ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τα προβλήματα στην αλυσίδα διανομής τροφίμων (2011/2904(RSP))
16.1.2012
σύμφωνα με το άρθρο 115, παράγραφος 5, του Κανονισμού
José Bové εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B7-0006/2012
B7‑0009/2012
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τα προβλήματα στην αλυσίδα διανομής τροφίμων (2011/2904(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη» (COM(2009)0591) και τα διάφορα προσαρτημένα στην ανακοίνωση αυτή έγγραφα εργασίας,
– έχοντας υπόψη τις τελικές συστάσεις της ομάδας υψηλού επιπέδου για την ανταγωνιστικότητα της αγροδιατροφικής βιομηχανίας, της 17ης Μαρτίου 2009[1],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 26ης Μαρτίου 2009 σχετικά με τις τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη[2],
– έχοντας υπόψη τη δήλωσή του της 14ης Φεβρουαρίου 2008 σχετικά με τη διερεύνηση και αντιμετώπιση της κατάχρησης εξουσίας μεγάλων σουπερμάρκετ που αναπτύσσουν δραστηριότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση [3],
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα που ενέκρινε το Συμβούλιο στις 29 Μαρτίου 2010 για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη [4],
– έχοντας υπόψη την έκθεση για τις αγροτικές επιχειρήσεις για το δικαίωμα στα τρόφιμα, που εκπόνησε ο ειδικός εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για το Δικαίωμα στα Τρόφιμα,
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 115, παράγραφος 5 και 110, παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αστάθεια που επικρατεί επί του παρόντος στις τιμές των τροφίμων και των εμπορευμάτων, δημιούργησε μεγάλες ανησυχίες όσον αφορά την λειτουργία της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας αλυσίδας διανομής τροφίμων·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι, μολονότι οι τιμές των τροφίμων αυξάνονταν από το 1996 κατά 3,3% ετησίως, οι τιμές που εισέπρατταν οι αγρότες αυξήθηκαν μόνο κατά 2,1% ενώ το λειτουργικό κόστος αυξήθηκε κατά 3,6%, γεγονός που αποδεικνύει ότι η αλυσίδα διανομής τροφίμων δεν λειτουργεί σωστά·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής αναγνωρίζει ότι οι αλλαγές αυτές προξένησαν σημαντική ταλαιπωρία στους παραγωγούς αγροτικών προϊόντων και υποδηλώνουν ότι οι καταναλωτές δεν έτυχαν δίκαιης αντιμετώπισης[5]·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τιμές τελικού καταναλωτή κατά μέσο όρο παρέμειναν σταθερές ή ακόμη και αυξήθηκαν παρά την ραγδαία μείωση που σημειώθηκε στις τιμές των αγροτικών προϊόντων το 2008·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εξισορρόπηση των εμπορικών σχέσεων δεν θα βελτιώσει απλώς τη λειτουργία της αλυσίδας διανομής τροφίμων, αλλά θα αποφέρει και οφέλη στους αγρότες·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διάδοση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών υπονομεύει σήμερα την ικανότητα των αγροτών για επενδύσεις και καινοτομία (ιδίως σε πράσινες τεχνολογίες, άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ ταυτόχρονα οι αγρότες υποχρεούνται να πληρούν υψηλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές και οι απαιτήσεις αυτές θα ενισχυθούν περαιτέρω στην κοινή γεωργική πολιτική μετά το 2013)·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το μερίδιο της γεωργικής προστιθέμενης αξίας από την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων μειώθηκε από 31% το 1995, σε 24% το 2005 στην ΕΕ-25, και ότι τα προκαταρκτικά στοιχεία για τα επόμενα έτη δείχνουν περαιτέρω μείωση του μεριδίου που επιστρέφει στους αγρότες, ενώ αντιθέτως αυξάνονται τα περιθώρια για τους μεταποιητές, τους εμπόρους χονδρικής και/ή λιανικής καθώς και τους οικονομικούς φορείς που κινούνται εκτός της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι το μέσο αγροτικό εισόδημα το 2009, μειώθηκε κατά περισσότερο από 12% στην ΕΕ-27, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι αγρότες δεν παραγάγουν πλέον δίκαιο εισόδημα από την εργασία τους και ότι, παρόλ’ αυτά, οι αγρότες και ο αγροδιατροφικός τομέας εξακολουθούν να πρέπει να παράγει προϊόντα διατροφής που πληρούν εξαιρετικά απαιτητικές ποιοτικές προδιαγραφές, σε τιμές προσιτές στους καταναλωτές, σύμφωνα με τους στόχους που ορίζονται στην ΚΓΠ·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στην αλυσίδα διανομής τροφίμων εμπλέκονται αγρότες, συνεταιρισμοί αγροτών και ενώσεις παραγωγών, βιομηχανίες μεταποίησης τροφίμων, έμποροι χονδρικής, έμποροι λιανικής, αλυσίδες σουπερμάρκετ, αλυσίδες εφοδιασμού, εστιατόρια, άμεση τροφοδοσία συντήρησης, ιδιωτική παραγωγή και καταναλωτές αλλά και οικονομικοί φορείς που κινούνται εκτός της αλυσίδας διανομής τροφίμων, όπως οι εταιρείες επικοινωνιών και προώθησης, προμηθευτές μεταφορών και επιμελητείας, επιχειρήσεις ενέργειας και κοινής ωφέλειας, συσκευασίας, τεχνικών πόροι, προσθέτων, τεχνολογιών και προμηθευτές υπηρεσιών συμβούλων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πολυπλοκότητα και η μεγάλη αυτή ποικιλία πρέπει να ληφθεί υπόψη προκειμένου να βελτιωθεί η βιωσιμότητα της αλυσίδας συνολικά·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής εντοπίζει σημαντικά προβλήματα όπως η κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης αγοραστή, αθέμιτες πρακτικές στη σύναψη συμβάσεων (όπου περιλαμβάνονται και καθυστερήσεις πληρωμών), μονομερείς τροποποιήσεις συμβάσεων, πληρωμή προκαταβολών για πρόσβαση σε διαπραγματεύσεις, περιορισμένη πρόσβαση στην αγορά, έλλειψη πληροφόρησης όσον αφορά τη διαμόρφωση της τιμής και την κατανομή των περιθωρίων κέρδους σε ολόκληρη την αλυσίδα τροφίμων, που συνδέεται στενά με την αυξημένη συγκέντρωσης στους τομείς των εισροών, της χονδρικής και της λιανικής·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Οκτωβρίου 2009, συνιστά την προώθηση και τη διευκόλυνση της αναδιάρθρωσης και της ολοκλήρωσης του αγροτικού τομέα, ενθαρρύνοντας τη δημιουργία εθελοντικών αγροτικών ενώσεων παραγωγών·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η παγκοσμιοποίηση και οι διαδικασίες συγκέντρωσης, ιδίως σε επίπεδο λιανικής, έχουν δημιουργήσει κατάσταση ανισορροπίας μεταξύ των διαφόρων φορέων που εμπλέκονται στην αλυσίδα τροφίμων, και η σημερινή πραγματικότητα καταγράφει έναν εξαιρετικά μικρό αριθμό πολύ ισχυρών εμπόρων λιανικής οι οποίοι διαπραγματεύονται απευθείας ή εμμέσως με 13,4 εκατ. αγρότες και 310.000 βιομηχανίες του αγροδιατροφικού τομέα στην Ένωση·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η υπερβολική συγκέντρωση οδηγεί σε απώλειες όσον αφορά την ποικιλία των προϊόντων, την πολιτιστική κληρονομιά, τους χώρους λιανικής διάθεσης, τις θέσεις εργασίας για το επίπεδο διαβίωσης·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή δηλώνει ότι οι συμβατικές ανισορροπίες που συνδέονται με την ανισότιμη διαπραγματευτική ισχύ έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της αλυσίδας διανομής τροφίμων, καθόσον μικρότεροι αλλά αποτελεσματικοί φορείς μπορούν να υποχρεωθούν να λειτουργήσουν με περιορισμένη κερδοφορία, περιορίζοντας τις δυνατότητες και τα κίνητρά τους για επενδύσεις όσον αφορά τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και της καινοτομίας στις διαδικασίες της παραγωγής·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, η εμπορική διάθεση των προϊόντων διατροφής γίνεται ελεύθερα στην εσωτερική αγορά και το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων όσον αφορά την τιμή μεταξύ μεταποιητών, εμπόρων και εμπόρων λιανικής, συχνά καθορίζεται από τις εξελίξεις που σημειώνονται στις τιμές στην παγκόσμια αγορά·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η τεράστια διαφορά σε αριθμητικά στοιχεία και οικονομική ισχύ μεταξύ αγροτών και εμπόρων λιανικής, αποτελεί σαφή ένδειξη μη ισορροπημένης αλυσίδας διανομής τροφίμων, δεδομένου ότι για να εξισορροπηθούν αυτά τα αριθμητικά στοιχεία πρέπει να προωθηθεί η ανάπτυξη οικονομικών οργανώσεων των αγροτών· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνεταιριστικές οργανώσεις διαδραματίζουν κομβικό ρόλο αυξάνοντας την επιλογή και την διαπραγματευτική ισχύ τους·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ενσωματωμένη στο παγκόσμιο εμπόριο, δεσμευόμενη σε τούτο από τη Συνθήκη·
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος παγκοσμίως εισαγωγέας και εξαγωγέας αγροτικών προϊόντων, και ότι οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων της ΕΕ που αυξήθηκαν το 2008 κατά 10%, φτάνοντας τα 98,6 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά σχεδόν 11% φθάνοντας σχεδόν τα 75,2 δισεκατομμύρια ευρώ·
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ έχει ήδη προβεί σε σημαντικές εκχωρήσεις στο πλαίσιο της πολιτικής της για αναπτυξιακή βοήθεια, και ότι οι διμερείς συμφωνίες δεν πρέπει να είναι μονομερείς σε βάρος της ευρωπαϊκής γεωργίας·
1. χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Οκτωβρίου 2009 με τίτλο «Βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη» (COM(2009)0591), καθόσον αναγνωρίζει την ύπαρξη μεγάλων ανισοτήτων ισχύος μεταξύ των φορέων, αλλά πιστεύει ότι τα μέτρα που προτείνονται στην ανακοίνωση δεν αρκούν για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά·
2. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν επειγόντως το πρόβλημα της άδικης κατανομής των κερδών στην αλυσίδα τροφίμων, ιδίως όσον αφορά την επάρκεια του εισοδήματος των αγροτών· αναγνωρίζει ότι για να προωθηθούν βιώσιμα και δεοντολογικά συστήματα παραγωγής οι αβεβαιότητες πρέπει να αποζημιώνονται για τις επενδύσεις και τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν στους τομείς αυτούς· επισημαίνει ότι η σύγκρουση ισχύος πρέπει να δώσει τη θέση της σε σχέσεις συνεργασίας·
3. σημειώνει ότι όλοι οι σχετικοί με τη γεωργία στόχοι που αναφέρονται στις Συνθήκες της Ρώμης (αύξηση της παραγωγικότητας, επαρκής εφοδιασμός τροφίμων, εύλογες τιμές καταναλωτών, σταθεροποίηση της αγοράς) έχουν επιτευχθεί, με εξαίρεση τον στόχο του δικαίου εισοδήματος των αγροτών· ζητεί, κατά συνέπεια, από την Επιτροπή να λάβει δεόντως υπόψη το σημείο αυτό σε όλες τις δημοσιονομικές προτάσεις·
4. αναγνωρίζει την ανάγκη για σταθερό, ασφαλή και κερδοφόρο παραγωγικό τομέα ως αποφασιστικό παράγοντα στην αλυσίδα τροφίμων· ωστόσο, σημειώνει επιπλέον ότι η αλυσίδα τροφίμων απαρτίζεται από διάφορους φορείς - αγρότες, μεταποιητές, παραγωγούς, προμηθευτές και έμπορους λιανικής - που όλοι συμβάλλουν σε προστιθέμενη αξία και έχουν ισότιμη ανάγκη για κάποιο επίπεδο ασφαλείας·
Διαφάνεια τιμών
5. καλεί την Επιτροπή να βελτιώσει το ευρωπαϊκό εργαλείο παρακολούθησης των τιμών των τροφίμων με σκοπό να το καταστήσει πιο φιλικό προς το χρήστη, συμπεριλαμβάνοντας πολυγλωσσική διασύνδεση που θα καλύπτει μεγαλύτερο αριθμό προϊόντων διατροφής και θα επιτυγχάνει καλύτερες δυνατότητες σύγκρισης τιμών σε κάθε τμήμα της αλυσίδας διανομής τροφίμων μεταξύ των κρατών μελών και εντός αυτών, ούτως ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες των καταναλωτών και των αγροτών για περισσότερη διαφάνεια στη διαμόρφωση της τιμής των τροφίμων·
6. εκφράζει τη λύπη του για την απροθυμία της Επιτροπής να διενεργήσει μελέτη όσον αφορά την κατανομή των περιθωρίων κέρδους καθ’ όλο το μήκος των αλυσίδων εφοδιασμού, όπως συμφωνήθηκε στη διαδικασία του προϋπολογισμού του 2009·
7. επισημαίνει ότι η ανισορροπία όσον αφορά τη διαφάνεια των επιχειρήσεων μεταξύ γεωργικών επιχειρήσεων και φορέων προς τα ανάντη και κατάντη της αλυσίδας τροφίμων μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη διαπραγματευτική θέση των αγροτών και των ομάδων παραγωγών·
8. καλεί την Επιτροπή να προχωρήσει ταχέως το πιλοτικό πρόγραμμα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου τιμών και περιθωρίων (που θα συγκεντρώνει στοιχεία σχετικά με τις τιμές, τα περιθώρια και τους όγκους) για το οποίο το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν πίστωση ύψους 1,5 εκατ. € στον προϋπολογισμό του 2010, να τον εντάξουν στην Επιτροπή για να περιλάβουν σύγκριση του βιώσιμου κόστους παραγωγής των τιμών στο αγρόκτημα και τις συμβατικές και δεοντολογικές διαφορές προϊόντων σε κομβικούς παραγωγικούς τομείς των κρατών μελών και τις κοινωνικοοικονομικές καταστάσεις·
9. καλεί την Επιτροπή να διατηρήσει την ομάδα υψηλού επιπέδου για την αλυσίδα διανομής τροφίμων ως μόνιμο φόρουμ προβληματισμού, καθόσον αποδείχθηκε σημαντικό εργαλείο για τον εντοπισμό προβλημάτων, την υποβολή συστάσεων και την υιοθέτηση στρατηγικών με σκοπό την αποκατάσταση της παρούσας κατάστασης ανισορροπίας·
10. καλεί την Επιτροπή να προτείνει δεσμευτική ετήσια διαδικασία υποβολής εκθέσεων από τους μεγαλύτερους ευρωπαίους εμπόρους, μεταποιητές, εμπόρους χονδρικής και λιανικής όσον αφορά τα μερίδια που κατέχουν στην αγορά (με στοιχεία σχετικά με τις ιδιωτικές ετικέτες) για τα κυριότερα είδη τροφίμων, καθώς και τους μηνιαίους όγκους πωλήσεων ούτως ώστε να δοθεί σε όλους τους εταίρους της αγοράς δυνατότητα να εκτιμήσουν τις τάσεις που παρουσιάζει η ζήτηση, η προσφορά και η εξέλιξη των τιμών στην αλυσίδα τροφίμων·
11. σημειώνει ότι σε ορισμένες χώρες η διαδικασία επεξεργασίας τροφίμων κατέχει το μεγαλύτερο περιθώριο στην αλυσίδα τροφίμων, όπως επιβεβαίωσε και η Επιτροπή· ζητεί λοιπόν η μεταποιητική βιομηχανία να τεθεί υπό παρακολούθηση και να διερευνηθεί προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφάνεια των τιμών·
12. θεωρεί απαραίτητο να αυξηθεί η διαφάνεια της αγοράς και των πληροφοριών που παρέχονται στους καταναλωτές, ως προϋπόθεση για την ανάδειξη της ταυτότητας των προϊόντων και τη διασφάλιση της ποικιλίας των προϊόντων καθώς και των αγροτικών και αγροδιατροφικών προϊόντων, που θα αντανακλούν την ιστορία και τον πολιτισμό διαφόρων χωρών και θα αντικατοπτρίζουν τη διακριτή φύση της γεωργίας σε κάθε κράτος μέλος·
13. καλεί την Επιτροπή να καταστήσει υποχρεωτική την υποβολή σαφούς απόδειξης στο έγγραφο συναλλαγής όσον αφορά την αξία του προϊόντος που πωλεί ο προμηθευτής, καθώς και την καθαρή από πραγματική τιμή που συνοδεύει τη συναλλαγή·
14. καλεί την Επιτροπή να διενεργήσει αξιολόγηση των επιπτώσεων σχετικά με τα οφέλη της βελτίωσης του νομικού πλαισίου που θα καλύπτει την ιδιωτική ποιότητα και τις ετικέτες του διανομέα, με σκοπό να αποτραπεί ο πολλαπλασιασμός τους, προκειμένου να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη διαφάνεια στους καταναλωτές και καλύτερη πρόσβαση στην αγορά για τους παραγωγούς·
15. επισημαίνει ότι είναι αναγκαίο να προωθηθεί η αύξηση της προστιθέμενης αξίας της ευρωπαϊκής παραγωγής αγροδιατροφικών προϊόντων και να ξεκινήσουν ενημερωτικές εκστρατείες για τους καταναλωτές σχετικά με την προσπάθεια που καταβάλλουν οι αγρότες και η βιομηχανία όσον αφορά το περιβάλλον, τη διατροφική ασφάλεια και την ευημερία των ζώων·
Ανταγωνισμός
16. καλεί τις εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού, καθώς και άλλες ρυθμιστικές αρχές που εμπλέκονται στην παραγωγή και την εμπορία, να αντιμετωπίσουν αποφασιστικά το θέμα της δεσπόζουσας θέσης και του σημαντικού μεριδίου της αγοράς που κατέχουν οι αγροτικές εμπορικές επιχειρήσεις, οι εταιρείες εισροών, οι μεταποιητές και οι έμποροι λιανικής που λειτουργούν στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων· καλεί τις αρχές αυτές να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών πρακτικών των αγοραστών όλων των φορέων που θέτουν τους αγρότες σε εξαιρετικά άνιση διαπραγματευτική θέση·
17. καλεί την Επιτροπή να δημιουργήσει μια νέα σχέση μεταξύ των κανόνων ανταγωνισμού και της ΚΓΠ, με σκοπό να παράσχει στους αγρότες και τις διακλαδικές οργανώσεις τους τα εργαλεία που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την διαπραγματευτική τους θέση·
18. καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τις επιπτώσεις της σημαντικής διείσδυσης στην αγορά ενός και μόνο εμπόρου λιανικής ή περιορισμένου αριθμού εμπόρων λιανικής σε συγκεκριμένο κράτος μέλος· καλεί την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα θέσπισης διορθωτικών μέτρων - προς όφελος των παραγωγών και των καταναλωτών - σε περίπτωση που η πρακτική του εμπόρου λιανικής ή το μερίδιο της αγοράς που κατέχει κρίνει ότι λειτουργεί αντιανταγωνιστικά·
19. καλεί την Επιτροπή να υποβάλει μέχρι τα τέλη του 2010, στο Κοινοβούλιο έκθεση στην οποία θα παρέχει στοιχεία σχετικά με την κατάχρηση εξουσίας από πλευράς αγοραστών στην ΕΕ, την αντιανταγωνιστική συμπεριφορά και τις αθέμιτες συμβατικές πρακτικές στο σύνολο της αλυσίδας τροφίμων, από τον τομέα των εισροών μέχρι τον καταναλωτή, και να προτείνει κατάλληλη αντιμετώπιση·
20. καλεί τα κράτη μέλη, εφόσον το κρίνουν σκόπιμο, να παράσχουν στις εθνικές αρχές ανταγωνισμού τους μεγαλύτερα περιθώρια δράσης για τη δημιουργία ξεκάθαρων μηχανισμών συγκέντρωσης στοιχείων όσον αφορά τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μέσω αθέμιτων συμβατικών πρακτικών·
21. πιστεύει ότι είναι αναγκαίο να απαγορευθούν οι πωλήσεις κάτω από την τιμή αγοράς σε κοινοτικό επίπεδο·
22. καλεί την Επιτροπή να ξεκινήσει πλήρη τομεακή έρευνα στην αλυσίδα διανομής τροφίμων, προκειμένου να καθορίσει το επίπεδο κατάχρησης εξουσίας από πλευράς αγοραστή στον κλάδο· επισημαίνει την επιτυχή έκβαση της έρευνας ανταγωνισμού που πραγματοποιήθηκε στον φαρμακευτικό κλάδο του 2009·
23. καλεί την Επιτροπή θα αναθεωρήσει τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος για την αξιολόγηση της αντιαγωνιστικής συμπεριφοράς (δείκτης Herfindahl)· ο δείκτης αυτός, που είναι χρήσιμος για την εκτίμηση του μονοπωλιακού κινδύνου, αδυνατεί να παράσχει πραγματικά στοιχεία σχετικά με αντιανταγωνιστικές πρακτικές συμπαιγνιακής ή ολιγοπωλιακής φύσεως, που προφανώς παρατηρούνται, τουλάχιστον εν μέρει, στο λιανικό εμπόριο μεγάλης κλίμακας·
24. καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει μια πιο στοχευμένη εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού στην αλυσίδα τροφίμων και να εξετάσει, σε σχέση με αυτό, νομοθετικές προτάσεις του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ούτως ώστε να περιορίσει αποτελεσματικά την ανάπτυξη δεσποζουσών θέσεων στην αγορά στους τομείς των εισροών, της βιομηχανίας μεταποίησης τροφίμων και τον κλάδο λιανικής και να ενισχύσει τη διαπραγματευτική ισχύ των αγροτών, παρέχοντας σε αυτούς τη δυνατότητα να αναλάβουν συντονισμένη δράση κατά των φορέων που κατέχουν δεσπόζουσα θέση, μέσω αποτελεσματικών οργανώσεων παραγωγών, τομεακών οργανώσεων και ΜΜΕ·
25. υποστηρίζει ότι ο κανονισμός 1234/2007 σχετικά με την κοινή οργάνωση αγοράς (ΚΟΑ) πρέπει να αναθεωρηθεί κατεπειγόντως, προκειμένου να ενισχυθούν τέτοιου είδους οργανώσεις και ότι το πεδίο αναφοράς του κανονισμού πρέπει να διευρυνθεί προκειμένου να περιλάβει τις βιώσιμες πρακτικές παραγωγής ως προϋπόθεση για εξαίρεση από το άρθρο 101 της ΣΛΕΕ·
26. πιστεύει ότι σε επίπεδο ΕΕ είναι αναγκαίο να υπάρξει κάποιος βαθμός συντονισμού και εναρμόνισης των εθνικών μέτρων κατά των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών·
27. καλεί την Επιτροπή να προβλέψει νομοθετική διαφοροποίηση για τα προϊόντα με έντονη εδαφική βάση, που χαρακτηρίζονται από την ιδιαίτερη, διακριτή, τοπική ή περιφερειακή φύση του, σε σύγκριση με τα τυποποιημένο προϊόντα·
28. καλεί την Επιτροπή να υποβάλει μέτρα που θα διασφαλίσουν την επιβίωση διαφόρων διατροφικών, περιβαλλοντικών και σχετικών με την υγεία χαρακτηριστικών, καθώς επίσης και το ότι η διαφοροποίηση αυτή θα συνδυασθεί με κατάλληλες τιμές· ουσιαστικά, ο ανταγωνισμός πρέπει να αναπτυχθεί και με βάση διάφορα ποιοτικά χαρακτηριστικά που πρέπει να είναι δεόντως μετρήσιμα·
Κατάχρηση της ισχύος του αγοραστή και σύναψη συμβάσεων
29. καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι η περί ανταγωνισμού νομοθεσία της ΕΕ δεν θα παρακάμπτεται από την κατάχρηση ισχύος του αγοραστή (μη στρέβλωση) στην αλυσίδα τροφίμων, πρακτική που συχνά παρατηρείται υπό μορφή καθυστέρησης πληρωμών σε αγρότες ή μικρούς μεταποιητές, μεταγενέστερες τροποποιήσεις των όρων των συμβάσεων, αναγκαστικές εκπτώσεις, μεταπώληση με ζημία, εξαιρετικά υψηλό όγκος απαιτήσεων και αδικαιολόγητα έξοδα καταχώρισης και, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, να υποβάλει νομοθετικές ποιότητας·
30. ζητεί, ειδικότερα, οι περίοδοι πληρωμής σε όλη τη διαδικασία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων πρέπει να περιοριστεί σε 30 μέρες κατ’ ανώτατο όριο για όλα τα τρόφιμα και σε λιγότερο για τα εξαιρετικά ευπαθή αγροτικά προϊόντα, στο πλαίσιο της εν εξελίξει αναθεώρησης της οδηγίας 2000/35/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της καθυστέρησης πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές (πρέπει να εξεταστούν εξαιρέσεις σε περίπτωση οργανώσεων παραγωγών και συνεταιρισμών)·
31. καλεί την Επιτροπή θα προτείνει την επέκταση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού και πέρα της σημερινής επιφανειακής εστίασης στην ευημερία των καταναλωτών και τις ανησυχίες όσον αφορά τις χαμηλές τιμές των τροφίμων·
32. καλεί την Επιτροπή να εξετάσει κατά πόσον οι προϋποθέσεις που επιβάλλουν μεμονωμένες αλυσίδες διανομής, πέρα και πάνω από καταστατικές προβλέψεις, όσον αφορά τις πρακτικές καλλιέργειας λαχανικών και φρούτων καθώς και για τα υπολείμματα εντομοκτόνων, ενδέχεται να παρεμποδίσουν το ελεύθερο εμπόριο και να ενισχύσουν αθέμιτα τη θέση ορισμένων διανομέων στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων·
33. ζητεί να καταρτισθεί κατάλογος σχετικά με τις καταχρηστικές εμπορικές πρακτικές, όπως η τιμολόγηση κάτω από το κόστος και οι προμήθειες στις αγορές, και οι πρακτικές αυτές να τεθούν ρητώς εκτός νόμου από την ΕΕ· ζητεί οι εταιρείες που δεν συμμορφώνονται στους κανόνες αυτούς να κατονομάζονται και να τους επιβάλλονται κυρώσεις·
34. καλεί την Ευρώπη να εξετάσει κατά πόσον και σε ποιο βαθμό η κακή χρήση ιδιωτικών ετικετών (προϊόντα ίδιου εμπορικού σήματος) καθώς και οι πρακτικές συμμαχιών αγοράς από τις αλυσίδες των σουπερμάρκετ, οδηγούν σε αθέμιτο ανταγωνισμό και ασκούν πιέσεις στους αγρότες, συρρικνώνοντας συστηματικά τις τιμές του παραγωγού· επισημαίνει ότι η κακή χρήση ιδιωτικών ετικετών έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ικανότητα των παραγωγών για καινοτομία (ιδίως των μικρών παραγωγών)· καλεί την Επιτροπή να αναλάβει δράση σε σχέση με αυτό ούτως ώστε οι ομάδες αγροτών και παραγωγών να αντιμετωπίζονται δίκαια στη διαδικασία διαμόρφωσης της τιμής·
35. πιστεύει ότι οι συστάσεις της Επιτροπής για ενίσχυση της κάθετης ολοκλήρωσης της βιομηχανίας τροφίμων δεν αντικατοπτρίζουν πάντοτε την ανάγκη επανεξισορρόπησης της διαπραγματευτικής ισχύος μεταξύ αγροτών, διανομέων και βιομηχανίας τροφίμων και, ως εκ τούτου, οι στρατηγικές αυτές πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα που θα αποθαρρύνουν καταχρηστικές πρακτικές·
36. επισημαίνει ότι οι επί συμβάσει καλλιέργειες που επιβάλλουν οι αγοραστές, η κάθετη ολοκλήρωση και οι συμβάσεις προθεσμιακών αγορών (futures), που παίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο, θα μπορούσαν να εξασθενήσουν τον ανταγωνισμό και τις διαπραγματευτικές θέσεις των αγροτών· καλεί συνεπώς την Επιτροπή να εξετάσει τα αποτελέσματα των συμβατικών ρυθμίσεων τέτοιου τύπου και, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, να λάβει τα αναγκαία μέτρα·
37. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν τη σύναψη δίκαιων συμβάσεων μεταξύ όλων των φορέων που δραστηριοποιούνται στην αλυσίδα διακίνησης τροφίμων, με βάση όρους που θα έχουν αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με οργανώσεις αγροτών και παραγωγών, όπου συμπεριλαμβάνονται και τομεακές και διακλαδικές οργανώσεις, ούτως ώστε να ενισχυθούν οι βιώσιμες γεωργικές πρακτικές και να διασφαλιστεί η βέλτιστη ποιότητα προϊόντος, να μειωθούν οι τιμές αγοράς των εισροών και να διασφαλιστούν δίκαιες τιμές, καθώς επίσης και να δημιουργηθεί ένα εύκολα προσβάσιμο σύστημα εποπτείας για περιπτώσεις παραβίασης των συμβάσεων από πλευράς αγοραστών· υποστηρίζει ότι αυτές οι πρότυπες συμβάσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία, η εφαρμογή των οποίων πρέπει να καταστεί υποχρεωτική σε ορισμένους τομείς· υποστηρίζει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά την κοινοποίηση των συμβατικών πρακτικών μεταξύ κρατών μελών, όπου συμπεριλαμβάνεται και η παροχή πληροφοριών στην Επιτροπή·
38. χαιρετίζει και ενθαρρύνει τη δημιουργία του θεσμού του διαμεσολαβητή για τον τομέα τροφίμων λιανικής και άλλων μηχανισμών διαιτησίας που αποσκοπούν στο να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση στις συμβατικές συμφωνίες· καλεί την Επιτροπή να εξετάσει εμπειρίες σε σχέση με αυτό, με σκοπό τη δημιουργία θεσμού διαμεσολαβητή για τον τομέα τροφίμων λιανικής σε επίπεδο ΕΕ, τα καθήκοντα του οποίου θα είναι να διασφαλίζει την εφαρμογή των κωδίκων δεοντολογίας και βέλτιστης πρακτικής και των συμβάσεων σε δοσοληψίες μεταξύ φορέων από διαφορετικά κράτη μέλη·
39. καλεί την Επιτροπή να αποκαλύψει τις αθέμιτες πρακτικές όσον αφορά τα έξοδα καταχώρισης καθώς και τα άλλα έξοδα εισόδου στην αγορά και να τα εξετάσει με βάση τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού· καλεί την Επιτροπή να προτείνει νέους κανόνες όσον αφορά τη χρήση εξόδων καταχώρισης και εξόδων εισόδου στην αγορά και, ειδικότερα, να αναλάβει δράση σε σχέση με τα υπερβολικά έξοδα που απαιτούν οι διανομείς·
40. πιστεύει ότι η Επιτροπή πρέπει να προωθήσει μια ευρείας κλίμακας ενημερωτική εκστρατεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να εντείνει τη συνειδητοποίηση των αγροτών όσον αφορά τα δικαιώματά τους και τις καταχρηστικές πρακτικές των οποίων πέφτουν θύματα, καθώς και τα μέσα που αυτοί διαθέτουν για να καταγγέλλουν τις καταχρηστικές αυτές πρακτικές·
Κερδοσκοπία
41. καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να ασκήσει πίεση για τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης παγκόσμιας ρυθμιστικής υπηρεσίας που θα θεσπίζει κανόνες όσον αφορά τις συμβάσεις μελλοντικής εκτέλεσης για τα εμπορεύματα, καθώς και το χρηματιστήριο δικαιωμάτων και θα εφαρμόζει αυστηρά ρυθμιστικά μέτρα κατά της παγκόσμιας κερδοσκοπίας στον τομέα των τροφίμων·
42. λόγω του εντεινόμενου προσανατολισμού της αγοράς, ζητεί να ληφθούν μέτρα για να αντιμετωπισθεί η υπερβολική αστάθεια των τιμών, καθόσον ορισμένοι φορείς στην αλυσίδα τροφίμων επωφελούνται από το φαινόμενο αυτό ενώ άλλοι πλήττονται εμφανώς από αυτό· ζητεί, κατά συνέπεια, από την Επιτροπή να προτείνει νομοθετικά μέτρα για τη δημιουργία μέσων που θα καλύψουν την αστάθεια των τιμών, ώστε να περιοριστεί και η τρωτότητα των παραγωγών·
43. καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει τις αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών χρηματιστηριακών αρχών εμπορευμάτων ούτως ώστε να αποτραπεί η κερδοσκοπία στα τρόφιμα και να εργαστεί προς την κατεύθυνση της εφαρμογής κατάλληλων μέτρων σε επίπεδο ΕΕ που να αποτρέπουν την κερδοσκοπία στα μη αγροτικά εμπορεύματα για να επηρεάσουν τα συμβόλαια μελλοντικής εκτέλεσης στα αγροτικά προϊόντα·
44. καλεί την Επιτροπή να βελτιώσει την εποπτεία και τη συνολική διαφάνεια των αγορών παραγώγων των αγροτικών προϊόντων και να ενισχύσει τη διαφάνεια των εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών στο πλαίσιο της επικείμενης αναθεώρησης της MiFID και άλλων σχετικών νομοθέτημα·
Αυτορρύθμιση
45. καλεί επιτακτικά το Συμβούλιο να ενθαρρύνει περαιτέρω τις πρωτοβουλίες αυτορρύθμισης και τη δυνατότητα δημιουργίας αμοιβαίου κεφαλαίου που θα αντιμετωπίζει τους οικονομικούς κινδύνους, ούτως ώστε θα ενισχυθεί η διαπραγματευτική θέση των αγροτών, ιδίως μέσω της στήριξης των οικονομικών οργανώσεων και των οργανώσεων παραγωγών, τομεακών οργανώσεων και συνεταιρισμών αγροτών·
46. ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να καταρτίσουν κώδικες καλών εμπορικών πρακτικών για την αλυσίδα τροφίμων, όπου θα περιλαμβάνονται και μηχανισμοί διατύπωσης παραπόνων και επιβολής κυρώσεων για αθέμιτες πρακτικές· ζητεί από την Επιτροπή να προτείνει έναν κοινό κώδικα, που θα εφαρμόζεται σε ολόκληρη την ΕΕ, προκειμένου να αποκατασταθούν οι σχέσεις στην αλυσίδα διακίνησης τροφίμων· καλεί επίσης την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για την εφαρμογή σε επίπεδο ΕΕ, μηχανισμού παρακολούθησης των σχέσεων μεταξύ των εμπόρων λιανικής που κατέχουν δεσπόζουσα θέση και των προμηθευτών, μέσω εξειδικευμένων οργάνων στα κράτη μέλη·
47. πιστεύει ότι είναι αναγκαίο να προωθηθεί η στενότερη ενσωμάτωση των διαφόρων κρίκων στην αλυσίδα, στο πλαίσιο διακλαδικών οργανώσεων και να καταρτιστούν τυποποιημένες εθελοντικές συμβάσεις, με δυνατότητα, σε ορισμένες περιπτώσεις ιδίως για ευπαθή προϊόντα, τα κράτη μέλη να απαιτούν αυτές να καταστούν δεσμευτικές·
Βιώσιμα συστήματα τροφίμων, ποιότητα τροφίμων
48. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή δεν αποδίδει μεγαλύτερη έμφαση στη σημασία της γεωργίας στον εφοδιασμό τροφίμων καθώς και την αλυσίδα οικονομικής αξίας της βιομηχανίας τροφίμων· επισημαίνει τη συσχέτιση μεταξύ χαμηλών τιμών στο αγρόκτημα του παραγωγού και παραγωγής διαρθρωτικών πλεονασμάτων, και τις επιπτώσεις που αυτές έχουν στη βιωσιμότητα, την ποιότητα των τροφίμων, την ευημερία των ζώων, την αγροτική καινοτομία και την απασχόληση σε μειονεκτικές περιοχές·
49. καλεί την Επιτροπή να προτείνει την έγκριση μέσων για τη στήριξη και προώθηση αλυσίδων διακίνησης τροφίμων που θα τελούν υπό τη διαχείριση των αγροτών, μικρές αλυσίδες εφοδιασμού και αγορές όπου θα διατίθενται προϊόντα αγροτών, προκειμένου να αποκατασταθεί άμεση σχέση με τους καταναλωτές και να δοθεί στους αγρότες η δυνατότητα να αποκτήσουν δικαιότερο μερίδιο στην αξία της τελικής τιμής πώλησης, περιορίζοντας τον αριθμό των μεσαζόντων και των σταδίων της διαδικασίας·
50. καλεί την Επιτροπή να είναι ιδιαίτερα προσεκτική στις δράσεις της όσον αφορά την κατάσταση των αναπτυσσόμενων χωρών και να μη θέτει σε κίνδυνο την αυτάρκεια των εν λόγω τρίτων χωρών σε τρόφιμα·
51. καλεί την Επιτροπή να αναθεωρήσει τις προδιαγραφές υγιεινής της ΕΕ όσον αφορά την τοπική ή την εξ αποστάσεως εμπορική διάθεση καθώς και τη ζωή των προϊόντων στο ράφι, να αποκεντρώσει και να απλουστεύσει τα συστήματα πιστοποίησης και ελέγχου και να προωθήσει τις απευθείας σχέσεις παραγωγού - καταναλωτή και μικρές αλυσίδες διανομής τροφίμων·
52. πιστεύει ότι προτιμησιακή μεταχείριση στην ανάθεση δημοσίων συμβάσεων στην αλυσίδα διανομής τροφίμων πρέπει να χορηγείται σε οργανώσεις παραγωγών, συνεταιρισμούς αγροτών και ΜΜΕ· καλεί συνεπώς την Επιτροπή να προτείνει σχετικά μέτρα·
53. επιβεβαιώνει τη σημασία και την ανάγκη για θέσπιση αποφασιστικών κανονισμών όσον αφορά την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων· υπενθυμίζει, σε σχέση με αυτό, το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 25ης Μαρτίου 2010 σχετικά με την πολιτική στον τομέα της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων και επιβεβαιώνει την επιτακτική ανάγκη τα εισαγόμενα προϊόντα να συμμορφώνονται με όλες τις προδιαγραφές ποιότητας και επεξεργασίας, ούτως ώστε να υπάρχει επαγρύπνηση έναντι του αθέμιτου ανταγωνισμού τους με ευρωπαϊκά προϊόντα·
54. υπενθυμίζει ότι η σταθερότητα των εισοδημάτων των αγροτών καθορίζει και την ικανότητά τους να προβαίνουν σε επενδύσεις στον τομέα των πράσινων τεχνολογιών, την απάλυνση της κλιματικής αλλαγής και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας για βιώσιμη γεωργία και, επιπλέον, οι αγρότες απαιτείται να πληρούν υψηλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές ενώ οι απαιτήσεις αυτές θα ενισχυθούν ακόμη περισσότερο με την κοινή γεωργική πολιτική μετά το 2013·
55. θεωρεί ότι έχει ουσιώδη σημασία να βελτιωθεί η οργάνωση και να εξορθολογιστεί περαιτέρω η αλυσίδα διανομής τροφίμων, προκειμένου να περιοριστούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μεταφοράς τροφίμων (τροφομίλια) και να προωθηθεί η εμπορική διάθεση τοπικών τροφίμων·
56. τονίζει ότι οι επενδύσεις σε εγκαταστάσεις για τη διατήρηση και συσκευασία αγροτικών προϊόντων μπορούν να συμβάλουν σημαντικά για να διασφαλιστούν δίκαιες τιμές για τα εν λόγω προϊόντα·
57. τονίζει την ανάγκη να διασφαλισθεί η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας της υπαίθρου με την ενθάρρυνση της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων στα αγροκτήματα, καθώς και με μη γεωργικές δραστηριότητες, με σκοπό να αυξηθεί ο αριθμός των θέσεων εργασίας και να δημιουργηθεί συμπληρωματικό εισόδημα·
58. καλεί την Επιτροπή να στηρίξει τις τοπικές και περιφερειακές πρωτοβουλίες εμπορικής διάθεσης τροφίμων και να μην τις παρεμποδίζει χωρίς λόγο με κανονισμούς και γραφειοκρατία, καθόσον συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας από τις αγροτικές επιχειρήσεις·
Αυτοτροφοδοσία, δημόσια τροφοδοσία, σπατάλη τροφίμων
59. καλεί την Επιτροπή να επιδείξει τη δέουσα προσοχή κατά την αναθεώρηση των προδιαγραφών της ΕΕ, και στους τοπικούς παραγωγούς τροφίμων, καθόσον αυτοί εμπλέκονται στην παραγωγή προϊόντων συντήρησης·
60. καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει ενδεχόμενες τις τροποποιήσεις των κανόνων όσον αφορά τις πρακτικές δημοσίων συμβάσεων για τις υπηρεσίες εφοδιασμού ούτως ώστε να ενισχυθούν οι βιώσιμες πρακτικές γεωργίας και η ευημερία των ζώων και να αναπτυχθούν εποχικά και τοπικά είδη τροφίμων·
61. πιστεύει ότι οι δημόσιες συμβάσεις, επί παραδείγματι, στο πλαίσιο ειδικών προγραμμάτων για τα γαλακτοκομικά προϊόντα, φρούτα και λαχανικά, που εφαρμόζονται σε σχολεία, πρέπει να διασφαλίζουν την πρόσβαση των μικρών τοπικών παραγωγών και των τοπικών ομάδων παραγωγών·
62. πιστεύει ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ενθάρρυνση των αγορών βιολογικών προϊόντων που τελούν υπό την άμεση διαχείριση αγροτών, τη δημιουργία εμπορικών διεξόδων για παραγωγούς ώστε να έχουν δυνατότητα να διαθέτουν τα προϊόντα τους απευθείας στους καταναλωτές και την προώθηση προγραμμάτων για την ενθάρρυνση της πώλησης προϊόντων σε τοπικές αγορές·
63. καλεί την Επιτροπή να αναλύσει σε έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, την τεράστια σπατάλη τροφίμων στην αλυσίδα τροφίμων, που στα περισσότερα κράτη μέλη ανέρχεται στο 30% των παραγόμενων τροφίμων και να αναλάβει δράση μέσω εκστρατείας για την αύξηση της συνειδητοποίησης σε σχέση με την ουσιαστική αξία των τροφίμων·
64. επιβεβαιώνει την ανάγκη ανάπτυξης προγραμμάτων για τρόφιμα που θα αφορά τους πολίτες της ΕΕ που τα έχουν ανάγκη, όπως τα πλέον μειονεκτούντα στρώματα, οι ηλικιωμένοι και οι νέοι·
65. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή.
- [1] http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/food/files/high_level_group_2008/documents_hlg/final_recommendations_hlg_17_03_09_en.pdf
- [2] Εγκεκριμένα κείμενα την ημερομηνία αυτή, P6_TA(2009)0191
- [3] Εγκεκριμένα κείμενα την ημερομηνία αυτή, P6_TA(2008)0054
- [4] http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/agricult/113636.pdf
- [5] Εισαγωγή στο έγγραφο COM (2009)591