PROJEKT REZOLUCJI w sprawie wykonania umowy przejściowej o partnerstwie gospodarczym (UPPG) między Wspólnotą Europejską a państwami Afryki Wschodniej i Południowej w świetle bieżącej sytuacji w Zimbabwe
14.1.2013 - (2013/2515(RSP))
zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu
Judith Sargentini, Franziska Keller w imieniu grupy politycznej Verts/ALE
B7‑0026/2013
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wykonania umowy przejściowej o partnerstwie gospodarczym (UPPG) między Wspólnotą Europejską a państwami Afryki Wschodniej i Południowej w świetle bieżącej sytuacji w Zimbabwe
Parlament Europejski,
– uwzględniając decyzję Rady z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie podpisania i tymczasowego stosowania Umowy przejściowej ustanawiającej ramy Umowy o partnerstwie gospodarczym między państwami Afryki Wschodniej i Południowej, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony (2012/196/WE)[1]
– uwzględniając umowę z Kotonu podpisaną w czerwcu 2000 r., a zwłaszcza jej art. 96 oraz art. 97 dotyczące poszanowania praw człowieka,
– uwzględniając art. 21 TUE i art. 208 TFUE, które nakładają na UE obowiązek przestrzegania spójności politycznej, w tym w jej działaniach zewnętrznych, w polityce rozwoju i w polityce handlowej,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Zimbabwe,
– uwzględniając rezolucję z dnia 5 lutego 2009 r. w sprawie wpływu umów o partnerstwie gospodarczym na rozwój[2],
– uwzględniając zalecenie Komisji Handlu Międzynarodowego z dnia 18 grudnia 2012 r. (A7-0431/2012),
– uwzględniając zalecenie Komisji Rozwoju z dnia 6 grudnia 2012 r. (A7-0431/2012),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie przyszłości strategicznego partnerstwa Afryki i Unii Europejskiej po trzecim szczycie UE-Afryka[3],
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka, a także inne ważne instrumenty międzynarodowe dotyczące praw człowieka, których Zimbabwe jest stroną,
– uwzględniając ratyfikowaną przez Zimbabwe Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,
– uwzględniając swoje liczne rezolucje wyrażające głębokie zaniepokojenie sytuacją w Zimbabwe,
– uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,
Umowy o partnerstwie gospodarczym i umowa przejściowa o partnerstwie gospodarczym
A. mając na uwadze, że Madagaskar, Mauritius, Seszele i Zimbabwe są sygnatariuszami umowy z Kotonu; mając na uwadze, że poszanowanie praw człowieka stanowi zasadniczy element umowy w sprawie rozwoju i współpracy między UE i krajami AKP;
mając na uwadze, że mimo iż na Madagaskar i Zimbabwe nałożone są sankcje za naruszanie praw człowieka, UE forsuje podpisanie umów o liberalizacji handlu z tymi krajami, podczas gdy sama odmówiła ratyfikowania zarówno umowy o partnerstwie i współpracy, jak i umowy przejściowej zawartej z Białorusią w 1995 r.;
C. mając na uwadze, że Madagaskar, Mauritius, Seszele i Zimbabwe tymczasowo stosują umowę przejściową od maja 2012 r.; mając na uwadze, że jest to pierwsza umowa przejściowa o partnerstwie gospodarczym (UPPG) z regionem Afryki mająca wejść w życie od czasu rozpoczęcia negocjacji w sprawie umów o partnerstwie gospodarczym w roku 2002;
D. mając na uwadze, że Komisja traktuje tę umowę przejściową o partnerstwie gospodarczym jako wstęp do zawarcia pełnej umowy o partnerstwie gospodarczym (UPG);
E. mając na uwadze, że pierwotna grupa krajów z regionu Wschodniej i Południowej Afryki (ESA), które w dniu 7 lutego 2004 r. rozpoczęły z UE negocjacje w sprawie UPG, liczyła 16 krajów, w tym wyspy Oceanu Indyjskiego (Komory, Madagaskar, Mauritius i Seszele), kraje Rogu Afryki (Dżibuti, Etiopia, Erytrea i Sudan), państwa członkowskie Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (Burundi, Kenia, Rwanda, Tanzania i Uganda) oraz niektóre kraje Afryki Południowej (Malawi, Zambia i Zimbabwe); mając na uwadze, że jedynie sześć z tych 16 krajów parafowało UPPG z krajami ESA, z których dwa podjęły decyzję o jej niepodpisywaniu (Zambia i Komory), dwa powiadomiły o tymczasowym jej stosowaniu (Mauritius i Madagaskar), a tylko dwa ją ratyfikowały (Zimbabwe i Seszele);
F. mając na uwadze, że kraje AKP od 2007 r. wielokrotnie wyrażały obawy dotyczące licznych postanowień zawartych w UPPG, które nie służą ich potrzebom w zakresie rozwoju; mając na uwadze, że negocjacje prowadzone przez pięć ostatnich lat w dużej mierze były poświęcone znalezieniu ulepszonych sformułowań dla tych postanowień; mając na uwadze, że chociaż uzgodniono pewne ulepszenian nie zostały one włączone do UPPG, gdyż Komisja odmówiła dokonania w nich zmian; mając na uwadze, że UPPG z krajami ESA przedstawiona Parlamentowi to w związku z tym wciąż niezmieniona jej wersja zawierająca niezadowalające i kwestionowane postanowienia;
G. mając na uwadze, że UPPG z krajami ESA nie zawiera rozdziału o zrównoważonym rozwoju;
H. mając na uwadze, że oczekuje się, iż Seszele i Mauritius zliberalizują i zlikwidują ponad 95%, a Zimbabwe 79,9% stawek celnych nakładanych na import z UE; mając na uwadze, że Madagaskar miał zliberalizować 37% swoich stawek do dnia 1 stycznia 2013 r., a także mając na uwadze, że stanowi to wynoszącą 42% stratę dochodów z podatków; mając na uwadze, że Madagaskar zaapelował o 5-letnie moratorium przed zastosowaniem umowy;
I. mając na uwadze, że w 2010 r. całkowity import do UE z krajów całej grupy ESA osiągnął ok. 2,88 mld euro, czyli 0,2% całego importu do UE, i obejmował głównie przetworzonego tuńczyka, kawę, cukier trzcinowy, odzież, tytoń, cięte kwiaty i żelazostopy;
J. mając na uwadze, że Komisja Gospodarcza ds. Afryki (UNECA) sugeruje, iż stosowana przez Komisję wizja UPG ograniczyłaby dobrobyt, a także zaszkodziłaby integracji regionalnej oraz utrudniłaby wysiłki krajów Afryki na rzecz industrializacji; mając na uwadze, że 75% ludności regionu ESA żyje w krajach LDC;
K. mając na uwadze, że według Europejskiego Centrum Zarządzania Polityką Rozwoju istnieje niewielka zbieżność między zawartymi UPPG a procesami integracji regionalnej w Afryce;
L. mając na uwadze, że ratyfikacja i przejściowe stosowanie UPPG przez kraje ESA utrudni zastąpienie jej regionalną UPG dla wszystkich krajów regionu AKP;
Zimbabwe
M. mając na uwadze, że prezydent Mugabe rządzi w Zimbabwe od 33 lat; mając na uwadze, że w roku 2009 powstał rząd koalicyjny w następstwie umowy o podziale władzy między ZANU – PF a MDC (Ruchem na rzecz Zmian Demokratycznych) jako próba wyjścia z politycznego impasu powstałego po wyborach parlamentarnych i prezydenckich w 2008 r.;
N. mając na uwadze, że planowane jest przeprowadzenie referendum konstytucyjnego i w ślad za nim powszechnych wyborów (nawet jeśli dokładne daty nie są jeszcze określone);
O. mając na uwadze, że wobec braku zasadniczych reform prawnych istnieje rzeczywista obawa, iż – jeżeli wybory odbędą się w marcu 2013 r. – nastąpi powszechne naruszanie praw człowieka przed wyborami, w ich trakcie i po ich zakończeniu oraz ze naruszenia te podważą wiarygodność, swobodę i uczciwość głosowania;
P. mając na uwadze, że UE nałożyła w roku 2004, a od tego czasu także odnowiła sankcje nałożone na ten kraj w odpowiedzi na niekończące się groźby, akty prześladowań, aresztowania, zabójstwa oraz inne formy przemocy i naruszania praw człowieka w konfliktach w ciągu ostatnich dziesięciu lat, których przyczyną są diamenty;
Q. mając na uwadze, że w dniu 5 listopada 2012 r. policja dokonała arbitralnego aresztowania Fidelisa Mudimu, Zachariaha Gochi oraz Tafadzwy Gezy, członków kierownictwa w biurach organizacji Counselling Services Unit, oficjalnie zarejestrowanej kliniki medycznej w Harare świadczącej usługi medyczne i doradcze ofiarom przestępczości zorganizowanej i tortur; mając na uwadze, że aresztowanym postawiono zarzut „umyślnego zniszczenia majątku, o którym mowa w art. 140 ustawy (kodyfikującej i zmieniającej) dotyczącej prawa karnego”;
R. mając na uwadze, że w listopadzie 2012 r. na wykonanie kary śmierci oczekiwało w Zimbabwe 56 osób;
Uwagi ogólne
1. wzywa UE do realizacji koncepcji spójności polityki na rzecz rozwoju we wszystkich obszarach swojej polityki, w tym spójności między polityką handlową i poszanowaniem praw człowieka; nie zgadza się ze stanowiskiem UE, by podpisać umowę o liberalizacji handlu z Zimbabwe i Madagaskarem pomimo nałożenia na te kraje sankcji za naruszanie praw człowieka;
2. ubolewa nad faktem, że – pomimo wprowadzenia w 2005 r. spójności polityki na rzecz rozwoju jako jednej z kluczowych koncepcji oraz szeregu konkluzji Rady – nie podjęto żadnych konkretnych działań, by powiązać ze sobą rozwój, poszanowanie praw człowieka i handel;
3. zdecydowanie odrzuca agresywne i stałe parcie przez UE – oraz jej sztywne stanowisko w tej kwestii – do zawierania umów o partnerstwie gospodarczym pomimo uzasadnionych obaw wielu krajów AKP, a także organizacji społeczeństwa obywatelskiego;
4. wyraża bardzo poważne wątpliwości, czy umowa przejściowa, tymczasowo stosowana od 14 maja 2012 r. jedynie przez cztery (Seszele, Madagaskar, Zimbabwe i Mauritius) z 16 krajów z regionu Afryki Wschodniej i Południowej zaangażowanych początkowo w negocjacje, przyczyni się do zwiększenia integracji regionalnej;
5. podkreśla, że przedmiotowa umowa przejściowa nie spełnia celów w zakresie rozwoju odnośnych krajów; jest przekonany, że odnosi się to do wszystkich umów o partnerstwie gospodarczym i stanowi główną przyczynę względnego impasu w negocjacjach;
6. podkreśla, że szeroko zakrojona liberalizacja (w rodzaju mocno popieranej przez Komisję liberalizacji 80% ceł w ciągu 15 lat) nie ma żadnego sensu, gdyż analizy ekonomiczne dowodzą, iż pozytywnego wpływu liberalizacji handlu na zmniejszenie ubóstwa nie można uważać za zagwarantowany oraz że krajami, które odniosły największe korzyści, były te, które przeprowadziły wybiórczą i stopniową liberalizację w połączeniu z pomocą państwa dla kluczowych sektorów;
7. zwraca uwagę, że UE musi wspierać sprawiedliwy handel między UE i krajami rozwijającymi się w oparciu o całkowite przestrzeganiu i zagwarantowanie norm i warunków pracy określonych przez MOP, a także zapewnić stosowanie jak najwyższych norm społecznych i środowiskowych; jest zdania, że obejmuje to płacenie uczciwej ceny za zasoby i produkty rolne pochodzące z krajów rozwijających się;
8. podkreśla, że przy określaniu polityki handlowej wobec krajów rozwijających się oraz krajów najsłabiej rozwiniętych absolutnym priorytetem musi być zobowiązanie Unii Europejskiej do osiągnięcia MCR; podkreśla, że można będzie osiągnąć MCR jedynie wtedy, gdy uwzględniona zostanie asymetria gospodarcza i społeczna między UE i tymi krajami; jest przekonany w związku z tym, że sprawą najwyższej wagi jest zastosowanie podejścia elastycznego i stworzonego z uwzględnieniem interesów pracowników, drobnych rolników oraz ludzi ubogich;
9. z wielkim zaniepokojeniem zauważa sztywne podejście Komisji i Rady do najbardziej problematycznych kwestii poruszonych przez kraje AKP oraz do uzgodnionej liberalizacji taryf celnych na import UE; podkreśla, że konieczne jest bardziej elastyczne podejście odzwierciedlające obecny stopień rozwoju danego kraju rozwijającego się w danym czasie; dlatego wzywa Komisję, by nie ustalała konkretnych harmonogramów dotyczących wygaśnięcia moratorium na zniesienie ceł oraz innych kwestii;
10. popiera wniosek krajów ESA o umieszczenie w UPG postanowień dotyczących rozwoju i wzywa do zastosowania – jako niezbędnego minimum – zwolnienia krajów najsłabiej rozwiniętych ze zobowiązań do liberalizacji ceł zawartych w UPG, a także z umieszczania w umowie warunku otwierania swoich rynków w myśl zasady „Wszystko oprócz broni”;
11. wzywa do dokonania przeglądu procesu zawierania UPG, który na równi obejmie wszystkie zainteresowane strony, w tym organizacje związkowe i organizacje społeczeństwa obywatelskiego posiadające doświadczenie w tej dziedzinie, aby umożliwić prowadzenie wobec krajów AKP polityki rzeczywiście ukierunkowanej na rozwój i opartej na prawach;
Zimbabwe
12. wyraża swoje najgłębsze zaniepokojenie utrzymywaniem się przypadków naruszania praw człowieka, w tym na gruncie orientacji seksualnej, a także represji wobec przeciwników politycznych reżimu, obrońców praw człowieka, działaczy na rzecz praw kobiet, dziennikarzy i pracowników organizacji pozarządowych;
13. wzywa rząd jedności do wprowadzenia zmian w ustawach karnych, takich jak ustawa o dostępie do informacji i ochronie prywatności, ustawa o porządku publicznym i bezpieczeństwie oraz ustawa (kodyfikująca i zmieniająca) dotycząca prawa karnego, jeszcze przed wyborami powszechnymi, gdyż właśnie te ustawy zostały wykorzystane do poważnego ograniczenia podstawowych praw;
14. wzywa rząd Zimbabwe do zapewnienia równych warunków prowadzenia działalności politycznej oraz do stworzenia przed wyborami środowiska sprzyjającego poszanowaniu praw, co zakłada zmianę represyjnych przepisów, a także zastąpienie szefów policji i urzędników odpowiedzialnych za stronnicze wybory bezstronnymi fachowcami;
15. wzywa rząd Zimbabwe do odstąpienia od zarzutów postawionych członkom kierownictwa i pracownikom organizacji Counselling Services Unit w Harare, świadczącej usługi medyczne i doradcze ofiarom przestępczości zorganizowanej i tortur;
16. ponawia swój sprzeciw wobec kary śmierci i wzywa do natychmiastowego wprowadzenia moratorium wobec kary śmierci, co zatrzymałoby wszystkie egzekucje i stanowiło pierwszy krok ku całkowitemu zniesieniu tej kary;
17. wzywa rząd Zimbabwe do przestrzegania Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz Afrykańskiej karty praw człowieka i ludów, a także do zapewnienia przejrzystości i odpowiedzialności we wszystkich sektorach gospodarki, zwłaszcza w przemyśle wydobywczym, gdzie bogactwo minerałów powinno przynosić korzyści wszystkim obywatelom tego kraju;
18. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji przewodniczącemu Rady Europejskiej, przewodniczącemu Komisji Europejskiej, wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom państw członkowskich oraz rządom Madagaskaru, Mauritiusa, Seszeli i Zimbabwe, a także sekretariatowi AKP.