ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την κατάσταση των Ρομά και την ελεύθερη κυκλοφορία στην Ευρωπαϊκή Ένωση
6.9.2010
σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού
Hannes Swoboda, Monika Flašíková Beňová, Kinga Göncz, Rovana Plumb, María Muñiz De Urquiza, Claude Moraes, Sylvie Guillaume, Juan Fernando López Aguilar εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B7-0493/2010
B7‑0493/2010
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κατάσταση των Ρομά και την ελεύθερη κυκλοφορία στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, και ιδίως τα άρθρα 1, 8, 20, 21, 19, 24, 25, 35 και 45,
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που ενσωματώνουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαμβανομένων των αρχών της μη εφαρμογής διακρίσεων και της ελεύθερης κυκλοφορίας,
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 8, 9, 10, 16, 18, 19, 20, 21, 151, 153 και 157 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη τα ψηφίσματά του της 28ης Απριλίου 2005 σχετικά με την κατάσταση των Ρομά στην ΕΕ, της 1ης Ιουνίου 2006 σχετικά με την κατάσταση των γυναικών Ρομά στην ΕΕ, της 15ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με την Οδηγία 2004/38/ΕΚ για το δικαίωμα των πολιτών της ΕΕ και των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών, της 31ης Ιανουαρίου 2008 σχετικά με μια ευρωπαϊκή στρατηγική υπέρ των Ρομά, της 10ης Ιουλίου 2008 σχετικά με την απογραφή των Ρομά βάσει της εθνοτικής καταγωγής στην Ιταλία, της 11ης Μαρτίου 2009 σχετικά με την κοινωνική κατάσταση των Ρομά και τη βελτιωμένη πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας της ΕΕ και της 25ης Μαρτίου 2010 σχετικά με τη Δεύτερη Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Κορυφής για τους Ρομά,
– έχοντας υπόψη την οδηγία αριθ. 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής, την οδηγία αριθ. 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2000, για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία, την απόφαση πλαίσιο του Συμβουλίου αριθ. 2008/913/ΔΕΥ, της 28ης Νοεμβρίου 2008, για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου, την οδηγία 2004/38/ΕΚ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, και την οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 1995, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών,
– έχοντας υπόψη τις εκθέσεις για τους Ρομά, τον ρατσισμό και την ξενοφοβία στα κράτη μέλη της ΕΕ το 2009, που δημοσίευσε ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, καθώς και τις εκθέσεις του Επιτρόπου για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Συμβούλιο της Ευρώπης, Thomas Hammarberg,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων του Δεκεμβρίου 2007 και του Ιουνίου 2008, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων του Δεκεμβρίου 2008 και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών, όσον αφορά την ενσωμάτωση των Ρομά, που εγκρίθηκαν στο Λουξεμβούργο, στις 8 Ιουνίου 2009,
– έχοντας υπόψη ότι, το 2005, ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, υποψήφιες προς ένταξη χώρες και άλλες χώρες όπου τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν σημαντική παρουσία, θέσπισαν τη δεκαετία της ενσωμάτωσης των Ρομά, καθώς και Ταμείο Εκπαίδευσης των Ρομά,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της πρώτης Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Κορυφής για τους Ρομά (Βρυξέλλες, 16 Σεπτεμβρίου 2008) και της δεύτερης Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Κορυφής για τους Ρομά (Κόρδοβα, 8 Απριλίου 2010),
– έχοντας υπόψη την προσεχή έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων με θέμα "στρατηγική της ΕΕ για την ενσωμάτωση των Ρομά", που αναμένεται να παρουσιασθεί στα τέλη του 2010,
– έχοντας υπόψη τις συστάσεις που διατύπωσε η Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων κατά την 77η σύνοδό της (2-27 Αυγούστου 2010) σχετικά με τη Δανία, την Εσθονία, τη Γαλλία και τη Σλοβενία,
– έχοντας υπόψη την έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης (4η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας) με θέμα τη Γαλλία, η οποία δημοσιεύθηκε στις 15 Ιουνίου 2010,
– έχοντας υπόψη τις δέκα βασικές αρχές σε σχέση με την ενσωμάτωση των Ρομά,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τα θεμέλιά της στις αρχές που διατυπώνονται στον Χάρτη και στις Συνθήκες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και οι αρχές της μη εφαρμογής διακρίσεων, τα δικαιώματα που ορίζουν την ιθαγένεια της ΕΕ και το δικαίωμα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αρχές αυτές τίθενται σε εφαρμογή μέσω των προαναφερθεισών οδηγιών 43/2000, 78/2000, 38/2004 και 95/46,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα περίπου 10-12 εκατομμύρια των ευρωπαίων Ρομά συνεχίζουν να υφίστανται σοβαρές και συστηματικές διακρίσεις στην εκπαίδευση (ιδίως με την πρακτική του διαχωρισμού), στη στέγαση (ιδίως εξώσεις και υποβαθμισμένες συνθήκες διαβίωσης, συχνά σε γκέτο), στην απασχόληση (πολύ χαμηλό ποσοστό απασχολούμενων) και στην πρόσβαση στα συστήματα δημόσιας υγείας και σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες, έχοντας ταυτόχρονα εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο συμμετοχής στην πολιτική ζωή,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πλειοψηφία των ευρωπαίων Ρομά έγιναν πολίτες της ΕΕ μετά τις διευρύνσεις του 2004 και του 2007, αποκτώντας έτσι οι ίδιοι και οι οικογένειές τους το δικαίωμα να μετακινούνται και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι πολλοί Ρομά που αποφάσισαν να εγκατασταθούν σε διαφορετικό κράτος μέλος της ΕΕ από εκείνο του οποίου είναι υπήκοοι, βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση,
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι επαναπατρισμοί και αναγκαστικές επιστροφές Ρομά έχουν λάβει χώρα σε πολλά κράτη μέλη και πρόσφατα στη Γαλλία, όπου η κυβέρνηση απέλασε ή προέβη στην "εκούσια" επιστροφή εκατοντάδων Ρομά που είναι πολίτες της ΕΕ κατά την περίοδο από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο του 2010,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμπεριφορά αυτή συνοδεύθηκε από τον στιγματισμό των Ρομά και από έναν "αντιτσιγγανικό" πολιτικό λόγο,
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα ζητήσει από την Επιτροπή να διαμορφώσει μια στρατηγική της ΕΕ για τους Ρομά, προωθώντας σε ολόκληρη την Ευρώπη τις αρχές των ίσων ευκαιριών και της κοινωνικής ένταξης,
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ διαθέτει διάφορα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση του αποκλεισμού των Ρομά, όπως η νέα ευκαιρία που προσφέρεται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία για τη διάθεση του 2% του συνόλου των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) σε δαπάνες στέγασης υπέρ περιθωριοποιημένων πληθυσμιακών ομάδων, που θα αρχίσει να ισχύει στη διάρκεια του 2010, ή οι υπάρχουσες δυνατότητες που προσφέρει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο,
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, μέχρι σήμερα, η πρόοδος -όσον αφορά την καταπολέμηση των διακρίσεων εναντίον των Ρομά με την εξασφάλιση των δικαιωμάτων τους στην εκπαίδευση, την απασχόληση, την υγεία, τη στέγαση και την ελεύθερη κυκλοφορία στα κράτη μέλη- υπήρξε σπασμωδική και βραδεία, καθώς και ότι η εκπροσώπηση των Ρομά στις κρατικές δομές και τη δημόσια διοίκηση των κρατών μελών πρέπει να διευρυνθεί,
1. υπενθυμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι, πάνω από όλα, μια κοινότητα βασισμένη σε αξίες και αρχές που στοχεύουν στη διατήρηση και την προώθηση μιας κοινωνίας ανοικτής και χωρίς αποκλεισμούς, ιδίως με την απαγόρευση κάθε είδους διακρίσεων και με τον προσδιορισμό της ιθαγένειας της ΕΕ·
2. τονίζει το δικαίωμα όλων των πολιτών της ΕΕ και των μελών των οικογενειών τους να κινούνται ελεύθερα και να εγκαθίστανται οπουδήποτε στην ΕΕ, το οποίο αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της ιθαγένειας της ΕΕ, όπως αυτή ορίζεται στις Συνθήκες και τίθεται σε εφαρμογή από την οδηγία αριθ. 38/2004, που όλα τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να εφαρμόζουν και να σέβονται·
3. εκφράζει τη βαθιά ανησυχία του όσον αφορά τα μέτρα που έλαβε πρόσφατα η γαλλική κυβέρνηση για τον επαναπατρισμό και την αναγκαστική επιστροφή, με το πρόσχημα της ανθρωπιστικής βοήθειας, εκατοντάδων Ρομά ευρωπαίων πολιτών στις χώρες καταγωγής τους και καλεί τις γαλλικές αρχές να αναστείλουν αμέσως τις ενέργειες του είδους αυτού·
4. ανησυχεί ιδίως για την εμπρηστική και ανοικτά μεροληπτική ρητορική που κυριάρχησε στον πολιτικό λόγο κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων επαναπατρισμού των Ρομά, που προσφέρει έδαφος για ρατσιστικές εκφράσεις και ενέργειες εκ μέρους ακροδεξιών ομάδων· καλεί συνεπώς τους υπεύθυνους για τη χάραξη της πολιτικής να αναλάβουν τις ευθύνες τους και απορρίπτει δηλώσεις που συνδέουν τις μειονότητες και τους μετανάστες με την εγκληματικότητα και διαμορφώνουν στερεότυπα τα οποία ευνοούν την εφαρμογή διακρίσεων·
5. υπενθυμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι η οδηγία αριθ. 2004/38/ΕΚ θεωρεί τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία και τις απελάσεις πολιτών της ΕΕ ως εξαιρέσεις που τίθενται σε πλαίσιο με συγκεκριμένα και σαφή όρια· συγκεκριμένα, οι αποφάσεις απέλασης πρέπει να αξιολογούνται και να αποφασίζονται σε ατομική βάση, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές περιστάσεις και εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τις διαδικαστικές εγγυήσεις και τη δυνατότητα προσφυγής (άρθρα 28, 30 και 31)·
6. υπογραμμίζει επίσης ότι, σύμφωνα με την οδηγία αριθ. 2004/38/ΕΚ, η έλλειψη οικονομικών πόρων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσει την αυτόματη απέλαση πολιτών της ΕΕ (αιτιολογική σκέψη 16, άρθρο 14) και ότι οι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία και εγκατάσταση για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας μπορούν να αιτιολογούνται στη βάση μόνο ατομικών συμπεριφορών και όχι γενικών σκοπών πρόληψης, ούτε κριτηρίων εθνοτικής ή εθνικής καταγωγής·
7. εκφράζει την ανησυχία του όσον αφορά την αναλογικότητα της συλλογής βιομετρικών δεδομένων των πολιτών της ΕΕ που δεν δικαιολογούνται από λόγους ασφάλειας ή επιβολής του νόμου και υπενθυμίζει ότι η δημιουργία των βάσεων δεδομένων με βιομετρικά στοιχεία των πολιτών της ΕΕ, καθώς και όλες οι διαδικασίες εξακρίβωσης των στοιχείων των πολιτών της ΕΕ πρέπει να πραγματοποιούνται σε ατομική βάση, χωρίς διακρίσεις και με σεβασμό των εγγυήσεων και των αρχών ποτ διέπουν την προστασία των προσωπικών δεδομένων, σε συμμόρφωση με τις οδηγίες αριθ. 2000/43/ΕΚ και 95/45/ΕΚ·
8. σημειώνει με βαθιά λύπη την καθυστερημένη και περιορισμένη αντίδραση της Επιτροπής που, ως θεματοφύλακας των Συνθηκών, πρέπει να επαληθεύει τη συμβατότητα των ενεργειών των κρατών μελών με το πρωτογενές και το παράγωγο δίκαιο της ΕΕ και ιδίως με τις προαναφερθείσες οδηγίες σχετικά με τη μη εφαρμογή διακρίσεων, την ελεύθερη κυκλοφορία και το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων· επαναλαμβάνει τις ανησυχίες του όσον αφορά τις συνέπειες της ισχύουσας κατανομής αρμοδιοτήτων σε σχέση με τις πολιτικές για τους Ρομά μεταξύ των μελών της Επιτροπής και ζητεί ισχυρό οριζόντιο συντονισμό, ώστε να εξασφαλίζεται έγκαιρη και αποτελεσματική αντίδραση στο μέλλον·
9. καλεί την Επιτροπή να υποστηρίξει σθεναρά τις αξίες και τις αρχές που διατυπώνουν ο Χάρτης και οι Συνθήκες της ΕΕ και να αντιδράσει γρήγορα με μια πλήρη ανάλυση της κατάστασης στη Γαλλία και σε όλα τα άλλα κράτη μέλη της Ένωσης, όσον αφορά τη συμβατότητα των πολιτικών που ακολουθούνται για τους Ρομά με τη νομοθεσία της ΕΕ·
10. εκφράζει βαθύτατη ανησυχία για το γεγονός ότι, παρά τον επείγοντα χαρακτήρα του ζητήματος, η Επιτροπή δεν έχει μέχρι τώρα απαντήσει στα αιτήματά του, του Ιανουαρίου 2008 και του Μαρτίου 2010, για τη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής για τους Ρομά, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη· καλεί και πάλι την Επιτροπή να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενσωμάτωση των Ρομά·
11. κρίνει ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη μοιράζονται την ευθύνη να προωθήσουν την ενσωμάτωση των Ρομά, πράγμα που απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ, υπό τη μορφή μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τους Ρομά, στη βάση των δεσμεύσεων που ανελήφθησαν στη δεύτερη Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Κορυφής για τους Ρομά, στην Κόρδοβα:
· να ενσωματωθούν τα θέματα που αφορούν τους Ρομά στις ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα και την προστασία από τον ρατσισμό, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό,
· να βελτιωθεί ο σχεδιασμός του χάρτη πορείας όσον αφορά την ολοκληρωμένη πλατφόρμα για την ενσωμάτωση των Ρομά και να δοθεί προτεραιότητα σε καίριους στόχους και αποτελέσματα,
· να διασφαλισθεί ότι τα υπάρχοντα χρηματοπιστωτικά μέσα της ΕΕ φθάνουν στους Ρομά και βοηθούν στη βελτίωση της κοινωνικής ένταξής τους, με την παρακολούθηση του τρόπου χρήσης των πόρων, να ισχύσουν νέες προϋποθέσεις ώστε να εξασφαλισθεί ότι η χρήση των πόρων βελτιώνει περισσότερο την κατάσταση των Ρομά·
12. θεωρεί καίριας σημασίας την ανάπτυξη ενός συνολικού προγράμματος το οποίο να στοχεύει ταυτόχρονα σε όλα τα σχετικά πεδία πολιτικής και το οποίο να καθιστά δυνατή την άμεση επέμβαση σε περιθωριοποιημένες περιοχές που αντιμετωπίζουν σοβαρά διαρθρωτικά μειονεκτήματα· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν την αυστηρή εφαρμογή των διατάξεων περί ίσων ευκαιριών κατά την εφαρμογή των επιχειρησιακών προγραμμάτων, ώστε τα έργα να μην εδραιώνουν, άμεσα ή έμμεσα, τον διαχωρισμό και τον αποκλεισμό των Ρομά· τονίζει ότι, στις 10 Φεβρουαρίου 2010, ενέκρινε έκθεση σχετικά με την επιλεξιμότητα στεγαστικών παρεμβάσεων υπέρ των περιθωριοποιημένων πληθυσμιακών ομάδων, στην οποία προβλέπονται στεγαστικές παρεμβάσεις υπέρ ευάλωτων ομάδων στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ, και ζητεί την ταχεία εφαρμογή του αναθεωρημένου κανονισμού, ώστε τα κράτη μέλη να μπορέσουν να κάνουν δραστήρια χρήση της δυνατότητας αυτής·
13. εκφράζει την ανησυχία του σε σχέση με τον αναγκαστικό επαναπατρισμό των Ρομά προς χώρες των δυτικών Βαλκανίων, όπου ενδέχεται να αντιμετωπίσουν έλλειψη στέγης και διακρίσεις· καλεί την Επιτροπή, το Συμβούλιο και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, περιλαμβανομένων κατάλληλης βοήθειας και παρακολούθησης·
14. συνιστά στο Συμβούλιο να εγκρίνει μια θέση όσον αφορά τις διαρθρωτικές και προενταξιακές χρηματοδοτήσεις, η οποία θα αντικατοπτρίζει την πολιτική δέσμευση της ΕΕ να προωθήσει την ενσωμάτωση των Ρομά, και να εξασφαλίσει ότι οι κοινές βασικές αρχές για την ενσωμάτωση των Ρομά θα λαμβάνονται υπόψη σε κάθε επανεξέταση των σχετικών επιχειρησιακών προγραμμάτων, στην προοπτική και της επόμενης περιόδου προγραμματισμού· καλεί την Επιτροπή να αναλύσει και να αξιολογήσει τις μέχρι σήμερα κοινωνικές επιπτώσεις των επενδύσεων με τη χρήση προενταξιακών και διαρθρωτικών πόρων που είχαν ως στόχο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, να καταλήξει σε συμπεράσματα και να αναζητήσει νέες στρατηγικές και κανόνες στο πεδίο αυτό, αν κριθεί απαραίτητο·
15. ενθαρρύνει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να εντάξουν τις κοινότητες των Ρομά, από το στοιχειωδέστερο επίπεδο μέχρι εκείνο των διεθνών ΜΚΟ, στη διαδικασία για την διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής της ΕΕ για τους Ρομά, περιλαμβανομένων όλων των πτυχών του σχεδιασμού, της εφαρμογής και της επίβλεψης και να αξιοποιήσει την πείρα της Δεκαετίας για την Ενσωμάτωση των Ρομά 2005-2015 και του σχεδίου δράσης του ΟΑΣΕ, αλλά και τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και του ίδιου του Κοινοβουλίου·
16. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών και των υποψηφίων προς ένταξη χωρών, στον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, στο Συμβούλιο της Ευρώπης και στον ΟΑΣΕ.