PROJEKT REZOLUCJI w sprawie warunków pracy oraz norm bhp w związku z niedawnymi pożarami fabryk i katastrofą budowlaną w Bangladeszu
20.5.2013 - (2013/2638(RSP))
zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu
Helmut Scholz, Paul Murphy, Thomas Händel, Willy Meyer, Marie-Christine Vergiat, Alda Sousa, Nikolaos Chountis, Patrick Le Hyaric, Marisa Matias w imieniu grupy GUE/NGL
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B7-0223/2013
B7‑0231/2013
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie warunków pracy oraz norm bhp w związku z niedawnymi pożarami fabryk i katastrofą budowlaną w Bangladeszu
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Bangladeszu, w szczególności rezolucje z 17 stycznia 2013 r.[1], 6 września 2007 r.[2] i z 10 lipca 2008 r.[3],
– uwzględniając swoje rezolucje z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie praw człowieka oraz norm społecznych i środowiskowych w międzynarodowych umowach handlowych[4] oraz w sprawie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w międzynarodowych umowach handlowych[5],
– uwzględniając Umowę o współpracy między Wspólnotą Europejską a Ludową Republiką Bangladeszu w sprawie partnerstwa i rozwoju[6],
– uwzględniając konwencję MOP dotyczącą struktur propagowania bezpieczeństwa i higieny pracy (konwencja nr 187 z 2006 r.) oraz konwencję dotyczącą bezpieczeństwa, zdrowia pracowników i środowiska pracy (konwencja nr 155 z 1981 r.), których nie ratyfikował Bangladesz ani Pakistan, a także odpowiednio ich zalecenia (zalecenie nr 197); uwzględniając również konwencję dotyczącą inspekcji pracy (konwencja nr 81 z 1947 r.), której Bangladesz jest sygnatariuszem, a także zawarte w niej zalecenia (zalecenie nr 164),
– uwzględniając komunikat Komisji pt. „Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw” (COM(2011)0681),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie „społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw: rozliczalne, przejrzyste i odpowiedzialne zachowanie przedsiębiorstw a trwały wzrost”[7] oraz „Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw: dbanie o interesy obywateli a droga do trwałego ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu”[8],
– uwzględniając wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, w których wyznaczono rządom i przedsiębiorstwom ramy mające na celu ochronę i poszanowanie praw człowieka, a które Rada Praw Człowieka ONZ zatwierdziła w czerwcu 2011 r.,
– uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Bangladesz zajmuje drugie miejsce wśród światowych eksporterów odzieży i że w 2011 r. eksport ten przyniósł 19 miliardów USD; mając ponadto na uwadze, że kraj ten jest trzecim w kolejności, po Chinach i Wietnamie, dostawcą tekstyliów odzieżowych dla Unii Europejskiej; mając na uwadze, że sektor ten stanowi 13% PKB tego kraju i 80% jego eksportu;
B. mając na uwadze, że znakomita większość bawełny importowanej z Bangladeszu jest wykorzystywana w ukierunkowanej na eksport produkcji włókienniczej i w produkcji odzieży, co stanowi 80% całej produkcji eksportowej; mając również na uwadze, że większość tych wyrobów włókienniczych i odzieżowych eksportuje się do krajów rozwiniętych, w szczególności do państw członkowskich UE, do Kanady i Stanów Zjednoczonych Ameryki;
C. mając na uwadze, że praktyka piaskowania dżinsu i innych materiałów jest szczególnie rozpowszechniona w Bangladeszu, skąd eksportuje się 200 milionów par dżinsów, z których szacunkowo połowa to dżinsy piaskowane, i mając również na uwadze, że praktyka ta stanowi bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia pracowników ze względu na przenikanie do organizmu pyłu krzemionkowego, który powoduje śmiertelne choroby, takie jak krzemica;
D. mając na uwadze, że w przemyśle odzieżowym Bangladeszu koszty pracy stanowią około 5% ceny produktu końcowego; mając na uwadze, że podwyższenie miesięcznej płacy pracowników zakładów włókienniczych z obecnego poziomu wynoszącego około 30 EUR do 80 EUR doprowadziłoby do szacunkowego wzrostu cen wyrobów włókienniczych dla niemieckich sprzedawców detalicznych o około 28% za produkt, jeżeli zyski dużych sieci sprzedaży detalicznej miałyby pozostać bez zmian;
E. mając na uwadze, że kapitalistyczna globalizacja oraz dążenie zwłaszcza wielonarodowych korporacji do przeniesienia produkcji do krajów z tanią siłą roboczą, takich jak Bangladesz, zaowocowało wyniesieniem się przemysłu włókienniczego z krajów rozwiniętych, w tym państw członkowskich UE, co pozostawiło ślad w postaci bezrobocia i poważnych kryzysów społeczno-gospodarczych;
F. mając na uwadze, że 40% mieszkańców Bangladeszu żyje poniżej granicy ubóstwa (tj. za mniej niż 1,25 USD dziennie), w związku z czym kraj ten zajmuje 146. miejsce w obejmującej 182 państwa klasyfikacji według wskaźnika rozwoju społecznego (HDI);
G. mając na uwadze, że w dniu 24 kwietnia 2013 r. budynek Rana Plaza, położony w Savar nieopodal Dhaki i mieszczący kilka fabryk odzieżowych, zawalił się, w wyniku czego śmierć poniosło ponad 1000 osób, a około 2500 zostało rannych;
H. mając na uwadze, że zawalony budynek powstał nielegalnie i nie spełniał norm bezpieczeństwa; mając na uwadze, że właściciele fabryk nalegali, by pracownicy wrócili do pracy pomimo wykrycia w dniu poprzednim pęknięć w budynku, a inżynier, z którym się skonsultowano, ostrzegł, że do budynku nie należy ponownie wpuszczać ludzi;
I. mając na uwadze, że wcześniej, w listopadzie 2012 r., wybuchł pożar w fabryce Tazreen Fashion w Aszulii, w wyniku którego śmierć poniosło ponad 100 pracowników, a wiele osób zostało rannych; mając również na uwadze, że kilka dni po tragedii w Savar, w dniu 8 maja, w pożarze w fabryce odzieżowej Tung Hai w Mirpur (dzielnicy Dhaki) zginęło osiem osób;
J. mając na uwadze, że powołana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych rządowa komisja śledcza oraz Stała Komisja Parlamentarna ds. Ministerstwa Pracy i Zatrudnienia stwierdziły, że należy przedstawić właścicielowi fabryki Tazreen zarzuty karne za niedopuszczalne zaniedbanie; mając jednak na uwadze, że nie został on aresztowany; mając na uwadze, że w dniu 28 kwietnia do Sądu Najwyższego Bangladeszu złożono petycję, w której domagano się aresztowania właściciela tej fabryki i oskarżano władze o bezczynność;
K. mając na uwadze, że w dniu 16 maja zawalił się dach fabryki butów w prowincji Kampong Speu w Kambodży, w wyniku czego śmierć poniosły co najmniej dwie osoby;
L. mając na uwadze, że we wszystkich tych przypadkach wysoka liczba ofiar była spowodowana brakiem minimalnych środków bezpieczeństwa, niezgodnymi z prawem i nieprawidłowo funkcjonującymi konstrukcjami oraz faktem, że pracownicy nie mają praw, aby bronić swoich interesów;
M. mając na uwadze, że według doniesień prasy bangladeskiej w Bangladeszu zaledwie 51 inspektorów przeprowadza kontrole ponad 200 tys. fabryk;
N. mając na uwadze, że według informacji opublikowanych przez Międzynarodowe Forum Praw Pracowniczych od 2005 r. w pożarach fabryk w Bangladeszu zginęło ponad 600 pracowników przemysłu odzieżowego, a według doniesień organizacji obrońców praw człowieka żaden spośród właścicieli zakładów i członków kierownictwa nie został postawiony przed sądem;
O. mając na uwadze że, za podjęcie działań mających na celu poprawę warunków pracy i norm bezpieczeństwa w sektorze odzieżowym z korzyścią dla pracowników zbiorową odpowiedzialność ponoszą zarówno konsumenci końcowi w Europie, jak i sprzedawcy detaliczni oraz kierownictwo zakładów i władze na wszystkich szczeblach produkcji i łańcucha dostaw;
P. mając na uwadze, że chociaż niektóre zachodnie przedsiębiorstwa powołują się na wprowadzenie kodeksów postępowania, to jednak warunki pracy – zwłaszcza czas pracy, poziom płac, fakt wykorzystywania dzieci i poziom bezpieczeństwa pracowników – są katastrofalne;
Q. mając na uwadze, że w warunkach globalnej gospodarki charakteryzującej się coraz krótszymi cyklami i wyższymi wskaźnikami produkcji i konsumpcji w sektorze odzieżowym i obuwniczym konkurencja prowadzi do nadmiernej presji na produkcję i koszty pracy, odbijając się bardzo niekorzystnie na bezpieczeństwie i zdrowiu pracowników, co jest nie do zaakceptowania;
R. mając na uwadze, że sektor włókienniczo-odzieżowy jest drugim co do wielkości sektorem gospodarki na świecie, jeżeli chodzi o natężenie handlu, a przemysł włókienniczy uznawany jest za jedną z gałęzi przemysłu najbardziej zanieczyszczających środowisko; mając na uwadze, że przędzalnictwo, tkactwo i produkcja włókien przemysłowych prowadzą do obniżenia jakości powietrza, a farbowanie i drukowanie wykorzystują ogromne ilości wody i chemikaliów, a także uwalniają do atmosfery liczne substancje lotne, które są szczególnie szkodliwe dla pracowników, konsumentów i środowiska;
S. mając na uwadze, że nieludzkie warunki pracy, wykorzystywanie robotników i dewastacja środowiska naturalnego nie dotyczą jedynie niektórych regionów na świecie czy pewnych gałęzi przemysłu, a do walki z nimi musi włączyć się cały świat, w tym w UE;
T. mając na uwadze, że z dostarczonych przez rząd Bangladeszu informacji wynika, że od 2005 r. ceny ubrań w Wielkiej Brytanii spadły o 20%; mając również na uwadze, że według organizacji Worker Rights Consortium w Bangladeszu dodanie mniej niż 10 centów do ceny fabrycznej każdego z 7 miliardów elementów odzieży sprzedawanych rokrocznie przez Bangladesz zachodnim markom pozwoliłoby dostosować 5000 zakładów odzieżowych w tym kraju do zachodnich norm bezpieczeństwa w ciągu 5 lat;
1. wyraża głęboki żal z powodu tak wielu ofiar śmiertelnych i rannych w katastrofie budynku Rana Plaza, która jest jedną z największych katastrof budowlanych w historii, a także składa wyrazy współczucia poszkodowanym i rannym oraz składa kondolencje rodzinom pogrążonym w żałobie;
2. wzywa wszystkich europejskich sprzedawców detalicznych, których zamówienia realizowano w czasie, kiedy doszło do katastrofy, by wsparli miejscowe władze i organizacje partnerów społecznych zaangażowane w tworzenie odpowiedniego i przejrzystego systemu odszkodowań dla ofiar i ich rodzin oraz by wnieśli swój wkład w ten system; zwraca uwagę, że taki system powinien pokrywać utratę dochodów i szkody poniesione przez rannych i rodziny zmarłych, a także bezpłatną rehabilitację rannych oraz opiekę i edukację dla niesamodzielnych członków rodzin zmarłych;
3. wyraża oburzenie z powodu nieludzkich warunków pracy w przemyśle włókienniczym i odzieżowym w krajach najsłabiej rozwiniętych i w krajach rozwijających się oraz potępia tych, którzy są odpowiedzialni za tę sytuację; podkreśla, że największe zyski z taniej siły roboczej, łamania praw pracowników i nieprzestrzegania norm bhp w krajach najsłabiej rozwiniętych i w krajach rozwijających się, czerpią, często za sprawą podwykonawców, międzynarodowe sieci sprzedaży detalicznej z siedzibą w Europie; jest przekonany, że tragiczne wydarzenia w Bangladeszu zilustrowały nieudany pomysł systemu dobrowolnej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz zwraca uwagę, że prawnie wiążący, a tym samym możliwy do egzekwowania system społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw jest koniecznym krokiem, aby położyć kres temu karygodnemu wyzyskowi;
4. wyraża współczucie i solidarność z protestującymi pracownikami w Bangladeszu, a zwłaszcza w związku z protestami po ostatnich pożarach; podkreśla, że prawa socjalne i prawa pracownicze to podstawowe prawa człowieka, których należy przestrzegać i chronić na całym świecie; głęboko ubolewa nad faktem, że jest to kwestia zbyt często zaniedbywana w polityce praw człowieka UE;
5. broni prawa pracowników w Bangladeszu do tworzenia i rejestrowania niezależnych związków zawodowych oraz przyłączania się do nich bez obaw przed prześladowaniami; uważa demokratyczne struktury związkowe za kluczowe narzędzie w walce o ostrzejsze normy w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa i lepsze warunki pracy, w tym wyższe wynagrodzenia; wzywa rząd Bangladeszu do zagwarantowania tych podstawowych praw;
6. popiera apel Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych, by wszystkie wielonarodowe firmy działające w Europie zobowiązały się do przestrzegania deklaracji MOP w sprawie zasad trójstronnych dotyczących wielonarodowych przedsiębiorstw i polityki społecznej;
7. popiera apel Międzynarodowej Federacji Pracowników Przemysłu Odzieżowego i Skórzanego dotyczący ogólnoświatowego zakazu piaskowania odzieży w całym łańcuchu dostaw; wzywa Komisję do przedstawienia wniosku dotyczącego wprowadzenia zakazu na import produktów włókienniczych i odzieży produkowanych z wykorzystaniem metody piaskowania, która stanowi zagrożenie dla zdrowia pracowników i podważa ich prawo do bezpiecznego środowiska pracy;
8. z zadowoleniem przyjmuje porozumienie w sprawie bezpieczeństwa pożarowego i bezpieczeństwa budynków, zawarte dnia 15 maja 2013 r. w Bangladeszu przez związki zawodowe, organizacje pozarządowe i ok. 1000 ponadnarodowych sieci detalicznej sprzedaży odzieży, które ma na celu podniesienie standardów bezpieczeństwa w zakładach produkcyjnych (oraz zawiera porozumienia dotyczące finansowania takich środków), zwłaszcza dzięki utworzeniu niezależnego systemu inspekcji, obejmującego publikowanie wyników oraz obowiązkowe naprawy i remonty, a także dzięki czynnemu wspieraniu tworzenia w każdej fabryce komisji ds. bhp z udziałem przedstawicieli pracowników; wzywa do wsparcia tych starań wszystkie marki odzieżowe, w tym sieci detalicznej sprzedaży odzieży Walmart oraz Gap, które wciąż odrzucają wszelkie wiążące porozumienia;
9. odnotowuje plan działania ustalony między rządem, pracodawcami, pracownikami i MOP w dniu 4 maja 2013 r., w ramach którego strony zobowiązują się w szczególności do zreformowania kodeksu pracy, umożliwiając pracownikom tworzenie związków zawodowych i prowadzenie rokowań zbiorowych, do oceny bezpieczeństwa wszystkich ukierunkowanych na eksport fabryk odzieży gotowej w Bangladeszu do końca 2013 r., do przeniesienia niespełniających wymogów bezpieczeństwa fabryk i do zatrudnienia setek dodatkowych inspektorów;
10. wyraża nadzieję, że plan działania zostanie w pełni wdrożony;
11. odnotowuje decyzję rządu Bangladeszu o podniesieniu płacy minimalnej w nadchodzących tygodniach, wskazuje, że obejmie ono ok. 4 mln pracowników, głównie kobiety, oraz wzywa rząd Bangladeszu do karania przedsiębiorstw stosujących niższe płace; oczekuje, że stowarzyszenia pracodawców spełnią swoje zobowiązanie i przeniosą pracowników, którzy utracili pracę wskutek wypadków, oraz pracowników po zakończeniu rehabilitacji, oraz wzywa rząd, aby ponadto przyjął przepisy chroniące członków związków zawodowych przed zwolnieniem przez pracodawców;
12. wzywa Komisję do wystąpienia z wnioskiem dotyczącym ogólnego zakazu produktów włókienniczych i odzieży wytwarzanych i produkowanych w krajach takich, jak Bangladesz, które nie przestrzegają podstawowych konwencji MOP dotyczących norm w dziedzinie zdrowia i bezpieczeństwa, wolności stowarzyszania się i rokowań zbiorowych;
13. odnotowuje działania podjęte przez rząd Bangladeszu mające na celu wsparcie ofiar i ich rodzin oraz postawienie przed sądem osób winnych wysokiej liczbie ofiar; wzywa władze, by zobowiązały kierownictwo do opublikowania nazwisk wszystkich pracowników, którzy ucierpieli w wyniku katastrof, oraz do zagwarantowania wszystkim ofiarom pełnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, tak by umożliwić im dochodzenie odszkodowania;
14. potępia nieprzestrzeganie praw pracowniczych i norm bezpieczeństwa przez europejskie przedsiębiorstwa mimo przyjęcia przez nie kodeksów postępowania; z naciskiem wzywa właściwe organy Unii Europejskiej i państw członkowskich do wykorzystania wniosków z dotychczasowych dochodzeń i przeprowadzenia we współpracy z właściwymi instancjami międzynarodowymi bezstronnego dochodzenia w sprawie opisanych praktyk, by przyjąć środki niezbędne do zagwarantowania, by przedsiębiorstwa te nie dopuszczały się łamania praw człowieka w państwach trzecich;
15. wzywa wszystkie przedsiębiorstwa, a zwłaszcza marki odzieżowe, udzielające zleceń lub podzleceń zakładom w Bangladeszu i innych państwach, by w pełni stosowały uznane na szczeblu międzynarodowym praktyki w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz do skontrolowania swoich łańcuchów dostaw w celu zadbania o to, aby ich wyroby były produkowane wyłącznie w zakładach w pełni przestrzegających norm bezpieczeństwa i praw pracowniczych;
16. wzywa rząd Bangladeszu do egzekwowania od wszystkich producentów zgodności z kodeksem pracy z 2006 r.;
17. wzywa do podjęcia negocjacji dotyczących minimalnej płacy w przemyśle odzieżowym na całym świecie; w pełni popiera propozycje laureata Pokojowej Nagrody Nobla Muhammada Yunusa dotyczące zwiększenia ceny produkcji o niewielki ułamek w celu utworzenia funduszu ochrony socjalnej pracowników przemysłu odzieżowego;
18. wzywa Radę i Komisję, by włączyły wiążącą klauzulę w sprawie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw do wszystkich podpisywanych przez UE dwustronnych umów dotyczących handlu i inwestycji, na podstawie zasad odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw określonych na szczeblu międzynarodowym, w tym w wydanej w 2010 r. aktualizacji wytycznych OECD, a także norm określonych przez ONZ (zwłaszcza wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka), MOP i UE; sugeruje ujednolicenie w tej klauzuli obowiązujących norm i pojęć w celu zapewnienia porównywalności i sprawiedliwości, a także zawarcie w niej środków mających na celu monitorowanie skutecznego wdrażania tych zasad na szczeblu UE;
19. wzywa Radę i Komisję do przyjęcia przepisów zobowiązujących przedsiębiorstwa chcące działać na rynku europejskim zgodnie z prawem UE do dostarczania informacji o całym łańcuchu dostaw ich produktów, zgodnie z wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka;
20. odnotowuje zamiar Komisji wsparcia Bangladeszu w poprawie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy oraz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;
21. domaga się, by w przyszłych umowach handlowych zawieranych przez UE z krajami trzecimi kwestie bhp znalazły się na bardziej eksponowanym miejscu i były elementem programu godnej pracy oraz by UE dostarczała wsparcia technicznego we wdrażaniu tego rodzaju postanowień;
22. domaga się wprowadzenia systemu ponadnarodowej współpracy prawnej między UE a krajami trzecimi będącymi sygnatariuszami dwustronnych umów handlowych w celu zapewnienia ofiarom skutecznego dostępu do sprawiedliwości w krajach, w których dochodzi do naruszania przepisów społecznych lub środowiskowych przez korporacje wielonarodowe i bezpośrednio podległe im filie, do nieprzestrzegania przez nie zasad odpowiedzialności społecznej albo uczciwych praktyk handlowych, a także w celu zagwarantowania – dzięki wprowadzeniu międzynarodowych procedur sądowych – że w stosownych przypadkach przedsiębiorstwa będą karane za naruszanie prawa;
23. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, wiceprzewodniczącej/Wysokiej Przedstawiciel, jak również rządowi i parlamentowi Bangladeszu.
- [1] Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0027.
- [2] Dz. U. 187 E z 24.7.2008, s. 240.
- [3] Dz. U. 294 E z 3.12.2009, s. 77.
- [4] Dz. U. 99 E z 3.4.2012, s. 31.
- [5] Dz. U. 99 E z 3.4.2012, s. 101.
- [6] Dz. U. L 118 z 27.4.2001, s. 48.
- [7] Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0049.
- [8] Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0050.