PROJEKT REZOLUCJI w sprawie respektowania podstawowego prawa swobodnego przepływu w UE
13.1.2014 - (2013/2960(RSP))
zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu
Cornelia Ernst, Paul Murphy, Alda Sousa, Marisa Matias, Marie-Christine Vergiat w imieniu grupy GUE/NGL
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B7-0016/2014
B7‑0023/2014
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie respektowania podstawowego prawa swobodnego przepływu w UE
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 21, 45 i 47 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 15, 21, 29, 34 i 45 Karty praw podstawowych,
– uwzględniając art. 151 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając art. 34 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (prawo do zabezpieczenia społecznego),
– uwzględniając rozporządzenie Rady (EWG) nr 1612/68 w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty[1],
– uwzględniając dyrektywę Rady 91/533/EWG z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy[2],
– uwzględniając podstawowe standardy pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) oraz program ONZ/ MOP dotyczący godnej pracy,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego[3],
– uwzględniając dyrektywę 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich[4],
– uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Rady w sprawie funkcjonowania uzgodnień przejściowych w zakresie swobodnego przepływu pracowników z Bułgarii i Rumunii (COM(2011)729),
– uwzględniając wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-140/12,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 listopada 2013 r. zatytułowany „Swobodny przepływ obywateli UE i ich rodzin – pięć skutecznych działań” (COM(2013)0837,
– uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że prawo do zamieszkania i pracy w innym państwie członkowskim niż państwo członkowskie pochodzenia danej osoby jest jedną z podstawowych wolności Unii i stanowi podstawowy element obywatelstwa Unii potwierdzony w traktatach;
B. mając na uwadze, że ograniczenia w swobodnym przepływie pracowników mogą zostać wprowadzone wyłącznie w wyjątkowych przypadkach na okres przejściowy; mając na uwadze, że okres przejściowy dla Bułgarii i Rumunii zakończył się, a obywatele tych państw mają w związku z tym prawo do korzystania z takich samych praw, jakie przysługują innym obywatelom zamieszkałym w Unii; mając na uwadze, że zasada swobodnego przepływu pracowników uprawnia europejskich obywateli do swobodnego przemieszczania się na terytorium UE w celu podjęcia pracy w oparciu o zasadę równego traktowania oraz chroni prawa socjalne pracowników i członków ich rodzin;
C. mając na uwadze, że art. 45 TFUE zakazuje wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy;
D. mając na uwadze, że motyw 16 dyrektywy 2004/38/WE stanowi, że „tak długo, jak osoby korzystające z prawa pobytu nie stanowią nieracjonalnego obciążenia dla systemu pomocy społecznej w przyjmującym państwie członkowskim, nie powinny one podlegać wydaleniu”;
E. mając na uwadze, że art. 14 ust. 3 ww. dyrektywy stanowi, że środek wydalenia nie jest stosowany automatycznie w wyniku korzystania przez obywatela Unii lub członków jego/ jej rodziny z systemu pomocy społecznej przyjmującego państwa członkowskiego;
F. mając na uwadze, że dyrektywa 2004/38/WE powinna być wdrożona bez dyskryminacji w stosunku do swoich beneficjentów ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, opinie polityczne lub inne poglądy, przynależność do mniejszości etnicznej, stan majątkowy, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną;
G. mając na uwadze, że art. 24 dyrektywy 2004/38/WE ustanawia zasadę równego traktowania obywateli państwa przyjmującego i innych obywateli UE;
H. mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie postanowiły ograniczyć swobodny przepływ pracowników z Bułgarii i Rumunii w ramach trzyetapowych uzgodnień przejściowych, które ostatecznie wygasły w dniu 31 grudnia 2013 r.;
I. mając na uwadze, że według doniesień niemieckich środków przekazu Elmar Brok, poseł do Parlamentu Europejskiego i przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych, w swojej wypowiedzi wezwał do rejestracji odcisków palców imigrantów z UE przenoszących się do Niemiec w celu uzyskania świadczeń socjalnych;
J mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie i gazety prezentują nierealistyczną wizję masowego odpływu obywateli dwóch państw członkowskich wskutek zniesienia ograniczeń nałożonych na sektor pracy, co napędza nieuzasadnione obawy o to, że pracownicy ci przyjadą korzystać z możliwości oferowanych przez rynki pracy innych państw członkowskich, i w kilku przypadkach doprowadziło nawet do dyskryminujących wystąpień;
K. mając na uwadze, że obywatele Rumunii stanowią ponad 80 % wszystkich obywateli obu krajów (Rumunii i Bułgarii), którzy mieszkają w innym państwie członkowskim, przy czym największa ich liczba przebywa we Włoszech (41 %) i w Hiszpanii (38 %), a także w Niemczech (5 %), natomiast obywatele Bułgarii mieszkają głównie w Hiszpanii (38 %), Niemczech (15 %), Grecji (12 %), Włoszech (10 %) i Wielkiej Brytanii (7 %);
L. mając na uwadze, że Bułgaria i Rumunia również silnie odczuły recesję gospodarczą, a duża różnica w poziomie płac między tymi państwami a UE-15 nadal stanowi silny czynnik przyciągający; mając na uwadze, że rygorystyczna polityka oszczędności i „reformy strukturalne” wdrażane bądź na podstawie dyktatu trojki KE-EBC-MFW (Rumunia), bądź na podstawie decyzji rządów krajowych (Bułgaria) pogłębia recesję w obu państwach i stanowi z kolei czynnik silnie motywujący do wyjazdu;
1. uważa, że zasadą powinno być przyznawanie swobody przepływu pracowników od chwili przystąpienia danego państwa do Unii Europejskiej i unikania uzgodnień przejściowych ograniczających to prawo;
2. stanowczo popiera prawo do swobodnego przepływu pracowników; podkreśla, że prawo do egzekwowania układów zbiorowych w państwach przyjmujących musi być respektowane i stosowane w przypadku wszystkich pracowników, niezależnie od ich pochodzenia;
3. zauważa kluczową rolę związków zawodowych w egzekwowaniu tych praw podstawowych i sprzeciwianiu się „równaniu w dół” pod względem poziomu płac i warunków pracy; w tym kontekście wzywa do uchylenia obowiązujących w państwach członkowskich aktów prawnych wymierzonych przeciwko związkom zawodowym, które podważają solidarność między pracownikami i ograniczają zdolność pracowników do obrony płac i warunków pracy;
4. potwierdza swoje silne przywiązanie do zasady niedyskryminacji i równego traktowania, ustanowionej w art. 45 TFUE oraz w art. 24 dyrektywy 2004/38/WE;
5. przypomina, że zniesienie przejściowych kontroli jest automatyczną konsekwencją wygaśnięcia warunków akcesji dotyczących Rumunii i Bułgarii, na jakie państwa członkowskie same zgodziły się w momencie zawierania umów akcesyjnych; przypomina także, że te kontrole przejściowe były od początku zaplanowane jako tymczasowy wyjątek od podstawowej zasady swobody przepływu osób w UE, co stanowi zasadniczą i podstawową swobodę przyznaną wszystkim obywatelom w ramach Unii;
6. stanowczo potępia wszelkie nieuzasadnione dogmatyczne wystąpienia, prezentujące migrantów ekonomicznych jako gospodarcze pasożyty wykorzystujące lokalne systemy zabezpieczenia społecznego; przypomina, że szereg niezależnych analiz wykazuje niezmiennie, że mobilni pracownicy UE są w sumie płatnikami netto dla systemu zabezpieczenia społecznego;
7. potępia w tym kontekście niedawne wystąpienie Elmara Broka, przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych, o którym doniosły media; wzywa Elmara Broka do niezwłocznego odwołania swoich populistycznych uwag;
8. wzywa władze publiczne oraz wszystkie zainteresowane strony, by podnosiły poziom wiedzy pracowników na temat przysługujących im praw oraz różnego rodzaju instrumentów (prawo pracy, układy zbiorowe, przepisy dotyczące zabezpieczenia społecznego, warunki mieszkaniowe, edukacja, opieka nad dziećmi itd.), które regulują ich stosunki pracy, a także warunki pracy i życia;
9. zwraca uwagę na ustalenia zawarte w projekcie wspólnego sprawozdania Komisji w sprawie zatrudnienia w 2012 r., w którym przewiduje się dalszy wzrost stopy bezrobocia i poziomu ubóstwa w całej Unii w wyniku trwającego kryzysu gospodarczego i finansowego; podkreśla wzrost liczby przypadków podejmowania pracy dorywczej i w niepełnym wymiarze godzin, wzrost bezrobocia wśród ludzi młodych oraz bezrobocia długotrwałego i bezrobocia wśród osób nisko wykwalifikowanych, a także fakt, że odsetek pracy niezgłoszonej utrzymuje się i odpowiada w niektórych państwach członkowskich ponad 20% gospodarki; zauważa, że wzrost bezrobocia w wyniku trwającego kryzysu przyniósł ogromne nasilenie wymuszonych przepływów pracowników z wielu państw członkowskich, dla których jest to życiowa konieczność; uważa, że jedyny sposób, by przeciwdziałać temu zjawisku, to tworzenie większej liczby miejsc pracy wysokiej jakości we wszystkich państwach członkowskich dotkniętych podobnymi problemami, by swobodny przepływ we wszystkim wypadkach wynikał z dobrowolnej decyzji, a nie z konieczności;
10. podkreśla w związku z powyższym wysokie prawdopodobieństwo, że na rumuńskich i bułgarskich pracowników będzie wywierana presja, by „przystosowali” się do tej sytuacji, zgadzając się na warunki zatrudnienia niezgodne z zasadą równego traktowania i z przynależnymi im prawami zapisanymi w przepisach UE dotyczących swobodnego przepływu pracowników i ich rodzin;
11. bardzo krytycznie odnosi się do unijnej koncepcji zarządzania gospodarczego i polityki zatrudnienia propagującej bardziej elastyczne rynki pracy, gdyż zmierzają one do likwidacji opieki społecznej i państwa dobrobytu, praw pracowniczych, układów zbiorowych itd. oraz blokują wszelkie racjonalne próby przeciwstawienia się kryzysowi finansowemu i gospodarczemu dzięki inwestycjom w trwały rozwój środowiskowy i społeczny; podkreśla, że polityka oszczędności i „reformy strukturalne” realizowane przez UE i państwa członkowskie prowadzą do konkurencji między pracownikami – niezależnie od narodowości czy pochodzenia etnicznego – pod względem warunków pracy, płac, zabezpieczenia społecznego itd.; podkreśla w związku z tym, że obecne zarządzanie gospodarcze w UE i polityka zatrudnienia są szkodliwe z punktu widzenia gwarantowania praw pracowniczych w kontekście swobodnego przepływu;
12. ponawia apel wystosowany do Rady w 2008 r., by uzgodniła unijny cel dotyczący minimalnych wynagrodzeń (ustawowe układy zbiorowe na szczeblu krajowym, regionalnym lub sektorowym) w wysokości co najmniej 60 % odpowiedniego (krajowego, sektorowego itd.) średniego wynagrodzenia, a także by uzgodniła harmonogram realizacji tego celu we wszystkich państwach członkowskich; zauważa, że skuteczna polityka płac minimalnych ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegania wykorzystywaniu swobodnego przepływu pracowników przez pracodawców do celów dumpingu społecznego; uważa w związku z tym, że taka polityka powinna być należycie wdrażana przez inspektorów pracy i związki zawodowe;
13. zauważa, że państwa członkowskie są zobowiązane do właściwego wdrażania programu ONZ/ MOP dotyczącego godnej pracy; z naciskiem podkreśla, że polityka zatrudnienia UE i państw członkowskich musi być przeorientowana tak, by propagować koncepcję „dobrej pracy” we wszystkich jej aspektach; podkreśla, że jest to warunek zagwarantowania praw socjalnych przynależnych pracownikom i ich rodzinom w kontekście swobodnego przepływu;
14. wzywa państwa członkowskie do przyjęcia ustawodawstwa skutecznie uniemożliwiającego pracodawcom zmuszanie pracowników do mieszkania w udostępnianych przez pracodawcę kwaterach oraz uniemożliwiającego im odliczanie wygórowanych i opartych na wyzysku kwot od pensji z tytułu czynszu bądź z innych powodów;
15. stanowczo podkreśla konieczność rygorystycznego przestrzegania zasad równej płacy dla kobiet i mężczyzn za pracę o jednakowej wartości i równych warunków pracy w tym samym miejscu pracy lub lokalizacji;
16. podkreśla, że skuteczne kontrole prowadzone przez inspekcje pracy to podstawowe narzędzie gwarantowania równego traktowania oraz zwalczania pracy niezgłoszonej i dumpingu społecznego; wzywa państwa członkowskie do nasilenia kontroli i zapewnienia wystarczających zasobów inspekcjom pracy; wzywa Komisję do poprawy współpracy i koordynacji działań inspekcji pracy w regionach transgranicznych;
17. wzywa państwa członkowskie do zajęcia się problemem pozornej działalności na własny rachunek wśród pracowników mobilnych i podkreśla potrzebę zapewnienia pracownikom znajdującym się w takiej sytuacji dostępu do praw i ochrony;
18. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, że wszystkie szczeble administracji dysponują odpowiednimi środkami, w tym finansowymi, by poradzić sobie z wyzwaniami dotyczącymi swobody przepływu obywateli UE;
19. podkreśla fakt, że dyrektywa 2004/38/WE nie wyklucza zasadniczo obywateli UE zamieszkałych w innym państwie członkowskim z uzyskiwania pewnych korzyści;
20. powtarza, że organizacja, struktura i zarządzanie pomocą społeczną oraz systemem zabezpieczenia społecznego są i powinny pozostać zasadniczą kompetencją państw członkowskich; sprzeciwia się naruszaniu przez Komisję tej granicy, zwłaszcza poprzez narzucanie polityki oszczędności gospodarczych i wynikającej z niej niedemokratycznej koordynacji i kontroli budżetowej w stosunku do budżetów krajowych;
21. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.