowieka;
1. podkreśla znaczenie podtrzymania silnych związków z Republiką Mołdowy i wspierania starań tego kraju w kierunku bliższych związków z Unią Europejską;
2. potwierdza swe zaangażowanie na rzecz kontynuacji konkretnego i ukierunkowanego na osiąganie celów dialogu z Republiką Mołdowy, ale przywiązuje szczególną wagę do wprowadzenia wyraźnych zapisów dotyczących praworządności i poszanowania praw człowieka przy jednoczesnym podkreśleniu, że dalsze zacieśnianie stosunków, w tym dzięki zawarciu nowego rozszerzonego porozumienia, powinno być uzależnione od rzeczywistego i widocznego zaangażowania mołdawskich władz na rzecz demokracji i praw człowieka;
3. uważa, że pełne zaangażowanie i udział Republiki Mołdowy w instrumencie, jakim jest partnerstwo wschodnie, jest kluczowe;
4. stanowczo potępia rozległą kampanię mającą na celu zastraszanie, poważne łamanie praw człowieka oraz wszelkie inne nielegalne działania podjęte przez mołdawski rząd po wyborach;
5. nalega, aby mołdawskie władze natychmiast zaprzestały nielegalnych aresztowań i przeprowadziły rządowe działania zgodnie z podjętymi przez ten kraj zobowiązaniami międzynarodowymi i obowiązkami wynikającymi z demokracji, praworządności i praw człowieka;
6. jest szczególnie zaniepokojony bezprawnymi i arbitralnymi aresztowaniami, zaginięciami i szeroko rozpowszechnionym łamaniem praw człowieka osób aresztowanych zgłaszanym przez mołdawskie organizacje pozarządowe, zwłaszcza jeśli chodzi o prawo do życia, prawo do nie bycia poddawanym fizycznemu maltretowaniu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu, torturom i karom, prawo do wolności i bezpieczeństwa, prawo do uczciwego procesu oraz prawo do organizowania zgromadzeń, zrzeszania się i wolności słowa, a także faktem, że nadużycia te nadal mają miejsce;
7. przyjmuje do wiadomości fakt powołania krajowej komisji śledczej badającej wyżej wymienione nadużycia, ale ubolewa nad faktem, że komisja ta składa się wyłącznie z przedstawicieli partii znajdującej się u władzy; w związku z tym domaga się włączenia do komisji przedstawicieli wszystkich partii politycznych, społeczeństwa obywatelskiego, mediów i Rady Europy;
8. apeluje o ustalenie akceptowalnej daty ostatecznego zakończenia prac tej komisji w celu przedstawienia jej ustaleń;
9. podkreśla jednak, że wewnętrzne napięcia w Republice Mołdowy są bardzo duże i w związku z tym jest głęboko przekonany, że istnieje pilna potrzeba utworzenia niezależnej międzynarodowej komisji śledczej z udziałem UE, Komitetu Rady Europy ds. zapobiegania torturom i niezależnych ekspertów, mającej na celu bezstronny i jawny proces dochodzenia;
10. wzywa do zaprzestania wszelkich postępowań sądowych przeciw osobom oskarżonym o udział w demonstracjach;
11. wzywa do przeprowadzenia specjalnego dochodzenia w sprawie śmiertelnych ofiar wydarzeń, które miały miejsce po wyborach, a także w sprawie wszystkich zarzutów dotyczących gwałtów i złego traktowania aresztowanych oraz w sprawie politycznie motywowanych zatrzymań, takich jak Anatola Matasaru i Gabriela Stati;
12. potępia kampanię zastraszania prowadzoną przez mołdawskie władze przeciw dziennikarzom, przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i partiom opozycyjnym, a zwłaszcza aresztowania i wydalenia dziennikarzy, przerwy w dostępie do stron internetowych i stacji telewizyjnych, nadawanie propagandy w kanałach publicznych i blokowanie przedstawicielom opozycji dostępu do mediów publicznych; uważa, że te działania mają na celu odizolowanie Republiki Mołdowy od krajowych i międzynarodowych mediów i społecznej kontroli; wyraża ubolewanie i potępia kontynuowanie tego typu cenzury widocznej w korespondencji wysłanej przez ministra spraw wewnętrznych i ministra sprawiedliwości do organizacji pozarządowych, partii politycznych i mediów w wyżej wymienionym okresie;
13. głęboko ubolewa nad ograniczeniami w podróżowaniu dla Mołdawian i cudzoziemców oraz ponownie podkreśla znaczenie swobody podróżowania na terytorium Republiki Mołdowy;
14. ubolewa nad groźną retoryką użytą przez prezydenta i premiera Republiki Mołdowy odnoszącą się do perspektywy „nieuniknionego użycia sił zbrojnych” i „ukarania” oraz uważa ją za niedopuszczalną, w związku z tym wzywa mołdawskie władze do powstrzymania się w przyszłości od takich eskalujących napięcie deklaracji; jest zaniepokojony konkluzją przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, że „w Republice Mołdowy powstają warunki wstępne do utworzenia policyjnego i autorytarnego reżimu”;
15. zdecydowanie stwierdza, że oświadczenia wydane przez mołdawskie władze, w których oskarżają one obce rządy, tj. Rumunię, o odpowiedzialność lub udział w podburzaniu i organizowaniu aktów przemocy i wandalizmu w Kiszyniowie, są godne ubolewania i wzywa mołdawski rząd do powstrzymania się od podejmowania wrogich kroków, które mogą zagrozić międzynarodowej pozycji kraju;
16. odnotowuje oświadczenie Prokuratora Generalnego Republiki Mołdowy dotyczące rozpoczęcia postępowania dochodzeniowego w sprawie 64 skarg na złe traktowanie, wyjątkowo gwałtowne działania i tortury stosowane przez siły policyjne oraz ma nadzieję, że te dochodzenia będą prowadzone w sposób bezstronny i jawny;
17. odnotowuje oświadczenia rzecznika praw obywatelskich dotyczące protokołów reakcji przesłanych do ministerstwa spraw wewnętrznych i prokuratora generalnego w sprawie złego traktowania osób aresztowanych na posterunkach policji; wzywa do upublicznienia tych protokołów i do przeprowadzenia bezstronnego i jawnego śledztwa, a także do wyraźnej reakcji wyżej wymienionych instytucji;
18. wzywa Najwyższą Radę Sądową Republiki Mołdowy do przeprowadzenia dochodzenia w celu zbadania dlaczego sędziowie byli zabierani na posterunki policji, gdzie w trybie doraźnym osądzali osoby aresztowane;
19. głęboko ubolewa nad decyzją mołdawskich władz o wydaleniu rumuńskiego ambasadora, a także o odrzuceniu zaproponowanego przez Rumunię jego następcy; podkreśla, że Republika Mołdowy powinna jak najszybciej przywrócić dobre stosunki sąsiedzkie z wszystkimi państwami członkowskimi UE;
20. zauważa, że zarzuty jakoby kraj UE był zaangażowany w te wydarzenia są bezpodstawne i nie były omawiane ani powtarzane podczas spotkań, jakie odbyła delegacja ad hoc w Republice Mołdowy;
21. domaga się natychmiastowych i konkretnych dowodów na potwierdzenie zarzutów mołdawskiego rządu dotyczących działań demonstrantów i udziału obcych rządów;
22. odnotowuje oświadczenia mołdawskich władz odnośnie do wszczęcia postępowania karnego w sprawie „próby przejęcia władzy w dniu 7 kwietnia” oraz ma nadzieję, że dochodzenie będzie prowadzone w sposób jawny i wyjaśni wszystkie zarzuty stawiane przez mołdawskie władze odnośnie do ewentualnego udziału jednego lub kilku krajów trzecich w tych wydarzeniach;
23. ubolewa nad decyzją wprowadzenia wiz dla obywateli Rumunii, bez uprzedniego powiadomienia, które przewiduje umowa dotycząca ułatwiania procedury wydawania wiz zawarta między UE i Republiką Mołdowy, oraz potwierdza zobowiązanie UE do równego traktowania w zakresie systemu wydawania wiz i praw wszystkich obywateli UE, bez żadnej dyskryminacji;
24. wzywa do natychmiastowego zniesienia wymogu posiadania wiz przez obywateli Rumunii i do przywrócenia obowiązywania postanowień umowy w sprawie swobodnego przepływu między UE i Republiką Mołdowy;
25. mimo że potępia wszystkie akty przemocy i wandalizmu, uważa za niedopuszczalne przedstawianie wszystkich protestów jako aktów przestępczych i jako rzekomego „spisku antykonstytucyjnego”; uważa, że pokojowe protesty były w znacznym stopniu uzasadnione wątpliwościami dotyczącymi uczciwości wyborów, brakiem zaufania do instytucji publicznych i niezadowoleniem ze społecznej i gospodarczej sytuacji Republiki Mołdowy;
26. uważa, że konstruktywny dialog z partiami opozycyjnymi, społeczeństwem obywatelskim i przedstawicielami organizacji międzynarodowych jest jedynym wyjściem z obecnej sytuacji w Republice Mołdowy;
27. jest głęboko przekonany, że aby właściwie ocenić nieprawidłowości, jakie wystąpiły podczas wyborów oraz w jakim stopniu wynik był ich rezultatem, należy kontynuować proces weryfikacji wszystkich list wyborczych, który został przerwany przez Sąd Apelacyjny;
28. uważa, że wobec utrzymującego się wysokiego napięcia w kraju, perspektywa przyspieszonych wyborów parlamentarnych i ewentualna konieczność pomocy ze strony UE w organizacji i kontroli ich przeprowadzenia nie powinna być wykluczana;
29. powtórnie zatem podkreśla znaczenie niezawisłości sądownictwa i niezależności mediów, w tym zaprzestania szykan wobec kanału ProTV i pogróżek w związku z przedłużeniem mu licencji, a także konieczność znacznych poprawek w mołdawskim prawie wyborczym: są to najważniejsze elementy niezbędne we wszelkich przyszłych wyborach i demokratycznej konsolidacji Republiki Mołdowy; podkreśla, że Mołdawianie mieszkający za granicą powinni mieć odpowiednie warunki do skorzystania z prawa do głosowania;
30. wzywa do natychmiastowej reformy publicznych stacji radiowych i telewizyjnych w celu zapewnienia zupełnej niezależności tych instytucji;
31. uważa, że w celu zachowania wiarygodności wobec mieszkańców Republiki Mołdowy UE powinna zaangażować się w rozwiązanie obecnego problemu w sposób proaktywny, głęboki i wszechstronny;
32. wzywa Komisję do podjęcia działań w celu złagodzenia warunków uzyskania wizy dla obywateli Republiki Mołdowy, zwłaszcza wymogów finansowych;
33. wzywa Komisję i Radę, aby, wobec powagi sytuacji w kraju, dokonały powtórnej oceny roli i określenia zadań specjalnego przedstawiciela UE w Republice Mołdowy;
34. zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Radzie Europy, OBWE oraz rządowi i parlamentowi Republiki Mołdowy.