ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τη σχεδιαζόμενη διεθνή συμφωνία βάσει της οποίας θα διατεθούν στο Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών δεδομένα χρηματοπιστωτικών πληρωμών, με στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και των τρομοκρατών
14.9.2009
σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού
Simon Busuttil, Ernst Strasser, Manfred Weber εξ ονόματος της Ομάδας PPE
Claude Moraes, Udo Bullmann, Carmen Romero López, Birgit Sippel εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Sophia in ‘t Veld, Jeanine Hennis-Plasschaert, Sarah Ludford, Louis Michel, Alexander Alvaro, Nathalie Griesbeck, Sharon Bowles εξ ονόματος της Ομάδας ALDE
Timothy Kirkhope εξ ονόματος της Ομάδας ECR
B7‑0038/2009
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη σχεδιαζόμενη διεθνή συμφωνία βάσει της οποίας θα διατεθούν στο Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών δεδομένα χρηματοπιστωτικών πληρωμών, με στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και των τρομοκρατών
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 6(2) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το άρθρο 286 της Συνθήκης ΕΚ,
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 95 και 300 της Συνθήκης ΕΚ,
– έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ιδίως δε τα άρθρα 5, 6, 7 και 8,
– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, και ιδίως τα 7, 8, 47, 48 και 49,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την Προστασία των Ατόμων σε σχέση με την Αυτοματοποιημένη Επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 95/46/ΕΚ της 24ης Οκτωβρίου 1995, για την προστασία των φυσικών προσώπων από την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών[1],
– έχοντας υπόψη τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 45/2001 της 18ης Δεκεμβρίου 2000, για την προστασία των φυσικών προσώπων από την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά κοινοτικά όργανα και την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών,[2]
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2005/60/ΕΚ σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότησης της τρομοκρατίας[3] και τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ.1781/2006 περί των πληροφοριών για τον πληρωτή που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών,[4]
– έχοντας υπόψη τη Συμφωνία αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του 2003, και ιδίως το άρθρο 4 αυτής (Εντοπισμός τραπεζικών πληροφοριών)[5],
– έχοντας υπόψη το Αμερικανικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας (TFTP), το οποίο βασίζεται στο Αμερικανικό Προεδρικό Εκτελεστικό Διάταγμα αριθ. 13224[6], το οποίο σε περιπτώσεις έκτακτης εθνικής ανάγκης εξουσιοδοτεί ιδίως το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ να αποκτά, μέσω "διοικητικών κλήσεων", σύνολα χρηματοπιστωτικών δεδομένων που διακινούνται σε δίκτυα ανταλλαγής χρηματοπιστωτικών μηνυμάτων, όπως αυτά τα οποία βρίσκονται υπό τη διαχείριση της Εταιρείας Παγκόσμιων Διατραπεζικών Χρηματοπιστωτικών Τηλεπικοινωνιών (SWIFT),
– έχοντας υπόψη τους όρους που έχει καθιερώσει το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ για την πρόσβαση στα δεδομένα SWIFT (όπως ορίζονται από τις αμερικανικές "Δεσμεύσεις"[7]) και λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες που αποκτά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του "διαπρεπούς προσώπου" σχετικά με τη συμμόρφωση των αμερικανικών αρχών στις παραπάνω δεσμεύσεις·
– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του με τα οποία καλείται η SWIFT να συμμορφωθεί αυστηρά με το κοινοτικό νομικό πλαίσιο, ιδίως όταν ευρωπαϊκές χρηματοπιστωτικές συναλλαγές λαμβάνουν χώρα στην επικράτεια της ΕΕ,[8]
– έχοντας υπόψη τις διαπραγματευτικές οδηγίες προς την Προεδρία του Συμβουλίου και την σχεδιαζόμενη διεθνή συμφωνία μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ σχετικά με τη μεταφορά δεδομένων SWIFT, οι οποίες έχουν χαρακτηρισθεί "διαβαθμισμένες ΕΕ",
– έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων της 3ης Ιουλίου 2009, η οποία έχει χαρακτηρισθεί "διαβαθμισμένη ΕΕ",
– έχοντας υπόψη το άρθρο 110, παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι τον Οκτώβριο του 2007 η SWIFT ανακοίνωσε μια νέα δομή ανταλλαγής μηνυμάτων η οποία θα τεθεί σε λειτουργία έως τα τέλη του 2009,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η αλλαγή στη δομή διαχείρισης των μηνυμάτων θα έχει ως συνέπεια η πλειονότητα των χρηματοπιστωτικών δεδομένων τα οποία η SWIFT μέχρι στιγμής είχε κλητευθεί να μεταβιβάζει στο Πρόγραμμα TFTP του Αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών, να μην διατίθενται πλέον στο TFTP,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Συμβούλιο ενέκρινε ομόφωνα στις 27 Ιουλίου 2009 διαπραγματευτικές οδηγίες προς την Προεδρία προκειμένου, επικουρούμενη από την Επιτροπή, να διαπραγματευτεί διεθνή συμφωνία με βάση τα άρθρα 24 και 38 ΣΕΕ με τις ΗΠΑ για τη συνέχιση της μεταβίβασης δεδομένων SWIFT στο Αμερικανικό Πρόγραμμα TFTP,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαπραγματευτικές οδηγίες, καθώς και η νομική γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας του Συμβουλίου σχετικά με την επιλογή νομικής βάσης δεν έχουν δημοσιοποιηθεί, δεδομένου ότι έχουν χαρακτηρισθεί "Διαβαθμισμένες ΕΕ",
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διεθνής συμφωνία θα προβλέπει προσωρινή και άμεση εφαρμογή από τη στιγμή της υπογραφής της μέχρι τη θέση σε ισχύ της Συμφωνίας,
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ίδια η ΕΕ δεν διαθέτει πρόγραμμα TFTP,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση στα δεδομένα που διαχειρίζεται η SWIFT καθιστά δυνατό να ανιχνευθούν όχι μόνο μεταφορές χρημάτων που συνδέονται με παράνομες δραστηριότητες, αλλά και πληροφορίες για τις οικονομικές δραστηριότητες των εμπλεκομένων ατόμων και χωρών και έτσι υπάρχει περιθώριο κατάχρησης για μεγάλης κλίμακας οικονομική και βιομηχανική κατασκοπεία,
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η SWIFT έχει συνάψει μνημόνιο συνεννόησης με το Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών, με το οποίο περιορίζεται το εύρος των μεταβιβαζόμενων δεδομένων και των αναζητήσεων δεδομένων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις καταπολέμησης της τρομοκρατίας, υπόκειται δε αυτό σε διεθνή εποπτεία και έλεγχο, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο,
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οποιαδήποτε συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ πρέπει να εξαρτάται από τη διατήρηση των διασφαλίσεων που προβλέπονται στο μνημόνιο συνεννόησης και των δεσμεύσεων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, όπως αυτές που εφαρμόζονται στην περίπτωση των δεδομένων που αποκτά μέσω κλητεύσεων το Υπουργείο Οικονομικών από το Αμερικανικό Επιχειρησιακό Κέντρο της SWIFT,
1. υπενθυμίζει την αποφασιστικότητά του για καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την ακράδαντη πεποίθησή του στην ανάγκη να επιτευχθεί ορθή ισορροπία μεταξύ μέτρων ασφαλείας και μέτρων προστασίας των ατομικών ελευθεριών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, εξασφαλίζοντας παράλληλα τον ύψιστο σεβασμό της ιδιωτικότητας και τη προστασίας των δεδομένων· επαναλαμβάνει ότι η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα αποτελούν θεμελιώδεις αρχές χωρίς τις οποίες η καταπολέμηση της τρομοκρατίας αποκλείεται να είναι αποτελεσματική·
2. τονίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται στο κράτος δικαίου και ότι όλες οι διαβιβάσει προσωπικών δεδομένων σε τρίτες χώρες για λόγους ασφαλείας πρέπει να σέβονται διαδικαστικές διασφαλίσεις και τα δικαιώματα της υπεράσπισης και να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία προστασίας δεδομένων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο[9] ·
3. υπενθυμίζει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή ότι το διατλαντικό πλαίσιο της συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ για τη νομική συνδρομή, το οποίο θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2010 περιλαμβάνει το άρθρο 4 το οποίο προβλέπει πρόσβαση σε στοχευμένα χρηματοπιστωτικά δεδομένα κατόπιν αιτήσεως μέσω των αρχών των εθνικών κρατών, κάτι το οποίο θα μπορούσε να αποτελεί ορθότερη νομική βάση για τη διαβίβαση των δεδομένων SWIFT απ' ό,τι η προτεινόμενη ενδιάμεση συμφωνία και καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να εξηγήσουν την αναγκαιότητα μιας ενδιάμεσης συμφωνίας·
4. χαιρετίζει την απόφαση την οποία έλαβε τον Ιούνιο του 2007 η SWIFT, να μετεγκαταστήσει όλα τα δεδομένα που αφορούν ενδοκοινοτικές χρηματοπιστωτικές μεταφορές σε δύο ευρωπαϊκά επιχειρησιακά κέντρα· επισύρει την προσοχή του Συμβουλίου στο γεγονός ότι η απόφαση αυτή ελήφθη σύμφωνα με τη Βελγική Αρχή Προστασίας Δεδομένων, κατόπιν αιτήσεως από την Ομάδα Εργασίας άρθρου 29 της ΕΕ και σύμφωνα με την άποψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·
5. επισημαίνει ότι το Συμβούλιο δεν ενέκρινε τις διαπραγματευτικές οδηγίες παρά μόνο δύο σχεδόν χρόνια μετά την ανακοίνωση της αλλαγής της δομής διαχείρισης των μηνυμάτων εκ μέρους της SWIFT,
6. εκφράζει την ανησυχία του διότι όσον αφορά τη νομική βάση που έχει επιλεγεί για την προτεινόμενη συμφωνία, οι νομικές υπηρεσίες των θεσμικών οργάνων έχουν αποκλίνουσες απόψεις, επισημαίνοντας ότι η Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου είναι της γνώμης ότι πρόκειται για αρμοδιότητα της Κοινότητας·
7. πιστεύει ότι μια διεθνής συμφωνία, εφόσον είναι αναγκαία και υποχρεωτική, πρέπει να εξασφαλίζει, στο απολύτως ελάχιστο, τα εξής:
α) ότι γίνεται διαβίβαση και επεξεργασία δεδομένων μόνο με στόχο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, όπως αυτή ορίζεται στην Απόφαση Πλαίσιο του Συμβουλίου 2002/475/ΔΕΥ, άρθρο 1, και σε σχέση με άτομα ή τρομοκρατικές οργανώσεις που αναγνωρίζονται ως τέτοια και από την ΕΕ·
β) ότι η επεξεργασία τέτοιων δεδομένων όσον αφορά τη διαβίβασή τους (μόνο μέσω ενός συστήματος "ώθησης" (push)), η αποθήκευση και η χρήση τους δεν πρέπει να είναι δυσανάλογες ως προς το στόχο για τον οποίο έχουν διαβιβαστεί και στη συνέχεια υποστεί επεξεργασία τα δεδομένα αυτά·
γ) ότι οι αιτήσεις διαβίβασης πρέπει να βασίζονται σε συγκεκριμένες, στοχευμένες περιπτώσεις, που πρέπει να είναι χρονικά περιορισμένες και να υπόκεινται σε δικαστική εξουσιοδότηση και ότι οποιαδήποτε περαιτέρω επεξεργασία πρέπει να περιορίζεται σε δεδομένα που αποκαλύπτουν σύνδεσμο με πρόσωπα ή οργανώσεις που βρίσκονται υπό εξέταση στις Ηνωμένες Πολιτείες· τα δεδομένα που δεν αποκαλύπτουν τέτοιους συνδέσμους πρέπει να διαγράφονται·
δ) ότι στους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ πρέπει να παρέχεται το ίδιο επίπεδο δικαιωμάτων υπεράσπισης και διαδικαστικών διασφαλίσεων και το ίδιο δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη όπως ισχύει στην ΕΕ και ότι η νομιμότητα και αναλογικότητα των αιτήσεων διαβίβασης πρέπει να είναι ανοικτή για δικαστική εξέταση στις Ηνωμένες Πολιτείες·
ε) ότι τα διαβιβαζόμενα δεδομένα πρέπει να υπόκεινται στους ίδιους μηχανισμούς δικαστικής επανόρθωσης που θα ίσχυαν για δεδομένα που διατηρούνται στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης σε περίπτωση παράνομης επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα,
στ) ότι η συμφωνία πρέπει να απαγορεύει οποιαδήποτε χρήση δεδομένων SWIFT από αμερικανικές αρχές για άλλους λόγους εκτός από αυτούς που συνδέονται με τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας· πρέπει επίσης να απαγορεύεται η διαβίβαση παρόμοιων δεδομένων σε τρίτους εκτός από τις δημόσιες αρχές που είναι επιφορτισμένες με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας,
ζ) ότι πρέπει να τηρείται αυστηρά μηχανισμός αμοιβαιότητας που να υποχρεώνει τις αρμόδιες αμερικανικές αρχές να διαβιβάζουν σχετικά δεδομένα χρηματοπιστωτικών συναλλαγών στις αρμόδιες αρχές της ΕΕ ύστερα από αίτησή τους,
η) ότι η Συμφωνία ορίζεται ρητά ότι ισχύει για ενδιάμεση περίοδο, με τη συμπερίληψη ρήτρας αναστολής ισχύος, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 12 μήνες, και χωρίς να επηρεάζεται η διαδικασία που θα ακολουθηθεί βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας για μια νέα ενδεχόμενη συμφωνία σε αυτό τον τομέα,
θ) ότι η ενδιάμεση συμφωνία πρέπει να προβλέπει σαφώς ότι οι αμερικανικές αρχές πρέπει να ειδοποιηθούν αμέσως μετά τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας και ότι θα γίνουν διαπραγματεύσεις για μια νέα ενδεχόμενη συμφωνία με βάση το νέο νομικό πλαίσιο της ΕΕ, η οποία να περιλαμβάνει πλήρως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια·
8. ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διευκρινίσουν τον συγκεκριμένο ρόλο της "δημόσιας αρχής" που θα ορισθεί και θα έχει την ευθύνη να λαμβάνει αιτήσεις από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τον χαρακτήρα των εξουσιών που θα παραχωρηθούν σε μια τέτοια "Αρχή" και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να γίνει η επιβολή τους·
9. ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να επιβεβαιώσουν ότι παρτίδες και μεγάλα αρχεία δεδομένων όπως για τις συναλλαγές που συνδέονται με τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Πληρωμών (SEPA) είναι εκτός του πεδίου των δεδομένων που μπορούν να ζητηθούν από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ή να του διαβιβαστούν·
10. υπογραμμίζει ότι η SWIFT είναι μια καίρια υποδομή για την ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών συστημάτων πληρωμών και των αγορών αξιογράφων και ότι δεν πρέπει να επηρεαστεί δυσμενώς σε σύγκριση με ανταγωνιστικούς παρόχους συστημάτων διαχείρισης χρηματοπιστωτικών μηνυμάτων·
11. υπογραμμίζει τη σημασία της ασφάλειας δικαίου και της ασυλίας για πολίτες και ιδιωτικούς οργανισμούς που υπόκεινται σε διαβιβάσεις δεδομένων με βάση παρόμοιες συμφωνίες όπως η προτεινόμενη συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ·
12. επισημαίνει ότι ίσως να είναι χρήσιμο να αξιολογήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την ανάγκη ίδρυσης ενός Ευρωπαϊκού TFTP·
13. ζητεί να εξασφαλίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Προεδρία ότι θα παρασχεθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στα εθνικά κοινοβούλια πλήρης πρόσβαση στα έγγραφα και τις οδηγίες των διαπραγματεύσεων·
14. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών και των υποψήφιων χωρών, καθώς και στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και τα δύο Σώματα του Κογκρέσου.
- [1] ΕΕ L 281, 23.11.1995, σ. 31.
- [2] ΕΕ L 8, 12.1.2001, σ. 1.
- [3] ΕΕJ L 309, 25.11.2005, σ. 15.
- [4] ΕΕ L 345, 8.12.2006, σ. 1.
- [5] ΕΕ L 181, 19.7.2003, σ. 34.
- [6] Το Εκτελεστικό Διάταγμα 13224 εκδόθηκε από τον Πρόεδρο Μπους στις 23 Σεπτεμβρίου 2001, βάσει του νόμου για τις Διεθνείς Έκτακτες Οικονομικές Εξουσίες (IEEPA), 50 U.S.C. §§ 1701-1706. Ο Πρόεδρος μεταβίβασε τις βάσει του Εκτελεστικού Διατάγματος εξουσίες του στον Υπουργό Οικονομικών. Το Υπουργείο Οικονομικών εξέδωσε τις κλήσεις στο SWIFT βάσει του Εκτελεστικού Διατάγματος 13224 και των κανονισμών εφαρμογής του.
- [7] Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών στα πλαίσια της καταπολέμησης της τρομοκρατίας — SWIFT, ΕΕ C 166, 20.7.2007, σ. 18.
- [8] P6_TA(2007)0039; B6‑0395/2006.
- [9] Και συγκεκριμένα την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ιδίως τα άρθρα 5, 6, 7 και 8, τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και ιδίως τα άρθρα 7, 8, 47, 48 και 49, τη Σύμβαση αριθ. 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Ατόμων σε σχέση με την Επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, την οδηγία 95/46/ΕΚ και τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 45/2001