PROJEKT REZOLUCJI w sprawie respektowania podstawowego prawa do swobodnego przepływu w UE
13.1.2014 - (2013/2960(RSP))
zgodnie z art. 110 ust. 2 Regulaminu
Renate Weber, Nadja Hirsch, Metin Kazak w imieniu grupy ALDE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B7-0016/2014
B7‑0024/2014
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie respektowania podstawowego prawa do swobodnego przepływu w UE
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 20, 21, 45, 47 i 151 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 15, 21, 29, 34 i 45 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając dyrektywę 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG[1],
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii[2],
– uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 883/2004[3] i rozporządzenie wykonawcze (WE) nr 987/2009 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego[4],
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 listopada 2013 r. zatytułowany „Swobodny przepływ obywateli UE i ich rodzin – pięć skutecznych działań” (COM(2013)0837),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 lipca 2010 r. zatytułowany „Potwierdzenie zasady swobodnego przepływu pracowników: prawa oraz główne zmiany” (COM(2010)0373),
– uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącej Viviane Reding dotyczące swobodnego przepływu na posiedzeniu Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w dniu 5 grudnia 2013 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 2 kwietnia 2009 r. dotyczącą stosowania dyrektywy 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich[5],
– mając na uwadze swoją rezolucję z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie sprawozdania na temat obywatelstwa UE–2010: Usuwanie przeszkód w zakresie praw obywatelskich UE[6],
– uwzględniając art. 110 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że prawo obywateli UE do swobodnego przepływu i zamieszkania w którymkolwiek kraju UE wraz z członkami jego rodziny stanowi jedną z czterech podstawowych swobód przewidzianych w prawie UE oraz podstawę integracji UE;
B. mając na uwadze, że swoboda przepływu jest prawem gwarantowanym dla wszystkich obywateli Europy, niezależnie od ewentualnych kontroli granicznych przeprowadzanych przez niektóre państwa członkowskie na obywatelach UE wjeżdżających na ich terytorium; mając na uwadze fakt, że mimo iż nie wszystkie państwa członkowskie należą do strefy Schengen, nie wpływa to na prawo wszystkich obywateli UE do korzystania ze swobody przemieszczania się w ramach Unii;
C. mając na uwadze, że przysługująca obywatelom UE swoboda zamieszkania gdziekolwiek na obszarze UE ma zastosowanie do wszystkich obywateli UE bez ograniczeń, jednak na mocy dyrektywy 2004/38/WE jest ona warunkowa, gdyż po trzech miesiącach dany obywatel UE musi udowodnić, że może sam się utrzymać, aby nie obciążać państwa przyjmującego;
D. mając na uwadze, że od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku pracownicy w UE korzystali z tej swobody; mając na uwadze, że traktat z Maastricht uznał prawo swobodnego przepływu wszystkich obywateli UE, niezależnie od ich działalności gospodarczej; mając na uwadze, że zasadniczą cechą obywatelstwa UE stała się możliwość swobodnego przemieszczania się w celach innych niż podejmowanie pracy, takich jak emerytura, studia czy łączenie rodzin;
E. mając na uwadze, że 2 mln wolnych miejsc pracy nie można obsadzić z powodu małej mobilności, a jednocześnie UE boryka się z bezprecedensowym poziomem bezrobocia; mając na uwadze, że swobodny przepływ pracowników stanowi pozytywny przykład społeczno-gospodarczy tak dla UE, jak jej państw członkowskich, będąc kamieniem milowym integracji UE, rozwoju gospodarczego, spójności społecznej, podnoszenia kwalifikacji zawodowych jednostki, neutralizowania negatywnych skutków kryzysu gospodarczego i konsolidowania Unii jako większej potęgi gospodarczej, przygotowanej do stawienia czoła wyzwaniom wynikającym z przemian na świecie;
F. mając na uwadze, że przepływy w ramach mobilności są podyktowane w głównej mierze popytem na pracę, a w dobie rozbieżności między podażą pracy a popytem na nią na szczeblu europejskim przejściowe bariery mogą hamować rozwój europejskich przedsiębiorstw i podważać prawo do pracy i zamieszkiwania na obszarze innego państwa członkowskiego;
G. mając na uwadze, że uzgodnienia przejściowe dotyczące swobodnego przepływu pracowników z Bułgarii i Rumunii zostały zniesione z dniem 1 stycznia 2014 r.;
H. mając na uwadze, że zasada równego traktowania i niedyskryminacji oznacza, że wszyscy obywatele UE mają te same prawa i obowiązki jako obywatele kraju ich zamieszkania (rozporządzenia 883/2004 i 987/2009 opierają się na tej zasadzie); mając na uwadze, że każde państwo członkowskie określa swój krajowy system zabezpieczeń społecznych oraz że systemy te podlegają koordynacji, choć nie harmonizacji na szczeblu UE;
I. mając na uwadze, że niedawne przemiany społeczne – w szczególności wynikające ze zmian w przemyśle, z globalizacji, nowych modeli pracy, zmian demograficznych oraz rozwoju środków transportu – wymagają większej mobilności wśród pracowników;
J. mając na uwadze, że wobec obecnej recesji gospodarczej w całej UE przekazy pieniężne wysyłane przez pracowników do ich krajów pochodzenia mogą mieć wyraźny pozytywny wpływ na bilans płatniczy państw wysyłających; mając na uwadze, że w związku z sytuacją demograficzną wielu państw członkowskich ich przyszła stabilność gospodarcza i wzrost będą zależne od pracowników pochodzących z innych państw członkowskich;
K. mając na uwadze, że dzięki swobodzie przepływu pracowników w UE tysiące bezrobotnych znalazło zatrudnienie w innym państwie członkowskim, zwłaszcza młodych ludzi bez perspektyw znalezienia pracy wskutek obecnego kryzysu gospodarczego i finansowego w Europie;
L. mając na uwadze, że obywatele UE postrzegają swobodny przepływ jako prawo najściślej powiązane z obywatelstwem UE, największe osiągnięcie UE i korzystne z ekonomicznego punktu widzenia dla gospodarek ich krajów;
M. mając na uwadze, że Rada ponownie wyraziła poparcie dla swobodnego przepływu oraz stwierdziła, że przynosi on wzajemne korzyści, jak np. w niedawnej debacie w Radzie ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (8 października 2013 r., 5–6 grudnia 2013 r.);
N. mając na uwadze, że w związku ze zbliżającymi się wyborami do PE swobodny przepływ obywateli UE stał się przedmiotem kampanii niektórych partii politycznych; mając na uwadze, że bez racjonalnego podejścia obywatele z niektórych państw członkowskich lub mobilni obywatele UE mogą stać się kozłami ofiarnymi, co grozi nasileniem się rasizmu i ksenofobii;
1. wzywa państwa członkowskie, aby wywiązywały się ze swoich zobowiązań traktatowych dotyczących przepisów UE w dziedzinie swobody przepływu oraz żeby zapewniły utrzymanie w mocy zasad równości i podstawowego prawa do swobody przepływu w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich;
2. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia dokładnego egzekwowania prawa Unii, aby zagwarantować równe traktowanie wszystkich pracowników UE i niedyskryminowanie ich w dostępie do pracy, zatrudnienia i warunków pracy, wynagrodzenia, odprawy ani świadczeń socjalnych i podatkowych, dzięki czemu zagwarantuje się uczciwą konkurencję między przedsiębiorstwami; nakłania też władze krajowe do zwalczania wszelkich nieuzasadnionych ograniczeń lub przeszkód w swobodzie przepływu pracowników, a także wszelkiego rodzaju wyzysku tych pracowników;
3. przypomina, że swobodny przepływ pracowników daje każdemu obywatelowi Unii, niezależnie od miejsca zamieszkania, prawo swobodnego przemieszczania się do innego państwa członkowskiego, aby tam pracować, lub zamieszkiwania w nim w celach zawodowych;
4. całkowicie odrzuca wszelkie propozycje ustanowienia pułapów dla migrantów z UE jako pozostające w sprzeczności z umocowaną w traktacie UE zasadą swobodnego przepływu osób; zauważa, że mobilność pracowników przyczynia się do konkurencyjności gospodarki europejskiej;
5. z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji COM(2013)0837, w którym wskazano pięć działań, dzięki którym można pomóc państwom członkowskim i ich władzom lokalnym w wykorzystywaniu pełnego potencjału prawa i narzędzi UE, i w związku z tym w pełni popiera następujące działania, które mają być realizowane wspólnie z państwami członkowskimi: wsparcie państw członkowskich w przeciwdziałaniu fikcyjnym małżeństwom (praktyczny przewodnik); wsparcie władz w stosowaniu unijnych zasad koordynacji zabezpieczenia społecznego (praktyczny przewodnik); wsparcie władz w podejmowaniu wyzwań z zakresu integracji społecznej (finansowanie); wymiana sprawdzonych wzorców działania między władzami lokalnymi; kształcenie i wsparcie władz lokalnych w stosowaniu unijnych przepisów o swobodzie przepływu;
6. popiera wniosek Komisji przedstawiony w sprawozdaniu o obywatelstwie za rok 2013, by zreformować uregulowania koordynacji zabezpieczeń społecznych, aby wydłużyć obowiązkowy okres minimalny, w którym państwa członkowskie pochodzenia muszą wypłacać świadczenia swoim obywatelom z trzech do sześciu miesięcy; jest zdania, że taka propozycja pomoże zapewnić bezpieczeństwo poszukującym zatrudnienia, w sytuacji gdy przenoszą się do innych krajów UE, oraz zmniejszyć koszty fiskalne ponoszone przez przyjmujące państwa członkowskie;
7. podkreśla, że europejskiej gospodarce potrzeba wysiłków nad zwiększeniem, a nie ograniczeniem swobody przepływu i mobilności pracowników w UE, oraz wzywa państwa członkowskie, by zagwarantowały swobodny przepływ wszystkich obywateli i pracowników, żeby umożliwić rozwój rzeczywistego, unijnego rynku pracy, zlikwidować wąskie gardła i pozwolić pracownikom z UE na przenoszenie się w miejsca, w których pożądane są ich umiejętności;
8. przypomina, że praca w innym państwie członkowskim UE wiąże się z obowiązkiem obywateli uiszczania składek w systemie zabezpieczeń społecznych tego państwa członkowskiego, a zatem z prawem dostępu do tego systemu;
9. ubolewa i wyraża zaniepokojenie nietrafnym i wprowadzającym w błąd powiązaniem, dokonywanym przez media i podmioty polityczne na szczeblu krajowym i europejskim pomiędzy obywatelami UE z innych państw członkowskich i niewielką liczbą nadużyć w systemie, oraz wzywa państwa członkowskie, by podjęły działania zapobiegające takim nadużyciom, w tym dokonywanym przez ich własnych obywateli; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji mającą na celu wsparcie władz w stosowaniu przepisów o unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego oraz praktyczny przewodnik określający „zwyczajowe miejsce pobytu”;
10. przypomina, że jakiekolwiek powiązanie między mobilnością pracowników w UE i hojnością systemu opieki socjalnej w kraju przyjmującym nie znajduje potwierdzenia w statystykach;
11. wzywa państwa członkowskie i rządy, by nie obwiniały obywateli UE z innych państw członkowskich za dotkliwe skutki gospodarcze kryzysu gospodarczego i finansowego, a raczej by doceniły obecność tych pracowników i wśród swoich obywateli upowszechniały wiedzę o udziale tych pracowników w gospodarce kraju przyjmującego;
12. podkreśla, że trzeba wspierać miasta w realizacji programów edukacyjnych i integracyjnych skierowanych do migrantów z UE;
13. wzywa Komisję i Radę, by umożliwiły większą elastyczność w korzystaniu z funduszy, zwłaszcza w przenoszeniu środków, jeżeli państwa członkowskie nie wykorzystały na czas swojego budżetu; podkreśla, że Komisja powinna szanować kompetencje państw członkowskich w dziedzinie opieki socjalnej; wzywa Komisję, by nie powiększała biurokracji w państwach członkowskich, żądając niewłaściwego rozpatrywania indywidualnych przypadków;
14. zachęca Komisję do kontynuowania obecnych starań, aby państwa członkowskie dokonały pełnej i właściwej transpozycji dyrektywy nr 2004/38/WE, przy pełnym wykorzystaniu uprawnień do wszczynania postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; wzywa państwa członkowskie do usunięcia obecnie istniejących prawnych i praktycznych barier, z jakimi borykają się obywatele egzekwując swoje prawo do swobodnego przemieszczania się, oraz do niewprowadzania uciążliwych i nieuzasadnionych procedur administracyjnych lub nietolerowania niedopuszczalnych praktyk ograniczających korzystanie z tego prawa;
15. ponawia swoje wcześniejsze apele do państw członkowskich o zapewnienie swobody przemieszczania się wszystkim obywatelom UE i ich rodzinom, bez dyskryminacji ze względu na orientację seksualną lub przynależność państwową; ponownie wzywa państwa członkowskie do pełnego wdrożenia praw przyznanych na mocy art. 2 i 3 dyrektywy 2004/38/WE nie tylko małżonkom różnej płci, ale także partnerom zarejestrowanym w związku, członkom gospodarstwa domowego obywatela UE i partnerom, którzy pozostają w odpowiednio poświadczonym, stałym związku z obywatelem UE, w tym osobom tej samej płci pozostającym w związkach, w oparciu o zasady wzajemnej uznawalności, równości, niedyskryminacji, godności oraz poszanowania życia osobistego i rodzinnego; zwraca się w związku z tym do Komisji o dopilnowanie, aby dyrektywa ta była ściśle stosowana;
16. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.