PROJEKT REZOLUCJI w sprawie zbliżającego się szczytu UE-USA oraz Transatlantyckiej Rady Gospodarczej
3.11.2010
zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu
Helmut Scholz, Rui Tavares, Takis Hadjigeorgiou, Kyriacos Triantaphyllides, Patrick Le Hyaric w imieniu grupy politycznej GUE/NGL
B7‑0610
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie zbliżającego się szczytu UE-USA oraz Transatlantyckiej Rady Gospodarczej
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że wraz z początkiem XXI wieku nastąpił zwrot ku wielobiegunowemu pojmowaniu świata, w którym wymagane jest zbiorowe zajmowanie się wspólnymi problemami na szczeblu międzynarodowym; mając na uwadze, że UE i Stany Zjednoczone muszą się dostosować do tej sytuacji poprzez przyjęcie w stosunkach międzynarodowych podejścia opartego na współpracy,
B. mając na uwadze, że wciąż trwają istotne konflikty międzynarodowe oraz utrzymują się poważne różnice w stosunkach transatlantyckich:
- wojna w Afganistanie nadal przynosi tysiące ofiar cywilnych, a także przyczynia się do katastrofalnej w skutkach destabilizacji kraju i całego regionu, podczas gdy za pomocą głównie wojskowej polityki NATO nie rozwiązano żadnego problemu tego kraju,
- osiągnięto jedynie ograniczony postęp w odnowieniu kontroli broni jądrowej i procesu rozbrojenia, a w odniesieniu do pozostałych kwestii związanych z rozbrojeniem utrzymuje się impas,
- nowa administracja nie zniosła sankcji w stosunku do Kuby,
- pogorszenie stosunków z Iranem zagraża pokojowi i dodatkowo komplikuje rozwiązanie długotrwałego kryzysu na Bliskim Wschodzie,
- realizowana przez Stany Zjednoczone strategia walki z terroryzmem wiąże się z wykorzystaniem wszechobecnych instrumentów do kontrolowania szczególnie chronionych danych dotyczących obywateli europejskich, podczas gdy takie działania podważają podstawowe prawa i wolności obywateli europejskich,
- kara śmierci jest nadal stosowana w 38 stanach USA, a także na szczeblu federalnym,
C. mając na uwadze, że stosunki transatlantyckie pozostają istotnym czynnikiem w polityce międzynarodowej; mając na uwadze, że UE i Stany Zjednoczone odgrywają znaczną rolę w rozwiązywaniu konfliktów międzynarodowych, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie, w Afganistanie i Iraku, oraz w eliminowaniu ubóstwa i zwalczaniu zmian klimatu,
D. mając na uwadze, że gospodarki UE i Stanów Zjednoczonych stanowią łącznie około połowę gospodarki światowej oraz mając na uwadze, że na obu gospodarkach spoczywa zatem szczególna odpowiedzialność za rozwiązanie aktualnego kryzysu gospodarczego i żywnościowego, za zwalczenie niestabilności i spekulacji, a tym samym za ustanowienie nowych przepisów,
E. mając na uwadze, że w stosunkach transatlantyckich utrzymuje się impas z powodu coraz większych różnic poglądów co do sposobów rozwiązywania problemów w polityce międzynarodowej dotyczących kryzysu gospodarczego i finansowego, ochrony danych, zwalczania zmian klimatu i innych kwestii, podczas gdy dialog parlamentarny i zacieśnione stosunki w ramach społeczeństwa obywatelskiego mogą przyczynić się do wzajemnego zrozumienia, pokonania różnic i znalezienia możliwych do wspólnego zaakceptowania rozwiązań, które są zgodne z interesami wszystkich zaangażowanych stron,
1. wzywa do koncepcyjnego wznowienia stosunków transatlantyckich, które powinny rozwijać się w takim kierunku, by:
a) zastanowić się nad trwałymi rozwiązaniami pozwalającymi położyć kres kryzysowi na świecie, które powinny zastąpić koncepcje wojskowych supermocarstw;
b) stawić czoło pilnej potrzebie przeprowadzenia radykalnej reformy politycznej, pozwalającej na zajęcie się systemowymi przyczynami kryzysów gospodarczych i finansowych, a także na natychmiastowe podjęcie zdecydowanych działań w celu ustalenia zasad „nowego ładu gospodarczego”;
c) podtrzymywać stanowisko, że walka z terroryzmem nie może być prowadzona z pogwałceniem prawa międzynarodowego i kosztem ustalonych, podstawowych, wspólnych wartości, takich jak poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, praworządności oraz odnośnych konwencji genewskich;
d) omówić z partnerami z USA sposoby praktycznego zrealizowania przez obie strony zobowiązania do wielostronności, w szczególności międzynarodowej współpracy w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych;
2. stoi na stanowisku, że w tym celu konieczne jest pogłębienie parlamentarnego dialogu politycznego między UE a Stanami Zjednoczonymi; nalega, by dialog ten stał się bardziej otwarty i przejrzysty; wzywa rządy i parlamenty UE i Stanów Zjednoczonych do zwracania większej uwagi na stosunki w społeczeństwie obywatelskim zamiast skupiania się wyłącznie na dialogu gospodarczym;
3. wyraża głębokie zaniepokojenie brakami równowagi w dialogu prawodawczym ze Stanami Zjednoczonymi oraz ich wpływem na prawodawstwo wspólnotowe; jest przekonany, że działania podejmowane w ramach Transatlantyckiej Rady Gospodarczej muszą stać się przejrzyste i odpowiedzialne;
Zagadnienia międzynarodowe
4. podkreśla pilną potrzebę dokonania uczciwej oceny zarówno aktualnej strategii wojskowej, jak i strategii odbudowy państwa w Afganistanie; wyciąga wniosek, że niezbędna jest zdecydowana zmiana strategii, ponieważ pokój, bezpieczeństwo i rozwój zwyciężą tylko wtedy, gdy położy się kres przemocy, a dominujące działania wojskowe zostaną zastąpione wzmożonymi wysiłkami na rzecz odbudowy państwa, w wyniku czego ludność Afganistanu odzyska zaufanie; domaga się wycofania wojsk NATO z tego kraju;
5. zwraca uwagę, że pomimo niedawnych wysiłków administracji Stanów Zjednoczonych, w procesie pokojowym na Bliskim Wschodzie nadal panuje impas; jest zdania, że rozwój stosunków partnerów transatlantyckich z Izraelem będzie w dużej mierze uzależniony od poszanowania praw człowieka oraz międzynarodowego prawa humanitarnego, zakończenia kryzysu humanitarnego w Gazie oraz na palestyńskich Terytoriach Okupowanych, a także od rzeczywistych zobowiązań do wypracowania wszechstronnego rozwiązania pokojowego;
6. wyraża głębokie zaniepokojenie losem i bezpieczeństwem 1,5 mln Palestyńczyków uwięzionych w Gazie bez możliwości opuszczenia Strefy; apeluje do partnerów transatlantyckich, aby w stosunkach z Izraelem domagali się od władz tego państwa zniesienia blokady; wzywa partnerów transatlantyckich do wzmożenia wysiłków, aby położyć kres dramatycznej sytuacji ponad 4,3 mln palestyńskich uchodźców zarejestrowanych przez ONZ, zgodnie z rezolucją ONZ nr 194;
7. apeluje o przyjęcie nowego podejścia do Iranu, ponieważ polityka sankcji i izolacji tego państwa się nie sprawdziła; nalega na odnowienie negocjacji z Iranem, aby znaleźć w drodze rokowań kompleksowe i sprawiedliwe rozwiązanie kwestii irańskiego programu jądrowego w oparciu o uznanie prawa Iranu do pokojowej działalności w dziedzinie energii jądrowej oraz w oparciu o wiarygodne zapewnienia ze strony Iranu co do pokojowego charakteru jego programu jądrowego; wyraża stanowcze przekonanie, że dialog i działania dyplomatyczne mogą prowadzić do rzeczywistych, długofalowych rozwiązań kwestii irańskiej, w ramach współpracy wielostronnej pod nadzorem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) z siedzibą w Wiedniu;
8. zdecydowanie popiera oświadczenie zawarte w końcowej deklaracji ze szczytu UE-Ameryka Łacińska zorganizowanego w Madrycie w maju 2010 r., w którym przywódcy z Europy i Ameryki Łacińskiej zdecydowanie odrzucili wszelkie środki przymusu o charakterze jednostronnym i skutkach eksterytorialnych jako sprzeczne z prawem międzynarodowym i wspólnie przyjętymi zasadami wolnego handlu oraz zgodzili się, że praktyki takie stanowią poważne zagrożenie dla multilateralizmu; przypomina, że embargo na handel z Kubą oparte na eksterytorialnych ustawach Helmsa Burtona jest stale potępiane przez Zgromadzenie Ogólne ONZ; wzywa Radę i Komisję, żeby poruszyły tę sprawę na szczycie UE-Stany Zjednoczone i dołożyły starań na rzecz uchylenia tych przepisów – wraz ze złożeniem skargi na Stany Zjednoczone przed WTO, jeżeli okaże się to konieczne;
9. przypomina wszystkim zainteresowanym stronom, że kwestia cypryjska jest problemem międzynarodowym i należy go rozwiązać w oparciu o rezolucje ONZ i prawo międzynarodowe, tak aby wyspa się ponownie zjednoczyła w ramach dwustrefowej i dwuspołecznościowej zdemilitaryzowanej federacji, bez gwarantów i interwencji, jako pomost pokoju we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego;
10. z zadowoleniem przyjmuje nowe podejście prezydenta Obamy do rozbrojenia jądrowego i podpisanie nowego traktatu START w kwietniu 2010 r.; wzywa UE i Stany Zjednoczone do zagwarantowania odnowienia wynegocjowanej kontroli zbrojeń i rozbrojenia na szczeblu kontaktów wielostronnych w ramach systemu ONZ; ponownie apeluje do Stanów Zjednoczonych, aby:
- nie wiązały rozbrojenia jądrowego z niepotrzebnym projektem Stanów Zjednoczonych i NATO dotyczącym tarczy antyrakietowej dla Europy;
- nie rekompensowały środków w zakresie rozbrojenia jądrowego zbrojeniami konwencjonalnymi;
- zaprzestały prac nad rozwojem bojowej broni jądrowej nowych generacji;
- ratyfikowały Traktat o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową;
- ratyfikowały Konwencję ottawską w sprawie zakazu użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz ich niszczenia;
- ratyfikowały konwencję o broni kasetowej;
- zaniechały sprzeciwu wobec protokołu zgodności do Konwencji Narodów Zjednoczonych o zakazie broni biologicznej i toksycznej;
- przyczyniły się do wzmocnienia systemu dotyczącego Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) poprzez skrupulatne wypełnianie wszystkich zobowiązań wynikających z NPT, a zwłaszcza jego art. 2;
- nadały nowy impuls wdrożeniu konwencji o broni chemicznej oraz wzmocnieniu jej organizacji;
Prawa człowieka i podstawowe wolności
11. wyraża poważne zaniepokojenie naruszaniem prawa obywateli europejskich do ochrony danych osobowych przez umowy międzynarodowe ze Stanami Zjednoczonymi; powtarza, że odrzuca system zbiorczej wymiany danych oraz wymiany danych na temat pasażerów ze Stanami Zjednoczonymi i ogólnie ze wszystkimi krajami trzecimi w ramach tzw. walki z terroryzmem;
12. podkreśla znaczenie nadchodzących negocjacji dotyczących umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w sprawie ochrony danych osobowych;
13. podkreśla, że taka umowa ramowa z USA powinna funkcjonować jako minimalny standard umowny, mający zastosowanie do wszystkich przyszłych oraz – po z góry określonym okresie przejściowym – wszystkich obecnych umów z USA na szczeblu unijnym i państw członkowskich dotyczących przekazywania i przetwarzania danych osobowych do celów działań prewencyjnych, prowadzonych czynności dochodzeniowo-śledczych i prokuratorskich w sprawach karnych w ramach współpracy policyjnej i sądowej, oraz powinna być zgodna z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej oraz dyrektywą 95/46/WE;
14. podkreśla potrzebę bycia w pełni poinformowanym odnośnie do wszelkiego rozwoju wypadków w zakresie wymiany danych na szczeblu międzynarodowym; w związku z tym nakłania Komisję i Radę do pełnego wyjaśnienia aktualnej sytuacji w zakresie dwustronnych umów i protokołów ustaleń pomiędzy państwami członkowskimi a USA dotyczących wymiany danych dla celów egzekwowania prawa oraz uczestnictwa w amerykańskim programie bezwizowym i w programie „jednolitego obszaru ochrony lotnictwa”;
15. jest wstrząśnięty doniesieniami o naruszaniu praw człowieka w trakcie wojny w Iraku, opublikowanymi przez Wikileaks; wzywa USA do postawienia osób odpowiedzialnych za te przestępstwa przed sądem;
16. nakłania do przeprowadzenia międzynarodowego dochodzenia pod egidą ONZ w sprawie wszystkich przestępstw popełnionych podczas wojny w Iraku; wzywa państwa członkowskie NATO do natychmiastowego wycofania swoich wojsk z Iraku;
17. przypomina o wielokrotnie ponawianych apelach Unii Europejskiej do tych państw, które nie jeszcze są stroną, o rozważenie odpowiednio ratyfikacji Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) lub przystąpienia do niego;
18. ubolewa nad faktem, że prezydent Obama nie dotrzymał obietnicy zamknięcia więzienia w Guantánamo z końcem 2009 r., i domaga się natychmiastowego zamknięcia tego więzienia; wzywa Stany Zjednoczone do likwidacji komisji wojskowych oraz postawienia wszystkich więźniów Guantánamo, przeciwko którym wniesiono oskarżenie, przed federalnym powszechnym sądem cywilnym, zgodnie z międzynarodowymi standardami rzetelnego procesu; domaga się bezzwłocznego uwolnienia wszystkich więźniów, wobec których USA nie zamierzają wnieść oskarżenia; wzywa państwa członkowskie UE do większych starań wspierających decyzje prezydenta Obamy poprzez zapewnienie azylu byłym więźniom zwolnionym z Guantánamo;
19. nakłania rząd USA do zaprzestania wszelkich praktyk aresztowania i wydawania więźniów w trybie nadzwyczajnym; oczekuje, że Rada i Komisja w konsultacjach z rządem USA odniosą się do sytuacji w zarządzanych przez Amerykanów więzieniach w Afganistanie (Bagram) oraz będą nalegać na ich zamknięcie;
20. ponownie domaga się, aby Stany Zjednoczone zniosły karę śmierci na szczeblu federalnym i państwowym;
Zagadnienia gospodarcze
21. ponownie stwierdza, że ani nowe transatlantyckie partnerstwo gospodarcze, ani obszar wolnego handlu z USA nie mogą być celem UE w stosunkach z USA; stoi na stanowisku, że UE i państwa członkowskie muszą zachować swoją politykę socjalną oraz polityki w dziedzinach takich jak zdrowie publiczne i środowisko, a także wzmacniać swoje stosunki gospodarcze z innymi regionami świata;
22. uważa, że USA i UE jako regiony o największej koncentracji najważniejszych światowych centrów finansowych potrzebują odpowiedzialnego podejścia do radzenia sobie z kryzysem finansowym i gospodarczym; podkreśla pilną potrzebę nadania organom regulacyjnym po obu stronach Atlantyku większych uprawnień, by mogły one zarządzać upadkiem instytucji finansowych i zagwarantować, że to udziałowcy banków oraz ich wierzyciele – a nie podatnicy – będą ponosić koszty złych decyzji bankowych;
23. jest zdania, że sektor finansowy musi powrócić do swojej pierwotnej funkcji i działać przede wszystkim w interesie publicznym, zaakceptować niższe zyski i zgodzić się na systemy wypłacania premii nastawione na unikanie ryzyka i cele długoterminowe, a nie krótkoterminowe zyski; stwierdza, że sektor finansowy w krajach uprzemysłowionych, a zwłaszcza w USA i niektórych państwach członkowskich UE, jest zbyt rozwinięty, żeby mógł być korzystny dla społeczeństwa, w związku z czym należy go ograniczyć do bezpieczniejszych rozmiarów;
24. uważa, że strukturom regulacyjnym istniejącym przed kryzysem gospodarczym i walutowym w Unii Europejskiej oraz w Stanach Zjednoczonych brakowało spójności i były one oparte głównie na rozproszonych analizach makroekonomicznych oraz że w obliczu braku spójności tych struktur regulacyjnych na szczeblu globalnym państwa podejmowały działania na własną rękę; nalega, by UE i USA podkreśliły znaczenie, jakie dla systemu nadzoru i regulacji ma obowiązkowy charakter między innymi rejestrowania transakcji; wzywa UE i USA do poparcia wprowadzenia podatku od transakcji finansowych;
25. nakłania UE i USA do podjęcia kroków niezbędnych do ograniczenia obecnej wojny walutowej; stoi na stanowisku, że wspomniana „gorączka walutowa” powodująca spadki w Azji została spowodowana rozluźnioną polityką monetarną USA, która obniża wartość dolara USA w stosunku do euro i innych ważnych walut; stwierdza, że na wojnie walutowej najprawdopodobniej najbardziej ucierpi gospodarka UE;
26. podkreśla, że globalna nierównowaga gospodarcza, którą kryzys finansowy tymczasowo ograniczył, znów daje o sobie znać i zagraża odbudowie gospodarczej oraz tworzeniu miejsc pracy; jest zdania, że duże nadwyżki eksportowe muszą opierać się na większym popycie krajowym;
27. uważa, że w świetle intensyfikacji wymiany handlowej UE powinna upewnić się, że nie ma w niej miejsca na dumping społeczny, zważywszy przykładowo na niski poziom zabezpieczeń społecznych w USA i katastrofalną sytuację amerykańskiego systemu opieki zdrowotnej;
28. stwierdza, że konsolidacja stosunków handlowych z USA, tak jak z każdym innym krajem trzecim, powinna być uwarunkowana poszanowaniem praw człowieka, w tym zniesieniem kary śmierci, respektowaniem zasad sprawiedliwego procesu więźniów, zakazem stosowania jakichkolwiek rodzajów tortur oraz ratyfikacją i poszanowaniem najważniejszych konwencji międzynarodowych;
29. zauważa duże zaangażowanie Komisji Europejskiej w dalsze zgłębianie kwestii barier pozataryfowych w stosunkach handlowych UE-USA; wskazuje, że według badania Komisji Europejskiej na temat barier pozataryfowych w stosunkach handlowych i inwestycjach UE-USA, wyeliminowanie lub zmniejszenie barier pozataryfowych wiązałoby się z większym dochodem dla UE; podkreśla stanowczo, że rozwiązanie kwestii regulacyjnych związanych z barierami pozataryfowymi nie może odbyć się kosztem ochrony konsumenta w takich dziedzinach jak zdrowie, finanse, jakość życia i ochrona środowiska;
30. zwraca się do Rady i Komisji, aby omówiły z partnerami transatlantyckimi, jak dokonać postępu w sprawie dostępu krajów rozwijających się do leków, i zdecydowanie sprzeciwiły się amerykańskiej inicjatywie włączenia do wszystkich umów dwustronnych negocjowanych z krajami rozwijającymi się klauzul, na mocy których kraje te zrzekają się korzystania z przepisów dauhańskiego porozumienia TRIPS, pozwalających im produkować i importować leki generyczne niezbędne do rozwiązania najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego (AIDS, gruźlica itd.);
31. jest zdania, że ponieważ sekretariat WTO ponownie podkreślił na posiedzeniu w dniu 29 września 2010 r. negatywne skutki amerykańskiej ustawy rolnej z 2008 r. dla producentów z krajów trzecich, kwestia ta powinna zostać podniesiona przez UE podczas szczytu UE-USA;
32. uważa, że prawo do bezpiecznej żywności i bezpiecznego środowiska naturalnego leżą u podstaw licznych sporów handlowych między UE a USA, np. dotyczących mięsa poddanego zabiegom hormonalnym i produktów genetycznie modyfikowanych, i zwraca się do Rady i Komisji o podejmowanie działań zgodnych z właściwymi przepisami prawa unijnego i na rzecz ich ochrony;
Zmiany klimatu
33. stoi na stanowisku, że zmiany klimatu, alternatywne sposoby produkcji energii i wydajność energetyczna powinny zostać uznane za priorytet w agendzie TRG; w tym kontekście zachęca TRG do współpracy z myślą o środkach oszczędności energii stosowanych w walce ze zmianą klimatu; wzywa do ściślejszej współpracy regulacyjnej w dziedzinie standardów wydajności energetycznej dla produktów;
34. wzywa USA i UE oraz wszystkich partnerów międzynarodowych do podjęcia na konferencji w Cancún dotyczącej zmiany klimatu bardziej ambitnych zobowiązań w zakresie ograniczenia emisji w oparciu o zasadę „wspólnej, chociaż zróżnicowanej odpowiedzialności”, aby zapewnić zgodność z celem 2ºC bez przesądzania o tym, że ograniczenie wzrostu temperatury o 1,5°C z dużym prawdopodobieństwem zapewni przetrwanie wszystkich narodów, ludów i ekosystemów;
35. uważa, że międzynarodowe porozumienie powinno zapewnić zbiorowe ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w krajach rozwiniętych mieszczące się w górnej części przedziału 25-40 % wyznaczonego przez Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC), osiągnięte do 2020 r. w porównaniu z poziomem z roku 1990 r., ponieważ najnowsze dane naukowe wskazują, iż niezbędna jest co najmniej 40-procentowa redukcja emisji dla osiągnięcia ograniczenia wzrostu temperatury o 2°C, z prawdopodobieństwem jedynie 50%; jest zdania, że redukcje te powinny mieć miejsce na szczeblu krajowym, przy uwzględnieniu faktu, że właściwy długoterminowy cel w zakresie redukcji emisji dla UE, USA oraz innych krajów rozwiniętych powinien wynosić do 2050 r. co najmniej 80% w porównaniu z poziomami z roku 1990;
36. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, parlamentom państw członkowskich oraz prezydentowi i Kongresowi Stanów Zjednoczonych Ameryki.