PROJEKT REZOLUCJI w sprawie zakłóceń równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności (2011/2904(RSP))
16.1.2012
zgodnie z art. 115 ust. 5 Regulaminu
George Lyon, Britta Reimers, Liam Aylward, Marit Paulsen, Sylvie Goulard, Riikka Manner w imieniu grupy politycznej ALDE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B7-0006/2012
B7‑0008/2012
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie zakłóceń równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności (2011/2904(RSP))
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie przyszłości wspólnej polityki rolnej po 2013 r., z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie uznania rolnictwa za sektor strategiczny w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego oraz z dnia 23 czerwca 2011 r. w sprawie WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi,
– uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie” (COM(2009)0591) i poszczególne załączone do niego dokumenty robocze, a także swoją rezolucję z dnia 7 września 2010 r. w sprawie sprawiedliwego wynagrodzenia dla rolników: poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie,
– uwzględniając decyzję Komisji z dnia 30 lipca 2010 r. ustanawiającą Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności (2010/C 210/03),
– uwzględniając ostateczne zalecenia Grupy Wysokiego Szczebla ds. Konkurencyjności Branży Rolno-Spożywczej z dnia 17 marca 2009 r., a także konkluzje Rady z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie poprawy funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie,
– uwzględniając swoje oświadczenie z dnia 19 lutego 2008 r. w sprawie zbadania ewentualnych przypadków nadużywania władzy przez duże supermarkety prowadzące działalność w Unii europejskiej oraz przeciwdziałania im, a także swoją rezolucję z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie cen żywności w Europie,
– uwzględniając art. 115 ust. 5 oraz art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w komunikacie Komisji zatytułowanym „Poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie” (COM(2009)0591) wykazano poważne zakłócenia równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności, w tym: nadużywanie pozycji dominującej przez nabywcę, nieuczciwe warunki umowne, opóźnienia w płatnościach, jednostronne zmiany warunków umownych, ograniczanie dostępu do rynku, brak informacji na temat kształtowania cen, nierównomierny rozkład marż zysku w całym łańcuchu żywnościowym, a także szereg problemów wynikających z rosnącej koncentracji w sektorze handlu detalicznego;
B. mając na uwadze, że poziom koncentracji bardzo dużych detalistów w Unii Europejskiej przynosi niekorzystne konsekwencje dla producentów, gdyż prowadzi do rosnącej nierównowagi w układzie sił kontrahentów, co prowadzi do stopniowej utraty siły przetargowej producentów rolnych, jeśli chodzi o ustalanie poziomu cen w całym łańcuchu wartości − począwszy od produkcji podstawowej, poprzez przetwórstwo, na konsumencie finalnym skończywszy;
C. mając na uwadze, że utrata siły przetargowej przy równoczesnym wzroście kosztów produkcji stawia gospodarstwa rolne w niekorzystnej sytuacji, tym samym potencjalnie osłabiając długoterminowy potencjał produkcyjny w państwach członkowskich i nasilając ich uzależnienie od rynków zewnętrznych;
D. mając na uwadze, że oferowanie producentom i innym dostawcom niskich cen nie zawsze oznacza niższe ceny dla konsumentów, a ograniczona liczba kanałów dystrybucji może również w perspektywie długoterminowej niekorzystnie wpływać na asortyment wyrobów, spośród których konsumenci mogą wybierać;
1. podkreśla, że problem zakłóceń równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności ma wyraźny wymiar europejski ze względu na strategiczne znaczenie łańcucha rolno-spożywczego dla Unii Europejskiej; przypomina, że łańcuch dostaw żywności, rolnictwo, przemysł rolno-spożywczy i dystrybucja zapewnia 7% łącznej liczby miejsc pracy w UE, a obroty w tych sektorach wynoszą 1400 miliardów EUR rocznie;
2. zwraca uwagę na bieżące prace Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności, a zwłaszcza na platformę tematyczną business-to-business; wzywa do oficjalnego i regularnego informowania Parlamentu Europejskiego o stanie prac i o podejmowanych decyzjach;
3. wzywa Komisję, by w stosownych przypadkach przedstawiła wnioski w sprawie przepisów – nie zakłócających właściwego funkcjonowania rynków – oraz by zachęcała do samoregulacji w sektorze z myślą o sprawiedliwszych i przejrzystszych stosunkach między producentami, dostawcami, przetwórcami i dystrybutorami produktów spożywczych oraz o zapewnieniu właściwego wdrażania już obowiązujących zasad;
4. podkreśla z naciskiem, że państwa członkowskie powinny odgrywać aktywną rolę w tworzeniu forów konsultacyjnych w celu wspierania dialogu i opracowania wytycznych prowadzących do uczciwszych i bardziej wyważonych stosunków między wszystkimi podmiotami łańcucha żywnościowego;
5. podkreśla z naciskiem potrzebę jasnego zdefiniowania nadużyć i nieuczciwych praktyk, by umożliwić podjęcie właściwych działań, prowadzenie nadzoru i – w stosownych przypadkach – właściwe stosowanie sankcji;
6. wskazuje na poniższe elementy jako na niewyczerpującą listę praktyk, które już są przedmiotem obaw producentów:
I) dostęp do sprzedawców detalicznych:
i) opłata z góry za rozpoczęcie negocjacji,
ii) opłaty za umieszczenie towarów na eksponowanych miejscach w sklepie,
iii) opłaty za wprowadzenie produktów na rynek,
iv) ustalanie opłat za miejsca na półkach sklepowych,
v) wymuszanie promocji,
vi) opóźnienia w płatnościach,
vii) ustalanie cen,
viii) klauzula uprzywilejowanego traktowania klienta,
II) nieuczciwe warunki umów lub jednostronne zmiany warunków umowy:
i) jednostronne zmiany warunków umowy oraz zmiany warunków umowy z mocą wsteczną,
ii) jednostronne niedotrzymanie umowy,
iii) klauzule o wyłączności i opłaty za wyłączność,
iv) wymuszanie obowiązkowych składek na koszty marki własnej,
v) narzucanie standardowych wzorów umów,
vi) praktyki odwetowe,
vii) niepisane ustalenia umowne,
viii) odzyskiwanie marży handlowej,
ix) rabaty skumulowane,
x) opóźnienia w płatnościach,
xi) narzucanie opłat za przetwarzanie lub usuwanie odpadów,
xii) zakupy grupowe i wspólne negocjacje,
xiii) aukcje odwrócone,
xiv) nierealistyczne terminy dostaw,
xv) narzucanie obowiązku korzystania z usług (określonego) dostawcy opakowań lub stosowania określonego materiału opakowaniowego,
xvi) narzucanie obowiązku korzystania z (określonej) platformy logistycznej lub z usług określonego operatora,
xvii) opłaty na pokrycie (nieuzgodnionych wcześniej) promocji,
xviii) zamawianie nadmiernej ilości produktu z myślą o promocji,
xix) opłaty za nieosiągnięcie określonych poziomów sprzedaży,
xx) wymuszanie na dostawcach obowiązkowego upustu przy sprzedaży powyżej określonego poziomu,
xxi) jednostronne wycofywanie produktów z półek sklepowych,
xxii) narzucanie bezwarunkowego zwrotu (niesprzedanego) towaru,
xxiii) obciążanie dostawców kosztami wynikającymi z ubytku produktu lub z kradzieży,
xxiv) obciążanie dostawców wygórowanymi kosztami związanymi ze skargami klientów;
7. wzywa do ustanowienia ram pozwalających na rzeczywistą kontrolę tych praktyk, przede wszystkim w formie rozpoczęcia dochodzenia obejmującego cały sektor oraz w formie utworzenia systemu oceny i monitorowania, realizowanych przez państwa członkowskie i koordynowanych przez Komisję Europejską;
8. wzywa do wprowadzenia lepszych metod zapewniania przestrzegania terminów płatności oraz − w stosownych przypadkach − nowych instrumentów mających jak najbardziej skracać czas upływający między dostarczeniem towaru a rzeczywistym otrzymaniem zapłaty przez dostawców; podkreśla w tym kontekście pilną potrzebę opracowania rozwiązań szczególnych problemów, na jakie natrafiają producenci towarów szybko psujących się, o krótkim okresie przechowywania, którzy borykają się z poważnymi trudnościami w kwestii płynności;
9. odnotowuje środki zaproponowane przez Komisję we wnioskach dotyczących reformy WPR, mające poprawiać pozycję rolników w łańcuchu dostaw żywności dzięki wsparciu dla organizacji producentów i organizacji międzybranżowych, a także dzięki propagowaniu krótkich łańcuchów między producentami a konsumentami, np. targów, na których oferuje się lokalne produkty; uważa, że poprawa pozycji rolników pomoże im uzyskać sprawiedliwszy udział w wartości dodanej;
10. z naciskiem podkreśla również, że na półkach supermarketów niezależne marki powinny być prezentowane obok własnych marek detalistów, by konsument miał jak największy wybór; wzywa do większej przejrzystości i uczciwości praktyk cenowych w odniesieniu do marek własnych i marek niezależnych; zdecydowanie podkreśla konieczność wprowadzenia zasad mających zapobiegać „pasożytniczemu” kopiowaniu marek niezależnych przez wielkich detalistów w celu stworzenia marek własnych;
11. wzywa do zbliżenia krajowych wykładni unijnego prawa konkurencji, by w całej Unii w ten sam sposób można było rozpoznawać i interpretować zachowania antykonkurencyjne, oraz wzywa Komisję do wydania wytycznych dla krajowych organów ds. konkurencji, by uzyskać bardziej holistyczne podejście do koncentracji pionowej w całym łańcuchu dostaw żywności;
12. wzywa Komisję, by szczegółowo zbadała różnice w podejściu w polityce konkurencji 27 państw członkowskich oraz by zachęcała do stosowania rozwiązań przewidujących udział wszystkich partnerów z łańcucha dostaw żywności oraz zapobiegających nadużywaniu pozycji dominującej, co często odbywa się ze szkodą dla producenta rolnego;
13. wzywa Komisję do koordynowania prac jej poszczególnych służb z myślą o odgrywaniu aktywniejszej roli w monitorowaniu cen w całym łańcuchu dostaw żywności oraz w monitorowaniu dynamiki sprzedaży detalicznej i odpowiednich udziałów rynkowych w całej UE;
14. wzywa do utworzenia niezależnych krajowych rzeczników ds. handlu żywnością, działających we współpracy z odpowiednimi organami ds. handlu i konkurencji, a także zapewniających wymianę informacji i najlepszych praktyk oraz doradztwo w zakresie obowiązującego prawa i zasad, a ponadto zalecających w porę odpowiednie sankcje;
15. nalega, by w razie wykrycia nadużyć stosowano odstraszające sankcje; uważa, że sankcje te muszą być współmierne do finansowych i handlowych szkód wyrządzonych podmiotom łańcucha dostaw żywności;
16 uważa, że rozwiązaniem problemu zakłóceń równowagi w łańcuchu dystrybucji żywności są odpowiednio przystosowane ramy łączące regulację, nowelizację prawa konkurencji oraz bardziej horyzontalne podejście, w połączeniu z porozumieniami samoregulacyjnymi; zaznacza z naciskiem, że państwa członkowskie powinny wspierać opracowywanie najlepszych praktyk lub kodeksów postępowania w ramach partnerskiej współpracy ze wszystkimi zainteresowanymi stronami;
17. uważa, że w całej UE należy przeprowadzić kampanię informującą rolników o ich prawach umownych oraz o najpowszechniejszych nadużyciach i nieuczciwych praktykach umownych i handlowych;
18. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.