PROJEKT REZOLUCJI w sprawie wydalenia Romów z Francji
6.9.2010
zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu
Renate Weber, Sophia in 't Veld, Marielle De Sarnez, Cecilia Wikström, Niccolò Rinaldi, Sonia Alfano, Ramon Tremosa i Balcells, Leonidas Donskis, Olle Schmidt, Metin Kazak, Luigi de Magistris, Alexander Alvaro, Nathalie Griesbeck, w imieniu grupy politycznej ALDE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B7-0493/2010
B7‑0503/2010
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wydalenia Romów z Francji
Parlament Europejski,
– uwzględniając prawa człowieka i podstawowe wolności, zasady równości i niedyskryminacji, prawo do godności, prywatności i ochrony danych osobowych, prawa dziecka i prawa członków mniejszości, uznane w międzynarodowych i europejskich konwencjach dotyczących ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, zwłaszcza w Konwencji ONZ o prawach dziecka, Konwencji ramowej Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych z 1994 r., Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (ECHR) i w odpowiednim orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka,
– uwzględniając postanowienia traktatów, a mianowicie art. 2, 3, 6, 21 Traktatu o Unii Europejskiej, art. 10, 18, 19, 45 i następne Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 8, 19, 21, 24, 45, 47, 51 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając dyrektywę Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, a zwłaszcza definicje dyskryminacji bezpośredniej i pośredniej, dyrektywę 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich oraz dyrektywę 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych, a także decyzję ramową Rady 2008/913/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii na mocy przepisów prawa karnego,
– uwzględniając komunikat Komisji w sprawie integracji społecznej i gospodarczej Romów w Europie (COM(2010) 133) oraz sprawozdania Europejskiej Agencji Praw Podstawowych, a także konkluzje Rady z 7 czerwca 2010 r. w sprawie dalszej integracji Romów,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje, m.in. w sprawie Romów, rasizmu i ksenofobii, środków antydyskryminacyjnych oraz swobodnego przepływu osób, w szczególności rezolucję z dnia 28 kwietnia 2005 r. w sprawie sytuacji Romów w Unii Europejskiej, z dnia 1 czerwca 2006 r. w sprawie sytuacji kobiet romskich w Unii Europejskiej, z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie stosowania dyrektywy 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie zwalczania ekstremizmu w Europie, z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie europejskiej strategii dotyczącej Romów, z dnia 10 lipca 2008 r. w sprawie spisu Romów we Włoszech w oparciu o pochodzenie etniczne oraz z 25 marca 2010 r. w sprawie drugiego europejskiego szczytu w sprawie Romów,
– uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że rząd Francji na nadzwyczajnym posiedzeniu w dniu 28 lipca, zwołanym w celu przedyskutowania „problemów spowodowanych zachowaniem niektórych przedstawicieli ludności wędrownej i Romów”, a także w następstwie wydarzeń, których wynikiem było zabicie przez żandarma członka społeczności wędrownej mającego francuskie obywatelstwo, w związku z którym prowadzone jest obecnie śledztwo, podjął decyzję o zamknięciu około 300 nielegalnych obozowisk zamieszkałych przez Romów i ludność wędrowną w przeciągu 3 miesięcy oraz o wydaleniu Romów do ich krajów pochodzenia, głównie do Rumunii i Bułgarii,
B. mając na uwadze, że władze francuskie ogłosiły, iż zorganizowano „dobrowolną” i „humanitarną” repatriację w zamian za rekompensatę w wys. 300 euro dla każdej osoby dorosłej i 100 euro dla każdego dziecka, natomiast według doniesień prasowych i ustaleń komitetu ONZ ds. dyskryminacji rasowej „nie wszyscy” udzielili „dobrowolnej i pełnej zgody” lub zrozumieli swoje prawa, a niektórzy Romowie wręcz twierdzili, iż grożono im aresztowaniem lub przymusowym wydaleniem, gdyby odmówili repatriacji, a ponadto podjęte przez władzę procedury oddzielania mężczyzn od kobiet i dzieci również wywołały lawinę krytyki,
C. mając na uwadze, że z prawie 400 000 Romów mieszkających we Francji 95% posiada obywatelstwo francuskie, w związku z czym nie mogą oni zostać wydaleni lub zmuszeni do opuszczenia kraju, a także mając na uwadze, że Francja wydala Romów od wielu lat, przykładowo w roku 2009 wydalono 10 000 osób, a w roku bieżącym ponad 8 000;
D. mając na uwadze, że w sierpniu zlikwidowano 128 obozów i do Bułgarii i Rumunii wydalono z Francji 979 Romów - 151 spośród nich siłą, zaś 828 dobrowolnie,
E. mając na uwadze, że aby zapobiec powrotom Romów do Francji od osób otrzymujących pomoc repatriacyjną zażądano podpisania formularza mówiącego, że nie otrzymają tej kwoty po raz drugi w razie powrotu do Francji i pobrano od nich odciski palców,
F. mając na uwadze, że rząd Francji stwierdził także, iż nieudana integracja mniejszości romskiej powinna wstrzymać przystąpienie Rumunii i Bułgarii do obszaru Schengen, jeżeli kraje te nie „wezmą odpowiedzialności” za Romów, co jest niezgodne z techniczną oceną gotowości Rumunii i Bułgarii, pozytywnie przyjętą przez wszystkie państwa członkowskie na forum grupy roboczej Schengen; mając na uwadze, że również Komisja odrzuciła ten wniosek rządu Francji,
G. mając na uwadze, że pomimo iż środki podjęte przez rząd Francji wzbudziły powszechną krytykę na szczeblu krajowym, europejskim i międzynarodowym, a także ze strony organizacji pozarządowych, instytucji i przywódców religijnych oraz organizacji, szczególnie ONZ (Komitet ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej), Rady Europy (Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji, Komisarz ds. Praw Człowieka, Przewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego) i organów UE, rząd Francji kontynuował wydalenia, zyskując jedynie poparcie ministra spraw wewnętrznych Włoch, który zaproponował i wprowadził podobne środki w przeszłości,
H. mając na uwadze, że władze francuskie zaprosiły ministrów spraw wewnętrznych Włoch, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Grecji, a później jeszcze Belgii, a także przedstawicieli Komisji Europejskiej wraz z Kanadą i USA, na organizowane dnia 6 września w Paryżu posiedzenie w celu dyskusji nad kwestiami „imigracji” i swobodnego przepływu, wchodzącymi w zakres kompetencji UE, na które to posiedzenie inne państwa członkowskie nie zostały zaproszone, a także mając na uwadze, że minister spraw wewnętrznych Włoch zapowiedział zamiar domagania się bardziej rygorystycznych unijnych zasad dotyczących imigracji i swobodnego przepływu, szczególnie w odniesieniu do Romów,
I. mając na uwadze, że prawo obywateli UE i ich rodzin do swobodnego przemieszczania się to podstawowe prawo zapisane w traktatach UE i regulowane dyrektywą 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, które było przedmiotem sprawozdania Komisji oraz wytycznych dla państw członkowskich dotyczących prawidłowego stosowania dyrektywy,
J. mając na uwadze, że Komisja, stojąc na straży traktatów, ma obowiązek zagwarantowania, że traktaty i prawodawstwo unijne, a także prawa człowieka i prawa podstawowe są przestrzegane, chronione oraz promowane w UE, i zobowiązana jest niezwłocznie i zdecydowanie reagować na ich wyraźne naruszenia, natychmiast po zaistnieniu takiej sytuacji,
K. mając na uwadze, że wydalenia mają miejsce w kontekście oświadczeń francuskich przywódców rządowych sugerujących powiązania między Romami, imigrantami i przestępczością, a także propozycji odbierania obywatelstwa francuskiego wszystkim osobom pochodzenia obcego, którzy zagrozili życiu funkcjonariusza policji, mając na uwadze, że w całej UE obserwuje się wzrost przestępstw na tle nienawiści rasowej wobec Romów,
L. mając na uwadze, że trybunał administracyjny w Lille potwierdził wcześniejszy wyrok sądu z 27 sierpnia orzekając przeciwko nakazom deportacji siedmiu Romów, jako że władze nie udowodniły, iż osoby te stanowiły „zagrożenie porządku publicznego”,
M. mając na uwadze, że Niemcy przygotowują się do wydalenia ok. 12 000 Romów do Kosowa, z czego połowę stanowią dzieci, w tym urodzone w Niemczech, pomimo wezwań o zaprzestanie przymusowych wysiedleń Romów do Kosowa kierowanych do państw zachodnioeuropejskich przez UNICEF i komisarza ds. praw człowieka z ramienia Rady Europy; mając na uwadze, że Szwecja deportowała ok. 50 Romów za „żebractwo”, choć żebranie nie jest w Szwecji przestępstwem; mając na uwadze, że Dania w trybie przyspieszonym wydaliła Romów w lipcu, zaś inne państwa, np. Włochy, stosują podobne strategie i ogłosiły nowe środki ograniczające,
1. wyraża głębokie zaniepokojenie krokami podjętymi przez władze francuskie oraz władze innych państw członkowskich względem Romów i społeczności wędrownych, mającymi na celu skłonienie ich do powrotu do krajów pochodzenia, i wzywa do natychmiastowego zaprzestania zbiorowych wydaleń Romów; wzywa Komisję i Radę, a także państwa członkowskie, do wystąpienia z takim samym apelem;
2. podkreśla, że działania te stanowią naruszenie traktatów i prawa UE, ponieważ oznaczają dyskryminację ze względu na rasę i pochodzenie etniczne oraz naruszenie przepisów dyrektywy 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli Unii i ich rodzin do swobodnego przemieszczania się w UE; podkreśla, że masowe wydalenia są zakazane na mocy karty praw podstawowych oraz europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
3. przypomina, że dyrektywa 2004/38 przewiduje możliwość wydalenia obywatela Unii w ściśle określonych sytuacjach, zwłaszcza jeśli stanowi on zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego lub powoduje nadmierne obciążenie dla systemu opieki społecznej; decyzje o wydaleniu muszą być rozpatrywane i zatwierdzane z osobna, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej (art. 28), zastosowane muszą być zabezpieczenia proceduralne (art. 30), musi być zapewniona możliwość odwołania się na drodze sądowej i administracyjnej oraz ubiegania się o zarządzenie zawieszenia decyzji (art. 31), wydalenia obywateli, gdyż stanowią oni nadmierne obciążenie dla systemu opieki społecznej w przyjmującym państwie członkowskim nie stanowią wystarczającego powodu, aby uzasadnić automatyczne wydalenie (punkt 16 preambuły i art. 14), żadne ograniczenie swobody przemieszczania się i pobytu ze względów porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego nie może służyć do celów gospodarczych, powinno być zgodne z zasadą proporcjonalności i opierać się wyłącznie na indywidualnym zachowaniu danej osoby, a wykluczone są uzasadnienia oparte na względach ogólnej prewencji, poza tym indywidualne zachowanie danej osoby musi stanowić autentyczne, aktualne i wystarczająco poważne zagrożenie dla podstawowego interesu społecznego (art. 27), sankcje określone przez państwa członkowskie muszą być skuteczne i proporcjonalne (art. 36), a danym osobom należy pozostawić co najmniej jeden miesiąc na opuszczenie kraju;
4. zauważa, że wydalenia wymierzone były szczególnie w Romów ogólnie postrzeganych jako społeczność stanowiąca zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz jako obciążenie dla systemu opieki społecznej i zostały przeprowadzone w niezmiernie krótkim okresie czasu w warunkach, które pociągnęły za sobą publiczne napiętnowanie i wykorzystanie siły i gróźb; w takich okolicznościach niemożliwe jest rozsądne i odpowiednie przeprowadzenie precyzyjnej oceny każdego z przypadków z osobna; nie zastosowano i nie zagwarantowano merytorycznych i proceduralnych środków ochrony; naruszono warunek proporcjonalności; działania mogły być podejmowane ze względów ekonomicznych i względów ogólnej prewencji; dyrektywa nie przewiduje zastosowania jakiejkolwiek procedury pozwalającej na ułatwiony lub dobrowolny powrót obywateli UE do państwa członkowskiego pochodzenia w zamian za zadośćuczynienie finansowe, co byłoby również sprzeczne z duchem i literą traktatów, ponieważ swoboda przemieszczania się jest podstawowym prawem, które nie może zostać odebrane, kupione lub sprzedane, i która powodowałaby dyskryminację wśród obywateli UE; ponadto według władz rumuńskich żadna z powracających osób nie popełniła nigdy przestępstwa w Rumunii czy też we Francji, a francuskie sądy orzekły przeciwko decyzjom władz o wydaleniu Romów, które opierały się na przesłance, że stanowią oni „zagrożenie dla porządku publicznego”;
5. podkreśla ponadto, że pobieranie odcisków palców wydalonych Romów jest niezgodne z prawem i sprzeczne z Kartą praw podstawowych UE (art. 21 ust. 1 i 2), traktatami i prawem UE, w szczególności dyrektywami 38/2004 i 43/2000, i stanowi dyskryminację ze względu na pochodzenie etniczne i narodowościowe;
6. z zadowoleniem przyjmuje wypowiedź wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej odpowiedzialnej za sprawiedliwość, prawa podstawowe i obywatelstwo z dnia 25 sierpnia, w której wyraziła ona „zaniepokojenie” z powodu wydalenia Romów z Francji i stwierdziła, że „nikomu nie powinno grozić wydalenie jedynie z tego powodu, że jest Romem”, wzywając jednoczenie „wszystkie państwa członkowskie do przestrzegania wspólnie przyjętych zasad UE w zakresie swobodnego przemieszczania się, niedyskryminacji i wspólnych wartości Unii Europejskiej”, która jest „wspólnotą wartości i praw podstawowych”, a w szczególności do przestrzegania praw podstawowych, w tym praw osób należących do mniejszości, oraz wzywa Komisję do szybkiego podjęcia działań w oparciu o traktaty, w celu zagwarantowania przestrzegania traktatów i prawa UE;
7. z zadowoleniem przyjmuje ogłoszoną przez komisarz „pełną analizę” sytuacji we Francji oraz weryfikację zgodności podjętych środków z prawodawstwem UE, jak również wymianę informacji pomiędzy Komisją a władzami Francji oraz warsztaty zaproponowane przez przewodniczącego Komisji i władze francuskie i chciałby być w te działania zaangażowany; domaga się, aby takim nadzorem objęto wszystkie państwa członkowskie;
8. apeluje o europejską strategię dotyczącą Romów, która zawierać będzie „konkretne i perspektywiczne środki poprawy społecznej integracji Romów” oraz „środki obejmujące mieszkalnictwo, dostęp do rynku pracy, edukacji i opieki zdrowotnej”, tak aby „polepszyć sytuację Romów”; wzywa Komisję, Radę, państwa członkowskie i ich rządy oraz władze regionalne i lokalne, aby wzięły na siebie wspólną odpowiedzialność za Romów i zapewniły wkład do tej strategii oraz podjęły odpowiednie kroki w celu ich integracji w ramach swoich zakresów odpowiedzialności, zwłaszcza państwa członkowskie pochodzenia i państwa docelowe; podkreśla, że polityka integracyjna odniesie sukces tylko wtedy, gdy opierać się będzie na obustronnym procesie integracji z udziałem Romów i całego społeczeństwa, przy wzajemnym uznaniu i poszanowaniu praw i obowiązków;
9. podziela opinię wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej odpowiedzialnej za sprawiedliwość, prawa podstawowe i obywatelstwo na temat „języka użytego w niektórych państwach członkowskich w ubiegłych tygodniach”, który „był otwarcie dyskryminujący i miał częściowo podżegający charakter” oraz wezwanie do „ostrożnego i odpowiedzialnego” potraktowania przez decydentów politycznych kwestii integracji Romów; odrzuca wypowiedzi łączące mniejszości i imigrantów z przestępczością, ponieważ takie wypowiedzi utrwalają negatywne stereotypy, które przyczyniają się do piętnowania Romów i ich dyskryminacji;
10. przypomina, że swobodne przemieszczanie się obywateli jest sprawą leżącą w kompetencji UE i – co za tym idzie – na podstawie zasady lojalnej współpracy takie kwestie powinny być omawiane w instytucjach UE, a nie na zamkniętych posiedzeniach, do uczestnictwa w których zapraszane są rządy tylko niektórych państw członkowskich; uważa w związku z tym spotkanie zwołane przez Francję za niewłaściwe i uważa, że Komisja, prezydencja belgijska i państwa członkowskie na nie zaproszone nie powinny były wziąć w nim udziału; apeluje, aby kwestie leżące w kompetencji UE były omawiane na odpowiednich forach instytucjonalnych przewidzianych do tego celu przez traktaty; z zadowoleniem przyjmuje skierowane do władz francuskich wezwanie wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej odpowiedzialnej za sprawiedliwość, prawa podstawowe i obywatelstwo do podjęcia dialogu ze wszystkimi państwami członkowskimi UE w celu „wzięcia wspólnej odpowiedzialności – wykorzystując jako podstawę traktaty i Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej – za sytuację Romów” oraz ofertę Komisji, aby pośredniczyć między państwami członkowskimi, monitorować i oceniać dokonywane postępy;
11. wzywa władze francuskie do przestrzegania prawodawstwa francuskiego, które stanowi, że wszystkie gminy powyżej 5 000 mieszkańców muszą zorganizować oficjalne obozowiska dla ludności wędrownej, przy czym francuska Komisja Równych Szans i Niedyskryminacji (HALDE) dowodzi, że jedynie 25% gmin, których ten obowiązek dotyczy, wywiązało się z niego, co doprowadziło do zwiększenia się liczby ludności wędrownej mieszkającej na nielegalnych obozowiskach;
12. przypomina władzom francuskim o wynikających z międzynarodowego prawodawstwa w dziedzinie praw człowieka obowiązkach zagwarantowania, także Romom i ludności wędrownej, prawa do odpowiednich warunków mieszkaniowych i podkreśla, że należy zapewnić odpowiednie alternatywne zakwaterowanie, które następnie sprzyja ich osiedlaniu się i integracji; wzywa Francję do uchylenia wszelkich przepisów prawa francuskiego, które dyskryminują ludność wędrowną, takich jak wymóg posiadania zezwoleń na podróż i ograniczenie praw wyborczych;
13. ponownie wzywa państwa członkowskie do dokonania przeglądu i uchylenia ustaw i działań politycznych bezpośrednio lub pośrednio dyskryminujących Romów ze względu na rasę i pochodzenie etniczne, a także wzywa Radę i Komisję do monitorowania stosowania przez państwa członkowskie traktatów i dyrektyw dotyczących środków antydyskryminacyjnych i swobodnego przepływu osób, zwłaszcza w stosunku do Romów, a także do podjęcia odpowiednich środków, jeżeli powyższe nie zostanie zapewnione, zwłaszcza wszczynając postępowanie o uchybienie zobowiązaniom;
14. apeluje o uruchomienie odpowiednich funduszy przez UE i państwa członkowskie na projekty służące integracji Romów, o monitorowanie rozdzielania tych funduszy wśród państw członkowskich, sposobu ich wykorzystania i właściwej realizacji projektów w celu oceny ich skuteczności i wzywa Komisję i Radę do opublikowania sprawozdania w tej sprawie wraz z odpowiednimi wnioskami prawodawczymi;
15. upoważnia przedmiotowo właściwą komisję – po konsultacjach z Agencją Praw Podstawowych, organizacjami pozarządowymi i organami zajmującymi się prawami człowieka i problematyką Romów – do śledzenia rozwoju sytuacji w tej kwestii i przygotowania sprawozdania w sprawie sytuacji Romów w Europie w oparciu o poprzednie rezolucje i sprawozdania PE;
16. zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, jak również Radzie Europy i ONZ.