PROJEKT REZOLUCJI w sprawie budowania demokracji w stosunkach zewnętrznych UE
19.10.2009
zgodnie z art. 115 ust. 5 Regulaminu
Véronique De Keyser, Richard Howitt, Thijs Berman w imieniu grupy politycznej S&D
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B7-0118/2009
B7‑0120/2009
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie budowania demokracji w stosunkach zewnętrznych UE
Parlament Europejski,
– uwzględniając powszechną deklarację praw człowieka, a zwłaszcza jej art. 21, oraz Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,
– uwzględniając art. 3, 6, 11 i 19 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 177, 300 i 310 Traktatu WE,
– uwzględniając wszystkie porozumienia między UE i krajami trzecimi oraz postanowienia dotyczące praw człowieka i demokracji zawarte w tych porozumieniach,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej ogłoszoną w Strasburgu dnia 12 grudnia 2007 r.,
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ zatytułowaną „Deklaracja milenijna Narodów Zjednoczonych” z dnia 8 września 2000 r. (A/RES/55/2),
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 4 grudnia 2000 r. dotyczącą propagowania i umacniania demokracji (A/RES/55/96),
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ zatytułowaną „Wyniki światowego szczytu w 2005 r.” z dnia 15 września 2005 r. (A/RES/60/1),
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ zatytułowaną „Wyniki światowego szczytu w 2005 r.” z dnia 15 września 2005 r. (A/RES/60/1),
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 23 marca 2005 r. dotyczącą wzmocnienia roli organizacji szczebla regionalnego, niższego i innych oraz uzgodnień w zakresie promowania i umacniania demokracji (A/RES/59/201),
– uwzględniając komunikat Komisji w sprawie pomocy UE przy organizacji wyborów i ich obserwacji (COM(2001) 191),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 marca 2001 r. dotyczącą komunikatu Komisji w sprawie pomocy UE przy organizacji wyborów i ich obserwacji,
– uwzględniając komunikat Komisji w sprawie roli UE w propagowaniu praw człowieka i demokratyzacji w krajach trzecich (COM (2001) 252),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 kwietnia 2002 r. dotyczącą komunikatu Komisji w sprawie roli Unii Europejskiej w propagowaniu praw człowieka i demokratyzacji w krajach trzecich,
– uwzględniając europejską strategię bezpieczeństwa z dnia 12 grudnia 2003 r.,
– uwzględniając komunikat Komisji w sprawie zarządzania i rozwoju (COM(2003) 615),
– uwzględniając swoje sprawozdanie w sprawie powyższego komunikatu Komisji (A5-0219/2004),
– uwzględniając konsensus europejski w sprawie rozwoju z 2005 r.
– uwzględniając deklarację paryską dotyczącą skuteczności pomocy z 2005 r. oraz plan działania z Akry z 2008 r.,
– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Sposób sprawowania rządów w świetle konsensusu europejskiego w sprawie polityki rozwoju. W stronę zharmonizowanego podejścia w Unii Europejskiej” (COM (2006) 421),
– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1889/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie ustanowienia instrumentu finansowego na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie,
– uwzględniając decyzję Prezydium z dnia 18 czerwca 2007 r. ustanawiającą Biuro Promocji Demokracji Parlamentarnej,
– uwzględniając rezolucję PE z maja 2008 r. w sprawie misji obserwacji wyborów UE: cele, praktyka i przyszłe wyzwania,
– uwzględniając konkluzje Rady z maja 2009 r. w sprawie wspierania demokratycznych rządów – w kierunku wzmocnionych ram UE,
– uwzględniając pytanie z dnia 30 września 2009 r. skierowane do Komisji w sprawie budowy demokracji w stosunkach zewnętrznych (O-00xx/2009 - B7‑0xxx/2009),
– uwzględniając art. 115 ust. 5 oraz art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że demokracja i prawa człowieka są podstawowymi wartościami Unii Europejskiej i jej państw członkowskich oraz że od samego początku stanowią one nieodłączny element procesu integracji europejskiej,
B. mając na uwadze, że podstawowe traktaty Unii Europejskiej podkreślają głębokie przywiązanie do demokracji i praw człowieka, a polityczne kryteria kopenhaskie dotyczące „stabilnych instytucji jako gwarancji demokracji, państwa prawa, poszanowania praw człowieka, poszanowania i ochrony mniejszości” stanowią kluczowy element procesu rozszerzenia,
C. mając na uwadze, że wizja UE budowy i wspierania demokracji nie została jeszcze przedstawiona w jednym dokumencie,
D. mając na uwadze, że szerokie rozumienie demokracji przyczyniło się do skutecznej integracji praw politycznych, socjalnych i ekonomicznych w UE oraz że stanowiło ono kluczowy czynnik w osiągnięciu stabilności i dobrobytu w sposób niespotykany w historii światowej,
E. mając na uwadze, że art. 11 Traktatu o Unii Europejskiej (TEU) stanowi, iż jednym z podstawowych celów wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa jest „rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności”,
F. mając na uwadze, że systemy demokratyczne mogą się różnić pod względem formy i kształtu, co widać na przykładzie UE, jednak sama demokracja jest wartością powszechną, a jej podstawowe zasady lub elementy zapisano w licznych międzynarodowych deklaracjach i konwencjach; mając na uwadze, że elementy te, określone w dwóch rezolucjach Zgromadzenia Ogólnego ONZ w roku 2000 i 2005 (A/RES/55/96 i A/RES/59/201), obejmują:
• poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, między innymi swobody zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń, wolności słowa i wolności poglądów;
• prawo do udziału w prowadzeniu spraw publicznych, bezpośrednio lub poprzez przedstawicieli pochodzących z wolnych wyborów, czynne i bierne prawo wyborcze w rzetelnie i okresowo przeprowadzanych wolnych wyborach w powszechnym, równym i tajnym głosowaniu gwarantującym swobodne wyrażenie woli obywateli;
• pluralistyczny system partii i organizacji politycznych;
• przestrzeganie praworządności;
• podział władzy i niezawisłość wymiaru sprawiedliwości;
• przejrzystość i ponoszenie odpowiedzialności w administracji publicznej;
• wolne, niezależne i pluralistyczne środki przekazu;
G. mając na uwadze, że – jak stanowi deklaracja milenijna – demokratyczne i partycypacyjne sprawowanie rządów w oparciu o wolę obywateli to najlepszy sposób zapewnienia kobietom i mężczyznom prawa do godnego życia i wychowywania dzieci, bez groźby głodu i bez strachu przed przemocą, uciskiem i niesprawiedliwością,
H. mając na uwadze, że możliwość uczestnictwa mężczyzn i kobiet na równych zasadach w życiu politycznym i w procesie decyzyjnym to nieodzowny warunek istnienia autentycznej demokracji,
I. mając na uwadze, że demokracja, rozwój i poszanowanie wszystkich praw człowieka, w tym praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, wzajemnie od siebie zależą i wzajemnie się wzmacniają,
J. mając na uwadze, że demokracja ma również wyraźne związki z bezpieczeństwem, co uznano w europejskiej strategii bezpieczeństwa, stanowiącej, iż „rozpowszechnianie dobrych rządów, popieranie reform społecznych i politycznych, walka z korupcją i nadużywaniem władzy, ustanawianie państwa prawa i ochrona praw człowieka są najlepszymi sposobami umacniania porządku międzynarodowego”,
K. mając na uwadze, że UE dysponuje szerokim wachlarzem instrumentów i narzędzi wspierania demokracji na świecie, poczynając od dialogu politycznego i inicjatyw dyplomatycznych, a na szczególnych instrumentach współpracy finansowej i technicznej kończąc,
L. mając na uwadze, że wszystkie zewnętrzne instrumenty finansowe UE, takie jak instrument współpracy na rzecz rozwoju, europejski instrument sąsiedztwa i partnerstwa oraz instrument stabilności stwarzają znaczące możliwości dla demokratycznych rządów oraz wspierania tworzenia instytucji i budowania potencjału,
M. mając na uwadze, że europejski instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka jest kluczowym instrumentem pomocy finansowej w zakresie praw człowieka i demokracji, posiada globalny zasięg, może być realizowany bez zgody kraju przyjmującego i bezpośrednio wspiera organizacje społeczeństwa obywatelskiego; mając na uwadze, że misje obserwacji wyborów UE, finansowane w ramach europejskiego instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka, stanowią istotną część wkładu UE na rzecz tworzenia demokratycznych instytucji,
N. mając na uwadze, że potrzebny jest lepszy ogólny obraz sytuacji w zakresie środków wspierania demokracji, przewidzianych obecnie przez UE, w zakresie wyników osiąganych w krajach partnerskich dzięki stosowaniu licznych narzędzi i instrumentów UE na rzecz wsparcia demokracji na całym świecie, a także sposobu, w jaki te różne instrumenty i podmioty funkcjonują i uzupełniają się wzajemnie,
O. mając na uwadze, że w sprawozdaniu Parlamentu z 2004 r. na temat komunikatu Komisji w sprawie zarządzania i rozwoju podkreślono „znaczenie przeprowadzania reform wyborczych i parlamentarnych wykraczających poza wprowadzenie wielopartyjnego systemu wyborczego w celu skłonienia obywateli do szerszej i skuteczniejszej działalności politycznej”[1],
1. podziela pogląd, że istnieje potrzeba wypracowania bardziej spójnych i jednorodnych ram celem zapewnienia bardziej skutecznego wsparcia przez UE budowy demokracji na świecie;
2. z zadowoleniem przyjmuje starania poprzednich i obecnej prezydencji UE w zakresie wielostronnej inicjatywy budowy demokracji w zewnętrznych działaniach UE z zamiarem poprawy polityki Unii oraz wzmocnienia jej działań i skoordynowania wysiłków, oraz podkreśla potrzebę stałych działań w tym obszarze, w ramach konkluzji, które Rada ma przyjąć w listopadzie 2009 r.;
3. zaleca, aby konkluzje Rady zawierały konkretne i praktyczne propozycje poprawy koordynacji wsparcia demokracji w polityce zagranicznej UE, praw człowieka i instrumentów polityki na rzecz rozwoju, tworząc w ten sposób wspólną platformę w odpowiedzi na konkretne potrzeby demokracji jako systemu politycznego w zakresie rozwiązywania konfliktów, podziału władzy i zapewnienia sprawiedliwego rozwoju;
4. ponownie podkreśla, że demokratyzacja i dobre rządy nie są jedynie celami samymi w sobie, lecz mają również kluczowe znaczenie w walce z ubóstwem, w dążeniu do trwałego rozwoju, dla pokoju i stabilności; uważa, że demokracja służy osiągnięciu nie tylko praw politycznych i obywatelskich, ale również praw ekonomicznych, kulturalnych i socjalnych, w tym solidarności, o czym świadczą postępy w procesie integracji wewnętrznej UE;
5. uważa, że utrwalenie demokracji i procesów demokratycznych w krajach trzecich otwiera najlepsze perspektywy opracowania skutecznych strategii politycznych związanych z kwestiami globalnymi, które dotyczą również obywateli UE; w systemach demokratycznych można, na przykład, skuteczniej zwalczać przestępczość międzynarodową, nielegalną imigrację i handel ludźmi, lepiej chronić środowisko, utrzymywać otwarty system handlu światowego oraz zapewnić bezpieczne, stałe i konkurencyjne dostawy energii;
6. zaleca, aby celem wzmocnienia wspólnych światowych działań propagujących demokrację UE publicznie przyjęła definicję demokracji przedstawioną przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 r., jako punkt odniesienia dla własnej pracy na rzecz demokratyzacji;
7. podkreśla, że demokracji nie można szerzyć czy narzucać z zewnątrz; podkreśla nieustające przywiązanie UE do zasady własnej odpowiedzialności krajów partnerskich za strategie i programy rozwoju; uważa jednak, ze procesy te można wspierać za pomocą wszystkich, różnorodnych instrumentów UE, przystosowanych do konkretnej sytuacji w danym kraju;
8. proponuje, aby Rada i Komisja kontynuowały kompleksową i szczegółową analizę wszystkich działań UE na rzecz wsparcia demokracji w wybranych krajach partnerskich, pozwalającą na przedstawienie konkretnych zaleceń;
9. zaleca, aby Rada i Komisja wdrożyły w swoich działaniach na rzecz wparcia demokracji deklarację paryską oraz plan działania z Akry; w szczególności proponuje EU wspólną ocenę postępów demokracji oraz wspólne planowanie i dzielenie się obciążeniami w celu poprawienia efektów i konkretnych wyników prac UE na rzecz wsparcia demokracji;
10. podkreśla znaczenie klauzul dotyczących praw człowieka zawartych w porozumieniach zawieranych przez UE; w tym kontekście ponownie stwierdza, że klauzule tego typu należy w pierwszym rzędzie konsekwentnie stosować w istniejących porozumieniach zamiast opracowywać nowe porozumienia zawierające dodatkowe warunki;
11. proponuje, aby Komisja stale włączała do krajowych dokumentów strategicznych część poświęconą stanowi demokracji, obejmującą zalecenia z odpowiednich misji obserwacji wyborów UE, w stosownych przypadkach zaś uczyniła wsparcie demokracji głównym składnikiem programów współpracy z krajami partnerskimi;
12. podkreśla konieczność lepszej koordynacji działań prowadzonych w ramach poszczególnych zewnętrznych instrumentów finansowych, tak aby w pełni zbadać możliwości uzupełniania się instrumentów geograficznych i tematycznych;
13. nalega na Radę i Komisję, żeby przed uruchomieniem nowych inicjatyw w zakresie budowania demokracji przeprowadziły szerokie, całościowe konsultacje ze wszystkimi podmiotami z państw UE oraz krajów trzecich, w tym z podmiotami instytucjonalnymi oraz regionalnymi i lokalnymi, a także z niezależnymi grupami społeczeństwa obywatelskiego;
14. zachęca Komisję do większej systematyczności w angażowaniu instytucji demokratycznych wszystkich szczebli, zwłaszcza parlamentów oraz organów regionalnych i lokalnych, w przygotowywanie i wdrażanie przeznaczonych dla danego kraju instrumentów, takich jak porozumienia między UE i danym krajem oraz krajowe dokumenty strategiczne;
15. podkreśla, że wsparcie UE na rzecz demokracji musi być kompleksowe, obejmując wszystkie kwestie ujęte w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 2005 r., oraz charakteryzować się długoterminowym podejściem w jego realizacji; uznaje europejski instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka za kluczowy instrument pomocy finansowej w tym względzie i apeluje o utrzymanie i zwiększenie odpowiedniego wsparcia;
16. z zadowoleniem przyjmuje pozytywne wyniki misji obserwacji wyborów EU we wzmacnianiu procesów demokratycznych, zwiększaniu poszanowania praw człowieka, podstawowych wolności, dobrych rządów i praworządności, a w szczególności we wzmacnianiu procesów wyborczych na całym świecie; podkreśla jednak, że należy zapewnić spójną politykę powyborczą, zwracając szczególną uwagę na zbieżność technicznych i politycznych działań następczych, przy czym wspieranie rozwoju musi być zgodne z zasadami demokracji i wartościami związanymi z demokratycznym sprawowaniem rządów;
17. podkreśla, że wysiłki UE na rzecz budowania demokracji powinny bardziej systematycznie skupiać się na roli wybranych przedstawicieli i partii politycznych oraz niezależnych środków masowego przekazu, a także na zwiększeniu udziału kobiet w życiu politycznym i publicznym;
18. zaleca wprowadzenie specjalnej strategii wsparcia nowo wybranych demokratycznych parlamentów z myślą o trwałym zagwarantowaniu demokracji, państwa prawa i dobrych rządów oraz o dalszym rozwijaniu instrumentów współdziałania między parlamentarzystami różnych narodowości w zakresie spraw służących skutecznej i sprawnej reprezentacji interesów elektoratu, skutecznemu i sprawnemu nadzorowi nad organami wykonawczymi, oraz sposobów zapewnienia przepływu informacji między wszystkimi elementami systemu sprawowania rządów;
19. potwierdza swoją determinację do wniesienia wkładu we wzmacnianie procesów demokratycznych poprzez zwiększenie zaangażowania w obserwację wyborów, kontynuację działań po zakończeniu misji obserwacji wyborów EU i budowanie potencjału parlamentarnego za pośrednictwem Biura Promocji Demokracji Parlamentarnej, które może przyczynić się do tworzenia potencjału instytucjonalnego i administracyjnego parlamentów w nowych i powstających demokracjach poprzez zapewnianie doradztwa, szkolenia, staży, wymiany dobrych wzorców i tworzenie sieci; podkreśla także znaczenie zaangażowania zgromadzeń parlamentarnych, takich jak zgromadzenie AKP-EU, EUROLAT, EUROMED i EURONEST;
20. zachęca delegacje Komisji do partnerskiej współpracy z Biurem Promocji Demokracji Parlamentarnej przy opracowywaniu i inicjowaniu parlamentarnych programów wsparcia;
21. zaleca, żeby w listopadowych konkluzjach Rady zawarto plan działań oraz żeby sporządzono sprawozdanie na temat postępów do końca 2010 r.;
22. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz państwom członkowskim.