ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των ορεινών περιοχών, των νήσων και των αραιοκατοικημένων περιοχών
15.9.2010
σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού
Marita Ulvskog, Saïd El Khadraoui, Κρίτων Αρσένης, Teresa Riera Madurell, Maria Badia i Cutchet εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B7-0518/2010
B7‑0519/2010
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των ορεινών περιοχών, των νήσων και των αραιοκατοικημένων περιοχών
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τον τίτλο XII της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ένωσης και ιδίως το άρθρο 174 αυτής,
– έχοντας υπόψη τους κανονισμούς που διέπουν τη λειτουργία των διαρθρωτικών ταμείων για την περίοδο 2007-2013,
– έχοντας υπόψη την απόφαση του Συμβουλίου της 6ης Οκτωβρίου 2006 για τις στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Κοινότητας για τη συνοχή[1],
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που διεξήχθη στις Βρυξέλλες στις 14-15 Δεκεμβρίου 2006,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 2ας Σεπτεμβρίου 2003 σχετικά με τις διαρθρωτικά μειονεκτούσες περιφέρειες (νησιά, ορεινές περιφέρειες, περιφέρειες με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού) στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και των θεσμικών της προοπτικών,
– έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών της 13ης Μαρτίου 2002 σχετικά με τις νησιωτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις προοπτικές τους ενόψει της διεύρυνσης[2],
– έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών της 7ης Ιουλίου 2005 για την αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης (A6-0000/2006),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Μαρτίου 2007 σχετικά με τα νησιά και τους φυσικούς και οικονομικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουν στο πλαίσιο της περιφερειακής πολιτικής,
– έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Επιτροπής της 6ης Οκτωβρίου 2008 σχετικά με την Πράσινη Βίβλο για την εδαφική συνοχή - Μετατροπή της εδαφικής ποικιλομορφίας σε προτέρημα,
– έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής του Νοεμβρίου 2008 για τις Περιφέρειες 2020: μια αξιολόγηση των μελλοντικών προκλήσεων για τις περιφέρειες της ΕΕ,
– έχοντας υπόψη την έκθεση Barca - Ατζέντα για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής του Απριλίου 2009,
– έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Επιτροπής της 15ης Ιουνίου 2009 σχετικά με την έκτη έκθεση προόδου σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της 14ης Απριλίου 2010 σχετικά με τις στρατηγικές εκθέσεις για το 2010 της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των προγραμμάτων της πολιτικής για τη συνοχή,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη την ανησυχία που έχει εκφράσει για το γεγονός ότι οι νησιωτικές περιφέρειες καλούνται να αντιμετωπίσουν πληθώρα μειονεκτημάτων και έχοντας επισημάνει ότι απαιτείται να τους παρασχεθεί βοήθεια για να υπερβούν τις δυσκολίες αυτές και να μπορέσουν να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους για να συμβάλουν στην εδαφική συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αρχή της εδαφικής συνοχής έχει παγιωθεί στους κανονισμούς που διέπουν τη λειτουργία των διαρθρωτικών ταμείων για την περίοδο 2007-2013 και ότι αποτελεί έναν από τους νέους κομβικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εισήχθησαν με τη Συνθήκη της Λισαβόνας ο οποίος αποσκοπεί στην εξασφάλιση αρμονικής ανάπτυξης μέσω της μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων και της άρσης των εμποδίων στην ανάπτυξη, περιλαμβανομένων και αυτών που συνδέονται με φυσικά και γεωγραφικά μειονεκτήματα,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η περιορισμένη έκταση και η απομόνωση συνιστούν παράγοντα που κάνει τα νησιά να διαφέρουν έναντι των άλλων περιφερειών, ο δε νησιωτικός χαρακτήρας τους πρέπει να θεωρηθεί ως μόνιμη φυσική κατάσταση που επηρεάζει την απόδοσή τους στην αειφόρο ανάπτυξη αφ' ης στιγμής προκαλεί ανισότητα ευκαιριών μεταξύ αυτών και των ηπειρωτικών εδαφών της Ένωσης·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι διάφορα ευρωπαϊκά νησιά πλήττονται σοβαρά όχι μόνο από ένα αλλά από περισσότερα μειονεκτήματα, μνεία των οποίων γίνεται στο άρθρο 174, περιλαμβανομένων και των ορεινών νησιών, των νησιών με πολύ χαμηλή δημογραφική πυκνότητα ή όσων πλήττονται από δύο ή περισσότερους παράγοντες απομόνωσης οι οποίοι μειώνουν τη δυνατότητα πρόσβασης των κατοίκων τους σε σημαντικές υπηρεσίες,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα πάντα με το ίδιο άρθρο 174 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις περιφέρειες που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, περιλαμβανομένων των νησιωτικών περιοχών,
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, πέρα από τα όσα συνεπάγεται η γεωφυσική τους ιδιότητα, πολλά νησιά βρίσκονται διάσπαρτα σε απομακρυσμένες περιφέρειες, συχνά επί των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, με αποτέλεσμα να είναι εκτεθειμένα στους εγγενείς κινδύνους αυτής της κατάστασης εξαιτίας, παραδείγματος χάριν, της γειτνίασής τους με περιοχές συγκρούσεων, της έκθεσής τους στην παράνομη μετανάστευση ή σε διάφορες μορφές λαθρεμπορίου, της τρωτότητάς τους σε τυχαία ή σκόπιμη θαλάσσια ρύπανση, κλπ,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ευρωπαϊκά νησιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, όπως είναι η παγκοσμιοποίηση, η δημογραφική αλλαγή, η αλλαγή του κλίματος και ο ενεργειακός εφοδιασμός,
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ευρωπαϊκά νησιά συμβάλλουν στην ποικιλομορφία της Ένωσης, τόσο από περιβαλλοντικής σκοπιάς (ειδικά ενδιαιτήματα και ενδημικά είδη) όσο και από πολιτισμικής σκοπιάς (γλωσσικά ιδιώματα, αρχιτεκτονική κληρονομιά, αρχαιολογικοί και άλλοι χώροι και τοποθεσίες, γαστρονομία, παραδόσεις),
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ευρωπαϊκά νησιά μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης της Ένωσης λόγω του υψηλού δυναμικού τους σε ό,τι αφορά την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές χάριν της ευνοϊκής γεωφυσικής τους θέσης: έκθεση στα ρεύματα αέρα, στα ωκεάνια κύματα και στον ήλιο,
1. εκφράζει την ικανοποίησή του για τη μελέτη EUROISLANDS η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος ESPON 2007-2013, δεδομένου ότι απαιτείται η σε ευρωπαϊκή κλίμακα καλύτερη κατανόηση της πραγματικότητας των νησιών· τονίζει ότι εάν πρέπει να ληφθούν ικανοποιητικά υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά των νησιών, είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει βαθύτερη γνώση της κατάστασης που επικρατεί σε αυτά·
2. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η εδαφική συνοχή έχει συμπεριληφθεί ως νέος στόχος στους στόχους της Ένωσης και ότι το νέο άρθρο 174, στο οποίο αναφέρεται ότι δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι νησιωτικές περιοχές· θεωρεί ότι οι διατάξεις αυτές πρέπει να οδηγήσουν στη χάραξη ειδικών αναπτυξιακών στρατηγικών και στην υλοποίηση συγκεκριμένων μέτρων με σκοπό, αφενός, την υπέρβαση των μειονεκτημάτων και, αφετέρου, την εκμετάλλευση του δυναμικού που συνδέεται με τον νησιωτικό χαρακτήρα των περιοχών αυτών·
3. χαιρετίζει τη μελέτη της Επιτροπής 'Εδάφη με συγκεκριμένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά', μολονότι δεν συμμερίζεται την άποψη ότι τα ευρωπαϊκά νησιά απέχουν πολύ από του να αποτελούν ομοιογενή ομάδα περιφερειών η οποία χρήζει ειδικών προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης· τονίζει ότι τα ευρωπαϊκά νησιά έχουν ορισμένα σημαντικά κοινά χαρακτηριστικά, λόγω των οποίων οι περιφέρειες αυτές διαφέρουν από τις ηπειρωτικές περιοχές·
4. θεωρεί ότι ο νησιωτικός χαρακτήρας δημιουργεί ευκαιρίες αλλά, συγχρόνως, αποτελεί και μειονέκτημα για την αντιμετώπιση του οποίου απαιτείται ειδική αναπτυξιακή στρατηγική ώστε να καταστεί δυνατή η εκμετάλλευση του αναπτυξιακού δυναμικού των νησιωτικών περιφερειών και να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητά τους·
5. καλεί την Επιτροπή να εργαστεί προς την κατεύθυνση καταλληλότερων στατιστικών δεικτών βασιζόμενων στην εδαφικότητα, οι οποίοι θα παράσχουν ένα ρεαλιστικότερο πλαίσιο του επιπέδου ανάπτυξης των νησιωτικών περιοχών· παρατηρεί ότι οι δείκτες αυτοί θα προσφέρουν καλύτερη κατανόηση των αναγκών των νησιών - αποφεύγοντας τον κίνδυνο να συμπεριληφθούν οι περιοχές αυτές σε ευρύτερες ηπειρωτικές περιφέρειες - και οι οποία θα λαμβάνουν υπόψη τις συσσωρευμένες δυσχέρειες, όπως η παρουσία οροσειρών, αρχιπελάγων και περιπτώσεων συνδυασμού περισσότερων παραγόντων απομόνωσης· τονίζει ότι οι δείκτες αυτοί θα πρέπει να επιτρέπουν τη βελτιωμένη αξιολόγηση των διαφορών που υφίστανται μεταξύ των νησιωτικών και των ηπειρωτικών περιοχών·
6. ζητεί την ενσωμάτωση ενός ειδικού ολοκληρωμένου και ευέλικτου πολιτικού πλαισίου της ΕΕ, με νομικές και δημοσιονομικές επιπτώσεις για την επίλυση των προβλημάτων των ευρωπαϊκών νησιών επί τη βάσει των κοινών χαρακτηριστικών τους που θα λαμβάνει υπόψη τη διαφορετικότητά τους και θα συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας· η πολιτική συνοχής θα πρέπει να εξετάζει την κατάσταση των νησιών, όχι απλά μέσω της περιφερειακής πολιτικής, αλλά κάνοντας επίσης χρήση και άλλων πολιτικών της ΕΕ οι οποίες έχουν σημαντικό εδαφικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη αυτών των περιφερειών· θεωρεί ότι ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικής για τα νησιά ενδέχεται να απαιτεί προστιθέμενη αξία για να υπερκεράσει τα μόνιμα μειονεκτήματα των νησιών και να προσαρμόσει το αναπτυξιακό τους μοντέλο εκμεταλλευόμενο τα στοιχεία του δυναμικού τους·
7. επικροτεί τη σύσταση μίας διϋπηρεσιακής ομάδας στην οποία προέβη η Επιτροπή για την αντιμετώπιση ζητημάτων εδαφικής συνοχής στα οποία συγκαταλέγεται και η κατάσταση των εδαφών που παρουσιάζουν μόνιμα και σοβαρά μειονεκτήματα, περιλαμβανομένων των νησιωτικών περιοχών·
8. ζητεί από την Επιτροπή να καθιερώσει υποχρεωτικές εκ των προτέρων εκτιμήσεις αντίκτυπου προτού καθοριστούν πολιτικές, μέτρα και μέσα τα οποία θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό εδαφικό αντίκτυπο στα νησιά· παρατηρεί ότι η Επιτροπή πρέπει να παρέχει την εγγύηση ότι τα ευρωπαϊκά μέτρα θα ωφελούν όλες τις περιφέρειες και δεν θα επιφέρουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις όταν τίθενται σε εφαρμογή στα νησιά·
9. καλεί τα κράτη μέλη και τις περιφερειακές και τοπικές αρχές να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στις αναπτυξιακές στρατηγικές των νησιών, δεδομένου ότι απαιτείται κάθετη προσέγγιση, με συμμετοχή και συμβολή όλων των επιπέδων κυβέρνησης και σεβασμό στην αρχή της επικουρικότητας, ώστε να δρομολογηθεί η αειφόρος ανάπτυξη των ευρωπαϊκών νησιών·
10. καλεί την Επιτροπή, για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού της περιφερειακής πολιτικής, να προσφέρει στις νησιωτικές περιφέρειες, ανεξαρτήτως της ταξινόμησής τους βάσει των κριτηρίων επιλεξιμότητας, τη δυνατότητα να διεκπεραιώσουν έργα υποδομής με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, δεδομένου ότι στα ευρωπαϊκά νησιά παρατηρείται έλλειψη υποδομής σε σημαντικούς τομείς όπως είναι οι μεταφορές και η ενέργεια·
11. ζητά να μην τεθεί σε εφαρμογή το κριτήριο της απόστασης των 150 χιλιομέτρων όταν πρόκειται για την ταξινόμηση των νήσων ως παραμεθόριων περιοχών επιλέξιμων για χρηματοδότηση, σύμφωνα με τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας στο πλαίσιο του στόχου της εδαφικής συνεργασίας της πολιτικής συνοχής ή στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτνίασης· πιστεύει ότι σε περίπτωση που η θέσπιση κάποιου ορίου θεωρηθεί αναγκαία, θα ήταν προτιμότερο για τις νησιωτικές περιφέρειες να εφαρμοσθεί η προϋπόθεση του διασυνοριακού εδάφους στο επίπεδο της θαλάσσιας λεκάνης·
12. χαιρετίζει την ύπαρξη των ευρωπαϊκών ομίλων εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ) ως μέσου για την υπερκέραση των εμποδίων που αντιμετωπίζει η εδαφική συνεργασία· ενθαρρύνει τις νησιωτικές περιφέρειες να χρησιμοποιούν τους ΕΟΕΣ για τη διαχείριση σχεδίων και έργων εδαφικής συνεργασίας με άλλες περιφέρειες οι οποίες συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, ως μέσο για να προσεγγίσουν περισσότερο τις περιβάλλουσες οικονομικές ζώνες τους·
13. επιδοκιμάζει την από 9ης Απριλίου 2009 πρόσκληση της ΓΔ TREN για υποβολή προτάσεων προκαταρκτικής δράσεως οι οποίες αφορούν τον καθορισμό ειδικών στρατηγικών προσαρμοσμένων στο δυναμικό των ευρωπαϊκών νήσων για την εφαρμογή της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ σχετικά με την αειφόρο ενέργεια και το σύμφωνο των νήσων το οποίο υπέγραψαν διάφορες νησιωτικές αρχές με σκοπό την υπερκέραση των στόχων που έχει θέσει η ΕΕ για το 2020 και αφορούν τη μείωση των εκπομπών CO2 στα εδάφη τους κατά τουλάχιστον 20%·
14. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι ο τουρισμός έχει περιληφθεί ως νέα αρμοδιότητα για την ΕΕ, και επικροτεί την Ανακοίνωση της Επιτροπής ‘Η Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο – ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον ευρωπαϊκό τουρισμό’ της 30ής Ιουνίου 2010· ζητεί από την Επιτροπή να λάβει υπόψη την κατάσταση των ευρωπαϊκών νησιών και των αναγκών του τομέα δεδομένου ότι πολλά νησιά εξαρτώνται από τον τουρισμό ο οποίος αποτελεί την βασική πηγή ανάπτυξης και οικονομικής μεγέθυνσης· επικροτεί τις υφιστάμενες πρωτοβουλίες EDEN, CALYPSO και αειφόρου τουρισμού και ενθαρρύνει τα ευρωπαϊκά νησιά να επωφεληθούν από αυτές·
15. καλεί την Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας και να προωθήσει μέτρα για την επίλυση των ιδιαίτερων δυσκολιών που παρουσιάζει η παροχή υπηρεσιών στις νησιωτικές περιοχές λόγω της εδαφικής τους ασυνέχειας, όπως η παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και τηλεματικής ιατρικής, ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και εξυπηρέτησης πολιτών, παραδείγματος χάριν, η τηλεδιδασκαλία·
16. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, τους κοινωνικούς εταίρους και τη βιομηχανία.