PROJEKT REZOLUCJI w sprawie zakłóceń równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności (2011/2904(RSP))
16.1.2012
złożony zgodnie z art. 115 ust. 5 Regulaminu
Maria do Céu Patrão Neves, Albert Deß, Esther Herranz García w imieniu grupy politycznej PPE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B7-0006/2012
B7‑0006/2012
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie zakłóceń równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności (2011/2904(RSP))
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje rezolucje z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie przyszłości wspólnej polityki rolnej po 2013 r.[1], z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie uznania rolnictwa za sektor strategiczny w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego[2] oraz z dnia 23 stycznia 2011 r. w sprawie WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi[3],
– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie” (COM(2009) 0591) oraz różnorakie dokumenty robocze dołączone do niego w formie załączników, a także swoją rezolucję z dnia 7 września 2010 r. w sprawie sprawiedliwego wynagrodzenia dla rolników: poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie[4],
– uwzględniając decyzję Komisji z dnia 30 lipca 2010 r. ustanawiającą forum wysokiego szczebla do spraw poprawy funkcjonowania łańcucha dostaw żywności (2010/C 210/03),
– uwzględniając ostateczne zalecenia grupy wysokiego szczebla ds. konkurencyjności branży rolno-spożywczej z dnia 17 marca 2009 r., a także konkluzje Rady z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie poprawy funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie,
– uwzględniając swoje oświadczenie z dnia 19 lutego 2008 r. w sprawie zbadania ewentualnych przypadków nadużywania władzy przez duże supermarkety prowadzące działalność w Unii europejskiej oraz przeciwdziałania im[5], a także swoją rezolucję z dnia 16 marca 2009 r. w sprawie cen żywności w Europie[6],
– uwzględniając art. 115 ust. 5 oraz art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w komunikacie Komisji zatytułowanym „Poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie” (COM (2009) 0591) określono poważne zakłócenia równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności, w tym: nadużycia dominującej pozycji nabywcy; nieuczciwe warunki umowy; opóźnienia w płatnościach: jednostronne zmiany w umowach; ograniczenia w dostępie do rynku; brak informacji nt. kształtowania się cen; nierównomierny rozkład marż zysku w całym łańcuchu żywnościowym; a także szereg problemów związanych ze zwiększoną koncentracją w sektorze handlu detalicznego;
B. mając na uwadze, że poziom koncentracji bardzo dużych detalistów w Unii Europejskiej niekorzystnie wpływa na działalność producentów oraz innych dostawców, jako że powoduje on nierówny układ sił pomiędzy umawiającymi się stronami; mając na uwadze stopniową utratę siły przetargowej producentów rolnych i przemysłu rolnego w stosunku do potencjału tych dużych grup w zakresie ustalania poziomu cen wzdłuż łańcucha wartości − od produkcji podstawowej i przetwórstwa począwszy, a na konsumencie finalnym skończywszy;
C. mając na uwadze, że wzrost kosztów produkcji, a także brak możliwości odzyskania tych kosztów na którymkolwiek etapie łańcucha dystrybucji żywności mogą w krótkim terminie zagrozić istnieniu gospodarstw rolnych, osłabiając tym samym potencjał produkcyjny państw członkowskich i potęgując problem nierówności w handlu, poziomów przywozu, zmienności i uzależnienia od rynków zewnętrznych;
D. mając na uwadze, że władze ds. konkurencji w wielu państwach członkowskich wykazały szczególnie poważne zakłócenia równowagi w łańcuchu dostaw żywności w czterech głównych obszarach: jednostronne narzucanie warunków umownych; obniżki cen; kary; oraz warunki płatności;
E. mając na uwadze, że takie praktyki negatywnie odbijają się też na konsumencie, jako że niskie ceny wypłacane producentom i innym dostawcom nie oznaczają niższych cen dla konsumentów; ponadto duzi detaliści wykorzystują alternatywne produkty pochodzące z krajów trzecich, podcinając ceny miejscowych producentów, co oznacza, że konsumenci kupują produkty wytwarzane zgodnie ze standardami niższymi (szczególnie w zakresie jakości, bezpieczeństwa żywności, poszanowania standardów pracy, środowiska i dobrostanu zwierząt) od tych, których przestrzegać muszą producenci z UE;
1. podkreśla, że problem zakłóceń równowagi w łańcuchu dostaw żywności ma wyraźnie europejski wymiar, a to wymaga opracowania konkretnego rozwiązania na poziomie europejskim, biorąc pod uwagę strategiczne znaczenie łańcucha rolno-spożywczego dla Unii Europejskiej; przypomina, że łańcuch dostaw żywności, rolnictwo, sektor rolno-spożywczy oraz dystrybucja stanowią 7% całkowitego zatrudnienia w UE, a ich obroty wynoszą 1 400mld EUR rocznie − co stanowi więcej niż w przypadku innych sektorów wytwórczych w UE;
2. wzywa Komisję, by zaproponowała solidne przepisy wspólnotowe (nie zakłócając prawidłowego funkcjonowania rynków), tak aby stosunki pomiędzy producentami, dostawcami i dystrybutorami produktów żywnościowych stały się bardziej sprawiedliwe; wzywa Komisję do właściwego wdrażania obowiązujących już przepisów, szczególnie dlatego, że według dostarczonych przez Eurostat najnowszych danych dotyczących dochodu z działalności rolniczej, od 2009 r. na poziomie UE nastąpił spadek dochodów rolniczych o 11, 6%;
3. zwraca uwagę na działania podejmowane na Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności oraz na działające w ramach tego forum cztery platformy ekspertów; wyraża ubolewanie w związku z tym, że Parlament nie jest formalnie zaangażowany w działania tego Forum; apeluje o pilne rozwiązanie tej kwestii, tak aby pozwolić na pełne uczestnictwo Parlamentu;
4. nalega, by państwa członkowskie odgrywały czynną rolę w tworzeniu forów konsultacyjnych, zapewniając odpowiednią reprezentację podmiotów uczestniczących w łańcuchu żywności, a także by promowały dialog i ustanowiły wytyczne, tak aby doprowadzić do powstania bardziej sprawiedliwych i zrównoważonych relacji; przypomina, że takie oficjalne konsultacje przyczynią się do ochrony producentów i dostawców, a także do wyeliminowania środków odwetowych stosowanych w sektorze dystrybucji;
5. podkreśla potrzebę uzgodnienia w pierwszej kolejności jasnej, dokładnej i obiektywnej definicji nieuczciwych praktyk stanowiących nadużycie, w tym bardziej precyzyjnego definiowania pojęć i ich jaśniejszego rozróżniania, tak aby praktyki te można było objąć odpowiednią regulacją, kontrolą i obiektywnymi sankcjami;
6. proponuje poniżej otwarty wykaz praktyk, co do których producenci wyrazili obawy związane z funkcjonowaniem łańcucha dostaw żywności:
I) Dostęp do sprzedawców detalicznych:
i) zaliczka za dostęp do negocjacji
ii) opłaty za umieszczenie towarów na eksponowanych miejscach w sklepie
iii) opłaty za wprowadzenie produktów na rynek
iv) ustalanie cen za miejsca na półkach sklepowych
v) wymuszanie promocji
vi) opóźnienia w płatnościach
vii) ustalanie cen
viii) klauzula uprzywilejowanego traktowania klienta
II) Niesprawiedliwe warunki umowy lub jednostronne zmiany warunków umowy:
i) jednostronne zmiany warunków umowy oraz zmiany warunków umowy nakładane z mocą wsteczną
ii) jednostronne naruszenie umowy
iii) klauzule o wyłączności / opłaty za wyłączność
iv) wymuszanie „obowiązkowych” składek na rzecz marek własnych
v) nałożenie standardowych wzorów umowy
vi) praktyki odwetowe
vii) niepisane ustalenia umowne
viii) odzyskiwanie marży handlowej
ix) globalne zniżki
x) opóźnienia w płatnościach
xi) nałożenie opłaty za przetwarzanie/ usuwanie odpadów
xii) zakupy grupowe i wspólne negocjacje
xiii) aukcje odwrócone
xiv) nierealistyczne warunki dostawy
xv) narzucanie obowiązku korzystania z usług (określonego) dostawcy opakowań lub stosowania określonego materiału opakowaniowego,
xvi) narzucanie obowiązku korzystania z (określonej) platformy logistycznej lub z usług określonego operatora,
xvii) opłaty na pokrycie (nieuzgodnionych wcześniej) promocji,
xviii) zamawianie nadmiernej ilości produktu z myślą o promocji,
xix) opłaty za nieosiągnięcie określonych poziomów sprzedaży,
xx) narzucanie dostawcom obowiązkowego upustu przy sprzedaży powyżej określonego poziomu,
xxi) jednostronne wycofywanie produktów ze sklepów,
xxii) narzucanie bezwarunkowego zwrotu (niesprzedanego) towaru,
xxiii) obciążanie dostawców kosztami związanymi ze znikaniem lub kradzieżą produktów
xxiv) obciążanie dostawców wygórowanymi kosztami związanymi ze skargami klientów;
7. wzywa do ustanowienia ram umożliwiających skuteczną kontrolę tych praktyk, za pomocą środków administracyjnych lub sądowych, do ustanowienia systemu oceny i monitorowania obsługiwanego przez państwa członkowskie i koordynowanego przez Komisję Europejską, a także do ustanowienia sankcji odstraszających, które stosowane będą skutecznie i we właściwym czasie;
8. wzywa, w odniesieniu do warunków umowy oraz niewłaściwych praktyk handlowych, do wzmocnienia środków, tak aby dopilnować, że terminy płatności będą przestrzegane, a także − o ile jest to konieczne − do wprowadzenia nowych instrumentów celem skrócenia czasu pomiędzy dostarczeniem towaru a rzeczywistym uzyskaniem zapłaty przez dostawców; podkreśla w tym kontekście, że istnieje pilna potrzeba opracowania rozwiązań dla niedopuszczalnych problemów napotykanych przez producentów produktów łatwo psujących się, o krótkim okresie przechowywania, ponieważ mimo iż produkty te są szybko sprzedawane w supermarketach, producenci otrzymują za nie zapłatę dopiero po kilku miesiącach, co prowadzi do ich poważnych problemów z płynnością;
9. zwraca uwagę na środki, jakie Komisja zaproponowała w swoich projektach wniosków dotyczących reformy WPR i których celem jest wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu dostaw żywności poprzez wspieranie organizacji producentów i organizacji międzybranżowych, a także poprzez promowanie krótkich łańcuchów pomiędzy producentami a konsumentami, takich jak rynki produkcji lokalnej; uważa, że wzmocnienie pozycji rolników pomoże im uzyskać sprawiedliwszy udział w wartości dodanej;
10. zaznacza, że nabywanie w innych regionach lub krajach produktów, które są dostępne lokalnie odbywa się czasem na zasadzie przymusu; domaga się wprowadzenia środków, aby zapobiec takim „odwetowym” przywozom, które w krótkim terminie powodują osłabienie pozycji krajowych, regionalnych i lokalnych dostawców produktów rolnych, jako że te małe struktury nie mogą przetrwać wśród intensywnie zmieniających się wzorców zakupu;
11. jeśli chodzi o marki własne detalistów wzywa do utworzenia instrumentów oraz do opracowania nowych przepisów, tak aby zapewnić, że jedynie odrębne podmioty prawne będą mogły dostarczać danemu detaliście produkt, który ma zostać sprzedany pod nazwą marki własnej tego detalisty, nawet jeśli podmiot dostarczający ten towar należy do tej samej grupy handlowej; uważa, że sprzedawcy detaliczni nie powinni czerpać równocześnie korzyści z faktu, iż są zarówno klientem jaki i konkurentem swoich dostawców;
12. z naciskiem podkreśla także, że na półkach supermarketów marki niezależne powinny być prezentowane obok własnych marek detalistów, by konsument miał jak największy wybór; odrzuca stosowane w sklepach nieuczciwe praktyki marketingowe, polegające na faworyzowaniu własnych marek na niekorzyść marek niezależnych; wzywa do większej przejrzystości i uczciwości praktyk cenowych wobec własnych marek i marek niezależnych; podkreśla, że należy koniecznie opracować zasady mające zapobiegać „pasożytniczemu” kopiowaniu stylu marek niezależnych przez wielkich detalistów celem stworzenia ich własnych marek;
13. wzywa do wprowadzenia zmian w obowiązującym obecnie europejskim prawie konkurencji, tak by lepiej uwzględnić w nim szkodliwy wpływ koncentracji pionowej w całej strukturze łańcucha dostaw żywności zamiast ograniczać się do określania względnej pozycji poszczególnych przedsiębiorstw na rynku;
14. wzywa do wdrożenia projektu pilotażowego w zakresie utworzenia europejskiego systemu monitorowania cen i marż produktów rolnych, który to projekt − zważywszy na odnotowane w ostatnich latach wahania cen − będzie stanowił ważne narzędzie służące poprawie przejrzystości struktury łańcucha dostaw żywności;
15. wzywa Komisję, by lepiej koordynowała prace swych poszczególnych służb, tak aby móc odgrywać bardziej aktywną rolę w procesie monitorowania cen w całym łańcuchu żywności oraz w procesie monitorowania dynamiki sprzedaży detalicznej i odpowiadającym jej udziałom rynkowym w całej UE; wzywa do utworzenia niezależnego stanowiska rzecznika ds. handlu żywnością, który będzie współpracował z odpowiednimi organami ds. handlu i konkurencji, a także z działającymi w każdym państwie członkowskim krajowymi rzecznikami ds. handlu w celu koordynowania i wymiany informacji; uważa ponadto, że zarówno europejski rzecznik jak i poszczególni krajowi rzecznicy powinni być odpowiedzialni za zagwarantowanie zgodności z obowiązującymi przepisami oraz za zalecanie odpowiednich sankcji w odpowiednim czasie;
16. nalega na konieczność stosowania systemu sankcji w przypadku wykrycia nadużyć, które to sankcje muszą być proporcjonalne do szkód finansowych i handlowych poniesionych przez podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw żywności i które muszą być nakładane wystarczająco szybko, aby zapewnić ich wysoce odstraszające działanie.
17. uważa, że sposobem rozwiązania problemu zakłóceń równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności jest opracowanie nowych ram łączących zbiór przepisów, zmiany w prawie konkurencji i bardziej horyzontalne ustawodawstwo, wraz z nowymi jak i istniejącymi już dobrowolnymi porozumieniami samoregulacyjnymi; podkreśla, że państwa członkowskie powinny promować opracowywanie najlepszych praktyk lub kodeksów postępowania we współpracy ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, tj. producentami, przemysłem, dostawcami, detalistami oraz przedstawicielami konsumentów, mając na względzie jak najlepsze wykorzystanie istniejących synergii;
18. uważa, że należy traktować priorytetowo obejmującą całą Europę kampanię informacyjną, służącą informowaniu rolników o przysługujących im prawach wynikających z umów oraz informowaniu ich o najczęściej stosowanych nielegalnych oraz nieuczciwych praktykach umownych i handlowych stanowiących nadużycie;
19. zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.
- [1] Teksty przyjęte, P7-TA(2010)0286.
- [2] Teksty przyjęte, P7-TA(2011)0006.
- [3] Teksty przyjęte, P7-TA(2011)0297.
- [4] Teksty przyjęte, P7-TA(2010)0302.
- [5] Teksty przyjęte, P6-TA(2008)0054.
- [6] Teksty przyjęte, P6-TA(2009)0191.