ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τις ανισορροπίες στην αλυσίδα διανομής τροφίμων (2011/2904(RSP))
16.1.2012
σύμφωνα με το άρθρο 115, παράγραφος 5, του Κανονισμού
Maria do Céu Patrão Neves, Albert Deß, Esther Herranz García εξ ονόματος της Ομάδας PPE
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B7-0006/2012
B7‑0006/2012
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις ανισορροπίες στην αλυσίδα διανομής τροφίμων
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 8ης Ιουλίου 2010 σχετικά με το «μέλλον της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής μετά το 2013»[1], το ψήφισμά του της 18ης Ιανουαρίου 2011 σχετικά με «την αναγνώριση της γεωργίας ως στρατηγικού τομέα στο πλαίσιο της επισιτιστικής ασφάλειας»[2] και το ψήφισμά του της 23ης Ιουνίου 2011 με τίτλο «η ΚΓΠ με χρονικό ορίζοντα το 2020: η αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων όσον αφορά τη διατροφή, τους φυσικούς πόρους και το έδαφος»[3],
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο « Βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη» (COM (2009) 0591) και τα διάφορα έγγραφα εργασίας που προσαρτώνται σε αυτή την ανακοίνωση, καθώς και το ψήφισμά του της 7ης Σεπτεμβρίου 2010 με τίτλο «Δίκαια εισοδήματα για τους γεωργούς: βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη»[4],
– έχοντας υπόψη την απόφαση της Επιτροπής, της 30ής Ιουλίου 2010, για τη σύσταση φόρουμ υψηλού επιπέδου για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων (2010/C 210/03),
– έχοντας υπόψη τις τελικές συστάσεις της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Ανταγωνιστικότητα της Βιομηχανίας Γεωργικών Τροφίμων, της 17ης Μαρτίου 2009, καθώς και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 29ης Μαρτίου 2010 σχετικά με τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη,
– έχοντας υπόψη τη δήλωσή του της 19ης Φεβρουαρίου 2008 σχετικά με τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση κατάχρησης εξουσίας μεγάλων σουπερμάρκετ που αναπτύσσουν δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση[5] και το ψήφισμά του της 26ης Μαρτίου 2009 σχετικά με τις «Τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη»[6],
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 115 παράγραφος 5 και 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη βελτίωση της λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων (COM (2009) 0591) εντόπισε σοβαρές ανισορροπίες στην αλυσίδα διανομής τροφίμων, μεταξύ των οποίων: η κατάχρηση δεσπόζουσας αγοραστικής δύναμης· οι αθέμιτοι όροι συμβάσεων· οι καθυστερημένες πληρωμές· οι μονομερείς τροποποιήσεις συμβάσεων· ο περιορισμός της πρόσβασης στην αγορά· η έλλειψη πληροφόρησης για τη διαμόρφωση των τιμών· η άνιση κατανομή των περιθωρίων κέρδους σε όλη την έκταση της αλυσίδας τροφίμων· και ορισμένα προβλήματα που συνδέονται με την αύξηση της συγκέντρωσης στον τομέα του λιανικού εμπορίου,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο βαθμός συγκέντρωσης των πολύ μεγάλων εμπόρων λιανικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση πλήττει τους παραγωγούς και τους άλλους προμηθευτές διότι οδηγεί σε αύξηση της έλλειψης ισορροπίας δύναμης μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών· ότι σταδιακά σημειώνεται απώλεια διαπραγματευτικής δύναμης από τους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις γεωργικές βιομηχανίες υπέρ των εν λόγω μεγάλων ομίλων όσον αφορά τον καθορισμό των επιπέδων τιμών κατά μήκος της αλυσίδας αξίας – από την πρωτογενή παραγωγή και την κατεργασία έως τον τελικό καταναλωτή,
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση στο κόστος παραγωγής και η αδυναμία ανάκτησης του κόστους στην αλυσίδα διανομής τροφίμων μπορεί βραχυπρόθεσμα να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, εξασθενίζοντας έτσι το παραγωγικό δυναμικό των κρατών μελών και να επιδεινώσει προβλήματα εμπορικού ισοζυγίου, επιπέδου εισαγωγών, ευμεταβλητότητας και εξάρτησης από τις εξωτερικές αγορές,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αρχές ανταγωνισμού σε ορισμένα κράτη μέλη έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχουν τέσσερις κομβικοί τομείς όπου οι ανισορροπίες της εφοδιαστικής αλυσίδας των τροφίμων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες: η μονομερής επιβολή συμβατικών όρων· οι εκπτωτικές πρακτικές· οι κυρώσεις και οι όροι πληρωμής,
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο καταναλωτής επηρεάζεται επίσης αρνητικά από παρόμοιες πρακτικές, δεδομένου ότι οι χαμηλές τιμές που καταβάλλονται στους παραγωγούς και σε άλλους προμηθευτές δεν οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές και επιπλέον οι μεγάλοι έμποροι λιανικής χρησιμοποιούν εναλλακτικά προϊόντα από τρίτες χώρες, τα οποία συμπιέζουν τις τιμές των τοπικών παραγωγών, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι οι καταναλωτές αγοράζουν προϊόντα που έχουν παραχθεί με χαμηλότερα πρότυπα – ιδίως όσον αφορά την ποιότητα, την ασφάλεια των τροφίμων και τον σεβασμό των προτύπων όσον αφορά τις συνθήκες εργασίες, το περιβάλλον και την καλή μεταχείριση των ζώων – από αυτά που απαιτούνται από τους παραγωγούς της ΕΕ,
1. υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα των ανισορροπιών στην αλυσίδα διανομής τροφίμων έχει σαφή ευρωπαϊκή διάσταση, η οποία απαιτεί ειδικά ευρωπαϊκή λύση, λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική σημασία της αλυσίδας γεωργικών τροφίμων για την Ευρωπαϊκή Ένωση· υπενθυμίζει ότι η εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων, η γεωργία, η βιομηχανία γεωργικών τροφίμων και η διανομή αντιπροσωπεύουν το 7% του συνόλου της απασχόλησης στην ΕΕ και έχουν αξία 1400 δισεκ. Ευρώ ετησίως, αριθμός μεγαλύτερος από οποιοδήποτε άλλο τομέα της μεταποίησης στην ΕΕ·
2. καλεί την Επιτροπή να προτείνει στιβαρή κοινοτική νομοθεσία - χωρίς στρέβλωση της ορθής λειτουργίας των αγορών - ώστε να καταστούν δικαιότερες οι σχέσεις μεταξύ παραγωγών, προμηθευτών και διανομέων προϊόντων διατροφής και να εφαρμοσθούν σωστά οι ήδη ισχύοντες κανόνες, μεταξύ άλλων λόγω του ότι από τα τελευταία στοιχεία για το γεωργικό εισόδημα που προέρχονται από την Eurostat προκύπτει ότι από το 2009 έχει σημειωθεί μείωση κατά 11,6% του γεωργικού εισοδήματος σε επίπεδο ΕΕ·
3. επισύρει την προσοχή στο συνεχιζόμενο έργο του Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου για την Καλύτερη Λειτουργία της Εφοδιαστικής Αλυσίδας Τροφίμων και τις τέσσερις πλατφόρμες εμπειρογνωμόνων του· εκφράζει τη λύπη του διότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν συμμετέχει επίσημα στο έργο του Φόρουμ και ζητεί να διευθετηθεί επειγόντως το θέμα αυτό έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης συμμετοχή του Κοινοβουλίου·
4. επιμένει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη δημιουργία βημάτων διαβούλευσης, με κατάλληλη αντιπροσώπευση όλων των παραγόντων της αλυσίδας τροφίμων, έτσι ώστε να προωθείται ο διάλογος και να καταρτίζονται κατευθυντήριες γραμμές για την επίτευξη δικαιότερων και περισσότερο ισορροπημένων σχέσεων· υπενθυμίζει ότι τέτοιες επίσημες διαβουλεύσεις συμβάλλουν στην προστασία των παραγωγών και των προμηθευτών και αποφεύγουν τη λήψη αντιποίνων από τον τομέα της διανομής·
5. επιμένει στην ανάγκη καταρχάς να συμφωνηθεί ένας σαφής, αυστηρός και αντικειμενικός ορισμός των καταχρηστικών και αθέμιτων πρακτικών, που να περιλαμβάνει ακριβέστερους ορισμούς των εννοιών και σαφέστερη οριοθέτηση, έτσι ώστε να μπορούν να υποβληθούν σε ειδική ρύθμιση, εποπτεία και αντικειμενικές κυρώσεις·
6. προτείνει τον ακόλουθο μη εξαντλητικό κατάλογο πρακτικών για τις οποίες έχουν εκφραστεί ανησυχίες από τους παραγωγούς, σε σχέση με τη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας·
I) Πρόσβαση στο λιανικό εμπόριο:
i) Προκαταβολική πληρωμή για τις διαπραγματεύσεις πρόσβασης
ii) Προμήθεια καταλόγου
iii) Προμήθεια εισόδου
iv) Πληρωμή για χώρο στα ράφια
v) Επιβολή προωθητικών ενεργειών
vi) Καθυστερήσεις πληρωμής
/ vii) Τιμολόγηση
viii) Ρήτρα πλέον ευνοούμενου πελάτη
II) Αθέμιτοι συμβατικοί όροι ή μονομερείς μεταβολές συμβατικών όρων:
i) Μονομερείς και αναδρομικές μεταβολές των συμβατικών όρων
ii) Μονομερής παραβίαση της σύμβασης
iii) Ρήτρες/προμήθειες αποκλειστικότητας
iv) Επιβολή υποχρεωτικής συνεισφοράς για προϊόντα ιδιωτικής επωνυμίας
v) Επιβολή τυποποιημένων συμβατικών διατάξεων
vi) Πρακτικές αντιποίνων
vii) Μη γραπτές συμβατικές συμφωνίες
viii) Ανάκτηση περιθωρίου
ix) Υπέρμετρες εκπτώσεις
x) Καθυστερημένες πληρωμές
xi) Επιβολή αμοιβής για την επεξεργασία/αποκομιδή αποβλήτων
xii) Ομαδικές αγορές/κοινές διαπραγματεύσεις
xiii) Αντίστροφες δημοπρασίες
xiv) Μη ρεαλιστικοί όροι παράδοσης
xv) Επιβολή χρήσης (συγκεκριμένου) προμηθευτή συσκευασίας ή υλικού συσκευασίας
xvi) Επιβολή χρήσης (συγκεκριμένου) συστήματος ή φορέα εκμετάλλευσης εφοδιαστικής
xvii) Πληρωμή για την κάλυψη ενεργειών προώθησης που δεν έχουν εκ των προτέρων συμφωνηθεί
xviii) Υπερπαραγγελία προϊόντος που προορίζεται για προωθητική ενέργεια
xix) Πληρωμή για τη μη επίτευξη ορισμένων στόχων πωλήσεων
xx) Επιβολή συμπληρωματικής έκπτωσης στους προμηθευτές για πωλήσεις που υπερβαίνουν ένα ορισμένο επίπεδο
xxi) Μονομερής απόσυρση προϊόντων από τα ράφια των καταστημάτων
xxii) Επιβολή άνευ όρων επιστροφής των εμπορευμάτων που δεν έχουν πωληθεί
xxiii) Επιβολή στους προμηθευτές δαπανών που συνδέονται με τη φύρα ή την κλοπή προϊόντων
xxiv) Επιβολή στους προμηθευτές αδικαιολόγητων δαπανών που συνδέονται με παράπονα των πελατών·
7. ζητεί τη συγκρότηση ενός πλαισίου για τον αποτελεσματικό έλεγχο αυτών των πρακτικών, μέσω διοικητικών ή δικαστικών μέσων, ενός συστήματος αξιολόγησης και παρακολούθησης το οποίο θα θέσουν σε λειτουργία τα κράτη μέλη υπό το συντονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την καθιέρωση αποτρεπτικών κυρώσεων οι οποίες θα επιβάλλονται αποτελεσματικά και εγκαίρως·
8. ζητεί, ως προς τους συμβατικούς όρους και τις καταχρηστικές εμπορικές πρακτικές, ενίσχυση των μέσων ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των προθεσμιών πληρωμής και, όπου είναι αναγκαίο, θέσπιση νέων μηχανισμών για την ελαχιστοποίηση του διαστήματος που μεσολαβεί από την παράδοση των προϊόντων έως την είσπραξη της πληρωμής από τους προμηθευτές· τονίζει, από αυτή την άποψη, ότι απαιτούνται επειγόντως λύσεις για την αντιμετώπιση των απαράδεκτων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί φθαρτών προϊόντων με σύντομο χρόνο διατήρησης στα ράφια, δεδομένου ότι τα προϊόντα αυτά πωλούνται ταχέως στα σούπερ μάρκετ και όμως οι παραγωγοί δεν πληρώνονται παρά πολλούς μήνες αργότερα, κάτι που τους δημιουργεί μεγάλα προβλήματα ταμειακής ροής·
9. λαμβάνει υπό σημείωση τα μέτρα που περιέχονται στα σχέδια προτάσεων της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ και αποβλέπουν στην ενίσχυση της θέσης των γεωργών στην εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων, μέσω της στήριξης στις οργανώσεις παραγωγών και στις διακλαδικές οργανώσεις και με την προώθηση σύντομων αλυσίδων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, όπως οι αγορές για τοπικά προϊόντα· πιστεύει ότι η ενίσχυση της θέσης των γεωργών θα τους βοηθήσει να καρπώνονται δικαιότερο μερίδιο της προστιθέμενης αξίας·
10. επισημαίνει ότι η αγορά και εισαγωγή από άλλες χώρες προϊόντων που είναι διαθέσιμα τοπικά παίρνει ορισμένες φορές το χαρακτήρα πιεστικής ενέργειας, και απαιτεί να ληφθούν μέτρα ώστε να αποτρέπονται παρόμοιες εισαγωγές που λειτουργούν ως αντίποινα, οι οποίες προκαλούν βραχυπρόθεσμα την εξασθένιση των εθνικών περιφερειακών και τοπικών παραγωγών γεωργικών προϊόντων, δεδομένου ότι πρόκειται για μικρές δομές που δεν μπορούν να επιβιώσουν από τις πολύ μεγάλες διακυμάνσεις των αγοραστικών μοτίβων·
11. ζητεί, όσον αφορά τα προϊόντα επωνυμίας των ίδιων των εμπόρων λιανικής, να θεσπιστούν μηχανισμοί και νέες ρυθμίσεις ώστε να εξασφαλίζεται ότι η προμήθεια του εμπόρου λιανικής με προϊόντα που θα πωληθούν υπό την δική του εμπορική επωνυμία θα γίνεται από ξεχωριστές νομικές οντότητες, έστω και αν η προμηθεύτρια οντότητα ανήκει στον ίδιο εμπορικό όμιλο· πιστεύει ότι οι έμποροι λιανικής δεν πρέπει να βρίσκονται σε θέση στην οποία μπορούν να επωφελούνται ταυτόχρονα από το ότι είναι και πελάτες αλλά και ανταγωνιστές των προμηθευτών τους·
12. επιμένει ότι τα προϊόντα ανεξάρτητης επωνυμίας πρέπει να τοποθετούνται στα ράφια των σούπερ μάρκετ πλάι στα προϊόντα της επωνυμίας των εμπόρων λιανικής, έτσι ώστε να παρέχεται στον καταναλωτή η ευρύτερη δυνατή εκλογή και απορρίπτει τις αθέμιτες πρακτικές μάρκετινγκ που εφαρμόζονται στα καταστήματα, οι οποίες ευνοούν τα προϊόντα της δικής τους επωνυμίας ως προς τις ανεξάρτητες μάρκες· ζητεί μεγαλύτερη διαφάνεια και δικαιοσύνη στις πρακτικές τιμολόγησης των προϊόντων ίδιας και ανεξάρτητης επωνυμίας· επιμένει ότι πρέπει να θεσπιστούν κανόνες για να αποτρέπεται η παρασιτική αντιγραφή ανεξάρτητων προϊόντων από εμπόρους λιανικής οι οποίοι δημιουργούν έτσι δικές τους εμπορικές επωνυμίες·
13. ζητεί αλλαγή στο υφιστάμενο κοινοτικό δίκαιο περί ανταγωνισμού έτσι ώστε να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη οι επιβλαβείς επιπτώσεις της κατακόρυφης συγκέντρωσης στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας των τροφίμων, αντί να γίνεται στενή εστίαση στις σχετικές θέσεις των διάφορων εταιρειών στην αγορά·
14. ζητεί υλοποίηση του πιλοτικού έργου της δημιουργίας ενός παρατηρητηρίου των ευρωπαϊκών γεωργικών τιμών και περιθωρίων, το οποίο, δεδομένης της μεγάλης ευμεταβλητότητας των τιμών τα τελευταία χρόνια, θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για τη βελτίωση της διαφάνειας στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων·
15. καλεί την Επιτροπή να συντονίζει καλύτερα το έργο των διάφορων υπηρεσιών της έτσι ώστε να μπορούν να διαδραματίζουν αποτελεσματικότερο ρόλο στην παρακολούθηση των τιμών σε όλη την έκταση της αλυσίδας τροφίμων και στην παρακολούθηση της δυναμικής του λιανικού εμπορίου και των αντίστοιχων μεριδίων αγοράς σε ολόκληρη την ΕΕ· ζητεί τη δημιουργία ανεξάρτητου Διαμεσολαβητή Εμπορίας Τροφίμων ο οποίος θα αποτελεί το σύνδεσμο με τις σχετικές αρχές εμπορίου και ανταγωνισμού και με τους εθνικούς διαμεσολαβητές εμπορίας τροφίμων σε κάθε κράτος μέλος έτσι ώστε να συντονίζει τις ενέργειες και να μοιράζεται πληροφορίες· θεωρεί περαιτέρω ότι ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής και οι διάφοροι εθνικοί Διαμεσολαβητές πρέπει να είναι υπεύθυνοι για την εξασφάλιση της συμμόρφωσης με την κείμενη νομοθεσία και για την πρόταση έγκαιρων και κατάλληλων κυρώσεων·
16. επιμένει σε ένα σύστημα κυρώσεων που πρέπει να εφαρμόζονται όταν ανακαλύπτονται καταχρήσεις, και πιστεύει ότι οι κυρώσεις πρέπει να είναι ανάλογες προς την οικονομική και εμπορική ζημία που προκαλείται στους παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων και πρέπει να επιβάλλονται με τη δέουσα ταχύτητα ώστε να είναι έντονα αποτρεπτικές·
17. επιμένει ότι η λύση για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών στην αλυσίδα διανομής τροφίμων συνίσταται σε ένα νέο πλαίσιο που θα συνδυάζει τη ρύθμιση, τις αλλαγές στο δίκαιο του ανταγωνισμού και περισσότερη οριζόντια νομοθεσία, σε συνδυασμό με υφιστάμενες και νέες εθελοντικές συμφωνίες αυτορύθμισης· επιμένει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προωθήσουν την ανάπτυξη κωδίκων βέλτιστης πρακτικής και/ή συμπεριφοράς σε εταιρική σχέση με όλους τους εμπλεκόμενους, όπου να συμμετέχουν οι παραγωγοί, η βιομηχανία, οι προμηθευτές, οι έμποροι λιανικής, και οι εκπρόσωποι των καταναλωτών, με βέλτιστη αξιοποίηση των υφιστάμενων συνεργιών·
18. πιστεύει ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά προτεραιότητα μια πανενωσιακή εκστρατεία προκειμένου να ενημερωθούν οι αγρότες για τα συμβατικά δικαιώματά τους και για τις πιο συνηθισμένες παράνομες, αθέμιτες και καταχρηστικές συμβατικές και εμπορικές πρακτικές·
19. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή.
- [1] εγκριθέντα κείμενα , P7-TA(2010)0286
- [2] εγκριθέντα κείμενα , P7-TA(2011)0006
- [3] εγκριθέντα κείμενα , P7-TA(2011)0297
- [4] εγκριθέντα κείμενα P7-TA(2010)0302
- [5] εγκριθέντα κείμενα P6-TA(2008)0054.
- [6] εγκριθέντα κείμενα P6-TA(2009)0191.