PROJEKT REZOLUCJI w sprawie strategii UE 2020 – nowej europejskiej strategii na rzecz zatrudnienia i wzrostu
14.6.2010
zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu
Lothar Bisky, Nikolaos Chountis, Ilda Figueiredo, Patrick Le Hyaric, Kartika Tamara Liotard, Marisa Matias, Willy Meyer, Miguel Portas, Alfreds Rubiks, Eva-Britt Svensson, Kyriacos Triantaphyllides, Sabine Wils w imieniu grupy politycznej GUE/NGL
B7‑0354/2010
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie strategii UE 2020 – nowej europejskiej strategii na rzecz zatrudnienia i wzrostu
Parlament Europejski,
– uwzględniając dokument roboczy Komisji z dnia 24 listopada 2009 r. pt. „Konsultacje dotyczące przyszłej strategii UE 2020” (COM(2009) 647),
– uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 2 lutego 2010 r. pt. „Ocena strategii lizbońskiej” (SEC(2010) 114),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowany „Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” (COM(2010) 2020),
– uwzględniając konkluzje z wiosennego szczytu Rady Europejskiej z dnia 26 marca 2010 r. dotyczące strategii „Europa 2020” i zarządzania gospodarczego,
– uwzględniając oświadczenie szefów państw i rządów strefy euro z dnia 7 maja 2010 r.,
– uwzględniając konkluzje z posiedzenia nadzwyczajnego Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych z dni 9-10 maja 2010 r.,
– uwzględniając art. 110 ust. 2 regulaminu,
A. mając na uwadze, że rosnąca nierówność w dystrybucji dochodów i bogactwa (rosnące zyski i bogactwo, gwałtowny spadek udziału pracy w dochodzie narodowym) w ostatnich dziesięcioleciach aż do lat 2007-2008 stanowiła główną siłę napędzającą olbrzymi wzrost inwestycji na rynkach finansowych i powstawanie baniek spekulacyjnych („nowa gospodarka” internetowa, nieruchomości itd.),
B. mając na uwadze, że polityka UE ogólnie, a w szczególności strategia lizbońska wzmogła te tendencje przez swój nacisk na „konkurencyjność”, redukcję kosztów, demontaż państwa opiekuńczego, coraz bardziej elastyczne rynki pracy, liberalizację rynków ogólnie i deregulację rynków finansowych w szczególności,
C. mając na uwadze, że cała polityka UE oraz strategia lizbońska zasilały w ten sposób prowadzoną przez państwa członkowskie politykę „puszczania sąsiada z torbami”, polegającą na wzajemnym ściganiu się, i utorowały drogę charakterystycznym dla „gospodarki baniek” niestabilnym, napędzanym długiem boomom w wielu krajach UE, powodując z jednej strony wzrost deficytu obrotów bieżących, a z drugiej strony równie niestabilny, napędzany konkurencyjnością wzrost gospodarczy w kilku innych krajach UE, przy czym ten ostatni wywołał ogromne nadwyżki na rachunku obrotów bieżących wskutek polityki deflacji płac, stłumił jednak popyt wewnętrzny,
D. mając na uwadze, że instytucje europejskie i rządy państw członkowskich nie zareagowały na rosnące nierówności gospodarcze wynikające z tej konkurencji w strefie euro i w państwach UE-27, żywiąc zdecydowane, lecz błędne przekonanie, że niestabilność gospodarcza może wynikać jedynie z inflacji lub nieodpowiedzialności fiskalnej,
E. mając w związku z tym na uwadze, że strategia lizbońska i architektura walutowa projektu UE są w znacznym stopniu wspólnie odpowiedzialne za wywołanie kryzysu finansowego i gospodarczego oraz niezrealizowanie własnych celów lizbońskich, gdyż utorowały drogę do skażenia „toksycznymi aktywami” poprzez deregulację rynków finansowych i wspierały bańki spekulacyjne również w „gospodarce realnej”; mając na uwadze, że nie jest oczywiste, iż fiasko strategii lizbońskiej można przypisać jedynie jej niedostatecznemu wdrożeniu przez państwa członkowskie, brakowi kontroli itp.,
F. mając na uwadze, że przywódcy Unii Europejskiej, mimo zwyczajowych słów o europejskim zbiorowym działaniu i solidarności, rozpoczęli politykę „puszczania sąsiada z torbami” opartą na konkurujących systemach krajowych, aby ratować sektor finansowy i zapewnić bodźce podatkowe dla naprawy gospodarczej; mając na uwadze, że europejski plan naprawy gospodarczej przyjęty przez Radę w grudniu 2008 r. nigdy nie zaowocował bardziej skoordynowanymi reakcjami UE na kryzys; mając na uwadze, że ratowanie banków oraz dotąd wdrożone środki spowodowały uspołecznienie strat sektora finansowego i przemysłu oraz spowolniły recesję, jednak nie doprowadziły do naprawy gospodarczej,
G. mając na uwadze, że plany naprawcze zostały stworzone bez uwzględnienia perspektywy płci oraz że kobiety są i były w znacznej mierze wykluczone z procesów decyzyjnych dotyczących środków naprawy gospodarczej i finansowej; mając na uwadze, że różne środki stymulujące gospodarkę wywołują różne skutki dla kobiet i mężczyzn; mając na uwadze, że wprawdzie w pierwszej fazie kryzysu szczególnie ucierpiały sektory gospodarki zdominowane przez mężczyzn (takie jak przemysł motoryzacyjny, przemysł budowlany itd.), jest jednak jasne, że średnio- i długookresowe skutki zwiększonego zadłużenia państwa wywrą poważny wpływ na sektory, w których pracują głównie kobiety, a w szczególności na miejsca pracy w sektorach publicznych oraz organizowane i/lub dotowane w ramach sektora publicznego usługi socjalne, zdrowotne i opiekuńcze,
H. mając na uwadze, że w 2009 r. PKB w UE skurczył się o 4,1%; mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich w bieżącym roku nadal występuje ujemny wzrost gospodarczy, a perspektywy dla UE na 2010 r. to w najlepszym przypadku słabe i powolne tempo wzrostu na poziomie 0,7% dla państw UE-27, w połączeniu z dwucyfrową średnią stopą bezrobocia w UE-27, stagnacją płac oraz trwającym spłacaniem wysokiego zadłużenia w sektorze prywatnym; mając na uwadze, że sektor prywatny nadal nie jest w stanie generować nowych inwestycji ze względu na niski poziom wykorzystania potencjału, marne perspektywy gospodarcze i utrzymujące się problemy dotyczące dostępu przedsiębiorstw do kapitału,
I. mając na uwadze, że pod koniec 2009 r. Rada Europejska uzgodniła „strategię wyjścia” i wszczęła procedury dotyczące deficytu przeciw 20 państwom członkowskim, wymagając od nich zmniejszenia deficytu budżetowego do poziomu poniżej 3% PKB do lat 2013-14 lub wcześniej; mając na uwadze, że liczne państwa członkowskie już przypuściły atak na płace i wdrożyły poważne cięcia wydatków publicznych – obniżając płace w sektorze publicznym i emerytury oraz ograniczając i prywatyzując usługi publiczne – a także środki służące podwyższeniu VAT, składek na ubezpieczenie społeczne i ustawowego wieku emerytalnego,
J. mając na uwadze, że „strategia wyjścia” i zachowanie się sektora finansowego ujawniają głęboko zakorzeniony cynizm: deficyt jest wysoki, a dług publiczny rośnie głównie dlatego, że rządy ratowały sektor finansowy przed skutkami jego spekulacji oraz przed szkodami, jakie powodował on dla gospodarki; mając na uwadze, że rynki finansowe obecnie zwracają się przeciw tym samym rządom, które na początku je ratowały, a rządy przenoszą ciężar spłacenia długu publicznego zaciągniętego u tych samych wierzycieli sektora finansowego na ogół społeczeństwa – pracowników, emerytów itd., których zatrudnienie, płace, przywileje i prawa socjalne są zagrożone,
K. mając na uwadze, że Komisja w swojej ocenie programów stabilności i konwergencji 24 państw członkowskich z dnia 17 i 24 marca 2010 r. oraz 14 kwietnia 2010 r. zaapelowała do większości z nich o bardziej zdecydowane cięcie wydatków publicznych i więcej „reform strukturalnych”; mając na uwadze, że Komisja proponuje ustanowienie mechanizmów jeszcze ściślejszego nadzoru deficytu w odniesieniu do średniookresowych budżetowych planów państw członkowskich; mając na uwadze, że w konkluzjach z wiosennego szczytu Rady dotyczących „zarządzania gospodarczego” opowiedziano się również za wykorzystaniem art. 136 TFUE jako instrumentu służącego osiągnięciu ściślejszego nadzoru budżetowego oraz za skupieniem się na „naglących wyzwaniach związanych z konkurencyjnością i rozwojem bilansu płatniczego”,
L. mając na uwadze, że takie oszczędności budżetowe, jakie są zalecane przez Komisję i Radę oraz realizowane przez większość państw członkowskich, zwiększają presję deflacyjną na wciąż kruchą i znajdującą się w stagnacji gospodarkę oraz demontują „automatyczne stabilizatory” – takie jak systemy ochrony socjalnej i inwestycje publiczne, które okazały się skutecznie przeciwdziałać spowolnieniu gospodarczemu i ryzyku ponownego zepchnięcia gospodarki w recesję – w ten sposób niwecząc też wszelkie nadzieje na ograniczenie długu publicznego i konsolidację fiskalną,
M. mając na uwadze, że w tej sytuacji Komisja Europejska zaproponowała 5 celów nowej strategii UE 2020, ilustrujących jej zakładany „realizm”; mając na uwadze, że cele te znacznej mierze oparte są na celach byłej strategii lizbońskiej; mając na uwadze, że podczas wiosennego szczytu Rady Europejskiej nie osiągnięto porozumienia co do celów dotyczących osób wcześnie kończących edukację i szkolnictwa wyższego oraz ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego; mając na uwadze, że to ostatnie zwraca uwagę w świetle płomiennej retoryki rządów państw członkowskich i Rady, które mówią o potrzebie inwestowania w ludzi i umiejętności oraz zajęcia się ubóstwem w ramach Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem 2010,
N. mając na uwadze, że w ramach polityki UE, strategii lizbońskiej, a w szczególności strategii UE 2020 w znacznej mierze nie udało się zająć kwestią przemian demograficznych oraz kwestiami dotyczącymi powiązanych z tym zachodzących jednocześnie przemian przestrzennych (charakteryzujących się modelami szybkiej urbanizacji, a także odzwierciedlaniem krajowych tendencji demograficznych w miastach),
Uwagi ogólne na temat „Europy 2020” i zarządzania gospodarczego w UE
1. podkreśla, że sado-monetarystyczna „strategia wyjścia” UE nie pozwoli państwom członkowskim na osiągnięcie konsolidacji fiskalnej, gdyż osłabi automatyczne stabilizatory, takie jak ochrona socjalna i inwestycje publiczne, obniży płace, a w efekcie zmniejszy popyt wewnętrzny i dochody z podatków; podkreśla, że „zarządzanie gospodarcze UE” zaproponowane przez Radę zgodnie z tą linią doprowadzi do regresu socjalnego, do dalszego osłabienia gospodarki oraz do destabilizacji integracji i demokracji europejskiej;
2. zaznacza, że przy kontynuacji takich poważnych oszczędności budżetowych nie uda się wygenerować wystarczających inwestycji w ekologizację gospodarki, tworzenie nowych miejsc pracy, poprawę kształcenia, umiejętności i kompetencji, zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego z myślą o realizacji założeń i celów strategii UE 2020, niezależnie od tego, jak bardzo, i czy w ogóle, cele te okażą się ambitne po nadaniu im kształtu przez Radę w czerwcu 2010 r.; w związku z tym uważa, że strategia UE 2020 od początku opiera się na pustych obietnicach oraz że prowadzenie rocznych przeglądów „krajowych programów reform” może nie być warte wysiłku;
3. uważa, że strategia UE 2020 jest mało ambitna nawet w porównaniu z chybioną strategią lizbońską; zdecydowanie krytykuje to, że w strategii UE 2020 w ogóle nie ujęto kwestii równouprawnienia kobiet; zaznacza, że na tle rosnącego bezrobocia strategia nie wskazuje jasno, w jaki sposób skutecznie je ograniczyć za pomocą instrumentów polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia służących zrównoważonemu rozwojowi i pełnemu zatrudnieniu;
4. podkreśla, że w strategii lizbońskiej tym, co liczyło się najbardziej, nie była realizacja celów, lecz posłuszeństwo neoliberalnym dogmatom; kraje skandynawskie i Holandia osiągnęły lepsze wyniki niż USA pod względem tworzenia miejsc pracy i znalazły się w czołówce UE pod względem poziomu zatrudnienia (zatrudnienia ogółem, zatrudnienia kobiet, zatrudnienia starszych pracowników itd.), jednocześnie zajmując czołowe miejsca w światowych rankingach konkurencyjności, zrównoważenia środowiskowego i niskiego poziomu ubóstwa; uważa, że działaniem po prostu logicznym byłoby wspieranie bardziej egalitarnych, socjalnych i ekologicznych wartości, strategii politycznych i instrumentów, które były ciągle obecne w „modelach skandynawskich”, jako wzorca dla Unii Europejskiej, jednak zamiast tego Komisja i Rada nalegały, aby kraje te zwiększyły elastyczność rynków pracy i wspierały neoliberalne „reformy strukturalne” pomimo osiągania przez nie najlepszych rezultatów;
5. wskazuje, że pomimo powierzchownej retoryki dotyczącej „ekologizacji gospodarki” i spójności społecznej duch neoliberalny i kierunek polityczny strategii UE 2020 pozostają w znacznym stopniu takie same jak w przypadku strategii lizbońskiej: skupienie na „konkurencyjności”, większa liberalizacja jednolitego rynku, promowanie dalszej prywatyzacji za pośrednictwem partnerstw publiczno-prywatnych, ożywianie ducha przedsiębiorczości – jak gdyby wszystkie te działania polityczne nie przyczyniły się do wywołania kryzysu gospodarczego (np. rola źle ukierunkowanej przedsiębiorczości w rozwoju „nowej gospodarki” oraz baniek związanych z innowacjami finansowymi i ich późniejszego pęknięcia);
Skuteczne skoordynowane działanie w ciągu kolejnych 3-5 lat ma decydujące znaczenie dla przezwyciężenia stagnacji, dla wspierania zrównoważonego rozwoju i dla walki z bezrobociem
6. zaznacza, że dalsze bodźce fiskalne w ciągu kolejnych 3-5 lat są potrzebne, aby pokonać stagnację gospodarczą i stworzyć strategię przygotowującą do nowego zatrudnienia: nowy, solidny i lepiej ukierunkowany plan naprawy gospodarczej UE, którego wszystkie składniki uwzględniałyby kwestie związane z płcią, przeznaczający 1% PKB UE każdego roku na inwestycje w rozwój zrównoważony środowiskowo, socjalnie i gospodarczo, aby promować sprawiedliwość, pełne zatrudnienie wraz z „godną pracą”, ekologizację gospodarki, bezpieczeństwo socjalne, eliminację ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz tworzenie udoskonalonej spójności społecznej i terytorialnej w całej UE; highlights that this must be accompanied by similar measures at member states level to be coherently co-ordinated between them and EU level action;
7. zaznacza, że jedynie energiczna naprawa gospodarki i jakościowa zmiana na lepsze w zakresie godnego zatrudnienia o wysokim standardzie może zapewnić redukcję deficytu publicznego i zadłużenia publicznego w perspektywie średniookresowej; podkreśla, że Pakt na rzecz stabilności i wzrostu nie był de facto stosowany w latach 2008-2009 w celu zezwolenia państwom członkowskim na uruchomienie programów naprawczych; nalega na niestosowanie Paktu na rzecz stabilności i wzrostu;
8. sugeruje, żeby inwestycje na podstawie nowego planu naprawy gospodarczej UE i inicjatyw naprawczych państw członkowskich przeznaczono na zrównoważony rozwój, np. oszczędność energii i odnawialne źródła energii, produkcję ekologiczną i zapobieganie powstawaniu odpadów, zrównoważony rozwój urbanistyczny i budownictwo mieszkaniowe, uprawy organiczne, zrównoważone rybołówstwo i ochronę ekosystemów, poprawę jakości wody i wydajności zasobów, rekonwersję przemysłu zbrojeniowego, poszerzanie i poprawę usług publicznych, wspieranie publicznego budownictwa mieszkaniowego, sektory opieki i edukacji, zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego, z myślą o wspieraniu tworzenia trwałych „zielonych” i „białych” miejsc pracy;
9. podkreśla, że równość dostępu do opieki jest filarem modelu państwa dobrobytu opartego na solidarności i równości oraz że przyszłość gospodarek UE i naszych państw dobrobytu będzie w znacznej mierze zależna od tego, jak zostaną zorganizowane rosnące potrzeby w zakresie opieki; podkreśla, że praca opiekuńcza w naszych dzisiejszych społeczeństwach jest istotną częścią zarówno formalnej, jak i nieformalnej gospodarki; w sektorze tym większość pracowników to kobiety, często pozbawione odpowiednich warunków pracy i/lub bezpieczeństwa; wzywa do ujęcia w strategii 2020 gospodarczego sektora opieki w celu poprawy warunków pracy i w celu poprawy usług publicznych w zakresie opieki oraz równego dla wszystkich dostępu do opieki;
10. proponuje, żeby część programów inwestycyjnych w ramach planu naprawczego dotyczyła w szczególności gałęzi przemysłu, które najbardziej ucierpiały w wyniku kryzysu, w celu sprostania potrzebie osiągnięcia pełnego i godnego zatrudnienia: rekonwersja przemysłu motoryzacyjnego w kierunku zrównoważonych usług transportowych, poszerzenie sieci kolejowych oraz świadczenie przestrzennie integrujących i kompleksowych regionalnych usług kolejowych (program „Rail Europe 2025”), wspieranie „zielonego” przemysłu stoczniowego i stabilizacja przemysłu stalowego w tym kontekście; nalega, aby UE i państwa członkowskie wsparły taką rekonwersję środkami mającymi na celu utrzymanie miejsc pracy, szkolenia, przekwalifikowanie i rozwój umiejętności oraz bezpieczne restrukturyzacje zatrudnienia dla pracowników w danych sektorach przemysłowych;
11. wskazuje, że państwa członkowskie UE powinny wdrożyć mechanizmy na rzecz ukierunkowanego i demokratycznie kontrolowanego publicznego sterowania inwestycjami z nowego planu naprawczego do tych sektorów gospodarki, które zostały najbardziej dotknięte przez kryzys, do nowo powstających, zrównoważonych gałęzi przemysłu i usług oraz do regionów znajdujących się w niekorzystnej sytuacji; nalega na czynne zaangażowanie i udział podmiotów korzystających z tych inwestycji; podkreśla, że gdy tylko państwa członkowskie udzielają pomocy, dofinansowania i gwarancji finansowych dla przedsiębiorstw w trudnej sytuacji, powinno to przełożyć się odpowiednio na zwiększenie siły głosu władzy publicznej w organach przedsiębiorstwa i większy udział w przyszłych korzyściach oraz być wykorzystywane w celu wywarcia wpływu na strategie inwestycyjne przedsiębiorstw; zaznacza, że państwa członkowskie powinny wdrażać środki mające na celu wzmocnienie demokracji gospodarczej, zmianę zarządzania przedsiębiorstwami, żeby wzmocnić pozycję pracowników, związków zawodowych i konsumentów oraz społeczny i środowiskowy wymiar w strategicznych wyborach przedsiębiorstw i usług publicznych;
12. sugeruje, że główne inicjatywy w ramach strategii 2020 proponowane przez Komisję w sprawie agendy na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia, Europy wydajnej pod względem zasobów, innowacyjnej Unii oraz polityki przemysłowej powinny być ściśle powiązane z nowym planem naprawczym UE, przeformułowane i usprawnione w celu wspierania zrównoważonego rozwoju;
13. podkreśla, że środki wspierane za pośrednictwem systemów opieki społecznej na rzecz krótszego czasu pracy przez niektóre państwa członkowskie w latach 2009-2010 okazały się skutecznym sposobem na ograniczenie bezrobocia i utrzymanie opłacalnego zatrudnienia; wzywa UE i państwa członkowskie do wspierania transgranicznego ograniczenia czasu pracy bez utraty płac pracowniczych i do tworzenia dodatkowych miejsc pracy w celu uniknięcia wzrostu obciążenia pracą; mogłoby temu ewentualnie towarzyszyć zmniejszenie pomocy dla przedsiębiorstw w okresie przejściowym w czasie stagnacji gospodarczej;
14. wzywa UE i państwa członkowskie do wspierania godzenia życia zawodowego i prywatnego, co może być najlepiej osiągnięte poprzez modernizację modelu standardowego zatrudnienia; umowy stałe z krótszym zatrudnieniem etatowym jako reguła ogólna, a także ustanowienie norm zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasowym, tak aby osobom, które pragną pracować w niepełnym wymiarze godzin proponowano jedynie socjalnie chronioną pracę w niepełnym wymiarze (15-25 godzin tygodniowo), która będzie należycie uzasadniona; podkreśla potrzebę równego traktowania zatrudnienia w pełnym i niepełnym wymiarze godzin pod względem wynagrodzenia za godzinę pracy, świadczeń związanych z edukacją i nauką przez całe życie, możliwości rozwoju zawodowego i ochrony socjalnej;
15. podkreśla, że europejska strategia zatrudnienia oraz wytyczne w sprawie polityki zatrudnienia na kolejny okres 2010-2013 nie mogą opierać się na modelu elastycznego rynku pracy i bezpieczeństwa socjalnego (flexicurity), lecz wychodzić z założenia „dobrej pracy” jako centralnego punktu odniesienia, z silnym naciskiem na promowanie jakości w pracy, zwiększenie bezpieczeństwa socjalnego i integracji społecznej, wzmacnianie istniejących i wprowadzanie nowych praw pracowniczych, promując bezpieczeństwo i higienę pracy, lepsze zarządzanie ryzykiem socjalnym oraz godzenie życie zawodowego i prywatnego; nalega, aby państwa członkowskie podejmowały skuteczne środki mające na celu stopniowe odchodzenie od nietrwałych i nietypowych form zatrudnienia;
16. nalega, aby Rada i Komisja przedstawiły projekt europejskiej gwarancji na rzecz młodzieży, zapewniającej każdej młodej osobie w UE prawo do oferty odpowiedniego, dobrze płatnego zatrudnienia zgodnego z jej kwalifikacjami i umiejętnościami, stażu zawodowego, dodatkowego szkolenia lub zatrudnienia połączonego ze szkoleniem, gdy tylko wystąpi zagrożenie bezrobociem;
17. uważa, że obniżanie wynagrodzeń i zmuszanie pracujących Europejczyków do wzajemnych cięć płacowych spowoduje deflację, zmniejszy siłę nabywczą i popyt wewnętrzny oraz zwiększy ryzyko doprowadzenia do ponownej recesji gospodarczej; nalega na potrzebę ustanowienia skutecznych dolnych pułapów wynagrodzeń dla najsłabiej zarabiających na rynkach pracy (płace minimalne, dodatkowo pojęcie pensji wystarczającej na utrzymanie), jak również dla najlepiej zarabiających (maksymalna płaca w wysokości np. 20 płac średnich), na wdrożenie zasady równego traktowania i równej płacy za równą pracę oraz pracę takiej samej wartości w tym samym miejscu pracy i na zapewnienie możliwości podwyżek płac kompensujących inflację, zwiększenie produktywności i silniejszy element redystrybucji;
18. uważa, że instancje zajmujące się zarządzaniem gospodarczym w UE powinny dogłębnie omówić kwestię zachwiania równowagi rachunków bieżących w UE-27 – tj. problem krajów z wysokimi deficytami obrotów bieżących w południowej i wschodniej Europie oraz krajów z wysokimi nadwyżkami na rachunkach obrotów bieżących takich jak Niemcy, Austria i Holandia; podkreśla, że kraje, które zanotowały nadwyżki, muszą pokierować rozwojem gospodarczym tak, aby wzmocnić popyt wewnętrzny i gospodarkę krajową; proponuje utworzenie w obrębie UE-27 unijnego mechanizmu rozliczeniowego zobowiązującego kraje posiadające nadwyżkę do płacenia dodatnich stóp procentowych krajom deficytowym, pozwalając jednocześnie tym krajom na inwestowanie w modernizację produkcji, usług i infrastruktury, zwiększenie produktywności i zmniejszenie deficytów obrotów bieżących;
19. zwraca uwagę na ocenę Komisji, według której dług UE-27 wzrośnie średnio do co najmniej 84% w 2011 r., pomimo działań z zakresu konsolidacji podatkowej podejmowanych przez państwa członkowskie; zwraca uwagę, że ostatnie wydarzenia związane z możliwością ogłoszenia przez Grecję bankructwa mogłyby doprowadzić do najgorszego scenariusza, czyli sytuacji, w której kolejne kraje staną się niewypłacalne, niszcząc tym samym strefę euro; uważa, że istnieje pilna potrzeba opracowania planu B, który zapobiegnie takiej sytuacji i który opierać się będzie na polityce łączącej negocjowanie z bankami i instytucjami finansowymi umorzenia lub restrukturyzacji długu publicznego, ale obejmie również odważne kroki zakładające wykorzystanie niekonwencjonalnych środków EBC do zwiększenia bilansu i spieniężenia długu poprzez zakup obligacji rządowych w ramach operacji strukturalnych, tak aby uniknąć załamania gospodarczego;
Nowe źródła finansowania i nowe ustawodawstwo na rzecz trwałej odbudowy
20. wzywa Radę do rozszerzenia mandatu Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) i Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR), tak aby ich strategie pożyczkowe objęły cały obszar nowego europejskiego planu odbudowy (włączając w to np. zrównoważoną politykę przemysłową itd.);
21. wzywa Radę do utworzenia wspólnych obligacji UE, emitowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny, gwarantowanych wspólnie przez rządy UE-27 i krajowe wpływy podatkowe, wykorzystujących również wsparcie w zakresie płynności ze strony Europejskiego Banku Centralnego po oprocentowaniu banku, które wynosi 1%; zwraca uwagę, że takie wspólne obligacje UE powinny być wykorzystane nie tylko do walki ze spekulacjami finansowymi oraz do wyeliminowania obecnych różnic walutowych stosowanych przy zadłużeniu wewnętrznym, ale przede wszystkim do sfinansowania nowego planu odbudowy UE; zwraca uwagę, że nie tylko kraje strefy euro, ale wszystkie państwa członkowskie powinny skorzystać z tworzenia kredytów z wykorzystaniem wspólnych obligacji UE; uważa, że finansując inwestycje ze środków EBI, zamiast ze środków prywatnych rynków kapitałowych, UE i państwa członkowskie poczyniłyby oszczędności, które mogłyby wykorzystać na dalsze stymulowanie inwestycji;
22. podkreśla, że możliwy do osiągnięcia jest mnożnik zatrudnienia i dochodu pomiędzy 1,5 i 2 dla inwestycji publicznych prowadzonych przez EBI, co zapewni możliwości znacznego samofinansowania się środków podjętych w ramach planu odbudowy UE;
23. podkreśla, że jakiekolwiek wsparcie finansowe dla państw członkowskich udzielone za pomocą obligacji UE musi być powiązane z zasadami europejskiego modelu społecznego, bezwzględnie unikać cięć w sektorze publicznym, deflacyjnego zamrażania płac itd. oraz być rozłożone w czasie, tak aby uniknąć procyklicznych oszczędności budżetowych; wzywa Radę do uchylenia warunków pomocy nałożonych na Grecję, a także na Łotwę, Rumunię i Węgry w kontekście kryzysowego pakietu pomocowego UE i MFW;
24. wzywa Radę do wprowadzenia na szczeblu UE ogólnego podatku od transakcji finansowych (FTT), który powstrzymałby działania spekulacyjne i zapewnił odpowiedni udział sektora finansowego w odbudowie gospodarki i refinansowaniu obciążeń podatkowych pakietów pomocowych ze środków publicznych; zwraca uwagę, że według ostatnich badań w Europie ogólny FTT w wysokości 0,1% mógłby zwiększyć roczne dochody o 2,1% PKB (około 262 miliardy euro); proponuje, aby dochody z FTT były wykorzystywane na pomoc w zakresie rozwoju, środki antykryzysowe i promowanie zrównoważonego rozwoju;
25. zwraca uwagę, że banki nadal posiadają domyślne lecz silne gwarancje odnośnie pomocy finansowej dla sektora publicznego, nawet po operacjach ratunkowych i gwarancjach rządowych (które wyniosły 3 biliony euro w Europie), a jednocześnie nie musiały ponieść w związku z tym żadnych opłat; wzywa Radę do uzgodnienia systemu wprowadzania opłat bilansowych od zobowiązań banku (z wyłączeniem depozytów); podkreśla, że za pomocą modulowania poziomu opłat w zależności od wartości bilansu rząd może podnosić opłaty dużych banków, jednocześnie rozwiązując problem banków, które są „zbyt duże, by mogły upaść”;
26. wzywa państwa członkowskie, aby zwiększyły podatki od bonusów banków i kadry kierowniczej, od dochodu od kapitału (dywidend, stóp procentowych), od zysków kapitałowych, od dużego majątku i spadków, wykorzystując wpływy z tych podatków do inwestycji prowadzonych przez sektor publiczny; zwraca uwagę, że w ten sposób dynamika popytu może zostać wzmocniona i włączona do strategii rozwoju zrównoważonego pod względem środowiskowym i społecznym, dając możliwość zmniejszenia deficytów w perspektywie średniookresowej; uważa, że państwa członkowskie powinny przewidzieć ograniczenie wydatków na wojsko i dopłaty szkodliwe dla środowiska, aby wspomóc konsolidację w dziedzinie podatków;
27. zauważa, że dodatkowe fundusze dla nowego europejskiego planu odbudowy powinny zostać uruchomione poprzez cięcia w budżecie UE w zakresie wydatków na wojsko i obronę, energię jądrową i syntezę jądrową, projekty funduszy strukturalnych i projekty TEN, które są szkodliwe dla środowiska; uważa również, że konieczne jest ustanowienie środków pomocy budżetowej dla krajów znajdujących się w poważnym kryzysie, w szczególności poprzez mobilizowanie funduszy wspólnotowych bez wymogu wkładów krajowych; wzywa Komisję i Radę do wydłużenia obowiązywania ostatnio przyjętego rozluźnienia zasad dotyczących pomocy państwa, przynajmniej do końca stagnacji i utrzymywania się wysokiego bezrobocia;
28. jest zdania, że sektor finansowy musi podejmować działania przede wszystkim w interesie publicznym, zaakceptować mniejsze dochody, wykazywać niechęć do podejmowania ryzyka i być nastawiony raczej na cele długoterminowe niż na zyski krótkoterminowe; uważa, że pilnie potrzebne jest uspołecznienie sektora bankowego i stworzenie publicznej dźwigni handlowej (upaństwowienie banków, lokalne i regionalne banki oszczędnościowe, banki spółdzielcze), aby ukierunkować kredyty na inwestycje przydatne ze społecznego i środowiskowego punktu widzenia, które tworzą miejsca pracy wysokiej jakości i gwarantujące prawa pracowników; uważa, że proces podejmowania decyzji w sprawie polityki kredytowej sektora finansowego musi znaleźć się pod demokratyczną kontrolą publiczną i muszą w nim uczestniczyć w sposób demokratyczny pracownicy i konsumenci;
29. nalega na wprowadzenie zdecydowanych działań, które powstrzymają spekulacje na rynku finansowym; podkreśla konieczność wprowadzenia natychmiastowych środków nadzwyczajnych zakazujących krótkiej sprzedaży bez pokrycia i handlu swapami ryzyka kredytowego oraz ustanawiających publiczną europejską agencję ratingową; zwraca uwagę, że należy zakazać działalności funduszy hedgingowych i funduszy kapitału prywatnego na obszarze UE lub przynajmniej drastycznie tę działalność ograniczyć, należy zlikwidować ośrodki typu offshore, a także ograniczyć inwestowanie funduszy emerytalnych jedynie do inwestowania w europejskie obligacje rządowe, bez możliwości inwestycji w fundusze hedgingowe i fundusze kapitału prywatnego, waluty obce, produkty pochodne i akcje; wzywa Komisję i Radę do przyspieszenia prac nad zaostrzeniem przepisów dotyczących nadzoru sektora finansowego;
Dalsze uwagi na temat celów Europy 2020 i obszarów polityki
30. popiera propozycję prezydencji hiszpańskiej, aby przyjąć równouprawnienie płci za przewodni cel strategii UE 2020; nalega na poświęcenie w strategii osobnego rozdziału tematowi równouprawnienia, który stanowiłby uzupełnienie zasady uwzględniania problematyki płci; zwraca uwagę, że taki konkretny rozdział mógłby odnieść się do wszystkich kwestii strategii UE 2020, których celem jest większe równouprawnienie pomiędzy kobietami i mężczyznami, np. kwestii reformy systemów opieki społecznej celem wyeliminowania elementów, które powodują nierówność między płciami, zapewnienia lepszych warunków pracy w sektorach, w których pracują kobiety, zmniejszenia przymusowej redukcji etatu, równouprawnienia w zakresie szkoleń i wykształcenia itd.;
31. domaga się, aby przyjęto cel zmniejszenia różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn do 0-5% do roku 2020, a także cele w zakresie poprawy dostarczania łatwo dostępnej, przystępnej, elastycznej opieki społecznej wysokiej jakości dla wszystkich, w tym szczególnie dostępu do struktur opieki nad dziećmi, wyznaczając cel zagwarantowania 70% niezbędnej opieki dla dzieci w wieku 0-3 lata i 100% opieki dla dzieci w wieku 3-6 lat, nalega na wprowadzenie rozłożonych w czasie szczegółowych celów strategii 2020 dotyczących opieki nad osobami jej wymagającymi, w tym osobami starszymi, na podstawie stałej oceny rzeczywistych i potencjalnych potrzeb w zakresie opieki;
32. uważa, że przewodni cel UE 2020 dotyczący ogólnej stopy zatrudnienia (75%) powinien również obowiązywać dla zatrudnienia kobiet, a oba te wskaźniki należy obliczać na podstawie etatów w pełnym wymiarze godzin; proponuje dodatkowy cel mający zmniejszyć bezrobocie o połowę do 2015 r.;
33. domaga się bardziej ambitnych celów w zakresie zmiany klimatu i energii: zmniejszenia emisji CO2 o 40% do roku 2020 oraz o 80% do 2050 r., w porównaniu do roku 1990, oraz zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w dostarczaniu energii elektrycznej do 35% do roku 2020; proponuje przyjęcie konkretnych celów redukcji emisji dla sektora transportu, w tym transportu lotniczego i morskiego; wzywa do przyjęcia dodatkowych celów w zakresie ograniczania wykorzystania zasobów i zapobiegania powstawaniu odpadów; nalega w związku z tym na potrzebę zainicjowania strategii ratowania bioróżnorodności w celu przywrócenia ekosystemów, a także na kontrolę strategii politycznych pod względem ochrony ekosystemów w takich sektorach jak rolnictwo, ale również transport, energia i planowanie przestrzenne; domaga się gruntownej reformy wspólnej polityki rolnej, aby promować samowystarczalność żywnościową każdego kraju, zmniejszyć import żywności, dawać pierwszeństwo produkcji lokalnej i konsumpcji lokalnej celem walki ze zmianą klimatu;
34. ubolewa, że Komisja umieściła oszczędność energii, zasobów naturalnych i surowców wyłącznie w kontekście „przyszłej konkurencyjności naszych przemysłów i gospodarek”, czyniąc z tych kwestii zakładników interesów przedsiębiorców, którzy będą nalegali, że do zaakceptowania są jedynie te środki, które przynoszą natychmiastowy zysk; domaga się zmiany mechanizmu czystego rozwoju i systemu handlu emisjami, które w rzeczywistości w poważny sposób podważają cel ograniczenia emisji CO2 w UE i na całym świecie;
35. wzywa Radę do uzgodnienia przewodniego celu zmniejszenia ubóstwa do roku 2015 o połowę; wyraża głębokie ubolewanie, że Komisja odchodzi od zapisów z jej poprzedniego wniosku dotyczącego strategicznej inicjatywy „Europejskiego programu walki z ubóstwem”, w ramach której „planuje się, aby korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego i zatrudnienia były szeroko dostępne, a osoby ubogie mogły aktywnie uczestniczyć w życiu społeczeństwa”; nalega, aby UE nadal zmierzała do wyeliminowania ubóstwa i wykluczenia społecznego, a nie tylko umożliwiała ubogim poprawę ich tragicznej sytuacji dzięki pewnej poprawie dostępu do usług;
36. obstaje przy swoich żądaniach w zakresie ukierunkowanego podejścia do walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, w szczególności w zakresie ogólnego celu zmniejszenia ubóstwa wśród dzieci o 50% do 2012 r., zlikwidowania ulicznej bezdomności do 2015 r., celu UE, zgodnie z którym pensje minimalne (ustawowe, na podstawie umów zbiorowych na szczeblu krajowym, regionalnym czy branżowym) gwarantowałyby wynagrodzenie w wysokości co najmniej 60% średniej pensji (odpowiednio krajowej, branżowej itd.), celu UE dotyczącego programów minimalnych dochodów oraz programów składkowych dochodów zastępczych, zapewniających wsparcie dochodu w wysokości co najmniej 60% krajowych średnich zrównanych dochodów oraz harmonogramu określającego, kiedy te cele mają zostać osiągnięte przez wszystkie państwa członkowskie; podkreśla, że brak odpowiednich warunków mieszkaniowych musi zostać rozwiązany na szczeblu europejskim i krajowym, tak by wyeliminować bezdomność uliczną;
37. zauważa, że na wiosennym szczycie Rady uzgodniono, że problem zatorów, tzw. „wąskich gardeł” utrudniających wzrost, zostanie w ramach UE 2020 rozwiązany m.in. poprzez dalsze pogłębianie rynku wewnętrznego; zauważa, że na okres do 2012 r. Komisja planuje w tej sprawie znaczny zestaw inicjatyw; bardzo krytycznie odnosi się do faktu, że Komisja i Rada w swojej strategii rynku wewnętrznego chcą wzmocnić swoje plany liberalizacji i prywatyzacji; nalega na gruntowną rewizję strategii rynku wewnętrznego, która powinna skupiać się na obywatelach, a nie wielkich przedsiębiorstwach, i która ustanowi silny wymiar socjalny i środowiskowy oparty na konkretnych i wymiernych celach odzwierciedlających interesy pracowników, konsumentów i MŚP;
38. bardzo krytycznie odnosi się do zobowiązania Komisji i Rady do dalszej realizacji planu „lepszej regulacji”, którą przemianowano niedawno na „inteligentną regulację” w ramach UE 2020 i która zmierza do ograniczenia regulacyjnych zdolności władz publicznych; podkreśla, że nie tylko bolesne skutki kryzysu finansowego dowiodły, że pilnie potrzebne jest gruntowne wzmocnienie regulacji publicznej; wskazuje na potrzebę wzmocnienia obowiązkowych ocen wpływu na środowisko, celów socjalnych, dotyczących równości płci i równouprawnienia oraz potrzebę oceny kosztów działania i zaniechań; podkreśla, że państwa członkowskie muszą mieć prawo do ustanawiania kontroli cen w celu dostosowywania wzrastających cen towarów podstawowych;
39. odnotowuje konkluzję z wiosennego szczytu Rady w sprawie ustanowienia „zewnętrznego wymiaru” UE 2020, żeby „wspierać nasze interesy i prezentować nasze stanowiska na forum światowym poprzez uczestnictwo w otwartych i sprawiedliwych rynkach na całym świecie”; przestrzega przed bardziej agresywną polityką handlową UE i ponownie podkreśla, że polityka handlowa musi spełniać standardy socjalne, środowiskowe i dotyczące praw człowieka, żeby osiągnąć likwidację ubóstwa, ekologiczność i rozwój, a także uczciwy i sprawiedliwy handel między UE i krajami rozwijającymi się;
Zarządzanie gospodarcze w UE, europejski mechanizm stabilizacji finansowej oraz debata w Radzie na temat zmiany traktatu
40. krytycznie odnosi się do wniosku grupy roboczej pod kierownictwem przewodniczącego Rady Europejskiej i Rady ECOFIN w sprawie bardziej rygorystycznego nadzoru fiskalnego oraz środków „reformy strukturalnej” w celu reagowania na wydarzenia w dziedzinie konkurencji i bilansu płatniczego w strefie euro;
41. odnotowuje decyzję Rady ECOFIN w sprawie ustanowienia europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej o środkach w całkowitej wysokości do 500 mld euro, w oparciu o art. 122 ust. 2 traktatu i o międzyrządowe porozumienie państw członkowskich strefy euro, w celu udzielenia finansowego wsparcia państwom członkowskim borykającym się z trudnościami; zgadza się, że mechanizm stabilizacji jest konieczny, żeby zaradzić efektowi domina, jakie może wywołać ewentualne bankructwo państw członkowskich w strefie euro; stanowczo sprzeciwia się jednak temu, by uruchomienie mechanizmu stabilizacji finansowej i udzielanie pomocy poddano rygorystycznym warunkom podobnym do tych regulujących niedawną pomoc UE/MFW oraz by MFW uczestniczył w uregulowaniach finansowych mechanizmu;
42. stanowczo sprzeciwia się zamiarowi Komisji i Rady, żeby stworzyć ramy strategii politycznych, które jeszcze bardziej przyspieszą konsolidację fiskalną państw członkowskich, żeby w szczególności zwrócić się do Portugalii i Hiszpanii o znaczące dodatkowe środki konsolidacji w 2010 i 2011 r., żeby ustanowić bardziej rygorystyczne zasady i procedury nadzoru państw członkowskich strefy euro oraz „skuteczniejsze” sankcje niż obecnie przewidziane w pakcie stabilności i wzrostu; uważa, że takie strategie polityczne doprowadzą jedynie do deflacyjnego pogłębienia kryzysu i wzmocnią procykliczne i antysocjalne strategie polityczne w państwach członkowskich borykających się z trudnościami gospodarczymi;
43. odnotowuje, że Rada ECOFIN podkreśliła potrzebę dokonania szybkich postępów w dziedzinie regulacji i nadzoru rynków finansowych, w szczególności w odniesieniu do rynków instrumentów pochodnych i roli agencji ratingowych, a także w odniesieniu do zasadniczego udziału sektora finansowego w kosztach kryzysu; wzywa Komisję i Radę do przyspieszenia prac nad skutecznymi wnioskami w tej dziedzinie;
44. z zadowoleniem przyjmuje niedawne przeformułowanie makroekonomicznych strategii politycznych w MFW, w którym opowiedziano się za porzuceniem polityki warunków w postaci zbyt rygorystycznych oszczędności budżetowych, liberalizacji, prywatyzacji i deregulacji, zaproponowano zezwolenie na kontrolę przepływów kapitału i na cel inflacyjny w wysokości 4%; proponuje, żeby UE zaangażowała się w podobny proces przeformułowania swojej polityki makroekonomicznej i zarządzania gospodarczego;
45. jest zdania, że wszelka sensowna debata na temat zmiany traktatu UE w świetle kryzysu musi przede wszystkim skupić się na porzuceniu ustanowionej w nim monetarystycznej architektury: uchyleniu dysfunkcjonalnych kryteriów z Maastricht dla europejskiej unii walutowej, ustanowieniu kryteriów „realnej konwergencji” i mechanizmów wsparcia państw członkowskich w osiągnięciu tego celu, uchyleniu paktu na rzecz stabilności i wzrostu i zastąpieniu go paktem na rzecz zatrudnienia i zrównoważonego rozwoju, zmianie statutu Europejskiego Banku Centralnego w celu uczynienia go instytucją ponoszącą odpowiedzialność demokratyczną oraz porzuceniu jego „absolutnej niezależności”, przeformułowaniu jego zadań i wsparciu trwałego, zrównoważonego rozwoju gospodarczego, pełnego zatrudnienia, stabilności finansowej i stabilności cen i kursów – żeby wymienić jedynie niektóre z najważniejszych zmian traktatu, jakie należy opracować;
46. w związku z debatą na temat rynku wewnętrznego nalega na wprowadzenie klauzuli postępu socjalnego w pierwotnym prawie UE, zgodnie z którą prawa podstawowe w ogólności oraz prawo do strajku i sporu zbiorowego, do układów zbiorowych itp. zawsze mają pierwszeństwo przed „podstawowymi swobodami” rynku wewnętrznego;
47. zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz parlamentom państw członkowskich.