ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τις ανισορροπίες στην αλυσίδα διανομής τροφίμων (2011/2904(RSP))
16.1.2012
σύμφωνα με το άρθρο 115, παράγραφος 5, του Κανονισμού
Paolo De Castro, Luis Manuel Capoulas Santos, Luís Paulo Alves εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B7-0006/2012
B7‑0010/2012
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις ανισορροπίες στην αλυσίδα διανομής τροφίμων (2011/2904(RSP))
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 8ης Ιουλίου 2010 σχετικά με το «μέλλον της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής μετά το 2013»[1], το ψήφισμά του της 18ης Ιανουαρίου 2011 σχετικά με «την αναγνώριση της γεωργίας ως στρατηγικού τομέα στο πλαίσιο της επισιτιστικής ασφάλειας»[2] και το ψήφισμά του της 23ης Ιουνίου 2011 με τίτλο «η ΚΓΠ με χρονικό ορίζοντα το 2020: η αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων όσον αφορά τη διατροφή, τους φυσικούς πόρους και το έδαφος»[3],
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο « Βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη» (COM (2009) 0591) και τα διάφορα έγγραφα εργασίας που προσαρτώνται σε αυτή την ανακοίνωση, καθώς και το ψήφισμά του της 7ης Σεπτεμβρίου 2010 με τίτλο «Δίκαια εισοδήματα για τους γεωργούς: βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη»[4],
– έχοντας υπόψη την απόφαση της Επιτροπής, της 30ής Ιουλίου 2010, για τη σύσταση φόρουμ υψηλού επιπέδου για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων (2010/C 210/03),
– έχοντας υπόψη τις τελικές συστάσεις της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την Ανταγωνιστικότητα της Βιομηχανίας Γεωργικών Τροφίμων, της 17ης Μαρτίου 2009, καθώς και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 29ης Μαρτίου 2010 σχετικά με τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη,
– έχοντας υπόψη τα δεδομένα της Eurostat σχετικά με τους δείκτες τιμών των μέσων γεωργικής παραγωγής (κόστος εισροών) και τους δείκτες τιμών των γεωργικών προϊόντων (δείκτες εκροών)[5],
– έχοντας υπόψη τη δήλωσή του της 19ης Φεβρουαρίου 2008 σχετικά με τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση κατάχρησης εξουσίας μεγάλων σουπερμάρκετ που αναπτύσσουν δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση[6] και το ψήφισμά του της 26ης Μαρτίου 2009 σχετικά με τις «Τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη»[7],
– έχοντας υπόψη την έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών του 2008 με θέμα «Γεωργικά συστήματα χαμηλών εκροών: μια ευκαιρία για την ανάπτυξη αειφόρου γεωργίας»[8],
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 115 παράγραφος 5 και 110 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη βελτίωση της λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων (COM (2009) 0591) εντόπισε σημαντικές ανισορροπίες στην διαπραγματευτική ισχύ που μετουσιώνονται σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές όπως οι καθυστερημένες πληρωμές, οι μονομερείς τροποποιήσεις συμβάσεων, οι αθέμιτοι όροι συμβάσεων, ο περιορισμός της πρόσβασης στην αγορά, έλλειψη πληροφόρησης για τη διαμόρφωση των τιμών· η άνιση κατανομή των περιθωρίων κέρδους σε όλη την έκταση της αλυσίδας τροφίμων· η κατάχρηση της εξουσίας που έχουν στην αγορά οι προμηθευτές ή οι αγοραστές όπως τα καρτέλ και η διατήρηση της τιμής μεταπώλησης, οι αγοραστικές συμφωνίες και άλλες,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο βαθμός συγκέντρωσης των πολύ μεγάλων εμπόρων λιανικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση πλήττει τους παραγωγούς και τους άλλους προμηθευτές διότι οδηγεί σε αύξηση της έλλειψης ισορροπίας δύναμης μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών· ότι σταδιακά σημειώνεται απώλεια διαπραγματευτικής δύναμης από τους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις γεωργικές βιομηχανίες υπέρ των εν λόγω μεγάλων ομίλων όσον αφορά τον καθορισμό των επιπέδων τιμών κατά μήκος της αλυσίδας αξίας – από την πρωτογενή παραγωγή και την κατεργασία έως τον τελικό καταναλωτή,
Γ. εκτιμώντας ότι οι ισόρροπες εμπορικές σχέσεις όχι μόνο θα βελτίωναν τη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων, αλλά και θα έφερναν όφελος λόγω της αυξημένης ανταγωνιστικότητας και τελικά θα ωφελούσαν τους καταναλωτές,
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεγάλη μεταβλητότητα των γεωργικών βασικών προϊόντων και των τιμών των γεωργικών εισροών έχει αυξήσει την ανασφάλεια του γεωργικού εισοδήματος και των μακροπρόθεσμων επενδύσεων των γεωργών,
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση στο κόστος παραγωγής και η αδυναμία ανάκτησης του κόστους στην αλυσίδα διανομής τροφίμων μπορεί βραχυπρόθεσμα να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, εξασθενίζοντας έτσι το παραγωγικό δυναμικό των κρατών μελών και να επιδεινώσει προβλήματα εμπορικού ισοζυγίου, επιπέδου εισαγωγών, ευμεταβλητότητας και εξάρτησης από τις εξωτερικές αγορές,
ΣΤ.λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αρχές ανταγωνισμού σε ορισμένα κράτη μέλη έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχουν τέσσερις κομβικοί τομείς όπου οι ανισορροπίες της εφοδιαστικής αλυσίδας των τροφίμων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες: η μονομερής επιβολή συμβατικών όρων· οι εκπτωτικές πρακτικές· οι κυρώσεις και οι όροι πληρωμής,
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διάδοση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών σήμερα υπονομεύει την ικανότητα των γεωργών να επενδύουν και να καινοτομούν (ιδίως σε πράσινες τεχνολογίες, μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη στιγμή που οι γεωργοί υποχρεούνται να τηρούν υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα και οι υποχρεώσεις αυτές θα ενισχυθούν περαιτέρω στην Κοινή Γεωργική Πολιτική μετά το 2013),
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Οκτωβρίου 2009 συνιστά την προώθηση και διευκόλυνση της αναδιάρθρωσης και σταθεροποίησης του γεωργικού τομέα με ενθάρρυνση της δημιουργίας εθελοντικών οργανώσεων γεωργικών προϊόντων,
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο καταναλωτής επηρεάζεται επίσης αρνητικά από παρόμοιες πρακτικές, δεδομένου ότι οι χαμηλές τιμές που καταβάλλονται στους παραγωγούς και σε άλλους προμηθευτές δεν οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές,
1. υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα των ανισορροπιών στην αλυσίδα διανομής τροφίμων έχει σαφή ευρωπαϊκή διάσταση, η οποία απαιτεί ειδικά ευρωπαϊκή λύση, λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική σημασία της αλυσίδας γεωργικών τροφίμων για την Ευρωπαϊκή Ένωση· υπενθυμίζει ότι η εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων, η γεωργία, η βιομηχανία γεωργικών τροφίμων και η διανομή αντιπροσωπεύουν το 7% του συνόλου της απασχόλησης στην ΕΕ και έχουν αξία 1400 δισεκ. Ευρώ ετησίως, αριθμός μεγαλύτερος από οποιοδήποτε άλλο τομέα της μεταποίησης στην ΕΕ·
2. καλεί την Επιτροπή να προτείνει στιβαρή κοινοτική νομοθεσία - χωρίς στρέβλωση της ορθής λειτουργίας των αγορών - ώστε να καταστούν δικαιότερες οι σχέσεις μεταξύ παραγωγών, προμηθευτών και διανομέων προϊόντων διατροφής και να εφαρμοσθούν σωστά οι ήδη ισχύοντες κανόνες, μεταξύ άλλων λόγω του ότι από τα τελευταία στοιχεία για το γεωργικό εισόδημα που προέρχονται από την Eurostat προκύπτει ότι από το 2009 έχει σημειωθεί μείωση κατά 11,6% του γεωργικού εισοδήματος σε επίπεδο ΕΕ, ενώ το συνολικό κόστος εισροών για τους αγρότες της ΕΕ αυξήθηκε κατά μέσο όρο σχεδόν κατά 40 % μεταξύ 2000 και 2010·
3. επιμένει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη δημιουργία βημάτων διαβούλευσης, με κατάλληλη αντιπροσώπευση όλων των παραγόντων της αλυσίδας τροφίμων, έτσι ώστε να προωθείται ο διάλογος και να καταρτίζονται κατευθυντήριες γραμμές για την επίτευξη δικαιότερων και περισσότερο ισορροπημένων σχέσεων· υπενθυμίζει ότι τέτοιες επίσημες διαβουλεύσεις συμβάλλουν στην προστασία των παραγωγών και των προμηθευτών και αποφεύγουν τη λήψη αντιποίνων από τον τομέα της διανομής·
4. καλεί τις εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού και άλλες ρυθμιστικές αρχές που εμπλέκονται στην παραγωγή και το εμπόριο να αναλάβουν δράση εναντίον των καταχρηστικών αγοραστικών πρακτικών των εμπόρων χονδρικής και λιανικής που έχουν δεσπόζουσα θέση, οι οποίοι συστηματικά θέτουν τους γεωργούς σε εξαιρετικά άνιση διαπραγματευτική θέση·
5. χαιρετίζει τη σύσταση της Επιτροπής για τη συνεργασία των κρατών μελών όσον αφορά την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την γνωστοποίηση συμβατικών πρακτικών και την προετοιμασία δέσμης τυποποιημένων συμβάσεων·
6. ζητεί τη συγκρότηση ενός πλαισίου για τον αποτελεσματικό έλεγχο αυτών των πρακτικών, μέσω διοικητικών ή δικαστικών μέσων, ενός συστήματος αξιολόγησης και παρακολούθησης το οποίο θα θέσουν σε λειτουργία τα κράτη μέλη υπό το συντονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την καθιέρωση αποτρεπτικών κυρώσεων οι οποίες θα επιβάλλονται αποτελεσματικά και εγκαίρως·
7. ζητεί, ως προς τους συμβατικούς όρους και τις καταχρηστικές εμπορικές πρακτικές, ενίσχυση των μέσων ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των προθεσμιών πληρωμής και, όπου είναι αναγκαίο, θέσπιση νέων μηχανισμών για την ελαχιστοποίηση και την εναρμόνιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο του διαστήματος που μεσολαβεί από την παράδοση των προϊόντων έως την είσπραξη της πληρωμής από τους προμηθευτές· τονίζει, από αυτή την άποψη, ότι απαιτούνται επειγόντως λύσεις για την αντιμετώπιση των απαράδεκτων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί φθαρτών προϊόντων με σύντομο χρόνο διατήρησης στα ράφια, δεδομένου ότι τα προϊόντα αυτά πωλούνται ταχέως στα σούπερ μάρκετ και όμως οι παραγωγοί δεν πληρώνονται παρά πολλούς μήνες αργότερα, κάτι που τους δημιουργεί μεγάλα προβλήματα ταμειακής ροής·
8. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να βελτιώσει το Ευρωπαϊκό Εργαλείο Παρακολούθησης Τιμών και να αναπτύξει μια φιλική προς το χρήστη, διαφανή και πολύγλωσση διεπαφή που να δίνει τη δυνατότητα σε καταναλωτές και ενδιαφερόμενους να συγκρίνουν τιμές βασικών τροφίμων μέσα στο ίδιο κράτος μέλος και μεταξύ διαφορετικών κρατών μελών, σε κάθε βαθμίδα της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων·
9. λαμβάνει υπό σημείωση τα μέτρα που περιέχονται στα σχέδια προτάσεων της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ και αποβλέπουν στην ενίσχυση της θέσης των γεωργών στην εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων, μέσω της στήριξης στις οργανώσεις παραγωγών και στις διακλαδικές οργανώσεις και με την προώθηση σύντομων αλυσίδων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, όπως οι αγορές για τοπικά προϊόντα· πιστεύει ότι η ενίσχυση της θέσης των γεωργών θα τους βοηθήσει να καρπώνονται δικαιότερο μερίδιο της προστιθέμενης αξίας·
10. καλεί την Επιτροπή να δημιουργήσει μια νέα σχέση μεταξύ κανόνων ανταγωνισμού και ΚΓΠ, με στόχο να προσφερθούν στους αγρότες και στις διακλαδικές οργανώσεις τους εργαλεία που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τη διαπραγματευτική τους θέση· ζητεί αλλαγή στο υφιστάμενο κοινοτικό δίκαιο περί ανταγωνισμού έτσι ώστε να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη οι επιβλαβείς επιπτώσεις της κατακόρυφης συγκέντρωσης στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας των τροφίμων, αντί να γίνεται στενή εστίαση στις σχετικές θέσεις των διάφορων εταιρειών στην αγορά και στη στρέβλωση ανταγωνισμού που βασίζεται μόνο στις επιζήμιες συνέπειες για τους καταναλωτές·
11. τονίζει ότι απαιτούνται μέτρα πανενωσιακής εμβέλειας για να επιτευχθεί ένας ορισμένος βαθμός συντονισμού και εναρμόνισης εντός της εσωτερικής αγοράς· τονίζει ότι έχουν ήδη ληφθεί σε εθνικό επίπεδο διάφορες εθνικές πρωτοβουλίες και μέτρα για την αντιμετώπιση ζητημάτων διαπραγματευτικής ισχύος και αθέμιτων πρακτικών (ορισμένες χώρες έχουν εισαγάγει κώδικες συμπεριφοράς, ενώ άλλες έχουν εγκρίνει νομοθετικές διατάξεις που απαγορεύουν τις αθέμιτες πρακτικές)·
12. καλεί την Επιτροπή να αναλάβει εις βάθος μελέτη των διαφορών προσέγγισης μεταξύ των 27 εθνικών αρχών και πολιτικών ανταγωνισμού και να ενθαρρύνει λύσεις οι οποίες να επιτυγχάνουν τη συμμετοχή όλων των εταίρων της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων και να αποτρέπουν τις δεσπόζουσες θέσεις σε ένα ή απλώς λίγα τμήματα της αλυσίδας εισόδου ή εξόδου, κάτι το οποίο συχνά αποβαίνει εις βάρος των παραγωγών γεωργικών προϊόντων·
13. επιμένει σε ένα σύστημα κυρώσεων που πρέπει να εφαρμόζονται όταν ανακαλύπτονται καταχρήσεις, και πιστεύει ότι οι κυρώσεις πρέπει να είναι ανάλογες προς την οικονομική και εμπορική ζημία που προκαλείται στους παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων και πρέπει να επιβάλλονται με τη δέουσα ταχύτητα ώστε να είναι έντονα αποτρεπτικές· προτείνει να θεσπίσουν τα κράτη μέλη υποχρέωση για αποτελεσματικούς μηχανισμούς καταγγελιών – που να συνοδεύονται από ποινές – στο πλαίσιο των οποίων τα θιγόμενα μέρη θα μπορούν να υποβάλουν παράπονα χωρίς να φοβούνται να χάσουν τη σχετική σύμβαση·
14. επιμένει ότι η λύση για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών στην αλυσίδα διανομής τροφίμων συνίσταται σε ένα νέο πλαίσιο που θα συνδυάζει τη ρύθμιση, τις αλλαγές στο δίκαιο του ανταγωνισμού και περισσότερη οριζόντια νομοθεσία, σε συνδυασμό με υφιστάμενες και νέες εθελοντικές συμφωνίες αυτορύθμισης· επιμένει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προωθήσουν την ανάπτυξη κωδίκων βέλτιστης πρακτικής και/ή συμπεριφοράς σε εταιρική σχέση με όλους τους εμπλεκόμενους, όπου να συμμετέχουν οι παραγωγοί, η βιομηχανία, οι προμηθευτές, οι έμποροι λιανικής, και οι εκπρόσωποι των καταναλωτών, με βέλτιστη αξιοποίηση των υφιστάμενων συνεργιών·
15. πιστεύει ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά προτεραιότητα μια πανενωσιακή εκστρατεία προκειμένου να ενημερωθούν οι αγρότες για τα συμβατικά δικαιώματά τους και για τις πιο συνηθισμένες παράνομες, αθέμιτες και καταχρηστικές συμβατικές και εμπορικές πρακτικές·
16. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή.
- [1] εγκριθέντα κείμενα , P7-TA(2010)0286
- [2] εγκριθέντα κείμενα , P7-TA(2011)0006
- [3] εγκριθέντα κείμενα , P7-TA(2011)0297
- [4] εγκριθέντα κείμενα P7-TA(2010)0302
- [5] http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database
- [6] εγκριθέντα κείμενα P6-TA(2008)0054.
- [7] εγκριθέντα κείμενα P6-TA(2009)0191.
- [8] http://agrienv.jrc.ec.europa.eu/publications/pdfs/LIFS_final.pdf