ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την ελευθερία της πληροφόρησης και την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης στην Ιταλία και στην Ευρωπαϊκή Ένωση
14.10.2009
σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού
Monika Flašíková Beňová, Claude Moraes, David-Maria Sassoli εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B7-0090/2009
B7‑0093/09
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ελευθερία της πληροφόρησης και την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης στην Ιταλία και στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– - έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κυρίως τα άρθρα της που αφορούν το σεβασμό, την προαγωγή και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς και τα άρθρα 22, 43, 49, 83, 87, 95 και 151 της Συνθήκης ΕΚ,
– - έχοντας υπόψη το άρθρο 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αφορούν την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης και το δικαίωμα στην πολυμορφία των μέσων ενημέρωσης,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2007/65/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2007, για την τροποποίηση της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου για το συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων,
– έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας της Επιτροπής σχετικά με την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (SEC(2007)0032),
– έχοντας υπόψη την προσέγγιση τριών φάσεων για την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης που όρισε η Επιτροπή και την ανεξάρτητη μελέτη σχετικά με τους δείκτες πολυφωνίας που διενήργησαν, εξ ονόματος της Επιτροπής, το Καθολικό Πανεπιστήμιο Λουβέν – ICRI, το Κεντρικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο – CMCS και το Jönköping International Business School – MMTC, από κοινού με την εταιρεία συμβούλων Ernst & Young Belgium, μελέτη η οποία ολοκληρώθηκε το 2009,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 25ης Σεπτεμβρίου 2008, σχετικά με τη συγκέντρωση και την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση[1],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 22ας Απριλίου 2004, σχετικά με τους κινδύνους παραβίασης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα στην Ιταλία, της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης [2]
– έχοντας υπόψη τις δηλώσεις της Επιτροπής και τη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 8 Οκτωβρίου 2009,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 110, παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διασφαλίζει και προάγει την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και στο άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για τα οποία η ελευθερία και η πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης αποτελούν ουσιαστική προϋπόθεση,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δικαιώματα αυτά περιλαμβάνουν την ελευθερία της έκφρασης απόψεων και την ελευθερία της λήψης και μετάδοσης πληροφοριών, χωρίς την ανάμειξη ή την πίεση εκ μέρους των δημόσιων αρχών,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι κατά τους τελευταίους μήνες έχουν ενταθεί οι ανησυχίες στην Ιταλία όσον αφορά το σεβασμό αυτών των δικαιωμάτων, ιδιαίτερα σε σχέση με τις πιέσεις που άσκησε και τις αγωγές που κατέθεσε ο Πρωθυπουργός κατά ορισμένων ιταλικών και ευρωπαϊκών εφημερίδων μετά τη δημοσίευση πληροφοριών που τον αφορούσαν,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβέρνηση έχει αναμειχθεί στο έργο της δημόσιας τηλεόρασης, ιδιαίτερα όσον αφορά το σχεδιασμό προγραμμάτων,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η πίεση και ανάμειξη προκάλεσε στην Ιταλία και στην Ευρώπη τη διαμαρτυρία εξεχουσών προσωπικοτήτων του πολιτιστικού και δημοσιογραφικού χώρου, του χώρου των μέσων ενημέρωσης, καθώς και του πολιτικού χώρου, οδηγώντας σε δημόσιες εκκλήσεις κατά των απειλών που δέχονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως η έκκληση που απηύθυνε η Ένωση «Articolo 21» και η έκκληση που απηύθυναν τρεις επιφανείς ιταλοί συνταγματολόγοι, η οποία συγκέντρωσε περισσότερες από 445.000 υπογραφές στην Ιταλία και στην Ευρώπη, μεταξύ άλλων υπογραφές διακεκριμένων ευρωπαϊκών προσωπικοτήτων του πολιτιστικού και πολιτικού χώρου,
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε σχέση με το αίτημα της Επιτροπής να παρασχεθούν διευκρινίσεις όσον αφορά την απέλαση μεταναστών στη Λιβύη από την Ιταλική Κυβέρνηση, ο Ιταλός Πρωθυπουργός δήλωσε ότι - κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου - θα προτείνει να είναι ο Πρόεδρος της Επιτροπής ο μόνος αρμόδιος για τη διάδοση πληροφοριών εξ ονόματος του οργάνου και απείλησε να μπλοκάρει τις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εάν η πρότασή του αυτή δεν γίνει δεκτή, γεγονός το οποίο προκάλεσε την έκδοση επίσημης διαμαρτυρίας από τη Διεθνή Ένωση Τύπου (IPA),
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Miklós Haraszti, εκπρόσωπος του ΟΑΣΕ για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, απηύθυνε στις 20 Σεπτεμβρίου 2009 επιστολή προς τον Ιταλό Πρωθυπουργό, με την οποία τον καλεί να αποσύρει τις αγωγές που έχει καταθέσει καθώς και την αίτηση για καταβολή αποζημίωσης 3 εκατομμυρίων ευρώ από τις ιταλικές εφημερίδες για τη βλάβη που υπέστη,
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι, όπως έχει ήδη υπογραμμισθεί σε άλλα ψηφίσματα, η πρόσφατη ιταλική νομοθεσία δεν έχει επιλύσει το ζήτημα της σύγκρουσης συμφερόντων που προκύπτει από το γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός εξακολουθεί - άμεσα ή έμμεσα - να ελέγχει τον όμιλο Mediaset και να ασκεί πολιτικό έλεγχο στη δημόσια υπηρεσία, σε μια κατάσταση κατά την οποία το ποσοστό συγκέντρωσης της τηλεοπτικής αγοράς είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη και ο διπολισμός RAI - Mediaset καλύπτει σχεδόν το 90% του συνόλου του τηλεοπτικού κοινού εισπράττοντας το 96,8% των διαφημιστικών εσόδων,
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην έκθεση σχετικά με την ελευθερία του Τύπου, τρία κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων και η Ιταλία, χαρακτηρίζονται ως χώρες στις οποίες ο Τύπος είναι μόνον "μερικώς ελεύθερος",
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την έκδοση οδηγίας σχετικά με την πολυφωνία της πληροφόρησης και τη συγκέντρωση στα μέσα ενημέρωσης, δεν περιέλαβε τα ζητήματα αυτά στην αναθεώρηση της οδηγίας "Τηλεόραση χωρίς σύνορα", αλλά δεσμεύτηκε να καταρτίσει ειδικό χάρτη πορείας τριών φάσεων για το θέμα αυτό, ο οποίος περιλαμβάνει την εκπόνηση εγγράφου εργασίας (που δημοσιεύθηκε το 2007), τον ορισμό δεικτών για την αξιολόγηση του επιπέδου πολυφωνίας (που περιλαμβάνονται σε ανεξάρτητη μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2009) και πρόταση ανακοίνωσης σχετικά με αυτούς τους δείκτες (που δεν προβλέπεται να δημοσιευθεί πριν από το 2010),
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή παραδέχθηκε στην Ολομέλεια στις 8 Οκτωβρίου 2009 ότι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχέδιο έκδοσης πρότασης οδηγίας σχετικά με τη συγκέντρωση και την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης λόγω της έλλειψης πολιτικής βούλησης εκ μέρους όλων των κρατών μελών,
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η οδηγία "Τηλεόραση χωρίς σύνορα", παρά το γεγονός ότι η πολυφωνία δεν περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής της, εισήγαγε το δικαίωμα των δημοσιογράφων να έχουν πρόσβαση σε σύντομα αποσπάσματα και την υποχρέωση σύστασης μιας ανεξάρτητης αρχής παρακολούθησης των μέσων ενημέρωσης σε κάθε κράτος μέλος, και τούτο κυρίως χάρη στη συμβολή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, όπως παραδέχθηκε η Επιτροπή στην Ολομέλεια, ορισμένες νομικές βάσεις θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη θέσπιση δέσμης νομοθετικών μέτρων με στόχο την ενίσχυση της πολυφωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την αποφυγή της συγκέντρωσης στα μέσα ενημέρωσης,
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει καλέσει επανειλημμένως την Επιτροπή, μέσω διαφόρων ψηφισμάτων, να προωθήσει δράσεις που να εγγυώνται την πολυφωνία και να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της συγκέντρωσης στα μέσα ενημέρωσης, να εκδώσει επειγόντως ανακοίνωση σχετικά με την προστασία της πολυφωνίας στα μέσα ενημέρωσης και τη συγκέντρωση στα μέσα ενημέρωσης στα κράτη μέλη και να συμπληρώσει επειγόντως το ρυθμιστικό πλαίσιο με πρόταση οδηγίας για τα εν λόγω ζητήματα, χρησιμοποιώντας τη νομική βάση που προβλέπεται σαφώς στις Συνθήκες,
1. αποδοκιμάζει τις πιέσεις και τις αγωγές κατά ιταλικών και ευρωπαϊκών εφημερίδων από τις ιταλικές δημόσιες αρχές, συντάσσεται με το αίτημα που απηύθυνε ο εκπρόσωπος του ΟΑΣΕ προς τις ιταλικές αρχές να αποσύρουν χωρίς καθυστέρηση τις αγωγές αυτές και θεωρεί ανεπίτρεπτη οιαδήποτε ανάμειξη στην ελευθερία της πληροφόρησης που έχει ως στόχο τη χειραγώγηση της δημόσιας τηλεόρασης·
2. θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί η ανωμαλία που δημιουργείται από την ειδική σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ πολιτικής και οικονομικής εξουσίας και εξουσίας στο χώρο των μέσων ενημέρωσης καθώς και από τη συγκέντρωση του άμεσου ή έμμεσου ελέγχου στα δημόσια και ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης και υπογραμμίζει ότι είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι σε όλα τα κράτη μέλη οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς είναι ανεξάρτητοι και λειτουργούν χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις·
3. είναι πεπεισμένο ότι η ελευθερία της λήψης και μετάδοσης πληροφοριών χωρίς την ανάμειξη των δημοσίων αρχών αποτελεί θεμελιώδη αρχή στην οποία βασίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και ουσιαστικό στοιχείο της δημοκρατίας, όπως επίσης και η πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης, αμφότερα δε τα δικαιώματα αυτά κατοχυρώνονται στο άρθρο 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, και επαναλαμβάνει ότι - όταν τα κράτη μέλη δεν λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα - η Ένωση έχει την πολιτική και νομική υποχρέωση να διασφαλίσει στους πολίτες της - στους τομείς της αρμοδιότητάς της - το σεβασμό των εν λόγω δικαιωμάτων·
4. επαναβεβαιώνει ότι το νομοθετικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολυφωνία και τη συγκέντρωση στα μέσα ενημέρωσης εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές και ότι, για το λόγο αυτό, είναι επείγουσα ανάγκη να αναλάβει δράση η Επιτροπή αξιοποιώντας τις υφιστάμενες εξουσίες της Κοινότητας στους τομείς της εσωτερικής αγοράς, της οπτικοακουστικής πολιτικής, του ανταγωνισμού, των τηλεπικοινωνιών, των κρατικών ενισχύσεων, των υποχρεώσεων της δημόσιας υπηρεσίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, προκειμένου να οριστούν οι ελάχιστες βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούν όλα τα κράτη μέλη προκειμένου να εξασφαλίσουν, να εγγυηθούν και να προαγάγουν την ελευθερία της πληροφόρησης, καθώς και κατάλληλο επίπεδο πολυφωνίας στα μέσα ενημέρωσης·
5. εκφράζει, στο πλαίσιο αυτό, τη λύπη του για την έλλειψη πολιτικής βούλησης εκ μέρους των κρατών μελών και την απραξία της Επιτροπής ως του πολιτικού κινητήρα της Ένωσης και ζητεί μετ' επιτάσεως από την Επιτροπή να εκδώσει επιτέλους χωρίς καθυστέρηση πρόταση οδηγίας σχετικά με την πολυμορφία και τη συγκέντρωση στα μέσα ενημέρωσης, όπως έχει ζητήσει επανειλημμένως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και όπως έχει ανακοινώσει η ίδια η Επιτροπή·
6. ζητεί μετ' επιτάσεως από την Επιτροπή να εκδώσει χωρίς καθυστέρηση την προγραμματισμένη ανακοίνωση σχετικά με την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης, είναι έκπληκτο για το γεγονός ότι η ανακοίνωση αυτή δεν αναφέρθηκε από την Επιτροπή κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην Ολομέλεια και επιβεβαιώνει ότι είναι έτοιμο να αναλάβει δράση μέσω εκθέσεως ιδίας πρωτοβουλίας σχετικά με την πολυφωνία και τη συγκέντρωση, αμέσως μόλις παραλάβει την εν λόγω ανακοίνωση·
7. ζητεί από τις αρμόδιες επιτροπές του να παρακολουθήσουν το θέμα και να υποβάλουν έκθεση στην Ολομέλεια σχετικά με την ελευθερία της πληροφόρησης και τη συγκέντρωση και την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης·
8. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.
- [1] Εγκριθέντα κείμενα, P6_TA(2008)0459.
- [2] ΕΕ C 104 Ε, 20.4.2004, σ. 1026.